Contract

<.. image(Document Cover Page. Document Number: 9504/23 ADD 2. Subject Codes: JAI 635 SCHENGEN 22 SCH-EVAL 108 FRONT 174 IXIM 128 MIGR 171 ASILE 58 ENFOPOL 248 COMIX 242 CORDROGUE 51. Heading: BEGELEIDENDE NOTA. Originator: de secretaris-generaal van de Europese Commissie, ondertekend door xxxxxxx Xxxxxxx XXXXXX, directeur. Recipient: het secretariaat-generaal van de Raad. Subject: BIJLAGE bij Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's Verslag over de staat van Schengen 2023. Commission Document Number: COM(2023) 274 final. Preceeding Document Number: Not Set. Location: Brussel. Date: 16 mei 2023. Interinstitutional Files: Not Set. Institutional Framework: Raad van de Europese Unie. Language: NL. Distribution Code: PUBLIC. GUID: 5506574512120686998_0) removed ..>

Raad van de Europese Unie

Brussel, 16 mei 2023 (OR. en)

9504/23

ADD 2

JAI 635

SCHENGEN 22

SCH-EVAL 108

FRONT 174

IXIM 128

MIGR 171

ASILE 58

ENFOPOL 248

COMIX 242

CORDROGUE 51

BEGELEIDENDE NOTA

van: de secretaris-generaal van de Europese Commissie, ondertekend door xxxxxxx Xxxxxxx XXXXXX, directeur

ingekomen: 16 mei 2023

aan: het secretariaat-generaal van de Raad

nr. Comdoc.: COM(2023) 274 final

Betreft: BIJLAGE bij Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's Verslag over de staat van Schengen 2023

Hierbij gaat voor de delegaties document COM(2023) 274 final Annex 2.

Bijlage: COM(2023) 274 final

9504/23 ADD 2 hb

JAI.B NL

EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 16.5.2023

COM(2023) 274 final

ANNEX 2

BIJLAGE

bij

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's

Verslag over de staat van Xxxxxxxx 0000

XX XX

BIJLAGE 2

Compendium van beste praktijken zoals vastgesteld in het kader van het Schengenevaluatie- en toezichtmechanisme

Aangezien het Schengengebied zonder controles aan de binnengrenzen (het “Schengengebied”) een hoeksteen van de Europese integratie blijft, is een effectieve uitvoering van de Schengenregels van cruciaal belang om een vlot verkeer van personen over de grenzen te waarborgen, de veiligheid te vergroten met inachtneming van de grondrechten, en de samenwerking tussen de lidstaten te bevorderen. Het vaststellen van de beste praktijken en innovatieve oplossingen door lidstaten, die vervolgens door anderen kunnen worden toegepast, vormt de kern van het nieuwe Schengenevaluatie- en toezichtmechanisme. Het doel ervan is de uitvoering van het Schengenacquis te verbeteren.

In dit compendium is een brede reeks beste praktijken en innovatieve oplossingen verzameld voor diverse aspecten van het Schengenacquis, waaronder grensbeheer, terugkeer, visumbeleid, rechtshandhaving, gegevensbescherming en het gebruik van IT-systemen, welke aspecten werden geïdentificeerd tijdens Schengenevaluaties die plaatsvonden tijdens de uitvoering van het eerste (2015-2019) en tweede (2020-2022) meerjarige evaluatieprogramma.

Het compendium van beste praktijken is bedoeld om inzicht te bieden in innovatieve strategieën, instrumenten en maatregelen die autoriteiten van lidstaten kunnen ondersteunen bij de uitvoering van het Schengenacquis en hen bij het indienen van nieuwe voorstellen en initiatieven te helpen voort te bouwen op beproefde benaderingen en technieken. Voorts is het compendium bedoeld om het kader te versterken dat in de werkgroep van de Raad is gecreëerd, zodat de lidstaten worden aangemoedigd hun ervaringen te delen, kennis uit te wisselen en van elkaar te leren. Dit zou met name peer learning vergemakkelijken en de samenwerking tussen lidstaten bevorderen, wat zou leiden tot een betere uitvoering van de Schengenarchitectuur. Het compendium is niet bedoeld als vervanging of herhaling van bestaande beste praktijken in de verschillende toepasselijke aanbevelingen of het handboek van de Commissie of de Raad, maar als aanvulling met nieuwe items.

De Commissie is voornemens het compendium jaarlijks bij te werken om nieuwe en innovatieve maatregelen te verzamelen die de evaluatieteams tijdens de Schengenevaluatieactiviteiten van het voorgaande jaar hebben geïdentificeerd.

Deze beste praktijken moeten ook dienen ter ondersteuning van de doeltreffende uitvoering van het meerjarig strategisch beleid inzake Europees geïntegreerd grensbeheer. Daarom wordt de lidstaten verzocht de relevante beste praktijken te verwerken in hun nationale strategieën inzake geïntegreerd grensbeheer voor het Europees geïntegreerd grensbeheer.

Dit compendium dient slechts ter informatie en is niet juridisch bindend. Het is bedoeld als waardevol hulpmiddel voor beleidsmakers, rechtshandhavers en andere belanghebbenden die betrokken zijn bij het waarborgen van de soepele en efficiënte werking van het Schengengebied, maar ook ter ondersteuning van mogelijke oplossingen voor corrigerende maatregelen naar aanleiding van toekomstige aanbevelingen van de evaluatieteams. Het maakt deel uit van het jaarverslag als bedoeld in artikel 25 van Verordening (EU) 2022/922 van de Raad.

1. Beheer van de buitengrenzen

Uitvoering van Europees geïntegreerd grensbeheer

Governance van nationaal geïntegreerd grensbeheer

- Op nationaal niveau wordt een centrum opgericht waarin zeven autoriteiten samenwerken, waaronder de politie, migratiedienst en douane. Het hoofddoel ervan is tegenmaatregelen te ontwikkelen, vroegtijdige waarschuwingen te geven en aanbevelingen te ontwikkelen. Het is een permanente structuur, die georganiseerd is rond het werk van tijdelijke eenheden en beschikt over een breed scala aan analytische producten die zowel de tactische besluitvorming op lokaal niveau als de strategische besluitvorming op ministerieel niveau ondersteunen. De analyses van het centrum worden via het webplatform van de politie onder alle eenheden van de grenspolitie verspreid. [Duitsland, 2015]

- Het opzetten van een goed werkend en permanent governancesysteem voor het Europees geïntegreerd grensbeheer, dat wordt gecoördineerd door een specifieke bestuursstructuur en alle betrokken nationale autoriteiten omvat, is essentieel voor de efficiënte instelling, monitoring en uitvoering van het Europees geïntegreerd grensbeheer in de lidstaten. De betrokkenheid van de Frontex- verbindingsfunctionaris (als waarnemer) bij het nationale bestuursorgaan voor het Europees geïntegreerd grensbeheer wordt nuttig geacht voor de uitwisseling van informatie en een doeltreffende samenwerking, alsmede om voor een verbinding tussen het nationale en het Europese niveau te zorgen. [Thematische evaluatie van strategieën voor nationaal geïntegreerd grensbeheer, 2020]

Samenwerking tussen instanties

- Nauwe en effectieve, geformaliseerde coördinatie en samenwerking tussen de verschillende nationale autoriteiten op centraal, regionaal en lokaal niveau worden essentieel geacht voor het effectieve functioneren van geïntegreerde grensbeheersystemen. In de territoriale wateren en op het land van de betrokken derde landen worden grensbewakingseenheden ingezet die aan boord van vliegtuigen en schepen van de lidstaat permanent gezamenlijk patrouilleren, met ondersteuning van elektronische middelen zoals het geïntegreerd systeem voor bewaking van de buitengrenzen (SIVE). [Thematische evaluatie van strategieën voor nationaal geïntegreerd grensbeheer, 2020]

Search And Rescue (Opsporing en redding)

- De nationale strategie moet gericht zijn op de doelstellingen om de search-and-rescue-functie (SAR- functie) te integreren in het nationale bewakingsconcept voor de zeegrenzen en een link te leggen met de op dit gebied geboden EU-steun in het kader van de door Frontex gecoördineerde gezamenlijke maritieme operaties. De SAR-functie moet, wat planning en ontwikkeling van bewakingscapaciteiten betreft, als een integraal onderdeel in het nationale systeem voor bewaking van de zeegrenzen worden opgenomen. Het nationale SAR-centrum zou de door het SAR World System verzamelde informatie kunnen delen om de planning van de bewaking te verbeteren. [Thematische evaluatie van strategieën voor nationaal geïntegreerd grensbeheer, 2020]

Kwaliteitscontrolemechanisme

- Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft op basis van de Europese en nationale kwaliteitscontrolemechanismen een nationaal evaluatiemechanisme voor de buitengrenzen ingesteld. Hierin zijn de aanbevelingen samengebracht van het Schengenevaluatiemechanisme, de kwetsbaarheidsbeoordeling van Frontex en de nationale evaluatiebezoeken. Tijdens de bezoeken werden de problemen met het Schengeninformatiesysteem/Sirene en op het gebied van politiële samenwerking geëvalueerd. [Oostenrijk, 2020]

- Het grensbeheer op nationaal en EU-niveau moet systematisch worden onderworpen aan de toepassing van het Europese kwaliteitscontrolemechanisme dat het gehele toepassingsgebied van het Europees geïntegreerd grensbeheer bestrijkt. Het permanente nationale kwaliteitscontrolemechanisme omvat een pool van nationale evaluatoren, die worden opgeleid via Schengenevaluatorcursussen van Frontex. [Thematische evaluatie van strategieën voor nationaal geïntegreerd grensbeheer, 2020]

Nationaal en Europees systeem voor situationeel bewustzijn en vroegtijdige waarschuwing

Samenwerking (situationeel bewustzijn)

- De gendarmerieën van twee naburige lidstaten ontwikkelden een zeer goede bilaterale samenwerking op grond van een memorandum van samenwerking. Op basis van dit memorandum kan onder meer gezamenlijk op zee en op het land worden gepatrouilleerd en kan operationeel personeel worden uitgewisseld. De autoriteiten van deze lidstaten kwamen tevens overeen om hun systemen voor maritieme bewaking te integreren en informatie over het maritieme situatiebeeld te delen. [Portugal/Spanje, 2017]

- De coördinatie tussen de nationale coördinatiecentra van twee naburige lidstaten maakt een gemeenschappelijk situatiebeeld, efficiënte informatie-uitwisseling, beter situationeel bewustzijn aan de gemeenschappelijke grenzen en grotere reactiecapaciteit mogelijk, aangezien ook de positionering van de middelen door beide landen wordt gedeeld. [Portugal/Spanje, 2017]

Grenscontroles

Landgrenzen

- De ploegleider houdt operationele briefings voor de functionarissen die met de eerstelijnsgrenscontrole belast zijn voordat zij grenscontroles uitvoeren op een inkomende hogesnelheidstrein voor passagiers uit een niet-Schengenland. Aan deze briefings nemen ook vertegenwoordigers van de douane deel om te zorgen voor een coherente uitwisseling van informatie over geactualiseerde risicoprofielen en andere relevante operationele gegevens. Eén teamlid van de grensbewakingspatrouille was speciaal opgeleid voor inlichtingenbeheer. Effectieve grenscontroles worden uitgevoerd op basis van een strategische verdeling van het personeel en een adequaat gebruik van talen die de samenstelling van de passagiers weerspiegelen. Over alle treinen, passagiers en treinmedewerkers op deze treinen is geavanceerde reizigersinformatie nodig. Aangewezen grenswachten verwerken geavanceerde passagiersinformatie op de passagierslijst, die vooraf is gecontroleerd aan de hand van vooraf geselecteerde registers, en beoordelen de gesignaleerde risico’s. Reisdocumenten worden visueel en met behulp van passende technische middelen onderzocht en geverifieerd. [Finland, 2018]

Luchtgrenzen

- Een speciale eenheid van zes grenswachten houdt toezicht op particulier transport en recreatieve luchtvaart, waaronder lichte luchtvaartuigen en helikopters, omdat zij toegang heeft tot realtime routetracking- en vluchtgegevens van de militaire radar. De eenheid ontvangt alle vluchtplannen, die vervolgens worden geanalyseerd. Wanneer de luchthaven van vertrek of aankomst geen grensdoorlaatpost is, wordt een politie-eenheid gewaarschuwd om te interveniëren. Bij ongeoorloofde landingen op vliegvelden die niet bestemd zijn voor grensoverschrijdingen, leggen de autoriteiten boeten op. Er wordt regelmatig een risicobeoordeling van afwijkende vliegroutes uitgevoerd. [België, 2020]

Grensbewaking

- De grenswachten worden ondersteund door een operationeel systeem dat directe mobiele raadpleging van de relevante databanken en operationele coördinatie bij de grensbewaking mogelijk maakt. Het systeem wordt ook gebruikt voor coördinatie en positionering van patrouilles, situationeel bewustzijn en een efficiënt reactievermogen. Voorts biedt dit het regionaal coördinatiecentrum tijdig een algemeen operationeel beeld en de mogelijkheid om de juiste interventiemiddelen en het juiste communicatiekanaal te kiezen. Via de interactieve interface kunnen de grensbewakings- en politiepatrouilles, de ploegleiders en het regionale coördinatiecentrum de geolocatie van een specifieke plaats selecteren en rechtstreeks naar de monitors in de patrouillewagens en -vaartuigen sturen. Het biedt de grenswachten die verantwoordelijk zijn voor de grensbewaking een constant en volledig situationeel bewustzijn, vergemakkelijkt de communicatie en verbetert het reactievermogen. [Estland, 2018]

- De grenswacht maakt gebruik van onbemande luchtvaartuigen voor bewakings- en interventietaken. Alle regionale eenheden die verantwoordelijk zijn voor de buitengrenzen van het land, zijn op het systeem aangesloten. Het bestaat uit drie platforms (onbemande mini-motorzweefvliegtuigen), een grondstation (met afstandsbediening, schermen en antenne) en andere ondersteunende apparatuur. De platforms zijn uitgerust met daglicht- en nachtzichtcamera’s en er kan altijd minimaal één platform worden gebruikt. De hoogwaardige beelden van de camera’s worden in real time aan het grondstation of aan andere aangesloten ontvangers geleverd. Dit systeem van onbemande luchtvaartuigen kan de grensbewakingscapaciteit vergroten, het situationeel bewustzijn verbeteren en de reactiecapaciteit vergroten. Zodra er een vliegend voorwerp wordt gedetecteerd, wordt snel het regionale coördinatiecentrum op de hoogte gebracht zodat er specifieke interventiemaatregelen kunnen worden getroffen. [Polen, 2019]

Internationale samenwerking

- De totstandbrenging van multilaterale samenwerking en bilaterale overeenkomsten met verscheidene derde landen maakt gegevensuitwisseling in real time mogelijk over maritieme bewaking en in de grensdoorlaatposten voor de controles op veerboten, evenals andere grensgerelateerde informatie. De autoriteiten bieden actief ondersteuning voor de ontwikkeling van nationale grenscontrolecapaciteiten in derde landen door donatie van materieel. [Italië, 2021]

- De nationale autoriteiten beheren de migratiestromen en pakken grensoverschrijdende criminaliteit van buiten het Schengengebied aan door uitvoering van een regionaal grensbewakingsconcept. Dit behelst de inzet van verbindingsfunctionarissen uit derde landen bij de regionale coördinatiecentra van de lidstaat en vice versa, hetgeen de rechtstreekse samenwerking en informatie-uitwisseling moet vergemakkelijken. In de territoriale wateren en op het grondgebied van de derde landen worden grensbewakingseenheden ingezet, die constant gezamenlijk patrouilleren op zee- en in de lucht. Het regionale grensbewakingssysteem is aangevuld met een opsporings- en reddingsmechanisme met vaartuigen die door de nationale instantie voor opsporing en redding worden gecoördineerd. [Spanje, 2022]

2. Visumbeleid

Externe dienstverlener

- Het opleggen van financiële sancties aan externe dienstverleners in geval van niet-naleving van het

contract, in combinatie met versterkt toezicht op hun werkzaamheden, is een effectieve manier om

ervoor te zorgen dat de externe dienstverlener zich aan de bepalingen van het contract houdt en zijn prestaties verbetert. [Oostenrijk, 2022]

Nationaal IT-systeem

- In het nationale IT-visumsysteem worden dringende aanvragen (bijvoorbeeld wanneer een aanvrager zeer kort na de indiening van de aanvraag moet reizen, zoals in geval van een ziekenhuisopname van een naast familielid) permanent gemarkeerd. Daardoor zijn dringende aanvragen gemakkelijk te herkennen en kan aan de behandeling ervan gemakkelijk prioriteit worden gegeven. [Malta, 2022]

3. Terugkeer

Effectiviteit van het terugkeersysteem

Terugkeerprocedures

- De praktijk om besluiten inzake terugkeer, verwijdering en inreisverbod in één stap te nemen, vermindert de administratieve lasten, terwijl de procedurele rechten van de terugkeerders volledig in acht worden genomen. [Oostenrijk, 2015]

- Dankzij de procedure voor kennisgeving van het “voornemen tot uitvaardiging van een inreisverbod” wanneer bij uitreiscontroles een illegaal verblijf wordt geconstateerd, waarbij de onderdaan van een derde land de gelegenheid krijgt bezwaar te maken, kunnen de autoriteiten een inreisverbod uitvaardigen zonder het vertrek van de onderdaan van een derde land te onderbreken, terwijl zij de rechten van de onderdaan van een derde land in acht nemen. [Nederland, 2021]

- De procedure die is vastgesteld om stelselmatig te controleren of een onderdaan van een derde land voldoet aan de verplichting om binnen de termijn voor vrijwillig vertrek terug te keren, omvat:

• verificatie in het informatiesysteem van de nationale grensbewakingsdienst dat de onderdaan van een derde land via een grensdoorlaatpost is vertrokken;

• raadpleging van de bevoegde autoriteiten van de naburige lidstaten over de vraag of de onderdaan van een derde land via hun gedeelte van de buitengrens is vertrokken;

• indien de bovengenoemde controles geen resultaat opleveren, bezoekt de nationale grensbewakingsdienst het laatst bekende adres van de onderdaan van een derde land in de lidstaat;

• de migratiedienst wordt van de resultaten op de hoogte gebracht en neemt passende maatregelen. [Litouwen, 2018]

Vrijwillige terugkeer

- De promotie voor programma’s voor begeleide vrijwillige terugkeer tijdens elke fase van de asiel- en terugkeerprocedures zorgt ervoor dat onderdanen van derde landen vanaf het eerste contact met de nationale autoriteiten volledig worden geïnformeerd over de mogelijkheid om vrijwillig terug te keren. Deze praktijk draagt bij tot het hoge percentage vrijwillige terugkeer, wat een waardigere, veiligere en kosteneffectievere manier is om illegaal verblijvende onderdanen van derde landen te laten terugkeren. [Luxemburg, 2016]

- Tijdens het hele terugkeerproces vormt vrijwillige terugkeer een prioriteit voor de nationale autoriteiten. Er is een proactieve aanpak om onderdanen van derde landen tijdens alle fasen van de procedure, met name in verwijdercentra, te motiveren voor vrijwillig vertrek. De verwijdercentra, waar

casemanagers en autoriteiten onderdanen van derde landen actief motiveren om het land vrijwillig te verlaten, terwijl ze zorgen voor adequate huisvesting en ondersteuning, worden als bevorderlijk voor vrijwillige terugkeer beschouwd. [Nederland, 2021]

- Het vroegtijdig betrekken van terugkeerders bij het bevorderen van vrijwillige terugkeer/vrijwillig vertrek en de mogelijkheid voor een terugkeerder om op elk moment van het terugkeerproces deel te nemen aan een vrijwillige terugkeerregeling, bevordert en versterkt het gebruik van vrijwillige terugkeer en re-integratie als een integraal onderdeel van een gemeenschappelijk EU-systeem voor terugkeer in overeenstemming met de EU-strategie inzake vrijwillige terugkeer en re-integratie. [Denemarken, 2022]

IT-systeem

- Er wordt gebruikgemaakt van moderne, op maat gemaakte technische apparatuur zoals tablets, smartphones en andere draagbare voorwerpen, met speciale software die is geprogrammeerd om het werk van de politie bij het identificeren van onderdanen van derde landen te vergemakkelijken, om snel na te gaan of de aan politiecontroles onderworpen onderdanen van derde landen het recht hebben om in de lidstaat te verblijven. [Zwitserland, 2018]

- Het gebruik van geavanceerde technologie, mobiele apparaten en uitgebreide databanken voor eenvoudige toegang en uitwisseling van informatie bevordert de effectieve terugkeer van onderdanen van derde landen zonder recht van verblijf. [Nederland, 2021]

- Het nationale IT-casemanagementsysteem op het gebied van terugkeer, dat is ontwikkeld in overeenstemming met het Frontex-model (Recamas), biedt terugkeergerelateerde instanties een efficiënt en geïntegreerd instrument voor een effectief beheer van terugkeerzaken. [Italië, 2021]

- Dankzij de koppeling van het nationale casemanagementsysteem op het gebied van migratie aan de chartervluchtmodule van de Frontex Application for Return (FAR) kunnen nationale autoriteiten alle charteroperaties die met de steun van Frontex worden georganiseerd, rechtstreeks bereiken en hen helpen om terugkeeroperaties efficiënter te organiseren en eraan deel te nemen. [Oostenrijk, 0000]

Xxxxxxxxxx

Procedure voor gedwongen terugkeer

- Er zijn procedures die de autoriteiten in staat stellen snel een beslissing te nemen over een volgende asielaanvraag die tijdens de uitzettingsprocedure wordt ingediend. Zo wordt, met inachtneming van het beginsel van non-refoulement, voorkomen dat de uitzetting van een onderdaan van een derde land wordt uitgesteld of vertraagd. [Nederland, 2015]

Toezicht op gedwongen terugkeer

- Adequaat toezicht wordt gegarandeerd door de volledige onafhankelijkheid van de National Guarantor en het toepassingsgebied van diens activiteiten, de opleidingen over grondrechten en het beginsel van non-refoulement die aan terugkeerbegeleiders worden gegeven, en het regionale netwerk van getrainde toezichthouders op gedwongen terugkeer dat op het hele grondgebied actief is. [Italië, 2021]

- De regelmatige onlinepublicatie van de verslagen over het toezicht op de gedwongen terugkeer door de Public Defender of Rights/openbare verdediger van de rechten, ook in het Engels, als onderdeel van het algemene jaarverslag van de ombudsman, zorgt voor een extra laag van toezicht op het verwijderingsproces, waardoor de transparantie ervan wordt vergroot en de effectiviteit van het

mechanisme voor toezicht op de gedwongen terugkeer verder wordt ondersteund. [Tsjechië, 2019]

Opleiding

- Een uitgebreid opleidingsprogramma door hooggekwalificeerde docenten, met een gevestigd kader voor begeleiding, ondersteund door een goed ontwikkeld netwerk van docenten, garandeert dat de begeleiding in overeenstemming met de hoge Frontex-normen wordt uitgevoerd. De opleiding omvat zowel theoretische als praktische onderdelen. Het theoretische deel is vooral gericht op de procedure voor terugkeeroperaties, de grondrechten, het wettelijk kader, de communicatie en het cultureel bewustzijn, evenals de medische aspecten. Tijdens het praktijkgedeelte worden de functionarissen vertrouwd gemaakt met interventietechnieken en situaties waarin vrijheidsbeperkende middelen mogen worden gebruikt (eerste contact, briefing voorafgaande geïnformeerde toestemming (PIC), instappen, zitplaatsen, beweging aan boord, irreguliere secundaire beweging, catering, toiletprocedure en overdracht). De praktische oefeningen worden uitgevoerd in een nagebouwd vliegtuig, waardoor het mogelijk is om in realistische situaties te trainen. [Portugal, 2022]

Xxxxxxxx met het oog op verwijdering

Verwijdercentra

- Een kinderkamer in registratiefaciliteiten voor buitenlanders biedt een geschikte en stimulerende omgeving voor kinderen. De ruime openingstijden en toegankelijkheid zonder beperkingen, de aanwezigheid van een maatschappelijk werker en het grote aanbod aan spelletjes en activiteiten maken het aantrekkelijk voor kinderen om er gebruik van te maken. [Litouwen, 2018]

- Gezinscentra en speciale psychiatrische voorzieningen kunnen tegemoetkomen aan de specifieke behoeften van kwetsbare personen in bewaring. De inrichting, de activiteiten en de inzet van het personeel van het gezinscentrum laten ruimte voor een zo normaal mogelijk gezinsleven en bieden een geschikte en stimulerende omgeving voor gezinnen en niet-begeleide minderjarigen. In de psychiatrische faciliteit kunnen de verschillende betrokken partijen nauw samenwerken om kwetsbare personen met psychologische problemen tijdens hun terugkeerproces te helpen en tegelijkertijd de terugkeerprocedure efficiënter te laten verlopen. [Nederland, 2021]

- De ontwikkelde protocollen en de opleiding van het personeel, in combinatie met het ontwerp en de regeling, dragen bij tot vermindering van stress en trauma voor minderjarigen tijdens het terugkeerproces en zijn in overeenstemming met het beginsel van het belang van het kind. [Noorwegen, 2022]

4. Politiële samenwerking

Nationale strategieën voor rechtshandhaving

- Elke vier jaar stelt de Minister van Justitie en Veiligheid de nationale veiligheidsagenda met nationale beleidsdoelstellingen voor de politietaken vast. Op regionaal niveau vertaalt het lokale bestuur de nationale prioriteiten naar regionale beleidsdoelstellingen voor de politie in de regionale veiligheidsagenda. Rechtshandhavingsorganen wisselen inlichtingen en informatie uit om de juiste informatie en inlichtingen te verzamelen die kunnen bijdragen tot de nationale veiligheidsagenda, de regionale veiligheidsagenda’s en de dreigingsevaluatie van de zware en georganiseerde criminaliteit

(Socta) van Europol. Stuurgroepen van de onderzoeksafdeling zijn belast met de coördinatie en

monitoring van de hele procedure. Via een dagelijkse operationele briefing worden de verschillende politieteams geïnformeerd over de specifieke aandachtspunten binnen hun werkgebied. De briefing is gebaseerd op een nationaal model en biedt alle relevante informatie en inlichtingen die beschikbaar zijn op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau. Er worden ook verschillende dreigingsevaluaties uitgewerkt. Deze worden bijvoorbeeld gebruikt als uitgangspunt voor de beleidsvorming in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en voor het inschatten van de dreigingsniveaus die de waarschijnlijkheid van een terroristische aanslag aangeven. Daarnaast maken de onderzoeks- en analysedesks van alle regionale inlichtingendiensten hun eigen dreigings- en veiligheidsbeoordelingen. [Nederland, 2021]

Organisatie van het centrale contactpunt voor de internationale uitwisseling van rechtshandhavingsinformatie

Organisatie, informatie-uitwisseling

- Er zijn nationale systemen beschikbaar voor alle rechtshandhavingsinstanties, zodat deze toegang tot elkaars informatie hebben, wat vertragingen vermindert en de efficiëntie verhoogt. Omdat alle rechtshandhavingsinstanties hetzelfde nationale systeem gebruiken voor het registreren van zaken, wordt bovendien voorkomen dat verschillende rechtshandhavingsinstanties aan dezelfde zaken werken of kansen missen om meer samen te werken. [Finland, 2018]

- Voor een betere coördinatie van de internationale politiële samenwerking heeft de politie een netwerk van contactpersonen voor internationale politiële samenwerking opgezet. Er zijn contactpersonen in alle regionale hoofdkantoren van de politie en in het hoofdkantoor van politie in de hoofdstad. De contactpersonen fungeren als schakel tussen de lokale politiefunctionarissen en het centrale contactpunt op het hoofdkantoor van de nationale politie bij de uitvoering van de volgende taken: advisering over de keuze van het kanaal voor politiële samenwerking, assistentie bij het opstellen van de verzoeken om informatie-uitwisseling, vertaling en overdracht van de antwoorden aan de lokale politie, bewustmaking van lokale politiefunctionarissen van de verschillende mogelijkheden voor internationale informatie-uitwisseling. De contactpersonen helpen de kwaliteit te verbeteren en vergemakkelijken de coördinatie van verzoeken om informatie-uitwisseling. [Polen, 2019]

- Er is een vaste dagelijkse stroom van meldingen van criminele incidenten van het lokale niveau naar het regionale, en vervolgens naar het deelstaatsniveau. In de praktijk is regelmatig een elektronisch verslag over de gebeurtenissen van de afgelopen 24 uur beschikbaar voor het managementteam van het lokale bureau, het regionale niveau en het centrale gerechtelijke politie op deelstaatsniveau. Hierdoor kunnen alle niveaus weloverwogen beslissingen nemen. [Duitsland, 2020]

- In het systeem voor de coördinatie van terrorismebestrijdingsoperaties worden alle inlichtingen van de verschillende politieorganisaties en instellingen die verantwoordelijk zijn voor het voorkomen en bestrijden van terrorisme, gewelddadig radicalisme, evenals georganiseerde en zware criminaliteit, verzameld. Het systeem biedt een adequaat alternatief dat informatiebeheer combineert met operationele coördinatie in een situatie waarin de relevante nationale autoriteiten geen toegang tot elkaars databanken hebben. [Spanje, 2022]

Organisatie

- Het permanente inlichtingen- en analysecentrum voor criminaliteit (PCB) van de politie, douane en grenswacht is een vorm van effectieve samenwerking en coördinatie tussen de rechtshandhavingsautoriteiten dat onder andere gemeenschappelijke analytische en

dreigingsbeoordelingsverslagen produceert. Als zodanig kan het PCB worden beschouwd als een spil die zowel het beleidsniveau bij het nemen van beslissingen op basis van bewijzen en een gemeenschappelijk situatiebeeld, als de regionale en lokale diensten bij hun onderzoeks- en inlichtingeninspanningen ondersteunt. [Finland, 2018]

- Er is een uitgebreide en intensieve samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties en de nationale belasting- en douanedienst op zowel nationaal als regionaal niveau. Gezamenlijke onderzoeken en operaties, evenals uitwisseling van informatie en gegevens zijn gangbare praktijken. [Hongarije, 2019]

- De centra voor politiële samenwerking hebben hun eigen nieuwe, ultramoderne module voor het casemanagementsysteem, die in het nationale casemanagementsysteem van de politie is geïntegreerd en ingebouwde functionaliteit heeft voor het genereren van uitgebreide, geautomatiseerde statistieken over grensoverschrijdende activiteiten. [Hongarije, 2019]

- De oprichting van centrale bureaus, die middelen van verschillende overheden bundelen en zich richten op één soort misdaad, leidt tot zeer effectieve operationele resultaten. [Frankrijk, 2021]

- Er is een effectieve structuur om niet alleen de nationale dreigingsanalyse te maken, maar ook specifieke dreigings- en risicoanalyses. De structuur combineert centraal georganiseerde kwaliteitscontrole met behoefteanalyse op regionaal niveau. De multidisciplinaire eenheid voor strategische analyses is verantwoordelijk voor de strategische misdaadanalyse. De eenheid omvat een team dat op nationaal niveau werkt en veldteams in verschillende regio’s. De kwaliteitscontrole wordt op centraal niveau uitgevoerd, wat ook voor samenhang tussen de verschillende analytische producten zorgt. De eenheid produceert de jaarlijkse nationale dreigingsevaluatie die gericht is op groepen binnen de georganiseerde misdaad. [Frankrijk, 2021]

- De afdeling Internationale samenwerking combineert uitwisseling van operationele informatie met strategische besluitvorming op internationaal niveau. Deze divisie biedt onderdak aan het nationale centrale contactpunt voor internationale informatie-uitwisseling op het gebied van de rechtshandhaving. De divisie profiteert van de vertegenwoordiging van zowel nationale politiediensten, regionale politiediensten als de douane. Beide betrokken autoriteiten beschikken over een netwerk van deskundigen op het gebied van internationale politiële samenwerking, die de criminele inlichtingeneenheden op regionaal niveau bijstaan en adviseren over het gebruik van de instrumenten voor internationale politiële samenwerking. De belangrijkste rechtshandhavingsautoriteiten leiden regelmatig deskundigen op voor internationale politiële samenwerking. Deze deskundigen maken deel uit van hun eenheid op regionaal niveau en vervullen deze functie naast hun dagelijkse werk. De kennisoverdracht aan het netwerk vindt plaats tijdens een jaarlijkse bijeenkomst, waar bijvoorbeeld nationale verbindingsfunctionarissen van Europol als sprekers worden uitgenodigd. Tussen deze vergaderingen door wordt kennis over nieuwe procedures aan het netwerk doorgegeven via nieuwsbrieven of ad-hocvergaderingen. Bovendien krijgen de voor het netwerk van de autoriteit geworven deskundigen een training van een week over de mogelijkheden voordat zij lid worden van het netwerk. Deze netwerken van deskundigen zijn een laagdrempelige manier voor de verspreiding van kennis over internationale politiële samenwerking op het regionale niveau. [Spanje, 2022]

Informatiebeheer - mobiele toepassingen

- Er zijn mobiele apparaten ingezet om patrouillerende agenten via een mobiele toepassing toegang te

geven tot relevante databanken. De gebruiksvriendelijke en krachtige mobiele apparaten kunnen

kentekenplaten van voertuigen en de machineleesbare zone van identiteitsdocumenten lezen. Ze zijn ook uitgerust met mogelijkheden voor gezichtsherkenning (d.w.z. om foto’s voor gezichtsherkenningsdoeleinden naar een centrale databank te zenden). [Hongarije, 2019]

- Alle politiefunctionarissen met het relevante profiel zijn uitgerust met smartphones met directe toegang tot (inter)nationale databanken en met een beveiligde communicatietoepassing. De nationale politiediensten gebruiken een mobiele oplossing waarmee zij buiten het kantoor kunnen werken. Via mobiele apparaten (tablets, smartphones en laptops) kan elke operationele politiefunctionaris (inter)nationale databanken raadplegen (zoals identiteitsdocumenten, kentekenplaten en biometrische gegevens). Voorwerpen, zoals kentekenplaten, die met de smartphone worden gescand, worden onmiddellijk in de centrale databank gecontroleerd. [Nederland, 2021]

Gebruik van Europol-instrumenten voor grensoverschrijdende samenwerking en informatie- uitwisseling

- Gegevens uit het nationale systeem voor politieonderzoeken worden automatisch naar het informatiesysteem van Europol geüpload. De databank met lopende onderzoeken is verbonden met een geautomatiseerde data loader in het informatiesysteem van Europol. Dagelijks wordt nieuwe informatie toegevoegd, bestaande informatie verbeterd en oude informatie verwijderd. Dit proces is volledig geautomatiseerd. De nationale Europol-eenheid behandelt hits tussen nationale onderzoeken en buitenlandse onderzoeken die reeds in het informatiesysteem van Europol beschikbaar zijn. [Nederland, 2021]

Grensoverschrijdende samenwerking in binnengrensgebieden

Operationele samenwerking met naburige lidstaten

- Gezamenlijke trilaterale patrouilles op treinen naar buurlanden. [Oostenrijk, 2015]

- De lidstaten stellen halfjaarlijks een gezamenlijk misdaadanalyseverslag op en om de twee weken een operationeel misdaadanalyseverslag. Verder wordt er dagelijks een briefing met informatie over de in een lidstaat gepleegde misdrijven voorbereid en met de partnerlidstaten gedeeld. [Liechtenstein, 2015]

- Binnen een politiedistrict in een grensregio is een gezamenlijk analyseteam aanwezig. Hierin zijn verschillende instanties vertegenwoordigd, waaronder politie, douane en grensbewaking. De analyses worden gebruikt bij het nemen van beslissingen over grenscontroles, politie- en douanezaken. De analyseverslagen werden gebruikt om functionarissen vooraf te informeren over gezamenlijke patrouilles, onder meer wat betreft de dagen, tijdstippen en locaties waarop gepatrouilleerd zou worden. Voor de havens die zijn goedgekeurd voor aankomsten van buiten het Schengengebied, worden maandelijkse risicoanalyseverslagen samengesteld. Deze worden gebruikt voor zowel de operationele als de administratieve aspecten van de grenscontroles. [Denemarken, 2017]

- De administratieve overeenkomst inzake de samenwerking tussen politieautoriteiten in de Noordse landen voorziet in meer operationele politiële samenwerking tussen de Noordse politieautoriteiten. De overeenkomst bevat richtlijnen voor de uitwisseling van informatie (voor preventie, opsporing of onderzoek van strafbare feiten), politieverhoren in het rechtsgebied van een van de andere partijen,

verzoeken om afschriften van strafregisters en betekening van dagvaardingen, het zoeken naar

personen in een ander Noords land, gezamenlijke onderzoeksteams, uitlening van apparatuur en doorreis in verband met de uitlevering van buitenlandse burgers. Nationale politiefunctionarissen zijn zich bewust van de bepalingen waarvan ze dankzij deze overeenkomst gebruik kunnen maken. [Denemarken, 2017; Finland, 2018]

- Ten behoeve van een effectieve grensoverschrijdende samenwerking en wederzijdse inzet van middelen ondertekenden naburige lidstaten een overeenkomst over het gemeenschappelijke gebruik van geheime menselijke inlichtingenbronnen voor de uitvoering van undercoveroperaties met behulp van een gemeenschappelijke pool van politiefunctionarissen. [Litouwen, 2018]

- De bilaterale overeenkomsten inzake politiële samenwerking die met twee naburige lidstaten zijn gesloten, maken de uitwisseling van informatie over administratieve overtredingen mogelijk, voorzien in de overbrenging en doorreis van personen over het grondgebied van de andere staat door functionarissen van de andere overeenkomstsluitende partij, bevatten bepalingen die het traditionele toepassingsgebied voor grensoverschrijdende achtervolging en grensoverschrijdende observatie uitbreiden, en verlenen dezelfde politiebevoegdheden als die van een nationale politiefunctionaris wanneer de politiefunctionarissen van de andere lidstaat hun activiteiten op hun respectieve grondgebied uitoefenen. Met deze overeenkomsten wordt ook een groot aantal grensoverschrijdende gezamenlijke initiatieven voor politiële samenwerking georganiseerd. [Tsjechië, 2019]

- Het nationale datasysteem biedt schermflitsen wanneer er een operatie begint, zodat operatoren onmiddellijk worden gewaarschuwd voor noodzakelijke follow-up. Daarnaast biedt het live feeds. Verder is de geolocatie van de patrouillewagens zichtbaar in het systeem. Zowel de centra voor politiële samenwerking en douane als het centrale contactpunt hebben rechtstreeks toegang tot het systeem. [Tsjechië, 2019]

- De met naburige Schengenlanden afgesloten bilaterale overeenkomsten staan grensoverschrijdende achtervolgingen op het respectieve grondgebied toe zonder enige tijdsbegrenzingen en territoriale beperkingen, en geven ook toestemming voor achtervolgingen buiten de strafbare feiten genoemd in artikel 2 van het Kaderbesluit van de Raad van 13 juni 2002 betreffende het Europees aanhoudingsbevel en de procedures van overlevering tussen de lidstaten, bijvoorbeeld wanneer iemand zich aan politie- of grenscontroles onttrekt. De bilaterale overeenkomsten gaan ook verder dan de bepalingen van de Schengenuitvoeringsovereenkomst door achtervolging over water toe te staan evenals aanhouding van de achtervolgde persoon door de buitenlandse politiefunctionaris die de achtervolging uitvoert. Volgens de overeenkomst kunnen achtervolgingen over meer dan één Schengen-binnengrens worden uitgevoerd. [Slowakije, 2019; Hongarije, 2019]

- De lidstaten werken succesvol samen op het gebied van grensoverschrijdende observatie met de buurlanden in gevallen waarin naar aanleiding van internationale verzoeken GPS-apparaten moeten worden gevolgd. Alle buurlanden beschikken over technisch compatibele apparaten waarmee voertuigen succesvol kunnen worden gevolgd zonder deze fysiek te schaduwen. Het centrale kantoor coördineert de uitvoering van dergelijke zaken en houdt uitgebreide statistieken bij. [Hongarije, 2019]

- Er zijn gezamenlijke bi-nationale brigades voor de bestrijding van illegale immigratie en mensensmokkelaars opgericht, evenals permanente internationale samenwerkingsmechanismen die twee buurlanden in staat stellen controles op basis van een gedeelde analyse van migratierisico’s te organiseren. Deze “brigades” (of “gezamenlijke eenheden”) aan de Frans-Duitse en de Frans-Italiaanse grens zijn samengesteld uit een gelijk aantal, op technische en taalkundige vaardigheden geselecteerde functionarissen uit beide landen, en vallen onder de Prüm-overeenkomsten of onder een bilaterale

overeenkomst. Naast gezamenlijke patrouilles verzorgen de gezamenlijke brigades (of gezamenlijke

eenheden) gezamenlijke trainingen. Dit systeem van gezamenlijke brigades vergemakkelijkt de uitwisseling van informatie tussen de beide buurlanden evenals de coördinatie van controleoperaties, en moet daarom worden aangemoedigd en uitgebreid naar andere grenzen, met name de Frans-Spaanse grens. [Frankrijk, 2021]

Personele middelen

Verbindingsfunctionarissen

- In het kader van hun trilaterale politieovereenkomst zijn de lidstaten overeengekomen om al hun verbindingsfunctionarissen in derde landen met elkaar te delen en zich te richten op specifieke geografische doelgebieden. [België, 2015]

- Op grond van de Noordse overeenkomst voor politiële samenwerking kunnen nationale rechtshandhavingsautoriteiten (politie, douane en grensbewaking) gebruikmaken van het volledige netwerk van Noordse verbindingsfunctionarissen over de hele wereld. Daarnaast kunnen de lidstaten gebruikmaken van verbindingsfunctionarissen van andere lidstaten. Bovendien wordt de samenwerking tussen de politiediensten van de lidstaten versterkt door de stationering binnen de politiedienst van één lidstaat. [Finland, 2018]

Opleiding

- De lidstaat heeft het concept van gezamenlijke opleiding met de politiediensten van zijn buurlanden omarmd als een manier om de samenwerking in de grensgebieden te verbeteren. Gezamenlijke opleidingen en samenwerking van rechtshandhavingsinstanties met buitenlandse tegenhangers vloeien bijvoorbeeld voort uit het werk van het Comité voor Bilaterale Samenwerking. Daarnaast worden ook door het centrum voor politie- en douanesamenwerking gezamenlijke opleidingen georganiseerd. [Duitsland, 2020; Spanje, 2022]

Ondersteuning van buitenlandse politiefunctionarissen tijdens evenementen

- Bij bijzondere evenementen (bv. muziekfestivals, kerstmarkten, sportevenementen en voetbalwedstrijden) maken de politieautoriteiten op grond van Besluit 2008/615/JBZ van de Raad gebruik van de ondersteuning door buitenlandse politiefunctionarissen. Tijdens een groot festival kan de politie van de deelstaten rekenen op de steun van geüniformeerde politiefunctionarissen uit andere EU-lidstaten en speciale teams ter bestrijding van zakkenrollerij uit andere EU-lidstaten. [Duitsland, 2020]

5. Grootschalige informatiesystemen

Schengeninformatiesysteem (SIS)

Nationale toepassingen

Signaleringen en query’s

- Als het Sirene-bureau met behulp van de nationale toepassing een signalering aanmaakt, bijwerkt of verwijdert, wordt de afgevende/verzoekende autoriteit daarvan automatisch op de hoogte gesteld via een automatische melding per e-mail. Dit vereenvoudigt de procedure, vermindert de werklast en verbetert de uitwisseling van informatie tussen de verschillende betrokken autoriteiten. [Hongarije, 2019]

- Uitgebreide uitrol van de functionaliteit voor het opzoeken van vingerafdrukken in het nationale systeem en het geautomatiseerd systeem voor de identificatie van vingerafdrukken (AFIS) van het SIS. Deze functionaliteit en de vingerafdruklezers zijn in de meeste politiebureaus beschikbaar. [Duitsland, 2020]

- De lidstaat ontvangt passagiersgegevens van alle vluchten uit derde landen, het Targeting Centre Borders verzamelt deze gegevens waarna deze automatisch worden verwerkt via het nationale Advance Passenger Information System (API-systeem). Het API-systeem omvat nationale databanken, “watch lists”, profielen op basis van risicoanalyses, het SIS en de databank voor gestolen en verloren reisdocumenten. In het geval van een match hebben de operators toegang tot verschillende databanken en gebruiken ze de nationale toepassing om de match te verifiëren en meer informatie over de signalering op te vragen (foto’s, vingerafdrukken, meer details over de “te ondernemen actie”, enz.). In het resultaat van de hit worden identificatiecodes, “reden voor verzoek” en “te ondernemen actie” weergegeven. De gegevens en vluchtgegevens van de verdachte worden naar de betreffende luchthaven of zeehaven gestuurd, die verantwoordelijk is voor de aanhouding van de verdachte. [Nederland, 2021]

- Alle toepassingen voor uitvoering van SIS-query’s bieden een gemakkelijke mogelijkheid (een kleine rode knop onder de naam van de eindgebruiker) om de informatie van waarschuwingen over de gegevenskwaliteit bij SIS-signaleringen per kantoor (per kantoorcode) in te zien, wat een gemakkelijke manier kan zijn om fouten in de nationale SIS-signaleringen te corrigeren. [Italië, 2021]

Melding van een hit

- Er zijn verschillende praktijken ingevoerd om ervoor te zorgen dat het Sirene-bureau automatisch op de hoogte wordt gebracht van een hit. Met name:

• Weergave van informatie op schermen van tweedelijnsfunctionarissen over een hit zodra deze in de eerste lijn wordt geregistreerd. Ook de grenswachten op het Sirene-bureau ontvangen via hun grensbewakingstoepassing informatie over hits. [Polen, 2015]

• Wanneer bij de nationale instantie voor het wegverkeer een hit binnenkomt, ontvangt het Sirene-bureau een automatische e-mailmelding. Dit stelt de Sirene-operator in staat de hit te verifiëren en contact op te nemen met de instantie indien deze geen initiatief heeft genomen. [Luxemburg, 2016]

• De grenstoepassing heeft een “chat”-functie voor contact met de zaakbehandelaar op het Sirene-bureau, zodat rechtstreeks contact met het Sirene-bureau mogelijk is als een intern formulier voor het melden van hits wordt verzonden. [Kroatië, 2018]

• Eindgebruikers kunnen rechtstreeks vanuit het venster voor het bekijken van SIS- signaleringen een melding over een hit naar Sirene sturen (automatisch gegenereerde e-mail). [Litouwen, 2018]

• Met de nationale toepassing kan de eindgebruiker “instant messages” sturen (d.w.z. berichten

van een tot twee regels) om meer details over de hit te geven. [Finland, 2018]

- In de grenscontroletoepassing is een gestructureerd rapportageformulier beschikbaar voor de eerstelijns grenscontrolebeambten; dit wordt gebruikt om de omstandigheden van de hit te beschrijven en deze informatie vervolgens naar de tweedelijnscontrole te zenden. [Polen, 2019]

- Voor alle eindgebruikers is een gestandaardiseerd formulier voor het melden van hits beschikbaar. Eindgebruikers hebben rechtstreeks toegang tot dit formulier via de toepassingen waarmee op deelstaatniveau SIS-query’s kunnen worden uitgevoerd of via het dossierverwerkingssysteem van de federale politie. Het hit-formulier is interactief en kan eenvoudig worden ingevuld met behulp van de

waarden in het vervolgkeuzemenu. Het herkent ook foutieve informatie die in de vrije tekstvelden is ingevoerd. [Duitsland, 2020]

- Op de luchthaven hebben grenswachten in samenwerking met douanebeambten een effectieve follow- upprocedure opgezet voor hits tijdens onopvallende controlesignaleringen. Wanneer grenswachten merken dat voor een passagier een SIS-verzoek voor een onopvallende controle van kracht is, geven ze dit onopvallend door aan de douanebeambten. [Frankrijk, 2021]

Mobiele apparaten

- Door de grote uitrol van mobiele apparaten is het totale aantal zoekopdrachten en hits in SIS gestegen. [Tsjechië, 2019]

- Gebruik van een mobiel apparaat dat de leesbare zone van de reisdocumenten controleert, de gegevens van documenten toont en opslaat, en nationale databanken en het SIS doorzoekt. Als de zoeksystemen uitvallen, kan met behulp van mobiele apparaten met documentlezers een SIS-controle worden uitgevoerd voor controle van het passagiersverkeer. [Hongarije, 2019]

- De distributie van mobiele apparaten waarmee het Schengeninformatiesysteem kan worden geraadpleegd, zorgt ervoor dat alle politiefunctionarissen het systeem gemakkelijk en snel zelf kunnen raadplegen, waar ze zich ook bevinden. [België, 2021]

Signalering

- In de Sirene-workflow is een waarschuwingsbericht aangemaakt om de autoriteiten eraan te herinneren dat ze biometrische gegevens moeten invoeren als die beschikbaar zijn, wanneer ze een signalering in SIS aanmaken. [Nederland, 2021]

- Bij het aanmaken van SIS-signaleringen via de nationale toepassing worden gegevens uit eerdere registraties automatisch toegevoegd. In de nieuwe signalering kunnen foto’s worden bijgevoegd en automatisch identiteitsgegevens worden ingevoegd. [Frankrijk, 2021]

Nationale SIS- en IT-systemen

- Er is een signaleringssysteem beschikbaar waarmee afwijkingen onmiddellijk kunnen worden gesignaleerd. In het geval van een afwijking stuurt de monitoringtool e-mails naar systeembeheerders. [Italië, 2016]

- Het Security Operations Center monitort de beveiliging op gebruikersniveau van het gehele politienetwerk en detecteert afwijkingen die op mogelijke aanvallen kunnen wijzen. Wanneer het Security Operations Center een verdacht gebruik detecteert, moet het Operations Center tussenkomen om de mogelijke afwijking te verifiëren. Door actieve monitoring van “atypisch gedrag” van de eindgebruikers die query’s uitvoeren, kunnen signalen van oneigenlijk gebruik van het Schengeninformatiesysteem worden opgespoord en mogelijke risico’s voor de gegevensbeveiliging worden voorkomen. [Nederland, 2021]

Sirene-bureau

Sirene-procedures

- Het Openbaar Ministerie heeft een dienstdoende balie die 24/7 beschikbaar is voor doorverwijzingen vanuit het Sirene-bureau. [Denemarken, 2017]

- Betrokkenheid van Sirene-medewerkers bij activiteiten ter plaatse tijdens grootschalige politieoperaties. [Zwitserland, 2018]

- Slachtoffers van misbruikte identiteiten krijgen een certificaat overeenkomstig de nationale procedures. [Denemarken, 2022]

- Er is een voorziening waarmee vingerafdrukken uit het Schengeninformatiesysteem via het Sirene- workflowsysteem bij het nationale geautomatiseerd systeem voor de identificatie van vingerafdrukken kunnen worden ingediend en automatisch kan worden opgevraagd of er wel/geen hits zijn. Dit proces wordt alleen gestart wanneer een dossier in het Sirene-workflowsysteem wordt aangemaakt. Overeenkomstig de wetgeving houdt het proces niet in dat de SIS-vingerafdrukken in het nationale AFIS worden opgeslagen. [Ierland, 2021]

Sirene-workflowsysteem

- Als zich in de casemanagementtoepassingen een hit voordoet met betrekking tot een signalering die aliassen, misbruikte identiteiten en/of koppelingen bevat, verschijnt er een venster waarin de aanwezigheid van deze relevante informatie wordt gemarkeerd. Deze kennisgeving biedt een effectieve oplossing voor een van de meest voorkomende problemen bij de queryoplossingen in de verschillende lidstaten: de moeilijkheid om deze informatie zichtbaar te maken voor de eindgebruiker. [Hongarije, 2019]

- Het Sirene-workflowsysteem controleert automatisch alle inkomende berichten van alle internationale kanalen (met inbegrip van de Sirene-formulieren) aan de hand van vooraf gedefinieerde trefwoorden. Persoonsgegevens in de formulieren worden automatisch in de gekoppelde databases gecontroleerd. Positieve resultaten bij een dergelijke screening worden als “hot hits” gemarkeerd om aan te geven dat deze formulieren met voorrang moeten worden behandeld. Dankzij deze oplossing kan het Sirene- bureau inkomende aanvragen effectief beheren zonder achterstand. [Liechtenstein, 2021]

- Het workflowsysteem bevat veel handige functies, waaronder de mogelijkheid van direct messaging met de eindgebruikers en vice versa, evenals sneltoetsen voor de meest gebruikte functies. [Ierland, 2021]

- Inkomende A- en M-formulieren (die worden gebruikt voor uitwisseling van informatie over respectievelijk Europese aanhoudingsbevelen en uitleveringsverzoeken, en over allerlei aanvullende informatie wanneer er geen procedure is vastgesteld) over personen worden automatisch verwerkt in het Sirene-casemanagementsysteem, dat de inkomende formulieren over signaleringen met betrekking tot terrorisme automatisch doorstuurt naar de Deense veiligheids- en inlichtingendienst. [Denemarken, 2022]

- De Sirene-formulieren die ambtenaren aanmaken, worden vooraf gevuld met signaleringsgegevens en bevatten vooraf vastgelegde teksten die met slechts één klik kunnen worden toegevoegd. De vooraf vastgelegde teksten zijn afgestemd op elke vorm en elk type van signalering. [Slowakije, 2019]

Opleiding

- De nationale politiedienst heeft de ontwikkeling van goed ontworpen e-learningmodules sterk ondersteund. Deze bleken in de context van de pandemie bijzonder efficiënt te zijn en vrijwel alle geïnteresseerde eindgebruikers te bereiken. Er werden ook instrumenten ontwikkeld voor het volgen van de voortgang van de cursisten en daarnaast werden er opfriscursussen geïntroduceerd. Hierdoor verwierven de eindgebruikers gemiddeld een goede kennis van het Schengeninformatiesysteem wat betreft mogelijkheden, functionaliteiten en te volgen procedures. [Ierland, 2021]

- Er is een uitgebreid handboek met interne procedures voor het afhandelen van SIS-signaleringen beschikbaar voor de Sirene-operators en dit handboek is rechtstreeks toegankelijk vanuit de Sirene- toepassing voor het afhandelen van zaken. [Noorwegen, 2017]

6. Gegevensbescherming

- De medewerkers van het college bescherming persoonsgegevens (CBP) die zich bezighouden met het visuminformatiesysteem (VIS) en het Schengeninformatiesysteem (SIS) krijgen een passende opleiding, die op elke persoon afzonderlijk wordt afgestemd. [Nederland, 2021]

- Breed opleidingsconcept van de verwerkingsverantwoordelijke voor N.XXX en met name aanbod van e- learningmodules en een uitgebreide opleidingsstrategie voor nieuwe medewerkers. [Nederland, 2021]

- Gedecentraliseerde structuur voor het toezicht op de bescherming van persoonsgegevens, waarbij in elke politie-eenheid contactpersonen voor kwesties op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens beschikbaar zijn, terwijl twee functionarissen voor gegevensbescherming met het algemene toezicht belast zijn. [Nederland, 2021]

- De functionaris voor gegevensbescherming van de verwerkingsverantwoordelijke voor N.SIS heeft een uitgebreid beleid opgesteld voor het melden van datalekken, inclusief procedures, hulpmiddelen en instructies voor het personeel. [Duitsland, 2020]

- Antwoorden aan betrokkenen van de autoriteit die het N.SIS beheert, zijn beschikbaar in verschillende talen. [Denemarken, 2017]

- De autoriteiten die het N.SIS en het N.VIS beheren, aanvaarden verzoeken in andere talen dan die van de lidstaten. [Litouwen, 2018]

- De meervoudige (regelmatige en uitgebreide) aanpak van het ministerie van Europese en Internationale Zaken voor het controleren van het visumproces in het kader van het visuminformatiesysteem. [Oostenrijk, 2020]

- Er is een goed ontwikkelde gegevensbeschermingsopleiding voor expatpersoneel op consulaire posten en een gegevensbeschermingsopleiding die wordt georganiseerd in samenwerking met de functionaris voor gegevensbescherming van het ministerie van Buitenlandse Zaken en de autoriteit voor gegevensbescherming. [Tsjechië, 2019]

- De federale autoriteit voor gegevensbescherming heeft instrumenten ontwikkeld voor uitvoering van regelmatig toezicht op de federale autoriteiten voor het Schengeninformatiesysteem en het Visuminformatiesysteem, en heeft verschillende toezichtactiviteiten uitgevoerd. [Duitsland, 2020].

- Uitgebreide activiteiten van de verwerkingsverantwoordelijke voor N.VIS met betrekking tot het toezicht op de consulaten en de externe dienstverlener, onder meer met betrekking tot problemen op het gebied van gegevensbeveiliging en -bescherming. Met name heeft de verwerkingsverantwoordelijke voor N.VIS de afgelopen jaren een reeks zelfaudits uitgevoerd. [Spanje, 2017]