TBB2014.527
U.2014.2042H
TBB2014.527
Bygherres forsikringsselskab var bundet af voldgiftsaftaler mellem bygherre og rådgivere, og forsikringsselskabets sagsanlæg mod en rådgiver blev afvist fra de almindelige domstole.
Entrepriseret 22.3, 25.1 og 25.2 - Erstatning uden for kontraktfor- hold 6 - Forsikring 6 og 7.4 - Retspleje 28.1 og 28.2.
2043
mellem B og byggeriets totalrådgiver, C, og mellem C og L. Højesteret udtalte, at det følger af almindelige obligationsretlige principper, at et ansvarsforsikringsselskab ved udbetaling af er- statning til en skadelidt indtræder i retsstillingen for forsikrings- tager (bygherre) over for den tekniske rådgiver, som kravet rettes mod. Erstatningsansvarslovens § 22, stk. 1, kunne ikke føre til et andet resultat.(1) Det afgørende var herefter, om B skulle gøre sit krav mod L gældende ved de almindelige domstole eller ved voldgift. I aftalerne mellem L og C og mellem C og B fremgik, at tvister afgøres efter ABR 89, hvorefter tvister mellem klienten og rådgiveren »i anledning af løsningen af opgaven« afgøres af en voldgiftsret. Kravet i sagen udsprang af en tvist om L's løsning af opgaven og ville derfor have været omfattet af voldgiftsbestem- melserne. Højesteret fandt, at B som bygherre ville have været bundet af voldgiftsbestemmelserne, hvis B havde rettet et krav direkte mod L for at blive friholdt for erstatningen.(2) Højesteret fandt herefter, at også A som ansvarsforsikringsselskab var bundet af voldgiftsbestemmelserne.(3) L's adgang til at kræve sagen be- handlet ved voldgift var ikke bortfaldet, fordi L havde medvirket til isoleret bevisoptagelse ved de almindelige domstole.(4)Højeste- ret tog herefter L's afvisningspåstand til følge og ændrede dermed landsrettens afgørelse.(5)
H.D. 11. april 2014 i sag 216/2013 (2. afd.)
Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S (adv. Xxxxx Xxxx, Kbh.)
mod
AXA Forsikring, filial af AXA Versicherung AG, Tyskland (adv. Xxxxx Xxxxxxx-Xxxxxx, Kbh.).
Retten i Roskildes kendelse 23. august 2012, BS 11A-699/2012
Sagens baggrund og parternes påstande
Sagen drejer sig om, hvorvidt de sagsøgte, Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S Rådgivende Ingeniører F.R.I. og Icedan Entreprise Helsingør ApS, har pådraget sig et erstatningsansvar i forbindelse med byg- ningsarbejder udført for sagsøgeren, AXA Forsikrings forsikrings- tager Bording Friskole, hvorved der opstod skader på naboejendom- men til Bording Friskole.
Bording Friskole har som bygherre anerkendt erstatningsansvaret for skaderne på naboejendommen, og AXA Forsikring har som ansvarsforsikringsselskab udbetalt erstatning til ejeren, A/B Xxxxx Xxxxxx 00/Xxxxxxxxx 00.
AXA Forsikring har nedlagt følgende påstande:
1. Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S Rådgivende Ingeniører F.R.I. og Icedan Entreprise Helsingør ApS skal solidarisk, subsidiært alter- nativt, betale til AXA Forsikring 1.006.940,87 kr. med tillæg af procesrente fra den 3. februar 2011.
2. Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S Rådgivende Ingeniører F.R.I. og Icedan Entreprise Helsingør ApS skal anerkende at være erstatnings- ansvarlige for skade på ejendommen beliggende Xxxxx Xxxxxx 00, 0000 Xxxxxxxxx Ø, opstået i forbindelse med funderingsarbejder udført juni 2008.
Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S Rådgivende Ingeniører F.R.I. har på- stået sagen afvist, under henvisning til at sagen skal afgøres ved voldgift.
Icedan Entreprise Helsingør ApS har påstået frifindelse.
Icedan Entreprise Helsingør ApS har i processkrift af 30. april 2012 anført, at Icedan støtter Xxxxxxx & Erikssons påstand om afvisning.
AXA Forsikring har protesteret mod påstanden om afvisning og fastholdt sine påstande, herunder at sagen kan fortsætte ved Retten i Roskilde.
Retten har i medfør af retsplejelovens § 253 udskilt spørgsmålet om afvisning til særskilt afgørelse.
Sagen er behandlet på skriftligt grundlag.
Oplysningerne i sagen
Bording Xxxxxxxx havde som bygherre iværksat opførelse af et skolehus på adressen Xxxxx Xxxxxx 00, 0000 Xxxxxxxxx X, og i forbindelse hermed udførtes i juni 2008 funderingsarbejder ved naboejendommens gavlfundament. Samtidig med udførelsen af funderingsarbejderne blev der konstateret bygningsskade på nabo- ejendommen. Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S Rådgivende Ingeniører
F.R.I. (L & E) stod for projekteringen af funderingsarbejderne, mens Icedan Entreprise Helsingør ApS (Icedan) stod for udførelsen. L & E udførte projekteringsopgaver for sagens byggetotalrådgiver, Xxxxx Xxxxxxx Arkitekter ApS, som ifølge det oplyste havde en totalrådgiveraftale med Bording Friskole.
I rådgivningsaftale af 22. december 2005 mellem Xxxxx Xxxxxxx Arkitekter ApS og L & E hedder det blandt andet:
2044
»2. Opgaven
2.1 Aftalen omfatter teknisk rådgivning og bistand vedrørende Nedrivning af eksisterende bygning og opførelse af nyt skolehus på adressen Xxxxx Xxxxxx, 0000 Xxxxxxxxx Ø.
. . .
3. Aftalegrundlag
3.1 Almindelige bestemmelser for teknisk Rådgivning og bistand (ABR 89) med de tilføjelser og ændringer, som fremgår af nærvæ- rende aftale.
. . .
13. Tvister
I henhold til ABR 89.
. . .«
AXA Forsikring har til støtte for sit materielle krav mod L & E og Icedan anført, at L & E og Icedan har handlet ansvarspådragende over for ejeren af naboejendommen, A/B Øster Søgade 94/Zinns- gade 11, og dermed AXA Forsikring, dels ved ikke at projektere i overensstemmelse med god projekteringsskik, dels ved ikke at ud- føre gravearbejderne i overensstemmelse med god faglig skik.
Parternes synspunkter
AXA Forsikring har over for afvisningspåstanden navnlig anført, at AXA Forsikring ikke har tiltrådt nogen voldgiftsaftale. Tvisten angår L & E og Icedans skadeforvoldelse på tredjemand, A/B Øster Søgade 94/Zinnsgade 11's faste ejendom. Der er derfor tale om krav på erstatning uden for kontrakt. Det forhold, at AXA Forsik- rings forsikringstager, Bording Xxxxxxxx, havde tegnet en forsikring,
der dækker tredjemands tab, xxxxxx ikke herved. AXA Forsikring er indtrådt i den reelle, initiale skadelidtes retsstilling på baggrund af almindelige grundsætninger om subrogation.
L & E har til støtte for afvisningspåstanden navnlig anført, at sagen reelt udspringer af, om L&E som rådgiver på byggeriet har handlet erstatningspådragende i relation til risikoen for sætningsskader på naboejendommen, hvilke skader bygherren har anerkendt erstat- ningsansvaret for, og som AXA Forsikring som ansvarsforsikrings- selskab har udbetalt erstatning for. Sagen omhandler derfor reelt erstatning i kontrakt og AXA Forsikrings eventuelle afledte krav fra bygherren. AXA Forsikring er som ansvarsforsikringsselskab
- og således ikke som skadesforsikringsselskab for den direkte skadelidte - indtrådt i bygherren, Bording Friskoles retsstilling over for L & E og er derfor bundet af den mellem Bording Friskole og L & E indgåede voldgiftsaftale.
Rettens begrundelse og afgørelse
Retten bemærker indledningsvis, at aftalen mellem Xxxxx Xxxxxxx Arkitekter ApS og Bording Xxxxxxxx ikke er fremlagt under sagen. AXA Forsikring er ved at erstatte skaderne på naboejendommen indtrådt i ejeren af ejendommens eventuelle erstatningskrav mod L & E og Icedan. AXA Forsikrings indtræden støttes således ikke på den mellem Bording Xxxxxxxxx rådgiver og L & E indgåede kontrakt, som AXA Forsikring ikke har tiltrådt, og AXA Forsikring er derfor ikke bundet af en voldgiftsklausul.
Xxxxxx tager herefter ikke påstanden om afvisning til følge.
- - -
Østre Landsrets kendelse 25. januar 2013 (21. afd.) B-3069-12
(Xxxx Xxxxx, Xxxxx Xxxxxxxxx, Xxxxx Xxxxx Xxxxxxxx (kst.)).
Der fremlagdes kæreskrift med bilag af 4. september 2012, hvor- ved Lemming & Xxxxxxxx A/S Rådgivende Ingeniører F.R.I. har kæret Roskilde Rets kendelse af 23. august 2012 (- - -) om, at sagen ikke afvises, dommerens fremsendelsesbrev af 7. september 2012 og udskrift af den kærede afgørelse.
Der fremlagdes endvidere kæresvarskrift med bilag af 14. septem- ber 2012, kærereplik af 17. september 2012 samt kæreduplik af 19.
september 2012.
Parterne har været enige om, at nærværende sag afventede afgø- relsen i landsrettens sag B-2021-12 (U 2013.1195 Ø), hvori der er afsagt dom den 14. januar 2013.
Byretten har ved sagens fremsendelse henholdt sig til den trufne afgørelse.
- - -
kendelse
Indkærede har i stævningen gjort gældende, at Lemming & Xxxxxxxx A/S har handlet ansvarspådragende ved ikke at projektere i over- ensstemmelse med god projekteringsskik, og at Icedan Entreprise ApS ikke har udført gravearbejderne i overensstemmelse med god faglig skik/god entreprenør skik. Indkærede har i processkrift af 2. maj 2012 fremhævet, at der er tale om krav om erstatning uden for kontrakt.
Landsretten tiltræder på den baggrund, at indkæredes krav mod kærende ikke støttes på den mellem Bording Xxxxxxxxx rådgiver og kærende indgåede kontrakt, hvorfor indkærede ikke er bundet af voldgiftsklausulen deri.
Landsretten stadfæster derfor byrettens afgørelse.
- - -
Højesterets dom
I tidligere instanser er afsagt kendelser af Retten i Roskilde den
23. august 2012 og af Østre Landsrets 21. afdeling den 25. januar 2013.
2045
I pådømmelsen har deltaget fem dommere: Xxxx Xxxxxx Xxxxxxxxxx, Xxxxxxxx Xxxxxxxx Xxxxxxxx, Xxxxxx Xxxxx, Xxxxxx Xxxxxxxx og Xxxx Xxxxx Xxxxxxxxx.
Sagen er behandlet skriftligt, jf. retsplejelovens § 398, stk. 1.
Påstande
Xxxxxxx, Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S, har påstået afvisning.
Indkærede, AXA Forsikring, filial af AXA Versicherung AG, Tyskland, har påstået stadfæstelse.
Anbringender
Xxxxxxx & Xxxxxxxx har navnlig anført, at sagen skal afvises fra de almindelige domstole under henvisning til, at AXA Forsikring som ansvarsforsikrer for bygherren er indtrådt i bygherrens retsstil- ling efter udbetaling af erstatning til ejeren af naboejendommen, at der er aftalt voldgift mellem byggeriets parter, og at AXA For- sikrings regreskrav reelt, helt eller delvist, støttes på Lemming & Erikssons rådgivningsaftale. Lemming & Xxxxxxxx har ikke afskåret sig fra at forlange tvisten behandlet ved voldgift ved ikke at pro- testere mod, at der blev foretaget isoleret bevisoptagelse ved byret- ten efter retsplejelovens § 343 i form af syn og skøn.
AXA Forsikring har navnlig anført, at selskabet er indtrådt i rets- stillingen for naboejendommen, som er sagens reelle skadelidte, efter erstatningsansvarslovens § 22, subsidiært efter gældsbrevslo- vens § 27 og almindelige subrogationsregler. Selskabet er derfor berettiget til at rette et direkte krav mod Xxxxxxx & Xxxxxxxx uden om bygherren og dermed uden at være bundet af voldgiftsaftalen i Lemming & Erikssons rådgivningsaftale. I anden række har AXA Forsikring anført, at Lemming & Xxxxxxxx aftalemæssigt ikke di- rekte var forpligtet til at sikre, at der ikke kunne opstå sætningsska- der på naboejendommen til byggeriet, og at et regresansvar i anled- ning af skaden derfor ikke kan karakteriseres som et kontraktansvar omfattet af voldgiftsklausulen. Endelig har AXA Forsikring anført, at Lemming & Xxxxxxxx er afskåret fra at påberåbe sig voldgifts- klausulen efter at have medvirket til isoleret bevisoptagelse ved byretten.
Supplerende sagsfremstilling
I rådgivningsaftale af 27. september 2005 mellem bygherren, Bording Friskole, og totalrådgiveren, Xxxxx Xxxxxxx Arkitekter ApS, fremgår bl.a.:
»13. TVISTER
Evt. tvister behandles som angivet i ABR 89, pkt. 9.0.1.«
Højesterets begrundelse og resultat
Sagen angår, om en bygherres ansvarsforsikringsselskab er bundet af voldgiftsaftaler mellem et byggeris parter, når forsikringsselska- bet gør et krav gældende mod en underrådgiver efter at have betalt erstatning for skader på en naboejendom. Der er voldgiftsbestem- melser i rådgivningsaftalerne både mellem bygherre og totalrådgiver og mellem totalrådgiver og underrådgiver.
Højesteret finder, at det følger af almindelige obligationsretlige principper, at et ansvarsforsikringsselskab ved udbetaling af erstat- ning til en skadelidt indtræder (subrogerer) i retsstillingen for for- sikringstager (bygherre) over for den tekniske rådgiver, som kravet rettes mod. Erstatningsansvarslovens § 22, stk. 1, kan ikke antages at føre til et andet resultat.
Det afgørende bliver herefter, om bygherren skulle gøre sit krav mod den tekniske rådgiver gældende ved de almindelige domstole eller ved voldgift.
I aftalerne mellem underrådgiveren, Xxxxxxx & Xxxxxxxx A/S, og totalrådgiveren, Xxxxx Xxxxxxx Arkitekter ApS, og mellem to- talrådgiveren og bygherren, Bording Friskole, er der henvist til, at tvister afgøres efter ABR 89. Det følger af ABR 89, pkt. 9.0.1, at tvister mellem klienten og rådgiveren »i anledning af løsningen af opgaven« afgøres endeligt og bindende af en voldgiftsret nedsat af Voldgiftsnævnet for bygge- og anlægsvirksomhed.
Det krav, der er rejst i denne sag, udspringer efter Højesterets opfattelse af en tvist om den tekniske rådgivers løsning af opgaven. Kravet ville derfor have været omfattet af voldgiftsbestemmelsen i begge rådgivningsaftaler. I en situation som den foreliggende, hvor der er en voldgiftsbestemmelse i begge rådgivningsaftaler, finder Højesteret, at Bording Friskole som bygherre ville have været bundet af voldgiftsbestemmelserne, hvis skolen efter selv at have betalt erstatning rettede et krav direkte mod Xxxxxxx & Xxxxxxxx for at blive friholdt for tabet. Højesteret finder herefter, at også AXA Forsikring som ansvarsforsikringsselskab er bundet af voldgiftsbestemmelserne.
Lemming & Erikssons adgang til at kræve sagen behandlet ved voldgift kan ikke anses for bortfaldet, fordi selskabet har medvirket til isoleret bevisoptagelse i form af syn og skøn ved de almindelige domstole.
Højesteret tager herefter Lemming & Erikssons afvisningspåstand til følge.
Thi bestemmes
Sagen mellem AXA Forsikring, filial af AXA Versicherung AG, Tyskland, og Lemming & Xxxxxxxx A/S afvises.
1 FT 1983-84, 2. saml., till. A, sp. 115-116 og 121-122, Udkast til lov om forsikringsaftaler med tilhørende bemærkninger (1925), s. 59-60, bet. nr. 829/1978, s. 54 og 57, U 1933.1116 Ø, U 1994.342 Ø, Xxxxx Xxxxxx:
Enkelte kontrakter, 2. udg. (1946), s. 259, og Xxxx Xxxxxx i U 1955B. 89 ff.
2 Utrykt højesteretskendelse af 22. november 1994 (sag 206/1994), FED 2000.2498 V og Xxxxx Xxxx og Xxxxx Xxxxxxxxx Xxxxxxxxx: Voldgiftsret, 2. udg. (2008), s. 102-11.
3 U 1983.1038/2 H, U 1985.1059 H, KFE 1994.16, U 2001.2392 V, TBB
s. 369-70, og Xxxxxx Xxxxxxx i U 2001B. 242 ff.