Contract
6 15 noyabr 2016-cı il, çərşənbə axşamı
❒ 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda dünyanın 7 ölkəsini təmsil edən 11 neft şirkəti ilə “Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda “Azəri”, “Çıraq” yataqlarının və “Günəşli” yatağının dərinlikdə yerləşən hissəsinin birgə işlənməsi və hasilatın pay bölgüsü haqqında” imzalanmış saziş yeraltı təbii sərvətlərimizdən xalqımızın rifahı naminə səmərəli istifadə olunmasına imkan yaratdı. Əsrlərdən bəri zəngin neft diyarı kimi tanınan ölkəmizin şanlı ənənələrinə əsaslanan “Əsrin müqaviləsi” Azərbaycanın iqtisadi qüdrətini və beynəlxalq nüfuzunu artırmaqla yanaşı, bir sıra parlaq zəfərlərə yol açdı.
start verildi. “Şahdəniz-2” layihəsi çərçivəsində hasil ediləcək əlavə qaz həcmlərinin Avropaya çatdırılması “Cənub” qaz dəhlizi ixrac marşru- tunun yaradılmasına yol açdı. Artıq sözügedən dəhlizin reallığa çevrilməsi üçün mövcud Cənubi Qafqaz xxxx kəmərinin genişləndirilməsinə, eləcə də TANAP və TAP xxxx kəmərlərinin inşasına başlanılıb. “Cənub” qaz
xarici şirkətlərlə birgə işlənməsindən əldə edilən mənfəət neftinin satışından daxil xxxx valyuta vəsaitlərinin və digər gəlirlərin toplanması və səmərəli idarə edilməsi, həmin vəsaitlərin öncül sahələrin inkişafına və sosial-iqtisadi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edən ümummilli layihələrin həyata keçirilməsinə yönəldilməsini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respub-
al-iqtisadi tərəqqisi naminə mühüm ümummilli problemlərin həlli və strateji əhəmiyyətli infrastruktur obyektlərinin inşası və bərpası həyata keçirilib. Belə ki, Xxxxxx Xxxxxx xxxxx Xxxx-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac xxxx kəməri layihəsində Azərbaycan Respublikasının iştirak payının maliyyələşdirilməsinə 297,9 milyon manat, Oğuz-Qəbələ zonasından Bakı
tutulmuş “Samur-Abşeron suvar- ma sisteminin yenidən qurulması” layihəsinə daxil xxxx Taxtakörpü su
anbarının, Vəlvələçay-Taxtakörpü və Taxtakörpü-Ceyranbatan kanallarının tikintisinin davam etdirilməsi ilə bağlı tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə 1
xxxxxxx 278,7 milyon manat, "2007- 2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət
yon manat, “Cənub Qaz Dəhlizi” QSC-nin nizamnamə kapitalında Azərbaycan dövlətinin iştirak payının maliyyələşdirilməsinə isə 974,7 milyon manta ayrılıb. Bununla yanaşı, yaxın gələcəkdə Xəzər dənizində yeni müasir üzən qazma qurğusunun, eləcə də Bakı yaxınlığında xxxx xxxx-qaz
və neft-kimya kompleksinin tikintisi layihələrinin reallaşdırılmasında da
Xxxxxx Xxxxxxxx dərin zəkası, müdrik siyasətinin məntiqi nəticəsi xxxx xxxx xxxx strategiyası ölkəmizin davamlı inkişaf yoluna qədəm qoyma- sı üçün təməl daşı rolunu oynadı. Xal- qımızın xoşbəxt gələcəyi, işıqlı sabahı naminə inkişaf və tərəqqi konsepsi- yasına çevrilmiş bu strateji kurs ölkə iqtisadiyyatının gücləndirilməsinə, nüfuzlu xarici şirkətlərlə milli maraq- lara söykənən səmərəli əməkdaşlığın
Neft strategiyası davamlı inkişafın və rifahlı cəmiyyət quruculuğunun təməl daşıdır
qurulmasına, müasir texnologiya- xxxxx, xxxx nəsil avadanlıqların neft sənayesinə tətbiqinə imkan yaratdı.
“Əsrin müqaviləsi”nin imza- lanmasına həsr olunmuş təntənəli mərasimdə ümummilli liderimiz Xxxxxx Xxxxxx demişdir: “ Biz bu müqaviləni imzalamaqla Azərbaycan Respublikası ilə dünyanın inkişaf etmiş dövlətləri, onların ən böyük şikətləri arasında əlaqələr yaradır, Azərbaycan iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına, azad bazar iqtisadiy- yatına qoşulması üçün əsas yaradı- rıq. Biz bu müqaviləni imzalamaqla dünyaya bir daha nümayiş etdiririk ki, müstəqil Azərbaycan Respublikası demokratik və hüquqi dövlətdir... Biz bu müqaviləni imzalamaqla xarici ölkələrdən Azərbaycana investisiya qoyulması üçün böyük yol açırıq, digər şirkətlərin də Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsi üçün zəmin yaradırıq”.
“Əsrin müqaviləsi” Azərbaycanı
beynəlxalq aləmə qlobal enerji və nəqliyyat layihələrinin təşəbbüskarı və fəal iştirakçısı kimi tanıtmaqla yanaşı, ölkə neft sənayesinin infrastruktur im- kanlarını əhəmiyyətli dərəcədə artırdı. Ötən illər ərzində xxxx xxxx strategiyası çərçivəsində Xəzər dənizində dünya standartlarına cavab verən 6 hasilat
və 2 texniki təchizat platforması inşa edilərək istismara verildi, neftin sahilə nəqlini təmin etmək məqsədilə sualtı xxxx kəmərləri çəkildi, Səngəçal ter- minalı inşa olundu. Xam neftin dünya bazarlarına çıxarılmasını təmin etmək məqsədilə alternativ ixrac marşrutları
– Bakı-Novorossiysk, Bakı-Supsa və Bakı-Tbilisi-Ceyhan xxxx kəmərləri çəkildi. Bu qurğu və obyektlərin hər biri artıq uzun illərdir ki, Azərbaycanın xxxx xxxx strategiyasının inkişafına, ölkəmizin iqisadi qüdrətinin artmasına xidmət edir.
1997-ci il noyabr ayının 7-də “Çıraq” yatağında hasilata başlanması Azərbaycanın neft sənayesinin tarixinə möcüzənin reallığa çevrildiyi gün kimi düşdü. Sonrakı illərdə isə “Azəri” yatağının və “Günəşli” yatağının
dərin sulu hissəsinin istismara daxil edilməsi ilə Azərbaycanda böyük neft hasilatına başlanıldı. İllər ötdükcə ölkəmizdə neftin hasilatı sahəsində rekord göstəricilər əldə olundu. Belə ki, “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində xxxxx xxxxxx çıxarıldığı 1997-ci ilin noyabr ayından ölkə üzrə neft hasilatı təxminən 5,6 dəfə artaraq 9 milyon xxxxxx 2010-cu ildə 50,7 milyon xxxx çatdırıldı. Bütövlükdə isə 1997-ci ildən indiyədək “Əsrin müqaviləsi” çərçivəsində təqribən 410 milyon ton neft hasil olunmuşdur.
1996-cı ilin yayında Bakıda
“Şahdəniz” yatağının əcnəbi şirkətlərlə birgə işlənməsinə dair imzalanmış hasilatın pay bölgüsü sazişinin uğurla həyata keçirilməsi Azərbaycanı, həm də dünyanın potensial qaz ixrac edən ölkəsinə çevirdi. Artıq 10 ilə yaxın-
dır ki, “Şahdəniz” yatağının birinci işlənmə mərhələsi çərçivəsində hasil edilən təbii qaz Gürcüstan, Türkiyə və Yunanıstana ixrac olunur. 2013-cü ilin sonlarından etibarən isə “Şahdəniz” yatağının ikinci işlənmə mərhələsinə
dəhlizinin istifadəyə verilməsi isə il ərzində 25 xxxxxxx kubmetr
“Şahdəniz” qazını Avropa bazarla- rına çatdırmağa imkan verəcək. Bu isə Azərbaycanın Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinin təminatındakı rolunu əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Xxxxx Xxxxxxxx qeyd etdiyi kimi, neft bizim üçün məqsəd deyil, ölkəmizin qarşıya qoyduğu məqsədlərə çatması üçün bir vasitə rolunu oynadı. Xxxx xxxx strategiyası- nın uğurla reallaşdırılması iqtisadiy- xxxxx sürətli inkişafına imkan yaratdı,
əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması üçün ölkədə sosialyönümlü tədbirlərə diqqət artırıldı. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, Azərbaycanda həyata keçirilən uğurlu iqtisadi strategiya nəticəsində son 13 ildə ümumi daxili məhsul, eləcə də sənaye istehsalı
üç dəfədən xxx artmışdır. Ölkənin maliyyə imkanlarının xeyli dərəcədə artması iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi üçün geniş imkanlar yaratdı. Ötən
illər ərzində neftdən əldə olunan gəlirlər hesabına iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft sekto- runun inkişafı istiqmətində konkret tədbirlər həyata keçirildi. Bunun da hesabına ümumi daxili məhsulda qeyri-neft sektorunun payı təqribən 70 faizə çatdırıldı.
Neft və qazın satışından əldə olunan gəlirlərin Azərbaycan Respub- likasının sosial-iqtisadi tərəqqisinə istiqamətləndirilməsi dövlət siyasətinin başlıca məqsədidir. Bunu nəzərə alaraq ölkənin neft yataqlarının
likasının Prezidenti Xxxxxx Xxxxxxxx 29 dekabr 1999-cu il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondu yaradıldı. Dövlət başçısının 2000-ci il dekabrın 29-da imzaladığı digər fərmanla isə fondun Əsasnaməsi təsdiq edildi. Dövlət Neft Fondunda toplanmış gəlirlərdən səmərəli istifadə olunmasını təmin
etmək məqsədilə Azərbaycan Respub- likasının Prezidenti Xxxxx Xxxxxxxx 27 sentyabr 2004-cü il tarixli fərmanı ilə “Neft və qaz gəlirlərinin istifadə olunması üzrə uzunmüddətli strategi- ya” təsdiq olundu. Həmin strategiyada vəsaitlərin aktiv şəkildə, o cümlədən iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda, regionların, kiçik və xxxx sahibkar- lığın, infrastruktur sahələrinin geniş miqyaslı inkişafında, yoxsulluğun azaldılması üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsində, “insan kapitalı-
nın” inkişafında, ölkənin müdafiə
qabiliyyətinin gücləndirilməsi və digər bu kimi istiqamətlərdə istifadə olun- ması nəzərdə tutulur.
Təsadüfi deyil ki, bu məqama toxunan Prezident Xxxxx Xxxxxx demişdir: “Əldə olunan bütün gəlirlər şəffaf şəkildə qorunur, saxlanılır, idarə olunur və indiki mərhələdə ölkəmizin inkişafı ilə bağlı layihələrə yönəldilir. Gələcək mərhələdə maliyyə resurs- larımızı şaxələndirmək üçün biz bu vəsaitdən müxtəlif ölkələrdə müxtəlif layihələrə investisiya şəklində də istifadə edəcəyik”.
Ötən müddətdə Neft Fondunun Əsasnaməsinə uyğun olaraq, quru- mun vəsaiti hesabına ölkənin sosi-
şəhərinə su kəmərinin çəkilməsinə 779,6 milyon manat, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin “Azəri-Çıraq-Günəşli” layihəsində iştirak payının maliyyələşdirilməsinə 87,6 milyon manat, Bakı-Tbilisi- Qars yeni dəmir yolu layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 534,4 milyon manat, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 mart 2006-cı il ta- rixli sərəncamı ilə ölkəmizdə qeyri- neft sektorunun inkişaf etdirilməsi məqsədilə yaradılmış “Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının formalaşdırılmasına 90 milyon manat vəsait ayrılıb.
Bununla yanaşı, xxxx xxxx
strategiyasından əldə olunan gəlirlər hesabına bir xxx dövlət proqramların- da nəzərdə tutulmuş tədbirlərin icrası və maliyyələşdirilməsi təmin edilib. Belə ki, fond tərəfindən “Məcburi köçkün ailələrinin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində
işlərin davam etdirilməsi” və Bakı, Sumqayıt, eləcə də digər şəhər və rayonlarda məcburi köçkünlərin müvəqqəti sıx məskunlaşdıqları obyektlərdə kommunal infrastrukturun yaxşılaşdırılması ilə bağlı nəzərdə tutulan tədbirlərə, ümumilikdə, 1 xxxxxxx 981,5 milyon manat vəsait yönəldilib. Eyni zamanda, Dövlət
Xxxx Xxxxx tərəfindən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə təsdiq edilmiş “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”nda nəzərdə
Proqramı"nın maliyyələşdirilməsinə isə 177,6 milyon manat xərclənib. Məlum olduğu kimi, 2003-cü ildən etibarən Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin formalaşdırılmasın- da Dövlət Neft Fondunun vəsaitlərinə böyük üstünlük verilir. Ötən illərdə fondun vəsaitlərindən dövlət büdcəsinə 67 xxxxxxx 162 milyon manat trans- fert edilib.
2013-cü ildən etibarən Dövlət Neft Fondu yeni layihələrin maliyyələşdirilməsini həyata keçirir. Bu baxımdan Azərbaycanın uğurlu investisiya siyasətinin məntiqi nəticəsi sayılan "Star" neft emalı kompleksinin tikintisi layihəsi diqqət çəkir. Qardaş Türkiyə Cümhuriyyətində reallaş- dırılan həmin layihədə Azərbaycan Respublikasının iştirak payının maliyyələşdirilməsinə 723,2 mil-
Dövlət Neft Fondunun vəsaitlərindən istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.
Göründüyü kimi, Azərbaycan iqtisadiyyatı ümummilli lider Xxxxxx Xxxxxxxx yaratdığı təməl üzərində hərtərəfli və dinamik inkişaf edir.
Güclü, qüdrətli Azərbaycan qurucu- luğu xxxxxxx davam etdirilən qlobal neft-qaz və nəqliyyat layihələri, dövlət proqramları da ən ümdə məqsədə
– ölkəmizin iqtisadi qüdrətınin və beynəlxalq nüfuzunun artmasına xidmət edir. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan dovlətinin iqti- sadi qüdrəti bundan sonra da artacaq, iqtisadiyyat sürətlə inkişaf edəcək, xalqımızın maddi-rifah halı bir qədər də yaxşılaşacaq.