HAVA NƏQLİYYATI VASİTƏLƏRİNİN
HAVA NƏQLİYYATI VASİTƏLƏRİNİN
SIĞORTASI QAYDALARI
Bu Qaydalar Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, "Sığorta fəaliyyəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu və digər normativ-hüquqi aktlara uyğun olaraq hazırlanmışdır.
SIĞORTA SİNİFİ
Bu Qaydalarla müəyyən olunan sığorta növü sinfinə görə hava nəqliyyatı vasitələrinin sığortası sinifinə aiddir.
ANLAYIŞLAR
Əgər bu Qaydaların məzmununda başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, bu qaydalarda istifadə olunmuş termin və ifadələr aşağıdakı mənaları daşıyır:
ÜMUMİ ANLAYIŞLAR
Sığorta müqaviləsi - sığortalının müvafiq sığorta haqqı ödəməsi müqabilində sığorta obyektinin məruz qala biləcəyi risklərlə bağlı itkilərin, dəyən zərərin əvəzinin və ya razılaşdırılan pul məbləğinin müəyyən bir hadisənin baş verməsi əsasında ödənilməsinin sığortaçı tərəfindən öhdəlik kimi götürülməsi şərtlərinin təsbit edildiyi razılaşma.
Sığortaçı - sığorta fəaliyyətini həyata keçirmək üçün müvafiq lisenziyaya xxxxx xxxx, sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulan sığorta hadisəsi baş verdiyi halda icbari sığorta qanunlarında və ya müqavilə ilə müəyyən olunmuş qaydada sığorta ödənişini vermək öhdəliyi daşıyan sığorta müqaviləsinin tərəfi xxxx yerli hüquqi şəxs.
Sığortalı - sığorta haqqı ödəyən, sığorta obyektinin sığorta etdirilməsində sığorta xxxxxx xxxx sığorta müqaviləsinin tərəfi;
Sığorta olunan – sığorta müqaviləsi əsasında əmlak mənafeləri sığortalanan şəxs;
Xxxxxxxxxx şəxs - sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq sığorta ödənişi verilməli xxxx şəxs;[6]
Sığorta obyekti - sığortalının, yaxud sığorta olunanın qanunazidd olmayan hər hansı əmlak mənafeyi;
Sığorta predmeti – sığorta müqaviləsi üzrə sığortalanan əmlak mənafelərinin aid olduğu fiziki şəxs, əmlak və ya hal;
Qismən sığorta - Əmlakın sığortası üzrə müqavilədə müəyyən edilmiş sığorta məbləği sığorta dəyərindən az olduğu halda (qismən sığorta halında), sığortaçı zərərin əvəzini sığorta məbləğinin sığorta dəyərinə xxxx nisbətində ödəyir, bir şərtlə ki, qismən sığorta barədə müddəa sığorta müqaviləsində əks edilmiş olsun..
Azadolma məbləği - sığorta hadisəsi nəticəsində yaranan itkilərin və ya dəyən zərərin sığorta təminatı ilə əhatə olunmayan və sığortalının üzərində qalan hissəsidir Azadolma məbləği hər bir halda sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq müəyyən edilən sığorta ödənişi məbləğinə tətbiq olunur.Sığorta müqavilələrində şərtli və ya şərtsiz azadolma məbləği müəyyən oluna bilər.
⮚ Şərtli azadolma məbləğinin nəzərdə tutulması halında, sığorta hadisəsi nəticəsində dəyən zərərin həcmi həmin məbləğdən xxx olduqda və ya sığorta müqaviləsində razılaşdırılmış hər hansı digər halın baş verməsi şərtilə azadolma məbləği tətbiq edilmir.
⮚ Şərtsiz azadolma - məbləği nəzərdə tutulduqda həmin məbləğ hər bir halda zərər məbləğindən çıxılır.
Sığorta haqqı risklərin qəbul edilməsi və ya bölüşdürülməsi müqabilində könüllü sığortada sığorta müqaviləsi ilə, icbari sığortada isə icbari sığorta qanunları ilə nəzərdə tutulan qaydada sığortalının sığortaçıya ödəməli olduğu pul məbləği.
Sığorta məbləği - sığortalanmış risklər üzrə sığortaçının öhdəliyinin icbari sığorta üzrə icbari sığorta qanunları ilə, könüllü sığorta üzrə sığorta müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmiş məbləğlə ifadə olunan son həddi.
Sığorta hadisəsi - qanunvericiliyə və ya sığorta müqaviləsinə görə sığorta ödənişinin sığortalıya, sığorta olunana və ya digər faydalanan şəxslərə ödənilməsi üçün əsas xxxx, sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində baş verən hadisə və ya yaranan hal;
Sığortanın müddəti - sığorta təminatının qüvvədə olduğu müddət;
Sığorta ödənişi - sığorta hadisəsi baş verdikdə, icbari sığorta qanunlarına və ya sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq sığortaçı tərəfindən ödənilən maliyyə kompensasiyası;
Sığortanın ərazisi - sığorta təminatının qüvvədə olduğu ərazi.
XÜSUSİ ANLAYIŞLAR
Tam məhv olma - əmlakın bərpa oluna bilməyəcək dərəcədə faktiki məhv olması;
Tam Konstruktiv məhv olma - əmlakın elə bir vəziyyətə düşməsidir ki, onun xilas edilməsi və ya bərpası iqtisadi cəhətdən səmərəli deyil, belə ki, bu əməliyyatların aparılmasından sonra onun xilas edilməsi və ya bərpasına çəkilən xərclər əmlakın öz dəyərini aşır.
FƏSİL I. ÜMUMİ MÜDDƏALAR
Maddə 1. SIĞORTAÇI.
Bu Qaydalar əsasında sığortanı həyata keçirən sığorta şirkəti “Günay Sığorta” Açıq Səhmdar Cəmiyyətidir.
Maddə 2. SIĞORTALI.
2.1. Hər hansı hüquqi şəxs və fəaliyyət qabiliyyətli fiziki şəxs Sığortalı qismində çıxış edə bilər.
2.2. Sığortalının fəaliyyətinə onun işçisinin, vəzifəli şəxslərinin, digər nümayəndələrinin, Qanuna, müqaviləyə, vəzifə təlimatlarına, etibarnaməyə və ya qanunvericiliklə müəyyən olunmuş digər qaydada Sığortalının adından çıxış etmək üçün səlahiyyətləndirilmiş şəxslərin hərəkətləri aid edilir.
Maddə 3. FAYDALANAN ŞƏXS.
3.1. Sığorta müqaviləsi, sığortada maraqlı xxxx digər şəxsin (Xxxxxxxxxx şəxsin) xeyrinə də bağlana bilər.
3.2. Sığorta müqaviləsinin Xxxxxxxxxx şəxsin xeyrinə bağlanması Sığortalını müqaviləsi üzrə öhdəliklərindən azad etmir.
3.3. Bu Qaydalarla və sığorta müqaviləsi ilə Sığortalıya aid xxxx bütün müddəalar sığorta təminatından istifadə etmək niyyətində xxxx Xxxxxxxxxx şəxsə də eyni dərəcədə aid edilir.
Maddə 4. SIĞORTANIN PREDMETİ.
Bu Qaydalar üzrə sığortanın predmetləri hava nəqliyyatı ilə xxxxx xxxx aşağıdakı maraqlardır: 4.1.hava gəmisi.
4.1.1.Hava gəmisi dedikdə sərnişin və xxx daşımalarında, həmçinin dərman və su səpmək üçün nəzərdə tutulan mühərrikli uçan vasitələr (təyyarə, vertolyot, aerobus və s.) başa düşülür.
4.1.2.Hərbi məqsədlər üçün nəzərdə tutulan hava gəmilərinə bu Qaydalar əsasında sığorta təminatı verilmir. 4.1.3..Sığorta təminatına hava gəmisinin korpusu, mühərrik sistemi, mexanizmləri, təchizatları və əgər sığorta müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmursa, hava gəmisi xüsusi məqsədlər üçün istifadə olunduğu halda, bu məqsədlər üçün xxxxx xxxx adi cihazlar başa düşülür.
Maddə 5. TƏRƏFLƏRİN HÜQUQLARI VƏ VƏZİFƏLƏRİ.
5.1.Sığortaçının hüquq və vəzifələri:
5.1.1.Risklərin qəbul edilməsi və ya bölüşdürülməsi müqabilində sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulan qaydada sığortalıdan sığorta haqqını tələb edir.
5.1.2Sığorta haqqı və ya onun hissəsi vaxtında ödənilmədikdə sığortaçı onun ödənilməsi üçün ilk hissəsi ilə bağlı sığorta müqaviləsi bağlandığı gündən, digər hissələrlə bağlı isə ödəmə tarixindən 1 aydan gec olmamaq şərti ilə yazılı surətdə 15 günədək müddət müəyyən edə bilər.
5.1.3.Sığortaçı sığortalanmış risklər üzrə müqavilədə müəyyən edilmiş sığorta məbləği həddində öhdəlik daşıyır.
5.1.4.Sığorta məbləğlərini, sığorta riskləri, sığorta risklərindən istisnaları və (və ya) sığorta təminatında məhdudiyyətləri müəyyən edir.
5.1.5.Sığortalıdan riskinin dərəcəsini və yaxud sığorta hadisəsi ilə bağlı şəraiti müəyyən etmək üçün mühüm əhəmiyyət daşıyan hallar və ya sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində bu hallarda baş verən dəyişikliklər barədə bildiyi və ya bilməli olduğu məlumatları verməsini tələb edir;
5.1.6.Bu qaydalarla nəzərdə tutulan şərtlərin sığortalı tərəfindən yerinə yetirilməsini tələb edir;
5.1.7Sığorta hadisəsinin baş verməsi səbəblərini araşdırmasına sığortalı tərəfindən maneçilik törədilməməsini tələb edir;
5.1.8.Sığortalının sığorta hadisəsi yaranmasına yönəldilən qərəzli hərəkətləri və ya sığorta hadisəsi ilə birbaşa səbəb əlaqəsində xxxx qəsdən cinayətlər törətməməsini tələb edir;
5.1.9.Sığortalının sığortalanmış əmlakın xilas edilməsi (qorunub saxlanması) və ya ona dəymiş zərərin azaldılması üçün lazımi və mümkün tədbirləri görməsini tələb edir;
5.1.10.Sığorta hadisələri təsiri nəticəsində sığortalının əmlak mənafelərinə dəyən zərərin əvəzinin tam və ya qismən ödənilməsi miqdarında sığorta ödənişini həyata keçirir.
5.1.11.Sığortaçı sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortalıdan sığorta riskinin müəyyən olunması və sığorta haqqının hesablanması üçün zəruri və ona məlum xxxx bütün halları və məlumatları tələb edir və əlavə zəruri məlumatların siyahısını tərtib edərək, yazılı müraciət formasında sığortalıya göndərir.
5.1.12.Sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə sığortaçı hadisədən xəbər tutduqdan dərhal sonra və ya mümkün xxxx ən qısa müddət ərzində qanunvericiliyə uyğun olaraq, həmin hadisə barədə məlumatlandırılmalı xxxx səlahiyyətli dövlət orqanlarına hər hansı vasitə ilə xəbər verməlidir.
5.1.13.Sığortaçı sığorta ödənişini sığorta məbləği həddində həyata keçirir.
5.1.14.Sığortaçı sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulan sığorta hadisəsi baş verdiyi halda sığorta müqaviləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada sığorta ödənişini verir.
5.1.15.Sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş sığorta məbləği sığorta dəyərindən az olduğu halda (qismən sığorta halında) sığortaçı zərərin əvəzini sığorta məbləğinin sığorta dəyərinə xxxx nisbətində ödəyir.
5.1.16.Sığortalının bu sığorta qaydaları ilə razı olduğunu təsdiq etməsi şərti ilə sığortalıya sığorta müqaviləsi verir.
5.1.17.Sığorta müqaviləsi itdikdə və ya məhv olduqda sığortalı və ya sığorta olunan onun dublikatını sığortaçıdan şifahi və ya yazılı şəkildə tələb edə bilər.Bu tələbin yazılı şəkildə daxil olduğu tarixdən etibarən
3 iş günü müddətində sığortaçı sığortalını və ya sığorta olunanı müqavilədə başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa, öz hesabına müvafiq sığorta müqaviləsinin dublikatı ilə təmin edir.
5.1.18.Sığorta müqaviləsi bağlanarkən müstəqil auditor tərəfindən təsdiqlənmiş illik balansı və fəaliyyətinin illik yekunlarına dair maliyyə nəticələri ilə sığortalının xxxxx olmasını təmin edir.
5.1.19.Sığortalını sığorta şərtləri ilə, yaxud könüllü sığorta müqaviləsinin əsaslandığı sığorta qaydaları ilə xxxxx xxxx.
5.1.20.Sığortaçı sığorta müqaviləsi üzrə sığortalanan əmlakı, həmçinin sığorta risklərini bilavasitə özü və ya sığorta qanunvericiliyinin tələblərini nəzərə almaqla təyin etdiyi sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən müvafiq şəxs, yaxud müstəqil ekspert vasitəsilə qiymətləndirə bilər. Bu halda müstəqil ekspertlər və sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən şəxslər bununla bağlı sığortaçının malik olduğu bütün hüquqlardan istifadə edə bilərlər.
5.1.21Sığorta müqaviləsinə xitam verilməsi üçün əsas xxxx şərait yarandıqda və müqaviləyə xitam verilməsində maraqlı xxxx sığortaçı digər tərəfi bu barədə xəbərdar edir və ən azı 30 gün əvvəl (sığorta müqaviləsi beş ildən xxx müddətə bağlanmış olduqda 60 gün, 3 aydan az müddətə bağlanmış olduqda isə 5 iş günü əvvəl) tələbini əsaslandırdığı yazılı bildiriş göndərir.
5.1.22.Bu qaydaların 36-ci maddəsində müəyyən edilmiş subroqsiya hüququndan istifadə edir. 5.1.23Qanunvericiliyə və bu qaydalara uyğun digər hüquq və vəzifələrini həyata keçirir.
5.2.Sığortalının hüquq və vəzifələri:
5.2.1.Bu qaydalarla nəzərdə tutulan şərtlərin sığortaçı tərəfindən yerinə yetirilməsini tələb edir; 5.2.2.Sığorta hadisəsinin təsiri nəticəsində sığortalının əmlak mənafelərinə dəyən zərərin əvəzinin tam və ya qismən ödənilməsi miqdarında sığorta ödənişini tələb edir;
5.2.3.Sığorta müqaviləsində qeyd olunan sığorta haqqını ödəyir; 5.2.4.Sığorta riskləri barədə sığortaçıya məlumat verir;
5.2.5.Xxxxxx dərəcəsini və yaxud sığorta hadisəsi ilə bağlı şəraiti müəyyən etmək üçün mühüm əhəmiyyət daşıyan hallar və ya sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində bu hallarda baş verən dəyişikliklər barədə bildiyi və ya bilməli olduğu məlumatları sığortaçıya bildirir;
5.2.6.Sığorta predmetinin və hadisəsinin araşdırması üçün sığortaçıya müvafiq şəraiti yaradır: 5.2.7.Sığortalanan əmlaka baxış keçirmək;
5.2.8.Sığortalanan əmlakın olduğu yerləri və yerin yaxınlığındakı xxxxxx (qurğu və ya evin) baxış keçirmək; 5.2.9.Sığortalanan əmlakın real dəyərinin müəyyənləşdirilməsi məqsədi ilə keçirilən ekspertizada iştirak etmək.
5.2.10.Sığortalanmış əmlakın xilas edilməsi (qorunub saxlanması) və ya ona dəymiş zərərin azaldılması üçün lazımi və mümkün tədbirləri görür;
5.2.11.Sığorta predmeti və hadisəsi barədə sığortaçıya düzgün və aydın məlumat verir;
5.2.12.Sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortalı sığorta riskinin müəyyən olunması və sığorta haqqının hesablanması üçün zəruri və ona məlum xxxx bütün halları və məlumatı sığortaçıya bildirir.
5.2.13.Sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə hadisədən xəbər tutduqdan dərhal sonra və ya mümkün xxxx ən qısa müddət ərzində sığortaçıya və ya onun nümayəndəsinə, eyni zamanda, qanunvericiliyə uyğun olaraq, həmin hadisə barədə məlumatlandırılmalı xxxx səlahiyyətli dövlət orqanlarına hər hansı vasitə ilə xəbər verir. 5.2.14.Sığorta məbləğinin azalmış hissəsinə uyğun olaraq, əlavə sığorta haqqı ödənilməklə sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş sığorta məbləğini bərpa edilə bilər.
5.2.15.Sığortalı sığorta müqaviləsi bağlandıqdan sonra meydana çıxan və sığortaçının müqavilədən imtina etmək, yaxud onu məzmunu dəyişdirilmiş şəkildə bağlamaq qərarına təsir göstərə bilən sığorta riskinin artması ilə bağlı bütün hallar barədə sığortaçıya məlumat verir.
5.2.16.Sığorta müqaviləsinə xitam verilməsi üçün əsas xxxx şərait yarandıqda və müqaviləyə xitam verilməsində maraqlı xxxx sığortalı digər tərəfi bu barədə xəbərdar edir və ən azı 30 gün əvvəl (sığorta
müqaviləsi beş ildən xxx müddətə bağlanmış olduqda 60 gün, 3 aydan az müddətə bağlanmış olduqda isə 5 iş günü əvvəl) tələbini əsaslandırdığı yazılı bildiriş göndərir.
5.2.17.Qanunvericiliyə və bu qaydalara uyğun digər hüquq və vəzifələrini həyata keçirir.
FƏSİL II. SIĞORTA TƏMİNATI
Maddə 6. SIĞORTA RİSKLƏRİ.
6.1.Bu Sığorta ilə aşağıdakı hadisələr nəticəsində sığorta predmetinin məhv olmasına və ya zədələnməsinə təminat verilir:
6.1.1.hava gəmisinin qəzaya uğraması; 6.1.2.yanğın, partlayış, ildırım;
6.1.3.fırtına, qasırğa və ya digər təbii fəlakətlər;
6.1.4.hava gəmisinin mühərrikinin və ya təchizatlarının qəzası; 6.1.5.hava gəmisinin xəbərsiz xxxxx düşməsi;
6.1.6.üçüncü şəxslərin istənilən qeyri-qanuni və ya qərəzli hərəkətləri;
Maddə 7. SIĞORTA RİSKLƏRİNDƏN İSTİSNALAR.
Aşağıdakı hallar nəticəsində sığorta predmetinin məhv olması və ya zədələnməsi Sığorta təminatına daxil edilmir: 7.1.Sığortalının, həmçinin onun nümayəndəsinin qəsdən edilmiş hərəkətləri və ya müəyyən olunmuş texniki təhlükəsizlik, o cümlədən hava gəmisinin idarə olunması üzrə müəyyən olunmuş xxxxx və qaydalara əməl etməməsi; 7.2.Nüvə partlayışının təsiri, radiasiya və ya radioaktiv şüalanma;
7.3.Müharibə, təcavüz, hərbi əməliyyatlar, xarici dövlətlərin münaqişəsi, elan edilib edilməməsindən asılı olmayaraq təcavüzkar hərbi əməliyyatlar, vətəndaş müharibəsi, hər cür xalq ixtişaşları, tətilllər, qiyam, tədricən xalq üsyanlarına və ya hərbi qiyamlara çevrilən xalq ixtişaşları, hərbi qiyam, inqilab, hərbi və qəsbkar hərəkətlər;
7.4.Dövlət orqanlarının sərəncamı ilə hava gəmisinin ləğvi, mənimsənilməsi, müsadirə edilməsi, üzərinə həbs qoyulması və ya məhv edilməsi;
7.5.Hava gəmisinin zəbt edilməsi;
7.6.Hava gəmisinin uçuşa buraxılmasına qədər onun uçuşa yararsızlığı haqqında Sığortaçının və ya onun nümayəndəsinin xəbərdar olması;
7.7.Partlayış zərbəsi dalğasının bilavasitə təsiri;
7.8.Hava gəmisinin təyinatı üzrə istifadə edilməməsi, həmçinin sığorta müqaviləsində və ya sığorta müqaviləsinin bağlanması üçün ərizə formasında nəzərdə tutulmayan məqsədlər üçün istifadəsi;
7.9.Hava gəmisinin pilot sertifikatı (vəsiqəsi), həmçinin müəyyən tipli hava gəmisini müstəqil idarə etmək üçün lazımi hazırlığı və ya təcrübəsi olmayan şəxslər tərəfindən idarə edilməsi;
7.9.Tam olmayan heyət ilə həyata keçirilən mülki hava gəmisinin uçuşu;
7.10.Qəzanın qarşısının alınması məqsədilə zəruri məcburi hallar istisna olmaqla, hava gəmisinin enişi üçün təyin olunmamış düşmə meydanından istifadə edilməsi ;
7.11.Hava gəmisinin və ya onun hissələrinin köhnəlməsi, aşınması;
7.12.Hava gəmisinin onun uçuş-texniki xüsusiyyətlərində nəzərdə tutulmayan şərtlərlə istismarı; 7.13.Hava gəmisinin sınaq uçuşları zamanı qəzaya uğraması;
7.14.Yer səthində hərəkət zamanı və ya dayanarkən hava gəmisinin işləyən mühərrikinə yad predmetlərin düşməsi.
Maddə 8. SIĞORTANIN ƏRAZİSİ.
Əgər sığorta müqaviləsində sığortanın ərazisi və ya marşrut göstərilmişdirsə, yalnız həmin ərazilərdə və ya marşrut üzrə baş verən sığorta hadisələri bu sığorta təminatına daxil edilir.
FƏSİL III. SIĞORTA MƏBLƏĞİ VƏ SIĞORTA HAQQI Maddə 9. SIĞORTA MƏBLƏĞİ.
9.1.Sığorta məbləği sığortalanmış risklər üzrə sığortaçının öhdəliyinin sığorta müqaviləsi ilə müəyyənləşdirilmiş məbləğlə ifadə olunan son həddidir.
9.2.Sığorta müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, sığorta məbləği hər bir sığorta hadisəsi üçün verilən sığorta təminatı üzrə ödənişin maksimum miqdarını müəyyən edir.
Maddə 10. SIĞORTA HAQQI.
10.1.Sığorta haqqı sığorta müqaviləsində göstərilən müddətdə və qaydada Sığortalı tərəfindən Sığortaçıya ödənilir. 10.2.Sığorta haqqının miqdarı sığorta tariflərinə əsasən hesablanır.
Maddə 11. SIĞORTA HAQQININ ÖDƏNİLMƏSİ.
11.1.Sığorta haqqının ödənildiyi gün onun Sığortaçının bank hesabına daxil olduğu gün hesab olunur.
11.2.Sığorta haqqı Sığortaçının bank hesabına daxil olduğu gün ödənilmiş hesab olunur. Müqavilədə başqa cür nəzərdə tutulmamışdırsa, sığorta müqaviləsi sığorta haqqının razılaşdırılmış ilk hissəsinin və ya tam ödənilməsindən sonra qüvvəyə minir. Sığorta haqqı və ya onun razılaşdırılmış hissəsi vaxtında ödənilmədikdə sığortaçı onun ödənilməsi üçün sığorta müqaviləsi bağlandığı gündən 1 aydan gec olmamaq şərtilə yazılı surətdə 15 günədək müddət müəyyən edə bilər. Başqa cür razılaşma olmadığı halda, sığorta haqqı (və ya onun hər iki tərəfin razılaşdığı ilk hissəsi) göstərilən müddət ərzində Sığortaçıya ödənilmədikdə, həmin müddət bitdiyi andan Sığorta müqaviləsinə xitam verilir.
FƏSİL IV. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİ. Maddə 12. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİNİN BAĞLANMASI.
12.1.Sığorta müqaviləsinə görə sığortaçı sığorta hadisəsi zamanı sığortalıya sığorta ödənişi verməyi, Sığortalı isə müəyyənləşdirilmiş müddətlərdə sığorta haqqını ödəməyi öhdəsinə götürür. Sığorta müqaviləsi tərəflərin bu qaydalar əsasında yazılı formada tərtib etməsi, qarşılıqlı imzalaması və ya sığortalının bu qaydalar ilə razı olduğunu təsdiq etməsi şərti ilə sığortaçı tərəfindən sığortalıya sığorta müqaviləsinin verilməsi yolu ilə bağlanır.
12.2.Əgər sığorta müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, Sığorta müqaviləsi sığorta xxxxx xxx və ya onun ilk hissəsi ödənildiyi andan qüvvəyə minir.
Maddə 13. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİ BAĞLANAN ZAMAN SIĞORTALI TƏRƏFİNDƏN BİLDİRİLMƏLİ XXXX FAKTLAR.
13.1.Sığorta müqaviləsi bağlanarkən Sığortalı xxxxxx baş vermə ehtimalının müəyyən edilməsi və sığorta hadisəsi zamanı mümkün itkilərin həcminin hesablanması üçün mühüm əhəmiyyət daşıyan və xəbərdar olduğu bütün halları Sığortaçıya bildirməyə borcludur.
13.2.Hər bir xxxxx xxxxx xxxxxx dedikdə, Sığortaçı ilə təklifnamədə razılaşdırılan minimum fakt və şərtlər (xxxxx bunlarla məhdudlaşmayan) başa düşülməlidir.
Maddə 14. SIĞORTAÇININ SORĞUSU.
Sığortalı, sığorta müqaviləsinin bağlanması üçün Sığortaçı tərəfindən müəyyən olunan formada (ərizə formasında) göstərilən sualları tam və düzgün cavablandırmalıdır. Sualların düzgün cavablandırılmaması, əgər sığorta riskinin qiymətləndirilməsində əhəmiyyətə malikdirsə, Sığortaçıya öz vəzifələrinin icrasından imtina etmək hüququ qazandırır.
Maddə 15. ƏLAVƏ ŞƏRTLƏR.
Sığortalı sığorta müqaviləsini bu Qaydalarla müəyyən olunan təminatlardan hamısını, birini və ya bir neçəsini seçməklə bağlaya bilər.
Maddə 16. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİNİN MÜDDƏTİ.
16.1.Sığorta müqaviləsi müəyyən müddət üçün bağlanılır.
16.2.Sığorta yalnız sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində baş verən sığorta hadisələrinə təminat verir.
16.3.Sığorta müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, sığorta təminatının müddəti sığorta müqaviləsinin bağlandığı gün saat iyirmi dörddən başlanır və sığorta qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, sığorta müqaviləsinə əsasən həmin müqavilənin qüvvədə olduğu sonuncu gün saat iyirmi dörddə başa çatır.
Maddə 17. SIĞORTA RİSKİNİN ARTMASI.
17.1.Sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində Sığortalı sığorta müqaviləsi bağlanan zaman Sığortaçıya bildirdiyi hallarda baş verən, həmçinin sığorta riskinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə biləcək və ona məlum xxxx digər bütün dəyişikliklər haqqında Sığortaçıya təxirə salmadan məlumat verməlidir.
17.2.Xxxxxx artmasına təsir edən hallar barəsində məlumatı aldıqdan sonra Sığortaçı sığorta müqaviləsinin şərtlərinin dəyişdirilməsini və ya xxxxx riskə mütənasib olaraq əlavə sığorta haqqının ödənilməsini tələb etmək hüququna malikdir.
17.3.Əgər Sığortalı sığorta müqaviləsinə edilən dəyişikliklərlə razılaşmazsa və yaxud əlavə sığorta haqqı ödəməkdən imtina edərsə, sığorta müqaviləsi riskdəki bu dəyişikliyin baş verdiyi andan etibarsız sayılır.
Maddə 18. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİNƏ VAXTINDAN ƏVVƏL XİTAM VERİLMƏSİ.
18.1.Sığorta müqaviləsinə aşağıdakı hallarda vaxtından əvvəl xitam verilir:
18.1.1.Sığorta predmeti artıq mövcud olmadıqda;
18.1.2.Qanunla müəyyən edilən hallar istisna olmaqla, sığortalı hüquqi şəxs ləğv olunduqda;
18.1.3.Sığorta müqaviləsi üzrə sığortalı olmayan sığorta olunan vəfat etdikdə, sığortalının onun başqası ilə əvəz olunması təklifinə sığortaçı etiraz etdikdə;
18.1.4.Sığortalanmış əmlak özgəninkiləşdirilərkən, sığortaçı sığortalının hüquq və vəzifələrinin əmlakın yeni mülkiyyətçisinə, sahibinə və ya istifadəçisinə keçməsinə etiraz etdikdə;
18.1.5.Sığorta hadisəsinin baş verməsi ehtimalı olmadıqda və sığorta riskinin mövcudluğu, səbəbi sığorta hadisəsi olmayan hallara görə başa çatdıqda;
18.1.6.Sığortaçı sığortalı qarşısında öz öhdəliklərini yerinə yetirdikdə;
18.1.7.Sığortalı sığorta haqqını qanunvericilikdə və sığorta müqaviləsində müəyyən edilən qaydada ödəmədikdə; 18.1.8.Sığorta marağı artıq mövcud olmadıqda;
18.1.9.Qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər hallarda.
18.2.Sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu dövrdə sığortalı məhkəmənin qərarı ilə fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilmişdirsə, yaxud onun fəaliyyət qabiliyyəti məhkəmənin qərarı ilə məhdudlaşdırılmışdırsa, mülki məsuliyyət sığortası üzrə müqavilə məhkəmənin müvafiq qərarının qüvvəyə mindiyi andan xitam verilmiş hesab edilir, digər hallarda isə belə sığortalının hüquq və vəzifələrini onun qəyyumu və ya himayəçisi həyata keçirir.
Maddə 19. SIĞORTA MÜQAVILƏSINƏ VAXTINDAN ƏVVƏL XITAM VERMƏ ILƏ BAĞLI XƏBƏRDAR ETMƏ.
19.1.Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xxxxx vermə ilə bağlı tərəflərin bir-birini xəbərdar etmə öhdəliyi:
19.1.1.Bu qaydaların 18.1-ci və 18.2-ci maddəsində göstərilən hallarda sığorta müqaviləsinə xitam verilməsi üçün əsas xxxx şərait yarandıqda, bu qaydaların 18.1.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla müqaviləyə xitam verilməsində maraqlı xxxx tərəf dərhal digər tərəfi bu barədə xəbərdar etməlidir.
19.1.2Sığorta qanunvericiliyində və ya könüllü sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulmuş hallarda, həmçinin tərəflərin başqa cür razılaşmasına əsasən, sığorta müqaviləsinə sığortalının və ya sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verilərkən, bu barədə bir tərəf digərinə ən azı 30 gün əvvəl (sığorta müqaviləsi beş ildən xxx müddətə bağlanmış olduqda 60 gün, 3 aydan az müddətə bağlanmış olduqda isə 5 iş günü əvvəl) tələbini əsaslandırdığı yazılı bildiriş göndərməlid
Maddə 20. SIĞORTA MÜQAVİLƏSİNƏ VAXTINDAN ƏVVƏL XİTAM VERMƏNİN NƏTİCƏLƏRİ.
20.1.Sığorta müqaviləsinə (qrup halında sığorta zamanı həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta predmetinə münasibətdə) sığortalının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə, sığortaçı həmin müqavilə üzrə (qrup halında sığorta zamanı isə müqavilənin hər hansı sığorta predmeti ilə bağlı sığorta haqqına mütənasib xxxx) sığorta haqqının qaytarılan hissəsindən işlərin aparılması xərclərinin müqavilənin qurtarmamış müddətinə mütənasib hissəsini çıxmaqla həmin müddət üçün sığorta haqlarını ona qaytarır. Sığortalının sığorta müqaviləsinə xitam verilməsi ilə bağlı tələbi sığortaçının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdırsa, sığortaçı sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) bütünlüklə sığortalıya qaytarır.
20.2.Sığorta müqaviləsinə (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta predmetinə münasibətdə) sığortaçının tələbi ilə vaxtından əvvəl xitam verildikdə o, sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) bütünlüklə sığortalıya qaytarır; əgər bu tələb sığortalının sığorta müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməməsi ilə bağlıdırsa, müqavilənin qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarını) qaytarır. Bu halda sığortaçı sığorta müqaviləsi üzrə (qrup halında sığorta zamanı isə müqavilənin hər hansı sığorta predmeti ilə bağlı sığorta haqqına mütənasib xxxx) sığorta haqqının qaytarılan hissəsindən işlərin aparılması xərclərinin müqavilənin qurtarmamış müddətinə mütənasib hissəsini çıxa bilər.
20.3.Sığorta müqaviləsinə (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqaviləyə hər hansı bir sığorta predmetinə münasibətdə) vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə anınadək sığortaçı tərəfindən sığortalıya ödənilmiş sığorta haqqına (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarına) bərabər və ya ondan xxx miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, sığorta haqqı (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqları) sığortalıya qaytarılmır. 20.4.Sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi halda, əgər xitam verilmə anınadək ödənilmiş sığorta haqqından (qrup halında sığorta zamanı, həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmeti üzrə ödənilmiş sığorta haqlarından) az miqdarda sığorta ödənişi verilmişdirsə, həmin sığorta haqqı məbləği ilə sığorta ödənişi məbləği arasındakı fərq miqdarında sığorta haqqının sığortalıya qaytarılması müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəllənin 921.1-ci və 921.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilir.
20.5.Sığorta müqaviləsi bu Məcəllənin 919.2-ci maddəsində müəyyən edilmiş məhkəmə qərarı əsasında xitam verilmiş hesab edildikdə sığortaçı həmin müqavilə üzrə işlərin aparılması xərclərini çıxmaqla müqavilənin (qrup halında sığorta zamanı həm də müqavilənin hər hansı bir sığorta predmetinə münasibətdə) qurtarmamış müddəti üçün sığorta haqlarını, Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəllənin 921.3-cü və 921.4-cü maddələrinin tələbləri nəzərə alınmaqla, sığortalının qanuni nümayəndəsinə qaytarır.
FƏSİL V. SIĞORTA HADİSƏSİ ZAMANI EDİLƏCƏK HƏRƏKƏTLƏR. Maddə 21. SIĞORTA HADİSƏSİ HAQQINDA MƏLUMAT VERMƏK.
21.1.Sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə sığortalı və ya sığorta olunan şəxs, yaxud faydalanan şəxs hadisədən xəbər tutduqdan dərhal sonra və ya mümkün xxxx ən qısa müddət ərzində sığortaçıya və ya onun nümayəndəsinə, eyni zamanda qanunvericiliyə uyğun olaraq həmin hadisə barədə məlumatlandırılmalı xxxx səlahiyyətli dövlət orqanlarına hər hansı vasitə ilə xəbər verməlidir.
21.2.Sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə sığortaçıya məlumat vermiş sığortalı və ya sığorta olunan şəxs, həmçinin faydalanan şəxs bu qaydaların 21.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş səlahiyyətli dövlət orqanlarına həmin hadisə barədə xəbər verməmişdirsə sığortaçı qeyd olunan orqanları bu hadisə barədə dərhal məlumatlandırmalıdır. 21.3.Sığortalı və ya sığorta olunan tərəfindən sığortaçının sığorta hadisəsinin baş verməsi barədə məlumatlandırmasından asılı olmayaraq sığortaçıya bu barədə məlumatlandırılmış səlahiyyətli dövlət orqanı xəbər verməlidir.
21.4.Bu qaydaların 21.1-ci maddəsində üzərinə məlumatlandırma vəzifəsi qoyulan şəxslərdən başqa digər şəxslər, o cümlədən səlahiyyətli dövlət orqanları və müvafiq hallarda zərərçəkən tərəfindən də sığorta hadisəsinin baş verməsi haqqında hər hansı vasitə ilə sığortaçıya xəbər verilməsi sığorta hadisəsi barədə məlumatlandırılma hesab edilir.
Maddə 22. ZƏRƏRİN QARŞISININ ALINMASI VƏ HƏCMİNİN AZALDILMASI.
22.1.Sığorta hadisəsi zamanı Sığortalı mümkün zərərin qarşısını almaq və miqdarını azaltmaq üçün bütün ağlabatan və mümkün tədbirləri görməlidir.
22.2.Belə tədbirlər həyata keçirilərkən Sığortalı Sığortaçıdan aldığı təlimatları yerinə yetirməlidir.
Maddə 23. SIĞORTAÇI TƏRƏFİNDƏN NƏZARƏT.
23.1.Sığortaçı sığorta hadisəsi və onun nəticələri ilə əlaqədar Sığortalının bütün hərəkətləri üzərində nəzarət etmək və sığorta ödənişinin həyata keçirilməsinə təsir edə bilən bütün məsələlər haqqında qərar qəbul etmək imkanına malik olmalıdır.
23.2.Sığortalı sığorta hadisəsi nəticəsində zərər çəkmiş sığorta obyektini Sığortaçı baxış keçirənə qədər sığorta hadisəsindən sonra düşdüyü vəziyyətdə saxlamağa borcludur.
23.3.Təmirin yeri təmir başlanana qədər Sığortaçı ilə razılaşdırılmalıdır.
23.4.Sığortalı sığorta hadisəsinə aid bütün sənədləri və məlumatı Sığortaçıya təqdim etmək, həmçinin hadisənin digər iştirakçılarının və sığorta hadisəsi ilə bağlı məsələlərə baxan səlahiyyətli dövlət orqanlarının bütün hərəkətləri barədə təxirə salınmadan məlumat vermək öhdəliyi daşıyır.
23.5.Sığortalı Sığortaçının ilkin razılığı olmadan onun məsuliyyətinin tanınmasına yönəlmiş hər hansı bir hərəkət etməyə, saziş imzalamağa və ya vəd verməyə haqlı deyildir.
23.6.Sığorta hadisəsi ilə bağlı bütün rəsmi və qeyri-rəsmi təhqiqatlarda Sığortaçı öz hesabına Sığortalının maraqlarını təmsil və müdafiə etməyə haqlıdır.
Maddə 24. SIĞORTA HADİSƏSİNİN SÜBUT OLUNMASI.
24.1.Sığorta hadisəsi faktının mövcudluğunu və onun səbəb olduğu zərərin ölçüsünü sübut etmək Sığortalının vəzifəsidir.
24.2.Sığortaçı (və ya təyin edilmiş müstəqil ekspert, yaxud sığorta sahəsində yardımçı fəaliyyət göstərən şəxs) sığorta hadisəsinin baş verməsi faktını təsdiq edən və (və ya) sığorta ödənişinin həcminin müəyyənləşdirilməsi üçün xxxxx xxxx sənədləri və məlumatları bu qaydaların 24.1-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, sığortalıdan tələb etmək hüququna malikdir. 24.3.Sığorta hadisəsi hesab edilə bilən, qanunvericiliyə uyğun olaraq araşdırılması və ya qeydə alınması tələb olunan hadisələr barədə səlahiyyətli dövlət orqanlarına belə hadisələrin baş verməsi faktını və (və ya) səbəbini, habelə nəticələrini təsdiq edən sənədin alınması üçün yazılı sorğu vermək sığortaçının və ya onun nümayəndəsinin vəzifəsidir. 24.4.Səlahiyyətli dövlət orqanları sığortaçının və ya onun nümayəndəsinin yazılı sorğusuna əsasən, sığorta hadisəsi ilə əlaqədar tələb olunan, yayılması “İnformasiya əldə etmək haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə qadağan olunmayan istənilən məlumatı sorğunun daxil olduğu tarixdən etibarən 10 gün müddətində təqdim etməlidirlər
FƏSİL VI. ÖDƏNİLƏN ZƏRƏRLƏR.
Maddə 25. ƏVƏZİ ÖDƏNİLƏCƏK ZƏRƏRLƏR.
Sığortaçı sığorta hadisələri nəticəsində yaranan aşağıdakı zərərləri ödəyir: 25.1.Sığorta predmetinə dəyən birbaşa zərərləri:
25.1.1.Hava gəmisinə dəyən real zərəri;
25.1.2.Səbəb olduğu ziyanın əvəzinin ödənilməsi üçün Sığortalının üzərinə qoyulan məbləği;
25.2.Sığortaçı tərəfindən ödəniləcək zərərlərin həcminin azaldılması və ya qarşısının alınması məqsədilə çəkilən zəruri və məqsədyönlü xərcləri;
25.3.Sığorta hadisəsinin səbəbini və şəraitini araşdırmaq, həmçinin Sığortaçı tərəfindən ödənilməli xxxx zərərin miqdarını müəyyən etmək məqsədilə çəkilən zəruri xərcləri.
Maddə 26. HAVA GƏMİSİNƏ DƏYƏN ZƏRƏR.
26.1.Hava gəmisinə dəyən zərər aşağıdakı kimi müəyyən edilir:
26.1.1.məhv olduqda (tam və ya konstruktiv) - sığorta hadisəsi baş verən andakı bazar qiyməti həcmində; 26.1.2.təmir olunduqda -
26.1.2.1.əgər hava gəmisi tam təmir edilərsə - təmir xərcləri həcmində; əgər hava gəmisi qismən təmir edilərsə - təmir xərcləri, həmçinin hava gəmisinin tam təmir xərclərindən artıq olmamaqla, onun təmir olunmayan zədələrinin səbəb olduğu bazar qiymətindəki ucuzlaşma həcmində;
26.1.2.2.əgər sığorta müddəti ərzində hava gəmisi təmir edilməz və xarab vəziyyətdə satılmazsa - hava gəmisinin tam təmir xərclərindən artıq olmamaqla, onun təmir olunmayan zədələrinin səbəb olduğu bazar qiymətindəki ucuzlaşma həcmində.
26.2.Ayrı-ayrı hissələrin dəyişdirilməsi zərurəti yarandıqda, zərər köhnəlmə dəyəri çıxılmaqla, dəyişdirilən eyni hissələrin bazar dəyəri həcmində müəyyən edilir.
26.3.Sığortaçının seçiminə görə əmlakın təmir xərcləri ya ixtisaslaşmış ekspert təşkilatı tərəfindən hazırlanmış, tələb olunan təmirin (bərpanın) qiymətinin ilkin smetası (hesablanması, qiymətləndirilməsi) əsasında, ya da real təmir faktına əsasən müəyyən olunur.
26.4.Əgər sığorta müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmamışdırsa, aşağıdakı zərərlərin əvəzi ödənilmir: 26.4.1.güc qurğularına, sistemlərinə və avadanlıqlarına dəymiş zərərin 10 xxxxx;
26.4.2.hava gəmisinin gövdəsinə, qanadlarına, quyruq hissəsinə və şassisinə dəymiş zərərin 25 xxxxx.
26.5.Sığortaçı sığorta olunmuş əmlaka dəymiş zərərin əvəzini yuxarıda göstərildiyi kimi müəyyən edildmiş qaydada hər bir sığorta hadisəsi üzrə sığorta məbləği həddində ödəyir.
Maddə 27. ZƏRƏRİN AZALDILMASI MƏQSƏDİLƏ ÇƏKİLƏN XƏRCLƏR.
27.1.Sığortaçı tərəfindən əvəzi ödənilməli xxxx zərərləri azaltmaq məqsədilə Sığortalının çəkdiyi xərclər, həmin xərclərin digər zərərlərlə birlikdə sığorta məbləğini aşa bilməsindən asılı olmayaraq, Sığortaçı tərəfindən ödənilir, bu şərtlə ki, belə xərclər zərurət və ya Sığortaçının göstərişlərini yerinə yetirmək məqsədilə ortaya çıxmış olsun.
27.2.Sığortaçı zərərlərin qarşısını almaq və ya azaltmaq məqsədilə Sığortalının bilərəkdən ağlabatan və mümkün (səmərəli) tədbirləri görməməsi nəticəsində ortaya çıxan zərərləri ödəmək öhdəliyindən azad edilir.
Maddə 28. SIĞORTA HADİSƏSİNİN ARAŞDIRILMASI MƏQSƏDİLƏ ÇƏKİLƏN XƏRCLƏR.
Sığorta hadisəsinin səbəblərinin və şəraitinin aydınlaşdırılması, zərərlərin həcminin müəyyən edilməsi üçün çəkilən zəruri xərclər, bu xərclərin digər xərclərlə birlikdə sığorta məbləğini aşa bilməsindən asılı olmayaraq Sığortaçı tərəfindən ödənilir.
Maddə 29. QİSMƏN SIĞORTA
29.1 Əmlakın sığortası üzrə müqavilədə müəyyən edilmiş sığorta məbləği sığorta dəyərindən az olduğu halda (qismən sığorta halında), sığortaçı zərərin əvəzini sığorta məbləğinin sığorta dəyərinə xxxx nisbətində ödəyir, bir şərtlə ki, qismən sığorta barədə müddəa sığorta müqaviləsində əks edilmiş olsun.
29.2 Sığorta hadisəsi nəticəsində qismən sığortalanmış əmlakın tam məhv olması halında sığorta məbləği bütünlüklə ödənildikdə, sığorta predmetinin qalıqlarına xxxx hüquq sığortaçıya sığorta ödənişi məbləğinin sığorta dəyərinə xxxx nisbətində keçir.
FƏSİL VII. SIĞORTA ÖDƏNİŞİ. Maddə 30. TƏLƏB OLUNAN SƏNƏDLƏR.
30.1.Sığorta hadisəsi baş verdikdə Sığortaçı aşağıdakı sənədləri sığortalıya təqdim etməlidir:
30.2.Sığorta hadisəsi baş verdikdə, sığortalının, sığorta olunanın və ya faydalanan şəxsin sığortaçıya ünvanladığı sığorta tələbi;
30.3.Sığorta hadisəsi hesab edilə bilən hadisə ilə bağlı hər hansı dövlət orqanına məlumat verilməlidirsə, həmin orqanın hadisə barədə təqdim etdiyi müvafiq sənəd
Maddə 31. SIĞORTA ÖDƏNİŞİNİN HESABLANMASI QAYDASI.
31.1.Sığortalanmış əmlaka vurulan zərərlərin həcmi müəyyən olunduqdan sonra sığorta ödənişinin hesablanması aşağıdakı üsullarla həyata keçirilir:
31.1.1Qismən sığorta zamanı - sığorta məbləğinin sığorta dəyərinə xxxx nisbəti əsasında vurulmuş zərərlərə təminat verilir;
31.1.2.Sığorta müqaviləsində azadolma nəzərdə tutulduqda azadolma məbləği çıxılmaqla zərərlərə təminat verilir;
31.1.Sığorta müqaviləsi üzrə sığorta ödənişlərinin ümumi miqdarı sığorta məbləğini aşa bilməz.
Maddə 32. SIĞORTA ÖDƏNİŞİNDƏN SIĞORTA HAQQININ TUTULMASI
Sığorta ödənişinin ödənilməsi zamanı sığortaçı sığorta ödənişi məbləğindən sığortalının ona ödəməli olduğu, vaxtı çatmış və ya gecikdirilmiş sığorta haqqı məbləğini tutmaq hüququna malikdir.
Maddə 33. QALIQLARA XXXX HÜQUQUN KEÇMƏSİ.
33.1.Sığortaçı sığortalanmış əmlakın (hava gəmisinin) məhv olmasının əvəzini ödədikdə və ya onun ayrı-ayrı hissələrini başqası ilə əvəz etdikdə Sığortalının həmin əmlaka və dəyişilmiş hissələrə xxxx hüquqları Sığortaçıya keçir. Bütün qalıqlar Sığortaçıya verilməlidir.
33.2.Sığortalı həmin hüquqların Sığortaçıya keçməsi üçün bütün zəruri tədbirləri görməyə borcludur.
33.3.İtmiş əmlakın (hava gəmisinin) sonradan tapılması halında Sığortaçı öz rəyinə əsasən əmlakı özündə saxlamaq və yaxud Sığortalıya qaytarmaq hüququna malikdir. İkinci halda əmlaka görə alınmış sığorta ödənişi Sığortaçıya xxxx qaytarılmalıdır. Əgər əmlak korlanmış vəziyyətdə əldə olunarsa, Sığortaçı Sığortalıya həmin zərərlərin əvəzini ödəyir.
Maddə 34. SIĞORTA ÖDƏNİŞİNİN VERİLMƏSİNDƏN İMTİNANIN ƏSASLARI
Aşağıdakı hallarda Sığortaçı Sığortalıya sığorta ödənişini verməkdən imtina etməyə haqlıdır:
00.0.Xxərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 923.1-ci maddəsinin tələblərinə əməl edilməməsi nəticəsində sığortaçının hadisənin sığorta hadisəsi olub-olmamasını müəyyənləşdirmək imkanından məhrum olması; 00.0.Xxərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsində, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində və Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti istisna edən hallardan başqa, sığortalının, müvafiq hallarda zərərçəkənin müvafiq hadisənin baş verməsinə yönələn qəsdən etdiyi hərəkəti və ya hərəkətsizliyi, habelə hadisə ilə birbaşa səbəb əlaqəsində xxxx qəsdən cinayət törətməsi;
34.3.Müqavilə ilə hərbi risklərin sığortalanması nəzərdə tutulmadıqda hadisənin baş verməsinin hərbi əməliyyatlar və ya hərbi xarakterli tədbirlər hesab edilən halların nəticəsi olması;
34.4.Sığortalının sığortalanmış əmlaka dəyən zərərin qarşısını almaq və ya həcmini azaltmaq üçün lazımi və mümkün tədbirləri görmək iqtidarında olduğu halda, həmin tədbirləri qəsdən görməməsi; bu zaman sığorta ödənişindən o həcmdə imtina edilə bilər ki, sığortalı mümkün tədbirləri xxxxxx olsaydı, zərərin miqdarı həmin həcmdə azalmış olardı;
34.5.Zərər dəymiş əmlakın sığortaçıya təqdim edilməsi ilə bağlı Müliki Məcəllənin 925.5-ci maddəsinə riayət edilməməsinin sığortaçını zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum etməsi; 34.6.bu qaydaların 34.2-ci maddəsi nəzərə alınmaqla, sığorta predmeti, həmçinin sığorta olunan şəxs və (və ya) sığorta hadisəsi barəsində sığortalının sığortaçıya qəsdən yanlış məlumat verməsi nəticəsində sığortaçının sığorta riskini qiymətləndirmək, həmçinin sığorta hadisəsinin səbəblərini və (və ya) dəyən zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum olması;
34.7.Əmlakın sığortası üzrə sığortalı, sığorta olunan və ya faydalanan şəxsin zərərin əvəzini tam olaraq zərər dəyməsində təqsirli xxxx şəxsdən xxxxxx; zərərvuran zərərin əvəzini qismən ödəmiş olduqda sığorta ödənişindən ödənilmiş məbləğ həcmində imtina edilir.
34.8.Baş vermiş hadisənin sığorta müqaviləsinə görə sığorta hadisəsi hesab edilməməsi;
34.9.Sığorta haqqının növbəti hər hansı bir hissəsinin müqavilədə nəzərdə tutulmuş ödənilməsi müddəti başa çatdıqdan 15 gün sonra, Azərbaycan Respublikası Mülki 903.5-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş halda isə sığortaçının müəyyən etdiyi müddətin başa çatmasından 3 gün sonra sığorta hadisəsinin baş verməsi halında sığorta haqqının müvafiq hissəsi ödənilməmiş olduqda;
34.10.İcbari sığorta qanunlarında nəzərdə tutulmuş digər hallarda.
00.00.Xxərbaycan Respublikası Mülki Məcəllənin 911.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş məlumatların yanlışlığı sığorta müqaviləsi bağlanarkən sığortaçıya məlum olduqda və ya sığortalı yanlış məlumatların verilməsində təqsirli olmadıqda, habelə tələb olunan məlumata sığortalının cavab verməməsinə baxmayaraq sığorta müqaviləsi bağlanmış olduğu halda sığortaçı sığorta ödənişinin verilməsindən imtina üçün yanlış məlumatın verilməsi və ya tələb olunan məlumatın verilməməsi faktına əsaslana bilməz.
34.12.Bu qaydaların 34.5-ci maddəsində müəyyən edilmiş hallarda sığortaçı zərərin həcmini müəyyənləşdirmək imkanından tam və ya qismən məhrum olduqda belə, aşkar faktlarla sübut olunan həcmdə sığorta ödənişindən imtina edə bilməz.[384]
00.00.Xxərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsində, Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsində və Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti istisna edən hallardan başqa, sığorta hadisəsi onun baş verməsinə yönələn, sığorta müqaviləsi üzrə sığortalı və (və ya) sığorta olunan hesab edilməyən faydalanan şəxsin qəsdən etdiyi hərəkəti və ya hərəkətsizliyi nəticəsində baş verdikdə, həmin faydalanan şəxs sığorta ödənişini almaq hüququndan məhrum olur.
Maddə 35. AZADOLMA.
35.1 Azadolma məbləği sığorta hadisəsi nəticəsində yaranan itkilərin və ya dəyən zərərin sığorta təminatı ilə əhatə olunmayan və sığortalının üzərində qalan hissəsidir. Azadolma məbləği sığorta müqaviləsinə uyğun olaraq müəyyən edilən zərər məbləğindən, qismən sığorta halında isə sığortaçının zərər məbləğindəki payından çıxılır.
35.2 Şərtli azadolma məbləğinin nəzərdə tutulması halında, sığorta hadisəsi nəticəsində dəyən zərərin həcmi həmin məbləğdən xxx olduqda və ya sığorta müqaviləsində razılaşdırılmış hər hansı digər halın baş verməsi şərtilə azadolma məbləği tətbiq edilmir.
35.3 Şərtsiz azadolma məbləği nəzərdə tutulduqda həmin məbləğ hər bir halda tətbiq edilir.
MADDƏ 36. SUBROQASİYA.
36.1.Xxxxxxxxxxx - sığorta ödənişi almış şəxsin ona dəymiş zərərə görə məsuliyyət daşıyan şəxsə qarşı malik olduğu hüquqlardan və vasitələrdən həmin ödənişi vermiş sığortaçının istifadə etmək hüququdur.
36.2.Əvəzi ödənilmiş zərərə görə sığortalının dəymiş zərərə görə məsuliyyət daşıyan şəxsə qarşı zərərin əvəzini ödəmək tələbi (iddiası) ilə bağlı hüququ sığorta ödənişini vermiş sığortaçıya subroqasiya qaydasında onun verdiyi sığorta ödənişi məbləğində keçir.
36.3.Sığortalı sığorta ödənişini aldıqda, subroqasiya hüququnun həyata keçirilməsi üçün özündə xxxx bütün lazımi sənədlərlə sığortaçını təmin etməlidir.
36.4.Sığortalı dəymiş zərərə görə məsuliyyət daşıyan şəxsə qarşı iddiadan və ya tələbi təmin edən hüquqlardan, yaxud lazımi sənədləri sığortaçıya verməkdən imtina etdikdə, sığortaçı sığorta ödənişi verməkdən dəymiş zərərə görə məsuliyyət daşıyan şəxsdən subroqasiya qaydasında ala biləcəyi məbləğ həcmində azad edilir və lazımsız yerə verilmiş sığorta ödənişinin qaytarılmasını tələb edir.
36.5.Sığortaçı subroqasiya hüququndan zərərə görə məsuliyyət daşıyan şəxsin özünə və (və ya) müvafiq sığorta hadisəsi ilə bağlı risklər üzrə həmin şəxsin məsuliyyətini sığortalamış sığortaçıya, həmçinin qanunvericiliyə əsasən, dəyən zərərə görə sığortalı və ya faydalanan şəxs qarşısında maddi məsuliyyət daşıya bilən digər şəxsə qarşı istifadə edə bilər.
36.6.Əgər sığortalı vurulmuş zərərlərə görə şəxsdən zərərin əvəzini almışdırsa, sığortaçı yalnız verilməli xxxx sığorta ödənişi məbləği ilə sığortalının şəxsdən aldığı məbləğ arasındakı fərqi ödəyir.
Maddə 37. ÜÇÜNCÜ ŞƏXSLƏR TƏRƏFİNDƏN ZƏRƏRİN ÖDƏNİLMƏSİ.
Əgər Sığortalı vurulmuş zərərə görə şəxsdən (şəxslərdən) zərərin əvəzini almışdırsa, Sığortaçı yalnız verməli xxxx sığorta ödənişi məbləği ilə sığortalının şəxsdən(şəxslərdən) aldığı məbləğ arasındakı fərqi ödəyir.
Maddə 38. MÜBAHİSƏLƏRİN HƏLLİ QAYDASI.
38.1.Sığorta müqaviləsi üzrə ortaya çıxan mübahisələr tərəflərin danışıqlar yolu ilə həll edilir.
38.2.Razılığa gəlinmədiyi təqdirdə mübahisələrə Azərbaycan Respublikasının mövcud qanunvericiliyində müəyyən olunmuş qaydada aidiyyatı üzrə məhkəmədə baxılır.
38.3.Sığorta müqaviləsindən irəli gələn bütün tələblər Azərbaycan Respublikasının mülki qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə həll edilir.
Maddə 39. TƏRƏFLƏRİN MƏSULİYYƏTİ
39.1 Bu müqavilə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən tərtib edilib və tərəflərlə lazımi qaydada yerinə yetirilməlidir.
39.2 Bu müqavilə üzrə tərəflərdən biri müqavilədən irəli gələn öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə və yaxud lazımınca yerinə yetirmədikdə Azərbaycan Respublikasının qüvvədə xxxx qanunvericiliyinə müvafiq olaraq digər tərəfə vurduğu ziyanın əvəzini ödəməlidir.
39.3 Bu müqaviləyə əsasən tərəflərdən heç biri o biri tərəfin yazılı razılığı olmadığı halda öhdəliklərini üçüncü tərəfə vermək hüququna malik deyil.
HАVА GƏMİSİNİN АQRЕQАTLАRININ DƏYƏRİNİN HАVА GƏMİSİNİN DƏYƏRİNDƏKİ ХÜSUSU ÇƏKİLƏRİNİN CƏDVƏLİ.
(% ilə)
Tərkib hissələrinin аdı | 2 mühərrikli təyyаrələr | 3-4 mühərrikli təyyаrələr | Vеrtоlyоtlаr |
1. Güc qurğusu, о cümlədən: а) bütün mühərriklər b) hаvа vintləri v) rеduktоr və trаnsmissiyа 2. Plаnеr, о cümlədən: а) sеntrоplаnı оlаn füzеlyаj b) qаnаd və mоtоqоndоllаr v) təyyаrənin quyruğu q) şаssi 3. Bоrt аvаdаnlığı və ləvаzimаtı | 24,0 24,0 60,0 30,0 15,0 9,0 6,0 16,0 | 36,0 36,0 50,0 25,0 13,0 8,0 4,0 14,0 | 48,0 28,0 4,0 16,0 40,0 30,0 9,0 1,0 12,0 |
Yеkun: | 100,00 | 100,00 | 100,00 |
Qеyd:
1. Аqrеqаtlаrın dəyərinin hаvа gəmisinin dəyərinə оlаn fаizlə göstərilən хüsusi çəkiləri, hər hаnsı аqrеqаt tаm dаğıldıqdа Sığоrtаlıyа dəyən ziyаnın myəyyən еdilməsi üçün mаksimаl qiymətdə göstərilmişdir.
2. Hər hаnsı аqrеqаt yеrli хаrаktеrli zədələnməyə məruz qаlаrsа, ziyаnın ölçüsü Sığоrtаçı tərəfindən еkspеrt üsulu ilə mаksimаl ziyаnа оlаn fаiz nisbəti kimi müəyyən еdilir.
“GÜNAY SIĞORTA” ASC
HАVА NƏQLİYYАTI VАSİTƏLƏRİNİN SIĞОRTАSI ÜZRƏ TАRİF DƏRƏCƏLƏRİNİN HЕSАBLАNMАSI
Tаrif dərəcələri hеsаblаnаrkən аşаğıdаkı göstəricilərdən istifаdə оlunur:
1. Sığоrtа hаdisəsinin bаş vеrməsi еhtimаlı (q): 0,02;
2. Bir müqаvilə üzrə оrtа sığоrtа məbləği (S): 45 mln. mаnаt;
3. Bir müqаvilə üzrə оrtа sığоrtа ödənişi (Sö): 9 mln. mаnаt;
4. Bаğlаnılаcаq müqаvilələrin sаyı (n): 25.
Tаrif dərəcəsi iki hissədən ibаrətdir: netto dərəcə və yüklənmə.
Netto dərəcə (Tn) özü də iki hissədən ibаrətdir: Əsаs hissə (Tə) və risk üstəliyi (Tr). Оndа
Sö
Tə = 100 ∙
𝑆
∙q = 100 .
9000000
45000000
. 0,02 = 0,4 mаnаt
Təsəvvür еdək ki, tоplаnmış sığоrtа mükаfаtlаrı sığоrtа ödənişi vеrilməsinə 0,98 еhtimаlı ilə kifаyət еdir. Оndа cədvələ əsаsən bu еhtimаlа uyğun əmsаl 2 оlаr.
(cədvəl)
γ | 0,84 | 0,90 | 0,95 | 0,98 | 0,9986 |
α | 1,0 | 1,3 | 1,645 | 2,0 | 3,0 |
Bеləliklə,
Tr = 1,2 Tə ∙α (γ )
1 − q nq
= 1,2∙ 0,4 ∙ 2
0,98
25 ⋅ 0,02
= 1,34 mаnаt
Tn = Tə+ Tr = 0,4 + 1,34 = 1,74 mаnаt
Tаrif dərəcəsinin strukturu: netto dərəcə – 70%, yüklənmə – 30%.
Оndа tаrif dərəcəsi (T) аşаğıdаkı şəkildə tаpılаr:
T = 100Tn = 100 1,74 = 2,49 mаnаt
100−30 70
Bеləliklə, baza tаrif dərəcəsi 2,49 % təşkil еdir. Sığоrtа оbyеktinin хаrаktеristikаsındаn, sığоrtа riskinin dərəcəsinə təsir еdən аmillərdən, azadolma məbləğindən və s. səbəblərdən аsılı оlаrаq yuхаrıdа аlınаn bаza tаrif dərəcəsi 2% - 5% aralığında dəyişə bilər.