Psikolojik Sözleşme. Psikolojik sözleşme kavramının temelini Agrysis (1960), Xxxxxxxx, Xxxxx, Munden, Xxxxx, Xxxxxx (1962), Xxxxxx (1965), Kotter (1973) ve Xxxxxxxx (1989,1995) gibi araştırmacılar işçi ve işveren arasındaki ilişkiler üzerine yaptıkları çalışmalarla oluşturmaya başlamışlardır (Xxxx ve diğ., 2007). Psikolojik sözleşme iş gören ve işveren ilişkilerinde, yazılı olmayan beklentilerin karşılıklı değişimleri olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımlama ile psikolojik sözleşme teorisi sosyal değişim teorisinin bir parçası olarak gözükmektedir. Sosyal değişim teorisi işyeri ilişkilerini açıklama yeterliliğini
Psikolojik Sözleşme. Psikolojik sözleşmeler hem etik hem de adil olarak algılanan değerlerin “dengeli değişimini” yaratmada beklenen karşılıklı yükümlülükler ile sosyal değişim teorisi bağlamında incelenmektedir (Xxxxxxx ve O'Xxxxx Xxxxx, 2003: 633). Psikolojik sözleşme başlangıçta Xxxxxx (1965; akt. Xxxxxxxx ve Xxxxx, 2016: 2) tarafından, bir çalışanın görevleriyle ilişkili değişim ilişkisi ve bu çalışana kuruluş tarafından borçlu olunan karşılık gelen yükümlülükler hakkında yazılı olmayan beklentiler dizisi olarak tanımlanmıştır. Xxxxxxxx (1995), psikolojik sözleşmenin, taraflar arasındaki resmi bir anlaşmanın eklemlenmiş unsurlarını içerdiğini, ancak aynı zamanda çalışma ilişkilerinde bulunan yazılı olmayan varsayımları dahil etmek için bu anlaşmanın ötesine geçtiğini açıklamıştır. Kuruluşlar zaman içinde geliştikçe, taraflar arasında borçlu olunan görevlerle -bu görevler ve beklentiler resmi olarak ele alınsa bile- ilgili beklentiler de değişir. İşveren-çalışan ilişkisinin büyük bir kısmı yazılı bir sözleşmeye indirgemenin ötesine geçtiğinden, herhangi bir örgütsel ilişkinin unsurları ilgili taraflarca öznel olarak tanımlanmaktadır (Xxxxxxxx ve Xxxxx, 2016:2). Bireylerin kendileriyle başkaları arasında var olduğuna inandıkları yükümlülüklerin, neye dikkat ettikleri veya ihmal ettikleri ve çevreden gelen ipuçlarını nasıl yorumlayıp tepki verdikleri üzerinde derin etkileri vardır (Xxxxxxxx, 2001:515). İşveren-çalışan değişimlerine dair kuramlaştırmayı genişleten Xxxxxxxx'xxx psikolojik sözleşmeyi bir bireyin değişim ilişkisine ilişkin inançları olarak yeniden kavramsallaştırması, değişimle ilgili yükümlülükleri anlamaya yardımcı olmaktadır. Psikolojik sözleşme yapısı, ihlal ve yerine getirme gibi temel konularla otuz xxxx xxxxx süredir önemli ölçüde dikkat çekmektedir; sözleşme türleri, içerik ve süreç mekanizmaları (ör. ihlal özellikleri) sürekli irdelenmektedir. Alan yazına bakıldığında, bilim adamları, psikolojik sözleşmelerin vaatleri, beklentileri, yükümlülükleri veya bunların bir kombinasyonunu yansıtıp yansıtmadığını ve iki veya daha fazla taraf arasında bir anlaşmayı temsil edip etmediğini araştırmışlardır (Alcover, vd., 2017: 7; Guest, 1998; Xxxxxxxx, 1998: 667). Xxxxxxxx ve Xxxxxxxxx (2003:572), psikolojik sözleşmenin, çalışmanın hem ekonomik hem de sosyo-duygusal sorunları aşan bir amaca sahip olduğu bir "ideolojik para birimi" içeren bir değişim olduğunu açıklamışlardır. Hem organizasyon hem de üyeleri, bireysel ihtiyaç ve algılarına dayalı olarak bu amacı öznel ...
Psikolojik Sözleşme. Psikolojik sözleşmenin kavram olarak ne olduğu, nasıl geliştiği, türleri, özellikleri, teorileri, bu kavramı etkileyen faktörlerin neler olduğu, şartlar sağlanamadığındaki karşılıklı algısı vb. konular pek çok araştırmaya konu olmaktadır. İnsanın olduğu her alanda sözleşmeden söz etmek mümkündür. (Xxxxx Xxxxxxxx’xxx aktaran Özyıldırım, 2000, s.44)’ın aktardığına göre, sözleşme, “birden çok kişinin karşılıklı olarak bir yükümlülük altına girmek için yaptıkları anlaşma” şeklinde tanımlanmıştır. Sözleşmelerde karşılıklılık esastır. Bu yüzden sözleşmelerde karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamaları bulunur. Sözleşmeyle arzu edilen nokta, ortak karar alma, bir işte tek çözümü amaçlama ve nihayetinde taraflar arası ilişkilerin düzenlenmesidir (Özyıldırım, 2000, s. 45). Ekonomik alanla bağlantılı tüm tarafların sözleşmeyle ilgisi olmaktadır. Bir ürünün satıcıdan alınması ve karşılığında bedelinin ödenmesi konuşulmamış dahi olsa bir sözleşme bağlı olmaktadır. Satıcı ürünü bir bedel karşılığında vermeyi, alıcı da aldığı ürünün bedelini ödemeyi taahhüt etmektedir. Psikolojik sözleşme, iş gören ve iş veren arasında karşılıklılık temelinde birbirlerinin normlarını kabullenerek uyacaklarını varsayan, karşılıklı konuşulmamış beklentilerden oluşan yazılı olmayan örtük anlaşma olarak tanımlanmaktadır (İyigün & Xxxxx, 2012, s. 16).
2.1.1. Psikolojik sözleşmenin gelişimi