Ενότητα A: Εργατική Νοµοθεσία 1 01. Σ.Σ.Ε. και ατοµική σύµβαση εργασίας 3 1.1. Συλλογικές συµβάσεις εργασίας (Σ.Σ.Ε.) 4 1.1.1. Γενικά 4 1.1.2. Είδη Σ.Σ.Ε. 4 1.1.3. Ισχύς Σ.Σ.Ε. 5 1.1.4. Χρόνος ισχύος και µετενέργεια Σ.Σ.Ε. 5 1.1.5. Δέσµευση από Σ.Σ.Ε....

Ενότητα A: Εργατική Νοµοθεσία	1
01. Σ.Σ.Ε. και ατοµική σύµβαση εργασίας	3
1.1. Συλλογικές συµβάσεις εργασίας (Σ.Σ.Ε.)	4
1.1.1. Γενικά	4
1.1.2. Είδη Σ.Σ.Ε.	4
1.1.3. Ισχύς Σ.Σ.Ε.	5
1.1.4. Χρόνος ισχύος και µετενέργεια Σ.Σ.Ε.	5
1.1.5. Δέσµευση από Σ.Σ.Ε.	6
1.1.5.1. Τροποποιητική συµφωνία µεταξύ εργαζόµενου και εργοδότη περί µείωσης καταβαλλόµενου µισθού	7
1.1.6. Συρροή Σ.Σ.Ε.	8
1.1.7. Αναστολή µισθολογικών ωριµάνσεων	8
1.1.8. Νόµιµος κατώτατος µισθός και ηµεροµίσθιο	8
1.1.8.1. Προσαυξήσεις προϋπηρεσίας	9
1.1.8.2. Προϋπηρεσία εργαζοµένου στην αλλοδαπή	9
1.1.8.3. Περικοπή επιδόµατος γάµου εργαζοµένων που αµείβονται µε τον κατώτατο µισθό και ηµεροµίσθιο	10
1.1.8.4. Χορήγηση επιδόµατος γάµου εξ ελευθεριότητας	10
1.1.8.5. Προσαυξήσεις προϋπηρεσίας µακροχρόνια ανέργων	10
1.1.8.6. Πίνακες διαµόρφωσης κατώτατου µισθού και ηµεροµισθίου από 1/2/2019	10
1.1.8.7. Η αύξηση του κατώτατου µισθού και ηµεροµισθίου κατά 2% από 1ης Ιανουαρίου 2022	11
1.1.9. Παραβάσεις και πρόστιµα	12
1.1.10. Οι Σ.Σ.Ε. που είναι σήµερα σε ισχύ	13
1.2. Επιχειρησιακές συλλογικές συµβάσεις εργασίας	14
1.2.1. Έννοια	14
1.2.2. Σύναψη Επιχειρησιακών Σ.Σ.Ε.	14
1.2.3. Ένωση προσώπων	15
1.2.4. Δέσµευση από Επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε.	16
1.2.5. Όροι Επιχειρησιακής Σ.Σ.Ε. – Υποβολή εντύπου Ε10 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	16
1.3. Η ατοµική σύµβαση εργασίας	16
1.3.1. Έννοια σύµβασης εργασίας	16
1.3.2. Είδη συµβάσεων εργασίας	16
1.3.2.1. Σύµβαση εξαρτηµένης εργασίας	16
1.3.2.2. Σύµβαση xxxxx	00
1.3.2.3. Σύµβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών	18
1.3.2.4. Σύµβαση µαθητείας	18
1.3.2.5. Σύµβαση µεσιτείας - εντολής	19
1.3.3. Περιεχόµενο - Όροι - Λύση - Ακυρότητα σύµβασης εργασίας	19

1.3.3.1. Κατάρτιση και τύπος σύµβασης εργασίας	19
1.3.3.2. Ενηµέρωση εργαζοµένων για τους όρους της σύµβασης εργασίας τους	20
1.3.3.3. Πρόσθετοι όροι ατοµικής σύµβασης εργασίας	21
1.3.3.4. Υπόδειγµα Ατοµικής Σύµβασης Εργασίας Πλήρους Απασχόλησης	28
1.3.3.5. Μεταβολή των όρων εργασίας	34
1.3.3.6. Λύση και ακυρότητα σύµβασης	36
1.4. Κανονισµός εργασίας	37
1.4.1. Έννοια και περιεχόµενο Κανονισµού Εργασίας	37
1.4.2. Υποχρέωση κατάρτισης Κανονισµών Εργασίας	37
1.4.3. Τρόποι κατάρτισης του Κανονισµού Εργασίας	38
1.4.4. Διαδικασία κύρωσης Κανονισµών Εργασίας που καταρτίζονται µονοµερώς από τον εργοδότη	38
1.4.5. Δηµοσιότητα και έναρξη ισχύος του Κανονισµού Εργασίας	39
1.4.6. Ενδεικτικοί όροι Κανονισµού Εργασίας	39
02. Μορφές και ειδικά θέµατα απασχόλησης	45
2.1. Διάκριση εργαζοµένων σε υπαλλήλους και εργάτες	46
2.2. Σύµβαση ορισµένου χρόνου	47
2.2.1. Έννοια της σύµβασης εργασίας ορισµένου χρόνου	47
2.2.2. Σύναψη σύµβασης ορισµένου χρόνου	48
2.2.3. Πότε θεωρείται δικαιολογηµένη η χωρίς περιορισµό ανανέωση των συµβάσεων ορισµένου χρόνου	48
2.2.4. Μη συνδροµή αντικειµενικού λόγου – Διαδοχικές συµβάσεις εργασίας ορισµένου χρόνου	49
2.2.5. Πρακτικός χειρισµός ανανέωσης σύµβασης ορισµένου χρόνου ή µετατροπής της σε αορίστου	50
2.2.6. Μετατροπή σύµβασης αορίστου χρόνου σε ορισµένου	51
2.2.7. Λύση της σύµβασης εργασίας ορισµένου χρόνου	52
2.2.8. Προστασία εγκύου εργαζόµενης και πατέρα νεογεννηθέντος τέκνου µε σύµβαση εργασίας ορισµένου χρόνου	54
2.3. Μερική και εκ περιτροπής απασχόληση	55
2.3.1. Γενικά περί µερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης	55
2.3.2. Έγγραφος τύπος – Σύµβαση µερικής απασχόλησης	56
2.3.3. Μονοµερής επιβολή συστήµατος εκ περιτροπής εργασίας από τον εργοδότη	57
2.3.3.1. Ενηµέρωση και διαβούλευση	58
2.3.3.2. Προϋποθέσεις µονοµερούς επιβολής της εκ περιτροπής εργασίας	59
2.3.3.3. Η επιλεκτική επιβολή συστήµατος εκ περιτροπής εργασίας	60
2.3.4. Συµβάσεις µερικής απασχόλησης και επιβολή συστήµατος εκ περιτροπής εργασίας	60
2.3.5. Επιβολή συστήµατος εκ περιτροπής εργασίας και καταγγελία της σύµβασης εργασίας	60
2.3.6. Υποχρεώσεις και έντυπα για την επιβολή συστήµατος εκ περιτροπής εργασίας	61
2.3.7. Υπόδειγµα αποφάσεως του εργοδότη γνωστοποιούµενης στην Επιθεώρηση Εργασίας	61
2.3.8. Υπολογισµός αποδοχών στη µερική απασχόληση	62
2.3.9. Ασφάλιση στη µερική απασχόληση	63

2.3.10. Πρόσθετη εργασία στη µερική απασχόληση	64
2.3.11. Μετατροπή σύµβασης από πλήρη σε µερική	66
2.3.12. Προϋπηρεσία µερικώς απασχολούµενου	67
2.3.13. Δικαίωµα εργαζόµενου να ζητήσει τη µετατροπή της σύµβασης εργασίας του από πλήρη σε µερική απασχόληση	67
2.3.14. Μη αποδοχή εργοδοτικής πρότασης για µερική απασχόληση	67
2.3.15. Το διακεκοµµένο ωράριο στη µερική απασχόληση	67
2.3.16. Κυρώσεις	68
2.4. Τηλεργασία	68
2.4.1. Έννοια	68
2.4.2. Η συµφωνία περί τηλεργασίας γίνεται µεταξύ εργαζοµένου και εργοδότη	68
2.4.3. Το ύψος της αποζηµίωσης για εξοπλισµό και τηλεπικοινωνίες που καταβάλλουν οι εργοδότες στους τηλεργαζόµενους	69
2.4.4. Ενηµέρωση τηλεργαζοµένου για τους όρους της σύµβασης	71
2.4.5. Η συµφωνία περί τηλεργασίας δεν θίγει τους όρους της σύµβασης εργασίας	71
2.4.6. Δικαιώµατα και υποχρεώσεις του τηλεργαζοµένου	71
2.4.7. Απαγορεύεται η χρήση της κάµερας για τον έλεγχο της απόδοσης του τηλεργαζοµένου	72
2.4.8. Πληροφόρηση τηλεργαζοµένου για την πολιτική της επιχείρησης	72
2.4.9. Το δικαίωµα αποσύνδεσης στην τηλεργασία	72
2.4.10. Δήλωση ωραρίου τηλεργασίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	72
2.5. Δανεισµός εργαζοµένων	73
2.5.1. Έννοια γνήσιου δανεισµού	73
2.5.2. Προϋποθέσεις γνήσιου δανεισµού	73
2.5.3. Καταβολή αποδοχών κατά τη διάρκεια του δανεισµού	73
2.5.4. Υποβολή πίνακα προσωπικού στις περιπτώσεις µεταφοράς εργαζοµένων	74
2.5.5. Έννοια µη γνήσιου δανεισµού	75
2.5.5.1. Έγγραφη σύµβαση µεταξύ Ε.Π.Α. και µισθωτού	75
2.5.5.2. Έγγραφη σύµβαση µεταξύ Ε.Π.Α. και έµµεσου εργοδότη	76
2.5.6. Υπόδειγµα σύµβασης γνήσιου δανεισµού	76
2.6. Διαθεσιµότητα	77
2.6.1. Γενικά	77
2.6.2. Προϋποθέσεις – Γνωστοποίηση	77
2.6.2.1. Προϋποθέσεις	77
2.6.2.2. Γνωστοποίηση	78
2.6.3. Πότε είναι άκυρη η διαθεσιµότητα	78
2.6.4. Διάρκεια	79
2.6.5. Αποδοχές κατά τη διάρκεια της διαθεσιµότητας	79
2.6.6. Αναγνώριση χρόνου υπηρεσίας	80
2.6.7. Καταγγελία σύµβασης κατά τη διάρκεια της διαθεσιµότητας	80

2.6.8. Ασφάλιση και καταβολή ασφαλιστικών εισφορών	80
2.7. Επίσχεση εργασίας	80
2.7.1. Γενικά	80
2.7.2. Συνέπειες επίσχεσης εργασίας	81
2.7.3. Προϋποθέσεις νόµιµης επίσχεσης εργασίας	81
2.7.4. Πότε το δικαίωµα επίσχεσης εργασίας ασκείται καταχρηστικά	81
2.7.5. Επίσχεση εργασίας και απόλυση εργαζοµένου	82
2.7.6. Άρση επίσχεσης εργασίας	83
2.7.7. Ασφάλιση κατά την επίσχεση εργασίας	83
2.8. Ετοιµότητα προς εργασία	84
2.9. Μεταβίβαση επιχείρησης	85
2.9.1. Έννοια	85
2.9.2. Δικαιώµατα εργαζοµένων	85
2.9.3. Μεταβολή όρων και καταγγελία εργασιακής σχέσης	86
2.9.4. Πληροφόρηση και διαβούλευση	86
2.10. Εθελοντική εργασία	86
2.10.1. Γενικά περί εθελοντικής εργασίας	86
2.10.2. Η παροχή εθελοντικής εργασίας σε σύγκριση µε την εξαρτηµένη εργασία	87
2.10.3. Η άποψη του Υπουργείου Εργασίας για την εθελοντική εργασία	88
2.10.4. Παροχή υπηρεσιών χωρίς αµοιβή σε Φιλανθρωπικό Ίδρυµα από εθελοντικό µέλος αυτού	89
2.10.5. Παροχή οικειοθελών εξυπηρετήσεων στα πλαίσια φιλικής σχέσης	89
2.10.6. Απασχολούµενοι σε προγράµµατα κοινωφελούς εργασίας	89
2.11. Πολλαπλή απασχόληση	90
2.12. Θάνατος µισθωτού	91
2.12.1. Δικαιώµατα κληρονόµων	91
2.12.2. Κοινοποίηση εγγράφων σε περίπτωση θανάτου του µισθωτού	92
2.13. Θάνατος εργοδότη	92
2.14. Ανωτέρα βία	92
2.14.1. Έννοια	92
2.14.2. Περιπτώσεις ανωτέρας βίας	93
2.14.3. Αποδοχές εργαζοµένων όταν συντρέχουν γεγονότα ανωτέρας βίας	94
2.14.4. Απόλυση εργαζοµένων λόγω διακοπής εργασιών της επιχείρησης από ανωτέρα βία	94
2.14.5. Επιπτώσεις από την προσωρινή και οριστική διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης	95
2.15. Η καταπολέµηση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία	95
2.15.1. Έννοια βίας και παρενόχλησης	95
2.15.2. Υποχρεώσεις εργοδότη για πρόληψη και αντιµετώπιση της βίας και της παρενόχλησης	96
2.15.3. Υποχρέωση κατάρτισης των πολιτικών εντός επιχείρησης για την καταπολέµηση της βίας και παρενόχλησης	97

2.15.4. Υποχρέωση κατάρτισης των πολιτικών εντός επιχείρησης για τη διαχείριση εσωτερικών καταγγελιών	98
2.15.5. Περιεχόµενο Κανονισµών Εργασίας και Επιχειρησιακών Συλλογικών Συµβάσεων Εργασίας	99
2.15.6. Ενδεικτικό Υπόδειγµα για την κατάρτιση πολιτικής	99
03. Χρονικά όρια εργασίας	103
3.1. Ωράριο εργασίας	104
3.1.1. Αλλαγή ωραρίου και βλαπτική µεταβολή των όρων εργασίας	105
3.1.2. Πενθήµερη και εξαήµερη εβδοµαδιαία εργασία	106
3.1.3. Ηµερήσια και εβδοµαδιαία ανάπαυση	108
3.1.3.1. Ηµερήσια ανάπαυση	108
3.1.3.2. Εβδοµαδιαία ανάπαυση	108
3.1.4. Μέγιστη εβδοµαδιαία διάρκεια εργασίας	109
3.1.5. Ευέλικτο ωράριο εργασίας	110
3.2. Διάλειµµα εργασίας	110
3.2.1. Το πλαίσιο που διέπει τη χορήγηση διαλείµµατος στους µισθωτούς	110
3.2.2. Διακεκοµµένο ωράριο εργασίας µε ενδιάµεση ανάπαυση που δεν µπορεί να είναι µικρότερη από τρεις (3) ώρες	111
3.2.3. Πότε είναι δυνατή η χορήγηση διαλείµµατος µεγαλύτερης διάρκειας των τριάντα (30) λεπτών	112
3.2.4. Διάλειµµα εργασίας που χορηγείται µε δυσµενέστερο τρόπο βάσει όρου σύµβασης εργασίας	112
3.2.5. Διάλειµµα εργασίας καταστηµάτων της περιοχής τέως διοικήσεως πρωτευούσης	112
3.2.6. Χορήγηση διαλείµµατος για όσους χρησιµοποιούν ηλεκτρονικό υπολογιστή σύµφωνα µε τη νέα απόφαση του Σ.τ.Ε.	113
3.2.7. Κυρώσεις	114
3.3. Διακεκοµµένο ωράριο εργασίας	114
3.3.1. Γενικά	114
3.3.2. To διακεκοµµένο ωράριο στη µερική απασχόληση	114
3.3.3. Παροχή πρόσθετης εργασίας στη µερική απασχόληση και επί διακεκοµµένου ωραρίου	115
3.3.4. Διακεκοµµένο ωράριο στην εκ περιτροπής απασχόληση	115
3.3.5. Μεσηµβρινή ανάπαυση εργαζοµένων σε καταστήµατα που λειτουργούν µε διακεκοµµένο ωράριο	115
3.3.6. Προσωπικό κουζίνας και συνεχές ωράριο απασχόλησης	116
3.3.7. Σερβιτόροι εστιατορίων κ.λπ. και διακεκοµµένο ωράριο	116
3.3.8. Διακεκοµµένο ωράριο προσωπικού ξενοδοχείων	116
3.3.9. Διακοπή εργασίας νυχτοφυλάκων και απασχολούµενων στα φαρµακεία	117
3.4. Βάρδιες εργασίας	117
3.4.1. Ορισµοί	117
3.4.2. Εναλλαγή οµάδων εργασίας	117
3.4.3. Επιχειρήσεις µη συνεχούς λειτουργίας και 4η βάρδια	118
3.4.4. Υποβολή πινάκων προσωπικού	118
3.5. Διευθέτηση του χρόνου εργασίας	119
3.5.1. Γενικά	119

3.5.2. Σύστηµα διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε εξάµηνη βάση	119
3.5.3. Σύστηµα διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε ετήσια βάση	120
3.5.4. Προϋποθέσεις εφαρµογής του συστήµατος διευθέτησης του χρόνου εργασίας	122
3.5.4.1. Συµφωνία περί διευθέτησης του χρόνου εργασίας κατόπιν αιτήµατος του εργαζόµενου προς τον εργοδότη	122
3.5.5. Καταβαλλόµενη αµοιβή κατά την περίοδο εφαρµογής της διευθέτησης του χρόνου εργασίας	123
3.5.6. Μέγιστη διάρκεια ηµερήσιας απασχόλησης κατά την περίοδο αυξηµένης απασχόλησης	124
3.5.7. Υπέρβαση συµφωνηθέντος µειωµένου εβδοµαδιαίου ωραρίου κατά την περίοδο µειωµένης απασχόλησης	124
3.5.8. Λύση σύµβασης εργασίας σε περίπτωση µη εφαρµογής ή µη ολοκλήρωσης της διευθέτησης του χρόνου εργασίας	124
3.5.9. Λύση σύµβασης εργασίας πριν την έναρξη της περιόδου µειωµένης απασχόλησης	124
3.5.10. Η τετραήµερη (4ήµερη) εβδοµαδιαία εργασία στο πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας	124
Ενότητα Β: Υπολογισµός Μισθοδοσίας	127
04. Η έννοια του µισθού, της εργασίας και της ασφάλισης	129
4.1. Έννοια µισθού	130
4.2. Έννοια καταβαλλόµενων αποδοχών (Συµφωνηθείς Μισθός/ Ηµεροµίσθιο/Ωροµίσθιο)	130
4.3. Έννοια τακτικών αποδοχών	130
4.4. Έννοια καθαρών αποδοχών	130
4.5. Αναγωγή µισθού σε ηµεροµίσθιο/ωροµίσθιο	131
4.6. Ηµέρες εργασίας και ηµέρες ασφάλισης	132
4.6.1. Γενικοί κανόνες	132
4.6.2. Υπολογισµός ηµερών ασφάλισης για έµµισθο όταν υπάρχει απουσία	133
4.6.3. Υπολογισµός ηµερών ασφάλισης σε µερική και εκ περιτροπής απασχόληση	134
05. Υπολογισµός µισθοδοσίας κανονικής περιόδου	139
5.1. Έµµισθος	140
5.1.1. Υπολογισµός αποδοχών χωρίς απουσία	140
5.1.2. Υπολογισµός αποδοχών όταν υπάρχει απουσία ηµερών	140
5.1.3. Υπολογισµός αποδοχών όταν υπάρχει απουσία ωρών	141
5.2. Ηµεροµίσθιος - Ωροµίσθιος	142
5.2.1. Υπολογισµός µισθοδοσίας ηµεροµισθίου	142
5.2.2. Υπολογισµός µισθοδοσίας ωροµισθίου	143
5.2.3. Υπολογισµός µισθοδοσίας ηµεροµισθίου µε λιγότερες ηµέρες παρουσίας	143
5.3. Υπολογισµός αποδοχών µερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης	144
5.3.1. Υπολογισµός µισθοδοσίας εµµίσθου µερικής απασχόλησης µε καθηµερινή εργασία	146
5.3.2. Υπολογισµός µισθοδοσίας ηµεροµίσθιου µερικής απασχόλησης µε καθηµερινή εργασία	147
5.3.3. Υπολογισµός µισθοδοσίας εµµίσθου µε καθεστώς εκ περιτροπής απασχόλησης	148
5.3.4. Υπολογισµός µισθοδοσίας ηµεροµίσθιου µε καθεστώς εκ περιτροπής απασχόλησης	149

5.3.5. Υπολογισµός µισθοδοσίας µερικής απασχόλησης µε ηµερήσια αµοιβή µικρότερη της 1ης ασφαλιστικής κλάσης (11,06€)	150
5.3.5.1. Ηµερήσια αµοιβή µικρότερη της 1ης ασφαλιστικής κλάσης (11,06) και µεγαλύτερη της 1ης ειδικής ασφαλιστικής κλάσης (8,03)	150
5.3.5.2. Ηµερήσια αµοιβή µικρότερη της 1ης ειδικής ασφαλιστικής κλάσης (8,03)	151
5.3.6. Υπολογισµός µισθοδοσίας µε καθεστώς µερικής µη καθηµερινής απασχόλησης (µειωµένες ηµέρες και µειωµένο ωράριο)	152
5.3.6.1. Υπάλληλος µερικής µη καθηµερινής απασχόλησης	152
5.3.6.2. Εργατοτεχνίτης µερικής µη καθηµερινής απασχόλησης	153
06. Ετήσια κανονική άδεια µισθωτών	155
6.1. Γενικά περί ετήσιας κανονικής άδειας των µισθωτών	156
6.2. Δικαιούµενες ηµέρες άδειας	156
6.3. Ηµέρες υπολογισµού και χρόνος χορήγησης της ετήσιας άδειας αναψυχής	159
6.4. Ρύθµιση ετήσιας κανονικής άδειας των εργαζοµένων	159
6.5. Κατάτµηση της άδειας	162
6.6. Οµαδική χορήγηση κανονικής άδειας	164
6.7. Αποδοχές άδειας και επίδοµα άδειας	164
6.7.1. Συνήθεις αποδοχές µε βάση τις οποίες υπολογίζονται οι αποδοχές αδείας και το επίδοµα αδείας	167
6.7.2. Υπολογισµός προσαυξήσεων λόγω νυκτερινής εργασίας κ.λπ. στις αποδοχές της άδειας και στο επίδοµα της άδειας	168
6.7.3. Αποδοχές άδειας και επίδοµα άδειας αµειβοµένων µε ωροµίσθιο	169
6.7.4. Αποδοχές αδείας αµειβοµένων κατ’ αποκοπή και µε ποσοστά εις βάρος των πελατών της επιχείρησης	169
6.7.5. Παραγραφή αξιώσεως	169
6.8. Πίνακας αδειών, αποδοχών αδείας και επιδόµατος αδείας (Καθηµερινή απασχόληση ανεξαρτήτως ωρών ηµερησίως)	170
6.9. Άδεια και επίδοµα αδείας εργαζοµένων µε σύµβαση µερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης	173
6.9.1. Υπολογισµός αποδοχών αδείας και επιδόµατος αδείας στην εκ περιτροπής απασχόληση	175
6.9.2. Πίνακας αδειών, αποδοχών αδείας και επιδόµατος αδείας διαλείπουσας και εκ περιτροπής απασχόλησης	176
6.10. Ειδικές κατηγορίες µε διαφοροποίηση στις δικαιούµενες ηµέρες άδειας ή επιδόµατος άδειας	179
6.11. Αποδοχές άδειας και επίδοµα άδειας σε περίπτωση λύσης της σχέσεως εργασίας	181
6.12. Συνέπειες µη χορήγησης της ετήσιας άδειας στον εργαζόµενο	185
6.13. Δήλη ηµέρα καταβολής αποδοχών αδείας και επιδόµατος αδείας	186
6.14. Μεταφορά της κανονικής άδειας στο επόµενο ή σε µεθεπόµενα έτη µε συµφωνία εργαζόµενου – εργοδότη	187
6.15. Συµψηφισµός αποδοχών και επιδόµατος αδείας µε τις υπέρτερες των νοµίµων καταβαλλόµενες αποδοχές	187
6.16. Το δικαίωµα λήψης αποδοχών και επιδόµατος αδείας προϋποθέτει το δικαίωµα λήψης της άδειας	188
6.17. Συµβάσεις εργασίας ορισµένου χρόνου και άδεια	188
6.18. Η χορήγηση της ετήσιας κανονικής άδειας σε εποχιακά απασχολούµενους ξενοδοχειακών επιχειρήσεων	189

6.19. Απαγόρευση της καταγγελίας της συµβάσεως εργασίας κατά τη διάρκεια της άδειας	189
6.20. Απαγόρευση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια της άδειας	189
6.21. Αποδοχές και επίδοµα αδείας σε περίπτωση απόλυσης µισθωτού κατά την 31η Δεκεµβρίου ή 1η Ιανουαρίου	190
6.22. Άδεια και ασθένεια	190
6.23. Άδεια και ηµέρες αργίας	190
6.24. Άδεια και δανεισµός µισθωτού	190
6.25. Επίσχεση εργασίας και άδεια	191
6.26. Διαθεσιµότητα και άδεια	191
6.27. Άδεια εργαζόµενου σε περίπτωση επιβολής πειθαρχικής ποινής	191
6.28. Πολλαπλή απασχόληση µε καθεστώς µερικής απασχόλησης	191
6.29. Μετατροπή πλήρους σε εκ περιτροπής απασχόληση	191
6.30. Εναλλαγή του εβδοµαδιαίου συστήµατος απασχόλησης από πενθήµερο σε εξαήµερο	191
6.31. Αποδοχές µη ληφθείσας αδείας και αποζηµίωση αδείας λόγω λύσης της εργασιακής σχέσης – Πότε υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές	192
6.32. Διευθύνοντες υπάλληλοι και άδεια	193
6.33. Άκυρη σύµβαση εργασίας και άδεια	193
6.34. Η απουσία κατά την εξάµηνη ειδική άδεια του Ο.Α.Ε.Δ. συνυπολογίζεται για την κανονική άδεια	194
6.35. Βιβλίο αδειών και έντυπο Ε11	194
6.35.1. Αποτύπωση της κατατετµηµένης άδειας στο βιβλίο αδειών και το έντυπο Ε11	196
6.36. Υποδείγµατα αιτήσεων χορήγησης κανονικής άδειας και κατάτµησης άδειας	197
07. Ειδικές άδειες µισθωτών	199
7.1. Άδεια πατρότητας	200
7.1.1. Προστασία εργαζόµενου πατέρα από την καταγγελία της σύµβασης εργασίας	200
7.2. Γονική άδεια	200
7.3. Άδεια φροντιστή	202
7.4. Απουσία από την εργασία για λόγους ανωτέρας βίας	202
7.5. Ευέλικτες ρυθµίσεις εργασίας	203
7.6. Άδεια µητρότητας (Άδεια τοκετού και λοχείας)	203
7.6.1. Υποχρέωση εργοδότη για καταβολή αποδοχών κατά την άδεια µητρότητας	204
7.6.2. Επιδόµατα µητρότητας - Συµπληρωµατικές παροχές µητρότητας Ο.Α.Ε.Δ.	204
7.6.3. Χορήγηση άδειας λοχείας στην περίπτωση κατά την οποία το τέκνο γεννήθηκε νεκρό	206
7.6.4. Προστασία εγκύου και τεκούσας από την καταγγελία της σύµβασης εργασίας	206
7.6.5. Μείωση κατά 50% των εισφορών του κλάδου κύριας σύνταξης κατά το δωδεκάµηνο απασχόλησης µετά τον τοκετό	207
7.6.6. Ηλεκτρονική χορήγηση επιδόµατος µητρότητας από τον e-Ε.Φ.Κ.Α.	208
7.6.6.1. Διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης	209
7.7. Άδεια για υποβολή σε µεθόδους ιατρικώς υποβοηθούµενης αναπαραγωγής	211
7.8. Ειδική παροχή προστασίας της µητρότητας	211

7.8.1. Διάρκεια και ποσό επιδότησης	212
7.8.2. Διακοπή	212
7.8.3. Ειδική παροχή προστασίας της µητρότητας και επιδότηση ανεργίας	213
7.8.4. Φορολόγηση ή µη της ειδικής παροχής προστασίας µητρότητας του άρθρου 142 του Ν.3655/2008	213
7.9. Άδεια φροντίδας τέκνου	213
7.10. Ισόχρονη προς το µειωµένο ωράριο άδεια για τη φροντίδα παιδιού	214
7.11. Άδεια παρακολούθησης σχολικής επίδοσης τέκνου	215
7.12. Άδεια γάµου	216
7.13. Άδεια προγεννητικών εξετάσεων	216
7.14. Μειωµένο ωράριο γονέων παιδιών µε αναπηρία	216
7.15. Άδεια λόγω ασθένειας παιδιού ή άλλου εξαρτώµενου µέλους	217
7.16. Άδεια λόγω σοβαρών νοσηµάτων των παιδιών	217
7.17. Άδεια λόγω νοσηλείας των παιδιών	218
7.18. Άδεια για µονογονεϊκές οικογένειες	218
7.19. Άδεια λόγω θανάτου συγγενούς	219
7.20. Άδεια για µεταγγίσεις αίµατος και παραγώγων του ή αιµοκάθαρσης	219
7.21. Άδεια αναπήρων	219
7.22. Άδεια λόγω AIDS	220
7.23. Σπουδαστική Άδεια για συµµετοχή σε γραπτές εξετάσεις	220
7.24. Σπουδαστική άδεια ανηλίκων	221
7.25. Άδεια εξετάσεων σε µεταπτυχιακούς φοιτητές	221
7.26. Συνδικαλιστικές άδειες	222
7.27. Άδεια εκπαίδευσης συνδικαλιστικών στελεχών	223
7.28. Άδεια εκλογών	223
7.29. Άδεια για ανεύρεση άλλης εργασίας	224
7.30. Άδεια επικινδύνου εργασίας	224
7.31. Ειδική άδεια λόγω αιµοληψίας ή λήψης αιµοπεταλίων	225
7.32. Άδεια λουτροθεραπείας	226
7.33. Άδεια άνευ αποδοχών	227
7.33.1. Υποδείγµατα αίτησης και βεβαίωσης άδειας άνευ αποδοχών	229
7.34. Άδεια εµβολιασµού για την πρόληψη της διάδοσης του κορωνοϊού SARS-COV-2	230
08. Ασθένεια µισθωτού	231
8.1. Γενικά	232
8.2. Ποια θεωρούνται ως ανυπαίτια κωλύµατα	232
8.3. Γνωστοποίηση και απόδειξη ασθένειας – Υπαιτιότητα	233
8.4. Βραχεία ασθένεια	234
8.5. Αποδοχές ασθένειας	235

8.6. Τριήµερο αναµονής – Υποχρέωση εργοδότη καταβολής ηµεροµισθίων ασθένειας – Επιδότηση ασθένειας από τον Ε.Φ.Κ.Α.	236
8.7. Έκπτωση (αφαίρεση) του επιδόµατος ασθένειας στην περίπτωση που ο εργαζόµενος καθυστερεί σκόπιµα την είσπραξη του	237
8.8. Δικαίωµα µισθωτού να λάβει εκ νέου τον µισθό του όταν το ίδιο ανυπαίτιο κώλυµα συνεχίζεται στο επόµενο εργασιακό έτος	238
8.9. Απόλυση κατά τη διάρκεια της ασθένειας	239
8.10. Ασθένεια και ρεπό	239
8.11. Ασθένεια και άδεια	240
8.12. Ασθένεια και αργία	240
8.13. Ασθένεια σε µερική ή εκ περιτροπής απασχόληση	240
8.14. Προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδόµατος ασθένειας - Υπολογισµός και χρονική διάρκεια καταβολής του	240
8.14.1. Χρόνος ασφάλισης για τη χορήγηση του επιδόµατος ασθένειας	240
8.14.2. Υπολογισµός επιδόµατος ασθένειας	241
8.14.3. Περιορισµοί του επιδόµατος ασθένειας	241
8.14.4. Χρονική διάρκεια χορήγησης του επιδόµατος ασθένειας	242
8.14.5. Φορολογική µεταχείριση του επιδόµατος ασθένειας	242
8.15. Ηλεκτρονική διαδικασία για τη χορήγηση του επιδόµατος ασθένειας - ατυχήµατος από τον e-Ε.Φ.Κ.Α.	243
8.15.1. Διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης	243
8.16. Ασφαλιστική αντιµετώπιση της ασθένειας του εργαζόµενου	244
8.17. Ετεροχρονισµένη ασθένεια	245
8.18. Αποδοχές ασθένειας και επιχειρηµατική συνήθεια	246
8.19. Παραδείγµατα	246
09. Εργατικό ατύχηµα	249
9.1. Έννοια	250
9.2. Περιπτώσεις που χαρακτηρίζονται ως εργατικά ατυχήµατα	250
9.3. Ατυχήµατα που δεν χαρακτηρίζονται ως εργατικά	252
9.4. Ατύχηµα εκτός εργασίας	252
9.5. Αναγγελία εργατικού ατυχήµατος	252
9.5.1. Υποχρέωση αναγγελίας εργατικού ατυχήµατος	252
9.5.2. Διαδικασία αναγγελίας εργατικού ατυχήµατος	253
9.5.3. Προθεσµία αναγγελίας εργατικού ατυχήµατος στον Ε.Φ.Κ.Α.	253
9.5.4. Έναρξη προθεσµίας σε περίπτωση που οι συνέπειες του ατυχήµατος εκδηλώνονται αργότερα	254
9.5.5. Δήλωση ατυχηµάτων που συνέβησαν εκτός του χώρου εργασίας ή κατά την προσέλευση/αποχώρηση από τον χώρο εργασίας	255
9.6. Υποχρεώσεις επιχείρησης σε περίπτωση σοβαρού ή θανατηφόρου ατυχήµατος	255
9.7. Προϋποθέσεις για χορήγηση παροχών ασθένειας	255
9.8. Υποχρέωση Ε.Φ.Κ.Α. – Εργοδότη καταβολής επιδοµάτων ασθένειας και ηµεροµισθίων ασθενείας από εργατικό ατύχηµα	255

9.9. Επαγγελµατική ασθένεια	256
9.10. Χρηµατική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης	256
10. Στράτευση	247
10.1. Γενικά περί στράτευσης µισθωτών	258
10.2. Προστασία των µισθωτών κατά τη διάρκεια της στράτευσης	258
10.3. Εφεδρεία (κλήση εφέδρων για µετεκπαίδευση)	259
10.4. Ετήσια κανονική άδεια κατά τη διάρκεια της στράτευσης	260
10.5. Επιδόµατα εορτών κατά τη διάρκεια της στράτευσης	261
10.6. Συµβάσεις εργασίας ορισµένου χρόνου και στράτευση	261
10.7. Υπολογισµός ειδικής αποζηµίωσης	261
11. Νυχτερινή εργασία	263
11.1. Γενικά περί νυχτερινής εργασίας	264
11.2. Διάρκεια νυχτερινής εργασίας	264
11.3. Αµοιβή νυχτερινής εργασίας	264
11.4. Προσαύξηση νυχτερινής εργασίας σε ηµέρα Κυριακή – Υπολογισµός νυχτερινής υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης	265
11.5. Ιατρική εξέταση και µετάθεση των εργαζοµένων τη νύχτα σε θέση ηµερήσιας εργασίας	267
11.6. Μέτρα ασφάλειας εργασίας για εγκύους, λεχώνες και γαλουχούσες εργαζόµενες	267
11.7. Προστασία της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων τη νύχτα	268
11.8. Ενηµέρωση Επιθεωρήσεων Εργασίας σε περίπτωση που χρησιµοποιούνται εργαζόµενοι τη νύχτα	268
11.9. Διευθύνοντες υπάλληλοι και νυχτερινή εργασία	268
11.10. Νυχτερινή εργασία και απλή ετοιµότητα προς εργασία	269
11.11. Προσαύξηση νυχτερινής εργασίας επί άκυρης σύµβασης εργασίας	269
11.12. Συµψηφισµός – Παραγραφή	269
11.13. Σερβιτόροι µε νυχτερινή απασχόληση	270
12. Εργασία κατά την Κυριακή και τις ηµέρες αργίας	271
12.1. Γενικά	272
12.2. Εβδοµαδιαία ανάπαυση	272
12.3. Αναπληρωµατική εβδοµαδιαία ανάπαυση για εργασία κατά την Κυριακή	272
12.4. Χορήγηση αναπληρωµατικής εβδοµαδιαίας ανάπαυσης όταν επιτρέπεται η εργασία κατά την Κυριακή	273
12.5. Εξαιρέσεις από την ανάπαυση κατά ηµέρα Κυριακή και ηµέρες αργίας	274
12.6. Λειτουργία επιχειρήσεων και απασχόληση εργαζοµένων κατόπιν άδειας από την Επιθεώρηση Εργασίας	276
12.7. Απασχόληση εργαζοµένων σε εµπορικά καταστήµατα κατά ορισµένες Κυριακές του έτους	277
12.8. Αµοιβή για απασχόληση κατά τις Κυριακές	280
12.9. Σύµπτωση εργασίας κατά Κυριακή και νύχτα – Υπολογισµός Κυριακάτικης υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης	282
12.10. Απασχόληση µισθωτού την Κυριακή ως έκτη ηµέρα υπό το σύστηµα της πενθήµερης εργασίας	283

12.11. Οι φύλακες και νυχτοφύλακες των πάσης φύσεως επιχειρήσεων εργάζονται νοµίµως και τις Κυριακές	283
12.12. Αργίες	284
12.12.1. Ηµέρες υποχρεωτικής αργίας	284
12.12.2. Σύµπτωση υποχρεωτικής αργίας µε ηµέρα Κυριακή ή ηµέρα αναπαύσεως	285
12.12.3. Αµοιβή υποχρεωτικών αργιών	286
12.12.4. Αµοιβή ηµεροµισθίων όταν συµπίπτει υποχρεωτική αργία µε ηµέρα ανάπαυσης	287
12.12.5. Μη καταβολή του ηµεροµισθίου υποχρεωτικής αργίας λόγω απεργίας	287
12.12.6. Λοιπές ηµέρες αργίας (κατ’ έθιµο αργίες)	287
12.12.6.1. Αποδοχές κατ’ έθιµο αργιών	288
12.13. Συµψηφισµός – Παραγραφή	289
12.14. Κυρώσεις	289
13. Εργασία που παρέχεται την έκτη ηµέρα της εβδοµάδας κατά παράβαση του πενθηµέρου	291
13.1. Αµοιβή της εργασίας που παρέχεται την έκτη ηµέρα της εβδοµάδας κατά παράβαση του πενθηµέρου	292
13.2. Η εκούσια ή εξαναγκασµένη παροχή εργασίας το Σάββατο κατά παράβαση του πενθηµέρου είναι άκυρη	293
13.3. Η εργασία του µισθωτού κατά το Σάββατο ως έκτη ηµέρα επί πενθηµέρου δεν αποτελεί υπερεργασία ή υπερωρία	293
13.4. Δεν δικαιούται αναπληρωµατική ανάπαυση ο µισθωτός που εργάζεται την έκτη ηµέρα της εβδοµάδας επί πενθηµέρου	293
13.5. Πότε η εργασία κατά το Σάββατο ως έκτη ηµέρα επί πενθηµέρου αποτελεί υπερωρία	294
13.6. Συµψηφισµός της εργασίας τα Σάββατα ως έκτη ηµέρα κατά παράβαση του πενθηµέρου µε τις υπέρτερες των νοµίµων καταβαλλόµενες αποδοχές	294
13.7. Μετατροπή πενθηµέρου σε εξαήµερο λόγω τακτικής απασχόλησης τα Σάββατα	295
14. Υπερεργασία καιΥπερωρία	297
14.1. Εισαγωγικά στοιχεία περί υπερεργασίας και υπερωρίας	298
14.2. Αµοιβή υπερεργασίας	299
14.3. Αµοιβή και ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης – Παράνοµη υπερωρία	300
14.3.1. Έννοια και αµοιβή παράνοµης υπερωρίας	303
14.4. Ανισοµερής κατανοµή του ηµερήσιου χρόνου εργασίας	303
14.5. Αναγγελία νόµιµης υπερωριακής απασχόλησης στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	304
14.6. Η εργασία του προσωπικού φαρµακείων κατά τον χρόνο διηµέρευσης ή διανυκτέρευσης	305
14.7. Συµψηφισµός – Παραγραφή	305
14.8. Κυρώσεις	306
15. Επιδόµατα (Δώρα) Εορτών (Δώρο Πάσχα – Δώρο Χριστουγέννων)	307
15.1. Δικαιούχοι	308
15.2. Τακτικές ή συνήθεις αποδοχές βάσει των οποίων υπολογίζονται τα επιδόµατα εορτών	308
15.3. Ηµέρες που συµπεριλαµβάνονται για τον υπολογισµό των επιδοµάτων εορτών	310
15.4. Ηµέρες που δεν συµπεριλαµβάνονται για τον υπολογισµό των επιδοµάτων εορτών	311
15.5. Συνυπολογισµός επιδόµατος αδείας στα επιδόµατα εορτών	312

15.6. Υπολογισµός επιδόµατος ισολογισµού και πριµ παραγωγικότητας στα επιδόµατα εορτών	312
15.7. Αναδροµικά επιδοµάτων εορτών	313
15.8. Ειδικές κατηγορίες δικαιούχων επιδοµάτων εορτών	313
15.9. Εξαιρέσεις από τον υπολογισµό επιδοµάτων εορτών	314
15.10. Λοιπές περιπτώσεις υπολογισµού επιδοµάτων εορτών Πάσχα και Χριστουγέννων	316
15.11. Ασφαλιστικές εισφορές και Φ.Μ.Υ. επιδοµάτων εορτών	318
15.12. Ευνοϊκότερες ρυθµίσεις - Παραγραφή αξιώσεως – Παραίτηση – Κυρώσεις	319
15.13. Επίδοµα (Δώρο) Πάσχα	319
15.13.1. Διάστηµα υπολογισµού Δώρου Πάσχα	319
15.13.2. Χρόνος καταβολής	320
15.13.3. Βάση υπολογισµού	320
15.13.4. Παραδείγµατα υπολογισµού µισθωτών µε πλήρη απασχόληση	320
15.13.5. Παραδείγµατα υπολογισµού µισθωτών µε µερική καθηµερινή απασχόληση	322
15.13.6. Παραδείγµατα υπολογισµού µισθωτών µε µερική µη καθηµερινή απασχόληση (διαλείπουσα και εκ περιτροπής)	323
15.13.7. Πίνακας υπολογισµού Δώρου Πάσχα	323
15.14. Επίδοµα (Δώρο) Χριστουγέννων	325
15.14.1. Διάστηµα υπολογισµού Δώρου Χριστουγέννων	325
15.14.2. Χρόνος καταβολής	325
15.14.3. Βάση υπολογισµού	325
15.14.4. Παραδείγµατα υπολογισµού µισθωτών µε πλήρη απασχόληση	325
15.14.5. Παραδείγµατα υπολογισµού µισθωτών µε µερική καθηµερινή απασχόληση	327
15.14.6. Παραδείγµατα υπολογισµού µισθωτών µε µερική µη καθηµερινή απασχόληση (διαλείπουσα και εκ περιτροπής)	328
15.14.7. Πίνακας υπολογισµού Δώρου Χριστουγέννων	329
15.15. Διευθύνοντες υπάλληλοι και επιδόµατα εορτών	331
15.16. Συµψηφισµός επιδοµάτων εορτών – Τµηµατική καταβολή	331
15.17. Επιδόµατα εορτών επί άκυρης σύµβασης εργασίας	331
15.18. Υπολογισµός επιδοµάτων εορτών όταν η σχέση εργασίας µετατρέπεται από πλήρη σε µερική απασχόληση	332
16. Εκτός έδρας απασχόληση	333
16.1. Έννοια έδρας απασχόλησης	334
16.2. Αποζηµίωση εκτός έδρας απασχόλησης – Προϋπόθεση καταβολής αποζηµίωσης	334
16.3. Έννοια διανυκτέρευσης	335
16.4. Μετάθεση µισθωτού και αποζηµίωση εκτός έδρας	336
16.5. Υπέρβαση ηµερήσιου και εβδοµαδιαίου ωραρίου κατά την απασχόληση εκτός έδρας	336
16.6. Δικαίωµα αναπληρωµατικής ανάπαυσης για την παραµονή εκτός έδρας κατά τις Κυριακές και αργίες	336
16.7. Χρόνος µετάβασης και επιστροφής	336
16.8. Οδοιπορικά έξοδα	337

16.9. Η αποζηµίωση εκτός έδρας δεν αποτελεί µισθό έναντι της εργασίας του µισθωτού	337
16.10. Συµψηφισµός αποζηµίωσης εκτός έδρας µε τυχόν καταβαλλόµενες µεγαλύτερες των κατωτάτων αποδοχές	338
16.11. Φορολογική µεταχείριση αποζηµίωσης εκτός έδρας	338
17. Καταγγελία σύµβασης εργασίας αορίστου χρόνου	339
17.1. Γενικά	340
17.2. Προϋποθέσεις έγκυρης καταγγελίας	340
17.2.1. Έγγραφος τύπος	340
17.3. Δοκιµαστική περίοδος απασχόλησης	341
17.4. Καταβολή αποζηµίωσης – Τρόπος πληρωµής – Καταβολή σε δόσεις	342
17.5. Ελλιπής καταβολή αποζηµίωσης σε περίπτωση καταγγελίας της σύµβασης εργασίας αορίστου χρόνου	343
17.6. Ανάκληση καταγγελίας	343
17.7. Τακτικές αποδοχές βάσει των οποίων υπολογίζεται η αποζηµίωση απόλυσης	344
17.8. Αποζηµίωση απόλυσης υπαλλήλων σε περίπτωση καταγγελίας χωρίς προειδοποίηση	345
17.9. Αποζηµίωση απόλυσης υπαλλήλων σε περίπτωση καταγγελίας µε προειδοποίηση	348
17.9.1. Απαλλαγή από την υποχρέωση παροχής εργασίας µετά την προµήνυση καταγγελίας	349
17.10. Αποζηµίωση απόλυσης εργατοτεχνιτών	350
17.10.1. Αποζηµίωση εργατοτεχνίτη µε µειωµένη απασχόληση	351
17.10.2. Κατάργηση διάκρισης µεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών	351
17.11. Αποχώρηση του µισθωτού από την εργασία µε τη συγκατάθεση του εργοδότη	352
17.12. Αποζηµίωση λόγω συνταξιοδότησης	353
17.12.1. Απόλυση εργαζοµένου λόγω συνταξιοδότησης κατά τη διάρκεια της κανονικής άδειας	354
17.12.2. Αποζηµίωση κληρονόµων θανόντος εργαζοµένου	355
17.13. Περιορισµός ποσού αποζηµίωσης απόλυσης	355
17.14. Καταγγελία σύµβασης από τον µισθωτό	355
17.15. Προστασία από τις απολύσεις	356
17.15.1. Το βάρος της απόδειξης	357
17.15.2. Συνέπειες από την ακυρότητα της καταγγελίας	358
17.15.3. Μη τήρηση προϋποθέσεων εγκυρότητας της καταγγελίας	358
17.16. Οµαδικές απολύσεις	359
17.16.1. Υποχρέωση εργοδότη για πληροφόρηση και διαβούλευση	359
17.16.2. Εκπρόσωποι των εργαζοµένων	360
17.16.3. Διαδικασία οµαδικών απολύσεων	360
17.17. Προστασία συνδικαλιστικής δράσης	361
17.18. Καταγγελία σύµβασης εργασίας αορίστου χρόνου για οικονοµικοτεχνικούς λόγους	362
17.19. Αποζηµίωση απόλυσης του µισθωτού που αµείβεται µε µισθό και ποσοστά	363
17.20. Καταγγελία σύµβασης χωρίς αποζηµίωση λόγω υποβολής µήνυσης κατά του εργαζόµενου	363
17.21. Καταγγελία σύµβασης λόγω εµπάθειας ή µίσους – Ανάθεση υποδεεστέρων καθηκόντων	364

17.22. Πότε θεωρείται καταχρηστική η καταγγελία σύµβασης εργασίας αορίστου χρόνου	365
17.23. Καταγγελία σύµβασης εργασίας διευθυνόντων υπαλλήλων	365
17.24. Πτώχευση εργοδότη και καταγγελία σύµβασης	366
17.25. Ανώτατο όριο αποζηµίωσης αποχωρήσεως υπαλλήλων των οποίων εργοδότης τυγχάνει το Δηµόσιο ή Ν.Π.Δ.Δ.	366
17.26. Συµφωνία εργοδότη – εργαζόµενου για συνυπολογισµό και άλλης προϋπηρεσίας στην αποζηµίωση απόλυσης	366
17.27. Τροποποιητική καταγγελία	367
17.28. Συµψηφισµός στο ποσό της αποζηµίωσης απόλυσης από δάνειο που είχε χορηγηθεί στον εργαζόµενο	367
17.29. Αποσβεστικές προθεσµίες	367
17.30. Ηλεκτρονική υποβολή εντύπου Ε6 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	368
17.31. Πίνακας αποζηµιώσεων υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών από 1/1/2022	368
18. Φόρος Μισθωτών Υπηρεσιών (Φ.Μ.Υ.)	371
18.1. Κλίµακα Μισθωτών – Συνταξιούχων	372
18.1.1. Εξαρτώµενα µέλη	375
18.1.2. Μείωση φόρου για εξαρτώµενα τέκνα σε περίπτωση διακοπής της έγγαµης συµβίωσης ή λύσης του γάµου ή του συµφώνου συµβίωσης	375
18.2. Παρακράτηση φόρου στις αµοιβές αξιωµατικών και κατώτερου πληρώµατος που υπηρετούν σε πλοία	376
18.3. Παρακράτηση φόρου σε αναδροµικά εισοδήµατα, υπερωριακή εργασία, πρόσθετες αµοιβές κ.λπ.	376
18.4. Παρακράτηση φόρου σε προσωπικό που προσλαµβάνεται µε σύµβαση ορισµένου χρόνου	376
18.5. Παρακράτηση φόρου για τα εισοδήµατα από αµοιβές διευθυντή ή µελών Δ.Σ. και την πάγια αντιµισθία δικηγόρου	377
18.6. Κανονικός τρόπος υπολογισµού Φ.Μ.Υ.	377
18.7. Προοδευτικός τρόπος υπολογισµού Φ.Μ.Υ.	379
18.8. Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης	381
18.9. Φορολογική µεταχείριση αποζηµίωσης απόλυσης	384
18.9.1. Φορολογική µεταχείριση αποζηµίωσης απόλυσης σε δόσεις	384
18.10. Φορολογική µεταχείριση αποζηµίωσης µη ληφθείσας αδείας όταν λυθεί η σχέση εργασίας	385
18.11. Υποχρέωση απόδοσης φόρου και σε περίπτωση µη καταβολής των δεδουλευµένων αποδοχών µισθωτών	385
19. Παροχές σε είδος	387
19.1. Γενικά	388
19.2. Παροχές σε είδος που υπερβαίνουν τα 300 ευρώ	388
19.3. Παροχές σε είδος που δεν θεωρούνται εισόδηµα από µισθωτή εργασία	390
19.4. Παραχώρηση οχήµατος σε εργαζόµενο ή εταίρο ή µέτοχο	391
19.5. Παροχή σε είδος µε τη µορφή δανείου	394
19.6. Δικαιώµατα προαίρεσης απόκτησης µετοχών	395
19.7. Παραχώρηση κατοικίας	395

19.8. Ασφαλιστική αντιµετώπιση παροχών σε είδος	396
19.9. Παρακράτηση φόρου στις παροχές σε είδος	396
20. Καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευµένων αποδοχών από τον εργοδότη στον εργαζόµενο πέραν των δύο (2) µηνών	397
21. Συµψηφισµός µισθού λόγω πληµµελούς εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του εργαζόµενου από δική του υπαιτιότητα	401
22. Διόρθωση λάθους στη µισθοδοσία	403
23. Αντιµετώπιση καταβολής εκ πλάνης µισθού πλέον του οφειλόµενου	405
Ενότητα Γ: Ειδικές κατηγορίες εργαζοµένων	409
24. Τεχνικός ασφάλειας – Ιατρός εργασίας	411
24.1. Βασικά νοµοθετήµατα για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία	412
24.2. Κατηγοριοποίηση επιχειρήσεων για τον υπολογισµό ετήσιου χρόνου απασχόλησης και προσόντων τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας	412
24.3. Τεχνικός ασφάλειας	414
24.3.1. Ποιες επιχειρήσεις υποχρεούνται να έχουν τεχνικό ασφάλειας	414
24.3.2. Ποια είναι τα προσόντα του τεχνικού ασφάλειας	414
24.3.3. Ποιες είναι οι αρµοδιότητες του τεχνικού ασφάλειας	415
24.3.4. Σε ποιες επιχειρήσεις µπορεί να παρέχει υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας ο ίδιος ο εργοδότης	416
24.3.5. Διαδικασία αναγγελίας τεχνικού ασφαλείας	417
24.4. Ιατρός εργασίας	417
24.4.1. Ποιες επιχειρήσεις υποχρεούνται να έχουν ιατρό εργασίας	417
24.4.2. Ποια είναι τα προσόντα του ιατρού εργασίας	418
24.4.3. Ποιες είναι οι αρµοδιότητες του ιατρού εργασίας	418
24.4.4. Διαδικασία αναγγελίας ιατρού εργασίας	419
24.5. Ετήσιος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας	420
24.6. Συνεργασία τεχνικού ασφάλειας και ιατρού εργασίας	422
24.7. Ποιες επιχειρήσεις έχουν υποχρέωση για ύπαρξη γραπτής εκτίµησης του επαγγελµατικού κινδύνου	422
25. Πρακτική άσκηση – Μαθητεία	423
25.1. Πρακτική άσκηση Τ.Ε.Ι.	424
25.1.1. Σκοπός και προϋποθέσεις πρακτικής άσκησης	424
25.1.2. Ειδική σύµβαση εργασίας για πρακτική άσκηση σπουδαστών Τ.Ε.Ι. – Εποπτεία ασκούµενου	424
25.1.3. Διάρκεια πρακτικής άσκησης – Χώρος διεξαγωγής	425
25.1.4. Αποζηµίωση και ασφάλιση πρακτικά ασκούµενων σπουδαστών Τ.Ε.Ι.	425
25.1.4.1. Αποζηµίωση ασκούµενων σπουδαστών Τ.Ε.Ι.	425
25.1.4.2. Ασφάλιση ασκούµενων σπουδαστών Τ.Ε.Ι. – Απεικόνιση στην Α.Π.Δ.	426
25.1.4.3. Αποζηµίωση πρακτικά ασκούµενων σπουδαστών Τ.Ε.Ι. στον Δηµόσιο Τοµέα	427

25.1.4.4. Παράδειγµα µηνιαίων αποδοχών και ασφάλισης ασκούµενων σπουδαστών Τ.Ε.Ι.	427
25.1.5. Άδειες	427
25.1.6. Επιχορήγηση επιχειρήσεων από τον Ο.Α.Ε.Δ.	427
25.1.7. Πρακτική άσκηση Τ.Ε.Ι. µέσω συγχρηµατοδοτούµενου προγράµµατος ΕΣΠΑ	429
25.1.8. Υποβολή εντύπου Ε3.5 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» - Κυρώσεις Σ.ΕΠ.Ε.	429
25.1.9. Ειδική σύµβαση εργασίας για πρακτική άσκηση σπουδαστών Τ.Ε.Ι.	430
25.2. Πρακτική άσκηση Α.Ε.Ι.	432
25.3. Πρακτική άσκηση Ι.Ε.Κ.	432
25.3.1. Γενικά	432
25.3.2. Ειδική σύµβαση πρακτικής άσκησης - Διακοπή πρακτικής άσκησης και αλλαγή εργοδότη	433
25.3.3. Διάρκεια πρακτικής άσκησης	434
25.3.4. Απαλλαγή από την πρακτική άσκηση	435
25.3.5. Ωράριο πρακτικής άσκησης – Απουσίες	435
25.3.6. Αποζηµίωση πρακτικά ασκούµενου και ασφαλιστική κάλυψη	436
25.3.7. Απεικόνιση ασφάλισης στην Α.Π.Δ.	437
25.3.8. Ανώτατος αριθµός πρακτικά ασκούµενων ανά εργοδότη	437
25.3.9. Εποπτεία και αξιολόγηση	438
25.3.10. Υποβολή εντύπου Ε3.5 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	438
25.4. Πρακτική άσκηση ηµεδαπών και αλλοδαπών σπουδαστών Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης	439
25.4.1. Κατηγορία σπουδαστών που µπορούν να πραγµατοποιούν την πρακτική τους άσκηση	439
25.4.2. Επιχειρήσεις στις οποίες πραγµατοποιείται η πρακτική άσκηση	439
25.4.3. Συµβάσεις µεταξύ των επιχειρήσεων και των σχολών του Υπουργείου Τουρισµού – Διάρκεια πρακτικής άσκησης	440
25.4.4. Πρακτική άσκηση πολιτών τρίτων χωρών	441
25.4.5. Ποσοστό πρακτικά ασκούµενων	441
25.4.6. Ωράριο πρακτικής άσκησης	441
25.4.7. Αποζηµίωση – Ασφαλιστική κάλυψη σπουδαστών	442
25.4.8. Βιβλιάριο και Πιστοποιητικό Υγείας σπουδαστών	442
25.4.9. Υποβολή εντύπου Ε3.5 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	442
25.4.10. Δικαίωµα καταβολής Δώρων Επιδοµάτων σε ηµεδαπούς και αλλοδαπούς σπουδαστές Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης	442
25.4.11. Κυρώσεις	443
25.5. Μαθητεία Ο.Α.Ε.Δ.	443
25.5.1. Τι είναι η Μαθητεία	443
25.5.2. Διάρκεια φοίτησης	443
25.5.3. Σύµβαση µαθητείας µεταξύ εργοδότη και µαθητευόµενου – Προϋποθέσεις εγγραφής	443
25.5.4. Ηµερήσια απασχόληση των πρακτικά ασκούµενων µαθητών	445
25.5.5. Αµοιβή των πρακτικά ασκούµενων µαθητών – Ποσό επιδότησης – Υπολογισµός ασφαλιστικών εισφορών	445

25.5.6. Κανονικές άδειες – Σπουδαστική άδεια µαθητευόµενων	447
25.5.7. Ανώτατος αριθµός µαθητευοµένων ανά επιχείρηση/εργοδότη	448
25.5.8. Δεν υφίσταται υποχρέωση χορήγησης επιδοµάτων εορτών στους µαθητευόµενους µε γνήσια σύµβαση µαθητείας	448
25.5.9. Ειδικές συµβάσεις µαθητείας	449
25.5.10. Υποβολή Εντύπου Ε3.4 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	449
25.6. Μαθητεία Ι.Ε.Κ. - Σ.Ε.Κ. και ΕΠΑ.Λ.	450
25.6.1. Προγράµµατα Μαθητείας Ι.Ε.Κ. – Σ.Ε.Κ. και Μεταλυκειακού Έτους	450
25.6.1.1. Μαθητεία Ι.Ε.Κ. – Σ.Ε.Κ.	450
25.6.1.2. Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας	451
25.6.2. Αποζηµίωση σπουδαστών/µαθητευόµενων	451
25.6.3. Κανονικές άδειες	452
26. Λοιπές ειδικές κατηγορίες εργαζοµένων	455
26.1. Ξενοδοχοϋπάλληλοι	456
26.1.1. Κατηγορίες µισθωτών	456
26.1.2. Βασικοί µισθοί και ηµεροµίσθια µισθωτών	456
26.1.2.1. Παράδειγµα υπολογισµού µισθοδοσίας ξενοδοχοϋπαλλήλου	458
26.1.3. Ηµέρες και ώρες εργασίας ξενοδοχοϋπαλλήλων	459
26.1.3.1. Απασχόληση πέραν του ανωτάτου ορίου ηµερήσιας και εβδοµαδιαίας εργασίας – Διευθέτηση του χρόνου εργασίας	460
26.1.3.2. Λοιπά θέµατα χρονικών ορίων	460
26.1.4. Ασφάλιση ξενοδοχοϋπαλλήλων	461
26.1.5. Ετήσια κανονική άδεια σε εποχιακά απασχολούµενους ξενοδοχειακών επιχειρήσεων	462
26.1.6. Οι συµβάσεις εργασίας των εποχιακώς απασχολουµένων ξενοδοχοϋπαλλήλων είναι ορισµένου χρόνου	462
26.1.7. Η προϋπηρεσία των ξενοδοχοϋπαλλήλων	463
26.1.8. Επαναπρόσληψη απασχολουµένων σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις εποχιακής λειτουργίας	464
26.1.9. Αποζηµίωση απόλυσης εποχιακά απασχολουµένων ξενοδοχοϋπαλλήλων	465
26.1.10. Βιβλιάρια υγείας ξενοδοχοϋπαλλήλων	466
26.2. Εργατοτεχνίτες Οικοδόµοι	466
26.2.1. Αµοιβή εργατοτεχνιτών οικοδόµων	466
26.2.2. Ασφάλιση εργατοτεχνιτών οικοδόµων	467
26.2.3. Υπόχρεος εργοδότης επί οικοδοµικών εργασιών	467
26.2.4. Υποχρέωση αναγγελίας του απασχολούµενου προσωπικού επί εκτέλεσης οικοδοµικής εργασίας ή τεχνικού έργου	468
26.2.4.1. Αναγγελία του απασχολούµενου προσωπικού στις περιπτώσεις Δηµόσιων Οικοδοµοτεχνικών και Ιδιωτικών Τεχνικών έργων	468
26.2.4.2. Αναγγελία του απασχολούµενου προσωπικού στις περιπτώσεις Ιδιωτικών Οικοδοµικών Έργων	469
26.2.4.3. Βιβλίο Ηµερήσιων Δελτίων Απασχολούµενου Προσωπικού στην εκτέλεση οικοδοµικών και τεχνικών έργων	470

26.2.4.4. Υπόδειγµα Βιβλίου Ηµερήσιων Δελτίων Απασχολούµενου Προσωπικού στην εκτέλεση οικοδοµικών και τεχνικών έργων	471
26.2.4.5. Μη υποχρέωση υποβολής Πίνακα Ωρών Εργασίας Προσωπικού	472
26.2.5. Δώρα εορτών, αποδοχές και επίδοµα αδείας εργατοτεχνιτών οικοδόµων	472
26.2.5.1. Μη χορήγηση άδειας και καταβολή µόνο της προσαύξησης 100%	472
26.3. Διανοµείς προϊόντων και αντικειµένων	472
26.3.1. Όχηµα ιδιοκτησίας του εργοδότη	473
26.3.1.1. Εξοπλισµός προστασίας των εργαζοµένων	473
26.3.2. Όχηµα ιδιοκτησίας του εργαζόµενου	474
26.3.3. Ασφαλιστικές εισφορές	475
26.3.4. Παρακράτηση φόρου	475
26.3.5. Τρόπος καταβολής της µηνιαίας αποζηµίωσης – Αποτύπωση στο εκκαθαριστικό σηµείωµα	476
26.3.6. Κυρώσεις	476
26.3.7. Καταχώριση οχηµάτων για τη µεταφορά και διανοµή προϊόντων και αντικειµένων στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	476
26.4. Καθηγητές φροντιστηρίων και κέντρων ξένων γλωσσών	477
26.4.1. Εβδοµαδιαίο ωράριο απασχόλησης – Διάρκεια διδακτικής ώρας	477
26.4.2. Υπολογισµός ωροµισθίου	477
26.4.3. Εργασία πέραν των είκοσι µία (21) ωρών εβδοµαδιαίως	478
26.4.4. Εργασία για λιγότερες των είκοσι µία (21) ωρών εβδοµαδιαίως	478
26.4.5. Ασφάλιση καθηγητών φροντιστηρίων και κέντρων ξένων γλωσσών	479
26.4.6. Ηµέρες διακοπών και αργιών φροντιστηρίων και κέντρων ξένων γλωσσών	481
26.4.7. Ετήσια κανονική άδεια κατά το διάστηµα που η επιχείρηση παραµένει κλειστή	482
26.5. Ιδιωτικοί Εκπαιδευτικοί	482
26.5.1. Έννοια ιδιωτικών σχολείων	482
26.5.2. Αποδοχές ιδιωτικών εκπαιδευτικών	482
26.5.3. Ωράριο εργασίας ιδιωτικών εκπαιδευτικών	483
26.5.3.1. Απασχόληση ιδιωτικών εκπαιδευτικών επί λιγότερες ώρες	484
26.5.4. Συµβάσεις εργασίας ιδιωτικών εκπαιδευτικών	484
26.5.5. Πρόσληψη και καταγγελία συµβάσεων εργασίας ιδιωτικών εκπαιδευτικών	485
26.5.6. Εγγραφή στην Επετηρίδα Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών	486
26.6. Οδηγοί φορτηγών αυτοκινήτων	486
26.6.1. Κατηγορίες φορτηγών αυτοκινήτων	486
26.6.2. Όροι αµοιβής – Ηµέρες εβδοµαδιαίας απασχόλησης	486
26.6.3. Χρονικά όρια απασχόλησης	487
26.6.4. Βιβλίο Δροµολογίων	490
26.6.4.1. Μη υποχρέωση τήρησης βιβλίου δροµολογίων	491
26.6.4.2. Κατάργηση θεώρησης του βιβλίου δροµολογίων	491
26.6.4.3 Παραβάσεις και πρόστιµα	491

26.6.4.4. Υπόδειγµα Ηµερήσιου Βιβλίου Δροµολογίων	492
26.6.5. Ταχογράφος	492
26.6.6. Τόπος παροχής εργασίας	493
26.6.7. Πρόσθετη µη συναφής εργασία οδηγών φορτηγών	493
26.6.8. Υπερεργασία – Υπερωρία οδηγών φορτηγών	493
26.6.8.1. Παραβάσεις και πρόστιµα	494
26.6.8.2. Καταχώρηση αλλαγής ωραρίου και νόµιµης υπερωρίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	495
26.7. Οδηγοί τουριστικών λεωφορείων	495
26.7.1. Γενικά περί χρονικών ορίων εργασίας	495
26.7.2. Βιβλίο δροµολογίων	496
26.7.2.1. Υπόδειγµα Ηµερήσιου Βιβλίου Δροµολογίων	498
26.7.3. Βιβλιάρια εργασίας	498
26.7.3.1. Υποβολή βιβλιαρίου εργασίας οδηγών τουριστικών λεωφορείων ή βοηθών στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	499
26.7.4. Χρόνος εργασίας και πρόστιµα περί υπέρβασης ηµερήσιου/εβδοµαδιαίου νοµίµου ωραρίου εργασίας	499
26.7.5. Επαναπρόσληψη οδηγών τουριστικών λεωφορείων	499
26.7.6. Καταχώρηση αλλαγής ωραρίου και νόµιµης υπερωρίας στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	501
26.8. Οδηγοί ταξί	501
26.8.1. Απασχόληση οδηγών ταξί	501
26.8.1.1. Σύµβαση µίσθωσης προσοδοφόρου πράγµατος	502
26.8.2. Δώρα εορτών και επίδοµα αδείας οδηγών ταξί	503
26.8.3. Ασφάλιση οδηγών ταξί	503
26.8.4. Βιβλιάριο εργασίας και βιβλίο δροµολογίων οδηγών ταξί	504
26.8.5. Αναγγελία πρόσληψης για οδηγούς που δεν απασχολούνται µε σύµβαση εξαρτηµένης εργασίας	505
26.9. Ξεναγοί	505
26.9.1. Έννοια - Άδεια επαγγέλµατος	505
26.9.2. Απασχόληση ξεναγού µε σύµβαση εξαρτηµένης εργασίας ή ανεξάρτητων υπηρεσιών	506
26.9.3. Ασφάλιση Ξεναγών	507
26.9.4. Παρακράτηση φόρου στους ξεναγούς	508
26.10. Ναυτικοί	508
26.10.1. Γενικά περί σύµβασης ναυτικής εργασίας	508
26.10.2. Α.Π.Δ. και καταβολή εισφορών Ναυτικών	509
26.10.2.1. Υπόχρεοι υποβολής Α.Π.Δ. Ναυτικών	509
26.10.2.2. Υπαγόµενα στην ασφάλιση πρόσωπα	510
26.10.2.3. Χρόνος υποβολής Α.Π.Δ. και καταβολής εισφορών Ναυτικών	510
26.10.2.4. Τύποι Α.Π.Δ. Ναυτικών	511
26.10.2.5. Κυρώσεις στις περιπτώσεις µη υποβολής, εκπρόθεσµης και ανακριβούς υποβολής Α.Π.Δ. Ναυτικών	511
26.10.3. Παράδειγµα υπολογισµού µισθοδοσίας Ναυτικού	512
26.11. Οικιακό – Οικόσιτο προσωπικό	513

26.11.1. Έννοιες οικιακών µισθωτών	513
26.11.2. Έννοια εργοδότη	513
26.11.3. Χρονικά όρια εργασίας, εργασία κατά τις Κυριακές, νύχτα κ.λπ., άδειες και επιδόµατα εορτών οικιακών µισθωτών	514
26.11.4. Αµοιβή οικιακών µισθωτών	515
26.11.5. Καταγγελία σύµβασης και αποζηµίωση απόλυσης	515
26.11.6. Θάνατος εργοδότη και αποζηµίωση απόλυσης	515
26.11.7. Ασφάλιση οικιακών µισθωτών	516
26.12. Απασχόληση ανηλίκων	516
26.12.1. Ποιοι νοούνται ως ανήλικοι, έφηβοι και παιδιά	516
26.12.2. Απασχόληση ανηλίκων που δεν έχουν συµπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους	517
26.12.3. Εργασίες στις οποίες απαγορεύεται η απασχόληση ανηλίκων	517
26.12.4. Χρονικά όρια εργασίας	517
26.12.5. Διάλειµµα εργασίας	518
26.12.6. Αµοιβή	518
26.12.7. Άδειες	519
26.12.8. Βιβλιάρια εργασίας	519
26.12.9. Τηρούµενα έντυπα από τους εργοδότες	520
26.12.10. Ιατρικές εξετάσεις & ιατρική πιστοποίηση	521
26.12.11. Αξιώσεις ανηλίκων	521
26.12.12. Ποινικές και διοικητικές κυρώσεις	521
26.13. Απασχόληση ιδιώτη ιατρού	522
26.13.1. Απασχόληση µε σύµβαση εξαρτηµένης εργασίας	522
26.13.2. Απασχόληση και αµοιβή ιατρού µε Δ.Π.Υ. (παρ.9 του άρθρου 39 του Ν.4387/2016)	523
26.13.3. Αµοιβή ιατρού κατά πράξη και περίπτωση	526
26.13.4. Ιατρός µε ιδιωτικό γραφείο και παράλληλη µισθωτή απασχόληση	526
26.14. Απασχολούµενοι στο θέαµα και ακρόαµα	527
26.14.1. Πρόσωπα που παρέχουν εξαρτηµένη εργασία	527
26.14.1.1. Υπολογισµός ηµερών ασφάλισης και ασφαλιστικών εισφορών	527
26.14.2. Πρόσωπα που δεν παρέχουν εξαρτηµένη εργασία	527
26.14.3. Τεχνικοί κινηµατογράφου και τηλεόρασης	528
26.14.4. Ασφάλιση των τραγουδιστών που µετέχουν σε συναυλίες	528
26.14.4.1. Υπολογισµός ηµερών ασφάλισης	529
26.14.4.2. Υπολογισµός ασφαλιστικών εισφορών	529
26.14.5. Απεικόνιση στην Α.Π.Δ.	529
26.15. Απασχόληση συνταξιούχων	530
Ενότητα Δ: Ηλεκτρονικές Υποβολές – Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	533

27. Πληροφοριακό Σύστηµα «ΕΡΓΑΝΗ»	535
27.1. Σηµαντικές οδηγίες για τους εργοδότες - χρήστες του Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	536
27.2. Ηλεκτρονικά υποβαλλόµενα έντυπα	540
27.3. Ειδικές περιπτώσεις ηλεκτρονικής υποβολής εντύπων	555
27.3.1. Πρόσληψη εργαζοµένων από νέο παράρτηµα επιχείρησης	555
27.3.2. Τροποποίηση ωρών ή ηµέρων εργασίας µε συνεπακόλουθη τροποποίηση µισθού	555
27.3.3. Παράλειψη δήλωσης εργαζοµένων στο έντυπο Ε4 - Ετήσιος	556
27.3.4. Μεταφορά εργαζοµένων	556
27.3.5. Μετακίνηση εργαζοµένου και απασχόληση του σε τόπο εκτός της έδρας της επιχείρησης	557
27.3.6. Αλλαγή ειδικότητας εργαζοµένου	557
27.3.7. Υποβολή πινάκων - προγραµµάτων από έµµεσο εργοδότη για εργαζοµένους από Ε.Π.Α.	557
27.3.8. Οµαδικός τρόπος καταχώρησης	557
27.3.9. Εργαζόµενοι Ε.Ε. προσωρινά αποσπασµένοι	557
27.3.10. Σερβιτόροι	558
27.3.11. Αλιεργάτες και Οδηγοί Ταξί (οδηγοί που δεν απασχολούνται µε σύµβαση εξαρτηµένης εργασίας)	558
27.3.12. Εποχικού χαρακτήρα επιχειρήσεις	558
27.3.13. Πίνακας εβδοµαδιαίων αναπαύσεων προσωπικού κίνησης Κ.Τ.Ε.Λ. - Βιβλιάρια εργασίας οδηγών τουριστικών λεωφορείων	558
27.3.14. Τεχνικός Ασφάλειας - Ιατρός Εργασίας	558
27.3.15. Αναγγελία απασχόλησης στα οικοδοµοτεχνικά έργα	559
27.4. Περιπτώσεις όπου παραλαµβάνονται χειρόγραφα έντυπα από τις αρµόδιες Υπηρεσίες του Σ.ΕΠ.Ε. και Ο.Α.Ε.Δ.	559
27.5. Καταχώρηση αλλαγής ωραρίου και υπερωριών στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» – Οι αλλαγές µε τον Ν.4808/2021	560
28. Πληροφοριακό Σύστηµα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ»	563
28.1. Σκοπός και λειτουργία	564
28.2. Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας	565
28.3. Ηλεκτρονική υποβολή εντύπων στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» εκπρόθεσµα	566
Ενότητα E: Ασφαλιστικά θέµατα	569
29. Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (Α.Π.Δ.)	571
29.1. Υπόχρεοι υποβολής Α.Π.Δ.	572
29.2. Περιεχόµενο της Α.Π.Δ.	573
29.3. Τύποι Α.Π.Δ.	576
29.4. Συχνότητα Υποβολής Α.Π.Δ.	577
29.5. Προθεσµία υποβολής Α.Π.Δ.	578
29.6. Τήρηση αντιγράφου Α.Π.Δ.	579
29.7. Απεικόνιση της ασφάλισης	580
29.8. Ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών	580

29.8.1. Παλαιοί ασφαλισµένοι	581
29.8.2. Νέοι ασφαλισµένοι	581
29.9. Εργοδοτική εισφορά ποσού 20 ευρώ ανά εργαζόµενο για τον Ειδικό Λογαριασµό Παιδικών Κατασκηνώσεων (Ε.Λ.Π.Κ.)	581
30. Τεκµαρτή ασφάλιση – Κυµαινόµενες αποδοχές	583
30.1. Έννοια κυµαινόµενων αποδοχών	584
30.2. Αµειβόµενοι µε κυµαινόµενες αποδοχές (δηλαδή είτε εξ ολοκλήρου είτε εν µέρει µε ποσοστά, κατ' αποκοπή, µε προµήθειες, φιλοδωρήµατα) - Ασφάλιση βάσει τεκµαρτών ηµεροµισθίων	584
30.3. Πίνακας κατάταξης σε ασφαλιστικές κλάσεις και Τ.Η. των αµειβοµένων µε κυµαινόµενες αποδοχές µισθωτών όλης της χώρας (εγκ. Ι.Κ.Α. 10/2013)	585
30.4. Ηµέρες ασφάλισης για τους αµειβόµενους µε κυµαινόµενες αποδοχές	587
30.5. Ασφάλιση σερβιτόρων και µπάρµαν	588
30.6. Περιοδεύοντες Πωλητές	588
30.7. Παραδείγµατα	589
31. Ειδικές κατηγορίες ασφάλισης	593
31.1. Ασφάλιση συγγενικών προσώπων	594
31.1.1. Γενικά	594
31.1.2. Έννοιες συγγένειας α’ και β’ βαθµού	594
31.1.3. Έναρξη και λήξη της ασφαλιστικής σχέσης	595
31.1.4. Ασφάλιση συγγενών α’ και β’ βαθµού	596
31.1.5. Πρόσωπα µη υπαγόµενα στον Κανονισµό ασφάλισης των προσώπων που απασχολούνται σε επιχειρήσεις µελών της οικογένειάς τους	596
31.2. Εργόσηµο	596
31.2.1. Κατηγορίες αµειβόµενων και ασφαλιζόµενων προσώπων µέσω εργοσήµου	596
31.2.2. Διαδικασία έκδοσης - εξαργύρωσης εργοσήµου	598
31.2.3. Αµοιβή περιστασιακά απασχολουµένων	600
31.2.4. Απόδοση ασφαλιστικών εισφορών	601
31.2.5. Χρόνος ισχύος - Ακύρωση - Επανέκδοση – Περιορισµοί	601
31.2.6. Εργόσηµο πρώην Ι.Κ.Α. - Υπολογισµός ασφαλιστικών εισφορών και ηµερών ασφάλισης (εγκ. Ι.Κ.Α. 43/2013)	602
31.2.7. Εργόσηµο πρώην Ο.Γ.Α. - Υπολογισµός ασφαλιστικών εισφορών και ηµερών ασφάλισης (εγκ. Ο.Γ.Α. 9/2011)	603
31.2.8. Καταχώρηση απασχολούµενων µε εργόσηµο στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	605
31.2.9. Αµοιβές µε εργόσηµο και παρακράτηση φόρου	605
31.2.10. Παροχές ασθένειας σε χρήµα και είδος	605
31.2.10.1. Παροχές ασθένειας σε χρήµα	605
31.2.10.2. Παροχές ασθένειας σε είδος	606
31.2.11. Κυρώσεις	606
31.3. Τίτλος κτήσης	606
31.3.1. Γενικά περί τίτλου κτήσης	606
31.3.2. Πρόσωπα που ασφαλίζονται µε τίτλο κτήσης	607

31.3.3. Ποιοι δεν µπορούν να ασφαλιστούν µε τίτλο κτήσης	607
31.3.4. Κλάδοι ασφάλισης	607
31.3.5. Υπολογισµός ασφαλιστικών εισφορών	607
31.3.6. Απογραφή ασφαλισµένου και εκδότη παραστατικού	607
31.3.7. Ασφαλιστική αντιµετώπιση αµειβόµενων µε Παραστατικά Παρεχόµενων Υπηρεσιών (Π.Π.Υ.) µετά τις αλλαγές του άρθρου 75 του Ν.4826/2021	608
31.4. Επιδότηση εργατικής εισφοράς (E.E.E.)	609
31.4.1. Γενικά	609
31.4.2. Προϋποθέσεις – Δικαιούχοι	610
31.4.3. Εξαιρέσεις	610
31.4.4. Ποσό επιδότησης	610
31.4.5. Καταβολή επιπλέον αποδοχών (υπερωρίες, νυχτερινά κ.λπ.) και δικαίωµα επιδότησης εργατικής εισφοράς	611
31.4.6. Πίνακες Επιδότησης Εργατικής Εισφοράς	611
31.5. Καταβολή µειωµένης εργοδοτικής εισφοράς κύριας σύνταξης για µισθωτούς ως 25 ετών	612
31.5.1. Γενικά	612
31.5.2. Προϋποθέσεις υπαγωγής – αποκλεισµού	612
31.5.3. Έναρξη και λήξη επιδότησης	612
31.5.4. Απεικόνιση στην Α.Π.Δ.	612
32. Λ.Α.Ε.Κ. 0,06% έτους 2021	615
32.1. Δικαιούχοι φορείς	616
32.2. Προϋποθέσεις ένταξης	616
32.3. Συνολικό δικαιούµενο ποσό προγραµµάτων κατάρτισης	616
32.4. Διαδικασία υπολογισµού επιδότησης	616
32.5. Ωριαία αµοιβή λόγω παρακολούθησης σεµιναρίων	617
Ενότητα ΣΤ: Υποχρεώσεις υπαλλήλου µισθοδοσίας	619
33. Υποχρεώσεις υπαλλήλου µισθοδοσίας	621
33.1. Προς Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»	622
33.2. Προς Ο.Α.Ε.Δ.	627
33.3. Προς e-Ε.Φ.Κ.Α. (τ. Ι.Κ.Α.)	627
33.4. Προς Α.Α.Δ.Ε.	628
33.5. Προς εργαζόµενο	629
33.6. Λοιπές αρµοδιότητες	630
33.7. Έλεγχος µισθοδοσίας	630
33.8. Απόδειξη Πληρωµής (Εκκαθαριστικό Σηµείωµα)	632
33.9. Μισθοδοτική Κατάσταση	633
33.10. Ασφαλιστικές εισφορές ανά ταµείο	635
33.11. Α.Π.Δ. (Αναλυτική Περιοδική Δήλωση)	636

33.12. Κατάσταση Πληρωµής Μέσω Τράπεζας	637
33.13. Λογιστικό Άρθρο	637
33.14. Προσωρινή Δήλωση Φ.Μ.Υ.	638
Ενότητα Ζ: Παραβάσεις - Πρόστιµα	643
34. Παραβάσεις - Πρόστιµα	645
34.1. Μη αναγραφή εργαζοµένου στον πίνακα προσωπικού	646
34.2. Μη επίδειξη συγκεκριµένων στοιχείων κατά τον έλεγχο	647
34.3. Διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης της εργατικής νοµοθεσίας	649
34.4. Ποινικές κυρώσεις	650
34.5. Κατηγοριοποίηση παραβάσεων και καθορισµός ύψους προστίµων που επιβάλλονται από τους Επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων του Σ.ΕΠ.Ε.	650
34.5.1. Γενικές παραβάσεις µε επιβολή προστίµου ανεξάρτητα από αριθµό θιγοµένων	654
34.5.2. Παραβάσεις ατοµικού χαρακτήρα µε επιβολή προστίµου ανά θιγόµενο	657
34.5.3. Παραδείγµατα	662
34.6. Άσκηση προσφυγής κατά της Πράξης Επιβολής Προστίµου	663
34.7. Διαδικασία έκτακτου ελέγχου	663
34.8. Διαδικασία τακτικού ελέγχου από τοπικό κατάστηµα Ε.Φ.Κ.Α. ή από τα Π.Ε.Κ.Α.	665
Αλφαβητικό Ευρετήριο	668