បកសសម្ពនធ ឯករាជ្យ មែលដ្វើការដែើម្បដើ លើកកម្ពស់ និRការពារលទ្ធិប្បជា្ិបដត្យយ និRការដោរពសិទ្ម្នុសស

ម្.ស.ម្.ក	ម្ជ្ឈម្ណ្ឌ លសិទ្ធិម្នុសសកម្ុជាព
សRគម្សុើវលិ	អRគការសRគម្សុើវលិ
អនកបូដរដភទ្ពើស្តសតើដៅជាបុរស	អនកបូដរដភទ្ពើស្តសើតដៅជាបុរស
ក.អ.ស.ព.ន	កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសើពដ សើ ទ្ិ ធិពលរែា និRសិទ្ធិនដោបាយ
ក.អ.ស.ស.អ	កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសើដពសើ ទ្ិ ិធដសែាកចិ ច សRគម្កចិ ច និRវបប្ម្៌
អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន	ស្តសតើប្សឡាញ់ស្តសើត បុរសប្សឡាញ់បុរស អនកប្សឡាញ់ទRំ ពើរដភទ្ និRអនកបូដរ ដភទ្ អនតរដភទ្ នRិ អនកមែលម្និ ទន់កណ្ំ ត្់អត្សត ញ្ញា ណ្
បុរសប្សឡាញ់បុរស	បុរសប្សឡាញ់បុរស
អនកបូដរដភទ្ពើបុរសដៅជាស្តសតើ	អនកបូដរដភទ្ពើបុរសដៅជាស្តសតើ
អRគការ	អRគការម្ិនមម្នរោា ភិបាល
ការោិ ល័យឧត្តម្សនRការ	ការោិ ល័យឧត្តម្សRន ការអRកាគ រសហប្បជាជាត្ិទ្ទ្ួលបនុកៃ សិទ្ធិម្នុសស
រោា ភិបាល	រាជ្រោា ភិបាលកម្ុពជា
រក៉ា ់	សហគម្ន៍ឥនៃ្នូកម្ុពជា
សូជ្ើ	និ ន ការដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ
សូជ្ើអុើ	និ ន ការដភទ្ អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ និRការបងាា ញនូវទ្ំដ រដយនឌ្័រ
អនកបូដរដភទ្ជាបុរស	អនកបូដរដភទ្ជាបុរស
អនកបូដរដភទ្ស្តសើត	អនកបូដរដភទ្ស្តសតើ
ស.ប.ស.ស	ដសចកើដប្បកាសជាសកលសើដពសើ ិទ្ិធម្នុសស
អ.ស.ប	អRគការសហប្បជាជាត្ិ

និេម្ន័េ

ដយនឌ្័រពើកំដណ្ើ ត្

(Cis-gender)

បុគគលមែលមានការនិយម្ផូាវដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រប្សបដៅតម្ដភទ្

មែលោត្់មានពកើ ំដណ្ើ ត្ ម្ិនមម្នជាអកន បូដរដភទ្ដ ះដទ្។

ដយនឌ្័រ

សំដៅដលើត្ួ ទ្ើ អាកបបកិរោិ សកម្ាភាព នRិ លកខណ្ៈសម្បត្តិ មែល

សRគម្ម្ួយចាត្់ទ្ុកសម្ប្សបសប្មាប់បុរស និRស្តសើត។

ការបងាា ញទ្ំដ រដយនឌ្័រ

សំដៅដលើការបងាា ញដ Rើ នូវអាកបបកិរោិ របស់បុគគលតម្ទ្ំដ រមផនកដយនឌ្័រ របស់ ួាន។ កុRន ន័យដនះ អាចរាប់បញ្ូច លទRំ ការបដញ្ច ញឥរោិ បល នRិ ឫកពារ ខ្Rដប្ៅ ែូចជាតម្រយៈសដម្ាៀកបំពាក់ ការត្ុបមត្R ួាន ការសមម្ដRកាយវកាិ រ

ការនិោយ ការោក់ដ្ា ះ នRិ ការបដញ្ច ញសំដ R។

អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ

សំដៅដៅដលើអារម្ណ្ា ៍ ខ្RកុនRផ្ទៃ ល់ ួនា និRបទ្ពិដស្ថ្ន៍របស់បុគគលមាន ក់ដៅ ដលើដយនឌ្័ររបស់ ួាន មែលអាច ឬម្ិនអាចសុើសងាវ ក់ដៅនឹRដភទ្ពើកំដណ្ើ ត្

របស់បុគគលដ ះដទ្។

គូប្សករដភទ្ែូចោន ឬគូ ប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្

ែូចោន

ពាកយដកាត បរម្ួ មែលដប្បើប្បាស់កុនRរបាយការណ្៍ ដនះទRំ ម្ូល ដែើម្បដើ រៀបរាប់ពើគូ ប្សករ មែលនែគូទRំ ពើរអកន ជាម្នុសសមែលមានដភទ្ែូចោន ឬមែលនែគូមាន ក់

ឬនែគូទRំ ពើរ ក់ ជាអនកបូតរដភទ្។

ប្គួស្ថរឥនៃ្នូ

គូប្សករដភទ្ែូចោន ឬគូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន (សូម្ដម្ើលនិយម្

ន័យខ្Rដលើ) មែលអាចមានកូនកុនRបនុៃក។

ដភទ្

សំដៅដៅដលើលកខណ្ៈប្កូម្ូ៉ាសូម្អ័រម្ូ៉ាន (ជ្ើវស្ថស្តសត) នRិ លកខណ្ៈសររាើ Rគបនត

ពូជ្ និRដភទ្របស់បុគគលមាន ក់មែលបានកំណ្ត្់ថាជាដភទ្ប្បរស និRដភទ្ប្ស។ើ

និ ន ការដភទ្

សំដៅដលើអារម្ាណ្៍ ប្សឡាញ់ ម្ដ សដញ្ច ត្ ឬចណ្ំ R់ផូាវដភទ្ ទ្ំ ក់ទ្ំនRផូាវ ដភទ្របស់បុគគលមាន ក់ដៅដលបើ ុគគលដផសRដទ្ៀត្មែលមានដភទ្ជាក់លាក់ណា

ម្ួយ អាចជាបុគគលដភទ្ផុៃយោន ឬដៅដលបើ ុគគលទRំ ពើរដភទ្។

ម្នុសសដភទ្ទ្ើ ៣

ជាវាកយសពៃម្ួយមែលដប្បើដៅដពលវបប្ម្៌ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ថាដយនឌ្័រទ្ើ ៣ ឬដប្ចើន

ដែើម្បពើ ិពណ្៌ ពបើ ុគគលណាមាន ក់ មែលម្ិនមានអត្តសញ្ញា ណ្ថាជាបុរស ស្តសតើ។

អនកបូដរដភទ្

ជាពាកយសមាគ ល់ដៅដលើបុគគល មែលមានអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ និRការសំមែR

ដចញនូវដយនឌ្័រ ុសពដភទ្ពើកំដណ្ើ ត្របស់បុគគលដ ះ។

អនកបូដរដភទ្ជាបុរស

សំដៅដៅដលើបុគគលមាន ក់មែលមានដភទ្ពើកំដណ្ើ ត្ជាប្សើ បុ៉ាមនតអត្តសញ្ញា ណ្

ដយនឌ្័ររបស់ោត្់ជាបុរសដៅវញិ ។

អនកបូដរដភទ្ជាស្តសើត

សំដៅដៅដលើបុគគលមាន ក់មែលមានដភទ្ពកើ ំដណ្ើ ត្ជាបុរស បុ៉ាមនតអត្តសញ្ញា ណ្

ដយនឌ្័ររបស់ោត្់ជាស្តសដតើ ៅវញិ ។

ម្ូលន័េសរងេប

ោលើន1 អនកបូដរដភទ្ជាស្តសតើ ដៅរាជ្ធានភនំដពញបានដលើកដ R

ថា៖ “ការប្សឡាញ់ម្ិន ុស ឬជាដរឿRប្បឆ្R

នឹR

ចាប់ដ ើយ”។

ប្គួស្ថរគឺជាប្ជ្រRម្ួយននម្ូលោា នប្គឹះសំខ្ន់ៗបំផុត្ននជ្ើវត្

របស់ប្បជាពលរែាម ារ បុ៉ាមនដលទ្ធភាពរបស់

ពលរែាម ារមែលជាស្តសតើប្សឡាញ់ស្តសើត បុរប្សឡាញ់បុរស អនកប្សឡាញ់ទRពើរដភទ្ អនកបដូរដភទ្ អនតរដភទ្ និRអនក

មែលម្ិនទន់កំណ្ត្់អត្តសញ្ញា ណ្ (“អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ”) ដែើម្បកស្ថRប្ករម្ប្គួស្ថរដោយ ួានឯRប្ត្ូវបាន

រារាR

ោ៉ា Rខ្ា R

ដោយប្កប ណ្ឌ ចាប់ និRរច សម្ព័នធសRគម្មែលម្ន

ទន់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់នូវសម្ភាពជាម្ូលោា ន

ដនះ។

របាយការណ្៍ ដនះបងាា ញពភើ សុតតRជាក់មសតRទក់ទ្RដៅនឹRស្ថថ នភាពរបស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោ

ដៅកម្ុពជាទក់ទ្RនឹRសិទ្ដិ រៀបអាពាហ៍ពពា

ហ៍ សិទ្ស

ុកូនចិញ្ច ឹម្ និRសិទ្ក

ុនRការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់មយនឌ្័រ ប្ពម្ទR

ផតល់អនុស្ថសន៍ប្គប់ប្ជ្រRដប្ជាយ ដែើម្បដោះប្ស្ថយបញ្ញា មែលប្ត្ូវបានកំណ្ត្់។ ដែើម្បផតល់នូវទ្ិែភាពោ៉ា R

ដពញដលញ និR្ុាះបញ្ញច R

ពស្ថ

ថ នភាពពិត្ប្បាកែននការអនុវត្តចាប់មែលពុំទន់មានភាពសុើសងាវ ក់ោន ដៅ

ប្បដទ្សកម្ុពជាដៅថាន ក់ម្ូលោា ន របកគំដហញើ ទR បមនថម្ដលើឋានៈផូាវចាប់ននសិទ្ធិរបស់ពួកដគ។

ដនះដរៀបរាប់ោ៉ា Rពិស្ថត រអំពើបទ្ពិដស្ថ្ន៍របស់គូប្សករឥនៃ្នូ

សិទ្ធិកស្ថRជ្ើវត្

ប្គួស្ថររម្

បញ្ូច លសិទ្ិធជាម្ូលោា នជាដប្ចើន ដហយ

សប្មាប់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែល

ជាពលរែាម ារ មានបញ្ញា បើ្ំៗ មែលពួកដគកំពុRជ្ួបប្បទ្ះ ដោយស្ថរមត្សិទ្ទRដនះ គឺជាសិទ្មែលមាិធ នស្ថរៈ

សំខ្ន់ នR

ដោយស្ថរមត្អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោនដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជាពុំទន់ទ្ទ្ួលបានសិទ្ធិទR

ដនះទRប្សរR

ឬដោយមផនក ាះ ដពាលគកា

រដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការសុំាកូន និRការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ផូាវចាប់ដលើអត្តសញ្ញា ណ្ដយន

ឌ្័រមែលពួកដគកំណ្ត្់ដោយ ួន

ឯR (“ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់”)។ ការបែិដស្សិទ្ទ

Rដនះម្ន

ប្ត្ឹម្មត្ជាការរត្

ត្បត្

ម្ិនប្ត្ឹម្ប្ត្ូវដៅដលស

ិទ្ធិជាម្ូលោា នចំដពាះជ្ើវត្

ឯកជ្ន និRជ្ើវត្

ប្គស្ថ

របុ៉ាដណាណ ះដទ្ បុ៉ាមនតក៏

ជ្ំរុញឱ្យមានការផ្ទត្់ប្ករម្ដនះដចញពើសRគម្ និRបRឱ្យមានការដរសដអើRដលើពួកដគដៅតម្សហគម្ន៍ផRមែរ។

ែរាបណាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កម្ុពជាដៅមត្ប្ត្ូវបានហាម្ឃាត្់ម្ិនឱ្យកស្ថRប្គួស្ថរដោយ ួានឯR ដ ះពួក

ដគម្ិនទ្ំនRជាប្ត្ូវបានប្គួស្ថរ និRសហគម្ន៍របស់ពួកដគទ្ទ្ួលយកដ យ។

របកគំដហញ

មែលបានបងាា ញដៅកុនRរបាយការណ្៍ ដនះ គឺមផែកដលើការរម្

បញ្ូច លោនននការសិកាប្ស្ថវ

ប្ជាវដលើឯកស្ថរ និRការចុះប្ស្ថវប្ជាវែល់ម្ូលោា ន ដោយដផ្ទដ ត្ដលបញ្ញា ជាក់លាក់ទR

បខ្

Rដលើដនះ។ ការ

ប្ស្ថវប្ជាវដនះប្ត្ូវបានដ្ើវដ Rពើម កុម្ភៈ ែលម ់ ម្ិលុ ឆ្ន ២០១៧ ដោយមានការសមាភ សចំនួន ១២១ ដលើក

1 ដ្ា ះទR

អសមែលដប្បើប្បាសដ់ ៅកុនRរបាយការណ្៍ ដនះ ប្ត្ូវបានបូដរ ដែើម្បការពារភាពឯកជ្នរបស់អនកដ្ើាយត្ប។

កុនRដ ត្ច

ំនួនែប់ ជាម្ួយនR

គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន អត្ើត្គូប្សករ

អាជាា ្រម្ូលោា ន និRត្ំណាRរាជ្រោា ភិបាលកម្ុពជា (“រោា ភិបាល”)។ លទ្ធផលរកដTញ

ពកា

រប្ស្ថវប្ជាវដនះ

បងាា ញឱ្យដTញ

នូវព័ត្៌មានមែលម្ិនធាា ប់ប្ត្ូវបានរាយការណ្៍ កនាRម្កអំពប្គួស្ថរដៅកម្ុពជា មែលរាប់បញ្ូច ល

ទRប្គួស្ថរគូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ឬគូប្សករមែលមានដយនឌ្័រម្ិនប្សបដៅតម្ដភទ្ពើកំដណ្ើ ត្

របស់ ួាន (ត្ដៅដនះដៅថា “ប្គួស្ថរឥនៃ្នូ ឬអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ”)។2

របាយការណ្៍ ដនះបងាា ញថា ដទះបជាសម្ភាពននការដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហម្ិ៍ នអាចដ្ើវដៅបាន ដោយ

មផែកដលើរែា្ម្ានុញ្ាននប្បដទ្សកម្ុពជាក៏ដោយ ក៏បចុចបបនដនះមានអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជាដប្ចើនគូកំពុRរស់ដៅ

កុនRជ្ើវត្ជាគប្សករូ ជាម្ួយោន ដៅកនុRប្បដទ្សកម្ពុជា។ ពួកដគម្ួយចំនួនបានដរៀបចំព្អាពាហ៍ពិពាហម្ិ៍ នផូាវការ

ដហយគូប្សករជាដប្ចើន ក់ (២១,៥០%) បានទ្ទ្ួលការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផាូវចាបកនុ់ Rទ្ប្ម្Rជាដសៀវដៅប្គួស្ថរ់

មែលអាជាា ្រTុ/ំ សងាក ត្់ដចញឱ្យ។ ដែម្

បបដញ្ជ ៀសរបាR

ផូាវចាប់ ដសៀវដៅប្គួស្ថរទR

ដនះភាគដប្ចើនបញ្ញជ ក់គូ

ប្សករទR

ដ ះកុនRឋានៈជាបដើ និRប្បពនធ (៣៩,១៣%) ឬបRបូន

បដRត្

(២១,៧៤%) ឬប្ោន់មត្ បញ្ញជ ក់

បុគគលមាន ក់ជាដម្ប្គួស្ថរ (១៣,០៤%) មត្បុ៉ាដណាណ ះ។ កុR

ចំដណាម្គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែល

បានសុំាកូនយកម្កចិញ្ច ឹម្ ចំនួនដប្ចើន (៤៥,៧១%) មានដសៀវដៅប្គួស្ថរ ដបើដ្ៀបនឹRគូប្សករមែលពុំបានសុ កូនយកម្កចិញ្ច ឹម្ (៩,៧១%)។ ដលើសពដនះ ក៏មានភាព ុសោន គួរឱ្យកត្់សមាគ ល់រវាRដ ត្តដផសRៗោន ផRមែរ

ជ្ុំវញលទ្ធភាពមែលអាចទ្ទ្ួលបានដសៀវដៅប្គួស្ថរែលគូ់ ប្សករមែលជាអនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ។ ដៅតម្ដ ត្ត

ម្ួយចំនួន គូប្សករអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ភាគដប្ចើនដលើសលុបបានទ្ទ្ួលដសៀវដៅប្គួស្ថរ មត្ដោយម កដៅ

ដ ត្តដផសRដទ្ៀត្ ពុំមានការអនុវត្តមបបដនះែល់គូប្សករទRដនះដ យ។

គូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដៅកម្ុពជាទ្ទ្ួលបានសិទ្ធិ និRអត្ថប្បដោជ្ន៍មែលគូប្សករពុំបាន

ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ម្ិនអាចទ្ទ្ួលបាន ែូចជា កម្ាសិទ្រធិ ម្ោន ដលប្ើ ទ្ពយសម្បត្ិត ការប្គប់ប្គRកូន ផលប្បដោជ្ន៍

មែលអាចទ្ទ្ួលបានតម្រយៈការបR់ពនធ និRការទ្ទ្ួលម្ត្៌ក ជាដែើម្។ បុ៉ាមនត ភាគដប្ចើនដលើសលុបននគូប្សករ

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនបចុចបបនន មែលបានចូលរម្ដៅកនុRការសៃRម្់ ត្ដនះបងាា ញព

កRវះការយល់ែឹRពើសិទ្ប្ិ សបចាប់របស់ ួាន ឬ វះការទ្ទ្ួលសិទ្ធិប្សបចាប់ទRដនះ។ ឧទហរណ្៍ គូប្សករ

ោ៉ា Rដប្ចើន (៨០,៣៧%) ដជ្ឿថា គូប្សករមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលពុបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍

មានសិទ្ិធដសោ

ន កុRន ការចាត្់មចRប្ទ្ពយសម្បត្រិ បស់ោន ដៅវញ

ដៅម្ក កុនRចណ្

Rទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដគ។

ប្សដែៀRោន ដនះមែរ គូប្សករភាគដប្ចើន (៧៦,៦៤%) ដជ្ឿថា ប្បសនដបនែគូណាមាន ក់ននគូប្សករមែលជាអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន បាត្់បR់ជ្ើវត្ របស់នែគូមែលបានបាត្់បR់ជ្ើវត្ិ

ដ ះ នែគូមែលដៅរស់មានសិទ្ប្ធ សបចាប់កុនRការទ្ទ្ួលបានប្ទ្ពយសម្បត្

។ កRវះការយល់ែឹRមបបដនះដ្វើឱ្យគូប្សករមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន

2 ពាកយថាប្គួស្ថរឥនៃ្នូមែលដប្បើប្បាសកុនRរបាយការណ្៍ ដនះជាពាកយដកាត បរួម្ដែម្បើ ព

ិពណ្៌ អំពើប្គួស្ថរ រម្

ទRគូប្សករមែលប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ផRមែរ ឬគូប្សករមែលមានមាន ក់ ឬទR

ពើរ កបា

នកំណ្ត្់អត្តសញ្ញា ណ្ ួានថាជាអនកបូតរដភទ្។

សថិត្កុនRស្ថថ នភាពងាយរRដប្ោះជាខ្ា R

។ ណ្ៈដពលមែលវធា

នការម្ួយចំនួនគួរមត្ោក់ដចញ ដែើម្បកាត្់បនថយ

បញ្ញា វះបុពវសិទ្ធិ នRិ សិទ្មធ ែលពួកដគប្ត្ូវទ្ទ្ួលបាន (ែូចជា តម្រយៈការដ្ម្ត្កស្ថសន៍) កRវះការយល់ែឹR

មផនកចាប់មបបដនះមានន័យថា គូប្សករមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ម្ិនទ្ំនRជាម្ិនអាចដប្បើវធានការមបប

ដនះបានដទ្។ ចំណ្ុ ចដនះប្ត្ូវបាន្ុាះបញ្ញច R

ដៅកុនRលទ្ធផលរកដTញ

ននការប្ស្ថវប្ជាវដនះមែរ ដហយ

អនកដ្ើាយ

ត្បភាគដប្ចើនដលើសលុបពុំបានកំណ្ត្់ពើការដ្សនតត្ិកម្ាដទ្ ប ៃ ប់ពដពលមែល ាួនបានស្ថា ប់ (៩០,៦៥%)។

សិទ្ស

ុាំកូន និRសិទ្ធិដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាសទ្

ធិមែលមានទ្ំ ក់ទ្ំនRជាម្ួយោន ដៅវញ

ដៅម្ក

ដោយដហត្ុថា ប្កម្រែាបបដវណ្ើ មចRថា ការសុាំកូនដពញដលញអាចដ្ើវបានមត្ចំដពាះគូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍

ពិពាហ៍ជាម្ួយោន មត្បុ៉ាដណាណ ះ មែលដនះជាការបែិដស្ផល

់សិទ្ស

ុាំកូនដពញដលញែល់គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ។ ដទះជាោ៉ា Rណាក៏ដោយ លវើដបជា

ពុំមានប្កប ណ្ឌ ចាប់មែលផតល់លទ្ធភាពឱ្យពួកដគអាចសុាំកូន

ក៏ដោយ បចុចបបនន គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន ជាដប្ចើនគូដៅកម្ុពជា (៣២,៧១%

ននគូប្សករមែលប្ត្ូវបានសមាភ ស) មានកូនចិញ្ច ឹម្រច

ដៅដហយ

។ កុនRចំដណាម្ករណ្ើ សុក

ូនទRដនះ ជាRពើរភាគ

បើគឺជាការសុកូន្ម្ាត ឬជាការសុាំកូនមផែកដៅតម្កិចចប្ពម្ដប្ពៀRម្ិនផាូវការ (៦៧,៦៤%) ដោយគូប្សករជា

ដប្ចើនគូបានដលើកដ R

ថា ពួកដគយកស្ថច់ញាត្រិ បស់ ួន

ែូចជា កួាយប្បរស ឬកួាយប្សើ ម្កចិញ្ច ឹម្ (៤០%)។

ការមានកូន គឺមានស្ថរៈសំខ្ន់ោ៉ា Rខ្ា Rចំដពាះគូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោនភាគដប្ចើនដលើសលុប

(៨៧,៨៥%) មែលបានចូលរម្

សៃR់ម្ត្ិដនះ។ កុនRចំដណាម្អនកមែលគិត្ថា ការមានកូនគឺជាដរឿRសំខ្ន់ ចំនួន

ភាគដប្ចើន (៧០,៥៣%) បានដលើកដ R ពួកដគដៅដពលមែលពួកដគចាស់ដៅ។

នូវម្ូលដហត្ុថា កូនរបស់ពួកដគនឹRអាចទ្ំនុកបប្ម្រR និRដម្ើលមលទ

ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់ពុំទន់មានដទ្តម្ចាប់របស់ប្បដទ្សកម្ុពជា បុ៉ាមនតពលរែាម ារមែល ជាអនកបូដរដភទ្ម្ួយចំនួនបានទ្ទ្ួលអត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណដៅតម្អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់ពួកដគ។ គួរឱ្យចាប់

អារម្ាណ្៍ កុនRចំដណាម្គូប្សករទRអស់មែលបានសRម្់ ត្ិដនះ ៩៩,១៧% ននគូប្សករទRដនះ មាននែគូោ៉ា R

ដហាចណាស់មាន ក់មែលកំណ្ត្់ថាជាអនកបូដរដភទ្ ឬមានដយនឌ្័រម្ិនប្សបដៅតម្ដភទ្កំដណ្ើ ត្របស់ ួាន។ លទ្ធ

ផលរកដTញ

ដនះមានស្ថរៈសំខ្ន់ណាស់ ដបើគិត្ពទ្

ិែាភាពមផនកចាប់។ ប្បការដនះមានន័យថា ចាប់ទ្ទ្ួល

ស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ (មែល ុសពការោកឱ្់ យអនុវត្តនូវចាបស់ ដពើ ើសម្ភាពននការរដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហ៍ ម្ិនចាបាចត្ប្ម្ូវ់

ឱ្យមានការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្រែា្ម្ានុញ្ាដទ្) អាចនឹRផដល់លទ្ធភាពឱ្យគូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដប្ចើន ដលើសលុបដៅកម្ុពជាដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បាន ដោយម្ិនចាបាច់ដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ចាប់ពាក់ព័នធនឹRអាពាហ៍ពិពាហ៍

ដ យ

។ ចំណ្ុ ចដនះក៏មានពាក់ព័នធផRមែរ ដបើគិត្ពើទ្ែ

ាភាពមផនកនដោបាយ ដោយស្ថរមត្ចាប់សដើពើអត្

សញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ អាចប្ត្ូវបានដគទ្ទ្ួលយកកុនRទ្ិែភាពមផនកនដោបាយដប្ចើនជាRការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្រែា្ម្ា

នុញ្ា ដែើម្បអនុញ្ញា ត្ឱ្យអនកមែលមានដភទ្ែូចោន ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោនបាន។ ចំណ្ុ ចដនះទ្ទ្ួលបានការ

ោប្ទ្ប្សបតម្ការយល់ដTញ

មែលដលើកដ R

ដោយត្ណា

Rរោា ភិបាល មែលប្ត្ូវបានសមាភ សសប្មាប់របាយ

ការណ្៍ ដនះ៖ ណ្ៈដពលមែលត្ំណាRប្កសួRព័ត្៌មានបងាា ញពើការោប្ំ ទ្ែល់សម្ភាពននការដរៀបអាពាហ៍

ពិពាហ៍ ត្ំណាRប្កសួRម្ហានផៃ និRប្កសួRយុត្តិ្ម្៌ែូចជាផដល់ការោប្ំ ទ្ត្ិចជាR ដោយត្ំណាRម្កពើប្កសR

ម្ហានផៃបានប្បាប់ ម្.ស.ម្.ក ថា “ពុមានឱ្កាសកុ R

ការមកមប្ប” ចាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ដ យ

។ ោត្់ដលើកដ Rថា

អាចនឹRប្ត្ូវការដពល “ពើ ២០ ដៅ ៣០ ឆ្ន ”

ដែើម្បឱ្

យនិ ន ការសRគម្មានការផ្ទា ស់បូដរសន

ដហយដទ្ើបចាប់អាច

ដ្វើការ្ុាះបញ្ញច Rពើការផ្ទា សបដូ់ រដនះបាន។

ចំណ្ុ ចមែលគួរឱ្យដលើកទ្ឹកចិត្ត គឺថាប្គួស្ថរអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន រាយការណ្៍ ពើការទ្ទ្ួលយកកុនR

កប្ម្ិត្ ពស់ពសំណាក់សហគម្ន៍របស់ពួកដគ។ ពួកដគជ្ិត្ពាក់កណាដ លគត្ថាសហគម្ន៍របសពួកដគ់ “ទ្ទ្ួល

យកពួកដគកុនRកប្ម្ិត្ ពស់” (៤៨,៦០%) និRដប្កាម្ម្ួយភាគបើបុ៉ាដណាណ ះមែលគត្ថាសហគម្នរបសពួកដគ់៍

“ទ្ទ្ួលយកពួកដគ ាះមែរ” (២៩,៩១%)។ គូប្សករជាដប្ចើនរាយការណ្៍ ពភាពលប្ែ បដសើរជាRម្នុ ប្ត្Rច់ ំណ្ុ ច

ដនះ ដោយស្ថរចល ទម្ទរសិទ្ធិអក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កាន់មត្ប្ត្ូវបានដគែឹRឮដប្ចើនដ R

ៗ។ ជាការគួរឱ្យ

ដលើកទ្ឹកចិត្ត ដនះបងាា ញថា ការបនតជ្ំរញ

ឱ្យមានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់ដលើសិទ្អ

នកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន

អាច ឱ្

យមានការដកើនដ R

ននកប្ម្ិត្ទ្ទ្ួលយក ការរម្

បញ្ូច ល និRការយល់ែឹRពើនិ ន ការដភទ្ នR

អត្

សញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការបងាា ញនូវទ្ំដ រដយនឌ្័រ (“សូជ្ើ”)។

១ .រសចកីរត ្ើតម្

ភាពជាឪពុកមាដ យ និRអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាធាត្ុផសស

ូនលននជ្ើវត្

ប្គួស្ថរ ដហយ

ការទ្ទ្ួលបានសិទ្ប្ិ សប

ចាប់ចំដពាះធាត្ុផសទ

Rពើរដនះ គមា

នស្ថរៈសំខ្ន់ោ៉ា Rខ្ា R

ចំដពាះអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជាជ្នជាត្ម ារ

ដែើម្បឱ្

យពួកដគអាចកស្ថRនូវប្គួស្ថរផ្ទៃ ល់ ួាន ប្បកបដោយភាពរក

រាយ សុ ភាពលែ និRទ្ទ្ួលបានការការពារ

តម្ផូាវចាប់ចំដពាះប្គួស្ថររបស់ពួកដគ។ ែូចដលើកយកម្កពិភាកាដៅកុនRមផនកទ្ើ ៥ ខ្Rដប្កាម្ ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់

ប្សបចាប់នូវអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ គជាមផនកទ្ើ៣ មែលទម្ទរឱ្យមានការយកចិត្តទ្កុ ោក់ដោះប្ស្ថយ ដែើម្ប

ឱ្យមានការដោរពោ៉ា Rដពញដលញនូវសិទ្ឯ

កជ្នភាព និRជ្ើវត្

ប្គួស្ថររបស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន។

ប្បធានបទ្ននទ្ិវាអនតរជាត្ិប្បឆ្R

ការដរស

ដអR

អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ឆ្ន ២

០១៧ គឺ “ប្គួស្ថរ” មែល

រាប់បញ្ូច លទR “ការដោរពសិទ្ិធប្គួស្ថរអនកប្សឡាញដភទ្ែចូ់ ោន (ប្គួស្ថរឥនៃ្នូ)” ផRមែរ។ គណ្ៈកមាា ្ិការ

ដរៀបចំទ្ិវាអនតរជាត្ដនះបានដ្ើវការពនយល់ដោយសដRខបពើម្ូលដហត្ុ មែល ឱ្ំ ប្គួស្ថរសប្មាប់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ែូចខ្Rដប្កាម្៖

យមានការដប្ជ្ើសដរស

ប្បធានបទ្

“ដៅតម្ប្បដទ្សជាដប្ចើន ប្គួស្ថរអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដពាលគឺប្គួស្ថរមែលមានសមាជ្ិកជាអនក ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កំពុRប្បឈម្នឹRប្កប ័ណ្ឌចាប់កុ នRប្បដទ្សមែលម្ិនអំដណាយផលែល់ពួកដគ លើវដបើចាប់

ទRដនះម្ិនបានកំណ្ត្់ោច់ណាត្់ម្ិនទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ទRប្សរRែល់ពួកដគោ៉ា Rណាកើត។ កRវះការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់

តម្ផូ ាវចាប់ឱ្យបានប្ត្ឹម្ប្ត្ូវសប្មាប់ប្គួស្ថរប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដ្ើឱ្យសមាជ្កិ ប្គ រទRដនះ ជាពិដសសកូនៗ

របស់ពួកដគ ប្ត្ូវប្បឈម្នឹRហានិភ័យមផកចាប់ប្គបទ្់ ប្ម្RទRអស់។ ប្គួស្ថរទRដនះរសដៅជាម្ួយ់ នឹRគន

ិត្

ម្ួយមែលថា ប្បសិនដបើកុ នRជ្ិវត្របស់ពកដគជ្ួបនូវដស្ថក ែកម្ាអវើម្ួយ ែូចជា ករណ្ើ បាត្់បRជ្ើវត្ ឬដប្ោះថាន ក់

ឪពុក ឬមាដ យតម្ផូ ាវចាប់របស់ ួ ាន ដ ះចំណ្RរវាRឪពុកមាដ យចិញ្ចឹម្ជាម្ួយនឹRកូនអាចពុំប្ត្ូវបានចាប់ទ្ទ្ួល

ស្ថគ ល់ ដហើយជាស្ថម្ញ្ាគឺថា ជ្ើវត្ប្គួស្ថររបសពួកដគនឹ់ Rទ្ទ្ួលរRការរខ្នោ៉ា R្ងន់្ងរ”។3

ម្ិនថាប្គួស្ថរមែលមានឪពុក មាត យ នRកូន ឬមានជ្ំ ន់ប្គួស្ថរដប្ចើនដ ះដទ្ ប្គួស្ថរមានស្ថរៈសំខ្ន់

ោ៉ា Rខ្ា R

ចំដពាះការរស់រាន និRសុ មាលភាពរបស់ម្នុសសមាន ក់ៗដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា។4 កាត្ពវកិចច និRការ

ទ្ទ្ួល ុសប្ត្ូវប្គួស្ថរគឺជាការបំដពញឱ្យោនដៅវញដៅម្ក។ ដៅដពលកូនៗដៅដកាR ឪពុកមាដ យជាអនកដម្ើលមល

ដហយ

ដៅដពលមែលឪពុកមាដ យចាស់ដៅ ដ ះកូនៗដម្ើលមលឪពុកមាដ យវញ

ម្ដR។ កុR

ស្ថថ នភាពមែលប្បដទ្ស

កម្ុពជាពុំទន់មានគដប្មាRផដល់ប្បាក់ដស្ថ្និវត្តន៍ឱ្យបានទ្ំលំទ្ូលាយដ ះ ម្នុសសចាស់ពឹRមផែកោ៉ា Rខ្ា Rដល

3 គណ្ៈកមាា ្ិការដរៀបចំទ្ិវាអនតរជាត្ិប្បឆ្RការដរសដអRអកប្នើ សឡាញ់ដភទ្ែចោូ ន , ‘IDAHOT-IFED 2017 ៖ អបអរស្ថទ្រលកខណ្ៈ

ចប្ម្រះដៅកុនRប្គួស្ថរ (២០១៧)។ <xxxx://xxx.xx/0xXxX0X>

4 Xxxxx XxXxxxxx-Xxxxxxx (x្គួស្ថរកម្ុពជា) កុនR Xxxxxx XxXxxxxxxx, Xxx Xxxxxxxx xិR Xxxxx Xxxxxx-Xxxxx (xxs.) (ជាត្ិ ពនុធ និRការពិដប្ោះដោបលដ់ ោះប្ស្ថយបញ្ញា ប្គួស្ថរ) (កំមណ្ទ្ើ ៣ Guildford Press, ២០០៥)

កូនៗរបស់ ួាន ដែម្

បប្ើ ទ្ប្ទ្R់ជ្ើវត្

ួាន ប ៃ ប់ពច

ូលនិវត្តន៍ពើការងារ។ ចំណ្ុ ចដនះ គឺសំខ្ន់ម្ិនមម្នប្ត្ឹម្មត្ជា

ប្បនពណ្ើ បុ៉ាដណាណ ះដទ្ មត្កាត្ពវកិចរបស់កូនកុនRការមលទឪពុកមាដ យប្ត្ូវបានមចRដៅកុនRរែា្ម្ានុញ្ា មាប្ត ៤៧ ដទ្ៀត្ផR មែលមចRថា៖

“កូនមានករណ្ើ កិចចចិញ្ចឹម្ និRបើបាច់មលរកាមាតបិត មែលចាស់ជ្រាតម្ទ្ំដនៀម្ទ្មាា ប់ម ារ”។

ជាដរឿយៗ ប្គួស្ថរមត្Rប្ពួយបារម្ភអំពដករដិ៍ ្ា ះរបស់ ួានកុR

សហគម្ន៍ម្ូលោា ន ដហត្ុែូដចនះ ពួកដគ

មត្Rប្បត្ិកម្មា បបអវជ្ជមានចំដពាះសមាជ្ិកប្គួស្ថរមែលជាអនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ។ ដោRតម្របាយការណ្

របស់ ម្.ស.ម្.ក កុនRឆ្ន ២០១២ និRឆ្ន ២០១៥ អនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ដៅបនតប្ត្ូវបានប្គួស្ថររបស ួ់ ាន

បដណ្ដ ញដចញពើផៃះ និRហាម្ឃាត្់ម្ិនឱ្យចូលរម្ជាម្ួយសមាជ្ិកប្គួស្ថរែនទ្ដទ្ៀត្ ដោយស្ថរមត្ពួកដគពុំបាន

ដោរពដៅតម្ការរព

ឹRទ្ុកននបទ្ោា នសRគម្។5 កុនRការសៃR់ម្ត្ិម្ួយដទ្ៀត្មែលដ្វើដ Rកុ

ឆ្ន ២០១៦ ដលើជ្ើវត្

របស់អនកបូដរដភទ្ជាស្តសតើដៅកម្ុជា អនកដ្ាើយត្ប ៦៩% បាននិោយថា ប្គួស្ថររបសពួកដ់ គម្ិនោប្ទ្ពួកដគដ យ

ដៅដពលមែលពួកដគបងាា ញពើអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់ ួ

ដហយ

៤៩% ដទ្ៀត្ រាយការណ្៍ ថា ពួកដគគត្ថា

ពួកដគប្ត្ូវមត្ចាកដចញពផៃះ ដោយស្ថរមត្អត្តសញ្ញា ណ្បូដរដភទ្របស់ ួាន។6

ការសិកាែមែលដនះបានបងាា ញថា អនកដ្យត្ប ៩២% ធាាប់ទ្ទ្ួលរRការដបៀត្ដបៀនជាពាកយសម្

៤៣% ធាា ប់ទ្ទ្ួលរRការរដលាភបំពានរាRកាយ និR ៣១% ធាា ប់ទ្ទ្ួលរRការដបៀត្ដបៀនផូាវដភទ្ដៅតម្ទ្

ស្ថធារណ្ៈ។7 ដលើសពើដនះ ដបើតម្របាយការណ្៍ ម្ួយមែលដរៀបចំដោយអRគការរក

់ អនកដ្យ

ត្បជាអនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ៨២% ចាត្់ទ្ុកការដរស

ដអើRពាក់ព័នធនឹRនិ ន ការដភទ្ នR

អត្ស

ញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ ថាជាបញ្ញា ្ំជាRដគ

មែលអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជ្ួបប្បទ្ះ។ របាយការណ្៍ ដនះក៏បានដលើកដ RផRមែរថា អនកប្សឡាញដភទ្់ ែូច

ោន ២៩% ម្ន

មែលបងាា ញអត្តសញ្ញា ណ្ពិត្ប្បាកែរបស់ ួន

ដ យ

ដោយខ្ា ចទ្ទ្ួលរRការដរស

ដអើR ការវនច័យ

ការសម្ុាត្គំរាម្ នR

ការដបៀត្ដបៀនដផសRៗ។

១.១ សម្ភាពអាពាហពពាហ

ដៅកុនRរយៈដពលបុ៉ា ា នឆ្ន ចំ

ុRដប្កាយដនះ មានវវិ ឌ្ឍន៍លៗ

ជាដប្ចើនដឆ្ព ះដៅរកសម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍

ដៅទ្ូទR

សកលដលាក។ កុR

ដពលដរៀបចំចRប្កRរបាយការណ្៍ ដនះ ប្បដទ្សចំនួន២៥ បានផដល់ភាពប្សបចាប់

5 ម្.ស.ម្.ក “ឥនៃ្នូម ារ៖ មប្បការដរសដអRើ ដៅជាដមាទ្នភាព” (របាយការណ្៍ ) (ម ្នូ ឆ្ន២០១២), ១២។ <http://bit.ly/2sDxPcK>

ម្.ស.ម្.ក “ការសំ ុត្គំរាម្អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅតម្ស្ថលាកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា” (របាយការណ្៍ ) (ម ្ូន ឆ្ន ២០១៥), ១១។

<http://bit.ly/1p71s4t>

6 ម្.ស.ម្.ក ”ការដរសដអRដើ លអកបរតូនើ ដភទ្ជាស្តសតើដៅតម្ទ្ប្ើ បជ្ជ្នកនុំុ Rប្ពះរាជាណាចប្កកម្ជាពុ ” )(របាយការណ្៍ ) (ម កញ្ញា ឆ្ន

២០១៦), ១៤។ <http://bit.ly/2mu3kDV>

7 ម្.ស.ម្.ក “ការដរសដអRដើ លអកបរតូនើ ដភទ្ជាស្តសដតើ ៅតម្ទ្ប្ើ បជ្ជ្នកនុំុ Rប្ពះរាជាណាចប្កកម្ជាពុ ” (របាយការណ្៍ )(ម កញ្ញា ឆ្ន ២

០១៦),

១០, ១៣។ <http://bit.ly/2mu3kDV>

ែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។ កុនRម ឧសភា ឆ្ន ២០១៧ ដកាះនត្វា៉ា ន់ បានកាា យជា មែនយុតត ្ិការែំបូRដគបRែស់ដៅអាសុើ មែលផដល់ភាពប្សបចាប់ែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ គូប្សករជាអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលដនះជាការបដRកើត្សនុៃះជ្ំរុញឱ្យមានសម្ភាពននការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍កុនRទ្ប

ដនះ

ទRម្ូល។ ត្ុលាការ្ម្ានុញ្ារបស់នត្វា៉ា ន់បានកាត្់ដសចកដើថា ការហាម្ឃាត្់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន “ពុំប្សបជាម្ួយនឹRស្ថា រត្ើ និRអត្ថន័យននដសរភា

ពននការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដ យ

”។8

អាពាហ៍ពិពាហ៍ប្ត្ូវបានដគផដល់ត្នម្ាឱ្យ ពស់ោ៉ា RពិដសសដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា ដោយមានប្បជាពលរែា

ប្បមាណ្មត្ ៥% បុ៉ាដណាណ ះ មែលបនតភាពដៅលើវរបស់ ួានដពញម្ួយជ្ើវត្

។9 ការហាម្ឃាត្់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូច

ោនម្ិនឱ្យដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍មានន័យថា ជាការផ្ទត្់ពួកដគដចញពើម្ូលោា នប្គឹះម្ួយននម្ូលោា នប្គឹះ កុនR សRគម្កម្ុពជា។

មានការជ្ំទស់មផនកនដោបាយត្ិចត្ចប៉ាុដណាណ ះចំដពាះការបដRកើត្ចាប់ដែើម្បផដលភា់ ពប្សបចាប់ែល់

សិទ្ដធ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និRសុាំកូនរបស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។ ជាRដនះដៅដទ្ៀត្ មានដសចកមើ លាRការណ្

ជាដប្ចើនជ្ុំវញបញ្ញា អនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន របសឥសសរជ្នមែលមានឥ់ ទ្ិធពលម្ួយចំនួន។ កនុRឆ្ន ២០០៤ ប្ពះ

បរម្រត្នដកាែា នដរាត្តម្ សើហនុ បានបងាា ញពើការោប្ទ្របស់ប្ពះអRគែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុជា

។10 កុនRឆ្ន ២០១២ សដម្តច យករែាម្ស្តនបា

នអំពាវ វឱ្យបញ្ឈប់ការដរស

ដអើR

ប្បឆ្R

អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។11 ប្កសួRព័ត្៌មានក៏បានបងាា ញពើការោប្ទ្របស់ ួន

ជាដប្ចើនដលើកជាដប្ចើនស្ថរ

ែល់សទ្

រធ បស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដហយ

ជាដរឿយៗ ប្កសួRព័ត្៌មានមត្Rមានវត្តមានកុនRប្ពឹត្ិតការណ្៍ ដមាទ្ក

ភាពរបស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ក៏ែូចជាកុនRគនិត្ផួដចដផដើម្ែនទ្ដទ្ៀត្ មែលដរៀបចំដោយសហគម្ន៍អនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។ កាលពើដពលលើាៗដនះ អនក ពាកយទ្ស

ដើការគណ្ៈរែាម្ស្តនបា

នដលើកដ R

ថា “ពុំមានចាប់

ណាម្ួយរបស់កម្ុ ពជា មែលដរសដអើRចំដពាះ [អនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ដៅកម្ុ ពជា] ដ ះដទ្ ដហយក៏ើ ពមាុ នអវើហាម្

ឃាត្់ពួកដគម្ិនឱ្យប្សឡាញ់ោន ឬដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោន ដ ះមែរ”។12 ណ្ៈមែលការមលាRទRដនះគឺជា

ការមលាRមែលផដល់នូវការដលើកទ្ឹកចិត្ោ

៉ា Rក៏ដោយ កនាRម្ក ពុំទន់មានការចាត្់វធា

នការមផនកចាប់ឱ្យប្សបដៅ

8 ត្ុលាការ្ម្ានុញ្ាននស្ថធារណ្រែាចិន (ដកាះនត្វា៉ា ន) “ដសចកប្បកាសើដ ពត្

មានសដើពើ ករណ្ើ ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របសអ

នកប្សឡាញ់ដភទ្

ែូចោន ” (នលងទ្ើ២៤ ម ឧសភា ឆ្ន ២០១៧)។ <http://bit.ly/2uW770R>

9 Dorine Van De Keur, “បញ្ញា ចាប់ ន បញ្ញា ដយនឌ្រ័ ននការដរៀបអាពាហពពិពាហ៍ នRកាិ រមលRលះដៅកម្ជាពុ ” ប្បត្បត្ិតិ ចាប់ នRិ

ដោលនដោបាយកម្ុពជា ដល ៣:២ (២០០៤)។

10 Michelle Vachon and Kevin Doyle “ប្ពះម្ហាកសប្ត្ផុដលការោប្ទ្ែលការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន”ស្ថរ

ពត្មានម ម្បឌាូ ដែលើ (នលទ្២១ើង ម កម្ភៈុ ឆ្ន ២០០៤)។ <http://bit.ly/2xasaxs>

11 ម្.ស.ម្.ក “ម្.ស.ម្.ក ស្ថទ្រដសចកដើអំពាវ វរបសសដម្ចត យករែ ស្តនើត ហ˜ុន មសន ឱ្យបញ្ច បការដរសដអRដើ លើអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែចូ

ោន ជាពលរែាកម្ុពជា” (ដសចកដើប្បកាសពត្មាន) (នលទ្១៤ើង ម កញ្ញា ឆ្ន ២០១២)។ <http://bit.ly/2b8IHwd>

12 អត្ថបទ្ “ប្បដទ្សកម្ុពជាស្ថវ គម្ន៍ការដរៀបអាពាហពពិពាហ៍ ដភទ្ែចូ ោន ដបតើ ម្ការដលកដើ Rរបស់អនក ពាកយរោា ភបាិ ល” សរដសរ

ដោយ Chea Takihiro ស្ថរពត្មានម ារមលម្ (នលទ្២៤ើង ម កញ្ញា ឆ្ន ២០១៥)។ <http://bit.ly/1KVogxH>

តម្ការដលើកដ R

ទRដនះដ យ

ដទ្។

ដប្ៅមត្ពដើ សចកដើមលាRជាវជ្ជមានពឥសសរជ្នម្ួយចំនួនម្កពគណ្បកសប្បជាជ្នកម្ុពជា មែលជាគណ្បកស

កាន់អំណាច ម្ស្តនតើគណ្បកសជ្ំទស់ម្ួយចំនួនក៏បានបងាា ញពភាពដបើកចំហទ្ទ្ួលយកសម្ភាពអាពាហពពា៍ ហ៍

ផRមែរ ដបើដទះបជា

ពួកដគពុបានបងាា ញពើការោប្ំ ទ្ោ៉ា Rម្ុត្មាក

៏ដោយ។ កាលពើម ម្ិលុ ឆ្ន ២

០១៧ មាន

ប្ពឹត្ិតការណ្៍ ម្ួយមែលបដRកើត្ដ Rដែើម្បរើ កែំដណាះប្ស្ថយដលើបញ្ញា ម្ួយចំនួន មែលដកត្មានកនុRសហគម្នអនក៍

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន បានគូសបញ្ញជ ក់ពដើ ោលជ្ំហរ របស់គណ្បកសជ្ំទស់ចំដពាះសម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍។

13 គណ្បកសសដស្តងាគ ះជាត្បា

នដលើកដ R

ថា ពួកដគអាចនR

ដរៀបចំឱ្យមានប្បជាម្ត្ិម្ួយជ្ុំវញ

បញ្ញា សម្ភាព

អាពាហ៍ពិពាហ៍ដនះដែើម្បើ “ឱ្យប្បជាពលរែាជាអនក [សដប្ម្ចចិត្] ដលើបញ្ញា ដនះ”។ ប្សដែៀRោន ដនះមែរ គណ្បកស

ប្បជា្ិបដត្យយម្ូលោា នបានបញ្ញជ ក់ថា គណ្បកសដនះអាចនឹRដប ចំហកនុRការោកឱ្់ យអនុវត្តនវចាបសើដ់ូ ពើការ

ដរៀបអាពាហព៍ពពា

ហ៍របស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ប្បសិនដបមា

នការោប្ំ ទ្ពប្បជាពលរែាទ្ូដៅ។

១.២ សម្ភាពកងកា សកុំ ន

ចំណ្ុ ចោប់ប្បដសើរ គឺថាការប្ស្ថវប្ជាវមែលដ្វើដ R

កនR

ម្ក ដោយសហគម្ន៍ឥនៃ្នូកម្ុពជា មែលជា

អRគការដ្វើការងារដែើម្បស

ទ្អ

នកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន (“អRគការរក

់”) បានបងាា ញថា ស្ថធារណ្ជ្នកម្ុពជាមាន

ការោប្ទ្ឱ្យអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន សុំាកូនយកដៅច

ច ឹម្។14 ម្ូលដហត្ុម្ួយមែលដលើកដ R

ញឹកញាប់ជាRដគ

កុនRការផដល់ការោប្ទ្ឱ្យអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន សុក

ូនយកដៅចិញ្ច ឹម្គឺ ការដ្វើមបបដនះនឹRជ្យ

កាត្់បនថយភាព

ប្កើប្ក និRដលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្បដទ្សកម្ុពជា។ ការសិកាម្ួយមែលដ្វើដ R

កាលដពលលាើៗដនះ បាន

បងាា ញថា មានកុមារប្បមាណ្ជា ៤៨.៧៧៥ ក់ កំពុRរស់ដៅតម្ម្ណ្ឌ លមលទ កុ ប្បដទ្សកម្ជាុ

ដពាលគក

ុនRចំដណាម្កុមារម ារ ១០០ ក់ មានជ្ិត្ម្ួយ ក់ មែលរស់ដៅតម្ម្ណ្ឌ លមលទទ

Rដនះ។15

ការកាត្់បនថយចំនួនកុមាររស់ដៅតម្ម្ណ្ឌ លកុមារកំប្ពាកុនRប្បដទ្សកម្ុពជាែ៏ ពស់មបបដនះ គឺជាដោល

ដៅម្ួយរបស់រោា ភបាល។ ប្កសួRសRគម្កិចច អត្ើត្យុទ្ជ្ន និRយវនើុ ត្សម្បទបានោកដចញ់ នូវមផនការម្ួយ

កាលពម កុម្ភៈ ឆ្ន ២

០១៥ ដែើម្បកា

ត្់បនថយចន

កុមារមែលរស់ដៅតម្ម្ណ្ឌ លមលទឱ្

យបាន ៣០% ដៅកុR

13 ទ្ូច សុខ្ “គណ្បកសដបើកចំហទ្ទ្ួលយកការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់បុរសប្សឡាញ់បុរស” ស្ថរពត្

មានភនំដពញបុស

តិ៍ (នលងទ្ើ១ ម

ម្ិលុ ឆ្ន ២០១៧)។ <http://bit.ly/2fRNpR4>

14 ដោយស្ថរភាពសុាគស្ថា ញននការបងាា ញទ្ិនននយដៅកុ របាយការណ្៍ ដនះ ដគម្នអាិ ចែកប្សR់ត្ដល ពត្ិ ប្បាកែ ដែម្បើ បងាា ញពើអនក

មែលោប្ទ្ឱ្យគូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដ្វើការសុំាកូនដ ះដ យ។ ដទះជាោ៉ា Rណាកដោយ របាយការណ្៍ ដនះបងាា ញពើការោប្ំ ទ្កុនR

កប្ម្ិត្ ពស់។ សូម្ដម្ើល ្ើអុិនដអស (TNS) និRសហគម្នឥន្នូៃ កម្ជាពុ "របាយការណ្៍ ប្ស្ថវប្ជាវសពទ្សសើើដ នៈយលដ់ Tញ

អាកបបកិរោ នRឥរិ ោបលចដំ ពាះអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែចោូ ន ដៅកម្ជាពុ ” (ម ្នូ ឆ្ន ២០១៥) ទ្ំពរ័ ទ្ើ ៧២។

15 Lindsay Stark et al “ការបា៉ា នប្់ បមាណ្ថាន កជាត្អពើំិ ចំននកមារុ មែលរសដ់ ៅតម្ម្ណ្ឌ លមលទដំ ៅកម្ជាពុ ៖ ការសកាិ ដែម្បើ ប

ដRើកត្គំរូ”

បអុឹម្ជ្ើ (BMJ) អូពិន ២០១៧, ១។

រយៈដពល ៣ ឆ្ន ដទ្ៀត្។16 ការបRកភាពងាយប្សួលែល់ការសុំាកូន តម្រយៈការការពារសិទ្ធិសុក

ូនដពញដលញ

សប្មាប់ប្គួស្ថរអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន អាចជាវ្

ើស្ថស្តសម្

ួយ ដែើម្បធា

ថា កុមារកម្ុពជាប្គប់រូបអាចរស់ដៅកុR

បរោ

កាសប្គស្ថ

រម្ួយដពារដពញដោយដសចកដើប្សឡាញ់ និRផល

់ការការពារែល់ពួកដគ មែលដនះជាការផដល់

ប្បដោជ្ន៍ែល់សុ ភាព និRការអភិវឌ្ឍរបស់កុមារ ដប្ចើនជាRទ្ុកឱ្យពួកដគរស់ដៅតម្ម្ណ្ឌ លមលទទRដ ះ។

១.៣ កា ទ្ទ្ល

ស្គា លរ់ េនឌ័ តាម្្វ

ចាប

ពាកយថា “អនកបូដរដភទ្” ប្ត្ូវបានដប្បើប្បាស់ ដែើម្បដើ រៀបរាប់ពើអនកមែលមានអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រម្ិនប្សប

តម្ដភទ្ពក

ំដណ្ើ ត្របស់ ួាន។ ឧទហរណ្៍ អនកបូដរដភទ្ជាស្តសតើសំដៅដៅដលម្នុសសមែលកំណ្ត្់អត្តសញ្ញា ណ្

របស់ ួាន និRជា្ម្ាតរស់ដៅែូចជាម្នុសសប្សើ បុ៉ាមនតមានដភទ្ពក

ំដណ្ើ ត្ជាប្បរស។ អក

បូដរដភទ្ជា្ម្ាតរស់ដៅ

និRបងាា ញ ួានដៅតម្អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់ ួាន ជាជាRដៅតម្ដភទ្ពើកំដណ្ើ ត្របស់ពួកដគ ដហយ

ពកដគ

ជាដប្ចើន ក់សដប្ម្ចចិត្តដ្កា

រផ្ទា ស់បូដរដៅដយនឌ្័រម្ួយដទ្ៀត្ជាអចិនស្តនយ

៍ តម្រយៈម្ដ្ោបាយដវជ្ជស្ថស្តសត ឬការ

វះកាត្់ មែលដគដៅថាការបូដរដភទ្។ ដៅតម្ប្បដទ្ស មែលពួកដគអាចដ្វើបាន ពួកដគក៏សដប្ម្ចចិត្ដត ្វើការ

ផ្ទា ស់បូដរដភទ្ដលើឯកស្ថរសមាគ ល់អត្សញ្ញា ណ្ផាូវការរបស ាួ់ នផRមែរ។

ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ផូាវចាប់ដលើអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្់ដោយ ួានឯRដៅដលើឯកស្ថរផូាវការ

មានទ្ំ ក់ទ្ំនRម្ិនអាចកាត្់ផ្ទដ ច់បានជាម្ួយនR

សិទ្ក

ស្ថRប្គួស្ថរ សិទ្ិធដរៀបអាពាហ៍ពពា

ហ៍ នR

សិទ្ស

ុាំកូន

ជាពិដសស ដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា។ ដនះគឺដោយស្ថរមត្គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយ

ោនភាគដប្ចើនដលើសលុបកុនRប្បដទ្សកម្ុជា (៩៩% ននអនកមែលប្ត្ូវបានសៃRម្់ ត្សប្មាបរបាយការណ្់ ៍ ដនះ) មាន

នែគូមាន ក់មែលជាអនកបូដរដភទ្ និRមាន ក់ដទ្ៀត្ម្ិនមម្នជាអនកបូដរដភទ្។ កុនRចំដណាម្គូប្សករមែលមាននែគូមាន ក់ជា

អនកបូដរដភទ្ និRនែគូមាន ក់ដទ្ៀត្ម្ិនមម្នជាអនកបូដរដភទ្ ដហយមែលមានដយនឌ្័រផៃុយពើនែគូរបស ាួ់ ន (ឧ. អនកបរូ

ដភទ្ជាបុរស និRស្តសើតមែលម្ិនបូដរដភទ្) ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់នRផដល់លទ្ធភាពឱ្យពួកដគអាចដរៀប

អាពាហ៍ពិពាហ៍ និRសុាំកូន ដប្កាម្ប្កប ័ណ្ឌ ចាប់សព

ើការដរៀបអាពាហ៍ពពា

ហ៍ ន

ការសុក

ូន មែលកំពុRមានជា

្រមាន ដោយម្ិនចាបាចត្ប្ម្ូវឱ្់ យមានការដ្ើវវដិ ស្ថ្នកម្ចាប់បមនថម្ដទ្ៀត្ដ យ។

ដៅកប្ម្ិត្អនតរជាត្វិ ញ

មានការសដប្ម្ចបាននូវវឌ្ឍនភាពជាដប្ចើនកុនRការដលើកកម្ស

់សិទ្អ

នកបូដរដភទ្

ដែើម្បឱ្យមានការមកសប្ម្ួលឯកស្ថរផាូវការ ប្សបអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្រ័ មែលពួកដគកំណ្ត្ដោយ់ ួានឯR។

ប្បដទ្សអាហសR់ទ្ើន កូ ុប˜ើ ោណ្ឺ មា៉ា ក ដអៀរ R់ និRប្បដទ្សជាដប្ចើនដផសRដទ្ៀត្ ជាពិដសសប្បដទ្សដវៀត្ណាម្

16 Audrey Wilson and Vandy Muong “បាញ់ដឆ្ព ះដៅផៃះវញ

ឬ? រដបៀបជ្ស

ជ្ុលប្បពន

ធមែលរRការ ូចខ្ត្” ស្ថរពត្

មានភនំដពញ

បុស

តិ៍ (នលងទ្ើ៣០ ម កញ្ញា ឆ្ន ២

០១៦)។ <http://bit.ly/2dJiqUF>

បានោក់ដចញនូវបញ្ាត្ិតចាប់ ដែើម្បបRកភាពងាយប្សួលឱ្យអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន សដប្ម្ចបាននូវសិទ្ធិដនះ។17

ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់ ត្ប្ម្ូវឱ្យមានការោក់ឱ្យអនុវត្តនូវនើត្ិវ្គត្ិយត្ុ

និRនើត្ិវ្

រែាបាល មែលអាចផដល់លទ្ធភាពឱ្យមានការ្ុាះបញ្ញច R

ពអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រមែលអនកបូដរដភទ្កំណ្ត្់

ដោយ ួានឯR កុនRឯកស្ថរសមាគ ល់អត្តសញ្ញា ណ្ផូាវការរបស់ពួកដគ ែូចជា សំបុប្ត្កំដណ្ើ ត្ អត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណ

លិ ិត្្ាRមែន និRប័ណ្ណដបើកបរ ជាដែើម្។ ដោលបំណ្Rននការផដល់ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់ដនះ គ ដែើម្បដើ ្ើាយត្បដៅនឹRគមាា ត្ ុសោនរវាRដភទ្មែលកំណ្ត្់កុនRឯកស្ថរសមាគ ល់អត្តសញ្ញា ណ្ផូាវការ (ជាទ្ូដៅដភទ្

ពើកំដណ្ើ ត្) នRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្រជាកមសដRរបសអ់់័ នកបដូរដភទ្ តម្រយៈការមកដយនឌ្័រកនុRឯកស្ថរផូាវការទR

ដនះឱ្យប្សបដៅតម្ដយនឌ្័រមែលអនកបូដរដភទ្កំណ្ត្់ដោយ ួានឯR។ ដៅតម្ប្បដទ្សម្ួយចំនួន អកបូដរដភទ្ប្ត្ូវ

្ាRកាត្់ែំដណ្ើ រការដវជ្ជស្ថស្តសត (ែដំ ណ្ើ រការដវជ្ជស្ថស្តសតវូបនយកម្ា) ដែម្បអាចទ្ទ្ួលបានសិទ្ដនះិធ ដោយឯកស្ថរ

ផូាវការរបស់ពួកដគអាចបូដរបាន មត្កុនRករណ្ើ មែលពួកដគប្ត្ូវបានដគដ្វើដរាគវន

ិច័ឆយអំពល

កខ ណ្ឌ មផនកសុ ភាព

មែលបញ្ញជ ក់ ែូចជា បញ្ញា តនត្ឹRដោយស្ថរមត្ដភទ្ពកំដណ្ើ ត្ និRដយនឌ្រ័ ម្ិនប្ត្ូវោន មត្បដ៉ាុ ណាណ ះ។ ប្បព័នធមបប

ដនះអាចបRកឱ្យមានជាបញ្ញា ដោយស្ថរមត្ប្បព័នធមបបដនះចាត្់ទ្ុកអត្តសញ្ញា ណ្របស់អនកបូរត ដភទ្ ថាជាបញ្ញា ុស ប្បប្កត្ើ (មែលប្ត្ូវទ្ទ្ួលការពោបាល) ជាជាRចាត្់ទ្ុកថាជាភាព ុសមបាកោន រវាRម្នុសសមាន ក់ និRម្នុសសមាន ក់ (មែលប្ត្ូវទ្ទ្ួលបានការស្ថទ្រ)។ ែំដណ្ើ រការដនះអាចបRកការប៉ាះទ្Rិគចផូាវចិត្ែល់អនកបូដរដភទ្ និRអាចដ្វើឱ្យពួក ដគប្ត្ូវចំណាយប្បាក់ដលើសលុបនិRជ្ួបការលំបាកកុនRការទ្ទ្ួលបានដសវាដនះ។

17 ឯកស្ថរ “សិទ្ធិកុនRែំណាកកាលអនរត កាល៖ ការដ្ឱ្យើវ ការទ្ទ្លស្ថគ ល់ផវាូ ចាបសប្មា់ បអ

នកបូដរដភទ្កាា យជាអាទ្ិភាពម្យរបសសកល

ដលាក” អRគការឃាា ដំ ម្ើលសិទ្ិធម្នុសស (២០១៦) <http://bit.ly/1ZSywZ9>។ ស្ថរពត្មាន អាហសRស្ត់ ហRដ់ ប្បស Agence France-

Presse “ការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ាចាបដ់ ៅប្បដទ្សដវៀត្ណាម្ ដែើម្បផដលសិទ្ែលិធ ់អកបរដូន ដភទ្” ស្ថរពត្

មាន The Guardian (នលងទ្ើ២៤

ម ម្ើ ឆ្ន ២០១៥)។ <http://bit.ly/2fRB27x>

២. រោលបុំណ្ង វិស្គលភាព និងវិធីស្គស្តស

២.១ រោលបណ្ង

របាយការណ្៍ ដនះមានដោលបំណ្Rបងាា ញនូវភសុ

R មែលបានពើការប្ស្ថវប្ជាវជ្ុំវញ

ស្ថថ នភាពអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុជា

ទក់ទ្RនឹRប្បធានបទ្ចំនួនបើ មែលមានទ្ំ ក់ទ្ំនRោន ដៅវញ

ដៅម្ក៖ សិទ្

ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការសុាំកូន និRការទ្ទ្ួលបានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ ដហយ

ដែើម្បផដល់អនុស្ថសន៍ប្គប់ប្ជ្រR

ដប្ជាយ សប្មាប់ដ្ាើយត្បចំដពាះបញ្ញា មែលបានរកដTញទRដនះ។ ប្បធានបទ្សម្ភាពអាពាហពិ៍ ពាហ៍ ការសុ

កូន និRការទ្ទ្ល

ស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ ប្ត្ូវបានដលើកដ R

ជាបនតប ៃ ប់ថាជាអាទ្ភា

ពម្ួយននរាល់ការប្បាប្ស័យទក់

ទ្Rលកខណ្ៈផូាវការ និRម្ិនផូាវការរបស់ ម្.ស.ម្.ក ជាម្ួយសហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។ ដែើម្បទ្

ទ្ួល

បានរូបភាពដពញដលញ និR្ុះ

បញ្ញច R

ពើត្លភាពននការអនុវត្តចាប់ជាត្ិ មែលពុំសុើ សងាវ ក់ដៅកប្ម្ិត្ម្ូលោា ន

កុនRប្បដទ្សកម្ុពជា ការប្ស្ថវប្ជាវដនះម្ន

ប្ត្ឹម្មត្ដផ្ទដ ត្ដលើស្ថថ នភាពគត្ិយុត្តិ ដពលបចុប

បនដនះបុ៉ាដណាណ ះដទ្ បុ៉ាមនត

មលម្ទR

ដផ្ទដ ត្ដៅដលើបទ្ពិដស្ថ្ន៍ និRទ្សសនៈយល់ដTញ

របស់គូប្សករអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលកំពុR

រស់ដៅជាម្ួយោនជ្ុំវញ

បញ្ញា នើម្ួយៗ កុនRចំដណាម្បញ្ញា ទR

ដ ះផRមែរ។

២.២ វិស្គលភាព

ការប្ស្ថវប្ជាវដលឯកស្ថរពាក់ព័នធកនាRម្កមែលម្ន

ប្ត្ូវបានដបាះពុម្ពផាយ មែលដ្ើវដ R

ដោយ

ម្.ស.ម្.ក បងាា ញថា ស្ថថ នភាពផូាវចាប់ននសម្ភាពដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍មានភាពម្ិនចាស់លាស់ជាខ្ា R

មែល

ទម្ទរឱ្យមានការវភា

គ និRការប្ស្ថវប្ជាវឱ្យកាន់មត្លិត្

លន់បមនថម្ដទ្ៀត្។ ណ្ៈដពលមែលការដរៀបអាពាហ៍

ពិពាហ៍របស់អនកមែលមានដភទ្ែូចោន ហាក់បែូចជាប្ត្ូវបានហាម្ឃាត្់ ដប្កាម្រែា្ម្ានុញ្ារបស់ប្បដទ្សកម្ុពជា

ការដលើកដ R

របស់ឥសសរជ្នជាន់ ពស់របស់រោា ភិបាល បងាា ញពើការយល់ដTញ

ម្ួយមបបដផសRដទ្ៀត្អំពើចាប់

ដនះ។ កាលពើឆ្ន ២០១៥ អនក ពា

កយរោា ភិបាលបានដលក

ដ R

ថា “ពុំមានអើមែលហាម្ឃាត្់ [អនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ] ម្ិនឱ្យប្សឡាញ់ោន ឬដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដ ើយ” 18 ដហយ “ប្បសិនដបើគូប្សករជាអនកប្សឡាញដភទ្់

ែូចោន […] ចRបា

នលិ ិត្បញ្ញជ ក់អាពាហ៍ពិពាហ៍ ពួកដគគួរោក់ពាកយសុល

ិ ិត្អាពាហ៍ពិពាហ៍ដនះ ដហើយ

ប្បសិនដបើប្ត្ូវបានដគបែិដស្ ពួកដគគួរបឹដRដៅកាន់ត្ុលាការ”។19 ដប្ៅពើពិចារណាដលសិទ្ធិដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហ៍

របាយការណ្៍ ដនះក៏បានពចា

រណាដលើសិទ្ធិ និRបុពវសិទ្មធិ ែលដកើត្ដចញពកា

រដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ រម្

ទRម្ិនប្ត្ឹម្

18 អត្ថបទ្ “អនក ពា

កយរោា ភិបាលនិោយថា ប្បដទ្សកម្ុពជាស្ថវ គម្ន៍ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដភទ្ែូចោន ។” សរដសរដោយ Chea

Takihiro ស្ថរពត្

មានម ារមលម្ (នលងទ្ើ២៤ ម កញ្ញា ឆ្ន ២

០១៥)។ <http://bit.ly/1KVogxH>

19 David Elliot និR Sen David “ជ្ើវត្ិ អាលក

ំបាR

សប្មាប់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជាដប្ចើន” ស្ថរពត្

មានភនំដពញបុស

តិ៍ (នលងទ្ើ១៥ ម ្ូន

ឆ្ន ២០១៥)។ <http://bit.ly/1MeiUHJ>

មត្ កម្ាសទ្

ធិរម្

ដលើប្ទ្ពយសម្បត្តិ ភាពជាឪពុកមាដ យរម្ោន កាត្ពវកិចប

R់ពនធ ការសនRម្រត្ក និRការទ្ទ្ួលបានការ

ការពារពើការរដលាភបំពានកុនRប្គួស្ថរ។

បញ្ញា ននការសុាំកូនមានទ្ំ ក់ទ្ំនRោ៉ា Rប្ជាលដប្ៅជាម្ួយសម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍ ដោយបញ្ញា ទR

ពើរ

ដនះមានស្ថរៈសំខ្ន់ោ៉ា Rខ្ា Rចំដពាះការកស្ថRប្គួស្ថរ។ ម្ិនទនមានការប្ស្ថវប្ជាវប្គបប្ោនពាកព័់់់់ នធនឹRសិទ្

សុាំកូនរបស់គូប្សករ មែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កុនRប្បដទ្សកម្ុពជាដៅដ យដទ្ ដបើដទះបជាកនាRម្ើ ក

ម្.ស.ម្.ក ធាា ប់ទ្ទ្ួលបានភសុតតR តម្រយៈការនិោយត្ៗោនថា ការសុកូន គឺជាការអនវត្តុ មែលដកើត្មាន

ជាទ្ូដៅ ោ៉ា Rណាក៏ដោយ។ ែូដចនះ បញ្ញា ដនះប្ត្ូវបានចាត្់ទ្ុកថាជាបញ្ញា អាទ្ិភាពសប្មាប់ការប្ស្ថវប្ជាវពិនិត្យ ដលើឯកស្ថរពាក់ព័នធផR និRការចុះសិកាប្ស្ថវប្ជាវដែើម្បប្បម្ូលព័ត្៌មានផR។

ម្ុនដពលដ្វើការប្ស្ថវប្ជាវសប្មាប់ដរៀបចំរបាយការណ្៍ ដនះ ម្.ស.ម្.ក បានែឹRថាការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ផូាវ ចាប់ដលអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ មែលកំណ្ត្់ដោយ ួនា ឯR គឺជាកតត ចម្បRម្ួយ មែលប៉ាះពាល់ែល់បញ្ញា

សម្ភាពអាពាហ៍ពពាហ៍ និRការសំាុកូន។ ដនះគដោយស្ថរដហត្ុមែលថាអនកបតូរដភទ្ មែលចRឱ្់ យមានការទ្ទ្ួល

ស្ថគ ល់ប្សបចាប់ដលើដយនឌ្័រមែលពួកដគកំណ្ត្់ដោយ ួានឯR អាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បានដោយពុំចាបាច់ ត្ប្ម្ូវឱ្យមានការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ាចាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ ែរាបណានែគូរបស់ពួកដគប្ត្ូវបានចាប់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ថា

មានដយនឌ្័រ ុសោន។ ឧទហរណ្៍ អក

បូដរដយនឌ្័រពប្បរសដៅប្សើ ប្បសិនដបចាប់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ថាពួកដគជាស្តស

ដ ះ ដគអាចដរៀបការជាម្ួយបុរសណាមាន ក់ ដោយពុចាបាចឱ្់ យមានការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ចាប់អាពាហពិ៍ ពាហ៍

ដ យ

។ ដោយស្ថរម្ូលដហត្ុដនះដហយ

បញ្ញា ននការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រដនះប្ត្ូវបានបញ្ូជ លដៅកុនRវស្ថ

លភាព

ននការប្ស្ថវប្ជាវដនះ។

២.៣ វិធីស្គស្តសត

ដែើម្បមើ សវRយល់ពើស្ថថ នភាពបចុចបបននពាក់ព័នន

ឹRសម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ នR

ការសុំាកូន ប្ពម្ទR

ការ

ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ ការពិនិត្យដលឯកស្ថរពាក់ព័នធប្ត្ូវបានដ្វើដ R

ដែើម្បវា

យត្នម្ដា លើប្កប ័ណ្ឌ ចាប់មែលប្គប

ែណ្ដ ប់ដលើបញ្ញា ទR

ដនះ។ ការប្ស្ថវប្ជាវរបស់ ម្.ស.ម្.ក ដផ្ទដ ត្ការយកចិត្ទ្

ុកោក់ដលើ៖ សទ្

ដិ រៀបអាពាហ៍

ពិពាហ៍ និRសុាំកូន ដប្កាម្ប្កប ណ្ឌ ចាប់អនតរជាត្ិ នR

ចាប់ជាត្ិ សិទ្ទ្

ទ្ួលបានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់

ចំដពាះអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្់ដោយ ួានឯR ដប្កាម្ប្កប ណ្ឌ ចាប់អនតរជាត្ិ និRជាត្ិ ប្ពម្ទRសិទ្

និRបុពវសិទ្មិ ែលដកើត្ដចញពការដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហប្សបចាប់៍ ការសាំុកនូ និRការទ្ទ្ួលស្ថគ លដយនឌ្រដៅកុ័់ នR

ប្បដទ្សកម្ុពជា។ ការពិនិត្យដលើឯកស្ថរពាក់ព័នធដនះក៏ដផ្ទដ ត្ការយកចិត្តទ្ុកោក់ដលើបរបទ្សRគម្ នRវបប្ម្ជ្ុ៌ ំវញ

ជ្ើវត្ប្គួស្ថរដៅកម្ុពជាផRមែរ។

ការចះុ ប្ស្ថវប្ជាវប្បម្លព័ូ ត្៌មាន កនុRទ្ប្ម្Rជា់ ការសមាភ សដៅតម្បណាត ដ ត្តដោលដៅម្ួយចំនួនដៅ

កុនRប្បដទ្សកម្ុជា

ក៏ប្ត្ូវបានដ្វើដ R

ដែើម្បប្ើ បម្ូលទ្ិននន័យតម្មបបគុណ្ភាព និRបរមា

ណ្។ ការសR

់ម្ត្ិចំនួន

៤ ប្ត្ូវបានដរៀបចំដ R

មែលមានសំណ្ួ រពើ ៤៣ ដៅ ៨១ សំណ្ួ រ។ ការសR

់ម្ត្ិទRដនះ មែលសំណ្ួ រភាគដប្ចន

គឺជាសំណ្ួ រដបើក និRមានសំណ្ួ រ មែលមានចដម្ើាយសប្មាប់ដប្ជ្ើសដរស

ម្ួយចំនួនផR ប្ត្ូវបានដ្វើដ R

តម្មបប

ជាការសមាភ ស ប្សដែៀRោននឹRការសនៃ ្ម្ាតមែរ។ ការសមាភ សប្ត្ូវបានដ្ដវើ Rជាម្ួយ ក) គូប្សករជាអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន ) អត្ើត្គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលធាា ប់រស់ ដៅជាម្ួយោន គ) អាជាា ្រម្ូលោា ន (ែូចជា អាជាា ្រភូម្ិ Tុំ និRប្សរក) និR T) ត្ំណាRរោា ភិបាល។ សរុប

មានគូប្សករ នR

អត្ត្

គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ចំនួន ១២១ ក់ ត្ំណាRអាជាា ្រចំនួន ៩ ក់ និR

ត្ំណាRរោា ភិបាលចំនួន ៣ ក់ បានចូលរម្

កុនRការសៃR់ម្ត្ិដនះ។

កុនRការប្ស្ថវប្ជាវ ម្.ស.ម្.ក បានចុះប្បម្ូលព័ត្៌មានតម្ម្ូលោា ន កុនRម ម្ និRម ដម្ស្ថ ឆ្ន

២០១៧ កុនRដ ត្តចំនួន ៩ ែូចជាដ ត្កំពRចាម្់ ត្បRTុូ ំា សឹៃRមប្ត្R ប្ពះវហារ ស្ថវ យដរៀR តមកវ រត្នគិរ

ដសៀម្រាប កពR់្ំ និRរាជ្ធានភនំដពញ។ើ រាជ្ធានដ ត្តទRដនះប្ត្ូវបានដប្ជ្សដរស មផែកដៅតម្ព័ត្៌មានមែល

ទ្ទ្ួលបានពើបណាដ ញ និRសកម្ាជ្នអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលជាអនកមានបទ្ពិដស្ថ្ន៍ដ្វើការងារជាម្ួយ

នឹRប្គួស្ថរអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កុនRប្បដទ្សកម្ុពជា។ ដៅតម្ទ្ើតRនើម្ួយៗ ម្.ស.ម្.ក បានដប្បើប្បាសអនក់

មែល ួានស្ថគ ល់ មែលកំពុRដ្វើការងារតម្អRគការ និRបណាដ ញអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ឱ្យជ្ួយមសវRរកអនកផតល់

សមាភ សន៍សម្ប្សប សប្មាប់ចូលរម្ដៅកុនRការសR់ម្ត្ិដនះ។ ការសមាភ សដ្ើវដ Rដៅតម្ទ្ើកមនRស្ថធារណ្ៈ

ផR នR

ឯកជ្នផR ែរាបណាអនកដ្យ

ត្បមានភាពងាយប្សួល ដែើម្បច

ូលរម្

កុនRការសមាភ សដនះ។ សប្មាប់ការ

សមាភ សជាម្ួយត្ំណាRប្កសួR របស់រោា ភិបាលវញ

ដយR

បានោក់លិ ិត្ដសស

ុដៅប្កសួRយុត្តិ្ម្៌ ប្កសួR

ព័ត្៌មាន និRប្កសួRម្ហានផៃ ដហយ

ប ៃ ប់ម្ក ការសមាភ សប្ត្ូវបានដ្ើវដ R

ដៅតម្ទ្ើសដើការរបស់ប្កសួRទR

ដ ះមត្ម្ដR។ ដៅកុនRការដ្ាើយត្បដៅនឹRបទ្សមាភ សន៍របស់ ម្.ស.ម្.ក មានត្ំណាRប្កសួRម្ួយចំនួនរបស់រោ

ភិបាល រាប់ចាប់ពថាន ករែា់ ម្ស្តនើតែលអ់ នុរែាដលខ្្កាិ របានចូលរម្។ ដៅកុនRែំណាក់កាលវភាគទ្ិននន័យ មានការ

កំណ្ត្់ពើនិ ន ការមែលដកើត្ដចញពើចដម្ាើយមែលផដល់ចំដពាះសំណ្ួ រដបើក មែលជាសំណ្ួ រមបបគុណ្ភាព។ ប ៃ ប់

ម្ក ចដម្ាើយទRដនះប្ត្ូវបានមបRមចកដៅជាប្បដភទ្ដៅតម្និ ន ការទRដនះ ដែើម្បកំណ្ត្ឱ្់ យែឹRពើចំនួន និR

យកដៅវភា

គបនតដទ្ៀត្។ ដប្កាយម្ក ការសមាភ សសុើដប្ៅចំនួន ៤ ប្ត្ូវបានដ្វើដ R

តម្រយៈទ្ូរសពៃ ដែើម្បប្បម្ូល

ព័ត្៌មានសប្មាប់បញ្ូច លដៅកុR

២.៤ ខែនកណ្ត់

ករណ្ើ សិកាលម្ិែត្។

ដោយស្ថរបញ្ញា កRវះ្នធាន ប្ករម្ការងារមានដពលដវលាត្ិចត្ួចបុ៉ាដណាណ ះ ដែើម្បចុះដៅប្បម្លព័ូ ត្៌មាន

ពើតម្បណាដ ដ ត្តទR

ដនះ។ ដបើដទះបជា

មផនការប្ស្ថវប្ជាវពើែំបូR ចR់ឱ្យមានការចំណាយដពលឱ្យបានដប្ចើននលង

តម្ដ ត្តម្ួយចំនួនក៏ដោយ ម្.ស.ម្.ក បានសដប្ម្ចិត្ព

ប្Rើកវស្ថ

លភាពភូម្ិស្ថស្តសតននការប្ស្ថវប្ជាវដនះ ដោយ

ស្ថរការលំបាកកុនRការរកអនកផតល់សមាភ សន៍ឱ្យប្គប់ចំនួនមែលបានកំណ្ត្់ដៅតម្បណាដ លដ ត្តម្ួយចំនួន។ ប្គួ

ស្ថរ និRម្ិត្តភករត បស់គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន និRបុគគលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលដទ្បមត្

នឹRចាកដចញពភូម្ិប្សរកកាលពើដពលលើាៗដនះដល

ដ Rថា ការដ្វើចំណាកប្សរកកនុRប្បដទ្សតម្រែវូ ម្ុនបុណ្យ

ចូលឆ្ន ម ារ ជាកតត ែ៏សំខ្ន់ម្ួយ មែលដ្ឱ្

យប្ករម្ដោលដៅននការប្ស្ថវប្ជាវដនះម្ិនអាចចូលរម្

កុនRការប្ស្ថវប្ជាវ

ដនះបាន ដហយ

ក៏មានការដលើកដ R

ញឹកញាប់ពកា

រដ្ើវចំណាកប្សរករយៈដពលមវRដៅប្បដទ្សនលផRមែរ។

ប្សដែៀRោន ដនះមែរ ដោយស្ថរកRវះ្នធាន និRលវកា

ប្ករម្ប្ស្ថវប្ជាវពុំបានចុះដៅប្គប់ដ ត្តទR

អស់ដ យ

ែូដចនះ វ្

ើស្ថស្តសប

ដRកើត្សណា

កគំរូ មែលដប្បើប្បាស់កុនRការប្ស្ថវប្ជាវដនះ ពុំបានបញ្ូច លប្គួស្ថរអនកប្សឡាញ់ដភទ្

ែូចោន ដៅកុនRប្គប់ត្ំបន់ទRអសកនុ់ Rប្បដទ្សកម្ុពជាដ យ។

ទ្សសនៈយល់ដTញ

របស់អាជាា ្រម្ូលោា នមែលប្ត្ូវបានសមាភ សសប្មាប់របាយការណ្៍ ដនះ ម្ិនទ្ន

Rជា

ត្ំណាRឱ្យការយល់ដTញ

ទ្ូទRប្បដទ្សដ យ

ដោយស្ថរមែនកំណ្ត្់ននវ្

ើស្ថស្តសប

ដRើកត្សណា

កគំរូមែលដប្ប

ប្បាស់សប្មាប់ការប្ស្ថវប្ជាវដនះ។ កុនRការប្ស្ថវប្ជាវ ម្.ស.ម្.ក ពR

អាប្ស័យដលសកម្ាជ្នអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូច

ោនតម្ម្ូលោា ន ដែើម្បមណ្ អនកដ្ាើយត្បចំដពាះការសមាភ សឱ្យប្ករម្ការងារប្ស្ថវប្ជាវដនះ។ ែូដចនះ ពួកដគទ្ំនR មត្មណ្ ំ ម្.ស.ម្.ក ឱ្យដៅសមាភ សអាជាា ្រម្ូលោា នណា មែលែឹRពើបញ្ញា របស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន រចដៅ

ដហយ។ បមនថម្ពើដលើដនះ កមានបញ្ញា អត្ុលយភាពននដយនឌ្័រកនុRចំដណាម្គូប្សករ និRអត្ើត្គូប្សករមែលប្ត្ូវ

បានស្ថកសួរសប្មាប់ការសR

់ម្ត្ដនះផRមែរ។ ដបើដទះបជា

ម្.ស.ម្.ក ពោោម្រកបុរស និRស្តសតើឱ្យបានចំនួន

ដសើាោន ោ៉ា Rណាក៏ដោយ ក៏ដយRដៅមត្រកបានគូប្សករ មែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោ

មត្ពើរបើគូបុ៉ាដណាណ ះ មែលជាបុរសប្សឡាញ់បុរសែូចោន និR/ឬ អនកបូដរដភទ្ជាស្តស។

អាចដោយស្ថរកតត វបប្ម្៌ គូ

ប្សករមែលរស់ដៅជាម្ួយោន ភាគដប្ចើនដលើសលុបមានមាន ក់ជាស្តសប្ត សឡាញ់ស្តសតើ និRមាន ក់ដទ្ៀត្មែលជាអនកបូដរដភទ្

ជាបុរស។ ណ្ៈដពលមែលចុះប្ស្ថវប្ជាវ ម្.ស.ម្.ក បានជ្ួបនឹRគូប្សករម្ួយចំនួន មែលកុនRដ ះមាននែគូមាខ R ជាបុរសប្សឡាញ់បុរស និR/ឬ មាខ Rដទ្ៀត្ជាអនកបូដរដភទ្ជាស្តសើត មានគូប្សករមត្ ១៧ គូ (ឬដសាើនឹR ១៤% ននគូ

ប្សករទRអស់មែលប្ត្ូវបានសមាភ សបុ៉ាដណាណ ះ) កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន ដហយដហត្ែូុ ដចនះអាចបំដពញដៅតម្

លកខណ្ៈវន

ិច័ឆយសប្មាប់ចូលរម្

ដៅកុនRការប្ស្ថវប្ជាវដនះបាន។

៣. សម្ភាពអាពាហពិពាហ

មផនកដនះបងាា ញលទ្ធផលរកដTញននការពិនិត្យដលើឯកស្ថរពាកព័់ នធ និRការចុះប្បម្លព័ូ ត្៌មានពាក់ព័នធ

នឹRអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់គូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុពជា។ ែបូR មផនកដនះដ្វើការពិចារណាដលើសិទ្

ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និRប ៃ ប់ម្ក ដ្ើវការពិនិត្យដលើសទ្

៣.១ ចាប់

ធិ និRបុពវសទ្

មធ ែលទ្ទ្ួលបានពអា

ពាហ៍ពិពាហ៍។

ទ្ិែឋភាពទ្ូរៅ៖ សម្ភាពអាពាហពិពាហ៍

ស្ថថ នភាព៖ ម្ិនសម្ប្សបតម្ចាប់

• មាប្ត ៤៥ ននរែា្ម្ានុញ្ារបស់ប្បដទ្សកម្ុពជាកំណ្ត្់ថា អាពាហ៍ពិពាហ៍ប្ត្ូវដ្វើដ Rើ រវាR “បើដ” ម្ួយ និR “ប្បពនធ” ម្ួយ មែលមានន័យថាម្ិនផតល់លទ្ធភាពដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាRម្នុសសមែលមានដភទ្

ែូចោន ។

• ការដ្វើនិរាករណ្៍ មាប្ត ៦ ននចាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ និRប្គស្ថួ រ ឆ្ន ១ំ ៩៨៩ មានន័យថាសិទ្រិ បស់គូ ប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដែើម្បដើ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍មលRប្ត្ូវបានហាម្ឃាត្់ោ៉ា Rជាក់លាក់ ដប្កាម្ចាប់ជាត្ិដទ្ៀត្ដហយើ ។

• ចាប់សិទ្ម្ធ នុសសអនតរជាត្ពិ ុំទន់បានផតល់ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ជាក់លាក់ែល់សិទ្ិធទ្ទ្ួលបានសម្ភាព អាពាហ៍ពិពាហ៍ដ យើ បុ៉ាមនតចាប់ដនះហាម្ឃាត្់ម្ិនឱ្យមានការដរសើ ដអើRរាល់ទ្ប្ម្R់ទRំ អស់។

• ដោលការណ្៍ ទ្ើ ២៤ ននដោលការណ្៍ យក៉ា ោ៉ា កា៌ត មចRថា “បុគគលប្គប់រូបមានសទ្ិ ធិកុRន ការកស្ថR ប្គួស្ថរ ដោយម្ិនគិត្ពើនិ ន ការដភទ្ ឬអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ”។

• ការរារាRំ ម្ិនឱ្យគូប្សករដភទ្ែូចោន ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្យួ ោន គឺជាការបែិដស្កុRន ការផដល់ឱ្យ ពួកដគនូវសិទ្ិធ និRបុពវសិទ្ិធែនទ្ដទ្ៀត្ មែលដកើត្ដចញពើអាពាហ៍ពិពាហ៍ ែូចជា សទ្ិ ធិ នRិ បុពវសិទ្ពាិ ក់ ព័នធនឹRការបR់ពនធ នRិ ការប្គប់ប្គRកូន ជាដែើម្។

• បចុចបបននដនះ មានប្បដទ្ស២៥ បានផដល់ភាពប្សបចាប់ែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនក ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដហយើ ដកាះនត្វា៉ា ន់នRឹ កាា យជាមែនែែើ ំបូRដៅអាសុើ មែលផដល់ភាពប្សបចាប់

ែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មបបដនះ មែលការផដល់ភាពប្សបចាប់ដនះ

ដហយើ ទ្ំនRជានឹRអនុវត្តដៅបានដៅកុនRឆ្ន ២ំ ០១៧។

៣.១.១ រែ្

ម្ន

ុញ្ាហាកប

ែូចជាហាម្ឃាត្ម្ន

ឱ្យគូប្សករដភទ្ែូចោន ដរៀបអាពាហ៍ពពា

ហ៍ជាម្យ

ោន បាន

ប្កប ណ្ឌ ចាប់របស់ប្បដទ្សកម្ុពជាពុំទន់បានយកចត្

តទ្ុកោក់ចំដពាះអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដ យ។

ដៅម្ិនទន់មានការការពារប្បឆ្R

នឹRការដរស

ដអើRជាក់លាក់ឱ្យបានប្គប់ប្ោន់ដៅដ យ

ដទ្ ដហយ

ក៏ពុំមានការ

មចRពើទ្ណ្ឌ កម្ចំដពាះអនកមែលប្បប្ពឹត្ប

ទ្ដលសើ

សែប់ដ ើពម្ដ ះមែរ និRអើវមែលសំខ្ន់សប្មាប់ដោលបំណ្Rនន

របាយការណ្៍ ដនះ គឺដផ្ទត ត្ដៅដលើប្បការមែលម្ិនទន់មានការផដល់ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ប្សបចាប់ែល់ភាពជានែគូ

រវាRអនកមែលប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោនដៅដ យ

។ រែា្ម្ានុញ្ាមែលជាចាប់កំពូលរបស់ប្បដទ្សកម្ុពជាក៏ពុំបានដលើក

ដ Rឱ្យចំពើពលរែមែលជាអនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ដ ះមែរ។ មាប្ត ៣១ ធា សិទ្ដធិ សើាភាពោនែល់ពលរែាម ារ

ប្គប់រូប ដោយម្ិនគត្

ពើបុគគលក

លកណ្

ៈផ្ទៃ ល់ ួានរបស់ពួកដគ។ មាប្តដនះមចRថា៖

“ប្បជាពលរែាម ារមានភាពដសើាោន ចំដពាះម្ុ ចាប់ មានសិទ្ិធដសរភាព និRករណ្ើ កិចែចូច ោន ទRអស់

ដោយឥត្ប្បកាន់ពូជ្ស្ថសន៍ ពណ្៌ សម្បុ រ ដភទ្ ... ឬស្ថថ នភាពឯដទ្ៀត្ដ ើយ”។

ណ្ៈដពលមែលអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន អាចសថ ដៅដប្កាម្ប្បដភទ្ “ស្ថថ នភាពឯដទ្ៀត្” ការោក់

បញ្ូច លនូវប្បដភទ្ចំនួនប្បាបួនដផសRដទ្ៀត្ដៅកុនRមាប្តដនះ ហាក់បើែូចជាដ្វើឱ្យទ្លក

រណ្៍ ម្ួយដនះមលRមាន

អានុភាពយកម្កដប្បើប្បាស់បានដទ្ៀត្។ ដលស

ពដើ នះ ចាប់ដផសRដទ្ៀត្របស់ប្បដទ្សកម្ុជា

ែូចជា ប្កម្ប្ពហ

ទ្ណ្ឌ ជាដែើម្ ពុំមានបញ្ កា

រពារអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ពើការដរស

ដអើRដ យ

។ បុ៉ាមនត រែា្ម្ានុញ្ាបានបញ្ូច ល

សនធិសញ្ញា សិទ្ម្

នុសសអនតរជាត្ិដៅកុនRចាប់ជាត្។

មាប្ត ៣១ មចRថា៖

“ប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុ ជាទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ នRិ ដោរពសិទ្ម្ិ នុសស ែូចមានមចRកុ នR្ម្ានុញ្ាននអRគការ

សហប្បជាជាត្ិ ដសចកើដប្បកាសជាសកលសើដពើសិទ្ិម្នុសស និRកត្ិកាសញ្ញា ប្ពម្ទRអនុញ្ញា ទRឡាយទកទ្R់

ដៅនឹRសិទ្ិម្នុសស សិទ្ិ រ ើ និRសិទ្ិធកុមារ”។20

ប្ករម្ប្បឹកា្ម្ានុញ្ារបស់ប្បដទ្សកម្ុពជាបានបកប្ស្ថយមាប្តដនះថា សិទ្សញ្ញា សិទ្ធិម្នុសសអនតរជាត្

មែលកម្ុពជាទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ប្ត្ូវអនុវត្តដោយផ្ទៃ ល់កុនRចាប់របស់ប្បដទ្សកម្ុពជា។21 ដោយស្ថរកត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្

សដើពើសទ្ព

លរែា នR

សទ្ន

ដោបាយអាចយកម្កអនុវត្តផ្ទៃ ល់បាន ដហយ

គណ្ៈកមាា ្ិការសិទ្ធិម្នុសសរបស់អRគ

ការសហប្បជាជាត្ិបានបកប្ស្ថយថាកត្កា

សញ្ញាដនះបានហាម្ឃាត្់ម្ិនឱ្យមានការដរស

ដអើRចំដពាះអនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន (សូម្ដម្ើលចំណ្ុ ច ៣.៣.៣ ខ្Rដប្កាម្) ដ ះដយR

អាចសននិោា នថា ការដរស

ដអើRប្បឆ្R

អនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ក៏ប្ត្ូវបានហាម្ឃាត្់ដប្កាម្ចាប់របស់ប្បដទ្សកម្ុពជាផRមែរ។

ដទះជាោ៉ា Rណាក៏ដោយ ការធា ម្ិនឱ្យមានការដរស

ដអើRដនះពុបានប្គបែណ្ដ ប់ដលស

ិទ្ទ្

ទ្ួលបាន

សម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍ទR

កុនRចាប់អនតរជាត្ិ ឬចាប់ជាត្ិដ ះដ យ

។ សទ្

ដិ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ប្ត្ូវបានមចR

ដៅកុនRមាប្ត ៤៥ ននរែា្ម្ានុញ្ារបស់ប្បដទ្សកម្ុពជា មែលបានមចRថា៖

20 រែា្ម្ានុញ្ាននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា មាប្ត ៣១ នលងទ្ើ២១ ម កញ្ញា ឆ្ន ១៩៩៣។

21 ដសចកដើសដប្ម្ចដល ០៩២/០០៣/២០០៧ ចុះនលងទ្ើ១០ ម កកកោ ឆ្ន ២០០៧ ននប្កម្ប្រ បកាឹ រែា្ម្ានញ្ាុ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ជាពុ ។

“អាពាហ៍ពិពាហ៍ប្ត្ូវដ្ើវតម្លកខ ណ្ឌ មែលមានមចRកុ នRចាប់ និRតម្ដោលការណ្៍ ស័ាប្គចិត្ប ប្បពនធម្ួយ”។

ើដម្យ

តម្លកណ្

ៈប្ទ្ឹសដើ ម្ាឹ ស្ថរននមាប្ត ៤៥ ម្ន

បានផតល់លទ្ធភាពដរៀបអាពាហ៍ពពា

ហ៍របស់អនកមែល

មានដភទ្ែូចោន ដទ្។ ចំណ្ុ ចមែលលែ គឺប្កម្រែាបបដវណ្ើ មែលប្ត្ូវបានអនុម្័ត្ កុនRឆ្ន ២០០៧ បានលុបដចាលនូវ បញ្ាត្តិហាម្ឃាត្់អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ម្នុសសដភទ្ែូចោន មែលប្ត្ូវបានមចRោ៉ា Rចាស់ដៅកុនRចាប់កនាRម្ក។

ចាប់សើដពអាពាហពពា៍ ហ៍ នRប្គួស្ថរ ឆ្ន ១៩៨៩ ប្ត្Rមាប្ត់ ៦ ហាម្ឃាត្់ម្នឱ្យមានការដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហ៍

រវាR “អនកមែលមានដភទ្ែូចោន ជាម្ួយនឹRនែគូមាន ក់ដទ្ៀត្”។ មាប្ត ៧៨ ននចាប់សើដពការអនុវត្តប្កម្រែាបបដវណ្

ឆ្ន ២០១១ បានដ្ន

ិរាករណ្៍ បទ្បបញ្ាត្ិតភាគដប្ចើនននចាប់សើដពើអាពាហ៍ពិពាហ៍ និRប្គស្ថ

រឆ្ន ១

៩៨៩ ដនះ កុនR

ដ ះមានមាប្ត ៣ និRមាប្ត ៦ ផRមែរ។ បចុបបនដនះ ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ឆ្ន ២០០៧ បញ្ាត្តអ ការរត្

ត្បត្ដលើគូ

ភាគើម្ិនឱ្យដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា។ ដៅកុនRគនថើទ្ើ ៧ ជ្ំពូក ៣ សដើពើ “អាពាហ៍ពពា

ហ៍” នន

ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ឆ្ន ២០០៧ ពុមានបញ្ាត្ត មែលហាម្ឃាត្់ការដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហរបស់៍ ម្នសសមែលុ មានដភទ្

ែូចោន ដ យ

។ ដនះគឺជាការវវិ ឌ្ឍវជ្

ជមានម្យ

មែលមានន័យថា គូប្សករ ឬម្ស្តនមើ ែលជាប់ពាក់ព័នធនឹRអាពាហ៍

ពិពាហ៍របស់ម្នុសសដភទ្ែូចោន ប្បសិនដបកា

រដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដនះដ្វើដ R

ដប្កាម្ប្កប ័ណ្ឌ ចាប់បចុចបបនន ម្ិន

គួរទ្ទ្ួលរRការោក់ទ្ណ្ឌ កម្ា ឬដទសទ្ណ្ឌ ដោយស្ថរការចូលរម្

មបបដនះរបស់ពួកដគដ យ

។ បុ៉ាមនត ទ្នឹៃម្នឹR

ដនះក៏ពុំមានបញ្ាត្ិតជាក់លាក់ណា មែលជ្ួយសប្ម្ួលឱ្យមានការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ម្នុសសមែលមានដភទ្

ែូចោន មែរ។ ែូដចនះ ពុំមានដហត្ុផលសប្មាប់សួរដែញដោលជ្ុំវញអត្ថន័យននមាប្ត ៤៥ របសរែា្ម្ានុ់ ញ្ា ដ យ

មែលមចRថា មានមត្ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាRម្នុសសមែលមានដភទ្ផុៃយោនបុ៉ាដណាណ ះ មែលគួរទ្ទ្ួលបានការ ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់។

មាប្ត ១០២៣(២) ននប្កម្រែាបបដវណ្ើ មែលមចRអំពការសាុំកូនមបប្ម្ាត មចRដោយប្បដោលអំព

អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ម្នុសសមែលមានដភទ្ែូចោន ដបើដទះបជា

ការមចRដនះសំដៅដលប

របទ្ជាក់លាក់ោ៉ា Rណាក៏

ដោយ។ មាប្តដនះមចRថា “ត្ុលាការម្ិនប្ត្ូវឱ្យបដRើត្សុ ាំកូនដ យើ ដបើយលដTញថាសើ់ ុ ាំកូនប្ត្ូវបានបំពានកុ នR

ដោលបំណ្Rដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាRដភទ្ដផសRោន ឬដភទ្ែូចោន ឬកុ នRដោលបណ្Rម្ិនប្ត្ឹម្ប្ត្ូវដផសRដទ្ៀត្”។

ណ្ៈដពលមែលការដលើកដ Rមបបដនះអាចប្ត្ូវបានដគបកប្ស្ថយថា ជាការផដលភា់ ពដសើាោន រវាRការដរៀប

អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ម្នុសសដភទ្ដផសRោន និRដភទ្ែូចោន ដៅកុនRន័យចាប់ កំណ្ត្់ពនយល់ស ើការសំុាកូនកុនR

ប្សរកមែលជាឯកស្ថរបញ្ញជ ក់ពើអត្ថន័យននប្កប ណ្ឌ ចាប់ដនះ មបរជាមានការមចRម្ិនែូចោន ដៅនឹRការបក

ប្ស្ថយមបបដនះដៅវញ។ កំណ្ត្់ពនយល់ដនះមចRថា “មាប្ត ១០២៣ ហាម្ម្ិនឱ្យភាគើរដលាភបំពានរដបៀបសុ

កូន្ម្ាតកុ នRដោលបំណ្Rអសើល្ម្៌ ែូចជា ការមកាRបនាំទ្ ំ ក់ទ្ំនRរវាRកូន និRឪពុក/មាត យ ឬអាពាហ៍

ពិពាហ៍ដភទ្ែូចោន ”។ ការដប្បពាកយ “អសើល្ម្”៌ ដែើម្បដើ រៀបរាប់ពអាពាហព៍ ិពាហរបស់៍ អនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោ

បRកឱ្យមានការប្ពួយបារម្ភដប្ចន

។ ចំណ្ុ ចដនះហាក់បើែូចជាដ្វើឱ្យមលRមានប្បសិទ្ភា

ពនូវគំនិត្មែលថា “អាពាហ៍

ពិពាហ៍ដភទ្ែូចោន ” ប្ត្ូវបានមចRដៅកុនRចាប់របស់ប្បដទ្សកម្ុពជា ដហយ

មបរជាដ្ើវឱ្យអន់លយនូវអាពាហ៍ពិពាហ៍

ដភទ្ែូចោន ដៅវញ

៣.១.២ ចាបអ់

។22

នតរជាត្ពុទ

ន់បានទ្ទ្ល

ស្ថគ ល់សទ្ជា

កលា

កកុR

ការទ្ទ្ល

បានសម្ភាពអាពាហ៍ពពាហ៍

ដ យ

បុ៉ាមនធា

សម្ភាព នR

ការម្ន

ដរស

ដអR

ដៅកុR

ប្គប់មផនកទR

អស់ននជ្ើវត្

ដោលការណ្៍ ននការម្ិនដរស

ដអើRមានមចRជាទ្ូដៅដៅកុនRចាប់សិទ្ធិម្នុសសអនតរជាត្ិ ដហយ

ក៏មានមចRព

កាត្ពវកចត

ម្ផូាវចាប់របស់រែា កុនRការផដល់ការការពារ និRការដោរពសិទ្អ

នកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ផRមែរ។

ដសចកប្ដ បកាសជាសកលសដើពើសិទ្

នុសស កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ស

ើដពើសិទ្ព

លរែា ន

សិទ្ន

ដោបាយ នR

កត្កា

សញ្ញា អនតរជាត្ស

ដើពស

ិទ្ិដធ សែក

ិចច សRម្

កិចច នR

វបប្ម្៌ ធា សិទ្ិធដសភា

ពោន ែល់បុគគលប្គប់រូប ដោយម្ន

ប្បកាន់ស្ថថ នភាព ឬលកខណ្ៈផ្ទៃ ល់ ួានរបស់ពួកដគដ យ

មាប្ត ១ ននដសចកដើប្បកាសជាសកលសើដពសើ

។

ិទ្ធិម្នុសសមចRថា “ម្នុសសទRអស់ដកើត្ម្កមានដសរភាព

និRមានដសចកើនដ លាលូ នរ និRសិទ្ិធដសើាៗោន” និRហាម្ឃាត្់ម្ិនឱ្យមានការដរសដអើRរាល់ទ្ប្ម្RទR់ អស់ ែូចជាការ

ដរស ដអើRមផែកដៅតម្ “ពូជ្ស្ថសន៍ ពណ្៌ សម្បុ រ ដភទ្ ... ឬស្ថថ នភាពែនទ្ដទ្ៀត្”។ ប្សដែៀRោន ដនះមែរ មាប្ត

២ ននកត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្សដើពសិើ ទ្ពលរែា និRសិទ្នដោបាយមចRថា រែាប្ត្ូវធា សិទ្ិធ “ែល់បុគគលប្គប់រូប

ដៅកុ នRមែនែើរបស់ ួ ាន និRមែលសិថត្ដៅដប្កាម្យុតត ្ិការរបស់ ួ ាន ... ដោយពុំមានការមបRមចក ែូចជា ជាត្ិ ស្ថសន៍ ពណ្៌ សម្បុ រ ដភទ្ ភាស្ថ ស្ថស ទ្សសនៈនដោបាយ ឬទ្សសនៈដផសRដទ្ៀត្ ជាត្ិកំដណ្ើ ត្ ឬដែើម្ កំដណ្ើ ត្សRគម្ ប្ទ្ពយសម្បត្ិត ដែើម្កំដណ្ើ ត្ ឬស្ថថ នភាពដផសRដទ្ៀត្ដ ើយ”។ ការបមនថម្ពាកយថា “ស្ថថ នភាពដផសR

ដទ្ៀត្” បងាា ញថាការដរៀបរាប់ដនះ គឺម្ន

ទន់អស់ដ យ

ដហយ

អាចបញ្ូច លប្បដភទ្ដផសRដទ្ៀត្ ែូចជា និ ន ការ

ដភទ្និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ ជាដែើម្។ ជាការពិត្ “ស្ថថ នភាពដផសRដទ្ៀត្” ប្ត្ូវបានស្ថថ ប័នសនធិសញ្ញា និRដសច

កតើសដប្ម្ច របស់គណ្ៈកមាា ្ិការសិទ្ម្

នុសសអRគការសហប្បជាជាត្ិ មត្Rមត្ដលើកដ R

ែូចៗោន ថា ក៏មាន

បញ្ូច លនិ ន ការដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រផRមែរ។23

ដទះជាោ៉ា Rណាក៏ដោយ ដបដើ ទះបើជាការម្ិនដរសើ

ដអើR នR

សម្ភាពគឺជាដោលការណ្៍ ប្គឹះននចាប់សិទ្

ម្នុសស ែូចមែលមានមចRដៅកុនRដសចកើដប្បកាសជាសកលសើដពស

ិទ្ធិម្នុសស កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសើដពស

ិទ្

22 “ដសចកដើពនយលសដើពកាើ រសាំុកនកនុូ Rប្សករ មផែកដៅតម្ប្កម្រែបបា ដវណ្ើ នRនត្វិើិ ្ិ ើរែបបា ដវណ្ើ ម្

មម្នបណ្ឹដ R៖ ប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា

(២០១៦)”, ទ្ំពរ័ ទ្ើ ៩០ របស់ UNICEF។

23 ដោបលទ្ូដៅដល ២០ សពើដើ “ការម្នដិ រសដអRពាើ កព័ននRឹធ សទ្ដិធិ សែកចចិា សRម្គ កិចច វបប្ម្៌ (មាប្ត ២ កថា ណ្ឌ ២ ននកត្ិកា

សញ្ញា អនតរជាត្ិសដើពើសិទ្ធិដសែ ិចច សRម្កចចិគ នRវិ បប្ម្)៌ ” ននប្ករម្ប្បកាឹ ដសែកចចិា និRសRម្គ កចចិ របស់អRគការសហប្បជាជាត្

(E/C.12/GC/20)(២០០៩), គណ្ៈកមាា ្ិការសិទ្ធិម្នុសសអRគការសហប្បជាជាត្ិ Toonen v ប្បដទ្ស អូស្តស្ថត លើ បណ្ដឹ Rដល ៤៨៨/

១៩៩២ (CCPR/C/50/D/488/1992) (នលងទ្ើ៣១ ម ម្ើ ឆ្ន ១៩៩៤)។

ពលរែា និRសិទ្ន

ដោបាយ និRកត្កា

សញ្ញា សើដពើសទ្

ិធដសែាកិចច សRគម្កិចច និRវបប្ម្៌ ក៏ដោយ វស

ម្ភាពដៅមត្

បនតមានតម្រយៈការបកប្ស្ថយ និRការអនុវត្តប្កប ណ្ឌ ចាប់មែលមចRពើអាពាហ៍ពិពាហ៍ និRការសុំាកូន។

មាប្ត ១៦(១) ននដសចកដើប្បកាសជាសកលសដើពសិទ្ធិម្នសុ សមចRថា “បុរស និRស្តសើត មានសិទ្ធិដរៀបអាពាហ៍

ពិពាហ៍ និRកស្ថRប្គស្ថរ ដោយម្ិនប្បកាន់ពជ្ស្ថសន៍ូ សញ្ញជ ត្ិ ឬស្ថស ដ យ”។ើ ែូចអវើមែលដលើកដ Rព

ខ្Rដលើមែរ និ ន ការដភទ្ នR

អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រម្ិនប្ត្ូវបានមចRឱ្យបានចាស់លាស់ដ យ

។ កត្ិកាសញ្ញ

អនតរជាត្ស

ដើពស

ិទ្ិធពលរែា និRសិទ្ធិនដោបាយ ប្ត្R់មាប្ត ២៣(២) មចRអំពើ “សិទ្ិធរបស់ម្នុសសប្បរស-ប្សើដពញ

វយ កុ នRការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍និRកុ R

ការកស្ថRប្គួស្ថរ ប្ត្ូវមត្ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់”។ ចំណ្ុ ចដនះជាការបដRកើត្បានជា

ការយល់ដTញ

កុនRន័យទ្ូលាយ ជាជាRអមើ ែលមានមចRដៅកុនRដសចកប្ដ បកាសជាសកលសដើពើសិទ្ិធម្នុសស។ ដប

ដទះបើជាោ៉ា Rណាក៏ដោយ កុនRសំណ្ុំ ដរឿRជ្ូសលន នRប្បដទ្សញិ ូ៉ាដហសម ន24 ជាបណ្ដឹ Rបុគគលមែលប្ត្ូវបាន

គណ្ៈកមាា ្កា

រសិទ្ម្

នុសសរបស់អRគការសហប្បជាជាត្យកម្កដ្ើវការពិចារណា មានការកំណ្ត្់ថា មាប្ត

២៣(២) ពុំបានការពារសិទ្ិធដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់គូប្សករដភទ្ែូចោន ដ យ។ គួរកត្់សមាគ លថា់ ដបើដទះប

ជាដនះគជា

ដសចកដើសដប្ម្ចអំពើបញ្ញា ដនះក៏ដោយ ដសចកស

ដប្ម្ចដនះមានអាយុ ១៥ឆ្ន ដំ ហយ។

ចាប់តR

ពើឆ្ន ២

០០២ ម្ក ស្ថថ ប័ន និRការផួតចដផម្

របស់អRគការសហប្បជាជាត្បា

ន ិត្ ប្ំ បឹRមប្បR

ោ៉ា Rដប្ចើនដែើម្បបងាា ញពការោប្ទ្ែលភាព់ ដសាើោន កនុRការដរៀបអាពាហពពា៍

ហ៍។ កុនRឆ្ន ២០១៣ យទ្ធ ការដសុ រ

ភាព នRសម្ភាពរបសអRគការ់ សហប្បជាជាត្ិ មែលដលើកដ R

និRជ្ំរុញឱ្យមានសម្ភាពសប្មាប់អនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ប្ត្ូវបានប្បកាសចាប់ដផ

អនុវត្ត។ ដៅកុនRរបាយការណ្៍ ម្ួយកុនRឆ្ន ២០១៤ អRគការយូនើដសហវ បាន

ដលើកដ R

ថា អRគការដនះ “ផដល់ការោប្ទ្ែល់ការអនុ ម្័ ត្ចាប់ទR

ឡាយ មែលផដល់ឱ្យគូប្សករជាអនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន នR

កូនៗរបស់ពួកដគនូវការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់ចំដពាះចំណ្Rទ្ំ ក់ទ្ំនRននប្គួស្ថររបស់ពួក

ដគ”។25 ែូចោនដនះមែរ គណ្ៈកមាា ្ិការទ្ទ្ួលបនុៃកសិទ្ធិដសែាកិចច សRគម្កិចច និRវបប្ម្៌ ក៏បានសំមែRនូវការ ដកាត្សរដសើរចំដពាះបណាដ ប្បដទ្ស ែូចជាប្បដទ្សអាហសR់ទ្ើន ជាដែើម្ មែលបានអនុវត្តចាប់សើដពើសម្ភាព អាពាហ៍ពិពាហ៍។26

ដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ ត ឆ្ន ២០០៦ ននការអនុវត្តចាប់សិទ្ម្នុសសអនតរជាត្ិ សើតពនិើ ន ការដភទ្និR

អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ (“ដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ ត”) ផដល់នូវការមណ្ ពាក់ព័នធជាម្ួយនឹRការអនុវត្តចាប់

សិទ្ធិម្នុសសអនតរជាត្ជ្

ុំវញ

បញ្ញា និ ន ការដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការបងាា ញពទ្ំដ រដយនឌ្័រ។ ដបើដទះប

24 គណ្ៈកមាា ្ិការសិទ្ធិម្នុសសសហប្បជាជាត្ិបណ្ឹដ Rដល ៩០២/១៩៩, UN Doc A/57/40 at 214 (ឆ្ន ២០០២)។

25 យូនើដសហវ “ការលុបបំបាត្់ការដរសដអRើ ចំដពាះកមារុ នRឪពកមាុិ ដ យមផែកតម្ន ិ ន ការដភទ្ នR/ិ ឬអត្សញ្ញត ា ណ្ដយនឌ្រ័ ” ឯកស្ថរពម្ពុ

ផាយដល ៩ (២០០៤), ទ្ំពរ័ ៤ របស់ UNICEF។

26 គណ្ៈកមាា ្ិការសហប្បជាជាត្ិទ្ទ្ួលបនុៃកសិទ្ធិដសែាកិចច សRគម្កិចច និRវបប្ម្៌ “ការពិចារណាដលើរបាយការណ្៍ របស់រែាភាគើ ដប្កាម្

មាប្ត ១៦ និR ១៧ ននកត្ិកាសញ្ញា ណ្ដនះ” (E/C.12/ARG/CO/3) (នលងទ្ើ២ ម ្ូន ឆ្ន ២០១១), ២។

ជាដោលការណ្៍ យក

ោ៉ា កា៌ តដនះ គជា

ដោលការណ្៍ ម្ិនចRកាត្ពក

ិចោ

៉ា Rណាក៏ដោយ ដោលការណ្៍ ទR

ដនះ

ប្ត្ូវបានស្ថថប័នអRគការសហប្បជាជាត្ិជាដប្ចើនដលើកដ Rថា ជាដោលការណ្៍ មែលមានលកខណ្ៈលប្ែ បដសើរ និR

កំណ្ត្់ពើម្ូលោា នគំរូសប្មាប់ជ្ំរុញឱ្យមានការអភិវឌ្ឍមផនកចាប់បមនថម្ដទ្ៀត្ដែើម្បោ

ប្ទ្ែល់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូច

ោន ដពលអ គត្។27 ដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ តជាក់លាក់ម្ួយចំនួន គឺមានភាពពាក់ព័នធជាម្ួយនឹRសិទ្ិធដរៀប អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់គូប្សករមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។ ដោលការណ្៍ ទ្ើ ២៤ មចRថា “បុគគលប្គប់រូប

មានសិទ្ិកុ នRការកស្ថRប្គួស្ថរ ដោយម្ិនគត្ពើិ និ ន ការដភទ្ ឬអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្រ”័ ។ ជាលកខណ្ៈប្បនពណ្

អាពាហ៍ពិពាហ៍គឺបដRត្បានជាម្ូលោា នែសំខ្នសប្់៏ មាបកស្ថR់ ប្គួ ស្ថរម្ួយ។ តម្រយៈការបែិដស្ផដលឱ្់ យគូ

ប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន អាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បាន ការដ្មើ បបដនះគឺែូចជាការសិទ្ធិកុនRការកស្ថR

ប្គួស្ថររបស់គូប្សករមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ទRដនះ។ សទ្ទ្

ទ្ួលបានសុវត្ភា

ពសRគម្ និRវធា

នការ

ការពារសRគម្ ឯដទ្ៀត្ ក៏ប្ត្ូវបានមចRកុនRដោលការណ្៍ ទ្ើ ១៣ ដនះផRមែរ។ ដោលការណ្៍ ដនះមចRថា “បុគគល

ប្គប់រូបមានសិទ្ិទ្ទ្ួលបានសុវត្ិថភាពសRគម្ និRវធា

នការការពារសRគម្ ឯដទ្ៀត្ ដោយោា នការដរស

ដអើR

ដោយស្ថរនិ ន ការដភទ្ ឬអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រដ ះដ ើយ”។ ដៅកុនRយុតត ្ិការភាគដប្ចើន និRជាពិដសសកុនR

ប្បដទ្សកម្ុពជាមត្ម្ដR មានផលប្បដោជ្ន៍ជាដប្ចើនជ្ុំវញកិចោពារសRគម្ ដកើត្ដចញពើអាពាហពពា៍ ហ។៍ ការ

បែិដស្ផដល់សិទ្ឱ្យប្គួស្ថរមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដរៀបអាពាហពិ៍ ពាហ៍ ដ្ើវឱ្យគូប្សករមែលជាអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ទRដនះម្ិនអាចទ្ទ្ួលបានសិទ្ជា ពិពាហ៍ជាម្ួយោន ។

ដប្ចើន មែលផតល់ឱ្យគូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍

៣.១.៣ ដសៀវដៅប្គស្ថ

រមានស្ថរៈសខ្

ន់មផក

ចាប់ នR

វបប្ម្កុR

ប្បដទ្សកម្ុពជា ដហយ

ប្គបប្់ គស្ថរ

ទRអសប្់ ត្វូ មត្មានដសៀវដៅប្គស្ថរ

ដសៀវដៅប្គួស្ថរគឺជាឯកស្ថរដចញដោយរោា ភិបាល មែលដរៀបរាប់លម្ែិត្ពទ្ំ ក់ទ្ំនRកុនRប្គួស្ថរ និR

កត្់ប្តនូវព័ត្៌មាន ែូចជា នលងម ឆ្ន ក

ំដណ្ើ ត្ នលងម ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ចំនួនកូន នR

នលងម ដ្ើវម្រណ្កាលជា

ដែើម្។28 អនុប្កត្

យឆ្ន ១

៩៩៧ សើដពើដសៀវដៅប្គួស្ថរប្គបែណ្ដ ប់ដៅដលើការប្គប់ប្គRដសៀវដៅប្គួស្ថរ។29 ដបតម្

មាប្ត ២ ននអនុប្កត្

យដនះ “ដសៀវដៅប្គួស្ថរគឺជាដសៀវដៅ មែលប្ត្ូវបានដប្បើប្បាស់ដែើម្បើសមាគ ល់អត្តសញ្ញា ណ្

សមាជ្ិកប្គួស្ថរ មែលមានសញ្ញជ ត្ិម ារ និRមានទ្ំ ក់ទ្ំនRជាប់ស្ថច់្ម្ដៅកុ នRប្គួស្ថរនើម្ួយៗ ែូចជាបើ

27 “ឥទ្ធិពលននដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ តដលកាើ រវវិ ឌ្ឍននចាបសិទ្ម្នសសុិធ អនរត ជាត្៖ិ ការសកាិ ពមើ វចិ ិឆកា ឆ្ន ២០០៧ ែលម់ ម្ល ុិ

ឆ្ន ២០១០” (២០១០) ១៣-២៤ ដោយ Paula L Ettelbrick នRិ Alia Trabucco Zerán <http://bit.ly/2fR7C9J។

28 អត្ថបទ្សើដពើ “អភិបាលហាម្ឃាត្ការសូកបា៉ា នដរឿRដសៀវដៅប្គួស្ថរ” សរដសរដោយ Phann, Ana ស្ថរពត្មាន ម ម្បឌាូ ដែលើ

(នលងទ្ើ១៨ ម ្ូន ឆ្ន ២

០០០). <http://bit.ly/2wXrmg2>

29 អនុប្កឹត្យសើដពើដសៀវដៅប្គួស្ថរ ដល ៧៤ អនប្ក.បក (ចុះនលងទ្ើ៤ ម វចិ ឆិកា ឆ្ន ១៩៩៤)

ប្បពនធ កូនបដRើកត្ ឬក៏កូនចិញ្ចឹម្ជាដែើម្”។ ពាកយថា “បើដប្បពនធ” ហាក់បែ

ូចជាបានផ្ទត្់ដចញគូប្សករមែលជាអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដោយស្ថរមត្ពួកដគម្ិនអាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បាន។

៣.២ បករុំរហញពីកា ព្ស្គវព្ជាវ៖ អាពាហពពាហ

៣.២.១ គូប្សករដភទ្ែូចោន មែលរស់ដៅជាម្យ

ោន ជាដប្ចន

បានទ្ទ្ល

ដសៀវដៅប្គស្ថ

រ នR

ប្បារពព្

អាពាហ៍ពពា

ហ៍ ដទះបជា

ះខ្ត្ម្ូលោា នមផក

ចាបក

គូប្សករដភទ្ែូចោន មែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនបចុចបបនកុនRចំនួនគួរឱ្យកត្ស់ មាគ ល់ (២១,៥០% ដស

អនកដ្ាើយត្បចំនួន ២៣ ក់) មែលប្ត្ូវបានសៃR់ម្ត្ិ បានរាយការណ្៍ ថា ពួកោត្់មានដសៀវដៅប្គួស្ថរ មែល

បានទ្ទ្ួលពើអាជាា ្រម្ូលោា ន។ ដសៀវដៅប្គួស្ថរទRំ ដនះ ភាគដប្ចើនដលើសលុបបញ្ញជ កពើ់ ស្ថថ នភាពរបសគូ់ ប្សករ

ថាជា បដើ នR

ប្បពនធ (៣៩,១៣% ដសើាអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៩ ក់) ឬបRបូន

បដRត្

(២១,៧៤% ដសើាអក

ដ្យ

ត្បចំនួន ៥ ក់) ឬប្ោន់មត្ោក់ដ្ា ះបុគគលមាន ក់ជាដម្ប្គួស្ថរ (១៣,០៤% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៣ ក់)

។ ចំមណ្កអនកដ្ាើយត្ប ២៦,០៩% (ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៦ ក់) ដផសRដទ្ៀត្ ពុំបញ្ញជ ក់ពើទ្ំ ក់ទ្ំនRជាក់

ចាស់សប្មាប់គូប្សករដ ះដ យ

។ គូប្សករមែលមានដសៀវដៅប្គួស្ថរទRដ ះ ក៏ងាយកុនRការមានកូនចិញ្ច ឹម្

ផRមែរ។ ភាគដប្ចើនដលើសលុបននគូប្សករមែលមានដសៀវដៅប្គួស្ថរ ដពាលគឺ ៦៩,៥៧ % (ដសអនកដ្ើាយត្ប

ចំនួន ១៦ ក់) ក៏មានកូនផRមែរ។ ការរកដTញ

ដនះសុស

ងាវ ក់ោន ដៅនឹRភសុតតRមែលធាា ប់ប្បម្ូលបានកនាR

ម្កដោយសហគម្ន៍ឥនៃ្នូកម្ុពជា។ 30 ពុមានអត្ើត្គូប្សករណាម្ួយមែលប្ត្ូវបានសមាភ សបានរាយការណ្៍ ថា

ួានធាា ប់មានដសៀវដៅប្គួស្ថរកុនRអំ ុRដពលទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដគដ យ។

មានភាព ុសោន ដប្ចន

រវាRដ ត្តដផសRោនទក់ទ្RនឹRការផដល់ជ្ូននូវដសៀវដៅប្គួស្ថរ។ កុនRចំដណាម្គូ

ប្សករឥនៃ្នូមែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន បចុចបបនមែលបានទ្ទ្ួលដសៀវដៅប្គួស្ថរ ចំនួនភាគដប្ចើនគឺ បានម្កពើ ដ ត្តមត្ម្ួយ (៣៩,១៣ % ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៩ ក់)។ តម្ពិត្ មានដសៀវដៅប្គួស្ថរជាដប្ចើនប្ត្ូវបាន

ផដល់ជ្ូនែល់គូប្សករដភទ្ែូចោន ដៅកុនRដ ត្តម្ួយដនះ (៦៩,២៣ % ដសអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៩ ក)។31់ ពមាុ ន

ការផដល់ជ្ូនដសៀវដៅប្គួស្ថរែល់គូប្សករដភទ្ែូចោន កុនRដ ត្តជាក់លាក់ម្ួយចំនួន រម្ទRរាជ្ធានើភនំដពញផR

មែរ។ ការរកដTញទRអសដនះ់ គឺជាសកកម្បញ្ញជ កអំ់ ពើភាពប្សដពចប្សពិល ឬភាពម្ ចាសលាសជ្ុ់់ ំវញស្ថថ ន

ភាពមផនកចាប់របស់គូប្សករដភទ្ែូចោន ដហយ ប្ស្ថយ និRអនុវត្តចាប់។

ប្ត្ ប់ម្កវញ

ជាការបងាា ញអំពភា

ពម្ិនសុើសងាវ ក់ោនកុនRការបក

ករណ្ើ សក

ាទ្ើ១៖ រទ្

ធើ & លន

ម្កពដើ ត្ត្

បូRTុ

“កុ នRឆ្ន ១

៩៧៦ ុ បា

នប្សឡាញ់នែគូរបស់ ុ ាំ ដហើយបានែឹRអំពើទ្ំដ រផូ ាវដភទ្របស់ ួ ានឯRជាដលើកែប

ូR។

ចាប់ពើឆ្ន ១៩៧៩ ម្ក ដយRបាើ នរស់ដៅជាម្ួយោន និRដ្ើវការជាម្ួយោន ។ ដយRប្សឡាញ់ើ ោន នRដម្ើិ លមលោនដៅ

វញដៅម្ក ដពលដយើRឈឺ។

ុ

កចិត្ដោយស្ថរមត្ ុ ាំម្ិនអាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោន បាន។ ុ ក

៏ជាម្នុសសមែរ។ ដហត្ុអើវដគម្ិន

អនុញ្ញា ត្ឱ្យ ុ ដា រៀបការ និRមានភាពដសើាោនជាម្ួយម្នុសសែនទ្? ែបូR ុ ំាបានដសនើសដុ សៀវដៅប្គួស្ថរពអាើ ជាា ្រ

ដៅសហគម្ន៍របស់ ុ ាំ បុ៉ាមនតដគបានបែិដស្ សូម្បើមត្ ុ ាំ និRនែគូរបស់ ុ ប្ំ ត្ូវបានចុះជាបRបូ ែនបដRើកត្កើដ។ បុ៉ាមនតចាប់ ពើដពលដ ះម្ក សហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន បានរម្ោន បដញ្ច ញសំដ Rរបស់ ួ ាន ដហើយឥ ូ វដនះ

ដគអនុញ្ញា ត្ឱ្យ ុ ំាបានទ្ទ្ួលដសៀវដៅប្គួស្ថរដហើយ។ អាជាា ្រនិោយថា ដបើដទះបើជាដពលដនះ ពួកដយើRបានឯក

ស្ថរផូ ាវចាប់ទR

ដនះកើ

ពួកដយើRអាចដរៀបចំពិ្ើដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ដយើRមត្តម្រយៈពិ្ើជ្ប់ដលៀR្ម្ាត

បុ៉ាដណាណ ះ ពុំអាចដ្ើជា

កម្ាវ្

ើម្Rគលការផូ ាវការបានដ ះដ ើយ។

ុ គ

ិត្ថា ចាប់មានស្ថរៈសំខ្ន់ណាស់ ដែើម្បើកាត្់បនថយការដរស

ដអើR។ ប្បសិនដបើមានចាប់ អាជាា ្រ និR

ប្បជាពលរែាប្ត្ូវមត្ដោរពតម្ចាប់។ ចាប់ក៏ជ្ួយផ្ទា ស់បូ ដរការយល់ដTើញរបស់ប្បជាពលរែាផRមែរ ដប្ពាះចាប់

ជ្ួយផសពវផាយព័ត្៌មាន និRដលើកកម្ស់ការយលែឹ់ Rអំពស្ថើ ថ នភាពរបសពួ់ កដយR។ើ

ដយើRមានដសៀវដៅប្គួស្ថរ បុ៉ាមនតដសៀវដៅដនះពុំបានបញ្ញជ ក់ថា ដយើRជាបើប្បពនធនឹRោនដទ្ បុ៉ាមនតោក់ថា

30 សូម្ដម្ើល ្ើអុិនដអស (TNS) និRសហគម្នឥន្នូៃ កម្ជាពុ "របាយការណ្៍ ប្ស្ថវប្ជាវសពើដើ ទ្សសនៈយលដ់ Tញ

អាកបបកិរោ

និR

ឥរោបលចដំ ពាះអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ជាពុ ” (ម ្នូ ឆ្ន ២០១៥) ទ្ំពរ័ ទ្ើ ២២។

31 ដ្ា ះរបស់ដ ត្តដនះប្ត្ូវបានលាក់ ដែើម្បការពារឯកជ្នភាព និRផលប្បដោជ្ន៍របស់អនកដ្ើាយត្បម្កពើដ ត្តដ ះ។

ដយើRជាបRបូ ែនបដRើកត្ ដោយ ុ ាំជាដម្ប្គួស្ថរ។ បុ៉ាមនត កុ នRជ្ើវត្ិ ប្បចានលងរបស់ពួកដយើR ុ ជាាំ បើដ ចំមណ្កនែគូរបស់ ុ ាំ គឺជាប្បពនធ”។

ដៅដពលមានការស្ថកសួរថាដត្ើ គូប្សករដភទ្ែូចោន មានសិទ្ទ្ទ្ួលបានដសៀវដៅប្គួស្ថរ ឬដទ្កនុR

សហគម្ន៍របស់ ួាន ចដម្ើាយរបស់អាជាា ្រម្ូលោា នមានចំនួនដសោើ ន ុសៗោន ដោយម្ួយភាគបើនិោយថា ‘បាន’

ចំមណ្កម្ួយភាគបើនិោយថា ‘ដទ្’ ដហយម្ួយភាគបដទ្ៀត្ ‘ម្ិនប្បាកែ’ (៣៣,៣៣% ដសើានឹRអនកដ្ាើយត្ប

ចំនួន ៣ ក់ កុនRចដម្ើាយនើម្ួយៗ)។ ដទះោ៉ា Rណាកដើ កុនRចំដណាម្អនកនិោយថា មានសិទ្ ពួកោត្ក៏់ ម្ិន

ចាស់អំពើថាដត្ើ គូប្សករដភទ្ែូចោន គួរប្ត្ូវកំណ្ត្់ទ្ំ ក់ទ្ំនRោ៉ា Rណាដ ះដទ្ដៅកុR

ួាន។

ដសៀវដៅប្គួស្ថររបស់

គូប្សករមែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនចំនួនពើរគូ និRអត្ើត្គូប្សករម្ួយគូបានរាយការណ្៍ ថា ួានបាន

ដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោនតម្ពិ្ើប្បនពណ្ើ ម ារ។ ប្ពឹត្ការណ្៍ ដនះ ប្បមហលជាលទ្ធផលននកRវះបទ្បបញ្ត្ា

ជាក់លាក់ហាម្ការដរៀបអាពាព៍ពិពាហ៍ដភទ្ែូចោន ដហយក៏អាចពើភាពប្សដពចប្សពលិ មផនកចាប ដពលប់ ចចុបបន

ជ្ុំវញិ សម្ភាពអាពាហព៍ ិពាហ៍ ក៏ែូចជាការការអនុវត្តចាប់ដៅទ្នដ ាយ់ ដៅថាន កម្ូ់ លោា នកនុRប្បដទ្សកម្ពុជាផR មែរ។

ករណ្ើ សក

ាទ្២

៖ ប្សល

កណ្

៍ នR

បូល

ន ម្កពដើ ត្កព

R្ំ

“ដយើRមានដសៀវដៅប្គួស្ថរមែលបញ្ញជ ក់ពើទ្ ំ ក់ទ្នំ RដយើRជាបើដ និRប្បពនធ។ ពួកដយើRមានត្ួ ទ្ើដផសR

ោនកុ នRទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ដយើR ដោយមាន ក់ដែើរត្ួជាបុរស ដហើយមាន ក់ដទ្ៀត្ គឺជាស្តសើត។ នែគូរបស់ ុ ាំ គឺជាបើដ ដហើយ

ោត្់មានអត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណ មែលោក់ថាោត្់ដភទ្ ប្បរស។ ោត្់ពុបាំ នដសើសន ុំបូ ដរដយនឌ្័ររបស់ ួ ានដៅដលើអត្ត សញ្ញា ណ្ប័ណ្ណដទ្។ អាជាា ្រដ្ើវែូដចនះ ដោយស្ថរមត្សហគម្ន៍ទRំ ម្ូលស្ថគ ល់ោត្់ថា ជាបុរស។ ោត្់បងាា ញ

ួ ានឯRជាបុរស ដោយមានសក់ ើា និRដសាៀកសដម្ាៀកបំពាក់បុរស។ បើដរបស់ ុ ំាម្ិនដចះអកសរដទ្ ដហើយដោយស្ថរ មត្ោត្់ម្ិនដចះអកសរមបបដនះ ដទ្ើបោត្់ម្ិនែឹRថា អត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណរបស់ោត្់ប្ត្ូវបានផ្ទា ស់បូ តរ ដោយបញ្ញជ ក់

ោត្់ថាមានដភទ្ ប្បរស! ដពល ុ ាំប្បាប់ោត្់ ោត្់សបាយចិត្តណាស់ ដហើយបានញញឹម្”។

៣.២.២ សម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍ប្ត្វូ បានដម្ល

ដTញ

ថា មានភាពចាបាំ

ចដ់ ោយគូប្សករ ដភទ្ែូចោន ភាគ

ដប្ចន

ដលស

លុបដោយ ម្ូលដហត្ុដលក

ដ R

ជាទ្ូដៅមានកតត វបប្ម្៌ សRម្

នRចាប់

ដៅដពលសួរថា ដត្អាពាហ៍ពិពាហ៍មានស្ថរៈសំខ្ន់ចំដពាះពួកោត្់ ឬដទ្ ភាគដប្ចើនហួសប្បមាណ្ននគូ

ប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរម្

រស់ជាម្ួយោនបចុចបបនន ដ្ាើយត្បថា “សំខ្ន់ខ្ា R

ណាស់” (៨៩,៧២% ដសើាអនកដ្ាើយ

ត្បចំនួន ៩៦ ក់) ឬ “សំខ្ន់ ាះមែរ ” (២,៨០% ដសអ

នកដ្ើាយត្បចំនួន ៣ ក់)។ អនកដ្ាើយត្បចំនន

ត្ិច

ត្ួចបុ៉ាដណាណ ះមែលដ្ាើយត្បថា “ម្ិនសំខ្ន់” (៣,៧៤% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៤ ក់) ឬ “ដទ្ ម្ិនសំខ្ន់

ទល់មត្ដស្ថះ” (០,៩៣% ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ១ ក់)។ ចំមណ្កអនកដ្យត្បមែលដៅសលចំនួន់

២,៨០% (ដសអ

នកដ្

ត្បចំនួន ៣ ក់) ែនទ្ដទ្ៀត្ “ម្ន

ផតល់ចដម្ើាយណាម្ួយដទ្”។ អនកដ្ាើយត្បមែលដម្ើល

ដTញ

ថា សម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ម្ិនសំខ្ន់ គឺភាគដប្ចើនបានផដល់ម្ូលដហត្ុផ្ទៃ ល់ ួាន ែូចជា អាយុរបស់ពួកដគ

មានវយ

ចំណាស់ ឬស្ថថ នភាពហរិ ញ្ាវត្ុត្

ិចត្ួច ជាជាRដលើកដ R

នូវការយល់ដTញ

ជាទ្ូដៅអំពើគុណ្ត្នម្នន

អាពាហ៍ពិពាហ៍ចំដពាះគូប្សករដភទ្ែូចោន ដភទ្ែូចោន ។

កុនRចំដណាម្អនកដ្ាើយត្បមែលយល់ដTញ

ថា អាពាហ៍ពពា

ហ៍មានស្ថរៈសំខ្ន់ ភាគដប្ចើនដលើកដ R

នូវកតត វបប្ម្៌ ដោយដម្ើលដTញ

ថា អាពាហ៍ពពា

ហ៍ជាម្ូលោា នប្គឹះ ដែើម្បឱ្

យប្សបដៅតម្ទ្ំដនៀបទ្មាា ប់ និR

ប្បនពណ្ើ ម ារ (៣២,៣២% ដសា

នកដ្ើាយត្បចំនួន ៣២ ក់)។ ចំណ្ុ ចដនះគូសបញ្ញជ ក់ឱ្យដTញ

ថា អវត្តមាន

ននសម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍បដRើកត្បានជាទ្ប្ម្R់ម្ួយននការផ្ទត្់ពួកោត្់ដចញពមផនកសRគម្វបប្ម្៌ ដហយ ផ្ទដ ច់គូប្សករដភទ្ែូចោនដចញពើសហគម្ន៍របស់ពួកដគផ្ទៃ ល់។

កាត្់

បា៉ា វ ម្កពើរាជ្ធានភដនំ ពញដលើកដ Rថា

“[សម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍] មានភាពចាបាចណាស់់ ដោយស្ថរមត្ប្បនពណ្ើ និRវបប្ម្៌ម ារ។”

អនកដ្ាើយត្បជាដប្ចើនបានដលើកដ R

អំពើកតត មផនកសRគម្ ែូចជាដលើកដ R

ថា អាពាហ៍ពពា

ហ៍នឹRជ្ួយ

ធា ឱ្យមានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ពើស្ថច់ញាត្របស់ ួាន ឬពើស្ថធារណ្ជ្ន (១១,១១% ដសអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១១

ក់) ជ្ួយដ្ឱ្យទ្ំ កទ្់ ំនRរយៈដពលមវR និRកប្ដើ សឡាញរបសពួកដគមា់់ នភាពប្ត្ឹម្ប្ត្ូវ (៩,០៩% អនកដ្ើាយ

ត្បចំនួន ៩ ក់) ឬ សំ

ុភម្Rគល និRភាពរR

មាែ

ល់ទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដគ (៤,០៤% អនកដ្ើាយត្បចំនួន ៤

ក់)។ អនកដ្ាើយត្បកុនRចំនួនដប្ចើនមែរក៏បានដលើកដ Rអំពកើ តត មផនកចាប់ ដោយភាគដប្ចើនដលើកដ Rថា

អាពាហ៍ពិពាហ៍មានស្ថរៈសំខ្ន់ដែើម្បធា

បាននូវសម្ភាព នR

សិទ្ិធម្នុសស (២៤,២៤% ដសាើអនកដ្ាើយត្ប

ចំនួន ២៤ ក់) ឬ ដែើម្បបា

នការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ពើអាជាា ្រ និRចាប់ (៣,០៣% ដសអ

នកដ្ើាយត្បចំនួន ៣

ក់)។ អនកដ្ាើយត្បមែលដៅដសសសល់ចំនួន ១៦,១៦% (ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១៦ ក់) បានផដល់

ចដម្ាើយោ៉ា Rទ្ូលំទ្ូលាយ ែូចជាថា អាពាហ៍ពិពាហ៍មានស្ថរៈសំខ្ន់ដែើម្បបងាក រកុឱ្យឪពុកមាដ យមបកបាក់ទ្ំ ក់

ទ្ំនRរបស់ពួកដគ ឬដែើម្បដើ លកកម្ពសកា់ រយល់ែឹRអំពសហគម្នអនកប្សឡាញដភទ្ែចូ់៍ ោន ។

ស្ថលើ ម្កពើដ ត្តប្ពះវហារ បាននិោយថា

“ប្បសិនដបើ ុ ាំដៅដកាR ុ ាំសRឃឹម្ថានឹRចRដរៀបការ។ ុ ាំ និRនែគូរបស់ ុ ាំ ឥ ូ វចាស់ដពកដហើយ។ ដយើRរស់ដៅ

ជាម្ួយោន ដហើយដម្ើលមលោនដៅវញដៅម្ក ដហយដនះើ ជាដរឿR្ម្ាត ដទះបើជាពុំមានអាពាហពិ៍ ពាហក។តើ៍

បុ៉ាមនត ុ ាំ កចិត្តណាស់មែលដយើRម្ិនមែលបានដរៀបការជាម្ួយោន ។”

៣.២.៣ សម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍ប្ត្វូ បានដម្ល

ដTញ

ថា មានភាពចាបាំ

ចកុR

ការកាត្ប

នថយការដរស

ដអើR

ភាគដប្ចើនដលើសលុបននគូប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន បចុចបបននយល់ដTញ

ថា ការដរស

ដអR

អាចប្ត្ូវបានកាត្់បនថយ ប្បសិនដបពួកដគប្ត្ូវបានអនុញ្ញា ត្ឱ្យដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍តម្ចាប់ជាម្ួយនែគូរបស់ ួាន (៨៧,៨៥% ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៩៤ ក់) ប្សបដពលជាម្ួយោន ដ ះ មានមត្ចំនួនត្ិចត្ួចបុ៉ាដណាណ ះ មែល

យល់ដTញ

ថា ការដរស

ដអើRនឹRដៅមានែមែល (១,៨៧% អនកដ្ើាយត្បចំនួន ២ ក់) ឬម្ិនប្បាកែ

(១០,២៨% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១១ ក់)។

កុនRចំដណាម្អនកមែលយល់ដTញ

ថា ការដរស

ដអើRនឹRលយចុះ ភាគដប្ចើនសRកត្់្ងន់ដលើស្ថរៈសំខ្ន់ និR

ឥទ្ធិពលរបស់ចាប់។ ឧទហរណ្៍ មានអនកដ្ើាយត្បជាដប្ចើនដលើកដ Rថា ចាប់ផដលសិ់ ទ្ធិដសោនើា (២០,៤៣%

ដសើាអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១៩ ក់) ‘ការពារ’ ឬ ‘ោប្ំ ទ្’ ទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដគ (១៣,៩៨% ដសើាអនកដ្ើាយត្ប

ចំនួន ១៣ ក់) កាត្់បនថយការដរសដអើR‘ដោយសវ័យប្បវត្តិ’ (៦,៤៥% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៦ ក)់ ចាំ

បាច់ប្ត្ូវមត្ជ្ំរុញការអនុវត្ត ឬដោរពតម្ (៤,៣០% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៤ ក់) ឬដលើកម្ពស់ការយល់ែឹR

អំពើអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន (៤,៣០% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៤ ក់)។ ចំណ្ុ ចដនះបងាា ញឱ្យដTញនូវជ្ំដនឿ

ចិត្តោ៉ា R ពស់របស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោនដៅដលចាប់កុនRការកាត្់បនថយការដរស

ដអើRកុនRជ្ើវត្

របស់ពួកដគ។

អនកដ្ាើយត្ប ៥០,៥៤% ដទ្ៀត្ (ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៤៧ ក់) ប្ត្ូវផដល់ចដម្ាើយដផសRៗពើោន ។32

៣.២.៤ គូប្សករដភទ្ែូចោន ជាដប្ចន

ដជ្ឿថាទ្ំ កទ្

នRពក

ដគប្ត្វូ បានទ្ទ្ល

ស្ថគ លត

ម្ផូាវចាប់

ដោយស្ថរអវត្តមានចាប់សើដពសម្ភាពអាពាហពពា៍ ហ៍ គូប្សករដភទ្ែូចោន មែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន

ដពលបចុចបបនដៅមត្ដជ្ឿជាក់ថា ទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដគប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់ (៥២,៣៤% ដស អនកដ្ើាយត្បចំនួន ៥៦ ក់)។

ោលើន ម្កពរាជ្ធានភនំដពញបាននិោយថា

“កើដប្សឡាញ់ម្ិន ុស ឬផុ ៃយនឹRចាប់ដ ើយ។”

កុនRចំដណាម្អនកដជ្ឿជាក់ថាពួកដគមានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ប្សបចាប់ ម្ូលដហត្ុចម្បRៗមែលពួកដគបាន

ដលើកដ R

គថា

ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់មផនកចាប់ដនះ គឺជាសទ្

ិម្នុសសរបស់ពួកដគ (២៥,៩៣% ដសាើអនកដ្ាើយត្ប

32 អនកដ្ើាយត្បមាន ក់បានរលRសណ្ួ រដនះ។

ចំនួន ១៤ ក់) ស្ថច់ញាត្ិ ឬអាជាា ្រទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ និRោប្ទ្ពួកដគ(២២,២២% ដសអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១២

ក់) ឬពុំមានចាប់មចRចាស់ប្បឆ្R

នឹRពួកដគ (១៨,៥២% ដសអ

នកដ្ើាយត្បចំនួន ១០ ក់)។ អនកដ្ើាយ

ត្ប ៣៣,៣៣% មែលដៅសល់ (ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១៨ ក់)ផដល់ចដម្ើាយដផសRដទ្ៀត្ ែូចជាថា ដសនហា

របស់ពួកដគពុំបRកបញ្ញា ែល់សRគម្ដ យើ

៣.២.៥ គូប្សករដភទ្ែូចោន ភាគដប្ចន

។33

មានអារម្ណ្

៍ ថា សហគម្នរ៍ បស

ួានទ្ទ្ល

យកពក

ដគ ដហយ

ការ

ទ្ទ្ល

យកដនះកានម់ ត្ដកន

ដ R

ទ្ិែាភាពគួរឱ្យដលើកទ្ឹកចិត្ត គឺថា គូប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនជាដប្ចើនបចុចបបននរាយការណ្

ថា មានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ពសហគម្ន៍របស់ ួាន។ ដសៃើរពាក់កណាដ លននគូប្សករដភទ្ែូចោន យល់ដTញ

ថា សហ

គម្ន៍របស់ ួាន ‘ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ខ្ា R

’ ចំដពាះពួកដគ (៤៨,៦០% ដសអ

នកដ្ើាយត្បចំនួន ៥២ ក់) ដហយ

ដប្កាម្

ម្ួយភាគបើបនដិចយល់ដTញ

ថា ពួកដគ ‘ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ ាះ’ (២៩,៩១% ដសអ

នកដ្ាើយត្ប ចំនួន ៣២ ក់)។

អនកដ្ាើយត្បម្ួយចំនួនត្ូចបានរាយការណ្៍ ថា សហគម្ន៍របស់ពួកោត្់ “ម្ិនសូវទ្ទ្ួលយក” ពួកោត្់ (១៦,៨២% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ១៨ ក់) ប្សបដពលមែលអនកដ្ាើយត្បមត្មាន ក់គត្់បាននិោយថា

សហគម្ន៍របស់ពួកដគ “ម្ិនទ្ទ្ួលយកដស្ថះ” ចំដពាះពួកដគ (០,៩៣% ដសអនកដ្ាយើ ត្បចំនួន ១ ក)។់ អនក

ដ្ើាយត្ប ៣,៧៤% មែលដៅសល់ (ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៤ ក់) ម្ិនប្បាកែ។ ការរកដTញដនះមានស្ថរៈ

សំខ្ន់ណាស់ ដហយការដ្ើយា ត្បរបសបុ់ គគលទRដនះបងាា ញថា សហគម្ន៍ជាដប្ចើនកានម់ ត្ទ្ទ្ួលយក និRមាន

ការោប្ំ ទ្ ដៅដពលមែលពួកដគកាន់មត្ែឹR និRយល់ចាស់អំពគូប្សករដភទ្ែូចោន ។

33 អនកដ្ាើយត្បពើរ ក់បានរលRសំណ្ួ រដនះ។

ករណ្ើ សក

ាទ្៣

៖ ដពប្ជ្ & ច

ដ ម្កពដើ ត្ស្ថ

វ យដរៀR

“កាលពើែបំ ូR ដយើRលាក់បាRំ ពើទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដយើR ដហត្ុដនះសហគម្ន៍របស់ពួកដយើRពុំមាន ប្បត្ិកម្អា ើជាក់មសដRដ ើយ។ ដពលពួកដយើRដៅណាម្កណាជាម្ួយោន ម្នុសស ាះ សឹបដ សៀវោន ដហើយ្ងល់ថាដត្ើ ពួកដយើRជាគូប្សករស្តសើប្សឡាញ់ស្តសើត ឬោ៉ា Rណា។ ដពលដយើRដបើកចំហអំពើទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ដយើR ម្នុសសប្គប់

ោនមានភាពភាា ក់ដផើែល។ ពួកដគដរសើ ដអើRចំដពាះដយើR ដហើយសួរថា៖ “ដហត្ុអើវបានជាប្សើប្សឡាញ់ប្សើែូចោន ?”

ពួកដគមានការភាា ក់ដផើែលដោយស្ថរមត្ពួកដយើRជាគូប្សករស្តសើតប្សឡាញ់ស្តសើែត បំ ូRដគបំផុត្ដៅកុ នRសហគម្ន៍។ ដៅជ្ ំ ន់ដប្កាយៗដនះ មានពើរបើគូដទ្ៀត្។

ឥ ូ វ មានការដរសើ ដអើRត្ិចជាRម្ុនដប្ចើន ដហើយម្នុសសភាគដប្ចើនយល់អំពើពួកដយើR។ ុ ាំគិត្ថាកាលពើ ដពលដ ះគូប្សករស្តសើប្ត សឡាញ់ស្តសើពត ុំមានដទ្ដម្ើលដៅ។ ប្បសិនដបើមានមម្ន ពួកដគលាក់បាRំ ទ្ំ ក់ទ្ំនRដ ះ។ បុ៉ាមនតឥ ូ វដនះ មានការបងាា ញ ួ ានដប្ចើន ដហើយពួកដគអាចបដRើកនសំដ R ដែើម្បើទម្ទរសិទ្ិធរបស់ ួ ាន។ ែូដចនះ ដហើយ អើវៗមានការមប្បប្បួល។ ស្ថច់ញាត្ិរបស់នែគូ ុ ាំធាា ប់មានប្បត្ិកម្ាអវជ្ិ ជមានចំដពាះពួកដយើR ដហើយម្ិន ដោរពទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ពួកដយើRដ ើយ។ បុ៉ាមនត ឪពុកមាដ យ ុ ំាវញិ មត្Rមត្ោប្ំ ទ្ពួកដយើR។”

ការដ្ាើយត្បជាលកខណ្ៈបុគគល្ុាះបញ្ញច R

ពើស ទ

Rំ ដនះ ដោយអនកដ្ាើយត្បភាគដប្ចើនពិពណ្៌ អំព

រដបៀបមែលសហគម្ន៍របស់ពួកដគទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ ដោរព និRោប្ទ្ពួកដគ។ បមនថម្ដលើដនះដទ្ៀត្ អនកដ្ើាយត្បចំនួន

៧ ក់មែលបានរាយការណ្៍ បានដរៀបរាប់លម្ែិត្អំពរដបៀបននការមប្បប្បួលទ្សសនៈយល់ដTញរបសសហគម្ន៍់

កាន់មត្ប្បដសើរដ R

។ ចំណ្ុ ចដនះបញ្ញជ ក់ឱ្យដTញ

ថាសRគម្កម្ុពជា កាន់មត្មានគំនិត្ដបើកទ្ូលាយ ដហយ

ទ្ទ្ួល

យកគូប្សករដភទ្ែូចោន ។

- រច ម្កពើដ ត្តដសៀម្រាបបាននិោយថា

“កាលពើែប

ូR ដគដសើចចំអកដយើR ដហើយពោោម្បំមបកពួកដយើR បុ៉ាមនតឥ ូ វដនះ ពួកដគទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ និRអបអរ

ពួកដយើR។”

- ម្ករា ម្កពដ ត្តតមកវបាននិោយថា

“កាលពើម្ុន ស្ថច់ញាត្ិរបស់ពួកដយើRពោោម្បំមបកទ្ំ ក់ទ្ំនRដយើRដចញពើោន បុ៉ាមនតឥ ូ វដនះមលRអើដហើយ។”

- សុភាព ម្កពដ ត្តប្ពះវហារបាននិោយថា

“កាលពើម្ុន ពិបាកឱ្យពួកដគទ្ទ្ួលយកពួកដយើRណាស់។ បុ៉ាមនតឥ ូ វ ពួកដគទ្ទ្ួលយកបញ្ញា របស់អនកប្សឡាញ់ ដភទ្ែូចោន ។“

ករណ្ើ សក

ាទ្ើ៤៖ គ ធ & បុបាា ម្កពដើ ត្ស

Rមប្ត្R

“ ុ ំាែឹRថា ុ គឺជាស្តសប្ើ សឡាញ់ស្តសជាើ ដលើកែបូRដៅឆ្ន ១៩៧៩។ នែគូ ុ ំា និR ុ ចា

ប់ដផើដម្ប្សឡាញ់ោន

ដពលដ ះ បុ៉ាមនដម្ិនយូរបុ៉ា ា ន Rក៏បានចាកដចញពើ ុ ំា។ Rបានប្ត្ ប់ម្កវញ

កុ នRឆ្ន ២០០០។

ដពល ុ ំាបងាា ញទ្ំដ រផូ ាវដភទ្របស់ ុ ជាដលើកែបូR សហគម្នរបស ់៍ ុ ំាដ្ាើយត្បដោយនិោយថា៖ “ដត្ើអើ

ជាស្តសើប្សឡាញ់ស្តសើ? ស្តសគើ ួរមត្ប្សឡាញបុ់ រស! ដហត្អវើុ អនកម្ិនគិត្ពើអ គត្របស់ ួ នឯR?” ពួកដគគិត្ថា

ការដ្ើវជាស្តសើតប្សឡាញ់ស្តសើ ប្ោនម់ ត្ជាដរឿRដលRដសើច នRិ ជាការខ្ត្បRដពលដវលា។ ម្នុសសជាដប្ចើនកុ នR

សហគម្ន៍របស់ ុ ាំ ដពារដពញដោយភាពសែប់ដ ើពម្ ដហើយម្នុសសជាដប្ចើនម្ិននិោយរកពួក ុ ាំដទ្។ ដនះជាដរឿR

លើាម្ួយដៅកុ នRសហគម្ន៍របស់ ុ ំា។ កាលពើែបូR មានការដរសដអើRដប្ចើនណាស។់ ឥ ូ វ មានការដរសដអើRត្ិច ជាRម្ុន។

ដពល ុ ាំដៅរស់ដៅកុ នRវត្តែបូR ុ ំាបានដែរប្កណាត្់ នRិ សដម្ាៀកបំពាក់ ដហយបដប្Rៀនជ្ើ នពិការកុ នRសហ

គម្ន៍ឱ្យដចះដែរសដម្ាៀកបំពាក់។ ដលាកដៅអ្ិការវត្ត គណ្កម្ាការវត្ត និRប្ពះសRឃែនទ្ដទ្ៀត្ អនុញ្ញា ត្ឱ្យ ុ

ស្ថន ក់ដៅកុ នRវត្។ ពួកដគទ្ទ្ួលយក ុ ំា ដហយពដុើ ំ រសដអើRចំដពាះ ុ ំាដទ្។ ម្នុសសកុ នRប្សរក ុ ា Rម្ូលែឹRអំពទ្ើ ំ

ដ រផូ ាវដភទ្របស់ ុ ំាដហើយដៅដពលដនះ ម្ិនប្ត្ឹម្មត្កុ នRភូម្ិ ុ ាំដទ្។ ុ សបាយចិត្ត មែលប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលឱ្យដៅ

កុ នRវត្ត។ ប្ពះសRឃទRអស់ទ្ទ្ួលយក ុ ដា ៅទ្ើដនះ។ ដបម្ិើ នែូដចនះដទ្ ុ ប្ា បាកែជាោា នផៃះដៅដទ្។

ណ្ៈមែលអនកដ្ើាយត្បជាដប្ចើនពិពណ្៌ អំពសហគម្ន៍របស់ពួកដគទ្ទ្ួលយកពួកដគកាន់មត្ដប្ចើន

ដ R

អនកដ្ើាយត្បម្ួយចំនួនដប្ចើនដទ្ៀត្បានរាយការណ្៍ ថា ួានធាា ប់ជ្ួបប្បទ្ះនR

ដរស

ដអើRរហូត្ម្កែល់បចុចបបន

ដនះ (៣៣,៦៤% ដសាើអនកដ្យ

ត្បចំនួន ៣៦ ក់)។ ការដរស

ដអើRទRដនះ រម្

មានែូចជា អនកជ្ិត្ខ្Rដជ្ឿថា

ពួកដគ ‘ប្បឆ្R

្ម្ាជាត្ិ’ មែលបែិដស្ដ្វើអាជ្ើវកម្ជាម្ួយពួកដគ ឬមលម្ទR

ដ្ប្ើ តប់ចំអក សម្ុាត្ និRប្បមាល

ពួកដគដទ្ៀត្ផR។

- ដស្ថភ័ណ្ ម្កពើដ ត្តរត្នគិរបា

ននិោយថា

“កុ នRសហគម្ន៍របស់ ុ ាំ ម្នុសស ាះនិោយថា ‘ដបើឯRជាស្តសើត ដហត្ុអើឯRម្ិនដ្ើវែូចម្នុសសប្សើពិត្ប្បាកែ’។”

៣.២.៦ អាជាា ្រម្ូលោា នជាដប្ចន

ោប្ំ ទ្អាពាហ៍ពពា

ហ៍ដភទ្ែូចោន បុ៉ាមន

វះការយលែR

អពច

ាប់

អាជាា ្រម្ូលោា នទRអស់មែលបានសមាភ ស ប្ត្ូវបានកំណ្ត្់ដTញថា ជាអនកោប្ទ្ែល់អាពាហពិ៍ ពាហ៍

ដភទ្ែូចោន ដហយពួកោត្ភា់ គដប្ចើនអះអាRថា ពួកោត្់ផ្ទៃល់បានដលើកកម្ពសកា់ រយល់ែឹRអំពបញ្ញា មែលប៉ាះ

ពាល់ែល់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន និRគូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅកុនRសហគម្ន៍របស់ពួកដគ (៤៤,៤៤%

ដសើាអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៤ ក់)។34 បមនថម្ដលើដនះដទ្ៀត្ អាជាា ្រទR ៩ រូប មែលបានសមាភ ស បានបងាា ញការ

ដជ្ឿជាក់ថា សហគម្ន៍របស់ពួកោត្់ស្ថវ គម្ន៍ចំដពាះអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន នR

ោន។

ោប្ទ្ចំដពាះគូប្សករដភទ្ែូច

- ដម្ភូម្ិ ម្កពដ ត្តកំពR់ចាម្បាននិោយថា

“ដៅកុ នRសហគម្ន៍របស់ ុ ំា ម្នុសសជាដប្ចើន គឺជាអនកោប្ទ្ ដោយដហត្ុថា ពួកដគយល់អំពើសហគម្ន៍អនក ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។”

ភាគដប្ចើនននអាជាា ្រម្ូលោា នដៅកុនRការសៃR់ម្ត្ិដនះ ដជ្ឿជាក់ថា ជាការប្សបចាប់សប្មាប់ម្នុសសពើរ

ក់មែលមានដភទ្តម្ជ្ើវស្ថស្តសតែូចោន កុនRការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោន (៦៦,៦៧% ដសើាអនកដ្ើាយត្ប ចំនួន ៦ ក់) ណ្ៈមានមត្មាន ក់មត្បុ៉ាដណាណ ះដជ្ឿចាក់ថា ដនះជាដរឿR ុសចាប់ (១១,១១%) និRពើរ ក់ដទ្ៀត្

ម្ិនចាស់ (២២,២២%)។ កុនRចំដណាម្អនកមែលដជ្ឿជាក់ថា សម្ភាពមផនកអាពាហ៍ពពា

ហ៍ជាដរឿRប្សបចាប់

ជាRពាក់កណាដ លននពួកោត្់ដជ្ឿោ៉ា Rែូដចាន ះ ដោយស្ថរដនះជាសិទ្ (៥៥,៥៦% ដសើអា នកដ្ើាយត្បចំនួន ៥

ក់)។ ចំមណ្កអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៤៤,៤៤% មែលដៅសល់ (ដសើាអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៤ ក់) ផដល់ដហត្ុផល ដផសRៗជាដប្ចើន ែូចជា អាពាហ៍ពិពាហ៍ដភទ្ែូចោន ប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលយកជាទ្ូដៅ ឬគូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន គ ជាម្នុសស្ម្ាត។

៣.២.៧ រោា ភបា ដភទ្ែូចោន

លពុមា

នដោលជ្ហ

រសុស

ងាវ កោនសពស

ម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍សប្មាប់អក

ប្សឡាញ់

អនកត្ំណាRរោា ភិបាលទRអស់បងាា ញដោលជ្ំហរ ុសៗោន សព

ើសម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍សប្មាប់ប្បជា

ជ្នមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។ គួរឱ្យដលើកទ្ឹកចិត្ត ត្ំណាRប្កសួRព័ត្៌មានបានបញ្ញជ ក់ថា ដលាកពុំមាន

ការបែិដស្ចំដពាះការោក់ឱ្យមានចាប់សពើសម្ភាពអាពាហពិ៍ ពាហដ ះដ៍ ទ្។ ប៉ាុមនត ត្ំណាRម្កពើប្កសួR

ម្ហានផៃពុំផ្ទា ស់បូតរជ្ំដនឿរបស់ ួានមែលថា ដោយស្ថរមត្អាពាហ៍ពពាហប្ត្ូ៍ វបានកំណ្ត្កនុ់ Rរែ្ា ម្ានញ្ាុ ថាប្ត្ូវ

បដRកើត្ដ R

រវាR “បើដ”ម្ួយ នR

“ប្បពនធ”ម្ួយ ដ ះពុំអាចរម្

បញ្ូច លទR

គូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដ ះដ យ

។ ត្ំណាRម្កពើប្កសួRយុត្្

ម្៌ដលើកដ R

ថា ោត្់ពុំទន់ោប្ំ ទ្សម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ដៅដពលដនះដទ្ បុ៉ាមនត

ោត្់នឹRយល់ប្សបជាម្ួយសម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ ប្បសនដបើមានចាប់អនុម្័ត្ោប្ទ្អាពាហពិ៍ ពាហដន៍ ះ។

ត្ំណាRម្កពើប្កសួRម្ហានផៃបានបា៉ា ន់ប្បមាណ្ថា មានមត្ប្បមាណ្ ១០% បុ៉ាដណាណ ះននស្ថធារណ្ជ្ន

មែលទ្ទ្ួលយកអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដហយ

បងាា ញថា ដែ

បឱ្

យមានការផ្ទា ស់បូតរដោលនដោបាយរបស់រោ

34 ជាការសំខ្ន់ណាសមែលប្ត្ូវកត្់សមាគ លថា

ត្ួដល ដនះពុំមម្នជាត្ដល ត្ំណាRឱ្យអាជាា ្រម្ូលោា នទR

អស់ដ ះដទ្ អាប្សយ

ដោយ

វ្ិ ើស្ថស្តសតការប្បម្ូលសំណាកមែលប្ត្ូវបានដប្បើប្បាសសប្មាប់របាយការណ្៍ ដនះ។ ភាគដប្ចនននអាើ ជាា ្រម្លោូ ា នមែលបានសមាភ ស ប្ត្ូវ

បានមណ្ ដោយសកម្ាជ្នម្ូលោន ន ជាដហត្ុដ្វើឱ្យឱ្កាសមែលពកោត្បានែRអពបញ្ញើំឹ ា អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែចោូ ន មានការដកនើ ដ R

គរួ ជាទ្ើកត្សមាគ ល់ ដហយជាលទ្ធផលដ្ឱ្ើវ យមានការបងាា ញម្ដ សដញ្ច ត្ ោប្ទ្សម្ភាព។

ភិបាលបាន ភាគរយដនះននការទ្ទ្ួលយកដនះចាបា

ច់ប្ត្ូវដ R

ែល់ចដ ា ះពើ ៥០ ែល់ ៧០%។ បមនថម្ដលដនះ

ដទ្ៀត្ ោត្់បានបញ្ញជ ក់ថា “ពុំមានឱ្កាសននការផ្ទា ស់បូ តរមបបដនះដទ្” ដៅកុនRនើត្ិវ្មផនកចាប់ ដែើម្បជ្ំរញែល់ុ

សម្ភាពសប្មាប់ប្គួស្ថរដភទ្ែូចោន ។ ោត្់បានដលើកដ Rថា ការងារដនះប្ត្ូវចំណាយដពលរហត្ូ ែលព់ ើ “២០

ដៅ ៣០ ឆ្ន ”

ដែើម្បឱ្

យនិ ន ការសRគម្មានការផ្ទា ស់បូតរ នR

ឱ្យមានចាប់្ុាះបញ្ញច R

អំពើទ្ិែភា

ពដនះ។

ត្ំណាRប្កសួRព័ត្៌មានមានការប្បដម្ើលដម្ើលវជ្

ជមានដប្ចើនជាR ដហយ

បានដលើកដ R

ថា “សRគម្ម ារ

ហាក់ែូចជាទ្ទ្ួលយកអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។” ដលាកបានកំណ្ត្់អំពបញ្ញា ម្ួយចំនួនមែលអនកប្សឡាញ់ដភទ្

ែូចោន ជ្ួបប្បទ្ះ ដោយកុនRដ ះរម្

មានទR

ការដរស

ដអើRពើប្គួស្ថរ និRការសម្ុាត្ដៅតម្ស្ថលាដរៀន ជាដែើម្។

ដលាកក៏បានកត្់សមាគ ល់ថា ប្កសួRព័ត្៌មានបានដលើកទ្ឹកចិត្ែល់សហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដហយ

បានជ្ួយកុនRការពប្RឹRបណាដ ញែល់ពួកដគ។ ចំណ្ុ ចដនះជាការបងាា ញឱ្យដTញអំពើកRវះភាពចាសលាស់់ ឬក

Rវះដោលជ្ំហរសុើសងាវ ក់ោនថាដត្ើរោា កម្ុពជាមានជ្ំហរោ៉ា Rណាចំដពាះសិទ្អនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ។

៣.៣ សទ្រធិ កើតរចញពីអាពាហពិពាហ

គូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍កុនRប្បដទ្សកម្ុពជាទ្ទ្ួលបានសិទ្ធិ និRអត្ថប្បដោជ្ន៍មែលគូ ប្សករពុំបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ម្ិនអាចទ្ទ្ួលបានដោRដៅតម្ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ។ មផនកដនះពិនិត្យដម្ើលអំព

សិទ្ធិ និRបុពវសិទ្ដធិ កើត្ដចញពើអាពាហ៍ពិពាហ៍ រម្

ទRការដ្ើវជាមាច ស់កម្ាសិទ្រធិ ម្

ោនដលប្ទ្ពយសម្បត្តិ សិទ្ច

ិញ្ច ឹម្ប

បាច់កូន ការបR់ពនធ ការទ្ទ្ួលសនRម្រត្ក និRការការពារពើការរដលាភបំពាន កុនRប្គួស្ថរ។ របកគំដហញ

ទ្ិែឋភាពទ្ូរៅខ្នកចាប់៖ សទ្រធិ កើតរចញពីអាពាហពិពាហ៍

ព្កម្ ែឋបបរវណ្ី

• មាប្ត ១១៦១ (១) មចRថា មានមត្ “សហពទ្របស់ម្ត្កជ្ន ប្ត្ូវកាា យជាសនតត្ិជ្នជានិចច។”

• មាប្ត ១២៦៨ ដបើមានប្ទ្ពយសម្បត្មិ ែលទ្ទ្ួលបានជាកម្ាសិទ្អិធ វភាិ គជាម្ួយនឹRម្ត្កជ្នកុនRដពល មានចំណ្Rអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដៅកុនRការមបRមចកម្រត្ក សហព័ទ្ធដនះមានអាទ្ិភាពជាRសហសនតត្ិ ជ្នដផសRដទ្ៀត្។

• មាប្ត ៩១៧ និR ៩៧២ គូសបញ្ញជ ក់អំពើការមបRមចកប្ទ្ពយសម្បត្កតិ ុនRចំណ្Rអាពាហ៍ពិពាហ៍។ បទ្ បបញ្ាត្ទិត RដនះដោRដៅដលើ “បើដ និR ប្បពនធ ” ដហត្ុដនះ បានផ្ទត្់ដចញប្គួស្ថរដភទ្ែូចោន ដចញពើ ការមានចំមណ្កប្ទ្ពយសម្បត្។តិ

• ដប្កាម្មាប្ត ១១៤០ ញាត្ិមានកាត្ពវកិចចមលទោំ នដៅវញិ ដៅម្ក និRផដល់អាហារកាត្ពវកចិ ចរវាR “សហពទ្មែលដៅរស់ និRញាត្ិរបស់សហព័ទ្ធមែលបានទ្ទ្ួលម្រណ្ភាព។”

តម្រយៈការពិនិត្យដម្ល ត្ូចៗខ្Rដប្កាម្។

ដលើឯកស្ថរពាក់ព័នធ និRការប្ស្ថវប្ជាវដៅម្ូលោា នប្ត្ូវបានោក់បញ្ូច លោនដៅកុនRមផនក

ចាប់សពដ ីកា ទ្ប់ស្គា ត់អុំរពើហងាកងនម ព្រួស្គ និងកិចចកា ពា ជ្ន ងរព្ោះ

• មាប្ត ២ កំណ្ត្់និយម្ន័យអំដពហើ Rិ ាថា ជាអំដពហើ Rិ ា មែលដកើត្មានរវាR “បើដ ឬ ប្បពនធ ” ឬ ជ្ន

ែនទ្ដទ្ៀត្កុនRបនុៃកប្គួស្ថរ មែលដនះមានន័យថា គូប្សករដភទ្ែូចោន ពុប្ត្ូវបានការពារដោយចាប់សដើពើ ការទ្ប់ស្ថក ត្់អំដពើហRិ ាកុនRប្គួស្ថរដ ះដទ្។

ចាប់សពដ ស្គ រពើពនធ

• មាប្ត ៤៦ (២) មចRថា “សហព័ទ្ធមែលដ្ើវមត្ជាដម្ផៃះ” ប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលនូវការបនថយម្ូលោា នកំណ្ត្់ ពនធ។

ព្កម្ព្ពហ្ទ្ណ្ឌ

• មាប្ត ៥២៩ (២) ដលើកមលR “សហព័ទ្ធរបស់ចារ”ើ ពកាើ ររាយការណ្៍អំពបើ ទ្ដលើសា មែល មែលនែគូរបស់ដគបានប្បប្ពឹត្។ត

· មាប្ត ៥៣៩ (៣) ដលើកមលR “សហពទ្របស់ចារ”ើ ពើការផដល់ភសុតRមែលបងាា ញឱ្យ ដTញើ ភាពោា នដទសរបស់ជ្នជាប់ដចាទ្ ឬពិរុទ្ជ្ធ ន។

• មាប្ត ៥៤៤ (២) ដលើកមលR “សហពទ្របស់ចារ”ើ កុនRករណ្ើ ពួកដគបានដ្ជាវើ អនកសម្គនំ ិត្

កុនRការសប្ម្បសប្ម្ួលការដគច ួានរបស់ចារ។ើ

ព្កម្នីតិវិធីព្ពហ្ទ្ណ្ឌ

• មាប្ត ១៥៦(៥) អនុញ្ញា ត្ឱ្យ “បើដ ឬប្បពនធរបស់ជ្នប្ត្ូវដចាទ្” ប្ត្ូវបានស្ថដ ប់ចដម្ើាយដោយម្ិនចាបាំ ច់ ដ្វើសម្បល។

• ដប្កាម្ មាប្ត ៣១៣ “ដែើម្បណ្ឹដ Rរែាបបដវណ្ើ ក៏អាចប្ត្ូវបានអម្ដោយដម្ធាវ ើ [ឬ] សហព័ទ្ធ។”

• មាប្ត ៥៥៦ ប្គប់ប្គRដលកាើ របដឹRែិត្ចត្ិ ដៅប្កម្អាសនៈ។ កាលណា “ដៅប្កម្ ឬសហព័ទ្ធរបស់ដៅ ប្កម្ ឬអត្ើត្សហព័ទ្ធរបស់ដៅប្កម្ ជាភាគើណាម្ួយកុ នRដរឿRកើ”ដ បណ្ដឹ Rែិត្ចិត្តអាចប្ត្ូវទ្ទ្ួលបាន។

៣.៣.១ ប្ទ្ពយសម្បត្តិ នR

ការទ្ទ្ល

ម្រត្ក

មាប្ត ៩៧១ និR ៩៧២ ននប្កម្រែាបបដវណ្ើ ប្គប់ប្គRដលការចាត្មចR់ ប្ទ្ពយសម្បត្កុតិ នRចំណ្Rអាពាហ៍

ពិពាហ៍។35 មាប្ត ៩៧១ មចRថា “បើដប្បពនប្ត្ូវមានចំមណ្កបនុ ៃកដលើដស្ថហ˜ុយមែលដកើត្ដចញពើអាពាហ៍ពិពាហ៍

35 ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្ើ៨ ម ្ូន ឆ្ន ២០០៧) មាប្ត ៩១៧ នRិ ៩៧២

ដោយពិចារណាដៅដលើប្ទ្ពយសម្បត្ិ ប្បាក់ចំណ្ូ ល នRិ ស្ថថ នភាពដផសRៗដទ្ៀត្។” សប្មាប់គូប្សករដភទ្ែចូ ោ

មែលពុំបានដរៀបការ ពុំមានចាប់ជ្ួយសប្ម្ួលែល់ការមបRមចកប្ទ្ពយសម្បត្ិត ប្បាក់ចំណ្ូ ល និRការចំណាយដផសR

ៗដទ្។ មាប្ត ៩៧២ និR ៩៧៣ មចRអំពក

រណ្ើ ដលើកមលRចំដពាះវធា

នទ្ូដៅសព

ើការមបRមចកកម្ាសិទ្ធិ។ បទ្បប

ញ្ាត្ទ

Rដនះពុំការពារសិទ្ប្ិ ទ្ពយសម្បត្រិ បស់គូប្សករ ែូចជាគូប្សករដភទ្ែូចោន មែលបានរម្

រស់ដៅជាម្ួយោន

អស់ រយៈដពលជាដប្ចើនឆ្ន ំ ដហយ

ចាត្់ទ្ុកប្ទ្ពយសម្បត្រិ បស់ ួានថាជា ប្ទ្ពយសម្បត្រតិ ម្

ដ ះដ យ។

បញ្ាត្ម្ួយមែលបRកជាបញ្ញា ជាពិដសសសប្មាបគូ់ ប្សករដភទ្ែូចោន មែលពុំអាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហបា៍ ន

គឺសិទ្ទ្ទ្ួលម្រត្កពសហព័ទ្ធមាខ Rដទ្ៀត្។36 មាប្ត ១១៦១ (១) ននប្កម្រែាបបដវណ្ើ កំណ្ត្់ថា “សហពទ្របស់

ម្ត្កជ្ន ប្ត្ូវកាា យជាសនតត្ិជ្នជានិច។” កនុRស្ថថ នភាពមបបដនះ ប្ទ្ពយសម្បត្រត បសអនកស្ថ់ ា បកុ់ នRចំណ្Rអាពាហ៍

ពិពាហ៍ ដៅដពលពុមា

នបណាដ ម្រត្កប្ត្ឹម្ប្ត្ូវប្ត្ូវបានដ្ដវើ R

ដទ្ដ ះ អាចប្ត្ូវដផៃរដោយសវ័យប្បវត្តិដៅឱ្យសហ

ព័ទ្ធរបស់ ួាន។ ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ក៏បានគូសបញ្ញជ ក់នូវបទ្បបញ្ាត្តិ ដែម្

បដើ ្ប

ណាដ ម្រត្ក ឬ “សនតត្ិកម្ាមាន

បណា

”ំ ។ 37 ម្ត្កស្ថសន៍អាចប្ត្ូវបានបដRកើត្ដ R

ដែើម្បធា

ឱ្យបានថា ប្ទ្ពយសម្បត្ប្ិ ត្ូវប្បគល់ជ្ូនែល់ជ្ន

ទRឡាយណាមែលអនកដ្វើម្ត្កស្ថសន៍ដប្ជ្ើសដរស

បុ៉ាមនតការអនុវត្តមបបដនះ និRវស

័យដនះដៅកុនRចាប់កម្ុជា

មានលកខណ្ៈម្ិនទន់ដជ្ឿនដលឿនដៅដ យ

ដទ្ មែលមានន័យថា គូប្សករដភទ្ែូចោន តម្្ម្ាតពុប

ដRើកត្បណាដ

ម្រត្កសប្មាប់ការសនRប្ទ្ពយសម្បត្ិតរបស់ ួានដៅឱ្យនែគូរបស់ ួានដ យ និR សហគម្ន៍ប្កើប្ក។

ជាពិដសសដៅកុនRសហគម្ន៍ជ្នបទ្

ការប្ស្ថវប្ជាវដៅម្ូលោា នបងាា ញឱ្យដTញថា ភាគដប្ចើនននគូប្សករដភទ្ែចូ ោន មែលកំពRុ រសដៅ់ ជាម្ួយ

ោនបចុចបបននដ្ជា

មាច ស់កម្ាសិទ្ធិដលើប្ទ្ពយសម្បត្រតិ ម្

ោន (៥៦,៧៣% ដសាើអក

ដ្ាើយត្បចំនួន ៥៩ ក់) ដហយ

ចំនួនមែលដៅសល់ដ្ើវជាមាច ស់កម្ាសិទ្ប្ធិ ទ្ពយសម្បត្ិតដរៀRៗ ួានមែល ួានមាន (៤២,៣១% ដសាើអកដ្ើាយត្ប

ចំនួន ៤៤ ក់) ឬបញ្ញជ ក់ថា ពួកោត្់ម្ិនប្បាកែអំពើកម្ាសិទ្ដិធ លប្ទ្ពយសម្បត្រិ បស់ ួាន (០,៩៦% ដសើាអនក ដ្ើាយត្បចំនួន ១ ក់)។38

បមនថម្ដលដនះដទ្ៀត្ អនកដ្ើាយត្បភាគដប្ចើនដលើសលុបពុបានទ្ទ្ួលដ្ជាអនកសនRម្រត្កដៅដពល

សហព័ទ្ធរបស់ ួានស្ថា ប់ (៩០,៦៥% ដសាើអនកដ្ាយើ ត្បចំនួន ៩៧ ក់)។ អនកដ្ាើយត្បម្ួយចំនួនត្ូចបានដ្ បណាដ ម្រត្ក (៤,៦៧% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៥ ក់) ឬម្ិនប្បាកែថា ពួកោត្់បានដ្ើវបណាដ ម្រត្ក ឬអត្់ ដ ះដទ្ (៤,៦៧% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៥ ក់) ។

ប្សដែៀRោនដនះមែរ អនកដ្ាើយត្បភាគដប្ចើនពុំបានប្ពម្ដប្ពៀRអំពើអាហារកាត្ពកិចរបសន់ ែគ ាួូ នដៅកRុ

ករណ្ើ ការមបកបាក់ដ ះដ យ ប៉ាុមនតមានគដប្មាRថា នឹRបដRើកត្ឱ្យមាន ដពលអ គត្ (៥៣,៨៥% ដសើាអក

ដ្ើាយត្បចំនួន ៥៦ ក់)។ គូប្សករកុនRចំនួនដប្ចន

ពុំបានពិភាកាដលើការប្ពម្ដប្ពៀRមបបដនះដទ្ ដហយ

ពុំមាន

36 ែមែល មាប្ត ១១៦១។

37 ែមែល មាប្ត ១១៧០-១២២៩។

38 អនកដ្ាើយត្បបើ ក់បានរលRសណ្ួ រដនះ

គដប្មាRថា នឹRដ្ើវ ដពលអ គត្មែរ (៣៨,៤៦% ដសអនកដ្ាើយត្ប ចំនួន ៤០ ក់)។ គូប្សករកុនRចំនួន

មែលដៅសល់និោយថា ពួកោត្់បានពិភាកាដលការប្ពម្ដប្ពៀRមបបដនះ ប៉ាុមនតពុំទនបា់ នទ្ទ្ួលម្ត្ិជាឯកចឆនៃ

ដៅដ យ

ដទ្ (៦,៧៣% ដសអ

នកដ្ើាយត្បចំនួន ៧ ក់) ឬថា ពួកោត្់បានពិភាកាដលកា

រប្ពម្ដប្ពៀR ដហយ

បាន្នែល់ម្ត្ជាឯកចឆនៃ (០,៩៦% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១ ក)។39់

ដហត្ុមែលថា ៥៦,៧៣% ននអនកដ្ើាយត្បបានរាយការណ្៍ ថា មានកម្ាសទ្

ដធិ លើប្ទ្ពយសម្បត្តិរម្

ោន គឺជា

ចំណ្ុ ចប្បកបដោយបញ្ញា ម្ួយ ដបើដោRដៅដលសិទ្រធ បសគូ់ ប្សករដភទ្ែូចោន ដប្កាយដពលស្ថា ប់ ឬមបកបាកោន់ ពុ

ប្ត្ូវបានការពារកុនRលកខណ្ៈែូចោន ជាម្ួយសិទ្រិ បស់គូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ចំណ្ុ ចដនះមាន

ន័យថា កុRករណ្ើ ស្ថា ប់ ឬមបកបាក់ បុគគលទRដ ះពុំទ្ទ្ួលបានការការពារពើចាប់ ដហយអាចបាត្ប់ R់លទ្ធ

ភាពទ្ទ្ួលបានកម្ាសិទ្ិធ ផៃះ និRអាជ្ើវកម្ាផRមែរ។ ប្បមហលជា ស្ថថ នភាពែ៏ងាយរRដប្ោះមបបដនះអាចដកើត្មាន

ម្ួយមផនក ដោយស្ថរភាពម្ិនចាស់លាស់មផនកចាប់ជាទ្ូដៅអំពស

៣.៤.២ ខ្Rដប្កាម្។

ិទ្ដធិ លើប្ទ្ពយសម្បត្ែ

ូចបានពិភាកាកុនRមផនក

៣.៣.២ សំណ្Rជ្ម្ច

ត្កុR

ករណ្ើ ម្រណ្ភាព នR

ការបាត្ ួន

ប្កម្រែាបបដវណ្ើ មចRថា កុនRករណ្ើ ជ្នណាមាន ក់បានបាត្់ ួានរយៈដពលប្បាឆ្

ន ំ សហព័ទ្ធរបស់ជ្នដនះមាន

ជ្ដប្ម្ើសកុនRការោក់ពាកយដៅត្ុលាការ ដែើម្បឱ្យត្ុលាការដ្វើដសចកប្ើ បកាសបញ្ញជ កកា់ របាត្់ ួាន។40 បមនថម្ដលើដនះ

ដទ្ៀត្ កុRករណ្ើ ជ្នណាមាន កបា់ នស្ថា ប់ “ដោយអំដពើអនត្ើ ោនុកូល ” សហព័នធរបស់ជ្នដ ះ មានសិទ្ទ្

ទ្ួលបាន

សំណ្Rជ្ំRឺចិត្ដត កើត្ដចញពើភាពតនត្ឹRផូាវចិត្តបRកដ R

ដោយការស្ថា ប់ដ ះ 41 ប្បសិនដបើនែគូមាខ Rរបស់គូប្សករ

39 អនកដ្ាើយត្បមាន ក់ បានរលRសណ្ួ រដនះ

40 ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្ើ៨ ម ្ូន ឆ្ន ២

41 ែមែល មាប្ត ៧៦០(៣)។

០០៧), មាប្ត ៤១

ដភទ្ែូចោន ស្ថា ប់ ជាលទ្ផ

លននសកម្ាភាពកំហុសសុើវល

ដ ះនែគូមែលដៅរស់ពុមា

នកម្ាសិទ្ទ្

ទ្ួលបាន

សំណ្Rជ្ម្ឺងចិត្ដត យ

៣.៣.៣ កាត្ពវកចិ

។

ផលដ កា

រផត្ផR

មាប្ត ១១៤០ កំណ្ត្់អំពក

រណ្ើ កិចរបស់គូប្សករកុនRការផដល់ការផគត្់ផគR់ឱ្យោនដៅវញ

ដៅម្ក។ ដៅ

ដប្កាម្មាប្តដនះ ស្ថច់ញាត្ិមានករណ្ើ កិចចដម្ើលមលទោន បុ៉ាមនតក៏មានករណ្ើ កិចច “ដៅកុ នRករណ្ើ មែលអាពាហ៍ ពិពាហ៍បានរលាយ ដោយស្ថរម្រណ្ភាពរបស់សហពទ្ធមាខ R បញ្ាត្ិដនះ ប្ត្ូវយកម្កអនុវត្តែូចោន ផRមែរ ចំដពាះ

អាហារកាត្ពកិចរវាRសហព័ទ្ធមែលដៅរស់ និR ញាត្របស់ិ សហព័ទ្ធមែលបានទ្ទ្ួលម្រណ្ភាព។”42 មាប្តដនះ

បដRកើត្ឱ្យមានទ្ំ ក់ទ្ំនRននការផគត្់ផគR់ោនរវាRប្គួស្ថររបស់សហព័ទ្ធមែលបានស្ថា ប់ និRសហព័ទ្ធមែលដៅរស់ របស់អនកស្ថា ប់។ សប្មាប់គូប្សករដភទ្ែូចោន មែលពុំបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ កុនRករណ្ើ នែគូមាខ Rស្ថា ប់ អាហារ

កាត្ពវកិចចផូាវចាប់រវាRនែគូមែលដៅរស់ និRប្គួស្ថររបស់អនកស្ថា ប់ពុំប្ត្ូវបានបដRកើត្ដ R

ដទ្ ដោយបនសល់ទ្ុកឱ្យ

គូប្សករមែលដៅរស់សថិត្កុR

ស្ថថ នភាពងាយរRដប្ោះោ៉ា Rខ្ា R

ជាពិដសសកុនRស្ថថ នភាពមែលមានការបែិដស្

ជាទ្ូដៅចំដពាះទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់គូប្សករដភទ្ែូចោន ពសណាក់ប្គួស្ថរដែើម្របស់ពួកដគ។

៣.៣.៤ អំដពហ

RាកុR

ប្គស្ថរ

ចាប់សើដពកា

រទ្ប់ស្ថក ត្់អំដពើហR

ាកុនRប្គួស្ថរ ន

កិចកា

រពារជ្នរRដប្ោះឆ្ន ២

០០៥ កំណ្ត្់និយម្ន័យ

អំដពើហR

ាថា ជាអំដពហ

Rាមែលដកើត្មានចំដពាះ “បើ

ឬ ប្បពនធ” “កូនកុ នRបនុ ៃក” ឬជ្នែនទ្ដទ្ៀត្កុនRបនុក

ប្គួស្ថរ។ 43 ដហត្ុដនះ វធា

នការការពារអំដពដើ នះម្ិនបានរម្

បញ្ូច លគូប្សករដភទ្ែូចោន ដទ្។ ការដប្ជ្ើសដរស

ពាកយ

ដពចន៍មែលមានលកខណ្ៈរត្

ត្បត្

ដោយដប្បើពាកយ “បើ

និR ប្បពនធ” ម្ន

យកចិត្តទ្ុកោក់ចំដពាះអំដពហ

Rាមែល

អាចដកើត្មានដ RរវាRគូប្សករដភទ្ែូចោន ។ កនុRអំ Rដពលននកាុ រប្ស្ថវប្ជាវដៅម្ូលោា ន ១៤,២៩% (ដស

អនកដ្ាើយត្បចំនួន ២ ក់) ននអត្ើត្គូប្សករមែលបានរាយការណ្៍ ថា ួន

ធាា ប់ជ្ួបប្បទ្ះអំដពើហR

ាកុនRប្គួស្ថរ

ដហយ ដ យ

ពុមា

។

នអនកដ្ើាយត្បណាមាន ក់កុនRចំដណាម្អនកដ្ើាយត្បទR

ពើរបានរាយការណ្៍ អំពើករណ្ើ ដនះដៅនគរបាល

៣.៣.៥ ស្ថរដពព

ចាប់សពដើ

នធ

ើស្ថរដពពនធឆ្ន ២

០០៤ ផដល់ការអនុដប្ោះចំដពាះម្ូលោា នគត្

ពនធែល់គូប្សករមែលមាន “កូន

សិថត្កុ នRបនុ ៃកមែលជាអនើត្ិជ្ន” និR “សហព័ទ្ធមែលដ្ើវការមត្ជាដម្ផៃះ”។44 អាចមានករណ្ើ ាះមែលប្គួស្ថរដភទ្

ែូចោន ម្ួយចំនួន “មានកូនកុ នRបនុ ៃកមែលជាអនើត្ិជ្ន” ដហយអាចប្ត្ូវទ្ទ្ួលបានការអនុដប្ោះម្ូលោា នគិត្ពនធ។

42 ែមែល មាប្ត ១១៤០(២)។

43 ចាប់សដើពើការទ្បស្ថក ត្់អដំ ពើហRាកRប្គួស្ថរនុ នRិ កចកាចិ រពារជ្នរRដប្ោះ (ចះុ នលទ្១៦ើង ម កញ្ញា ឆ្ន ២

០០៥) មាប្ត ២។

44 ចាបសើតពស្ថើ រដពពនធើ (ចះុ នលទ្៨ើង ម ម្ករា ឆ្ន ១៩៩៧) មាប្ត ៤៦(២)។

បុ៉ាមនតវាកយស័ពៃ “សហព័ទ្ធ” នR

“ដម្ផៃះ” មានន័យថាអត្ថប្បដោជ្ន៍ទR

ដនះពុមា

នផដល់ជ្ូនែល់គូប្សករដភទ្ែូច

ោនដ យ។

៣.៣.៦ ម្ុ របរ

ចាប់សើដពការងារ ឆ្ន ១

៩៩៧ កំណ្ត្់និយម្ន័យ “សិបបករ” គឺជាបុគគល “មែលដ្ើរបរហត្ថកម្ាផ្ទៃ ល់ ួ ាន

ជាប្បដោជ្ន៍ ួ ានឯR…ឬមានបើ ឬប្បពនធ ឬសមាជ្ក ិ ននប្គួស្ថរមែលដ្វើការម្ិនយកប្បាក់ឈួ ល”។ 45 ការ

ចាត្់ចំណាត្់ថាន ក់ “សិបបករ” អនុញ្ញា ត្ឱ្យភាគអាចជ្ួលកូនជាRបាន។ មាប្តដនះអនុញ្ញា ត្ឱ្យ “សិបបករ” បណ្ុដ ះ

បណាដ លបុគគលជាកូនជាRកុនRរយៈដពលអត្ិបរមាពើរឆ្ន ំ ដែើម្បប

ូដរយកពលកម្ាពើកូនជាRជាលូនរម្កវញ

។ ចំណ្ុ ច

ដនះមានន័យថា ប្បសិនដបើភាគើមាខ RដៅកុនRទ្ំ ក់ទ្ំនRដភទ្ែូចោន ជាសិបបករ ដហយនែគូមាខ Rដទ្ៀត្ជ្ួយោត្កនុ់ R

ការងារដោយោា នប្បាក់ឈួល

សិបបករដ ះប្បមហលជាពុអា

ចជ្ួលកូនជាRបានដ យ

ដប្ពាះនែគូរបស់ ួានពុំប្ត្ូវ

បានទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់ថាជាសហព័ទ្ធរបស់ ួានដ យ។

៣.៣.៧ បុពស

ទ្ិធដប្កាម្ប្កម្ប្ពហទ្

ណ្ឌ នR

នត្

វិ ្

ើប្ពហទ្ណ្

ប្កម្ប្ពហទ្ណ្ឌ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (“ប្កម្ប្ពហទ្ណ្ឌ ”) ក៏ផតល់សិទ្ជាដប្ចើនែលគូ់ ប្សករមែល

បានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍រច មែលប្គួស្ថរដភទ្ែចូ ោន ពុំអាចទ្ទ្ួលបានអត្ថប្បដោជ្នពើ៍ ការផដលទR់ ដ ះ។ មាប្ត

៥២៩ ននប្កម្ប្ពហទ្ណ្ឌ ការពារសហព័ទ្ធម្ិនប្ត្ូវរRការបRខំឱ្យរាយការណ្៍ អំពើបទ្ឧប្ក មា ែលនែគូរបស ាួ់ នបាន

ប្បប្ពឹត្ត។46 គូប្សករដភទ្ែូចោន ពុំអាចទ្ទ្ួលបានការការពារែូចោនដនះដ យ ដហយជាលទ្ធផលអាចប្ត្ូវបានផដ

ដទស ប្បសិនដបើដគពុំរាយការណ្៍ ពើសកម្ាភាពបទ្ដលើសរបស់នែគ ាួូ ន។ ទ្ើពើរ មាប្ត ៥៣៩ មចRថា សហព័ទ្ធ

របស់ចារប្ត្ូវបានដលើកមលRពើការផដល់ភសុតតRប្បឆ្Rនែគូរបស ាួ់ ន មែលអាចជាភសតុ Rបញ្ញជ ក់អំពភាពោា ន

ដទសននជ្នជាប់ដចាទ្មាន ក់ដទ្ៀត្។ 47 ចំណ្ុ ចដនះពុំអនុវត្តចំដពាះគូប្សករដភទ្ែូចោន មែលអាចប្ត្ូវផដ ៃ ដទស

ដោយស្ថរមានចត្ លាក់ទ្ុកព័ត្៌មានមបបដនះ។

មាប្ត ៥៤៤ ផដល់ការការពារពើការផត ៃ ដទសចំដពាះសហព័ទ្ធរបស់ចារកុនRករណ្ើ សហពទ្ធដ ះបា័ ន

ជ្ួយសប្ម្ួលចារក

ុនRការប្បប្ពឹត្តបទ្ឧប្កិែា។ 48 មាប្តដនះមចRថា កុនRករណ្ើ សហព័ទ្ធបានផដល់កមនាRស្ថន ក់ដៅ

កមនាRលាក់ពួន ឬម្ដ្ោបាយកុនRការរស់ដៅ ដែើម្បដគចដវសពើការដសុើបអដRកត្ ដ ះពួកដគប្ត្ូវបានដលើកមលRព

ការផត ៃ ដទសតម្ចាប់។ គូប្សករដភទ្ែូចោន ពុបា

នទ្ទ្ួលការការពារែូចោន ដនះដទ្ បានន័យថា កុនRករណ្ើ នែគូ

ណាម្ួយរបស់គូប្សករឥនៃ្នូប្បឈម្នឹRការដសុើបអដRកត្ប្ពហទ្ណ្ឌ ដ ះនែគូមាខ Rដទ្ៀត្របស់ពួកដគអាចនឹRប្ត្ូវ

ផត ៃ ដទស ប្បសិនដបើនែគូដ ះផល

់ជ្ំនួយ ឬម្ដ្ោបាយណាម្ួយ។ ការផត ៃ ដទសចំដពាះអនករម្

គំនិត្ គឺមាន

45 ចាបសើតពកាើ រងារននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ជាពុ (ចះុ នលទ្១៣ើង ម ម្ ើ ឆ្ន ១៩៩៧) មាប្ត ៧។

46 ប្កម្ប្ពហទ្ណ្ឌ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ជាពុ (ចះុ នលទ្១ើង ០ ម ្នូ ឆ្ន ២

០១០) មាប្ត ៥២៩(២)។

47 ែមែល មាប្ត ៥៣៩(៣)។

48 ែមែល មាប្ត ៥៤៤ (៤)។

សភាព្ងន់្ងរ ដោយមានដទសជាប់ពនធ ោរ និRការោក់ពិន័យជាប្បាក់្ងន់្ងរ មែលជាលទ្ធផលដកើត្ដចញព ការបំពានណាម្ួយននមាប្តដនះ។

មាប្ត ១៥៦ មាប្ត ៤៤៦ និR មាប្ត ៥៥៦ ននប្កម្នើត្ិវ្

ប្ពហទ្

ណ្ឌននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា

(“ប្កម្នើត្ិវ្

ប្ពហទ្

ណ្ឌ ”) ក៏មានផដល់ការការពារែល់សហព័ទ្ធផRមែរ។ មាប្ត ១៥៦(៥) ម្ិនត្ប្ម្ូវឱ្យបតើ ឬ

ប្បពនធរបស់ជ្នប្ត្ូវដចាទ្ដចញពើការសបលដៅដពលដ្វើជាស្ថកស។ 49 ចំណ្ុ ចដនះមានន័យថា គូប្សករដភទ្ែូចោ

ត្ប្ម្ូវឱ្យសបលថានិោយមត្ការពិត្ ដែើម្បអាចកាា យជាស្ថកសប្សបចបប់ ចំមណ្កគូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ផុៃយោន ពុ

បានត្ប្ម្ូវឱ្យដ្ែូចោនដនះដ យ។

មាប្ត ៣១៣ ប្គប់ប្គRដលើការផតល់ជ្ំនួយ និRត្ំណាRដោយដម្ធាវ ើ ឬដោយជ្នណាមាន ក់ដផសRដទ្ៀត្

តម្ការដប្ជ្ើសដរសរបស់ដែើម្បណ្ឹត Rរែាបបដវណ្ើ ។ ដោRតម្មាប្ត ៣១៣ ដែើម្បណ្តឹ Rរែាបបដវណ្ើ អាចប្ត្ូវបាន

ត្ំណាRដោយសហព័ទ្ធរបស់ ួាន។ ចំណ្ុ ចដនះមានន័យថា នែគូរបស់ ួានមានលិ ិត្ប្បគល់សិទ្ជា

លាយ

លកខណ្៍ អកសរ។ ដហត្ុដនះ គូប្សករដភទ្ែូចោន ពុំអាចប្ត្ូវបានត្ំណាRដោយនែគូរបស់ ួានដ យ

ដហយ

ក៏ពុំអាច

ទ្ទ្ួលបានសិទ្ត្ំណាRតម្លកខណ្ៈែូចោន ជាម្ួយគូប្សករប្សឡាញដភទ្់ ផុៃយោនដ ះមែរ។

មាប្ត ៥៥៦ អនុញ្ញា ត្ឱ្យភាគើណាម្ួយដៅកុនRសំណ្ុំ ដរឿRប្ពហទ្ណ្ឌ បRែត្ិ ចិត្ចំដពាះត ដៅប្កម្ជ្ំនុ

ជ្ប្ម្ះ។ ប្បសិនដបដៅប្កម្ ឬសហព័ទ្ធបចុចបបនន ឬអត្ត្ើ សហព័ទ្ធរបស់ដៅប្កម្ដ ះគជាភាគមាើ ខ Rដទ្ៀត្ ដ ះ

បណ្ឹដ Rែិត្ចិត្ចំដពាះការមត្RតR

ដៅប្កម្អាចដ្បា

ន។50 ជាលើាម្ដRដទ្ៀត្ ការដប្បប្បាស់វាកយសពៃសហព័ទ្ធបាន

ផ្ទត្់គូប្សករដភទ្ែូចោន ដចញ មែលជាលទ្ធផលអាចដ្វើឱ្យភាគើខ្Rជ្នប្ត្ូវដចាទ្ពុអា

ចដ្វើបតឹRែត្

ចិត្តចំដពាះការ

មត្RតRដៅប្កម្មែលអាចលដម្ែៀR។

៣.៣.៨ គូប្សករដភទ្ែូចោន ដៅ វះចំដណ្ះែRឹ អពស

ទ្ធិ នR

បុពស

ទ្ត

ម្ផូាវចាបម់ ែលដកត្

ដចញពអាពា

ហ៍ពពា

ហ៍

ភាគដប្ចើនដលើសលុបននគូប្សករឥនៃ្នូមែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន បចុចបបនន បានបងាា ញឱ្យដTញ

ពើក

Rវះចំដណ្ះែឹR និRការយល់ែឹRអំពសិទ្តម្ផាូវចាប់របស ាួ់ ន ឬកRវះការទ្ទ្ួលបានទR

អស់ដ ះ។ តម្ពត្ ពុ

មានអនកដ្ាើយត្បណាមាន ក់បានដ្ើាយសំណ្ួ រទR

៥ ជ្ុំវញ

ចំដណ្ះែឹRមផនកចាប់បានប្ត្ឹម្ប្ត្ូវដ ះដ យ។ ឧទ

ហរណ្៍ ចំនួនភាគដប្ចើនននអនកដ្ាើយត្បដជ្ឿជាក់ថា គូប្សករដភទ្ែូចោន មែលម្ិនបានដរៀបអាពាហ៍ពពាហមា៍ ន

សិទ្ដធិ សើាោនចំដពាះប្ទ្ពយសម្បត្តិរបស់ោនដៅវញដៅម្កកនុRអំ Rដពលុ ទ្ំ កទ្់ ំនRរបសពួកដគ់ (៨០,៣៧% ដស

អនកដ្ាើយត្បចំនួន ៨៦ ក់)។ ប្សដែៀRោនដនះមែរ ពួកោត្់ភាគដប្ចើនដជ្ឿជាក់ថា ប្បសិនដបើគូប្សករប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោនន មាន ក់កុនRចំដណាម្ពួកដគទR

ពើរស្ថា ប់ នែគូមាខ Rដទ្ៀត្មានសិទ្ធិប្សបចាប់ដែើម្បទ

ម្ទរយកប្ទ្ពយ

សម្បត្រត បស់ពួកដគ (៧៦,៦៤% ដសាើអក

ដ្ើាយត្បចំនួន ៨២ ក់)។ សិទ្ត

ម្ផូាវចាប់ែនទ្ដទ្ៀត្បដRកើត្ឱ្យមាន

49 ប្កម្នើត្ិវ្ិ ើប្ពហទ្ណ្ឌ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ជាពុ (ចះុ នលទ្៦ើង ម កកកោ ឆ្ន ២

០០៧), មាប្ត ១៥៦។

50 ែមែល មាប្ត ៥៥៦(១២)។

ភាពម្ិនចាស់លាស់មលម្ដទ្ៀត្ រម្ទRចំនួនោ៉ា Rដប្ចើនននអនកដ្ើាយត្បមែលម្ិនចាសថាដត្់ ើ គូប្សករដភទ្ែូចោន

ប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលការការពារពចាប់ទក់ទ្RនឹRការរដលាភបំពានកុនRប្គួស្ថរ ឬោ៉ា Rណាដ ះដ យ ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៥០ ក់)។

(៤៦,៧៣%

កRវះចំដណ្ះែឹRដនះបRកឱ្យមានបញ្ញា ជាដប្ចើន និRដ្វើឱ្យគូប្សករដភទ្ែូចោន ប្ត្ូវសិថត្កុនRស្ថថ នភាពងាយ

រRដប្ោះោ៉ា Rខ្ា R។ លដវើ បើមានវធា

នការម្ួយចំនួនអាចប្ត្ូវបានដ្វើដ R

ដែើម្បកាត្់បនថយកRវះបុពវសិទ្ធិ និRសទ្

មែលពួកដគអាចទ្ទ្ួលបាន (ែូចជាការដ្វើបណាត ម្រត្ក ជាដែើម្កើត) ក៏កRវះចំដណ្ះែឹRមផនកចាប់ដនះមានន័យថា

គូប្សករដភទ្ែូចោន ទ្ំនRជាម្ន

ដប្ជ្ើសដរស

វធា

នការែូចមែលបានដលក

ដ R

ខ្Rដលើដ ះដទ្។

៤. កា សកុំ ន

៤.១ ចាប់

ទ្ិែឋភាពទ្ូរៅ៖ កា សកុំម្ នូ សព្មាប់រូព្សក រេទ្ែូចោន

ស្គា នភាព៖ ព្សបចាប់ ប”មខនតរៅមានកព្ម្ិត

• សិទ្ធិកុនRការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និRការសុាំកូនមានភាពប្បទក់ប្កឡាោន ដប្ពាះថាប្កម្រែាបបដវណ្ើ មចRថា ការសុកំា ូនដពញដលញ គមាឺ នសប្មាប់មត្គូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ មែលជាលទ្ធ ផលដ្វើឱ្យគូប្សករដភទ្ែូចោន ម្ិនអាចទ្ទ្ួលបានសិទ្សិធ ុំាកូនដពញដលញដ ះដទ្ ែរាបណាសម្ភាព កុនRការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដៅមត្ពុទន់មានសប្មាប់ពួកដគ។

• មានការសុំាកូនពើរប្បដភទ្តម្ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ៖ ការសុាំកូនដពញដលញ នRិ ការសុាំកូន្ម្ាត។

• ការសុំាកូនដពញដលញបដRកើត្ឱ្យមានទ្ំ ក់ទ្ំនRរវាRឪពុកមាដ យចិញ្ច ឹម្ជាម្ួយកុមារ មែលែូចោន នឹR ទ្ំ ក់ទ្ំនRរវាRកូន និRឪពុកមាដ យបដRកើត្មែរ បុ៉ាមនតសិទ្ដធ នះពុំមានសប្មាប់គូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូច

ោនដ យើ ដោយការត្ប្ម្ូវឱ្យមានការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។

• ការសុំាកូន្ម្ាតអនុញ្ញា ត្ឱ្យនែគូណាមាន ក់កុនRចំដណាម្គូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន សុាំកូនបាន បុ៉ាមនត ដៅ វះការការពារមផនកចាប់មែលចាបាំ ច់ ឧទហរណ្៍ ការសុំាកូនប្បដភទ្ដនះ ពុកាត្់ផ្ទត ច់ទ្ំ ក់ទ្ំនR រវាRកូនមែលបានសុំជាម្ួយនRឹ ឪពុកមាដ យបដRកើត្របស់កូនដ ះដ យើ ។

• មាប្ត ២១ ននអនុសញ្ញា សពដើ ើសិទ្កិធ ុមារមចRថា ដៅកុនRប្បព័នធននការសុកំា ូន ប្ត្ូវយកចិត្តទ្ុកោក់ជា ពិដសសដៅដលើ “ឧត្តម្ប្បដោជ្ន៍របស់កុមារ”។ ដៅប្បដទ្សដអៀរ R់ បញ្ត្ា ដិ នះដៅកុនRអនុសញ្ញា

ប្ត្ូវបានបកប្ស្ថយកុនRការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់សិទ្រិ បស់គូប្សករដភទ្ែូចោន ដែើម្បសើ ុំាកូនរម្ួ ោន។

៤.១.១ ប្កម្រែប ដរៀបអាពាហ៍ពពាិ

បដវណ្ើ កណ្ំ ហ៍បុ៉ាដណាណ ះ

ត្់ថា ការសុក

ូនដពញដលញប្ត្វូ បានអនុញ្ញា ត្សប្មាបម់ ត្គូប្សករមែលបាន

ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ដលើកដ R

អំពការសកុ ូនពើរប្បដភទ្៖ ការសាុំកូនដពញដលញ និRការសាុំកនូ ្ម្ាត។ 51

ែំដណ្ើ រការ និRអានុភាពននការសុក

ូនដពញដលញ ប្ត្ូវបានដលើកដ R

ពើមាប្ត ១០០៨ ែល់មាប្ត១០១៥។

ការសុកូនដពញដលញបដRកើត្ឱ្យមានទ្ំ កទ្់ ំនRផាូវចាប់រវាRកុមារ និRឪពុកមាដ យចិញ្ច ឹម្របសកុ់ មារដ ះ ែូចោន

នឹRទ្ំ ក់ទ្ំនRរវាRកុមារជាម្ួយឪពុកមាដ យបដRើកត្របស់ ួានមែរ។ ដៅដប្កាម្ការសុក

ូនដពញដលញ កុមារទ្ទ្ួល

51 ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្ើ៨ ម ្ូន ឆ្ន ២០១៧) គនើទ្ថ ើ៧ ជ្ពូំ កទ្៤ើ ។

បាន “ឋានៈែូចោន នឹRកូនបដRើកត្របស់ឪពុកមាដ យចិញ្ចឹម្”។ 52 មាប្ត ១០០៨ មចRថា សប្មាប់ការសុំាកូនដពញ ដលញ បុគគលមែលកាា យជាឪពុក ឬមាត យចិញ្ច ឹម្ប្ត្ូវមត្ជាបុគគលមែលមានសហព័ទ្ធ។ មាប្តដនះក៏មចRផRមែរថា បតើ ឬប្បពនធមត្មាខ RនឹRម្ិនកាា យជាឪពុក ឬមាដ យចិញ្ច ឹម្ដ ះដទ្ លុះប្តណាមត្សហព័ទ្ធមាខ Rដទ្ៀត្កាា យជាឪពុក

ឬមាដ យចិញ្ច ឹម្ផRមែរ។ មផែកដលើស្ថថ នភាពចាប់ ដពលបចុបបនន គូប្សករដភទ្ែចូ ោន ប្ត្ូវបានផ្ទត្ដចញពើ់ ការសុ

កូនដពញដលញ ដោយដហត្ុថា ការសុក ពិពាហ៍រច។

ូនប្បដភទ្ដនះអាចដ្ើវដៅបានសប្មាប់មត្គូប្សករមែលបានដរៀបអាពាហ៍

ែំដណ្ើ រការ និRអានុភាពននការសុំាកូន្ម្ាត គមា

នមចRពមា

ប្ត ១០២០ ែល់មាប្ត ១០២៥ ននប្កម្

រែាបបដវណ្ើ ។ ការសុាំកូន្ម្ាតពុបញ្ចប់ទ្ំ កទ្់ ំនRរបសកុ់ មារជាម្ួយឪពុកមាដ យបដRើកត្ទR

ប្សរRដ យ។

ែំដណ្ើ រការននការសុកូន្ម្ាតអនុញ្ញា ត្ឱ្យជ្នណាមាន ក់សកុ

ូនបាន។53 តម្លកខណ្ៈប្ទ្ឹសតើ ការសុក

ូនប្បដភទ្ដនះ

អនុញ្ញា ត្ឱ្យជ្នណាមាន ក់កុនRប្គួស្ថរដភទ្ែូចោន អាចសុាំកូនមាន ក់កុនR ម្ឱ្យគូប្សករ។ ដទះោ៉ា Rណាកដើ នែគូមែល

ពុំបានសុាំកូនដ ះ ពុំប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលការការពារមផនកចាប់ចាបាចកនុ់ Rករណ្ើ ការស្ថា ប់របសឪពុ់ ក ឬមាដ យមែលជា

អនកសុំាកូន ការបញ្ចប់ទ្ំ ក់ទ្ំនR ឬប្ពឹត្កា

រណ្៍ ដផសRដទ្ៀត្មែលដម្ើលពុំដTញ

ជាម្ុន។

សិទ្រធ បស់ឪពុក ឬមាដ យចិញ្ច ឹម្ដប្កាម្ការសុំាកូន្ម្ាត ក៏ពុំប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលការការពារែូចោន កុនRករណ្

មែលជាការសុក

ូនដពញដលញដ ះដទ្។ ការសុក

ូន្ម្ាតរកាទ្ំ ក់ទ្ំនRរវាRកុមារ និRឪពុកមាដ យបដRើកត្របស់

កុមារដ ះ ដហយ

ហាក់ម្ិនបដRើកត្បានជាឋា នុប្កម្ននសិទ្ណា

ម្ួយរវាRឪពុក ឬមាដ យចញ្

ច ឹម្ និRឪពុកមាដ យ

បដRកើត្ដ ះដ យ។ ចំណ្ុ ចដនះបដRើកត្បានជាភាពម្ិនចាស់លាសមផនកចាប់់ និRភាពងាយរRដប្ោះសប្មាប់

ឪពុក ឬមាដ យចិញ្ច ឹម្។ ស្ថថ នភាពទRដនះ គឺកាន់មត្ដTញចាសដទ្ៀត្់ កនុRករណ្ើ មែលចាប់អាចអនុញ្ញា ត្ឱ្យ

រលាយការសុំាកូន្ម្ត ដពលមានការោកពាកយប់ ណ្ឹដ Rពើភាគើណាម្ួយននកិចប្ពម្ដប្ពៀR។ ប្បសិនដបើកូនមែល

បានសុាំគឺជាអនើត្ិជ្ន ពាកយបណ្ដឹ Rដនះចាបាចប្ត្ូវោក់់ ដោយជ្នណាមាន កតR ់ ម្ឱ្យអនើត្ិជ្នដ ះ។ 54 ស្ថថ ន

ភាពពិបាកពោករណ្៍ ទ្ុកជាម្ុនដនះអាចកាាយជាកតត រារាR បដRើកត្ជាប្គួស្ថរ។

មែលបនុៃចបងាែ ក់គូប្សករដភទ្ែូចោន ម្ិនឱ្យសុាំកូន នR

៤.១.២ សទ្ ប្ស្ថប់

រធិ បសគ

ូប្សករដភទ្ែូចោន កុR

ការសុក

ូនអាចមានតម្ចាបស

ទ្ម្

នុសសអនតរជាត្ិមែលមាន

ចាប់សិទ្ម្

នុសសអនតរជាត្ិហាក់ដៅដសងៀម្ស្ថង ត្់ជ្ុំវញ

សិទ្ិធរបស់គូប្សករដភទ្ែូចោន កុនRការសុាំកូន។ ដទះ

ោ៉ា Rណាក

អាប្ស័យដោយការដរស

ដអើRដលើម្ូលោា នន ិ ន ការដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការបងាា ញទ្ំដ រ

ដយនឌ្័រ ប្ត្ូវបានហាម្ឃាត្់ដប្កាម្ចាប់សិទ្ម្នុសសអនតរជាត្ិ ប្គួស្ថរដភទ្ែូចោន ម្ិនគួរប្ត្ូវបានចាត្់ទ្ុកថា ពុ

52 ែមែល មាប្ត ១០១៤-១០១៥។

53 ែមែល មាប្ត ១០២០។

54 ែមែល មាប្ត ១០៣១(១) ែល់ (៣)។

មានលកខណ្ៈសម្បត្ប្ត គប់ប្ោន់ដែម្ើ បដើ ្វើការសុក

ូនដ ះដ យ

។ ដៅប្បដទ្សអាស្តហច

ខ្Rត្បូR គូប្សករដភទ្ែូច

ោនមានសិទ្ស

ុំាកូនមែលប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដោយចាប់ដោយឈរដលើម្ូលោា នមែលថាការដរស

ដអើRមផែកដលើទ្ំ

ដ រផូាវដភទ្ជាដរឿR ុសចាប់ដៅកុនR្ម្ានុញ្ារបស់ប្បដទ្សដនះ។ 55 មាប្ត ២០ (២) ននអនុសញ្ញា សដើពើសិទ្ធិ កុមារ មែលប្បដទ្សកម្ុពជាជាភាគើម្ួយផRមែរ មចRថា “ដោយអនុដលាម្ដៅតម្ចាប់រែារបស់ ួ ាន រែាជាភាគើប្ត្ូវ

ធា ែល់កុមារមបបដនះនូវកិចចមលទមំ ែលអាចឆ្ា ស់ោន បាន” សប្មាប់កុមារមែលប្ត្ូវបានែកហូត្បរោកាស

ប្គួស្ថររបស់ ួានជាបដណាដ ះអាសនន ឬជាអចិនស្តនតយ៍។ 56 អនុសញ្ញា ដនះក៏មចRផRមែរថា ដៅកុនRប្បព័នធននការសុ

កូនចាបា

ច់ប្ត្ូវពិចារណាជាពិដសសដលើ “ឧត្ដម្ប្បដោជ្ន៍របស់កុមារ”។57

ដៅប្បដទ្សដអៀរ R់ មាប្ត ៤៥ ននចាប់សពើទ្ំ កទ្់ ំនRកុមារ និRប្គួស្ថរ ឆ្ន ២០១៥ ប្ត្ូវបានប្ពាR

អនុដលាម្តម្អនុសញ្ញា សើតពសិទ្កុធិ មារ មែលបញ្ញជ កថា់ “ឧត្ដម្ប្បដោជ្នរបស់៍ កុមារ [ប្ត្ូវចាត្ទ្ុ់ កថាជាការ

ពិចារណា] ពស់បំផុត្ ”។58 ជាលទ្ផលដប្កាយម្កដទ្ៀត្ ត្ុលាការរបស់ប្បដទ្សដអៀរ Rបា់ នបកប្ស្ថយបញ្ត្ា

ដនះដែើម្បោក់បញ្ូច លសិទ្រិ បស់គូប្សករដភទ្ែូចោន កុR

ការសុំាកូនផRមែរ។ ដនះជាឧទហរណ្៍ វជ្

ជមានអំពរដបៀប

បកប្ស្ថយមាប្ត ២០ (២) ដហយ

ចំណ្ុ ចដនះមានភាពពាក់ព័នធជាពិដសសចំដពាះប្បដទ្សកម្ុពជា ដោយស្ថរមត្

ភាពអាចអនុវត្តដៅបានដោយផ្ទៃ ល់ននអនុសញ្ញា សើតពស

ិទ្ក

ុមារដបើដោRតម្មាប្ត ៣១ ននរែា្ម្ានុញ្ាកម្ុពជា។

ដោលការណ្៍ ទ្ើ ២៤ ននដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ ត មែលទក់ទ្RនឹRសិទ្កុនRការបដRើកត្ប្គួស្ថរ ក៏បាន

ដ្ាើយត្បចំដពាះសិទ្រិ បស់គូប្សករដភទ្ែូចោន កុនRការសុំាកូនផRមែរ។ ដោលការណ្៍ដនះទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ថា “ប្គួស្ថរ

មានវត្តមានកុ នRទ្ប្ម្RដផសRៗជាដប្ចើន” ដហយជ្ំរញឱ្ុ យរែា “ចាត្់វធានការចាបាចទR់ អស់ខ្Rមផនកនើត្ិកម្

រែាបាល និRវធានការែនទ្ដទ្ៀត្ ដែម្ើ បធា សទ្កិិើ ុ នRការបដRើកត្ប្គួស្ថរ រម្ទRលទ្ធភាពទ្ទ្ួលបានការសុ កូន

[…] ដោយោា នការដរសដអើR ដោយឈរដលើម្ូលោា ននិ ន ការដភទ្ ឬអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្រ។័ ”

៤.២ បករុំរហញពីកា ព្ស្គវព្ជាវ ៖ កា សកុំ ន

៤.២.១ គូប្សករដភទ្ែូចោន ដសរៃើ មត្ទR

អសដ់ ជ្ឿជាកថា

ការមានកូនគមា

នស្ថរៈសំខ្នខ្

ា Rបផ

ុត្

គូប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនបចុចបបនមែលប្ត្ូវបានសមាភ ស ប្ត្ូវបានសួរថាដត្ើការមានកូន

មានស្ថរៈសំខ្ន់ចំដពាះពួកោត្់ ឬដទ្។ អនកដ្ាើយត្បភាគដប្ចើនដលើសលុបដ្ើាយថា “សំខ្ន់ខ្ា Rណាស់”

55 អត្ថបទ្សដើពើ “បុរសប្សឡាញ់បុរសដៅអាស្តហកខ្Rត្បូRអាចសំកនូុ ដគយកម្កចញ្ិ ច ឹម្បាន” ស្ថរពត្

មាន BBC News World

Edition(នលងទ្ើ១០ ម កញ្ញា ឆ្ន ២០០២) <http://bbc.in/2vPmxoQ>

56 ម្ហាសននិបាត្អRគការសហប្បជាជាត្ិ “សនិធសញ្ញា សើ

១៥៧៧ (នលងទ្ើ២០ ម វចិ ិឆកា ឆ្ន ១៩៨៩)

57 ែមែល មាប្ត ២១។

ើសិទ្ិធកុមារ” កប្ម្Rឯកស្ថរសដើពើសនធិសញ្ញា របស់អRគការសហប្បជាជាត្ិដល

58 ឯកស្ថរ “ដសចកើដពនយល់ដោយសដRខបអំពើទ្ំ កទ្ សិទ្ិធកុមារ, ១

ំនRរវាRកុមារ ន

ប្គួស្ថរ ឆ្ន ២

០១៥” (ម ម្ើ ឆ្ន ២

០១៥) ដរៀបចំដោយសម្ពន

(៨៧,៨៥% ដសាើអកដ្ាើយត្បចំនួន ៩៤ ក)់ ឬ “សំខ្ន ាះ់ មែរ” (០,៩៣% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ១

ក់)។ អនកដ្ាើយត្បមែលដៅសល់ដ្ើាយថា “ម្ិនសំខ្ន់” (៣,៧៤% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៤ ក់) “ម្ិន

សំខ្ន់ទល់មត្ដស្ថះ” (៥,៦១% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៦ ក់) ឬ “ម្ិនប្បាកែ” (១,៨៧% ដសាើអនកដ្ើាយ ត្បចំនួន ២ ក់)។ អនកដ្ើាយត្បបុ៉ា ា ន ក់មែលយល់ថា ការមានកូនម្ិនសំខ្ន់ចំដពាះពួកដគដប្ចើនបញ្ញជ ក់ថា

ពួកដគផ្ទៃ ល់ពុំចR់បានកូន ដហយ

ែូចោន ែនទ្ដទ្ៀត្។

ជាដរឿយៗដៅមត្សRកត្់្ងន់ដលស្ថរៈសំខ្ន់ននការសុាំកូនសប្មាប់គូប្សករដភទ្

កុនRចំដណាម្អនកមែលយល់ថា ការមានកូនមានស្ថរៈសំខ្ន់ ចំនួនភាគដប្ចើន (៧០,៥៣% ដសើាអនក

ដ្ើាយត្បចំនួន ៦៧ ក់) ផដល់ដហត្ុផលថា កូនៗរបស់ពួកដគនឹRអាចមលទព

ួកដគវញ

ដៅដពលពួកដគចាស់។

ចំណ្ុ ចដនះបងាា ញឱ្យដTញ

ថា ការបែិដស្ការសុក

ូនសប្មាប់គូប្សករដភទ្ែូចោន មានផលប៉ាះពាល់ចំដពាះជ្ើវ

ភាពរស់ដៅ និRសនតិសុ សRគម្របស់ពួកដគ ដពលអ គត្ ជាពិដសស ដបគិត្ដៅដលើកRះ

និRសុ ុមាលភាពពើរែាដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា។

កិចចោពារសRគម្

ដហត្ុផលែនទ្ដទ្ៀត្មែលបានផដល់ឱ្យ រម្មានែូចជាជ្ំដនឿថា ការមានកូនអាចដ្ឱ្

យទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់

ពួកដគកាន់មត្រRមាំ ឬយរអមRវRូ (១០,៥៣% ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ១០ ក់) ដ្វើឱ្យកាា យជាប្គួស្ថរដពញ

ដលញម្ួយ (៧,៣៧% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៧ ក់) បនតវRសប្ត្កូលត្ដៅម្ុ ដទ្ៀត្ (៤,២១% ដសើាអនក ដ្ើាយត្បចំនួន ៤ ក់)។ អនកដ្ាើយត្ប ៧,៣៧% មែលដៅសល់ (ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៧ ក់) ដលកើ

ដ R

នូវដហត្ុផលដប្ៅពើប្បដភទ្ចដម្ើាយខ្Rដលើ ែូចជាថាការសុក

ូនមានភាពចាបា

ច់ ដប្ពាះប្គួស្ថរដភទ្ែូចោន ពុ

អាចមានកូនបដRើកត្ដោយ ួានឯRបាន។

៤.២.២ ការសុក

ូន គជា

ការអនុវត្តទ្ូដៅរច

ដហយ

កុR

ចំដណាម្គូប្សករដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុពជា

គូប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនបចុចបបនកុនRចំនួនគួរឱ្យកត្ស់ មាគ ល់ មាននែគូមាន កបា់ នសកុ ូន

យកម្កចិញ្ច ឹម្ (៣២,៧១% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៣៥ ក់)។ ជាR ២ ភាគ ៣ ននការសុក

ូនទRដនះ ប្ត្ូវ

បានរាយការណ្៍ ថាដ្វើដ Rដោយមផែកដលើកិចប្ពម្ដប្ពៀR្ម្ាត ឬកិចប្ពម្ដប្ពៀRដប្ៅផូាវការ (៦៧,៦៤% ដស

អនកដ្ាើយត្បចំនួន ២៣ ក់) ដោយគូប្សករជាដប្ចើនបញ្ញជ ក់ថា ពួកដគបានសុក

ូនពស

មាជ្ិកប្គួស្ថររបស់ ួាន

ែូចជាកួាយប្សើ ឬកួាយប្បរស (៤០% ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ១៤ ក់)។ កុRចំដណាម្អត្ើត្គូប្សករដភទ្ែូចោ

មែលបានស្ថៃ បសៃR់ម្ត្ត្ិចជាR ១៤,២៨% (ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ២ ក)់ បានរាយការណ្៍ ថា ួានធាា ប់

បានសុាំកូន ដោយការសុក

ូនទR

ដនះដ្ដវើ R

តម្កិចចប្ពម្ដប្ពៀR្ម្ាត ឬដប្ៅផូាវការ។

៤.២.៣ លទ្ភា

ពទ្ទ្ល

បានសទ្ស

ុកូនដពញដលញមានស្ថរៈសំខ្នច

ំដពាះគូប្សករដភទ្ែូចោ

ដៅដពលសួរថាដត្ើ ពួកដគដជ្ឿជាក់ថា ពួកដគនឹRប្បឈម្ការដរសដអើRត្ិចជាRម្ុន ឬដទ្ ប្បសិនដបើពួកដគ

ប្ត្ូវបានអនុញ្ញា ត្ឱ្យសុកូនដពញដលញ ឪពកុ មាដ យមែលជាគូប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោនបចុចបបន

ភាគដប្ចើនដ្ើាយត្បដោយចដម្ើាយថា “សំខ្ន់ខ្ា Rណាស់” (៦៩,៧០% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ២៣ ក)់ ឬ

“សំខ្ន់ ាះមែរ” (២១,២១% ដសើាអនកដ្ាើយត្បចំនួន ៧ ក់)។ មានមត្អនកដ្ាើយត្បកុនRចំនួនត្ិចត្ួចបុ៉ាដណាណ ះ

មែលបាននិោយថា “ម្ិនសខ្

ន់” (៦,០៦% ដសាើអ

ដ្ើាយត្បចំនួន ២ ក់) ឬ “ម្ន

ប្បាកែ” (៣,០៣%

ដសាើអនកដ្ាើយត្បចំនួន ១ ក់)។59

59 អនកដ្ាើយត្បពើរ ក់បានរលRសំណ្ួ រដនះ។

កុនRចំដណាម្អនកមែលបានដ្ើាយថា “សំខ្ន់ខ្ា R

ណាស់” ឬ “សំខ្ន់ ាះមែរ” ដហត្ុផលចម្បRមែលប្ត្ូវ

បានដលើកដ R

គឺថា ចាប់សុក

ូនដពញដលញនឹRអាច ‘ការពារ’ ឬ ‘ោប្ទ្’ ែល់ពួកដគ (២៤,២៤% ដសើាអនក

ដ្ាើយត្បចំនួន ៨ ក់)។ ជាលើាម្ដRដទ្ៀត្ ចដម្ើាយដនះសRកត្់្ងន់ឱ្យដTញ ដភទ្ែូចោន បានផដល់ដៅឱ្យចាប់ែូចបានពិភាកាកុនRចំណ្ុ ច ៣.៣.៣។

អំពត្

នម្ាមែលប្បជាជ្នអនកប្សឡាញ់

ករណ្ើ សក

ាទ្ើ៥៖ ្ត

& ដៅ ម្កពដើ ត្កព

Rចាម្

“ ុ ាំបានសុ ាំកូនបើ ក់ម្កចិញ្ចឹម្។ ុ បាាំ នសុ ាំកូនប្សើអាយុ ១ ឆ្ន កនាះ មែលឥ ូ វ Rបានដរៀបអាពាហ៍ ពិពាហ៍ដហើយ កូនប្បរសអាយុ ៣ ម មែលឥ ូ វបួសជាប្ពះសRឃ និRកូនប្សើអាយុ ១ ម ។ កូនៗរបស់ ុ ំា ឬ ុ ពាំ ុំ មានទ្ំ ក់ទ្ំនRជាម្ួយឪពុកមាដ យបដRើកត្របស់ដគដទ្ ដពលដនះ។

ដម្Tុរបស់ ុ បាាំ នដចញលិ ិត្ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់កូនចិញ្ចឹម្របស់ ុ ំា។ ដទះោ៉ា Rណាកើត ុ ំាធាា ប់ពោោម្ បុ៉ាមនតពុំ អាចទ្ទ្ួលបានដសៀវដៅប្គួស្ថរដទ្។ អាជាា ្រTុនំ ិោយថា ដោយស្ថរសំបុប្ត្កំដណ្ើ ត្របស់ ុ ាំ និRរបស់នែគូ ុ ាំ ចាត្់ទ្ុកពួកដយើRជាស្តសើត ដហត្ុដនះ ជាដរឿR ុសចាប់កុ នRការចុះបញ្ជើពួកដយើRជាបើដ ប្បពនធ ែូចដៅកុ នRដសៀវដៅ ប្គួស្ថរ។ ពួកដគក៏បាននិោយផRមែរថា ដយើRប្ត្ូវមត្ផដល់សំបុប្ត្កំដណ្ើ ត្របស់កូនទRអស់ ដហើយសំបុប្ត្ កំដណ្ើ ត្របស់កូនដយើRសុម្ំ ិនបាន។ កាលម្ួយដ ះ Tុធាំ ា ប់ផដល់ដសៀវដៅប្គួស្ថរឱ្យពកួ ដយើR បុ៉ាមនតដគយកប្ត្

ប់ដៅវញិ ដប្ពាះពួកដគយល់ប្ច ំ ដហើយបារម្ភថាជាដរឿR ុសចាប់។ ដសៀវដៅប្គួស្ថរ គឺលែសប្មាប់ប្គួស្ថរ។ ដសៀវដៅដនះសំខ្ន់ណាស់ ដប្ពាះវាអាចជ្ួយពដនាឿនការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូ ាវចាប់។

ុ ម្ំា ិនអាចពោករណ្៍ អើវជាម្ុនអំពើអ គត្របស់ ុ ំាដ ើយ។ ុ ាំម្ិនបRខកំ ូនរបស់ ុ ឱ្ាំ យដ្ើវអើម្ោR៉ា ដ ះដ ើយ។ ប្បសិនដបើពួកដគចRដ់ ម្ើលមលពួកដយើR ដពលពួកដយើRចាស់ ដ ះជាការលែ។ ប្បសិនដបើពួកដគចRចា់ កដចញ ក៏ ម្ិនអើមែរ។ ដសៀវដៅប្គួស្ថរប្សបចាប់នឹRអាចដ្ើវឱ្យអើវៗកាន់មត្ងាយប្សួលជាRម្ុន។

ដលើកែបំ ូRមែល ុ បាាំ នដTើញកូនៗចិញ្ចឹម្របស់ ុ ាំ ុ ំាមានអារម្ាណ្៍ អាណ្ិ ត្ពួកដគ។ ុ ំាសុ ំាពួកដគម្កចិញ្ចឹម្ ដោយស្ថរ ុ ាំចRជ្់ ួយផគត្់ផគRែល់ពួកដគ។ ុ ាំរពំ ឹRថា ពួកដគនឹRដម្ើលមលទដំ យើRដពលដយើRចាស់ដៅ។

អនកជ្ិត្ខ្Rរបស់ ុ ំាធាា ប់បានរអូ˜រទអំ ំពើពួកដយើR។ ដគបាននិោយថា៖ “ដហត្ុអើវបានម្នុសសប្សើដៅ ជាម្ួយម្នុសសប្សើមាន ក់ដទ្ៀត្? ដត្ើមានប្បដោជ្ន៍អើ?វ ដត្ើអ គត្របស់អនកនឹRដៅជាោ៉ា Rណាប្បសិនដបើអនក ប្សឡាញ់ម្នុសសដភទ្ែូចោន?” បុ៉ាមនតចាប់តRំ ពើដយើRបានសុ ាំកូនរបស់ដយើR ដហើយមានកប្ម្ិត្ជ្ើវភាពរស់ដៅលែ សហគម្ន៍របស់ដយើRដកាត្សរដសើរពួកដយើR។”

៤.២.៤ គូប្សករដភទ្ែូចោន វះចំដណ្ះែRអព

ើចាបស

ពកា

រសុកូន

ភាគដប្ចើនដលើសលុបននគូប្សករដភទ្ែូចោន បចុ បនន ឬអត្ើត្គូប្សករដភទ្ែចូ ោន បានបញ្ញជ ក់ថា ពួកដគ

ពុំមានចំដណ្ះែឹRអំពកា

រសុាំកូន្ម្ាត (៨៥,៩៥% ដសាើអក

ដ្ើាយត្បចំនួន ១០៤ ក់) ឬ ការសុក

ូនដពញ

ដលញ (៧៩,៣៤% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៩៦ ក់) ដ ះដទ្។ បុ៉ាមនត កុនRចំដណាម្អនកមែលបាននិោយថា

ពួកដគយល់អំពើនើត្វិ ្ើននការសុាំកូនទRដនះ ភាគដប្ចើនផដលច់ ដម្ើាយប្សដពចប្សពិល ឬម្ិនប្ត្ឹម្ប្ត្ូវ។ កុនR

ចំដណាម្គូប្សករកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន បចុចបបនន ឬអត្ើត្គូប្សករមែលបានរាយការណ្៍ ថា ួនពិត្ជាធាា បបាន់

សុាំកូន ចំនួនគួរឱ្យកត្់សមាគ ល់បាននិោយថា ពួកដគពុំមានចំដណ្ះែឹRអំពការសាំុកូន្ម្ាត (៧០,២៧% ដស

អនកដ្ើាយត្បចំនួន ២៦ ក់) ឬការសុំាកូនដពញដលញ (៦៤,៨៦% ដសើាអនកដ្ើាយត្បចំនួន ២៤ ក់) ដ ះ ដទ្។

៤.២.៥ មានការោប្ំ ទ្សប្មាប់គូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលសុកូនកនRុ ចំដណាម្ម្ស្តនើត រោា ភបាល

ថាន កជា

ត្ិ និRថាន កម្

ូលោា ន

ដសើៃរមត្ទRអស់ននម្ស្តនើតអាជាា ្រម្ូលោា នមែលបានស្ថៃ បសR

់ម្ត្បា

នបងាា ញថា សហគម្ន៍របស់ពួក

ោត្់មានការោប្ទ្ចំដពាះគូប្សករប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលសុាំកូន (៨៨,៨៨% ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន ៨

ក់)។ ម្ស្តនអា

ជាា ្រមត្មាន ក់គត្់មែលការដ្ើាយត្បរបស់ោត្់ពុបា

នដរៀបរាប់នូវការោប្ទ្ គឺោត្់ប្ោន់មត្បញ្ញជ ក់

ថា ពុមា

នគូប្សករដភទ្ែូចោនដៅកុនRសហគម្ន៍របស់ោត្់មែលចR់សុក

ូនដ ះដ យ។

ត្ំណាRប្កសួRព័ត្៌មានក៏បានបងាា ញការោប្ទ្របស់ ួានចំដពាះគូប្សករដភទ្ែូចោន កុRការសុាំកូនមែរ

ដោយដលាកបានបញ្ញជ ក់ថា “ ុ ាំោប្ទ្ និRពុំមានការបែិដស្ចំដពាះ [សិទ្ធិសុកាំ ូនសប្មាប់គូប្សករដភទ្ែូចោន ]

ដប្ពាះពួកដគក៏ចRបានកូនមែរ។”

៥. កា ទ្ទ្ួលស្គា លរេនឌ័

៥.១ ចាប់

ទ្ិែឋភាពទ្ូរៅខ្នកចាប់៖ សទ្ទ្ទ្ួលបានកា ទ្ទ្ួលស្គា លរ់ េនឌ័ តាម្ចាប់

ស្គា នភាព៖ ម្ិនព្សបចាប់

• កុនRប្បដទ្សកម្ុពជា ពុំមានចាប់ណាមែលោប្ទ្សិទ្ធិរបស់អនកបូដរដភទ្ ដែើម្បបាើ នការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ប្សប ចាប់ ឱ្យប្សបតម្ការកំណ្ត្់ដយនឌ្័រដោយ ួានឯRដ យើ ។

• ការអនុវត្តចាប់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រអាចអនុញ្ញា ត្ឱ្យគូប្សករ ដោយកុនRដ ះមានភាគើមាខ Rមែលជានែគូ កំណ្ត្់ ួានថាជាអនកបូដរដភទ្ អាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បានតម្រយៈការបំដពញតម្ត្ប្ម្ូវការមផនកចាប់ មែលកំណ្ត្់ថាជា “បដើ” និR “ប្បពនធ”។

• លវើដបពើ ុំមានចាប់អនតរជាត្ិជាស្ថកលទ្ទ្ួលស្ថគ ល់សិទ្ធិរបស់អនកបូតរដភទ្ដែម្ើ បឱ្ើ យដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្់ ដោយ ួានឯRប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដលើឯកស្ថរផូាវការកើដ បុ៉ាមនតមានការវវិ ឌ្ឍមផនកចាប់ជាវជ្ិ ជមានដឆ្ព ះដៅ សដប្ម្ចបាននូវចំណ្ុ ចដនះកុនRបណាដ ប្បដទ្សជាដប្ចើន រម្ួ ទRំ កុនRប្បដទ្សដវៀត្ណាម្ផRមែរ។

• ដោលការណ្៍ទ្ើ ៣ ននដោលការណ្៍យកោ៉ា កា៌ តអំពាវ វឱ្យរែាទRឡាយ “ចាត្់វធាិ នការខ្Rនើត្ិ បញ្ាត្ិត ខ្Rរែាបាល និRវធាិ នការដផសRដទ្ៀត្ ដែើម្បើធា ឱ្យបានថា នើត្ិវ្ិ ើមែលរែាដចញលិ ិត្ស្ថន ម្ បញ្ញជ ក់អំពើដភទ្/ដយនឌ្័ររបស់បុគគលនើម្ួយៗ រម្ួ មាន សំបុប្ត្កំដណ្ើ ត្ លិ ិត្្ាRមែន ឯកស្ថរដបាះ ដឆ្ន ត្ និRឯកស្ថរដផសRដទ្ៀត្ ពិត្ជា្ុ ាះបញ្ញច Rំ អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រមែលប្ត្ូវបានកំណ្ត្់ដោយស្ថម្ើ

ួ ានដ ះផ្ទៃ ល់។”

ករណ្ើ សកាទ្៦ើ ៖ ភារូ

“កុ នRឆ្ន ២

០០១ ុ ាំរព

ឹRថាប្ត្ូវដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយបុរសមាន ក់។ បុ៉ាមនត ុ ំាម្ិនចRដរៀបអាពាហ៍

ពិពាហ៍ជាម្ួយោត្់ដទ្ ដហើយ ុ ំបាា នដគច ួ ានដៅនលងដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដ ះ។ ុ រំ ត្់តម្នែគូរបស់ ុ ។ ុ ាំដៅ

រម្

រស់ជាម្ួយ Rរហូត្ម្កែល់សពវនលងដនះ។ ុ រំ ត្់ដគចពើម្Rគលការដប្ពាះ ុ ំាចាត្់ទ្ុក ួ ានឯRជាម្នុសសប្បរស

ដហើយ ុ ចRផ្ទា សប់ ូ តរអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់ ុ ំា។ ុ ាំកាត្សក ើ់់

ដសាៀកសដម្ាៀកបំពាក់បុរស ដហើយដ្ើអ

ើវៗ

ែូចជាម្នុសសប្បរសទR

ប្សរR។ ុ ំាប្ោន់មត្ចRដ់ ្ើតម្អារម្ាណ្៍ និR្ម្ាជាត្ិរបស់ ុ ំាបុ៉ាដណាណ ះ។

អត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណរបស់ ុ ំាោក់ថា ុ ំាជាប្សើ។ ុ ំាធាា ប់បានដសើសុំអត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ជាដភទ្ប្បរសពើណ

ដម្TុចំនួនពើរែRម្កដហើយ។ ដម្Tុបាននិោយថា ោត្ម្ិ់ នែឹRលទ្ធផលដចញម្កោ៉ា Rណាដទ្ ប៉ាុមនតោត្់

ប្បាប់ ុ ឱ្

យដៅសួរ អាជាា ្រTុដផសRដទ្ៀត្។ ុ ក

ំពុRរRចា

ចំ ដម្ើាយដៅដ ើយ។

ុ ជាម្នុសសប្បរស ដហយើ ដ្វើសកម្ាភាព និRដសាៀកពាកែូ់ ចម្នុសសប្បរស ប៉ាុមនតម្នុសសចាស់ម្ួយចំនួន

ដៅមត្ដម្ើលម្ក ុ ំាថាជាម្នុសសប្សើ។ ដពល ាះ ុ ាដៅមត្ជ្ួបការដរសដអើRតម្ពាកយសម្ដើ។ ពួកដគនិោយថា៖

“ដហត្ុអើបា

នជាអនកដ្ើវ ួ ានែូចម្នុសសប្បរស?” ុ ប្ំ ោន់មត្ដ្ើាយត្បថា៖ “ដត្ើ ុ ាំគួរដ្ើោ

៉ា Rដម្៉ាច? ុ ាំប្ោន់មត្ដ្ើ

តម្អារម្ាណ្៍របស់ ុ ាំបុ៉ាដណាណ ះ។” បុ៉ាមនត ុ ាំបានទ្ទ្ួលការោប្ទ្ពើម្នុសសជាដប្ចើន ជាពិដសសម្ិត្តភកិតរបស់ ុ

មែលដកាត្សរដសើររូបរាR និRទ្ទ្ួលស្ថគ ល់អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រពិត្ប្បាកែរបស់ ុ ។

ឪពុកមាដ យ ុ ព

ុំទ្ទ្ួល

យក ុ ាំដទ្កាលពើែបូR ប៉ាុមនតឥ ូ វពួកោត្ដោរពត់ ម្អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្ររបស់័ ុ ។

ុ ច

Rដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយនែគូរបស់ ុ

ដពលដនះ។ ុ គ

ិត្ថា អាពាហ៍ពិពាហ៍មានស្ថរៈសំខ្ន់

ណាស់ ដប្ពាះអនកជ្ិត្ខ្RទRអស់នឹRទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយើRថាជាគូប្សករប្សបចាប់ ដបើដទះបើជាដយើRទRពើរ

ដកើត្ម្កជាប្សើកើដ។ ឪពុកមាដ យ និRស្ថច់ញាត្ិរបស់ ុ ំាទRអស់សុទ្ធមត្ោប្ទ្ពួកដយើRដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។”

៥.១.១ ដប្កាម្ចាបក

ម្ុជា

ពុមា

នលទ្ភា

ពមកត្ប្ម្វូ ឯកស្ថរបញ្ញជ កអ

ត្ស

ញ្ញា ណ្ប័ណ្ណឱ្យប្សបដៅតម្

អត្ស

ញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រដ យើ

កុនRប្បដទ្សកម្ុពជា ពុំមានចាប់មែលអនុញ្ញា ត្ឱ្យអនកបូតរដភទ្អាចទ្ទ្ួលបានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់មផនកចាប់

និRរែាបាលនូវអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្់ដោយ ួ

ឯRរបស់ពួកដគដ យ

។ អានុភាពននចាប់ទ្ទ្ួល

ស្ថគ ល់ដយនឌ្័រកុនRប្បដទ្សកម្ុជា

ប្បាកែជាមានវស្ថ

លភាព្ំដ្Rណាស់ ដពាលគទ្នRជា្ំដ្RជាRអមើ ែល

មានកុនRបណាដ ប្បដទ្សជាដប្ចនើ ដៅដលាកខ្Rលិច មែលបានអនុម្័ត្ឱ្យមានចាប់ប្បដភទ្ដនះរច

ដហយ

។ ទ្ើម្ួយ

ចាប់មបបដនះអាចជ្ួយសដប្ម្ចបានសិទ្ធិជាម្ូលោា នជាដប្ចើនសប្មាប់អនកបូដរដភទ្។ ដោយម កមាប្ត ១៦ នន

កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសតើពស

ទ្ធិពលរែា និRសិទ្ន

ដោបាយផដល់ “ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ប្គប់ទ្ើកមនាRកុ នR ម្ជា

ម្នុសសដៅចំដពាះម្ុ ចាប់”។ កRវះលទ្ធភាពរបស់អនកបូដរដភទ្ ដែើម្បបា

នទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ោ៉ា Rពិត្ប្បាកែនូវអត្ត

សញ្ញា ណ្ជាម្ូលោា នរបស់ ួានដៅដលឯកស្ថរផូាវការដ្ើវឱ្យពួកោត្់ម្ិនអាចទ្ទ្ួលបានសទ្ិធែូចមែលបានដពាល

ខ្RដលើទRដនះដទ្។ ដោលការណ្៍ ទ្ើ ៣ ននដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ តពិពណ្៌ លម្ិែត្អំពើភារកិចជ្ុំវញសិទ្

ដនះ ដោយសRកត្់្ងន់ថា ដោលការណ្៍ដនះទម្ទរឱ្យរែាប្ត្ូវចាត្់វធានការមផនកចាប់ ឬមផនករែាបាល ដែើម្បធា

ោ៉ា Rណាអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្់ដោយ ួានឯRរបស់អនកទR

ដ ះប្ត្ូវបាន្ុាះបញ្ញច R

ដលើឯកស្ថរផូាវ

ការ។ បមនថម្ដលដនះដទ្ៀត្ មាប្ត ២២ ននដសចកើតប្បកាសជាសកលស សិទ្ិធម្នុសសមចRថា ជ្នប្គបរូប់ មានសិទ្

ទ្ទ្ួលបាន “ការរក

ចដប្ម្ើនដោយដសរននបុគគលិកលកខណ្ៈ [របស់ ួាន]”។ បញ្ាត្ិតប្បហាក់ប្បមហលោនដនះដៅកុនR

រែា្ម្ានុញ្ាប្បដទ្សកូ ុប

ប្ត្ូវបានបកប្ស្ថយដោយត្ុលាការ្ម្ានុញ្ារបស់ ួានថា មានរម្

បញ្ូច លទR

សិទ្ក

ុនR

ការដប្ជ្ើសដរស

អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់ ួានដោយ ួានឯRផ្ទៃ ល់ផRមែរ។60

ទ្ើពើរ ចាប់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រអាចអនុញ្ញា ត្ឱ្យគូប្សករជាដប្ចើន ដោយកុនRដ ះនែគូមាន ក់កំណ្ត្់អត្ត សញ្ញា ណ្ ួានឯRថា ជាអនកបូដរដភទ្ អាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោនតម្ចាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍មែលកំពុRមាន

ជា្រមាន។ កុនRស្ថថ នភាពមបបដនះ គូប្សករអាចបំដពញតម្ការត្ប្ម្ូវមផនកចាប់ននលកខ ណ្ឌ “បដើ” និR “ប្បពនធ” តម្រែា្ម្ានុញ្ាកម្ុពជា។ ជាលទ្ធផល ដៅដពលគូប្សករដភទ្ែូចោន អាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បាន ពួកដគក៏អាច

មានសិទ្ិធទ្ទ្ួលអត្ថប្បដោជ្ន៍ពើការសុក

ូនដពញដលញផRមែរ។

៥.១.២ ដៅកប្ម្ត្

អនតរជាត្ិ មានវឌ្ឍនភាព្នដ R

ដឆ្ព ះដៅសដប្ម្ចបានសទ្ទ្

ទ្ល

ស្ថគ លដ់ យនឌ្័រ

តម្ផូាវចាបស

ប្មាបអក

បូតរដភទ្

ដៅកុនRឆ្កអនតរជាត្ិ មានវឌ្ឍនភាពម្ួយចំនួនបានដកើត្ដ Rដឆ្ព ះដៅការទ្ទ្ួលស្ថគ លត់ ម្ផាូវចាប់នូវ

អត្តសញ្ញា ណ្របស់អនកបូតរដភទ្។ ប្បដទ្សអាហសR់ទ្ន កូ បុ ើ˜ ោណ្ឺ មា៉ា ក ដអៀរ R់ ដវៀត្ណាម្ និRប្បដទ្សជា

ដប្ចើនដទ្ៀត្ បានដ្ើវចាប់ែកដចញនូវឧបសគគរត្ត្បត្ដផសRៗសើតពអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្រត័ ម្ផាូវចាប់។61

ចាប់សើតពការទ្ទ្ួលស្ថគ លដយនឌ្័់ ររបស់ប្បដទ្សអាហសRទ្ើ់ ន មែលប្ត្ូវបានអនុម្័ត្កនុRឆ្ន ២០១២ ប្ត្ូវ

បានចាត្់ទ្ុកថា ជាប្បព័នធដជ្ឿនដលឿនជាRដគបំផុត្ម្ួយដៅកុនRពិភពដលាក។ 62 ដសចកត្ប្ម្ូវឱ្យបុគគលមាន កដ្ើវ់ ការ

60 ឯកស្ថរ “ការដរៀបចំមផនទ្ើបងាា ញពើសិទ្ធិអនកបូដរដភទ្ដៅកុRន ប្បដទ្សកូ ុប tional <http://bit.ly/2xazNnh>

” (ឆ្ន ២

០១៦) ដោយអRគការ OutRight Action Interna-

61 ឯកស្ថរ “សិទ្ធិកុនRែំណាកកា

លអនតរកាល៖ ការចាត្ទ្

ុកការទ្ទ្ល

ស្ថគ លត

ម្ផូាវចាបែ

ល់អនកបូដរដភទ្ជាអាទ្ិភាពរបស់សកលដលាក”

សរដសរដោយ Kneela Ghoshal និR Kyle Knight អRគការឃាា ដំ ម្ើលសិទ្ិធម្នុសស (២០១៦) <http://bit.ly/1ZSywZ9>; អត្ថបទ្សើដពើ

“ការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ាចាប់របសប្បដទ្សដវៀត្ណាម្ផដល់សិទ្ិធែល់អនកបូដរដភទ្” សរដសរដោយ France-Presse, A. ស្ថរពត្

មាន The

Guardian (នលងទ្ើ២៤ ម ម្ើ ឆ្ន ២០១៥) <http://bit.ly/2fRB27x>

62 អត្ថបទ្សដើពើ “អនកត្សូម្

ត្ិបូដរដភទ្ស្ថទ្រចាប់លុបដចាលវធា

នដផសRៗកុនRប្បដទ្សអាហសRទ្

ើន” សរដសរដោយ Emily Schmall ស្ថរ

ពត្

មាន The New York Times (នលងទ្ើ២៤ ម ឧសភា ឆ្ន ២

០១២). <http://nyti.ms/2v8wEmI>

ដសនើសុំ ដែើម្បផ្ទា សបតូ់ រកំណ្ត្ប្់ តរបស ាួ់ នដៅកនុRឯកស្ថរផាូវការមានគូសបញ្ញជ ក់ដៅកនុRមាប្ត ៤ ននចាបដនះ់ គួរ

ជាទ្កត្់សមាគ ល់គឺ “ពុំមានករណ្ើ ណាម្ួយមែលចាបាចប្ត្ូវមា់ នភសុ តតRបញ្ញជ កថា់ នើត្ិវ្ើវះកាត្សប្មាបកា់់ រ

ផ្ទា ស់បូ តរមផនកសររាRគដភទ្ ការពោបាលមផនកអ័រម្ន៉ាូ ឬការពោបាលប្បដភទ្ែនទ្ដទ្ៀត្...ប្ត្ូវបានដ្ដើវ Rើ ដ ះ

ដ ើយ។”63 មាប្ត ៤ ប្ោន់មត្ត្ប្ម្ូវថា ជ្នដ ះប្ត្ូវមានអាយុ ១៨ ឆ្ន ំ ដ Rដៅ (ដោយមានករណ្ើ ដលើកមលR)

ប្ត្ូវោក់ពាកយដសស

ុំដៅកាន់ការោ

ល័យសម្ប្សប ដហយ

បានផដល់ដ្ា ះមែលពួកដគចR់ោក់ដៅកុនRឯកស្ថរ

របស់ ួាន។ ចាប់ដនះបានលុបបំបាត្់លកខ ណ្ឌ កុនRការផដល់ដរាគវនិចឆ័យ ែូចជា ការវះកាត្់ ការវះកាត្ដម្់ ជ្ើវត្

ដោយបR

និRការវាយត្នម្ាមផនកចិត្ស្ថ

ស្តសត មែលប្បដទ្សម្ួយចំនួនទម្ទរចាបាច់ប្ត្ូវបំដពញឱ្យបានម្ុនដពល

ដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្់ដោយ ួនឯRប្ត្ូវបានទ្ទ្ួលស្ថគ លកនុ់ Rឯកស្ថរផាូវការ។ ចាប់ដនះកអនុ៏ ញ្ញា ត្ឱ្យម្នសសអាចុ

ផ្ទា ស់បូតរដយនឌ្័ររបស់ ួ តម្រយៈែំដណ្ើ រការរែាបាលែស្ថម្ញ្ាម្ួយ៏ ជាជាRតម្រយៈនើត្ិវ្ើត្ុលាការ ឬនើត្ិវ្

មបបប្បឈម្ោន ។ ការអនុវត្តមបបដនះ ិត្កាន់មត្ជ្ិត្ដៅរកគំរូែ៏លឥត្ដខ្ច ះននចាប់សើតពការទ្ទ្ួលស្ថគ លដយនឌ្រ។័់

៥.២ បករុំរហញពីកា ព្ស្គវព្ជាវ ៖ កា ទ្ទ្ួលស្គា លខ់ ្នករេនឌ័

៥.២.១ នែគូមាខ Rកណ្

ត្អ

ត្ស

ញ្ញា ណ្ថាជាអនកបូដរដភទ្ដៅកុនRចំដណាម្គូប្សករដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅ

ជាម្យ

ោនដសរៃើ មត្ទR

អសកុR

ប្បដទ្សកម្ុជា

មានជាបទ

កទ្ន

បញ្ញា មផក

ចាប់ នR

ការត្សូម្

ត្ិដប្ចនើ

ដពលប្ត្ូវបានដសសុំឱ្យកំណ្ត្អត្តស់ ញ្ញា ណ្ដោយ ាួនឯR អនកដ្ើាយត្បកនុRចំនួនដប្ចើនដលើសលុបរហត្ូ

ែល់ ៩៩,១៧% (ននគូប្សករ និRអត្ត្

គូប្សករមែលប្ត្ូវបានស្ថៃ បសៃR់ម្ត្)

បានកំណ្ត្់ ួានឯRថាជា អនកបូដរ

ដភទ្ ឬមានដយនឌ្័រមែលម្ិនប្សម្តម្ដភទ្ពើកំដណ្ើ ត្។ ដនះគជា

ចំនួនោ៉ា R ពស់ ដហយ

ពុំមានដហត្ុផលអមើ ែល

ប្ត្ូវសននិោា នថា វ្

ើដប្ជ្ើសដរស

សំណាកននការប្ស្ថវប្ជាវដនះមានលកខណ្ៈម្ិនត្ំណាRឱ្យគូប្សករដភទ្ែូចោន មែល

កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន កុនRប្បដទ្សកម្ុពជាដ យ។ សិថត្ែ

៏គួរឱ្យភាា ក់ដផើែលដនះបងាា ញឱ្យដTញ

នូវបញ្ញា ម្ួយចំនួន

ដពលពិចារណាដលើបញ្ញា ជ្ុំវញិ លទ្ធភាពទ្ទ្ួលបានសិទ្អា

មផនកដយនឌ្័រកុនRប្បដទ្សកម្ុជា។

ពាហ៍ពិពាហ៍ ការសុាំកូន នRិ សទ្

ធិមានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់

ទ្ើម្ួយ ដៅកុR

បរប

ទ្ននសម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ ការរកដTញ

ដនះមានន័យថា ភាគដប្ចើនដលើសលុបនន

គូប្សករដភទ្ែូចោន ដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជាអាចដរៀបអាពាហ៍ពពាហ៍បាន ប្បសិនដបើមានចាប់សើតពកាើ រទ្ទ្ួលស្ថគ ល់

ដយនឌ្័រ ដោយពុំចាបាច់មានការមកមប្បដៅដលើចាប់សតើពើអាពាហ៍ពិពាហ៍ដ យ។ ដនះជាទ្ិែាភាពគួរឱ្យដលើកទ្ឹក

ចិត្ត ដោយដហត្ុថា ការោក់ឱ្យមានចាប់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រម្ិនប្ត្ឹម្មត្ម្ិនត្ប្ម្ូវឱ្យមានការដ្វើវ ដិ ស្ថ្នកម្ដា ល

រែា្ម្ានុញ្ា ណ្ៈមែលចាប់សើតពសម្ភាពអាពាហ៍ពពាហ៍ទ្ំនRជាត្ប្ម្ូវឱ្យមានការមកមប្បម្ួយចំនួនដ ះ។

បមនថម្ដលើដនះដទ្ៀត្ ការោក់ឱ្យមានចាប់សតើពការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្រអា័ ចមានលកខណ្ៈងាយប្សួលកុនRការ

ទ្ទ្ួលយកតម្មបបនដោបាយ ជាជាRការបដRកើត្ឱ្យមានចាប់សតើពស

ម្ភាពអាពាហ៍ពពា

ហ៍ មែលជាដហត្ុដ្ើវឱ្យ

63 ឯកស្ថរបកមប្បជាភាស្ថអRដ់ គាសននចាប់សើដពើអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្ររបសប្បដទ្សអាហសRទ្

ើន មែលប្ត្ូវបានអនុម្ត្

ដោយប្ពឹទ្ធសភា

ប្បដទ្សអាហសRទ្

ើនកាលពើនលងទ្ើ៨ ម ឧសភា ឆ្ន ២

០១២ (២០១៣) ដោយអRគការ Transgender Europe <http://bit.ly/2wnOhDf>

មានលទ្ធភាពកាា យជាការពិត្បានកុនRរយៈដពល ។ ែូចបានពិភាកាដៅដប្កាម្មផនក ៤.២ ខ្Rដលើម្កដហយថា

ការដ្វើមបបដនះអាចអនុញ្ញា ត្ឱ្យគូប្សករដភទ្ែូចោន មែលកំពុRរស់ដៅជាម្ួយោន ភាគដប្ចើនដលើសលុបទ្ទ្ួលបាន

សិទ្ស

ុាំកូនដពញដលញ។ ទ្ើពើរ ការរកដTញ

ដនះបដRត្

បានជាសំណ្ួ រអ

ទ្ប្ម្R់ននអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ នR

ទ្ំដ រផូាវដភទ្កុនR

ប្បដទ្សកម្ុពជា។ លវើដបកា

រសិកាលម្ែិត្មផនកសRគម្វទ្

ោដលើប្បធានបទ្ដនះ គឺហួសពើវស្ថ

លភាពននការប្ស្ថវប្ជាវ

ដនះក

បុ៉ាមនតចំណ្ុ ចដនះស័កស

ម្បនតឱ្យមានការប្ស្ថវប្ជាវបមនថម្។ កតត ជាសកាត នុពលម្ួយ គឺនិោម្សRគម្មបប

ផនត្់គំនត្

ចាស់គំរល

និRបនុះត បងាែ ប់ស្តស

មែលចាក់ឫសោ៉ា Rដប្ៅកុនRសRគម្កម្ុពជា។ ដៅកុនRទ្ំ ក់ទ្ំនRដសនហា

ត្ួ ទ្ើរបស់ “បុរស” និRត្ួ ទ្ើរបស់ “ស្តសតើ” ប្ត្ូវបានរពឹRថានឹRប្ត្ូវបំដពញត្ួ ទ្ើដោយអនុដលាម្តម្ត្ ទ្

ដយនឌ្័រមបបផនត្់គំនិត្ចាស់គំរល

។ បទ្ោា នសRគម្មបបនោ

ម្ប្សឡាញ់ដភទ្ផុៃយោន ប្ត្ូវបានផសពវផាយដោយ

អត្ថបទ្មែលប្បកបដោយឥទ្ិធពល ែូចជា ចាប់ប្សើ និRចាប់ប្បរស ជាដប្ចើន។ “ប្កម្សើល្ម្៌” ទRដនះ

បងាគ ប់បញ្ញជ ថាដត្ើ អាកបបកិរោ

ណាមែលសម្ជាបុរស នR

ស្តសមត ារ។ ចាប់ប្សើ ប្គបែណ្ត ប់ដោលការណ្៍ មែលថា

ស្តសើតប្ត្ូវដចះស្ថត ប់បងាគ ប់ ដោយបដប្Rៀនម្នុសសប្សឱ្យដចះ “ទ្ន់ភាន់” និR “ដអៀនខ្ា ស”។់ ចាបប្បរស់ ប្បែូចបុរស

ដៅជា “មាស”។ ប្កម្មបបប្បនពណ្ើ ទRដនះបដRកើត្បានជាទ្សសនទនសដើពើដយនឌ្័រពើរផុយ

ោន ដោយម្ួយគស

ិថត្

កុនRប្បដភទ្ជាបុរស ដហយ

ម្ួយដទ្ៀត្ គប្បដភទ្ជាស្តសើត។ លដើវ បើរោា ភិបាល ដពលលៗ

ដនះបាន ិត្ ំែកដចញប្កម្

ទRអស់ដនះបដណ្តើ រៗពើកម្វា ្ើសិការបសស្ថ់ លាកើត ប៉ាុមនតនិោម្ដយនឌ្រតម្មបបប្បនព័ ណ្ើ មែលបងាា ញឱ្យ

ម្នុសសដTញ ដៅមត្មានឥទ្ធិពល្ំដ្RកនុRសRគម្ និRវបប្ម្ក៌ ម្ុពជាដៅដ យ។

ដៅកុនRការសមាភ សែ៏ដប្ចើនដលើសលុបមែលបានដ្វើដ R

សប្មាប់ការប្ស្ថវប្ជាវដនះ នែគូទR

ពើរមាន

វត្តមាន ឬអាចមានដពលចូលរម្ ប៉ាុមនតមានមត្នែគូមាន ក់ប៉ាុដណាណ ះមែលអាចដ្ើាយត្បកុ ម្ឱ្យនែគូមាខ Rដទ្ៀត្។ ល

ដបើការស្ថៃ បសៃR់ម្ត្មែលបានដ្វើសប្មាប់ការប្ស្ថវប្ជាវដនះពុកត្់ប្តអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់អនកដ្ាើយត្បកុនR

ការស្ថៃ បសៃR់ម្ត្ិក ប៉ាុមនតមានភាពពាក់ព័នធោ៉ា Rខ្ា RកនុRការកត្ស់ មាគ លថា់ ៦៨,២២% (ដសាើអនកដ្ើាយត្បចំនួន

៧៣ ក់) ននការដ្ើាយត្បទRអស់សប្មាប់ការស្ថៃ បសR់ម្ត្គូប្សករ ដពលដនះ បានសនាត្ត្ួ ទ្ជា ‘បុរស’

ដៅកុនRទ្ំ ក់ទ្ំនRរបស់ ួាន ចំមណ្ក ម្.ស.ម្.ក បានកត្់សមាគ ល់ថា នែគូជា ‘ស្តសតើ’ បងាា ញពភាពស្ថៃ កដសើ់ ៃរកនុR

ការចូលរម្កនុRការស្ថៃ បសៃRម្់ ត្ិដនះជ្នួសឱ្យនែគូជា ‘បុរស’ របស ាួ់ ន។ ម្.ស.ម្.ក បានកត្ស់ មាគ លដTញ់ នូវ

ចលករននទ្ំ ក់ទ្ំនRដយនឌ្័រមែលមានកុនRដ ះនែគូជា ‘បុរស’ និោយជ្ំនួសឱ្យនែគូរបស់ ួានកុនRការសមាភ ស ភាគដប្ចើនដលើសលុប។ បមនថម្ដលដនះដទ្ៀត្ លដើវ បើម្ុ របររបស់នែគូអនកដ្ាើយត្បក៏ពុំប្ត្ូវបានកត្់ប្តជាលកខណ្ៈ

ប្បព័នធកើត បុ៉ាមនត ម្.ស.ម្.ក រកដTញ

ថា កុR

ករណ្ើ ភាគដប្ចើន នែគូមែលសនាត្ត្ួ ទ្

ួានជា ‘ស្តសតើ’ ក៏ចូលរម្

ោ៉ា R

ដប្ចើនកុនRការងារស្តសនិយម្ដ្ ែូចជាដរៀបចំត្ុបមត្Rផៃះ ឬដសវាដ្ស

ក់ និRមកសម្ាសស ចំមណ្កនែគូជា ‘បុរស’

ដប្ចើនមត្ចូលរម្កនុRការងារប្បដភទ្មែលតម្ទ្មាា បបុ់ រសដប្ចន

ដ្វើ ែូចជា សណ្R់ ដបើកម្៉ាូត្ូឌ្ុប ដ្មវើ ប្សចមាក រ ឬ

ជាម្ស្តនើតដោធា ឬនគរបាល ជាដែើម្។ កុនRចំដណាម្គូប្សករមែលមានកូន នែគូជា ‘ស្តស’ មលទចម្បR និRជាអនកដម្ើលមលផៃះផRមែរ។

ក៏ដប្ចើនមត្ជាអនកផដល់ការ

ការយល់ដTញ

ម្ួយមែលដម្ភូម្ិមាន ក់បានផតល់ គឺបានដ្ឱ្

យយល់កាន់មត្ចាស់ទក់ទ្ិននឹRការទ្ទ្ួល

ស្ថគ ល់គូប្សករដភទ្ែូចោន ដោយសហគម្ន៍ក៏អាចអាប្ស័យដលើកប្ម្ិត្ននការអនុដលាម្ដៅតម្ត្ួ ទ្ើដយនឌ្័រកុនR

និោម្បទ្ោា នរបស់ប្សឡាញ់ដភទ្ផុ ោន របស់គូប្សករមែលប្សឡាញដភទ្ែចូ់ ោន ដ ះផRមែរ៖

- ប្បធានភូម្ិ ម្កពើដ ត្កំពR្ំ់ បាននិោយថា“កាលពែើ បូR ម្នសសកុ ុ នRភូម្ធាិ ា ប់ដរសដអើRដលើ [គូប្សករដភទ្ែូច

ោនមែលរស់ដៅកុនRភូម្]ិ ។ បុ៉ាមនតម្ួយរយៈដប្កាយម្ក អនកភូម្ិដម្ើលដTើញថា ពួកដគរស់ដៅជាប្គួស្ថរ្ម្ាតែូចបើ ប្បពនធ ដហើយពួកដគក៏បានចាប់ដផើដម្ទ្ទ្ួលយកប្គួស្ថរទRដ ះ”។

ការសដRកត្ទRដនះបងាា ញឱ្យដTញថា សូម្បមើ ត្កនុRចំដណាម្គូប្សករដភទ្ែចូ ោន ក៏នោ

ម្សRគម្មបប

ដយនឌ្័រតម្ផនត្់គំនិត្ចាស់គំរល គជាកតត កំណ្ត្ែ៏់ មានឥទ្ព

លទR

ដៅដលកា

រទ្ទ្ួលយករបស់សហគម្ន៍ និR

ទ្ប្ម្R់ននត្ួ ទ្របស់នែគូមាខ Rៗមែរ ដហយ

ក៏អាចជ្ះឥទ្ធិពលដលទ្

ប្ម្R់ននអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រផRមែរ។ ការ

សដRកត្ដនះក៏បងាា ញឱ្យដTញ

ថា ការបដRើកត្ឱ្យមានចាប់សើតពើអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រអាច ឱ្ំ

យមានការទ្ទ្ួលយក

កាន់មត្ដប្ចើនមលម្ដទ្ៀត្ពើសហគម្ន៍ចំដពាះប្បជាជ្នអនកបូដរដភទ្។ ដទះោ៉ា Rណាកដើ ការរកដTញ

ដនះមផែកដល

ទ្ិននន័យមែលដៅមានកប្ម្ិត្ដៅដ យ

ដហត្ុដនះម្ិនគួរដម្ើលដTញ

ថាជាចំណ្ុ ចោច់ខ្ត្ដ ះដ យ

។ មផនកដនះ

ទម្ទរឱ្យមានការប្ស្ថវប្ជាវដផ្ទដ ត្ដលដោលដៅជាក់លាក់បមនថម្ដទ្ៀត្។

៥.២.២ ត្ណា

Rប្កសួRពត្មា

នោប្ំ ទ្ការបដRកើត្ចាបទ្

ទ្ល

ស្ថគ លដ់ យនឌ្័រ

មានសញ្ញា ជាវជ្ជមានម្ួយចំនួនននការោប្ទ្ឱ្យមានការទ្ទ្ួលស្ថគ លមផនកចាប់់ កានម់ ត្ទ្លំទ្ូូ លាយមលម្

ដទ្ៀត្ចំដពាះសិទ្អនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន កុនRចំដណាម្សមាជ្កិ ម្ួយចំនួនរបសរោ់ ា ភិបាល។ ដៅដពលសមាភ ស

សប្មាប់របាយការណ្៍ ដនះ រែាម្ស្តនប្ត កសួRព័ត្៌មានបងាា ញការោប្ទ្ឱ្យប្បជាជ្នមែលជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន

អាចមានលទ្ធភាពទ្ទ្ួលបានអត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណមែល្ុាះបញ្ញច Rដយនឌ្័រមែលកំណ្ត្ដោយ់ ួានឯRផ្ទៃ ល។់

ដលាកបានដលើកដ R

អំពើបណាដ ប្បដទ្សអឺរប

ម្ួយចំនួន មែលបានអនុវត្តចាប់ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រដនះរច

ម្ក

ដហយ

និRបានសនិនោា នថា គួរោក់ឱ្យមានប្បព័នធែូចោន ដនះដៅប្បដទ្សកម្ុពជា។ លដវើ បើដយR

ដៅពុំទន់បានែឹR

អំពទ្សសនៈយល់ដTញ

របស់សមាជ្ិកែនទ្ដទ្ៀត្របស់រោា ភបា

លចំដពាះបញ្ញា ដនះក

បុ៉ាមនតដនះជាចំណ្ុ ចចាប់ដផដើម្

វជ្

ជមានម្ួយសប្មាប់អនកបូតរដភទ្កម្ុពជា។

៦. រសចកសនដ្ឋឋ ន និងអនមស្គសន៍

របាយការណ្៍ ដនះបានបងាា ញថា ប្គួស្ថរឥនៃ្នូដៅកម្ុពជាដៅ វះការការពារផូាវចាប់ចាបាច់ សប្មាប់

មផនកជាដប្ចើនននជ្ើវត្

ប្គស្ថ

ររបស់ពួកដគ ែូចជា សិទ្ដធិ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ សិទ្ស

ុំាកូនដពញដលញ នR

សទ្ទ្

ទ្ួល

បានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់ ជាដែើម្។ បុ៉ាមនត ដបើដទះបជា

មានប្កប ណ្ឌ ចាប់មែលផ្ទត្់ពួកដគដចញ

និRដរស

ដអR

ចំដពាះពួកដគោ៉ា Rណាក៏ដោយ ក៏មានគូប្សករជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កំពុRរស់ដៅជាម្ួយោ

កុនRស្ថថ នភាពជាប្គួស្ថររចដៅដហយដៅទ្ូទRប្បដទ្សកម្ជាុ

ដោយពួកដគបានទ្ទ្ួលនូវការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវ

ចាប់ តម្ទ្ប្ម្R់ម្ួយចំនួនពើអាជាា ្រម្ូលោា ន ដហយ ទ្ូដៅផRមែរ។

ការសុាំកូនម្កចិញ្ច ឹម្ជាលកខណ្ៈដប្ៅផូាវការក៏ដកត្មានជា

ដបើដទះជាមានការរត្

ត្បត្

មផនកចាប់ដលស

ិទ្រិធ បស់ពួកដគកុនRការកស្ថRនូវទ្ំ ក់ទ្ំនRប្គួស្ថរប្បកប

ដោយកដើប្សឡាញ់ និRមានសថិរភាព លទ្ធភាពននប្គួស្ថរជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុពជាកុR

ការទ្ទ្ួលបាន

សិទ្ធិទRដនះ គឺជាសកខើកម្មែា លបងាា ញពើអានភាពននុ ដសចកដើប្សឡាញរបសពួកដគ។់់ កនុRអំ Rដពលននការុ

សិកាប្ស្ថវប្ជាវដនះ ម្.ស.ម្.ក បានជ្ួបនRគូប្សករជាអនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ជាដប្ចើនគូ មែលរសដៅ់ ប្បកប

ដោយសុភម្Rគល មានសុ ភាពលែ នR

ប្សឡាញ់ោន ដៅវញ

ដៅម្ក ដៅទ្ូទR

ប្បដទ្សកម្ុពជា ដោយពួកដគយក

ចិត្ទ្

ុកោក់ចំដពាះោនដៅវញ

ដៅម្ក និRចំដពាះកូនៗជាទ្ើប្សឡាញ់របស់ពួកដគ ែូចោន នឹRប្គួស្ថរមបបប្បនពណ្

ដផសRដទ្ៀត្ផRមែរ។

រោា ភិបាលគួរមត្ចាត្់ទ្ុកការបនតបែិដស្ផដល់សិទ្ធិប្សបចាប់ែល់ប្គួស្ថរជាអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅ

កម្ុពជា ជាបញ្ញា អាទ្ិភាពម្យ

មែលប្ត្ូវដោះប្ស្ថយ។ ការមកសប្ម្ួលចាប់ ែូចជា ការោក់ឱ្យអនុវត្តនូវចាប់

ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ និRការផដល់ភាពប្សបចាប់ែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពពាហរប៍ សអនកមែល់ មានដភទ្ែូចោន គជា

ម្ដ្ោបាយ ដែើម្បដើ ្ាើយត្បចំដពាះស្ថថ នភាពមែលមានការដរសដអើR ដពលបចចុបបនដនះ។ ដប្ៅមត្ពឥើ ទ្ិធពលតម្

ផូាវចាប់ែ៏្ំដ្Rមែលការវវិ ឌ្ឍចាប់ទRដនះអាចមាន ការមកសប្ម្ួលចាប់ទRដនះក៏ទ្ំនRជា ឱ្ំ យមានការដកើន

ដ R

ការទ្ទ្ួលយក និRការបញ្ូច លអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ពើសណា

ក់ប្គួស្ថរដែើម្របស់ពួកដគ និRស្ថធារណ្

ជ្នទ្ូដៅផRមែរ។ ការផ្ទា ស់បូរដ ទR

ដនះនឹRផល

់ប្បដោជ្ន៍ែល់ការអភិវឌ្ឍរបស់ប្បដទ្សកម្ុជា

ដោយស្ថរមត្ចំនួន

កុមារមែលប្គួស្ថរអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មែលបងាា ញពដើ សចកើដប្សឡាញ់ និRមានលទ្ធភាពទ្ំនុកបប្ម្រR អាច

យកដៅចិញ្ច ឹម្បាន ទ្ំនRជាកាន់មត្មានចំនួនដកើនដ R

។ ចំណ្ុ ចដនះនR

ជ្ួយោប្ទ្ែល់ដោលការណ្៍ “ម្ិនទ្ុក

នរណាមាន ក់ដចាល” ននដោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្បកបដោយចើរភាព។

មផែកដៅតម្លទ្ធផលរកដTញ

ែល់នែគូពាក់ព័នធ ៖

ននការប្ស្ថវប្ជាវដនះ ម្.ស.ម្.ក សូម្ផដល់នូវអនុស្ថសន៍ែូចខ្Rដប្កាម្

១. អនុស្ថសនស

ប្មាបរា

ជ្រោា ភបា

លកម្ុជា៖

១.១ ោក់ឱ្យអនុវត្តចាប់សើតពើការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ មែលធា ថា៖

១.១.១ ម្នុសសប្គប់រូបមែល្នែល់វយ

១៥ ឆ្ន ំ (មែលជាការ្ុាះបញ្ញច RដៅនឹRនើត្ិភាពននការរម្

ដភទ្ ដោRតម្មាប្ត ២៣៩ ននប្កម្ប្ពហទ្

ណ្ឌ ) មានសិទ្ទ្

ទ្ួលបានការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់អត្ត

សញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ មែលពួកដគកំណ្ត្់ដោយ ួានឯRដៅដលើរាល់ឯកស្ថរផូាវចាប់ទRអស់

មែលដចញដោយរែា ែូចជា អត្តសញ្ញា ណ្ប័ណ្ណ ដសៀវដៅប្គួស្ថរ លិ ត្្ាRមែន ។ល។

១.១.២ កុមារមែលមានអាយុដប្កាម្ ១៥ ឆ្ន ំ មានសទ្ទ្ទ្ួលបានការទ្ទ្ួលស្ថគ លអត្តស់ ញ្ញា ណ្ដយន

ឌ្័រ មែលពួកដគកំណ្ត្់ដោយ ួានឯR ដៅដលរា

ល់ឯកស្ថរផូាវចាប់ទR

អស់ មែលដចញដោយ

រែា ដៅដពលមានការឯកភាពពើឪពុកមាដ យ ឬអាណាពោបាលរបស់ពួកដគ។

១.១.៣ អនកបូដរដភទ្ទRអស់ មែលមសវRរកការទ្ទ្ល

ស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់ដលើអត្ស

ញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ

របស់ពួកដគ អាចដ្វើមបបដនះបាន ដោយប្ោន់មត្ោក់ពាកយសុំតម្រយៈមបបបទ្រែាបាលមត្ បុ៉ាដណាណ ះ (ែំដណ្ើ រការដនះអាចជាែំដណ្ើ រការមែលប្គប់ប្គRដោយ យកោា នអត្តសញ្ញា ណ្ ប័ណ្ណននប្កសួRម្ហានផៃ)។

១.១.៤ ពុំមានអនកបូដរដភទ្ណាម្ួយនឹRប្ត្ូវបានដគោក់ឱ្យ្ាRកាត្់ែំដណ្ើ រការដវជ្ជស្ថស្តសត ឬការដ្ដវ រាគ

វនិច័ឆយ សប្មាប់ជាបុដរលកខ ណ្ឌ ដែើម្បឱ្យមានការទ្ទ្ួលស្ថគ លដយនឌ្ររបសពួកដគត់័់ ម្ផាូវ

ចាប់ដ យ

១.១.៥ ពុំមានអកន

។

បូដរដភទ្ណានឹRប្ត្ូវបRខំឱ្យទ្ទ្ួលបានការពោបាលដវជ្ជស្ថស្តសត ឬការវះកាត្់សប្មាប់

ផដល់ដយនឌ្័រលើា ជាបុដរលកខ ណ្ឌ សប្មាប់ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រតម្ផូាវចាប់ដ យ។

១.១.៦ ការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ ប្ត្ូវពប្Rើកែល់ប្គប់មផនកែនទ្ដទ្ៀត្ននចាប់ ែូចជា សិទ្រិ បស់អនកបូរ

ដភទ្កុនRការដរៀបអាពាហ៍ពពាហជាម្៍ ួយបើដ ឬប្បពនធរបសពួកដគជា់ ដែើម្។

១.២ ោក់ឱ្យអនុវត្តនូវចាប់សដើពស

១.២.១ ម្នុសសដពញវយ័

ម្ភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍ មែលធា ថា៖

ពើរ ក់មែលប្ពម្ដប្ពៀRោន (ដលើកមលRមត្កុ

ស្ថថ នភាពពហុព័នធភាព ឬដទ្វ

ព័នធភាព ឬសាន់រវាRញាត្ិ) អាចដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាម្ួយោន តម្រដបៀបមែលគូប្សករដភទ្ ផុៃយោន បចុចបបននអាចដ្ើវបាន។

១.២.២ គូប្សករមែលមានដភទ្ែូចោន ឬមែលដយនឌ្័រម្ិនប្សបតម្ដភទ្កំដណ្ើ ត្ ទ្ទ្ួលបានសិទ្ធិ និR

អត្ថប្បដោជ្ន៍ពើការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ែូចោន ដៅនRគូប្សករ មែលមានដភទ្ផៃុយោន រម្ទR

ម្ិនប្ត្ឹម្មត្សិទ្ធិមានកម្ាសិទ្រធិ ម្ោន ដលើប្ទ្ពយសម្បត្តិ ការប្គប់ប្គRកូន ផលប្បដោជ្ន៍មែល អាចបានពើការបR់ពនធ ការសនRម្រត្ក និRការការពារពការរដលាភបំពានកុនRប្គួស្ថរ ជាដែើម្។

១.៣ ដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ប

ទ្បបញ្ាត្តិពាក់ព័នក

ុនRប្កម្រែាបបដវណ្ើ មែលមចRពើការសុំាកូន ដែើម្បធា

ថា គូប្សករ

មែលរស់ដៅជាម្ួយោន អាចមានសិទ្ស

ុំាកូនដពញដលញ ែរាបណាមានការបងាា ញថាការសុក

ូនដនះដ្

ដ R

“ដែើម្បើឧត្តម្ប្បដោជ្ន៍របស់កុមារ” ដោយពុំមានការដរស

ដអើR មផែកតម្ន

ន ការដភទ្ និRអត្

សញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការបងាា ញនូវទ្ំដ រដយនឌ្័រ ឬស្ថថ នភាពែនទ្ដទ្ៀត្ដ យ។

១.៤ ោក់ឱ្យអនុវត្តនូវចាប់សើតពើការប្បឆ្R

នឹRការដរស

ដអើR ដោយប្ត្ូវកំណ្ត្់ឱ្យបានចាស់លាស់ពើការហាម្

ឃាត្់ម្ិនឱ្យមានការដរស

ដអើRប្គប់ប្បដភទ្ទRអស់ ែូចជា ការដរស

ដអើRមផែកដៅតម្និ ន ការដភទ្ និR

អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការបងាា ញនូវទ្ំដ រដយនឌ្័រ មែល៖

១.៤.១ ធា ឱ្យមានសម្ភាព និRហាម្ឃាត្់ម្ិនឱ្យមានការដរស

ដអើRមផែកដៅតម្និ ន ការដភទ្ និR

អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការបងាា ញនូវទ្ំដ រដយនឌ្័រដៅកុR

ប្គប់ទ្ិែាភាពទR

អស់ននជ្ើវត្ឯក

ជ្ន និRជ្ើវត្ប្គួស្ថរពើសំណាក់ត្ួអRឯកជ្ន និRត្ួអRរែាទRអស។់

១.៤.២ បញ្ូច លបទ្ដលសើ

“សែប់ដ ើពម្” ដៅកុនRប្កម្ប្ពហទ្

ណ្ឌ ប្សបតម្ការអនុវត្តលបំផុត្ជាលកខ

ណ្ៈអនតរជាត្ិ ែូចជា ប្ត្ូវមានការោក់ដទសទ្ណ្ឌ ឱ្យបានសម្ប្សបចំដពាះអនកមែលប្បប្ពឹត្

បទ្ដលសើ

សែប់ដ ពើម្ដលអ

នកបូដរដភទ្ជាស្តសតើ និRប្កម្

ភាគត្ិច ែនទ្ដទ្ៀត្។

១.៥ ដចញស្ថរាចរ មែលមចRោ៉ា Rចាស់ពស

ិទ្រធ បស់ប្គួស្ថរដភទ្ែូចោន ទRអស់កុនRការទ្ទ្ួលបានដសៀវដៅ

ប្គួស្ថរ មែលមបRមចកពួកដគដៅតម្អត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ មែលពួកដគកណ្ តម្ទ្ំ ក់ទ្ំនRជាក់មសដRកុនRប្គួស្ថររបស់ពួកដគ។

ត្់ដោយ ួន

ឯR និRដៅ

១.៦ ធា ោ៉ា Rណាឱ្យែំដណ្ើ រការចាប់ពាក់ព័នធនឹRអនុស្ថសន៍ ១.១ - ១.៥ ខ្Rដលើ ដោរពដៅតម្ដោល

ការណ្៍ ត្មាា ភាព និRលទ្ធិប្បជា្ិបដត្យយតម្មបបចូលរម្ តម្រយៈការដរៀបចំឱ្យមានការពិដប្ោះ

ដោបល់ប្បកបដោយអត្ថន័យជាម្ួយសហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន សRគម្សុើវល ជ្នទ្ូដៅ។

និRស្ថធារណ្

១.៧ ពប្Rើកែំដណ្ើ រការបចុចបបនន ដែើម្បប

ញ្ូច លការយល់ែឹRអំពន

ិ ន ការដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ/ការ

បងាា ញនូវទ្ំដ រដយនឌ្័រ ដៅកុនR “ដសៀវដៅមណ្ ស

ដើពើបណ្

ិ នជ្វើ ត្

” មែលប្ត្ូវអនុវត្កុR

កម្ាវ្

ើសិកា

សប្មាប់សិសសបឋម្សក ថាន ក់ែំបូRៗដៅ។

ា នR

សិសសម្្យម្សិកា ដែើម្បប

ដប្Rៀនពើការបញ្ូច លអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ព

១.៨ ធា ថាប្កសួRសុខ្ភិបាលមានបុគល

ិកមែលមានជ្ំ ញ និRចំដណ្ះែឹRចាស់លាស់ ដែើម្បផ

ដល់ដសវា

វះកាត្់ដោយម្ិនគត្នលា ឬកនុRត្នម្សម្រម្យ សប្មាបអន់ កបដូរដភទ្ មែលមានបំណ្Rវះកាត្បដូ់ រដភទ្ ក៏ែូចជា

ចR់ទ្ទ្លបានការពោបាលកRុ ទ្ប្ម្RដផសRដទ្ៀត្់ មែលចាបាច់ ដែើម្បសប្ម្ួលែលការបូ់ ដរដភទ្របស់ពួកដគ

ែូចជា ការពោបាលដោយអ័រម្ូ៉ាន និRដសវាសុ ភាពផូាវចិត្ត ជាដែើម្។

២. អនុស្ថសនស

ប្មាបដម្Tុ/ំ ដៅសងាក ត្់ ប្កម្

ប្បក

ាTុ/ំ សងាក ត្់ នR

អាជាា ្រម្ូលោា នែនទ្ដទ្ៀត្៖

២.១ ធា ោ៉ា Rណាឱ្យប្គួស្ថរឥនៃ្នូមែលរស់ដៅតម្Tុ/ំ សងាក ត្់របស់អនក បានទ្ទ្ួលដសៀវដៅប្គួស្ថរកុនR

ករណ្ើ មែលពួកដគដស ុំដសៀវដៅប្គួស្ថរដនះ។

២.២ យកប្គប់ឱ្កាសទRអស់ ដែម្

បបដRកើនការយល់ែR

ពើសិទ្អ

នកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅថាន ក់Tុំ និRផសព

ផាយស្ថរអំពភាពចប្ម្រះ នR

ការបញ្ូច លអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ែល់ប្បជាពលរែាមែលរស់ដៅកុនRTុ។

៣. អនុស្ថសនស

ប្មាបប្គប់គណ្បកសនដោបាយទR

អស់៖

៣.១ អនុម្័ត្ជាស្ថធារណ្ៈនូវដោលជ្ំហរដោលនដោបាយចាស់លាស់របស់ ួាន ដែើម្បោ

ប្ំ ទ្ែល់សិទ្អនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ម្ុនការដបាះដឆ្ន ត្សកល មែលដប្ោRនឹRដ្ើវដ Rដៅម កកកោ ឆ្ន ២០១៨។

៣.២ ដៅម្ុនការដបាះដឆ្ន ត្ជាសកល ឆ្ន ២០១៨ ដ្វើការដបជាា ចិត្ជាស្ថធារណ្ៈថានឹRដរៀបចំចាប់សើដពការ

ទ្ទ្ួលស្ថគ ល់ដយនឌ្័រ ប្បសិនដបើគណ្បកសរបស់ ួានជាប់ដឆ្ន ត្ែឹក រំ ោា ភិបាល។

៣.៣ ដៅម្ុនការដបាះដឆ្ន ត្សកល ឆ្ន ២០១៨ ដ្វើការដបដជាា ចត្

តជាស្ថធារណ្ៈ ដែ

បផដល់សម្ភាពអាពាហ៍

ពិពាហ៍ម្ិនឱ្យដលើសពើ ២ ឆ្ន ំ ប ៃ ប់ពើចូលកាន់អំណាច ប្បសិនដបគ រោា ភិបាល។

ណ្បកសរបស់ ួន

ជាប់ដឆ្ន ត្ែក

៣.៤ ធា ថា ដម្Tុ/ំ ដៅសងាក ត្់ នR

សមាជ្ក

ប្ករម្ប្បឹកាTុ/ំ សងាក ត្់ម្កពើគណ្បកសរបស់ ួន

បានទ្ទ្ួលការ

បណ្ុដ ះបណាដ លអំពស

ិទ្

និRការបញ្ូច លអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន និRផួដចដផដើម្ដរៀបចំយុទ្ធ ការបដRកើន

ការយល់ែR

និRបញ្ូច លអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅថាន ក់Tុ។

៣.៥ ធា ថា មានការពិដប្ោះដោបល់ជាម្ួយសហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន និRអRគការសRគម្សុើវល

ពាក់ព័នធ មែលកំពុRដ្វើការងារពាក់ព័នធជាម្ួយនRសិទ្ិធអនកប្សឡាញដភទ្ែូ់ ចោន ដៅដពលមានការដរៀបចំ

ដោលនដោបាយ ដែើម្បធា

ឱ្យមានការោក់បញ្ូច លអនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ។

៤. អនុស្ថសនស

ប្មាបស

ហគម្នអ

នរត ជាត្៖

៤.១ ធា ោ៉ា Rណាឱ្យសទ្

ិធរបស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន កាា យដៅជាបញ្ញា អាទ្ិភាព មែលប្ត្ូវដលើកដ R

កុនR

ការពិភាកាដទ្វភាគើ ឬពហុភាគើជាលកណ្ៈអនតររោា ភិបាល ជាម្ួយរោា ភិបាល។

៤.២ ដប្បើប្បាស់ឱ្កាសននការប្ត្ួត្ពិនិត្យជាសកលតម្កាលកំណ្ត្់ដលើកទ្ើ ៣ របស់ប្បដទ្សកម្ុពជា ដែម្ប

ផដល់អនុស្ថសន៍សដើពើសិទ្អនកប្សឡាញដភ់ ទ្ែូចោន ជាពិដសស សិទ្មិ ែលប្ត្ូវបានបញ្ូច លដៅកនុRអនុ

ស្ថសន៍ ១.១ ែល់ ១.៨ ខ្Rដលើ។

៤.៣ ពាក់ព័នធជាម្ួយនR

ការផតល់ម្ូលនិ្ស

ប្មាប់ការអភិវឌ្ឍវញ

ធា ោ៉ា Rណាឱ្យសកម្ាជ្នជាអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ថាន ក់ម្ូលោា នដៅកុនRប្បដទ្សកម្ុពជាទ្ទ្ល

បានការោប្ំ ទ្ជាលវកា

ដែម្

បែំដណ្ើ រការ

គំនិត្ផួច

ដផដើម្ត្សូ˜ម្ត្ិ និRអប់រសប្មាប់ប្ករម្ ួាន និRធា ថា សហគម្ន៍ដៅម្ូលោា នមានសិទ្អ

ំណាច

កុនRការោក់ដចញអាទ្ភាពនូវការត្ស˜ូម្ត្ដិ ោយ ួានឯR។

៥. អនុស្ថសន៍ សប្មាប់អRគការសRម្

សុវើ ល

ជាត្ិ នR

អនរត ជាត្ិ មែលកព

ុRដ្កា

រងារជ្ុវំ ញ

បញ្ញា អនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុជា៖

៥.១ ដរៀបចំកម្ាវ្

អប់រជាម្ួយសហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដែើម្បអ

ប់រពួកដគអំពើសិទ្ធិ មែលពួកដគមាន

ដប្កាម្ចាប់ជាត្ិ និRអនតរជាត្។ិ

៥.២ ធា ថា សហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន មានឱ្កាសោក់ដចញនូវអាទ្ិភាពសប្មាប់ដ្វើការត្សូ˜ម្ត្

ដោយ ួានឯR និR ត្ ំបមនថម្ដទ្ៀត្ ដែើម្បធា ោ៉ា Rណាឱ្យមានការពិភាកាឱ្យបានែឹRឮប្គបប្ោន់់

ដោយផតល់ព័ត្៌មានអំពើចំណ្ុ ច វះខ្ត្ដៅកុRន ប្កប ័ណ្ឌ ចាប់បចុចបបន។ន

៥.៣ ិត្ ំបណ្ុដ ះបណាដ លសហគម្ន៍អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន អំពើការត្សូ˜ម្ត្ិ នRិ សិទ្ិធម្នុសស ដោយមាន

ការគិត្គូរែល់ទ្សសនៈដលកកម្ពសឱ្់ កាស និRសម្ភាពសប្មាបស្តស់ តើ ដែើម្បដើ ្ើាយត្បចំដពាះបទ្ោា នដយន

ឌ្័រ មែលកំពុRមានជាទ្ូដៅ នR

មែលកំពុRចាក់ឫសោ៉ា Rដប្ៅកុនRចំដណាម្សហគម្ន៍ ។

៥.៤ ិត្ ំកស្ថRបមនថម្នូវលំហតម្ប្បព័នធអុើន្ឺដណ្ត្ប្បកបដោយសុវត្ថិភាពមែលមានប្ស្ថប់ មែលអនក

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជាជ្នជាត្ិម ារអាចភាជ ប់ទ្ំ ក់ទ្ំនRជាម្ួយោន និRមចករមំ លកការយល់ដTញ នR បទ្ពិដស្ថ្ន៍របស់ ួានដៅកុនRសហគម្ន៍តម្ប្បព័នធអុើន្ឺដណ្ត្។

ឯកស្គ រោង

បទ្ដ្ឋឋ នរតិេតតិជាតិ

អនុប្កឹត្យសើដពើដសៀវដៅប្គួស្ថរ ដល ៧៤ អនប្ក.បក (ចុះនលងទ្ើ៤ ម វច

ឆិកា ឆ្ន ១

៩៩៤)

ប្កម្នើត្ិវ្

ប្ើ ពហទ្

ណ្ឌ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្៦

ម កកកោ ឆ្ន ២០០៧)

ប្កម្ប្ពហទ្

ណ្ឌ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្១០ ម ្ូន ឆ្ន ២០១០)

ប្កម្រែាបបដវណ្ើ ននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្៨

្ូន ឆ្ន ២

០០៧)

ដសចកស

ដប្ម្ច ដល ០៩២/០០៣/២០០៧ (ចុះនលងទ្១០ ម កកកោ ឆ្ន ២

០០៧) ននប្ករម្ប្បឹកា្ម្ានុញ្ានន

ប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា

រែា្ម្ានុញ្ាននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្២១ ម កញ្ញា ឆ្ន ១

៩៩៣)

ចាប់សើដពកា

រទ្ប់ស្ថក ត្់អំដពើហR

ាកុនRប្គួស្ថរ និRកច

ចការពារជ្នរRដប្ោះ (ចុះនលទ្

ើ១៦ ម កញ្ញា ឆ្ន ២

០០៥)

ចាប់សើតពពនធោរ (ចុះនលងទ្៨

ម ម្ករា ឆ្ន ១

៩៩៧)

ចាប់សើតពកា

រងារននប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា (ចុះនលងទ្១៣ ម ម្ើ ឆ្ន ១

៩៩៧)

លែតមបក ណ្៍ អនត ជាតិ

កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសដើពស

ទ្ិធពលរែា និRសិទ្ធិនដោបាយ (ដសចកស

ដប្ម្ចដល 2200A (XXI)) ននម្ហាស

ននិបាត្សហប្បជាជាត្ិ (ឆ្ន ១៩៦៦)

កត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសដើពស

ទ្ិធដសែាកច

ច សRគម្កិចច និRវបប្ម្៌ (ដសចកស

ដប្ម្ចដល 2200A (XXI)) នន

ម្ហាសនបា

ត្សហប្បជាជាត្ិ (ឆ្ន ១

៩៦៦)

ឯកស្ថរ “ការលុបបំបាត្់ការដរស

ដអ ដលើកុមារ នR

ឪពុកមាដ យ មផែកតម្និ ន ការដភទ្ នR

/ឬអត្តសញ្ញា ណ្ដយន

ឌ្័រ” ដចញផាយដោយ UNICEF ដល ៩:៤ (ឆ្ន ២០១៤)

ឯកស្ថរ “ដសចកព

នយល់សដើពកា

រសុាំកូនកុនRប្សក

មផែកតម្ប្កម្រែាបបដវណ្ើ និRនើត្ិវ្

រើ ែាបបដវណ្ើ ម្ិនមម្នបណ្ដឹ R៖

ប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា” ដរៀបចំដោយ UNICEF (២០១៦)

គណ្ៈកមាា ្កា

រទ្ទ្ល

បនុក

សិទ្ិធដសែាកិចច សRគម្កិចច នR

វបប្ម្៌ ននអRគការសហប្បជាជាត្ិ “ការពិចារណាដល

របាយការណ្៍ របស់ភាគើ ដប្កាម្មាប្ត ១៦ នR ឆ្ន ២០១១)

១៧ ននកត្ិកាសញ្ញា ដនះ” (E/C.12/ARG/CO/3) (នលងទ្ើ២ ម ្ូ

“ដោបល់ទ្ូដៅដល ២០៖ ការម្ិនដរស

ដអើRពាក់ព័នធនឹRសិទ្ដធិ សែាកិចច សRគម្កច

ច នR

វបប្ម្៌ (មាប្ត ២ កថា

ណ្ឌ ២ ននកត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសដើពើសិទ្ដិធ សែាកច

ច សRគម្កិចច នR

វបប្ម្៌)” (E/C.12/GC/20) ននប្ករម្ប្បកា

ដសែាកិចច និRសRគម្កិចសហប្បជាជាត្ិ (ឆ្ន ២០០៩)

“ដោបល់ទ្ូដៅដល ២០៖ ការម្ិនដរស

ដអើRពាក់ព័នធនឹRសិទ្ដធិ សែាកិចច សRគម្កច

ច និRវបប្ម្៌ (មាប្ត ២ កថា

ណ្ឌ ២ ននកត្ិកាសញ្ញា អនតរជាត្ិសដើពើសិទ្ដិធ សែាកច

ច សRគម្កិចច នR

វបប្ម្៌)” (E/C.12/GC/20) ននប្ករម្ប្បកា

ដសែាកិចច និRសRគម្កិចសហប្បជាជាត្ិ (ឆ្ន ២០០៩)

ម្ហាសនបា

ត្អRគការសហប្បជាជាត្ិ “សនស

ញ្ញា សព

ើសទ្

ិធកុមារ” កប្ម្Rឯកស្ថរសដើពើសនធិសញ្ញា របស់អRគការ

សហប្បជាជាត្ិដល ១៥៧៧ (នលងទ្ើ២០ ម វច

ឆកាិ ឆ្ន ១

៩៨៩)

របាយការណ្៍ ដល ៩០២/១៩៩៩ ននគណ្ៈកមាា ្ិការសទ្ិធម្នុសសអRគការសហប្បជាជាត្ិ ឯកស្ថរអRគការសហ

ប្បជាជាត្ដល A/៥៧/៤០ ប្ត្R់ចណ្ុ ច ២១៤ (ឆ្ន ២០០២)

គណ្ៈកមាា ្កា

រសិទ្ម្

នុសសអRគការសហប្បជាជាត្ិ Toonen ទ្ល់នឹR ប្បដទ្សអូស្តស្ថត លើ បណ្ឹដ Rដល ៤៨៨/

១៩៩២ (CCPR/C/50/D/488/1992) (នលងទ្ើ៣១ ម ម្ើ ឆ្ន ១៩៩៤)

ដសចកស

ដប្ម្ចដល ១៧/១៩ “សទ្

ិធម្នុសស ន

ន ការដភទ្ និRអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័រ” (A/HRC/RES/17/19)

របស់ប្ករម្ប្បឹកាសិទ្ម្នសុ សសហប្បជាជាត្ិ (នលងទ្១៤ ម កកកោ ឆ្ន ២០១១)

បាេកា ណ្៍ និងឯកស្គ របាះពម្ព្ាេ

ឯកស្ថរ “ម្.ស.ម្.ក ស្ថទ្រការអំពាវ វរបស់ យករែាម្ស្តន

ហ˜ុន មសន ឱ្យមានការបញ្ច ប់ការដរស

ដអើRចំដពាះ

អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជាជ្នជាត្ិម ារ” ដោយ ម្.ស.ម្.ក (ដសចកដើប្បកាសព័ត្៌មាន) (នលងទ្ើ១៤ ម កញ្ញា ឆ្ន

២០១២)

របាយការណ្៍ “ការដរស

ដអើRដលើអនកបូតរដភទ្ជាស្តសើតដៅតម្ទ្ប្ើ បជ្ុំជ្នកុនRប្ពះរាជាណាចប្កកម្ុពជា” ដោយ ម្.ស.ម្

.ក (ម វច

ិឆកា ឆ្ន ២

០១៦)

របាយការណ្៍ “ការសម្ុាត្អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ដៅតម្ស្ថលាដរៀនកុនRប្បដទ្សកម្ុពជា” ដោយ ម្.ស.ម្.ក (ម

្ូន ឆ្ន ២

០១៥)

របាយការណ្៍ “ឥនៃ្នូម ារ៖ មប្បការដរស

ដអើRដៅជាដមាទ្កភាព” ដោយ ម្.ស.ម្.ក (ម ្ូន ឆ្ន ២

០១២)

ឯកស្ថរ “ដសចកដើពនយល់ដោយសដRខបអំពើទ្ំ ក់ទ្ំនRរវាRកុមារ និRប្គួស្ថរ ឆ្ន ២០១៥” (ម ម្ើ ឆ្ន ២០១៥)

ដរៀបចំដោយសម្័ពនធសទ្ិធកុមារ

ឯកស្ថរ “សិទ្ក

ុនRែណា

ក់កាលអនតរកាល៖ ការចាត្់ទ្ុកការទ្ទ្ួលស្ថគ ល់តម្ផូាវចាប់ែល់អនកបូដរដភទ្ជាអាទ្ិភាព

របស់សកលដលាក” សរដសរដោយ Ghoshal, K. និR Knight, K. អRគការឃាា ដំ ម្ើលសិទ្ម្នុសស (ឆ្ន ២០១៦)

ឯកស្ថរ “ការដរៀបចំមផនទ្ើបងាា ញពើសទ្ Right International

ធិអនកបូដរដភទ្ដៅកុនRប្បដទ្សកូ ុប

ើ˜” (ឆ្ន ២០១៦) ដោយអRគការ Out-

“ដសចកដើប្បកាសព័ត្៌មានសពករណ្ើ អាពាហពិ៍ ពាហរបសអនក់៍ មែលមានដភទ្ែូចោន ” (នលងទ្ើ២៤ ម ឧសភា ឆ្ន

២០១៧) ត្ុលាការ្ម្ានុញ្ាននស្ថធារណ្រែាចិន (ដកាះនត្វា៉ា ន់)

របាយការណ្៍ “របាយការណ្៍ ប្ស្ថវប្ជាវសដើពើទ្សសនៈយល់ដTញើ

អាកបបកិរោ

និRឥរោ

បលចំដពាះអនកប្សឡាញ់

ដភទ្ែូចោន ដៅកម្ុជា

” (ម ្ូន ឆ្ន ២០១៥) ដោយ TNS នR

សហគម្ន៍ដភទ្ែូចោន កម្ុពជា

“ឯកស្ថរបកមប្បជាភាស្ថអR់ដគាសននចាប់សដើពើអត្តសញ្ញា ណ្ដយនឌ្័ររបស់ប្បដទ្សអាហសR់ទ្ើន មែលប្ត្ូវបាន

អនុម្័ត្ដោយប្ពឹទ្ស អនកបូតរដភទ្ដៅអឺរុប៉ា

ភាប្បដទ្សអាហសR់ទ្ើនកាលពើនលងទ្ើ៨ ម ឧសភា ឆ្ន ២

០១២” (ឆ្ន ២

០១៣) ដោយអRគការ

រសៀវរៅ និងអតាបទ្សកាព្ស្គវព្ជាវ

“ផលប៉ាះពាល់ននដោលការណ្៍ យកោ៉ា កា៌ ត ដលកាើ

វវិ ត្មផនកចាប់សិទ្ម្

នុសសអនតរជាត្៖

ការសិកាមែលដ្ដវើ R

ពើម វច T.

ឆិកា ឆ្ន ២០០៧ ែល់ម ម្ិលុ ឆ្ន ២០១០” (២០១០) សរដសរដោយ Ettelbrick, P. L. និR Zerán, A.

អត្ថបទ្សើដពើ “ប្គួស្ថរកម្ុពជា” ដសរដសរដោយ McKenzie-Pollock, L. កុនRដសៀវដៅសើដពើ ជាត្ិពនុ និRការ

ពោបាលប្គួស្ថរ សរដសរដោយ Monica McGoldrick, Joe Giordano និR Nydia Garcia-Preto (eds.) (កំមណ្ទ្ើ៣ ប្ករម្ហ˜ុនដបាះពុម្ពផាយ Guildford Press ឆ្ន ២០០៥ )

“ការបា៉ា ន់ប្បមាណ្ថាន ក់ជាត្ិអព

ើចំនួនកុមារ មែលរស់ដៅតម្ម្ណ្ឌ លមលទក

ុនRប្បដទ្សកម្ុពជា៖ ការសិកាកំណ្ត្់

ពើគំរូ” សរដសរដោយ Stark, L. និRអនកនិពនដផសRដទ្ៀត្ សប្មាប់អRគការ BMJ Open (ឆ្ន ២០១៧)

អត្ថបទ្សើដពើ “បញ្ញា ចាប់ និRដយនឌ្័រននអាពាហ៍ពិពាហ៍ និRការមលRលះកុនRប្បដទ្សកម្ុជា” ប្ពឹត្តិបប្ត្សើដពចាប់

និRដោលនដោបាយរបស់ប្បដទ្សកម្ុពជា សំដៅ ៣៖២ (ឆ្ន ២០១៤) សរដសរដោយ Van De Keur, D.

អតាបទ្ស្គ ព័ត៌មាន

អត្ថបទ្សើដពើ “បុរសប្សឡាញ់បុរសដៅអាស្តហកវិ News World Edition(នលងទ្ើ១០ ម កញ្ញា ឆ្ន ២

ខ្Rត្បូRអាចសុំកូនដគយកម្កចិញ្ច ឹម្បាន” ព័ត្៌មាន BBC

០០២)

អត្ថបទ្សើដពើ “សប្មាប់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ជាដប្ចើន ក់ វាគឺជាជ្ើវត្

ែ៏អាល៌កំបាR

” សរដសរដោយ Elliot, D.

និR David, S. ស្ថរព័ត្៌មានភនំដពញបុ៉ាសដិ៍ (នលទ្ើ១៥ ម ្ន ឆ្ន ២០១៥)

អត្ថបទ្សើដពើ “ការដ្វើវដិ ស្ថ្នកម្ាចា់បរបស់ប្បដទ្សដវៀត្ណាម្ផដល់សិទ្ិធែល់អនកបូដរដភទ្” សរដសរដោយ France-Presse, A. ស្ថរព័ត្៌មាន The Guardian (នលងទ្ើ២៤ ម ម្ើ ឆ្ន ២០១៥)

អត្ថបទ្សដើពើ “អភិបាលហាម្ឃាត្់ការសូកបា៉ា ន់ដរឿRដសៀវដៅប្គួស្ថរ” សរដសរដោយ Phann, A. ស្ថរព័ត្៌មាន

មTម្បូឌា ដែលើ (នលងទ្១៨ ម ្ូន ឆ្ន ២

០០០)

អត្ថបទ្សើដពើ “អនកត្សូ˜ម្ត្ិបូរដ ដភទ្ស្ថទ្រចាប់លុបដចាលវធា

នដផសRៗកុR

ប្បដទ្សអាហសR់ទ្ើន” សរដសរដោយ

Schmall, E. ស្ថរព័ត្៌មាន The New York Times (នលងទ្ើ២៤ ម ឧសភា ឆ្ន ២០១២)

អត្ថបទ្សើដពើ “គណ្បកសនដោបាយដបើកចំហចំដពាះការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនកប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ”

ដោយ Sokha, T. ស្ថរព័ត្៌មានភនំដពញបុ៉ាសដិ៍ (នលងទ្១

ម ម្ិលុ ឆ្ន ២

០១៧)

អត្ថបទ្សើដពើ “អនក ពាកយរោា ភិបាលមានប្បស្ថសន៍ថា ប្បដទ្សកម្ពុជាស្ថវ គម្នការដរៀប៍ អាពាហពិ៍ ពាហរប៍ សអនក់

ប្សឡាញ់ដភទ្ែូចោន ” ដោយ Takihiro, C. ស្ថរព័ត្៌មាន ម ារមលម្ (នលងទ្ើ២៤ ម កញ្ញា ឆ្ន ២០១៥)

អត្ថបទ្ “ប្ពះម្ហាកសប្ត្ផដល់ការោប្ំ ទ្ែល់ការដរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់អនកមានដភទ្ែូចោន ” ដោយ Vachon,

M. និR Doyle, K. ស្ថរព័ត្៌មាន មTម្បូឌា ដែលើ (នលងទ្២១ ម កុម្ភៈ ឆ្ន ២០០៤)

អត្ថបទ្សើដពើ “ដឆ្ព ះដៅផៃះវញ រដបៀបជ្ួសជ្ុលប្បព័នធ” ដោយ Wilson, A. និR Muong, V. ស្ថរពត្៌័ មាន ភនំដពញ

បុ៉ាសដិ៍ (នលងទ្ើ៣០ ម កញ្ញា ឆ្ន ២០១៦)

Document Metadata

បកសសម្ពនធ ឯករាជ្យ មែលដ្វើការដែើម្បដើ លើកកម្ពស់ និRការពារលទ្ធិប្បជា្ិបដត្យយ និRការដោរពសិទ្ម្នុសស

Document Metadata