Polisi Ynni a Dŵr ar gyfer Adeiladau’r Cyngor Panel Adolygiad Sgriwtini
SGRIWTINI
Polisi Ynni a Dŵr ar gyfer Adeiladau’r Cyngor Panel Adolygiad Sgriwtini
Adroddiad Drafft
Pwyllgor Sgriwtini Datblygu Economaidd, Twristiaeth ac Eiddo Ebrill 2012
Cynnwys
1. Crynodeb Gweithredol
2. Rhagarweiniad
3. Y Polisi Ynni a Dŵr Arfaethedig ar gyfer Adeiladau’r Cyngor
4. Ymgynghoriad Sgriwtini ar y Polisi Ynni a Dŵr arfaethedig ar gyfer Adeiladau’r Cyngor
5. Canllawiau Arferion Da gan yr Ymddiriedolaeth Garbon: Ymagwedd Strategol tuag at Ynni a Rheolaeth Amgylcheddol
6. Casgliadau
7. Argymhellion
1. Crynodeb Gweithredol
1.1. Mae ynni a rheolaeth amgylcheddol wedi dod i’r amlwg fel blaenoriaeth ar gyfer y sector cyhoeddus a’r sector preifat yn y blynyddoedd diwethaf, a hynny am nifer o resymau.
1.2. Mae llawer o waith i ostwng y defnydd a wneir o danwydd ffosil cyfyngedig a’r nwyon ty gwydr cysylltiedig, ac mae targedau wedi eu penodi gan y Llywodraeth Ewropeaidd, y Llywodraeth Ganolog a Llywodraeth Cymru i ostwng allyriadau carbon.
1.3. Mae Cyngor Sir Ynys Môn wedi sefydlu Xxx Ynni, sydd wedi drafftio Polisi Arbed Ynni a Dŵr mewn Adeiladau i godi ymwybyddiaeth staff, annog arferion cadw ty da, buddsoddi mewn cynlluniau effeithlonrwydd ynni ac ynni adnewyddadwy ac adrodd ar y defnydd o ynni ac allyriadau carbon ac i gynorthwyo i lywio proses gwneud penderfyniadau’r Awdurdod mewn perthynas â blaenoriaethau’r cynllun, dylunio adeiladau a gwasanaethau adeiladu a’r dewis o ffynonellau ynni yn y dyfodol.
1.4. Rhwng Rhagfyr 2011 xx Xxxxxx 2012, rhoddodd Panel Adolygiad Sgriwtini sylw i’r Polisi arfaethedig hwn. Cylch gorchwyl y Panel oedd:
1.4.1. Ydi’r Polisi arfaethedig yn cwrdd â gofynion yr Awdurdod, Llywodraeth Cymru a Llywodraeth Genedlaethol?
1.4.1.1. Sut mae’r Polisi arfaethedig yn rhoi sylw i Flaenoriaethau Corfforaethol yr Awdurdod?
1.4.1.2. Pa sylw y mae’r Polisi arfaethedig yn ei roi i Ganlyniad Strategol Corfforaethol y Comisiynwyr mewn perthynas â bod ar flaen y gad yn y gwaith o gynhyrchu ynni adnewyddadwy / carbon isel?
1.4.1.3. Ydi’r Polisi arfaethedig yn rhoi sylw i’r dyhead yn y Datganiad Cabinet gan Lywodraeth Cymru (13 Chwefror 2007) bod rhaid i’r xxxx adeiladau a godwyd ers 2011 bod yn rhai xx-xxxxxx?
1.4.2. Sut mae’r Polisi arfaethedig yn cyfrannu tuag at ostwng y galw am ynni?
1.4.3. Ydi’r Polisi arfaethedig yn rhoi sylw digonol i’r angen i gydbwyso arbedion cost gydag arbedion carbon?
1.4.4. Ydi’r Cynllun Gweithredu arfaethedig yn ddigonol ac yn briodol i gwrdd â gofynion y Polisi arfaethedig?
1.4.5. Ydi’r Awdurdod wedi neilltuo adnoddau digonol i sicrhau bod modd cyflawni’r Polisi?
1.5. Mae adroddiad y Panel yn nodi cyd-destun y Polisi arfaethedig o ran yr ymrwymiadau rhanbarthol, cenedlaethol a rhyngwladol a wnaed gan wahanol sefydliadau.
1.6. Mae’r adroddiad yn trafod y Gyrwyr Polisi ac yn cyfeirio at yr angen i roi sylw i’r anawsterau o ran cydbwyso arbedion cost yn erbyn arbedion carbon a’r angen i wneud hynny.
1.7. Mae’n awgrymu bod angen polisi cyffredinol, yn debyg i’r agenda gynaliadwyedd, i’r Polisi arfaethedig fwydo i mewn iddo. Datblygodd y Panel hwn ymhellach i awgrymu y byddai manteision i’r Awdurdod yn sgil mabwysiadu a gwreiddio Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol ym mhopeth y mae’r Awdurdod yn ei wneud.
1.8. Cafodd y Panel sylwadau gan staff trwy holiadur a ddosbarthwyd trwy MonITor. Casglwyd yr ymatebion ac maent wedi cynorthwyo’r Panel i wneud argymhellion priodol o ran codi ymwybyddiaeth o ynni ymhlith staff a datblygu’r Polisi ymhellach.
1.9. Daw’r adroddiad i ben trwy wneud nifer o argymhellion, a fydd yn cyfrannu tuag at ddatblygu Polisi Ynni a Dŵr deinamig a chadarn ar gyfer Adeiladau’r Cyngor.
2. Rhagarweiniad
2.1. Mae ynni a rheolaeth amgylcheddol yn xxxxx xxxx wedi dod i’r amlwg yn y blynyddoedd diwethaf fel blaenoriaeth ar gyfer y sectorau cyhoeddus a phreifat. Mae yna resymau lu am hynny, gan gynnwys rhesymau moesol a moesegol sy’n ymwneud â newid hinsawdd a chynaliadwyedd, i resymau ariannol yn sgil y cynnydd mewn costau ynni a chostau ariannol newid hinsawdd.
2.2. Dros yr ugain mlynedd diwethaf, mae astudiaethau a gyllidwyd gan y Llywodraeth ynghylch ymgyrchoedd effeithlonrwydd ynni wedi darganfod y xxxx x xxxx fwyaf o gwmnïau wneud arbedion o hyd at 20% yn eu biliau tanwydd dim ond drwy ‘reoli’ eu defnydd o ynni a thrwy fuddsoddi mewn mesurau effeithlonrwydd ynni effeithiol.
2.3. Yn dilyn Protocol Kyoto, gwnaed llawer iawn mwy o waith i ostwng nwyon tŷ gwydr ac i ostwng hefyd y galw am danwydd ffosil cyfyngedig a ddefnyddir i gynhyrchu ynni. Yn wir, mae Llywodraeth Ewrop, y Llywodraeth Genedlaethol a Llywodraeth Cymru wedi pennu targedau ar gyfer gostwng nwyon tŷ gwydr.
2.4. Mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud ymrwymiad i wella effeithlonrwydd ynni trwy ddogfennau fel Strategaeth Newid Hinsawdd ar gyfer Cymru (Hydref 2012) a’r Cynllun Cenedlaethol ar gyfer Effeithlonrwydd ac Arbedion Ynni (2011). Mae’r dogfennau hyn, sy’n gyson â chynllun datblygu cynaliadwy Llywodraeth Cymru, Cymru’n Un, Cenedl Un Blaned, yn nodi nifer o gamau allweddol y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i hyrwyddo effeithlonrwydd ynni ar draws Cymru.
2.5. Mae’r ddwy ddogfen uchod yn pwysleisio’r rôl hollbwysig sydd gan y sector cyhoeddus o ran arwain trwy esiampl trwy wneud gwelliannau yn y meysydd effeithlonrwydd ynni a gweithredu i leddfu newid hinsawdd.
2.6. Yn hanesyddol, bu gan Gyngor Sir Ynys Môn gyllideb gyfalaf ar gyfer mesurau effeithlonrwydd ynni. Fodd bynnag, roedd y gyllideb hon yn tueddu i fod yn eithaf tynn ac nid oedd unrhyw ganllawiau gwirioneddol ar xxxx y gellid gwario’r xxxxx xxxx. Yn ogystal, oherwydd na chafodd y defnydd o ynni ei fonitro yn y gorffennol, roedd yn anodd iawn mesur effeithiolrwydd y prosiectau.
2.7. Yn anffodus, nid oes cyllideb reolaidd ar gyfer prosiectau effeithlonrwydd ynni xxxxxxx. Rhaid cyflwyno bidiau ac achosion busnes i’r cynllun ‘a buddsoddi i arbed’. Mae ffynonellau cyllido allanol ar gael ond daeth yn amlwg bod yr Awdurdod angen polisi ynni a dŵr er mwyn llywio penderfyniadau a chryfhau unrhyw geisiadau am gyllid allanol.
2.8. Mae xxx ynni pwrpasol xxxxxxx yn gweithredu o fewn yr Awdurdod ac xxx xxxxxx ynni a dŵr wedi ei ddrafftio i gwrdd â gofynion y gwahanol sefydliadau llywodraethol ac anllywodraethol, ac i gynorthwyo i lywio proses gwneud penderfyniadau’r Awdurdod mewn perthynas â blaenoriaethau cynlluniau, cynigion manwl ar gyfer dylunio adeiladau gwasanaethau adeiladu a’r dewis o danwydd a chyfarpar gwresogi cysylltiedig i’r dyfodol.
3. Y Polisi Ynni a Dŵr Arfaethedig ar gyfer Adeiladau’r Cyngor
3.1. Yn ystod y gwaith o baratoi cynlluniau effeithlonrwydd ynni ar gyfer adeiladau’r Cyngor, penderfynodd y swyddogion bod angen polisi a allai lywio penderfyniadau mewn perthynas â blaenoriaethau cynlluniau, cynigion manwl ar gyfer dylunio a gweithredu a strategaethau i’r dyfodol mewn perthynas â’r dewis o danwydd a’r cyfarpar gwresogi cysylltiedig (fel yn 2.8 uchod).
3.2. Nododd y polisi drafft y byddai’r polisi yn seiliedig ar 3 gyrrwr polisi allweddol. Y gyrwyr polisi hynny oedd:
3.2.1. Cost a diogelwch ynni - Mae Cyngor Sir Ynys Môn yn gyfrifol am nifer sylweddol o adeiladau o wahanol faint, sydd, gyda'i gilydd, yn defnyddio llawer iawn o ynni a dŵr. Yn ogystal, ar hyn o xxxx, xxx’r Awdurdod yn dibynnu’n helaeth ar danwydd carbon y mae eu prisiau wedi bod yn anwadal iawn yn y blynyddoedd diwethaf.
3.2.2. Yr Amgylchedd - Yn unol â Phrotocol Kyoto Protocol, mae 37 o wledydd sydd wedi eu diwydiannu yn ymrwymedig i sicrhau gostyngiad o 5.2% mewn nwyon tŷ gwydr o gymharu â lefel 1990. Mae’r Undeb Ewropeaidd wedi cytuno ar darged y bydd 20% o ynni Ewrop yn dod o ffynonellau adnewyddadwy erbyn 2020 ac y bydd gostyngiad o 20% neu fwy yn y nwyon tŷ gwydr o gymharu â lefelau 2005, gan arwain at ostyngiad o 30% yn yr allyriadau o wledydd datblygedig erbyn 2020 yn sgil cytundeb rhyngwladol. Yn unol â Phrotocol Kyoto, mae’r Deyrnas Gyfunol wedi ymrwymo i sicrhau gostyngiad o 12.5% yn ei nwyon tŷ gwydr am y cyfnod 2008-2012 yn erbyn gwaelodlin 1990. Y Deyrnas Gyfunol hefyd yw’r unig un o’r gwledydd sydd wedi arwyddo Protocol Kyoto i fyd y tu draw i’r targed ac ymrwymo’r Deyrnas Gyfunol i sicrhau gostyngiad o 20% mewn allyriadau deuocsid carbon erbyn 2012 a 60% erbyn 2050. Mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud ymrwymiad i gyfrannu at gyflawni targed Kyoto yn y Deyrnas Gyfunol ac at amcanion ehangach Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol mewn perthynas ag allyriadau CO2. Xxx xxxxx i Gyngor Sir Ynys Môn chwarae rhan o ran gostwng allyriadau o’r fath o’i gerbydau a’i stad adeiladau ei hun.
3.2.3. Arwain y ffordd – Nod y Rhaglen Ynys Ynni yw gwneud Ynys Môn yn ganolfan ragoriaeth yng Nghymru ar gyfer technoleg ynni ac arloesi. Mae bod yn rhagweithiol o ran effeithlonrwydd ynni, a defnyddio technolegau o’r fath yn adeiladau’r Awdurdod yn arwydd clir o gefnogaeth i’r xxxxxx Ynys Ynni. (Gweithiais fel Rheolydd Ynni a Chyfleusterau ar gyfer CSYM o 1996-2001, yn bell cyn i’r cysyniad Ynys Ynni ddod i’r fei. Mae’r Cyngor wedi bod yn ymrwymedig i effeithlonrwydd ynni a dwr am flynyddoedd lawer. Efallai bod Ynys Ynni wedi ei hadeiladu ar y gwaith a wnaed yn y Cyngor ar ei asedau ei hun?)
3.3. Mae’r gyrwyr polisi hyn yn rhoi sylw i’r angen i gydbwyso arbedion cost yn erbyn arbedion carbon a’r anawsterau cysylltiedig. Maent yn enghraifft glir o’r awdurdod yn croesawu dyhead Llywodraeth Cymru bod y sector cyhoeddus yn arwain trwy esiampl gan wneud gwelliannau o ran materion effeithlonrwydd ynni a chymryd camau ar newid hinsawdd.
3.4. Yn ôl yr Hierarchaeth Carbon Isel y De-orllewin1, y dull mwyaf cost effeithiol ar gyfer gostwng ôl troed carbon yw:
3.4.1. Gostwng y defnydd a wneir o ynni trwy osgoi defnydd diangen a thrwy weithredu mesurau effeithlonrwydd ynni;
1 xxxx://xxx.xxxxxxxxxxxx.xxx/xxxxxxxxx/xxxxx.xxx
3.4.2. Defnyddio ffynonellau ynni adnewyddadwy ac / neu dechnoleg tanwydd ffosil glanach lle xxx xxxx gwneud hynny yn hytrach na defnyddio tanwydd ffosil.
3.4.3. Niwtraleiddio’r allyriadau gweddillol nad oes modd eu hosgoi trwy ddefnyddio cynlluniau gwrthbwyso carbon.
3.5. Er bod rhai cynlluniau Gwrthbwyso Carbon wedi cael enw drwg dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf 2, byddai’r model uchod yn fan cychwyn da a gelid ei fabwysiadu i’w ddefnyddio yn Ynys Môn.
3.6. Roedd y Panel yn ystyried na ddylai prosiectau effeithlonrwydd ynni fod yn rhai sy’n ymwneud ag arbed arian yn unig. Dylent hefyd roi sylw i arbed ynni a charbon. Mewn gwirionedd, roedd teimlad y gellid dadlau bod gostwng Ôl troed Carbon yr Awdurdod yr un mor bwysig, os nad yn bwysicach.
3.7. Roedd y Panel yn ystyried bod y Polisi Ynni a Dŵr arfaethedig ar gyfer adeiladau’r Cyngor yn bwysig iawn. Yn wir, awgrymwyd bod gan y Polisi arfaethedig rôl bwysig i’w chwarae o ran llywio’r broses o wneud polisi, oherwydd y byddai nifer o oblygiadau cyffredinol yn sgil gweithredu’r polisi hwn yn llwyddiannus ar draws yr Awdurdod.
3.8. Awgrymwyd y dylid cyfeirio yn y polisi terfynol at y polisïau eraill yn yr Awdurdod y bydd y polisi terfynol hwn yn cael effaith arnynt a’r polisïau eraill yn y Cyngor a fydd yn cael effaith ar y polisi hwn.
3.9. I gefnogi datganiad y Pennaeth Gwasanaeth (Eiddo) bod angen polisi lefel uwch i lenwi'r gwactod cyfredol, roedd y Panel yn credu y dylai fod xxx xxxxxx trosfwaol, fel yr agenda gynaliadwyedd, ac y dylai’r Polisi Ynni a Dŵr arfaethedig ar gyfer Adeiladau’r Cyngor fwydo i mewn i bolisi o’r fath.
3.10. Wrth i ymwybyddiaeth y cyhoedd o faterion amgylcheddol godi, cafwyd mwy o dystiolaeth bod sefydliadau sy’n arddel yr ethos o Gyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol yn llawer uwch eu parch ymysg eu cymheiriaid a’r cyhoedd.
3.11. Tra’n cydnabod bod y syniad CCC wedi ei ddatblygu yn y sector preifat, mae xxx xxx arferion CCC y gellir eu gweithredu mewn cyrff cyhoeddus. Mewn adroddiad diweddar gan yr Undeb Ewropeaidd dywedwyd ‘Corporate Social Responsibility has important implications….for public authorities, who should take them into account in determining their own actions’.
3.12. Nod CCC yw derbyn a chroesawu cyfrifoldeb am yr hyn y mae’r Awdurdod yn ei wneud ac annog effaith gadarnhaol ar, ymysg bethau eraill, yr amgylchedd, y gweithwyr, cymunedau, y cyhoedd a chydranddeiliaid eraill. Mae’n ethos sy’n cael effaith ar xxx agwedd ar fusnes yr Awdurdod - o’r defnydd a wneir o adnoddau a deunyddiau, i ailgylchu a rheoli allyriadau, i ddemograffig teithio a gweithlu. Mae ynni a rheolaeth amgylcheddol yn rhan annatod o’r athroniaeth hon.
3.13. Mae’n xxxxx xxxxx y bydd rheoli ynni a rheoli’r amgylchedd, trwy’r cyfraniad y byddai hynny’n ei wneud at wella CCC yr Awdurdod, yn chwarae rhan o ran gwneud pobl Ynys Môn yn xxxxx o’u Cyngor - un o’r canlyniadau a nodwyd yn y Cynllun Busnes Corfforaethol.
3.14. O ran y Datganiadau Polisi, cyfeiriodd y Panel at un o amodau’r Awdurdod ‘all new buildings and building extensions to have minimal or no heating, to obviate the need for central heating’. Roedd y Panel yn cymeradwyo hynny, ond yn teimlo hefyd y dylid ymhelaethu ar y datganiad trwy wneud y defnydd mwyaf posib o dechnolegau ynni
2 Er enghraifft, mae adroddiad gan Cyfeillion y Ddaear o’r enw Dangerous Distractions: Why offsetting is failing the climate and people (June 2009) yn honni bod tystiolaeth a barn gynyddol nad yw gwrthbwyso yn gweithio; ei fod yn tanseilio ymdrechion i rwystro newid hinsawdd peryglus a chefnogi datblygu cynaliadwy; a’i fod yn hollol anghyfiawn.
adnewyddadwy, fel bod modd i’r adeiladau newydd / estyniadau fod mor effeithlon â phosib o ran arbed ynni.
3.15. Yn ogystal, cyfeiriodd y Panel at ran 2.14 y Cynllun Gweithredu ar gyfer y polisi, a’r datganiad y byddai’r awdurdod yn ymrwymo i gynnal tri chynllun ynni adnewyddadwy xxx blwyddyn. Dywedwyd wrth y Panel y gallai bod cyfle i weithredu nifer o gynlluniau ynni adnewyddadwy pan fyddai adeiladau newydd yn cael eu nodi ar gyfer y Cyngor.
3.16. Roedd y Panel yn credu ei bod hi’n bwysig bod y polisi’n adlewyrchu’r angen i adeiladau newydd fod yn rhai xx-xxxxxx. Mewn datganiad cabinet gan Lywodraeth Cymru ym mis Chwefror 2007, dywedodd Xxxxxx Xxxxx mai dyhead Llywodraeth Cymru oedd bod yr xxxx adeiladau a godir o 2011 yn rhai xx-xxxxxx.
3.17. Mewn perthynas â’r adeiladau cyfredol, roedd y Panel yn teimlo y dylai’r polisi arfaethedig lywio’r Awdurdod o ran y defnydd a wneir o adeiladau yn y dyfodol, cynorthwyo mewn perthynas â chost uwchraddiadau posib i unrhyw un o adeiladau cyfredol yr awdurdod, a darparu cyfeiriad o ran y cyfnodau talu’n ôl ar gyfer uwchraddiadau o’r fath.
3.18. Esboniwyd i’r Panel mai prif nod y Prosiect Effeithlonrwydd Ynni yw arbed costau, ac mai un o’r meini prawf yw y dylai prosiectau fedru talu’n ôl cyn pen 5 mlynedd. Fel sydd wedi ei nodi yn 3.3 uchod, roedd y Panel yn ystyried na ddylai prosiectau effeithlonrwydd ynni fod yn rhai am arbed arian yn unig, ond y dylent hefyd ymwneud ag arbed ynni a charbon.
3.19. O ran cyfnodau ad-dalu, cynghorwyd y Panel fod rhai cynlluniau a fedr dalu’n ôl cyn pen 5-6 blynedd (er enghraifft, gosod goleuadau ynni isel). Fodd bynnag, mae’r cyfnod ad- dalu ar gyfer cynlluniau eraill yn hirach o lawer (er enghraifft, PV Heulol a Biomas). Er mwyn gostwng y cyfnod ad-dalu, gall rhai cynlluniau fod yn gymwys ar gyfer tariffau bwydo i mewn a’r cynlluniau gwres adnewyddadwy. Fodd bynnag, lle defnyddiwyd xxxxx xxxxx i osod y dechnoleg ynni adnewyddadwy, nid yw tariffau na chynlluniau o’r fath ar gael. Cynghorwyd y Panel nad oedd dibynnu ar gyllid grant ar gyfer gosod technoleg ynni adnewyddadwy yn opsiwn sy’n cael ei ffafrio am y rheswm hwn.
3.20. Mae’r awdurdod yn gweinyddu cynllun (Buddsoddi i Arbed), lle neilltuir swm o xxxxx xxx blwyddyn ar gyfer gwasanaethau i’w cynorthwyo i drawsnewid y ffordd y maent yn gweithio fel eu bod yn fwy effeithiol ac effeithlon. Xxx y cynllun hwn, bydd y gwasanaeth cyllid yn ystyried achosion busnes a gyflwynir gan y gwasanaethau, gan roi sylw penodol i’r cyfnod arfaethedig ar gyfer ad-dalu. Fel arfer, hiraf yn y byd yw’r cyfnod ad-dalu, lleiaf yn y byd yw’r tebygolrwydd y bydd yr achos busnes yn llwyddo i gael cyllid.
3.21. Roedd y Panel yn ystyried bod hyn yn broblem, oherwydd er ei bod yn hollbwysig bod gan y polisi arfaethedig gyllid digonol ar gyfer ei weithredu’n llwyddiannus, cydnabyddir yn yr un modd bod cyfyngiadau ariannol sylweddol yn wynebu’r awdurdod ar hyn x xxxx. Er mwyn goresgyn y dilema hwn, y cyfaddawd fyddai bod y polisi yn rhoi arweiniad a chefnogaeth ar gyfer bidiau ‘buddsoddi i arbed’ mewnol yn achos cynlluniau lle mae’r cyfnod ad-dalu yn llai na 5 mlynedd (gan gynnwys trefniadau monitro caeth yn gyson gyda model Rheoli Prosiectau Ynys Môn), tra’n darparu arweiniad tebyg ar gyfer cyflwyno bidiau am grantiau allanol i gynlluniau gyda chyfnodau ad-dalu sylweddol hwy.
3.22. Roedd y Panel yn credu mai’r ffordd fwyaf effeithiol o ostwng y carbon a ryddheir i’r aer yw trwy gynhyrchu ynni mewn ffyrdd sydd ddim yn rhyddhau carbon. O’r herwydd, roedd y Panel yn credu y dylai’r polisi gynnwys canllawiau a allai gyfarwyddo’r Awdurdod mewn perthynas â phrosiectau a chanddynt potensial i dalu’n ôl dros gyfnod
sy’n hwy na 5 mlynedd oherwydd xx x xxxx prosiectau sy’n ceisio arbed ynni a gostwng carbon fod yn ddrud yn y tymor byr, byddent yn dod â manteision tymor hir sylweddol.
3.23. Mewn cyfarfod llawn o’r Cynulliad Cenedlaethol a gynhaliwyd yn ddiweddar ar ddydd Mawrth 13 Mawrth 2012, esboniodd y Prif Weinidog bod Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi £5.9m ar raglen effeithlonrwydd ynni ‘buddsoddi i arbed’ yn y sector cyhoeddus dros ddwy flynedd er mwyn gwella effeithlonrwydd ynni adeiladau cyhoeddus. Yn ogystal, roedd yn croesawu’r ymrwymiad a wnaed gan unrhyw Awdurdodau Lleol i ostwng ôl-troed carbon ac annog y defnydd o ynni adnewyddadwy. (Yma, roedd y Prif Weinidog yn cyfeirio at y ceisiadau cynllunio a gyflwynwyd gan Gyngor Sir Fynwy i osod panelau heulog ffotofoltaig ar 10 o adeiladau’r Cyngor a fydd, fe obeithir, yn arwain at arbedion ariannol sylweddol trwy xxxxxx llai, gan helpu’r amgylchedd ar yr un pryd).
3.24. Roedd y Panel yn cefnogi’r datganiad bod angen polisi a allai lywio penderfyniadau mewn perthynas â blaenoriaethau cynlluniau a chynigion manwl ar gyfer dylunio a gweithredu strategaethau i’r dyfodol mewn perthynas â’r dewis o danwydd a’r cyfarpar gwresogi cysylltiedig. Os caiff y polisi arfaethedig ei gytuno, roeddent yn credu y dylid neilltuo cyllideb ddigonol ar gyfer unrhyw brosiectau effeithlonrwydd a nodir. Er yn ofalus i beidio â rhoi xxxxx xxxxxxx i’r Xxx Ynni, roedd teimlad cryf y byddai cael polisi o gymorth i’r awdurdod nodi nifer resymol o brosiectau blaenoriaeth xxx blwyddyn, ac na ddylid rhwystro cyllido prosiectau o’r fath (o fewn rheswm).
3.25. Awgrymodd y Panel hefyd y dylid ystyried y polisi arfaethedig ochr yn ochr â’r Rhaglen Ynys Ynni, gan mai un o amcanion y polisi arfaethedig yw arbed ynni ac ni ddylai Rhaglen Ynys Ynni fod yn un sydd ddim ond yn rhoi sylw i greu ynni - dylai rhoi sylw i arbed ynni hefyd.
3.26. Casglodd y Panel y dylai’r polisi ganolbwyntio ar ddau brif faes: 3.26.1.Gostwng y defnydd a wneir o ynni heddiw; 3.26.2.Gostwng ôl-troed carbon yfory.
3.27. Roedd teimlad bod llawer o waith i’w wneud i sicrhau y gellir arbed cymaint o ynni â phosib, a bod angen ymagwedd gydlynol sy’n cynnwys atebion syml a chymhleth, ynghyd â dull cydlynol o reoli ynni a rheolaeth amgylcheddol.
3.28. Er bod effeithlonrwydd ynni yn fater cymhleth ac er nad oes un ateb amlwg, nid yw hynny’n esgusodi’r ymagwedd dameidiog gyfredol o fewn yr Awdurdod.
4. Ymgynghoriad Sgriwtini ar y Polisi Ynni a Dwr arfaethedig ar gyfer adeiladau’r Cyngor
4.1. Yn gynnar yn nhrafodaethau’r Panel penderfynwyd, oherwydd effaith y polisi hwn ar staff, y byddai’n fuddiol iawn cael sylwadau ganddynt ar y mater pwysig hwn. Awgrymwyd bod staff yn ffynhonnell amhrisiadwy o syniadau, ac y byddai staff yn fwy tebygol o lynu wrth y polisi os oeddent wedi cael cyfle i wneud sylwadau arno.
4.2. Datblygwyd holiadur gan y Swyddog Cyswllt a Chymorth Sgriwtini, mewn ymgynghoriad gydag aelodau’r Panel a swyddogion mewnol perthnasol. Dosbarthwyd yr holiadur i staff trwy MonITor rhwng 2 Mawrth ac 15 Mawrth 2012.
4.3. Nod yr holiadur oedd ceisio deall faint o wybodaeth sydd gan y staff am faterion ynni a dŵr a darganfod sut mae staff yn defnyddio ynni a dŵr. Y gobaith oedd y byddai’r wybodaeth a gesglid trwy’r holiadur yn cynorthwyo’r Panel i wneud argymhellion priodol mewn perthynas â chodi ymwybyddiaeth ymysg staff ac i benderfynu pa fath o wybodaeth y byddai staff eu xxxxxx i gynorthwyo i wella effeithlonrwydd ynni.
4.4. Dosbarthwyd manylion yr holiadur electronig, gan gynnwys cyswllt uniongyrchol iddo, i staff trwy e-xxxx mewnol ar 2 Mawrth 2012. Anfonwyd nodyn atgoffa hefyd i staff ar 9 Mawrth 2012 ac ar 15 Mawrth 2012.
4.5. Cafwyd 229 o ymatebion ac mae’r wybodaeth a gyflwynir ar y tudalennau nesaf yn grynodeb o’r canlyniadau.
4.6. Agwedd, Ymwybyddiaeth a Chymhelliad
4.6.1. Roedd yn galonogol gweld bod dros 96% o’r rheini a ymatebodd yn cytuno’n gryf neu’n cytuno bod ganddynt gyfrifoldeb i arbed ynni a dŵr yn y lle gwaith (Cwestiwn 1)
4.6.2. Yn dilyn o hynny, roedd yn galonogol gweld bod bron i 91% o’r ymatebwyr yn teimlo y dylent wneud mwy i ostwng y defnydd o ynni a dŵr yn yr Awdurdod (Cwestiwn 2).
4.6.3. O ran perchenogaeth o faterion rheoli ynni a dŵr yn yr Awdurdod, roedd yn dda gweld bod 83% o’r ymatebwyr yn teimlo bod pawb yn gyfrifol (Cwestiwn 4).
4.6.4. Dywedodd bron i 97% o’r ymatebwyr eu bod yn awyddus i arbed ynni a dŵr (Cwestiwn 12) ac roedd 97% yn fodlon newid ei ffyrdd er mwyn gostwng eu defnydd o ynni a dŵr yn y lle gwaith (Cwestiwn 13).
4.6.5. Er nad oes dwywaith nad yw’r ymatebion hyn yn gadarnhaol, a’u bod yn arwydd o gefnogaeth fewnol xxxx ar gyfer polisi ynni a dŵr, mae’n bwysig nodi bod ansicrwydd sylweddol yn parhau ynghylch xxxx yw cymhelliant pobl i ymddwyn mewn ffyrdd sy’n amgylcheddol gyfrifol.3
4.6.6. Mae astudiaethau wedi dangos bod pobl yn fwy tebygol o wneud newidiadau parhaol yn eu hymddygiadau ynni os yw’r ymddygiadau newydd yn hawdd ac yn hwylus, a xxxx fo pobl eraill yn newid mewn ffyrdd tebyg ac yn gwneud ymrwymiad i newid mewn sefyllfaoedd cyhoeddus.4
4.6.7. Pan holwyd staff ynghylch xxx yr oeddent yn credu y dylent hwy neu’r Awdurdod newid eu hymddygiad i ostwng y defnydd o ynni a dŵr, dywedodd dros 36% y dylid gwneud hynny oherwydd y gost, tra bod bron i 34% wedi ateb bod angen gwneud hynny am resymau amgylcheddol (Cwestiwn 17).
4.6.8. Yn ôl Intelligent Energy Europe5, er mwyn bod yn effeithiol, dylai rhaglenni newid ymddygiad:
4.6.8.1. Gymryd amser i baratoi cynlluniau gweithredu (dylunio rhaglen, neilltuo adnoddau a gweithredu).
4.6.8.2. Ceisio synergedd trwy sicrhau fod adrannau’n cydweithio.
4.6.8.3. Ceisio synergedd rhwng gweithgareddau sector cyhoeddus.
4.6.8.4. Nodi xxxx sydd wedi gweithio o’r blaen.
4.6.8.5. Cynnwys arbenigwyr perthnasol o ystod o feysydd.
4.6.8.6. Dwyn sylw at bwysigrwydd amcanion, targedau ac amserlenni ymddygiadol penodol.
3 XxXxxxx, X.X., Xxxxxx, E.L., & Xxxxxxxx R.E., (2002) Motivating Residents to Conserve Energy Without Financial Incentives, Environment & Behaviour Journal.
4 Xxxxxxxx, X., Xxxxxx, X., Xxxxxxx, X., & Xxxxxxxxx, T. (1986). Energy conservation behavior: the difficult path from information to action. American Psychologist, 41(5), 521-528; Xxxxxxxx, X. (1991). Moving consumers to choose energy efficiency. The Alliance to Save Energy, Washington, D.C.; and Xxxxx, P.C. (1992). What psychology knows about energy conservation. The American Psychologist, 47(10), 1224-1232; cited in XxXxxxx et al, ob cit.
5 Intelligent Energy Europe Programme from the European Commission, (2009) Changing Energy Behaviour: Guidelines for Behavioural Change Programmes.
4.6.9. Yn xx XxXxxxx et al6, mae pobl fwyaf tebygol o fabwysiadu ymddygiadau effeithlonrwydd ynni xxx yr amgylchiadau isod:
4.6.9.1. Bod pobl yn gweld effeithlonrwydd ynni fel rhywbeth sydd o fudd iddynt yn hytrach na rhywbeth sy’n ei gyfyngu, yn arbennig o ran bod yn fwy cyfforddus o ran gwres ac iechyd;
4.6.9.2. Bod defnydd ynni ac arbedion ynni yn amlwg, gan roi xxxxx a chymhellion i staff lle nad oedd rhai yn bodoli cynt;
4.6.9.3. Gwybodaeth yn cael ei chyfleu mewn ffordd fywiog, berthnasol a phersonol, gan gynnwys modelu gweledol ar gyfer camau penodol a gymerir.
0.0.00.Xx bod 97% o ymatebwyr yn honni y byddent yn fodlon newid eu ffyrdd er mwyn gostwng y defnydd o ynni a dŵr yn y gwaith (Cwestiwn 13), bydd raid i unrhyw newidiadau posib a ddaw yn sgil y polisi ynni a dŵr arfaethedig gymryd i ystyriaeth y pwyntiau uchod os am sicrhau newid tymor hir ystyrlon yn ymddygiad staff.
4.6.11.Yn ogystal, ceisiodd yr holiadur sefydlu xxxx fyddai’r ffordd orau i staff dderbyn gwybodaeth am y defnydd a wneir o ynni a dŵr a chostau’r Awdurdod (Cwestiwn 10) a’r ffordd orau i staff dderbyn gwybodaeth i godi ymwybyddiaeth o faterion ynni a dŵr (Cwestiwn 16). Mae’r graffiau isod yn dangos y canlyniadau:
4.6.12.Yr hyn y gellir ei weld o’r canlyniadau yw bod yn well gan staff gael gwybodaeth mewn fformat electronig, un ai trwy e-xxxx xxx ar MonITor yn hytrach na’r ffordd draddodiadol (a mwy gwastraffus o bosib) o gael gwybodaeth ar bapur.
4.6.13.Mae’r casgliadau yma wedi eu hadlewyrchu ar hyn x xxxx yn xxxx 2.10 y Cynllun Gweithredu Arfaethedig ar gyfer y polisi, lle bydd y Xxx Ynni yn hyrwyddo ac yn rhoi cyhoeddusrwydd i’r Polisi Ynni a Dwr ar gyfer Adeiladau’r Cyngor, gan greu taflen arbed ynni a dwr i’w chylchredeg trwy Y Ddolen.
4.6.14.Fodd bynnag, dylid cadw mewn cof nad yw darparu gwybodaeth trwy e-xxxx yn gwbl glir o risg. Er enghraifft, mae astudiaethau diweddar wedi dangos bod y cynnydd dramatig yn y defnydd o e-xxxx fel dull cyfathrebu yn y lle gwaith dros y 10 mlynedd diwethaf wedi cyfrannu at y cynnydd o ran ‘gorlwytho e-xxxx’ (h.y. canfyddiad y defnyddwyr eu bod wedi colli rheolaeth ar eu defnydd o e-xxxx oherwydd eu bod yn derbyn ac yn anfon mwy o e-byst nac y xxxxxxx eu trin, eu darganfod neu eu prosesu’n effeithiol).7
4.6.15.Ymhellach, fel cyfiawnhad ar gyfer gweithredu polisi ‘dim e-xxxx’ o fewn ei gwmni dywedodd Xxxxxxx Xxxxxx (Prif Weithredwr cwmni technoleg gwybodaeth Ffrengig o’r enw ATOS) mai dim ond 10% o’r negeseuon y mae gweithwyr yn eu derbyn xxx diwrnod sy’n ddefnyddiol a bod 18% yn hollol ddiwerth. Xxxxx xxx perygl y gall anfon mwy o e-byst mewnol fod yn llai effeithiol fel ffordd o rannu gwybodaeth, a gallai fod yn wrthgynhyrchiol gan y gallai arwain at wastraff o ran cynhyrchedd oherwydd yr amser a gymer i wirio / darllen yr e-byst ychwanegol.
4.6.16.Yn ôl Xxxxxx Xxxxxx0, mae 8 o bwyntiau a fedr gynorthwyo sefydliad i gael staff sy’n frwdfrydig am arbed ynni gan gyfrannu tuag at lwyddiant tymor hir unrhyw gynlluniau arbed ynni:
4.6.16.1. Cynnal gweithdai ymwybyddiaeth sy’n annog staff i arbed ynni.
6 XxXxxxx et al, ob cit
7 Xxxxxxx, X.X., & Xxxxx, R.E., (2006) Email Overload at Work: an analysis of factors associated with email strain,
Proceedings of the 2006 20th Anniversary Conference on Computer Supported Co-operative Work.
8 xxxx://xxx.xxxxxxxxxxxx.xx.xx/xxxxxx-xxxx/xxxxxxxx/xxx-xx-xxxxxxxx-xxxxx-xx-xxxxxx-xxxxxx/
4.6.16.2. Bod yn rhagweithiol, arwain trwy esiampl, a chael staff i gerdded o gwmpas y swyddfa i nodi a darganfod lle mae ynni yn cael ei wastraffu.
4.6.16.3. Gwneud i staff deimlo eu bod yn gyfrifol am y newid – fel y bobl sy’n defnyddio’r adeilad, maent mewn sefyllfa ddelfrydol i nodi lle mae ynni’n cael ei wastraffu ac i feddwl am ffyrdd newydd o arbed ynni
4.6.16.4. Gadael i staff reoli eu defnydd eu hunain o ynni.
4.6.16.5. Cynorthwyo staff i ddeall y canlyniadau trwy esbonio pethau iddynt mewn ffordd sy’n berthnasol - er enghraifft, yn hytrach na dweud bod cael golau ymlaen mewn swyddfa dros nos yn wastraff ynni, esbonio bod yr ynni a ddefnyddir i oleuo’r ystafell yn ddigon i gynhesu dŵr ar gyfer 1000 o baneidiau o de. Trwy helpu staff i ddeall canlyniadau'r hyn y maent yn ei wneud, maent yn fwy tebygol o gael eu hysbrydoli i newid y ffordd y maent yn gwneud pethau.
4.6.16.6. Penodi eiriolwyr ynni - mynegodd 23 o wirfoddolwyr ddiddordeb mewn bod yn eiriolwyr ynni.
4.6.16.7. Defnyddio arbed ynni fel anogaeth.
4.6.16.8. Parhau i atgoffa staff i arbed ynni - gall ymgyrchoedd posteri fod yn un o’r ffyrdd mwyaf effeithiol i atgoffa pobl am arbed ynni ac, fel sydd wedi ei nodi yn 4.6.10 uchod, nodwyd hon fel yr opsiwn fwyaf poblogaidd ond un gan staff i gael gwybodaeth mewn perthynas â’r defnydd a wneir o ynni a dŵr a’r costau.
4.6.17.Bydd cymryd y pwyntiau uchod i ystyriaeth yn helpu i gyfrannu tuag at feithrin diwylliant arbed ynni yn yr awdurdod.
4.7. Cost, Gwastraff ac Effaith Amgylcheddol.
4.7.1. Mae gwastraff mawr yn un o nodweddion ymddygiadau defnydd ynni heddiw.9 Mae ymddygiad o’r fath yn golygu costau diangen i’r Awdurdod ac yn golygu allyriadau CO2 uwch.
4.7.2. Y rheswm am ymddygiad o’r xxxx xx diffyg gwybodaeth am gostau ynni a’r defnydd o ynni. Roedd yr ymatebion i’r holiadur yn dangos (Cwestiwn 8):
o Roedd 19.21% o’r ymatebwyr yn ymwybodol o gostau ynni a dŵr a lle'r oedd y gwastraff mwyaf.
o Roedd 17.47% o’r ymatebwyr yn ymwybodol o’r costau ond nid oeddent yn gwybod lle'r oedd ynni a dŵr yn cael ei wastraffu.
o Nid oedd 34.93% o’r ymatebwyr yn ymwybodol o’r costau, ond roeddent yn gwybod lle'r oedd ynni a dŵr yn cael eu gwastraffu.
o Nid oedd 28.38% yn ymwybodol o gostau ynni a dŵr nac yn gwybod lle roeddynt yn cael eu gwastraffu
4.7.3. Roedd ymatebion eraill yn sgil yr holiadur yn dangos bod dros 95% o staff yn ymwybodol o effaith ynni a dŵr yn fyd-xxxx (Cwestiwn 7), ac roedd 98% o staff yn ymwybodol o leiaf o rai mesurau i arbed ynni a dŵr (Cwestiwn 19).
4.7.4. Yn ystod cyfarfodydd y Panel, awgrymwyd ei bod yn bwysig, er mwyn sefydlu sut y byddai’r polisi arfaethedig yn gostwng y galw am ynni a dŵr, nodi’r meysydd lle mae’r gwastraff mwyaf o ran ynni a dŵr yn Adeiladau’r Cyngor.
4.7.5. Pan ofynnwyd iddynt wneud sylwadau ynghylch lle'r oedd y gwastraff mwyaf yn digwydd (Cwestiwn 9) gwnaeth 103 o ymatebwyr sylwadau ardderchog ynglŷn â
9 Xxxxxxx, X., Xxxx, M., Xxxxxxx, R., & Xxxxxxxxxxxx, U., (2011) Collecting Factors for Motivating Energy-Saving Behaviour, Third International Conference on Advanced Service Computing
nifer o feysydd lle'r oedd dwr ac ynni yn cael eu gwastraffu. Gellir gweld rhestr o’r xxxx ymateb yn Atodiad 1.
4.7.6. Yr hyn y gellir ei weld yw bod yna nifer sylweddol o bobl wedi ymateb ond bod yr ymatebion hynny yn tueddu i ganolbwyntio ar nifer gymharol fechan o feysydd.
4.7.7. Yn ystod trydydd cyfarfod y Panel, esboniodd y Rheolwr Ynni mai un o’r arfau pwysicaf ar gyfer arbed ynni yw bys, a phwysleisiodd pa mor bwysig oedd dysgu staff mewn perthynas â materion ynni a sut y gallwn gyfrannu tuag at wastraffu llai. O ran y meysydd gwastraff a nodwyd yn yr holiaduron, mae’n ddiddorol nodi y gellid cywiro nifer sylweddol o'r rhain trwy bwyso swîts.
4.7.8. Ymhellach, mae’n ddiddorol gweld fod 28.38% o’r ymatebwyr yn teimlo nad oedd ganddynt gyfle i ostwng gwastraff ynni a dŵr yn y gwaith (Cwestiwn 11).
4.7.9. Mae’r ffaith fod bron i un ymhob tri o’r ymatebwyr yn teimlo nad oedd ganddynt gyfle i ostwng defnydd gwastraffus o ynni a dŵr yn y lle gwaith yn achos pryder ac mae’n tanlinellu’r angen i addysgu a hyfforddi defnyddwyr ynni yn yr Awdurdod.
4.7.10.Yn dilyn o’r pwynt hwn, darganfu’r Panel nad oedd dros 80% o’r ymatebwyr yn ymwybodol o bolisi defnydd ynni a dŵr yn yr Awdurdod (Cwestiwn 6). (I fod yn deg, dim ond drafft a gynigir ar gyfer ei fabwysiadu; nid yw wedi ei gylchredeg na’i arwyddo rhag ofn na fyddai’n cael ei gymeradwyo).
4.7.11.Yn ogystal, pan ofynnwyd i staff roi sgôr i’r flaenoriaeth y mae’r Awdurdod yn ei roi i reoli ynni a dŵr, sef sgôr o rhwng 1 a 5 (gyda’r 1 yn dynodi’r flaenoriaeth uchaf) rhoddodd dros 83% o’r ymatebwyr sgôr o 3 xxx xxx (Cwestiwn 3).
4.7.12.O ystyried y pwyntiau uchod, mae’n amlwg nad yw staff yn gwybod bod polisi ynni a dŵr yn yr Awdurdod ac felly efallai nad oes unrhyw anogaeth iddynt reoli eu defnydd o ynni a dŵr. (Os mabwysiedir y Polisi, byddai’n chwarae rôl ganolog mewn unrhyw ymgyrchoedd codi ymwybyddiaeth).
4.7.13.Ymhellach, os yw staff yn ystyried nad yw’r Awdurdod yn rhoi blaenoriaeth uchel i reoli ynni a dŵr, ychydig iawn o anogaeth sydd iddynt roi blaenoriaeth uchel iddo eu hunain.
4.7.14.Pan ofynnwyd i staff be fyddai’n eu hannog i ddechrau arbed ynni a dŵr yn y lle gwaith, cafwyd ymateb clir y byddai’n well gan staff gael addysg a hyfforddiant na dim byd arall (Cwestiwn 14).
4.7.15.Mae codi ymwybyddiaeth a hyfforddiant yn tanlinellu’r pwynt a wneir yn 4.6.15.1 uchod, lle nodir y gallai gweithdai ymwybyddiaeth sy’n annog staff i arbed ynni fod o gymorth i sicrhau fod gan y sefydliad staff sy’n fwy brwdfrydig am arbed ynni, gan gyfrannu tuag at lwyddiant tymor hir unrhyw gynlluniau arbed ynni.
4.7.16.Ymhellach, roedd y Panel yn cytuno bod angen addysgu defnyddwyr ynni yn yr Awdurdod ac y dylid trefnu mwy o hyfforddiant ymwybyddiaeth ynni ar gyfer staff newydd fel rhan o’u diwrnod cynefino. Yn wir, dywedodd dros 82% o’r ymatebwyr nad oeddynt wedi cael cyfarwyddiadau ynghylch sut i ddefnyddio’r dechnoleg yr oeddent yn ei defnyddio yn eu lle gwaith xxx dydd yn y ffordd fwyaf cost effeithiol (Cwestiwn 5).
4.7.17.Mae’n bwysig nodi hefyd mewn perthynas â gwastraffu ynni, nad yw hwn ond un o nifer o wahanol fathau o wastraff sy’n digwydd yn yr Awdurdod ar hyn x xxxx. Fodd bynnag, fel sydd wedi ei nodi yn 3.4 a 3.5 uchod, gobeithir y byddai’r polisi hwn o gymorth i ostwng gwastraff yn gyffredinol.
0.0.00.Xx mai un o fanteision allweddol rheoli ynni a rheolaeth amgylcheddol yw'r fantais ariannol, gall arwain hefyd at fanteision sylweddol eraill i’r sefydliad. Os yw’r
Awdurdod yn rheoli ynni a dŵr yn effeithlon, gellid o bosib defnyddio technegau o’r fath i reoli ffynonellau eraill hefyd. (Byddai’r polisi hwn yn codi ymwybyddiaeth o faterion cynaliadwy eraill ac efallai’n annog llunio polisïau cysylltiedig – y cyfan ohonynt yn bwydo i mewn i’r polisi datblygu cynaliadwy trosfwaol.
4.7.19.Roedd y Panel yn teimlo y byddai sefydlu polisi cadarn yn cyfrannu tuag at ostwng gwastraff yn gyffredinol (trwy ei ryngweithiad gyda rhai o bolisïau eraill yr Awdurdod, fel y polisi deunydd a phapur ysgrifennu a TG). Byddai hefyd yn cyfrannu at helpu’r Awdurdod i orfodi cynlluniau arbed ynni mewn modd priodol. Heb bolisi ynni cadarn, roedd teimlad nad oedd ffordd wirioneddol i ddylanwadu ar bobl.
4.8. Syniadau ar gyfer Arbed Ynni a Dwr
4.8.1. O’r cychwyn cyntaf, roedd y Panel yn credu y dylai fod ganddynt fewnbwn i sut y byddai’r polisi hwn yn cael ei siapio ac roeddent yn cydnabod fod staff yn ffynhonnell amhrisiadwy o syniadau y gellir eu defnyddio yn y cyswllt hwn.
4.8.2. Gan arddel ysbryd Kaizen, defnyddiodd y Panel yr holiadur i annog ymatebwyr i wneud awgrymiadau ar gyfer gwella effeithlonrwydd ynni yn yr Awdurdod.
4.8.3. Cafwyd nifer sylweddol o awgrymiadau gan 229 o bobl a ymatebodd i’r holiadur o ran arbed ynni a dŵr yn y gwaith. Gellir gweld y rhain yn Atodiad 1.
4.8.4. Roedd y Panel yn credu mai’r awgrymiadau hyn ddylai fod yn fan cychwyn ar gyfer unrhyw brosiectau effeithlonrwydd ynni posib.
4.8.5. Ymhellach, nododd y Panel fod Kaizen yn cynnwys gosod safonau ac yna gwella’r safonau hynny’n barhaus. Yn cefnogi hynny, mae Keizan hefyd yn cynnwys darparu’r hyfforddiant, y deunyddiau a’r oruchwyliaeth angenrheidiol fel bod modd i weithwyr barhau i gwrdd â’r safonau yn barhaus.
4.8.6. Mae hyn yn cyd-fynd gyda nifer o’r pwyntiau a wnaed uchod:
4.8.6.1. Yr angen i’r Cyngor wneud ymrwymiad cyhoeddus eglur i ostwng y defnydd o ynni a dŵr yn adeiladau’r Awdurdod.
4.8.6.2. Yr angen i roi digon o gyhoeddusrwydd i’r polisi a digon o flaenoriaeth fel bod modd sicrhau bod staff yn cymryd perchenogaeth ohono.
4.8.6.3. Bod staff yn teimlo’n rhan o unrhyw raglenni newid ac yn cymryd perchenogaeth o faterion rheoli ynni a dŵr.
4.8.6.4. Bod addysgu a chodi ymwybyddiaeth staff o faterion ynni a dŵr yn anogaeth dda i staff ddechrau gwneud arbedion eu hunain, a
4.8.6.5. Bod angen addysgu defnyddwyr ynni yn yr Awdurdod.
4.9. Eiriolwyr Ynni ac Amgylchedd
4.9.1. Fel sydd wedi ei nodi yn 4.6.3 uchod, roedd bron i 83% o staff a ymatebodd i’r holiadur yn teimlo bod rheoli ynni a dwr yn gyfrifoldeb i bawb (Cwestiwn 4).
4.9.2. Xx xxxx y Panel, dylai bod aelod dynodedig o staff ym mhob xxx sydd â chyfrifoldeb am effeithlonrwydd ynni.
4.9.3. O’r 229 a ymatebodd i’r holiadur, mynegodd 23 o wirfoddolwyr ddiddordeb mewn bod yn eiriolwyr ynni.
4.9.4. Yn ystod cyfarfod olaf y Panel, dywedodd y Rheolydd Ynni ei fod wedi bod mewn cyswllt gydag elusen sy’n dysgu a hyfforddi Eiriolwyr Ynni/Amgylchedd a bod yr awdurdod yn rhoi sylw i ‘r mater hwn ar hyn x xxxx.
5. Canllawiau Arferion Da gan yr Ymddiriedolaeth Garbon: Ymagwedd Strategol tuag at Ynni a Rheolaeth Amgylcheddol
5.1. Wrth wneud gwaith ymchwil i’r pwnc hwn, daeth y Panel yn ymwybodol o Ganllawiau Arferion Da gan yr Ymddiriedolaeth Garbon sy’n disgrifio dull pum cam tuag at gyflwyno rheolaeth amgylcheddol ac ynni yn y sefydliad.
5.2. Mae’r dull hwn a ddefnyddiwyd ac arbrofwyd gan nifer o sefydliadau yn y Deyrnas Gyfunol, yn golygu rhoi sylw i faterion rheolaeth ynni mewn modd strwythuredig a fedr gynorthwyo i gael gwell syniad o gyfeiriad ac i osgoi’r rhwystrau lu a fedr lesteirio cynnydd.
5.3. Yn ôl y canllawiau, y 5 cam ar gyfer rheoli ynni mewn modd effeithiol yw:
5.3.1. Cam 1: Ymrwymiad
5.3.1.1. Yn ôl y Canllawiau, mae’n rhaid cael ymrwymiad gan unigolyn ar y lefel uchaf yn yr Awdurdod i sicrhau llwyddiant tymor hir y Polisi. Gallai hynny fod ar ffurf datganiad ar y xxx xxx Arweinydd yr Awdurdod a’r Prif Weithredwr. Bydd eu hymrwymiad yn dangos pwysigrwydd y Polisi.
5.3.1.2. Fel sydd wedi ei nodi yn 4.6.6 uchod, mae pobl yn fwy tebygol o wneud newidiadau parhaol yn y ffordd y maent yn ymddwyn o ran materion ynni pan fo ymrwymiad i newid wedi ei wneud mewn sefyllfaoedd cyhoeddus.
5.3.1.3. Ymhellach, byddai ymrwymiad cyhoeddus o’r fath i newid yn sicrhau bod mwy o staff yn ymwybodol o bolisi defnydd ynni a dŵr yn y Cyngor, a allai, yn ei dro, wella canfyddiad y staff o’r flaenoriaeth a roddir i reoli ynni a dŵr yn yr Awdurdod.
5.3.1.4. Mae’r Canllawiau yn awgrymu bod cael ‘eiriolwyr ynni’ o fewn yr Awdurdod yn ffordd ardderchog o gynnal ymrwymiad y staff ar xxx xxxxx. Dylai’r eiriolwyr ynni hyn gael eu cefnogi gan yr uwch arweinyddiaeth, a dylid rhoddi’r adnoddau angenrheidiol iddynt i sicrhau eu bod yn effeithiol.
5.3.1.5. Yn ogystal ag ymrwymiad ar y lefel uchaf, xxx xxxxx annog staff ar xxx xxxxx yn yr Awdurdod i ymuno â’r ymgyrch.
5.3.2. Cam 2: Dealltwriaeth
5.3.2.1. Mae’r ymadrodd “ni fedrwch reoli’r hyn nad ydych yn ei fesur” yn arbennig o wir am y xxxx rheoli ynni. I’r polisi ynni a dŵr fod yn effeithiol, rhaid i’r Cyngor fod â dealltwriaeth glir o berfformiad cyfredol yr Awdurdod o ran ynni a materion amgylcheddol, yn ogystal â dealltwriaeth o sut y mae materion ynni ac amgylcheddol yn cael effaith ar y sefydliad.
5.3.2.2. Yn ystod eu hymchwiliadau, roedd y Panel yn credu y dylai’r Xxx Ynni adolygu’r data ariannol mewn perthynas â chostau ynni hanesyddol yr Awdurdod, yn ogystal ag unrhyw ddata hanesyddol ynghylch allyriadau Carbon, oherwydd eu bod yn teimlo ei bod yn bwysig bod y Polisi arfaethedig yn cynnwys targed ar gyfer gostwng costau ynni / allyriadau carbon, yn ogystal â nodi sut y byddai gwybodaeth o’r fath yn cael ei monitro.
5.3.3. Cam 3: Cynllunio a Threfnu
5.3.3.1. Unwaith y bydd yr amcanion statudol wedi eu cytuno, bydd angen llunio cynlluniau gweithredu mewn modd priodol a’u gyrru yn eu blaenau’n ddynamig. Fel arfer, hwn yw’r cam manylaf o’r cwbl.
5.3.3.2. Awgrymir y dylai cynllun gweithredu o’r fath:
5.3.3.2.1.Fod wedi ei gymeradwyo gan yr uwch arweinyddiaeth;
5.3.3.2.2.Sefydlu cyswllt rhwng camau ac amcanion penodol;
5.3.3.2.3.Aseinio camau i unigolion; a
5.3.3.2.4.Dyrannu adnoddau (ar ffurf amser ac arian) i xxx amcan gwella.
5.3.3.3. Fel y nodir uchod, un o’r ffurf sicraf i sicrhau newid cynaliadwy o fewn yr Awdurdod yw dwyn staff i mewn i’r gwaith o weithredu’r polisi a gwneud staff yn atebol am y defnydd o ynni a dŵr.
5.3.3.4. Pe bai timau gwahanol yn yr awdurdod yn gorfod bod yn atebol yn rheolaidd i Aelodau ac Uwch Arweinyddiaeth am y defnydd a wneir o ynni, byddai ganddynt anogaeth i ddilyn arferion cadw tŷ da, gweithredu cynlluniau arbed ynni a chynnal lefelau perfformiad effeithlon yn y dyfodol.
5.3.4. Cam 4: Gweithredu
5.3.4.1. Yn ôl y Xxxxxxxxxx, dyma’r adeg pryd y dylai’r xxxx xxxxx xxxxx a gwaith paratoi ddechrau talu.
5.3.4.2. Fel sydd wedi ei nodi yn 4.6.15.2 uchod, y ffordd dda o ddarganfod lle mae ynni’n cael ei wastraffu yn y lle cyntaf yw cerdded o gwmpas swyddfeydd ac arsylwi. Bydd dwyn y staff i mewn i’r broses yn gwneud xxx xxxx – bydd yn nodi problemau a chyfleoedd a hefyd yn sicrhau eu bod yn teimlo’n rhan o’r broses asesu.
5.3.4.3. Fel sydd wedi ei nodi yn 4.8, mae’r holiadur a ddosbarthwyd i staff yn ystod ymchwiliadau’r Panel wedi dwyn sylw at nifer o fesurau syml cost xxxx xxx ddim cost a fyddai’n sicrhau arbedion effeithlonrwydd ar unwaith - y rhain ddylai fod yn brif flaenoriaeth i’r Awdurdod.
5.3.4.4. Mae’r canllawiau yn annog hyrwyddo manteision sydyn a gwobrwyo llwyddiant, gan y byddai hynny’n atgyfnerthu manteision a ddaw yn sgil y Polisi ac yn perswadio pobl i ymgysylltu â’r Polisi a chwilio am arbedion pellach.
5.3.5. Cam 5: Monitro a Rheoli
5.3.5.1. Dylai rheoli ynni fod yn broses o reoli a gwella’n barhaus, nid ymdrech unwaith ac am byth. Mae’n bwysig cofnodi a monitro gwybodaeth yn gyson a pharhau i wneud hynny er mwyn sicrhau bod targedau yn cael eu cyflawni ac i nodi cyfleoedd pellach i ostwng costau.
5.3.5.2. Mae’r ymadrodd “Mae’r hyn sy’n cael ei fesur yn cael ei wneud” yn briodol yma, oherwydd bod profiad yn dangos bod gwastraff yn dechrau digwydd unwaith y mae sefydliad yn rhoi’r gorau i fonitro’r defnydd a wneir o ynni.10
5.3.5.3. Nid rhywbeth y dylid ei wneud yn lle camau 1 i 4 yw gwaith monitro a rheoli. Yn hytrach, mae’n ffordd o adolygu perfformiad y polisi ac yn gyfle ardderchog i adfywio’r ymgyrch. Gall fod o gymorth i sicrhau y cydymffurfir gyda’r systemau sydd wedi eu sefydlu a gall nodi meysydd lle xxx xxxxx cymryd camau cywiro. Yn ogystal, gall amlygu cyfleoedd sydd ar gael i wneud gwelliannau.
10 xxxx://xxx.xxxxxxxxxxxx.xxx/XxxXxx/xxxxxx0/xxxxxxxxx-xxxxxx-xxx-xxxxx.xxx
6. Casgliad
6.1. Y Cylch Gorchwyl ar gyfer y Panel hwn oedd:
6.1.1 Ydi’r Polisi arfaethedig yn cwrdd â gofynion yr Awdurdod, Llywodraeth Cymru a’r Llywodraeth Genedlaethol?
6.1.1.1. Sut mae’r Polisi arfaethedig yn rhoi sylw i Amcanion Corfforaethol yr Awdurdod?
6.1.1.2. Pa sylw mae’r Polisi arfaethedig yn ei roi i Ganlyniad Strategol Corfforaethol y Comisiynwyr mewn perthynas â bod ar flaen y gad o ran cynhyrchu ynni adnewyddadwy / carbon isel?
6.1.1.3. Ydi’r Polisi arfaethedig yn rhoi sylw i’r dyhead yn y Datganiad Cabinet gan Lywodraeth Cymru (13 Chwefror 2007) y dylai’r xxxx adeiladau a godwyd o 2011 ymlaen fod yn rhai xx-xxxxxx?
6.1.2. Sut mae’r Polisi arfaethedig yn cyfrannu tuag at ostwng y galw am ynni?
6.1.3. Ydi’r Polisi arfaethedig yn rhoi sylw digonol i’r anghenion i gydbwyso arbedion cost gydag arbedion carbon?
6.1.4. Ydi’r Cynllun Gweithredu arfaethedig yn ddigonol ac yn briodol i gwrdd â gofynion y Polisi arfaethedig?
6.1.5. Ydi’r Awdurdod wedi dyrannu adnoddau digonol i sicrhau y gellir cyflawni’r Polisi arfaethedig?
6.2. O ganlyniad i’w hymchwiliadau, mae’r Panel wedi medru llunio nifer o gasgliadau yn unol â’r cylch gorchwyl a bennwyd yn y lle cyntaf. Mae’n amlwg bod angen sefydlu polisi cadarn a fedr lywio penderfyniadau mewn perthynas â blaenoriaethau cynlluniau, cynigion manwl ar gyfer dylunio a gweithredu a strategaethau i’r dyfodol mewn perthynas â’r dewis o danwydd a’r cyfarpar gwresogi cysylltiedig. Mae’r dull tameidiog cyfredol o ymdrin â materion rheoli ynni a dŵr yn anghynaladwy, ac nid yw’n gwneud dim i roi sylw i’r gwahanol fathau o wastraff a gynhyrchir gan yr Awdurdod ar hyn x xxxx.
6.3. Mae’n amlwg bod y polisi arfaethedig yn cwrdd â gofynion yr Awdurdod, Llywodraeth Cymru a’r Llywodraeth Genedlaethol, yn yr ystyr ei fod yn mynd i’r afael â’r angen i gydbwyso arbedion ariannol yn erbyn arbedion carbon.
6.4. Mae’r polisi yn rhoi sylw i amcan y Cyngor i ddiogelu a gwella’r amgylchedd adeiledig a naturiol ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol oherwydd ei fod yn rhoi sylw i newid hinsawdd, sy’n rhan sylweddol o’r rhaglen gynaliadwyaeth. Mae Cynllun Busnes Corfforaethol y Cyngor am y cyfnod 2012-15 yn esbonio y bydd yr Awdurdod yn addasu ac yn ymateb yn gadarnhaol ac yn rhagweithiol i heriau a materion newid hinsawdd ar xxx xxxxx yn y sefydliad. Bydd y polisi arfaethedig trwy roi dyletswydd ar xxx aelod o staff i fod yn gyfrifol am reoli ynni a dwr, o gymorth i gyfrannu yn hyn o xxxx.
6.5. Mae’r polisi arfaethedig yn xxxxx xxxx dyhead Llywodraeth Cymru bod yr xxxx adeiladau a godwyd o 2011 ymlaen yn rhai xx-xxxxxx. Fodd bynnag, mae teimlad y dylid ehangu’r datganiad polisi bod raid i xxx adeilad newydd ac estyniad gael cyn lleied o wres â phosib neu dim o gwbl i wneud i ffwrdd â’r angen am wres canolog er mwyn gwneud y defnydd mwyaf posibl o dechnolegau ynni adnewyddadwy, gan sicrhau bod yr adeilad/estyniad newydd mor effeithiol â phosib o ran effeithlonrwydd ynni.
6.6. Mae’r gyrwyr polisi yn y polisi arfaethedig yn rhoi sylw i’r anhawster a’r angen i gydbwyso arbedion cost yn erbyn arbedion carbon. Mae’r Hierarchaidd Carbon Isel yn awgrymu dull cost effeithiol ar gyfer gostwng ôl troed carbon y sefydliad, os mabwysiedir y dull hwn gallai gyfrannu tuag at ostwng costau ariannol sy’n gysylltiedig â’r defnydd o ynni a dŵr hefyd.
6.7. Mae’n ddiamau bod angen polisi Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol lefel uwch y gall y Polisi Ynni a Dŵr arfaethedig fwydo i mewn iddo. Byddai annog diwylliant o Gyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol yn y Cyngor yn caniatáu i’r Awdurdod gydnabod ei ddyletswydd i sicrhau bod ei weithgareddau yn cael effaith gadarnhaol ar, ymysg pethau eraill, yr amgylchedd, y gweithwyr, cymunedau, y cyhoedd a chydranddeiliaid eraill.
6.8. Yn ogystal, os bydd yr Awdurdod yn rheoli ynni a dŵr yn effeithlon, mae’n dra phosib y gellid defnyddio technegau o’r fath i reoli adnoddau eraill, gan ostwng gwastraff o fewn yr Awdurdod.
6.9. Er mwyn i’r polisi gael effaith hirhoedlog a chynaliadwy, mae’n amlwg bod raid neilltuo digon o adnoddau ar gyfer ei weithredu’n llwyddiannus. Yn hanesyddol, bu cyllideb gyfalaf ar gyfer mesurau effeithlonrwydd ynni ond roedd pwysau arni ac nid oedd unrhyw ganllawiau gwirioneddol ynghylch ar xxxx y gellid gwario’r arian. Nid oedd sail wirioneddol chwaith ar gyfer mesur effeithiolrwydd y mesurau. Er nad oes cyllideb gyfalaf o’r fath mwyach, xxx xxxxx y xxxxxx xx mwyn llywio penderfyniadau ac i gryfhau unrhyw geisiadau am gyllid ‘buddsoddi i arbed’ mewnol a grantiau allanol.
6.10. Mae’n bwysig bod y polisi arfaethedig yn adeiladu ar y gefnogaeth sy’n amlwg ymysg staff i’r polisi o’r fath. Rhaid i’r uwch arweinwyr ac arweinwyr gwleidyddol gefnogi’r polisi arfaethedig, ond rhaid i bawb gymryd perchenogaeth ohono.
6.11. Mae’n bwysig annog ymddygiadau ac agweddau newydd, ac yn hytrach na gwthio staff i newid, dylid eu harwain tuag at fanteision ffurf newydd o weithio. Gellid gwneud hynny trwy gynnal cyfres o weithdai addysgu a chodi ymwybyddiaeth gan fod staff yn yr holiaduron wedi nodi mai dyna fyddai eu dymuniad.
6.12. Yn olaf, rhaid nodi nad oes rhaid i brosiectau effeithlonrwydd ynni a dŵr fod yn ddrud. Yn wir, mae’r holiadur a ddosbarthwyd i staff yn ystod ymchwiliadau’r Panel wedi dwyn sylw at nifer o fesurau syml cost xxxx xxx ddim cost a fyddai’n dod ag arbedion effeithlonrwydd ar unwaith - dylai'r rhain fod ymhlith prif flaenoriaethau’r Awdurdod.
7. Argymhellion
7.1. Ar ôl cwblhau ei ymchwiliadau, mae’r Panel Adolygiad Sgriwtini ynghylch Polisi Ynni a Dŵr ar gyfer Adeiladau’r Cyngor yn dweud yr argymhellion canlynol:
7.1.1. Argymhellir bod gwaith yn cychwyn ar sefydlu Polisi Cyfrifoldeb Cymdeithasol Corfforaethol trosfwaol, a fydd yn gwreiddio CCC ym mholisïau ac arferion yr Awdurdod, a hynny xx xxxx staff yn ogystal â’r gymuned ehangach. Unwaith y mae’r polisi hwn wedi ei ddatblygu, argymhellir bod gwaith yn cychwyn ar integreiddio polisïau cyfredol yr Awdurdod (gan gynnwys y Polisi Ynni a Dŵr arfaethedig ar gyfer Adeiladau’r Cyngor) gydag egwyddorion y CCC, a bod y polisïau hyn yn bwydo i mewn i’r polisi CCC trosfwaol;
7.1.2. Argymhellir bod y polisi arfaethedig yn cynnwys datganiad clir yn amlinellu ymrwymiad yr Awdurdod i sicrhau gostyngiadau penodol mewn allyriadau carbon dros gyfnod penodol o amser;
7.1.3. Argymhellir bod yr Hierarchaeth Carbon Isel yn cael ei deilwrio i gwrdd ag anghenion Cyngor Sir Ynys Môn a bod yr Hierarchaeth ddiwygiedig hon yn cael ei hegluro yn y gyrwyr polisi fel sail ar gyfer datblygu’r polisi ymhellach;
7.1.4. Argymhellir y dylid ymhelaethu ar Adran 2.4 y Datganiadau Polisi i gynnwys sgôp i’r Awdurdod wneud y defnydd mwyaf posib o dechnolegau ynni
adnewyddadwy, gan sicrhau bod adeiladau newydd / estyniadau mor effeithiol â phosib o ran arbed ynni;
7.1.5. O ran gostwng y galw am ynni, argymhellir y dylai’r camau posib a awgrymwyd gan staff i’r awdurdod eu cymryd i arbed ynni, dŵr, neu’r ddau, sef awgrymiadau a gafwyd ganddynt yn yr holiadur a hynny xx xxxx rheoli ynni a dŵr yn effeithiol, fod ymhlith prif flaenoriaethau’r awdurdod. Dylai awgrymiadau o’r fath atgyfnerthu ac ychwanegu at y cynllun gweithredu a luniwyd eisoes gan y Xxx Ynni;
7.1.6. Argymhellir bod yr Awdurdod yn parhau i weithio ar ddatblygu a gweithredu rôl ‘Eiriolwr Ynni ac Amgylcheddol’ a bod pob adran yn enwebu person i fod yn gyfrifol am (ymysg pethau eraill):
7.1.6.1. Hyrwyddo ac annog ymwybyddiaeth ynni ymysg cydweithwyr yn y lle gwaith,
7.1.6.2. Cynorthwyo a chefnogi gweithredu cynlluniau arbed ynni,
7.1.6.3. Cydgysylltu gyda’r Rheolydd Ynni ac Eiriolwyr Ynni eraill ar faterion sy’n ymwneud ag ynni,
7.1.6.4. Sefydlu pwynt cyswllt dyddiol a sianel gyfathrebu ar gyfer pob agwedd sy’n ymwneud â hyrwyddo effeithlonrwydd ynni ac arferion da yn eu hadrannau.
7.1.7. Argymhellir ymhellach y dylid ehangu rôl yr Eiriolwr Ynni, i roi cyfle i Aelod Etholedig gael ei enwebu fel Eiriolwr Ynni ar gyfer y Cyngor, gan weithredu fel eiriolwr cyhoeddus ar gyfer effeithlonrwydd ynni yn yr Awdurdod;
7.1.8. Argymhellir y dylid ymhelaethu ar Adran 2.7 y polisi er mwyn hyrwyddo’n eglur ac yn ddiamwys berchenogaeth o faterion rheoli ynni a dŵr ar xxx xxxxx ymhlith staff, gan gynnwys darpariaeth i staff gael cyfleoedd rheolaidd i nodi meysydd o wastraff (sydd ddim wedi eu cyfyngu i wastraffu ynni a dŵr).
7.1.9. Argymhellir bod gwybodaeth ynghylch y defnydd a wneir o ynni a dŵr yn cael ei chofnodi, ei monitro a’i hadrodd yn barhaus ac yn gyson i’r Uwch Grŵp Arweinyddiaeth ac Aelodau Etholedig er mwyn sicrhau y cyflawnir targedau ac i nodi cyfleoedd pellach ar gyfer gostwng costau. Yn ogystal, argymhellir y dylid adolygu’r polisi hwn yn rheolaidd, dim llai na xxx xxx flynedd er mwyn sicrhau ei fod yn parhau i fod yn addas i’r pwrpas, ac i sicrhau fod adnoddau digonol wedi eu neilltuo i sicrhau ei fod yn parhau i lwyddo.
7.1.10.Argymhellir bod y polisi yn darparu canllawiau a chymorth diamwys ar gyfer cyflwyno bidiau ‘buddsoddi i arbed’ mewnol ar gyfer cynlluniau gyda chyfnod ad-xxxx x xxx na 5 mlynedd (gan gynnwys trefniadau monitro caeth sy’n gyson gyda Model Rheoli Prosiectau Ynys Môn, tra hefyd yn rhoi arweiniad ar gyfer cyflwyno bidiau am grantiau allanol ar gyfer cynlluniau gyda chyfnodau ad-dalu llawer hwy.
7.1.11.Argymhellir bod yr Awdurdod yn datblygu cyfres o weithdai ymwybyddiaeth ynni gorfodol ar gyfer pob aelod o staff. Hefyd, argymhellir bod y cwrs cynefino ar gyfer staff newydd yn cael ei ddiweddaru fel ei fod yn rhoi arweiniad i staff newydd ar Bolisi Ynni a Dŵr ar gyfer Adeiladau’r Cyngor, gan gynnwys hyfforddiant i godi ymwybyddiaeth o faterion effeithlonrwydd ynni a chyfarwyddiadau ynghylch sut i ddefnyddio offer yn y ffordd fwyaf effeithlon o ran arbed ynni;
7.1.12.Argymhellir bod yr Awdurdod yn defnyddio Y Ddolen, MonITor, a Phosteri yn fewnol i roi cyhoeddusrwydd i’r defnydd a wneir o ynni a dŵr a’r costau, a darparu gwybodaeth yn rheolaidd am faterion ynni a dŵr ac arferion gorau o ran adnoddau ynni a dŵr;
7.1.13.Argymhellir, unwaith y bydd y polisi hwn wedi ei weithredu, y dylid rhyddhau datganiad i’r wasg yn enw’r Prif Weithredwr ac Arweinydd y Cyngor, i godi ymwybyddiaeth o’r polisi ac i annog cydymffurfiaeth ag ef;
7.1.14.Argymhellir bod llwyddiant yn erbyn nodau ac amcanion y polisi yn cael cyhoeddusrwydd rheolaidd er mwyn atgyfnerthu manteision y Polisi, perswadio staff i ymgysylltu gyda’r Polisi a’u hannog i chwilio am arbedion pellach.
Atodiad 1
Cwestiwn 1: 1. I xx xxxxxx ydych chi’n cytuno / anghytuno gyda’r datganiad isod? Mae gennyf gyfrifoldeb i arbed ynni a dŵr yn y lle gwaith. Question 1: To what extent do you agree / disagree with the following statement? I have a responsibility to save energy and water at work. | |
Cytuno’n gryf / Strongly Agree | 110 |
Cytuno / Agree | 110 |
Dim yn cytuno nac yn anghytuno / Neither Agree nor Disagree | 7 |
Anghytuno / Disagree | 1 |
Anghytuno'n Gruf / Strongly Disagree | 1 |
Cyfanswm / Total | 229 |
Cytuno’n gryf / Strongly Agree | Cytuno / Agree | Dim yn cytuno nac yn anghytuno / Neither Agree nor Disagree | Anghytuno / Disagree | Anghytuno'n Gruf / Strongly Disagree | |
Responses | 110 | 110 | 7 | 1 | 1 |
I have a responsibility to save energy and water at work
1
1
7
110
110
Cwestiwn 2: I xx xxxxxx ydych chi’n cytuno / anghytuno gyda’r datganiad isod? Dylai staff wneud mwy i ostwng y defnydd o ynni a dŵr yn yr Awdurdod. Question 2: To what extent do you agree / disagree with the following statement? Staff should do more to reduce energy and water usage within the Authority. | |
Cytuno’n gryf / Strongly Agree | 96 |
Cytuno / Agree | 112 |
Dim yn cytuno nac yn anghytuno / Neither Agree nor Disagree | 16 |
Anghytuno / Disagree | 5 |
Anghytuno'n Gruf / Strongly Disagree | 0 |
Cyfanswm / Total | 229 |
Cytuno’n gryf / Strongly Agree | Cytuno / Agree | Dim yn cytuno nac yn anghytuno / Neither Agree nor Disagree | Anghytuno / Disagree | Anghytuno'n Gruf / Strongly Disagree | |
Responses | 96 | 112 | 16 | 5 | 0 |
Staff should do more to reduce energy and water usage within the Authority.
0
5
16
112
96
Cwestiwn 3: Yn xxxx barn chi, gan ddefnyddio graddfa o 1 i 5 (un yw’r uchaf), pa flaenoriaeth y mae’r Awdurdod yn ei rhoi i reoli dŵr ac ynni yn fewnol yng Nghyngor Sir Ynys Môn? Question 3: In your opinion, on a scale of 1 to 5 (one being the highest), what priority does the Authority give to internal energy and water management in Cyngor Sir Ynys Môn? | |
1 | 11 |
2 | 27 |
3 | 87 |
4 | 68 |
5 | 36 |
Cyfanswm / Total | 0 |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
Responses | 11 | 27 | 87 | 68 | 36 |
In your opinion, on a scale of 1 to 5 (one being the highest), what priority does the Authority give to internal energy and water management in Cyngor Sir Ynys Môn?
36
68
87
27
11
0
20
40
60
80
100
Cwestiwn 4: Pwy ydych chi’n feddwl sy’n gyfrifol am reoli ynni a dŵr yn yr Awdurdod? Question 4: Who do you think is responsible for energy and water management within the Authority? | |
Uwch Reolwyr / Senior Leadership | 24 |
Rheolwyr Llinell / Line Manager | 1 |
Pob Un Ohonom / We All Are | 190 |
Dim yn gwybod / Don't Know | 14 |
Cyfanswn / Total | 229 |
Uwch Reolwyr / Senior Leadership | Rheolwyr Llinell / Line Manager | Pob Un Ohonom / We All Are | Dim yn gwybod / Don't Know | |
Responses | 24 | 1 | 190 | 14 |
Who do you think is responsible for energy and water management within the Authority?
14
190
1
24
0
50
100
150
200
Cwestiwn 5: Gan feddwl am y dechnoleg yr ydych yn ei defnyddio yn xxxx gwaith xxx dydd, ydych chi wedi cael cyfarwyddiadau ynghylch sut i ddefnyddio’r offer yn y ffordd fwyaf effeithlon er mwyn arbed ynni? (Er enghraifft, goleuadau / gwresogyddion / cyfrifiaduron / peiriannau argraffu / llungopiwyr / ac ati) Question 5: Thinking about the technology that use in work on a daily basis, have you been provided with instructions on how to use this equipment in the most energy efficient way? (For example, lights / heating / computers / printers / photocopiers / etc) | |
Do / Yes | 188 |
Naddo / No | 41 |
Cyfanswm / Total | 229 |
Do / Yes | Naddo / No | |
Responses | 188 | 41 |
Thinking about the technology that use in work on a daily basis, have you been provided with instructions on how to use this equipment in the most energy efficient way? (For example, lights / heating / computers / printers / photocopiers / etc)
41
188
0
50
100
150
200
Cwestiwn 6: Ydych chi’n ymwybodol o Bolisi ar gyfer defnyddio ynni a dŵr o fewn Cyngor Sir Ynys Môn? Question 6: Are you aware of an energy and water usage policy within Ynys Mon Council? | |
Ydwyf / Yes | 185 |
Nac Ydwyf / No | 25 |
Dim Yn Gwybod / Don't Know | 19 |
Cyfanswm / Total | 229 |
Ydwyf / Yes | Nac Ydwyf / No | Dim Yn Gwybod / Don't Know | |
Responses | 185 | 25 | 19 |
Are you aware of an energy and water usage policy within Ynys Mon Council?
19
25
185
0
50
100
150
200
Cwestiwn 7: Pa mor ymwybodol ydych chi o effaith fyd-xxxx defnyddio ynni a dŵr? Question 7: How aware are you of the global impact of energy and water use? | |
Rwy’n ymwybodol iawn ac yn aml rwy’n gwneud fy ngwaith ymchwil fy hun i faterion arbed ynni / effeithlonrwydd ynni / I am very aware and often do my own research into energy saving/efficiency | 28 |
Yn ymwybodol o’r effaith ar yr amgylchedd oherwydd y sylw arferol yn y cyfryngau yn bennaf / Mostly aware of the environmental impact through the usual media exposure | 123 |
Rwy’n ymwybodol o rai o’r materion amgylcheddol / I am aware of some of the environmental issues | 67 |
Rwy’n ymwybodol o’r drafodaeth gyfredol ond nid wyf wedi fy argyhoeddi hyd yma / I am aware of the current debate, but am not yet convinced | 7 |
Nid wyf yn ymwybodol o’r effaith amgylcheddol / I am not aware of the environmental impact | 4 |
Cyfanswm / Total | 229 |
How aware are you of the global impact of energy and water use?
4
7
67
123
28
0
20
40
60
80
100
120
140
Cwestiwn 8: Pa mor ymwybodol ydych chi o gostau ynni a dŵr, a lle mae ynni a dŵr yn cael eu gwastraffu yn xxxx adeilad? Question 8: What is your level of awareness of energy and water costs, and where energy and water is wasted in your building? | |
Rwy’n ymwybodol o’r costau ynni a dŵr ac yn gwybod lle maent yn cael eu gwastraffu i raddau helaeth / I am aware of the energy and water costs, and aware of where it is mostly wasted | 44 |
Rwy’n ymwybodol o’r costau ond nid wyf yn gwybod lle mae ynni a dŵr yn cael eu gwastraffu / I am aware of the costs, but not aware of where it is wasted | 40 |
Nid wyf yn ymwybodol o’r costau ynni ond rwy’n gwybod lle mae ynni a dŵr yn cael eu gwastraffu / I am not aware of the costs, but I am aware of where it is wasted | 80 |
Nid wyf yn gwybod xxxx yw’r costau ynni na lle maent yn cael eu gwastraffu / I do not know what the energy costs are, nor where it is wasted | 65 |
Cyfanswm / Total | 229 |
What is your level of awareness of energy and water costs, and where energy and water is wasted in your building?
65
80
40
44
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Cwestiwn 9: Os ydych yn ymwybodol o fannau yn xxxx adeilad lle mae ynni a dŵr yn cael eu gwastraffu, rhowch fanylion os gwelwch yn dda am lle mae ynni a dwr yn cael eu gwastraffu fwyaf Question 9: If you are aware of areas where energy and water is wasted in your building, please provide details of where you feel the greatest amount of energy and water is wasted. | |
1 | Heaters personol yn cael eu defnyddio yn y swyddfa |
In general I believe that lights are left on where they are not needed. I am alos of the opinion that water usage in the male urinals could be looked at. | |
dripping taps | |
Inefficient heating methods and lack of double glazing | |
Generally in the departmental kitchens | |
Constantly dripping taps in kitchens and toilets ongoing for months. One example in Children's Services was a tap that resembled a constant waterfall for at least 12 months (may even have been a couple of years) at one time (it was eventually repaired). Water temperature seems to be extremely hot from the taps. Printers and computers are left on as a matter of course (photocopiers go into standby mode). Windows are left open overnight in winter so that the offices are freezing cold despite heating being on. | |
Excessively hot water - too hot to wash hands. | |
Energy - pool hall Water - showers and burst pipes | |
Lighting of empty offices. | |
Lighting on in corridors and toilet areas etc when no one is in these areas. Water being wasted in Kitchenette areas of office when taps are sometimes left running or dripping. Windows in offices being left open when heating is on. Computers being left on when staff may be out of the office for most of the day. | |
unnecessary use of lights, doors left open, thermostats to high, water run to drain until it reaches temperature, offices and buildings kept at 21degrees when there is no one in them, too much toilet flush water used, not enough use of passive methods of heating and cooling buildings and water, grants to use smaller capacity/efficient cars and vehicles to get to, and at work, not enough use of wind and water power around ACC offices, use of solar car park lighting with additional backup from Afon Cefni water generator (visitor attraction and novelty), retention and reuse of naturally sterilised (uv) 'gray water', more heat recovery systems. | |
Heating - not thermostatically controlled, temporary building poorly insulated. Lighting excessive for some inadequate for others | |
Heating - not thermostatically controlled, temporary building poorly insulated. Lighting excessive for some inadequate for others | |
For a large building that uses a very high amaount of energy (i assume), there is a fantastic opportunity to re use the collected rainwater in gutters etc to flush toilets etc. Also, there areno solar panels anywhere. These do not produce very much power, and are expensive though. Not once in over 6 years of employment here, has any instruction come to turn off my computer at night, as i usually stay late once or twice a week, there is a vast amount that are on all night!! This could be because no instruction AT ALL has come with regards to saving energy or conserving water. I think thismust change as the autority hasa duty to reduce costs to the tax payer. | |
heating is an area that i think could be improved | |
Lights left on. | |
Nid yw tymheredd y tri llawr o fewn yr adeilad yn hawdd i'w reoli felly gwastreffir ynni wrth geisio gwresogi un llawr tra fo llawr arall yn or-boeth. | |
Kitchen Toilets | |
System wresogi wael yn yr adeilad felly nifer o "heaters" yn cael eu defnyddio ar hyd y dydd weithiau sydd yn llyncu trydan a cofiaf un achlysur pan oedd peiriant prosesu geiriau wedi ei adael ymlaen dros y penwythnos! | |
People leave computer on stand by - instead of putting it off - costly and dangerous | |
use of Kettle, heating when to hot and windows need opening | |
Main concern is heating. Heaters are constantly turned up to full temperature in places where heat is not needed (corridors, hallways, foyers). In the 3rd floor corridor, there appears to be hot air flowing out through heaters built into the walls. Both are uneccessary and I have seen windows open with heating on full. There is also some form of hot air being blown through the vents in the Finance department but cannot be sure. I cannot comment on water wastage as I do not see any. Thankyou | |
Electrical equipment left on when not in use. Use of Central Heating inefficient | |
Welfare facilities could be more energy efficient. Excess lighting in office spaces Possibly ensure that water boilers are serviced regularly to negate the need to use kettles. Both are used at present. Also ensure that individual kitchens within the service areas have wash bowls and plugs to avoid wasting water by running the taps for longer periods of time. | |
Electronic doors. Lights left on. Lights on during daylight hours. PC's left on. Fans left on electronic hand driers, soap dispensers and air fresheners in toilets. Who pays for the windows to be washed and the grass cut and bushes trimmed when we need to safe 14 Million over three years.. Let alone the amount of money spent on agency staff. | |
Lighting is not efficient, a whole office on one circuit so lights are often on for the whole office whereas some people could happily work with them off. Heating often on full and the window open because it is too hot. | |
Air lock in kitchen water tap - it is run to stop the noise. I think thermometers on heaters should be reduced earlier in the year such as mid February, instead of waiting until April. Toilet cistern's should flush on half a tank of water; Lights should be on an auto switch off at a certain time ie;7.00pm | |
radiators being left on while windows are opened when a room gets too warm. radiators and lights being left on in empty rooms. | |
Fans left on. Faulty equipment left on/plugged in. Electrical equipment not closed down. Radiators left on/set at wrong temperatures for the time of year. Toilet repairs not done quickly, resulting in toilets leaking/repeated automatic rinsing. | |
lack of insulation poor maintenance of windows and doors outdated means of heating | |
computors and electrical equipment left on overnight, weekends and holidays. 1 printer per 2 persons in main bldg. staff using kettles instead of the supplied water boilers. | |
Light left on within bld over weekend for CCTV Have often come in to find lights on in Day PC and printers photocopiers left on night weekends | |
Lights being left on in the kitchen area when finished. Toilet lights being left on. Planning public computer room being left on when public have left. Water waste is not that big of an issue in the rovacabin, there are others that could be looked at such as people switching mains off when leaving the building and the heaters to be switched off and not left on over the weekend. | |
computers left on lights in corridors heating can't be controlled can't turn lights off - either all or nothing within offices | |
computers left on lights in corridors heating can't be controlled can't turn lights off - either all or nothing within offices | |
Toilets should have half flush facilities to save water, and there are several areas where lights do not need to be on permanently | |
turning lights off, reducing water usage reducing energy usage | |
Goleuadau ac ati ymlaen pryd nad oes unrhyw un yn yr ystafell/adeilad ayyb. |
Ineffective Heating - lack of insulation, poor heating systems etc Inefficient Lighting - lights being left on etc | |
There is excessive use of printers and a large amount of paper wastage. Fans and electric heater are left of when staffs are out of the office. | |
No rain water harvesting. Lots of electrical equipment still swithced on overnight. | |
HQ Main entrance should have a revolving door to reduce the flow of cold air in tot he building. Computers can be set to power down for some officers following a set time period. Number of light bulbs in certain offices can be reduced and timers placed on switches. | |
PCs/monitors left plugged into sockets which are not switched off or are left on standby . Taps with automatic cut-offs continue for an inordinate period of time. Lights are on constantly during the day. Heating is often at too high a level. | |
drinks machines - lighting - heating | |
Business Centre currently being refurbished based on improving energy efficiency. | |
Get rid of all kettles in departmental kitchen areas when a fixed wall mounted bolier is also installed. This would cut both electricity consumption and time wasted watching it boil!! | |
Energy is wasted by the amount of lighting in our department and the heating is often too high, therefore resulting in staff opening windows! | |
The use of electrical heaters. | |
Corridor heaters left on over weekend. Computers left on 'standby' instead of being switched off. Gaps in windows Hole to the outside on a room wall Lights left on when rooms not in use Taps left running in toilet Male staff using cubicles and flushing when they should have used the urinal Immersion Heaters in water boilers (small kitchen areas) set on scald instead of hot i.e they should be set at a level suitable for washing up | |
Not enough done to encourage staff to be more aware of their responsibilities. Lights left on along with computers instead of being switched off over weekends etc... | |
-Worked on weekend and heating was on in all offices when not required. -Lights on all the time in corridors, often not as many required. -One light-switch, switches on 4 lights (they not all, always required). - I not aware of anyone with printers that print both sides automatically. Lights left on all day in toilets and tea rooms. | |
Lighting left on in unoccupied rooms i.e. toilets IT equipment left on over night | |
Communal spaces such as kitchens, printer room, toilet etc where lights are left on. Could use sensors (or similar) to save energy. Gents urinals - could be more water efficient. Appliances - could use 'A Rated' appliances to save energy. | |
Heating - Not thermostatically controlled - too hot ! Lighting - Lights left on. Computers & Monitors - Left on. Gents urinals - flush cycle is too often and for too long. Toilet cisterns - water can be heard flowing into cistern overflow "tundish" in a few WC's. | |
pc's and printers left on in the evenings and at weekends. Lights left on in vacant rooms. | |
Through the building structure (rovacabin) | |
Kettles in the kitchens. PCs being left on overnight. Personal Mobile phone chargers being used in office. Over flushing in toilets due to large tanks, might be an idea to put a brick in the tank so that less water is needed to fill? | |
Office is extremely hot throughout the year. Printing is not routinely done on double sided paper. Social Services continue to use paper files when they have an electronic system. This wastes a great deal of time and energy. People leave monitors and printers on overnight. | |
Goleuadau yn cael eu gadael ymlaen mewn ystafelloedd gwag. Gellid defnyddio tapiau sy'n cau'n awtomatic. Gellid defnyddio hippos i leihau defnydd dwr mewn toiledau. | |
Lighting. Switching of computer screens |
Lights been left on in every part of the main council building. computers left on. I have not seen a lot of water wastage as most taps switch off themselves. | |
SSD first floor toilet - hot tap does not automatically go off, you have to twist and pull the tap up. Lights and screens left on it departments. Nearly all screen are left on in my department when people switch their computers off. Printers, shredders and photocopiers are often left on or on stand by. | |
n/a | |
Lighting Equipment left on overnight Windows left open (why aren't there separate meters for each section to encourage line managers to reduce costs??) | |
Peiriannau ymlaen dros nos Gwres yn rhy uchel Ormod o oleuadau ymlaen | |
PC's are sometimes left on overnight. It would be useful if there was a way off swithching the electricty input for a whole floor off every evening by a switch of a button. | |
Equipment permanently left on. Irregular heating - too cold or uncomfortably hot. Having to use a fan because of stuffy working environment. Lack of natural light so lights on continuously. | |
Heating not controlled efficiently | |
Current contract with British Gas for Electricity in Council properties being terminated September 2010 without an alternative ready for April 2011, causing tariffis to change from ~ 7p per unit to ~14p per unit to ~21p per unit Until finally action taken and a revised contract started 20.9.11 at a better rate of ~ 12p per unit. Who / where is the shortfall coming from as budgets are insufficient for whatever was the cause of this issue ? Might not be consumtion wastage but it is not best value for money. | |
Dripping taps, lights being left on when the room isn't used, heating being on when there's no need | |
During out of hours During bank holidays During working hours No installation of energy efficient devices No management instructions on good practice No recommendations | |
Heating being left on over the weekend and night time at the Rovercabins. Electrical appliances, photocopiers etc being left on stand by mode. Water does not seem to be as big an issue as the electical wastage in my opinion. | |
Kitchens - overfilling of kettles Leaving lights on in empty rooms Leaving taps running in toilets Wall heaters being constantly on during the day | |
Lights left on. Water in toilets either very cold, or gets scalding hot very quickly. Timers on heaters. Re: recycling - could provision be made for recycling plastic & cans? Xxxxx Xxxxxxxx come regularly to collect paper for recycling - could the same happen with other materials? | |
Lights left on. Water in toilets either very cold, or gets scalding hot very quickly. Timers on heaters. Re: recycling - could provision be made for recycling plastic & cans? Xxxxx Xxxxxxxx come regularly to collect paper for recycling - could the same happen with other materials? | |
Poor insulation in building needing extra heaters on. Computers not being switched off in the socket; printers being left on overnight. Having to let water for washing hands run whilst it is heating up. Lights and computer being left on when staff leave their rooms for meetings. | |
Computers left on all day - even if leaving for a meeting (the fact that the computer sometimes takes so long to boot up might be a reason for this). Lights being left on in offices. Too much light in some places. People washing their dishes with running water rather than filling the sink and doing a load at a time. Water in wash taps being too hot - therefore trying both sinks and then the cold water in order to wash hands. | |
Not switching appliances off over night. Not so much a waste but the need due to the need for lighting to use more efficient sysytems. cost is what is prohibitive not within budget to sort out. | |
Auto running taps run too long and water can be too hot. Lights seem to be on all the time. More auto sensors should be installed. |
Gadael goleuadau ymlaen mewn ystafelloedd gweigion. Gadael peiriannau ymlaen dros-nos a thra bo gweithwyr xxxxx o'r swyddfa. Gadael y swits ymlaen yn y socedi trydan dros nos neu pan fydd staff i ffwrdd o'r gwaith ar fusnes neu ar wyliau. | |
I have often found taps left running in the toilets. | |
leaving lights and computers on toilets, long flush only windows open when heating is on | |
Shire Hall and the old archives, heating on permentely with offices empty | |
Flushing toilets unecessarily e g. automatic flush when no one has used the urinals. Full cistern flush on W.C.'s whereby the economic low water usage flush could be installed. | |
Lights left on in rooms that are unoccupied during the day. Constantly filling the washing up bowl with water. | |
Goleuadau ar y grisiau, mae yn bosib cael sensors yw rhi ymlaen ac ei diffod | |
COMPUTERS LEFT ON THROUGH THE COUNCIL ESPECIALLY IN SOCIAL SERVICES. | |
Staff hefo 'fan heaters' mewn ystafelloedd yn ogystal a gwres canolog, yn lle gwisgo dillad call i ddod i weithio. Staff yn gadael cyfrifiaduron ac offer trydannol ymlaen dros nos. Adeilad yn hen, ac felly rhai ardaloedd o'r adeilad yn chwilboeth, tra mae aelodau eraill yn fferru o fewn yr un adeilad. | |
Equipment on permanent standby Lights left on Proliferation of electric kettles - a boiler is provided Poor heating control | |
Excessive heating | |
Energy waisted at Park Mount due to the old Heating System. The heating is no longer fit for purpose and fails to heat the building. As a result many electric heaters have been purchased and are in use in order to heat offices to satisfactory working conditions. | |
Too much lighting. | |
Tap dwr poeth xx xxxx menwyod llawr cyntaf, tu ol adran Gwas. Plant ddim yn troi i ffwrdd xxx amser. Dwr yn gostwng yn aml | |
Mae'r ystafell wedi bod yn annioddefol o boeth yn ddiweddar ac xxx xxxxx wedi bod yn agor ffenestri gan nad oes posib i ni droi y gwres i xxxx. Gwastraff llwyr o ynni!!!!!!! | |
Heating wastes an inordinate amount of money in the rovacabin. People leave heaters on full when not needed, windows are opened rather than heaters turned off. Hot water facilities are very poor leading to a lot of wastage, they cannot be turned off properly. There is no collection of rainwater and usage of grey water systems anywhere in Council buildings. There is no production of power or hot water through solar systems. | |
Wash hand basins and Toilets - Wash hand basins could have a shorter water running time and toilet cysterns could flow on short flush!! | |
Having worked this weekend found the heating on and quite hot at that. And lights lift on so cctv can go to the canteen vending use detector after 8pm | |
Rwy'n gweithio yn Parc Mownt. Mae lot efo tegell yn eu swyddfa a pawb efo printer ei hun. Mae nifer yn defnyddio heaters trydan i gadw eu hunain yn gynnes gan nad yw'r system gwresogi yn rhy dda. | |
Gwastraff ynni o ganlyniad i gyfrifiaduron ddim yn cael eu diffod. | |
Building heating systems, lack of insulation. In fairness part of the problem has been identified I think. Not sure about the heating system though. | |
The heat on the Heaters are on to high so we have to but on the fans on and open the window to get some air in. | |
heating is on continuously, even in summer. Quite often taps are left running in the public toilet. | |
Offices are too hot, to the extenet that we have to open windows in February March to cool them down |
Cwestiwn 10: Os nad ydych yn ymwybodol o gostau ynni a dŵr a’r lefelau defnydd, xxxx fyddai’r ffordd orau, yn xxxx barn chi, i chi xxxx x xxxx wybodaeth gan yr Awdurdod? Question 10: If you are not aware of the energy and water consumption and costs, what do you think is the best way for you to receive such information from the Authority? | |
Posteri yn y Swyddfeydd / Posters in the Offices | 84 |
E-byst / Email | 111 |
MonITor | 74 |
Ar Xxxxx / Word of Mouth | 24 |
Seminarau / Gweithdai / Seminars / Workshops | 29 |
Lythyrau newyddion / Newsletters | 40 |
Arweiniad gan reolwyr llinell / Guidance from line manager | 49 |
Gwybodaeth mewn slipiau cyflog / Information in pay slips | 73 |
Cyfanswm / Total | 484 |
If you are not aware of the energy and water consumption and costs, what do you think is the best way for you to receive such information from the Authority?
73
49
40
29
24
74
111
84
0
20
40
60
80
100
120
Cwestiwn 11: Oes gennych chi gyfle i ostwng y defnydd o ynni a dŵr yn y gwaith? Question 11: Do you have the opportunity to reduce energy and water usage at work? | |
Oes / Yes | 164 |
Nac Oes / No | 65 |
Cyfanswm / Total | 229 |
Oes / Yes | Nac Oes / No | |
Responses | 164 | 65 |
Do you have the opportunity to reduce energy and water usage at work?
65
164
0
50
100
150
200
Cwestiwn 12: Pa mor awyddus ydych chi i arbed ynni a dŵr? Question 12: How motivated are you to save energy and water? | |
Rwy’n awyddus i wneud hynny ac rwy’n ceisio dylanwadu ar eraill / I am motivated and try to influence others | 48 |
‘Rwy’n awyddus i wneud hynny ac yn gwneud fy ngorau i arbed ynni a dwr / I am motivated and do what I can to save energy and water | 173 |
Nid oes awydd gennyf i arbed ynni a dwr / I am not motivated to save energy and water | 8 |
Cyfanswm / Total | 229 |
How motivated are you to save energy & water?
8
173
48
0
50
100
150
200
Cwestiwn 13: A fyddech yn fodlon newid xxxx ffyrdd er mwyn gostwng y defnydd o ynni a dŵr yn y lle gwaith? Question 13: Would you be willing to change your ways in order to reduce the energy and water usage at work? | |
Byddwn / Yes | 222 |
Na Fyddwn / No | 7 |
Cyfanswm / Total | 229 |
Byddwn / Yes | Na Fyddwn / No | |
Responses | 222 | 7 |
Would you be willing to change your ways in order to
reduce energy and water usage at work?
Na Fyddwn / No
7
Byddwn / Yes
222
0
50
100
150
200
250
Cwestiwn 14: Xxxx fyddai’n xxxx annog i ddechrau arbed ynni a dŵr yn y lle gwaith? Question 14: What would be a good incentive to encourage you to start saving energy and water in work? | |
Gwobrau (Cystadlaethau, Cydnabyddiaeth ac ati) / Rewards (Prizes, Contests, Recognition, Awards) | 43 |
Ymwybyddiaeth / Addysg / Hyfforddiant / Awareness / Education / Tuition | 94 |
Boddhad personol / Personal satisfaction | 82 |
Arall (nodwch os gwelwch yn dda) / Other (please specify) | 10 |
Cyfanswm / Total | 229 |
What would be a good incentive to encourage you to start saving energy and water in work?
10
82
94
43
0
20
40
60
80
100
Cwestiwn 15: Os atebwyd eraill, xxxx yw'r sylwadau? Question 15: If answered other, what are the comments? | |
1 | 'Rwy'n arbed xxxx xx'n bosibl yn xxxxx am ei fod y peth iawn i wneud. Ni ddylai neb fod angen mwy o annog na bonws na hynnu! |
2 | Possibly an awareness of how much saving has been achieved in relation to jobs saved. |
3 | all of the above |
4 | Byddai'r tri pheth yn gwneud i mi weithredu. |
5 | ARBED ARIAN |
6 | Gaining a recognised national award - shows publicily that the Council is working towards or gaining a specific standard and that is achieved through the work of the staff. |
7 | e.g. planning building... make available Information on energy and water costs Introduce ways of rediucing the costs - more efficient heaters Set target for reducing costs Financial savinfgmay represent jobs safeguarded/more budget for other things - tree planting on campus |
8 | The money saved should be used to fund projects to generate jobs for the future generations - Enterprise Island. |
Cwestiwn 16: Xxxx yw’r ffordd orau i chi gael gwybodaeth gan yr Awdurdod i godi ymwybyddiaeth o faterion ynni a dŵr? Question 16: What is the best way for you to receive energy and water awareness information from the Authority? | |
Posteri yn y Swyddfeydd / Posters in the Offices | 101 |
E-byst / Email | 149 |
MonITor | 105 |
Ar Xxxxx / Word of Mouth | 33 |
Seminarau / Gweithdai / Seminars / Workshops | 44 |
Lythyrau newyddion / Newsletters | 64 |
Arweiniad gan reolwyr llinell / Guidance from line manager | 70 |
Gwybodaeth mewn slipiau cyflog / Information in pay slips | 94 |
Cyfanswm / Total | 660 |
What is the best way for you to receive energy and water awareness information from the Authority?
94
70
64
44
33
105
149
101
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Cwestiwn 17: Xxx ddylech xxx xxx Gyngor Ynys Môn newid ymddygiad i ostwng y defnydd o ynni a dŵr? Question 17: Why should you or Ynys Môn change behaviour to reduce energy and water usage? | |
Cost | 211 |
Materion amgylcheddol / Environmental issues | 196 |
Materion moesol / Moral Issues | 97 |
Cysylltiadau cyhoeddus / Public relations | 73 |
Arall (Nodwch os gwelwch yn dda) / Other (Please specify) | 2 |
Cyfanswm / Total | 579 |
Cwestiwn 18: Os atebwyd eraill, xxxx yw'r sylwadau? Question 18: If answered other, what are the comments? | |
1 | (No other answer provided) |
2 | The Council should be able to demonstrate that it practices what it preaches |
Why should you or Ynys Môn change behaviour to reduce energy and water usage?
2
73
97
196
211
0
50
100
150
200
250
Cwestiwn 19: Pa mor ymwybodol ydych chi o ffyrdd i ddefnyddio ynni a dŵr? Question 19: How aware are you of ways in which you can save energy and water? | |
Rwy’n gyfarwydd gyda nifer fawr o ffyrdd i arbed ynni a dŵr / I am conversant with many ways of saving energy and water | 33 |
Rwy’n ymwybodol o 5 neu 6 o ffyrdd i arbed ynni a dŵr / I am aware of 5 or 6 ways in which to save energy and water | 50 |
Rwy’n ymwybodol o rai mesurau sylfaenol i arbed ynni a dŵr / I am aware of some basic energy and water saving measures | 142 |
Nid wyf yn ymwybodol o unrhyw fesurau i arbed ynni a dŵr / I am not aware of any measures to save energy and water | 4 |
Cyfanswm / Total | 229 |
How aware are you of ways in which you can save energy and water?
4
142
50
33
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Cwestiwn 20: A fyddech cystal ag awgrymu 2 xxxx x xxxxxxx chi a xxxx x xxxxxx’r Awdurdod eu gwneud, o bosib i arbed ynni, dŵr neu’r ddau yn y lle gwaith Question 20: Please suggest 2 possible actions you could do to save energy, water, or both at work, and 2 possible actions that the Authority could do to save energy, water, or both. | |
1 Troi'r tymheredd i xxxx 2 Gwisgo siwmper 1 Sticeri ger bod switch i ddiffodd i ffwrdd 2 Geyser dwr poeth yn lle tegell i ferwi dwr | |
Check if ceiling lights need to be on in the office, we have two on out of 8 lights. Make sure that the printer is switched off at the end of the day. | |
Sortio xxxxx gwres yr adeilad | |
Ensure that all lights and computers in your office are switched off before leaving to go home. | |
Authority: 1) Get our tap fixed so water is not wasted 2) Insulate buildings accordingly Myself: 1) If i am cold put an extra layer of clothing on instead of a heater 2) Do not leave equipment on after using them, turn all off on the plug | |
. | |
1. Turn heating down in office, switch off lights when leaving the office. Authority should consider new water less urinals and restricting the amount of flushes on the male urinals. Fitting of time switches in areas where there is no constant occupation of the rooms. | |
repair dripping taps switch off lights in offices when not used | |
None appropriate on a personal basis. The Authority could support the double glazing of properties to conserve heat. | |
1. Switch off lights in the office - last to leave 2. Switch off pc's at the end of the day | |
ME: 1. Report dripping taps and ensure it is followed up. 2. Check that everyone in the office switches both computer and screen off at night. AUTHORITY: 1. Improve maintenance response times 2. Raise general awareness (another non-related corporate issue is that staff dont have facilities to recycle cans/bottles (blue boxes in some kitchens but usually used as waste bins) or have brown food waste boxes for teabags/leftovers etc)) | |
Have water saving cisterns fitted to the toilets. Have lights fitted which turn themselves off after a period of inactivity - such as in corridors and store rooms. Solar panels fitted. Timers fitted to outdoor lights so they turn themselves on and off. | |
Warm water in toilets and kitchens rather than almost boiling water that precludes its use for washing hands. Infrared sensors for lighting. | |
Switch all computers off at the plug at the end of the business day. Turn the thermostat down, keeping the Council Building warm but not overly hot. | |
. | |
Me: Lights off when not needed PC off when out of office Council: All lights changed to low energy Insulate building All showers on to timed controls Upgrade pipework | |
LED Lighting in Offices. Dimming lighting at certain times of the day. | |
Make sure everyone has a tea break in the office at the same time to save energy. Make sure that the heating is turned down or off before leaving the office. | |
SENSORS FOR LIGHTING LOW ENERGY LIGHTING | |
I swith lights off in areas that do not need them on during bright sunny days and I close windows that are open when heating is running or turn the heating off in our room if it is warm enough or colleagues want window open. The Authority could invest in lighting with sensors to toilets, corridors etc which swith lights on when a person enters the area. Change taps to some buildings that have a push timed head fittied so taps cant be left running. | |
Reduce room temperatures Reduce toilet flush capacity | |
Switch lights off. Swith PC's / monitors off when not in use | |
Authority - introduce more efficied heating and insulation. Staff - only heat office as necessary for comfortable environment | |
Authority - introduce more efficied heating and insulation. Staff - only heat office as necessary for comfortable environment | |
1. Turn off office equipment when not in use. 2. Turn off lights in empty rooms. | |
1) Collect rainwater 2) Solar panels 3) Half & Full flush toilet systems 1) Instruction/direction to staff regarding switching off computers at night 2)Switching off light where they are not constantly needed (i.e. - kitchen areas) | |
1) Get the leaking and dripping taps fixed. 2) Turn off any of the equipment I use off, if I am not using them. | |
? | |
1. Gweithio o adref 2. Defnyddio trydan solar 3. Defnyddio dwr glaw ar gyfer toiledau. | |
Turn all power points/plug sockets off before leaving the office each day. Try to work without the lights on when possible (easier during the summer months). The Authority could send payslips via e-mail instead of paper based. Effecitve heating systems, instead of fan heaters in each office, try to repair current heating system. | |
Turning off lights Not running water unneccessarily Through information forwarded through newsletter Posters through the buildings | |
Sicrhau bod tymheredd yr adeilad wedi ei gysoni ar lefel dderbyniol arferion amser paned | |
1, Ensure that leaks and overflows to public buildings are addressed quickly. 2, Look to reduce the number of estate lights that are used, the possibility of a review of the need for all estate external lights. 3, Look to reduce stairs and corridor lights in multy storey acommodation. 4, Ensure that internal lights within council buildings are swithed off at night, the posssibility of fitting timer switches on lights in buildings | |
1. Ensure all electrical appliances are switched off in the mains at night. 2. Use the geyser for hot water rather than boiling the kettle. 1. My office is unbearably hot for most of the day and we have to switch fans on, even in winter. Calls for the heating to be controlled have proved futile. It costs money to produce heat and this is a vastly wasted resource for the Council. 2. Lights which go off automatically to save electric in toilets and rooms which are not continuously used. 3. How many people watch the tv which is continuously on in the foyer with the same contents day in day out? | |
-Switching Lights off in unused areas - Turning everything off standby at the end of the day - Automatic lights in toilets that go off when no-one there | |
1. Turn off lights when offices are empty. 2. Better use of heating system for the offices i.e. don't leave doors open same time as heating is on. 1. Energy saving light bulbs in all offices. | |
Sicrhau fod offer cyfrifiadurol wedi ei ddiffodd yn y wal pan ddim mewn defnydd. Defnyddio 'eco flush' bagiau i leihau faint o ddwr sydd yn mynd i'r 'cistern'. | |
Ensure that lights are switched off when not required. Control heat within offices automatically. | |
. | |
The Authority - Generate some of its own power e.g. solar panel - Utilise some elements from the newly constructed Ysgol y Xxxxx, Llangefni Myself - Switch off power for the computer every evening | |
Cael solar panels ar y toeau i helpu cal egni trwy rheina. | |
HEATING LESS AND WATER NOT SO HOT | |
. |
1. Ceisio arbed ar y costau trydan gan ddibynnu mwy ar y gwres canolog (er ei fod yn system wael a hen) 2. Sicrhau fod goleuadau a peiriannau i ffwrdd os oes neb yn yr ystafell.
45 everyone on put computer off when they leave the office there is a water kettler and a hot water machine - why need both to do same thing?
Switching Light off and remembering to put thinks on standby after use lighting, rainwater recycling, info re kettles and energy usage and more more efficient and safer ways of boiling water (wall mounted boilers to dangerous to use, spit out boiling water and we dont know how fresh the water is in the unit.
47 Gosod iwreinals di ddwr Ail gylchu dwr glaw ar gyfer toiledau Buddsoddi arian i'r Rheolwr Ynni gael ymgymerys a cynnluniau i arbed ynni
Only fill kettle for amount of cups needed. Ensure warmer clothing. Ensure heaters in corridors are not turned to full. Switch of "built into wall" heaters (apparent in 3rd floor corridors).
49 l
Turn off Electrical Equipment Turn Down radiator thermostats Ensure efficient use of Central heating systems Install warte usage monitors
Turn lights off within the office if out in meetings Ensure all PC/Printers etc are switched off at the
51 end of the working day Raise awareness with staff/public Better monitoring of usage within Council buildings
52 As previously stated
53 Stop driping taps by changing the washer. Push down tap to wash hands in place of a turn knob tap.
Buildings need to be looked at on an individual basis and bespoke solutions devised and
54 communicated Solutions may need an element of investment that is not available from departmental funds due to the cuts.
55 please refer to previous answers
Ensure thermostats on radiators are turned down to provide a satisfactory level of heat instead of leaving on full and opening windows. Water companies supply bags that can be put in toilet
56 cisterns which reduce the water used whilst still providing an effective flush. Ensure lights are
turned off in offices where they are not needed. Ensure computers are not left on when going to meetings.
ME: Shut down radiators on warm days Turn printers of at the end of the day AUTHORITY:
57 Maybe get someone i.e. the cleaning staff or caretaker to do a once over at the end of the day to check that windows are closed, lights are switched off, and a quick check that electrical
appliances have been off.
58 See previous suggestions above.
Lights off in rooms not in use/when leaving room
59 ****************************************************************** Regulators on radiators to regulate heat instead of full blast or off (Park Mount) Negotiate energy deals in advance of contracts
coming to an end, instead of being on out of contract rates!!
60 turn heating off when rooms not in use turn lighting off when rooms not in use
Making sure that lights computer etc are switched off in the evening. Talk to officers in the enegy
61 efficency team about ways to reduce costs. The authority should run workshops or some other form of educating staff on how we can reduce costs.
Me: Take personal responsibility for closing down my workstation and electrics. Report any faults in the workplace. Take any items home (to be washed). YMCC: PAC test & check all radiators and personal heaters, fans and electrics. Look at alternative toilet flushing ideas (put a half-brick in the cistern) or alter the frequency of flushing urinals.
use heating only when necessary keep doors closed whenever possible maintain windows and doors insulate older buildings properly | |
When leaving a room, switch off lights if not in use by others. - Switch off computer when leaving the office for long periods of time. - Make staff aware of costs and energy use. - Give staff updates of cost and energy use on a monthly basis. | |
ensure that lighting is off when not req'd. ensure that computor is off when not in use. reduce amount of printers in bldg. replace heating controls. | |
1. water meter 2. bathroom light on a sensor (movement) | |
Personally 1) Switch off lights after leaving a room 2) Switch off printer / photocopier before leaving the office at the end of the day Authority 1) Save Energy by having extension leads that automatically switch off items when it is not used after 'X' amount of minutes. 2) Energy Saving bulbs 3) Solar Panels on all Council Buildings | |
Switch off lights Pc when not needed Install PIR and Daylight controls on lighting Install lED lights Fit water safers in toilets | |
Automatic Lighting Turn all non essential rquipment off after 8pm | |
switch lighting and computers off when not being used. staff to do dinner dishes together. I dont think posters would be of benefit as you will have to use energy to produce and what needs to be thought about is whether it will achieve its goal. | |
lights in corridors activated by sensors rather than being left on all the time possibly invest in solar panels | |
?? | |
I have no suggestions at this time | |
8 | |
1. Cael staff i weithio o adref o leiaf dau ddiwrnod yr wythnos. 2. Xxxx staff rhag mynd a cherbydau gwaith adref. 3. Rhoi solar pannels ar adeiladau'r Cyngor. | |
allow us to turn heating down sensors for lights in stairwells etc close the (old) main doors to keep heat in the building lights off in empty rooms | |
allow us to turn heating down sensors for lights in stairwells etc close the (old) main doors to keep heat in the building lights off in empty rooms | |
gostwng gwres dwr poeth yn y toiledau, ni allaf ei ddefnyddio gan ei fod yn llosgi'n nwylo pobl perthnasol yn cymryd sylw pan mae staff yn nodi tap yn gollwng dwr goleuadau sy'n amhosib eu troi i ffwrdd | |
There needs to be an initiative in the council to reduce the amount of printing we do. In comparison to other organisations, the amount of paper we waste - and the printing/energy costs associated with that - seems to be very high. There was a dripping tap in the kitchen for weeks. It has been fixed now, but it could have been fixed sooner to reduce water wastage. Also, in the ladies toilets, a lot of water seems to be wasted from the taps, which let a lot of water out quickly and don't let you turn them off, so often they run for a lot longer than you need them to. It isn't clear whose responsibility it is to fix things like this, so perhaps the level of awareness here needs to be raised. | |
using laptops would save having to supply both pc tower and screen | |
Switch off lights when not required. |
Light sensors in areas not used regularly so that lights do not have to be on permanently, such as landings and toilets. Also toilets could have water saving devices installed in the cisterns and when replacing toilets in the future them ones with half flush facilities should be installed. I also feel that the heating should be regulated further, we turn off all the radiators in our section as they are not needed half the time, there is enough residual heat if it was managed properly. It is a common event for heating to be on high but all the windows in departments to be flung open, not very good practice!! | |
solar panels on the main building, turning lights off when not in use improved insulation in buildings (proper offices!) | |
Gwneud siwr for y golau yn cael eu diffodd Xxxxxx gadael tap i redeg wrth olchi dwylo | |
diffodd goleuada yn swyddfa sicrhau bod pob peth wedi ddiffodd cyn gadael swyddfa yn nos | |
Personol: Diffodd goleuadau/peiriannau pan nad ydynt yn cael defnydd Cyngor: Rhoi'r goleuadau ar 'sensors' fel eu bod yn diffodd pan nad oes rhywun yn yr ystafell Gosod 'mixer taps' yn y toiledau Defnyddio dwr glaw ar gyfer y toiledau yn lle dwr ffres Gosod paneli solar at y to i ennill ynni o'r haul | |
Goleuadau efo sensors symudiadau, insulation gwell ac xxxxx xxxxx llai o gwresogi | |
Heating and Cooling • Reduce heating in areas that are not used often by people. • When the heating is on, make sure windows are closed. • During winter, close windows and blinds as soon as the sun goes down. • Proper Insulation Lighting • Use natural light whenever possible. Ensure windows are clean! • Ensure that light switches are clearly labelled. • Fit presence detector lighting controls • Use Energy efficient lightbulbs • Get staff involved by running a “Switch Off” campaign. Office Equipment • Use power down settings available • Do not leave any office equipment on overnight. • Share printers as much as possible, . Transport • Use easily accessible conference venues to reduce travel. • Make more use of email and video conferencing rather than travelling to see your colleague in person. • Working from home can significantly reduce travel needs. • Promote car sharing and make sure you have good facilities for cyclists and walkers. | |
1.The council should have a pool car system in place so that council staff from different departments can share lifts when going to seminars and collage courses etc. 2.Printers should have a password system in place so that each section can be monitored on its usage each month. | |
Rain water harvesting. Ensure all non essential electrical equipment is switched off at the socket over night (PCs, printers, fax machines etc). | |
I already shut down computer when not in use and use stairs in stead of lift. | |
Don't leave lights on in unoccupied offices. Ban all additional heating equipment. | |
Personally, I could work with reduced heating and lighting, but HSE have minimum requirements. The Authority could remove the desk-top cooling fans from office staff. It could also improve the natural lighting within the offices. | |
change connections of PCs so that every individual can turn their PC/Monitor off when not in use add a plug of the type that at the end of day switches off all the sockets with electrical equipment connected ensure lights are turned off in empty rooms turn down radiators in the office / rooms that I am working in. | |
less printing - Turn PC off when leaving Lighting - time/motion detected especially in open plan situations where evryone leaves it to someone else Remove need for additional fan heaters - betetr insulation/heating | |
cdssds |
We need to 'practise what we preach' re : 1. statutory obligations set by Welsh Government re climate change targets (to be reached by September 2012 !) 2. demonstrate as a Council we implement energy efficiency as per promoting via Energy Island Programme,especially via the property section & recent Carbon Trust report - implement ! Lights off when not needed Remind others to do so - change our habit ! | |
Close windows when heating on Make sure lights are off in rooms which are not being used. | |
Install automatic light sensors in departments. Low energy bulb repalcement programme to cut power consumption. Avoid duplication of water boiling systems (i.e. kettles and boilers in kitchen areas) Install rain harvesting devices to capture water for toilets etc. | |
Turn off Computers and monitors at the end of the day Turn off lights in the office if they are not needed (ie on a sunny day) Invest in lighting system which automatically turns on / off the lights in the corridors Invest in water monitoring devices in the gents urinals | |
Turn unwanted lights off (which I do) and the photocopier after use. Automatic light sensors might be useful in areas where practicable and how about harvesting drainage water for flushing toilets? (Might be too costly?) | |
Improve central heating system so as to avoid the use of electric heaters. | |
Electrical items set on a timer, lighting set on a delay function Double flush system for toilet cisterns Education of the workforce coupled with above measures Advise workforce on a regular basis, how much has been saved on water and energy following new system implementation | |
Ensure there is sufficient insulation in all Council buildings so that heat does not escape; Installation of light-sensors where suitable | |
Personal actions - switch lights off & turn radiators down in my office. Authority actions - reduce the number of lights in corridrors or use the energy lightbulbs. Remove multible lights being turned on from one lightswitch. Switch /Neqotiate cheaper contracts with other energy providers. | |
Turn lights off when not in office Turn workstation off Respond to maintenance requests quicker- which could save water and energy if relevant tp the maintenance issues | |
Turn off light when leaving rooms unoccupied for a period i.e. individual offices; Ensure ICT equipment turned off at night Lighting sensors could be installed in toilets; Solar panels installed | |
At work - use minimal heat/water where neccessary Switch mains off when building not in use Authority - Implement energy saving equipment Educate staff better | |
Behavioural Change Programme - this option is low cost and potentially high impact. Hold seminars/workshops etc which raises peoples awareness of how to save energy (and ultimately money). This can then be transferable to home life. Retrofit existing IACC buildings to make them more energy efficient - practice what we preach. | |
Switch off monitors and lights. Thermostatic room temp controls. Toilet cistern overhaul & new controls. | |
Our Section of the Authority only use water for consumption purpose so there would not be any opportunity to save here. The main office was thought to be a paperless office, however it is astonishing how much paper is actually used. The use of lighting could be reduced possibly. | |
1. turn off pcs and printerts at the end of the working day. 2. Turn lights off in vacant rooms. 1. fit PIRs lighting controls in offices. | |
Energy saving light bulbs/motion sensitive lighting. Better insulating of windows/doors. Conversion of upstairs store room to upstairs kitchenette - reducing amount of kettles in the building. Dual Flush toilets. More efficient electronic equipment. | |
Motion sensitive lighting. Conversion of upstairs store room to kitchinette so to reduce number of kettles in buildings. Dual flush toilets. Draft profing windows or investment in energy efficient windows. Investing in more efficient electronic equipment. |
SWITCH LIGHTS AND APPLIANCES OFF WHEN NOT IN USE. HIPPO WATER SAVERS IN CISTERNS | |
Energy - why cant the water heaters be used in the kitchen as opposed to boiling a kettle!? | |
Walk to meetings in Canolfan Fusnes Turn off heaters when room warm enough Abolish essential car user Replace Rovacabin | |
Switching pc equipment, printers etc off every night (not leaving on standby) Switching lights off in empty rooms. The Authority could educate staff into developing better habits/routines and reminders via office posters, e.g. "switch off campaign" Water is wasted throughout the day as staff wash their dishes...don't know what the solution would be though! | |
Reduce number of free power sockets available to use - i.e. the less free power sockets available the less likely that they can be used for personal phone chargers. Remove all kettles and replace with boilers where possible Put bricks in toilet tank / reduce tank size Less flushing in urinals / replace with urinals that self clean as available in some public houses Ensure PCs are switched off at night - Not sure if you can force this to happen with an IT Policy across the board? | |
Make less use of kettle an more use of 'Hydroboil Machine' Turn Computer off instead of standby when not using e.g overnight. | |
reduce heating need by better insulation have light saving/sensor lights | |
Energy efficient lighting Light sensors | |
solar panels small wind turbine | |
. | |
savign energy - Putting the light off when not needed! also, putting computer plugs off, and not leaving them on. | |
Housekeeping - use of Dishwahers 1 ) Ensure that the applicance is full. 2 ) Use lower heat setting. the Authoruty could save ob both by: 1 ) Ensure that buildings are wel insulated to keep warmth in. 2 ) Water: ensure that all water fitting are sealed to stop any leakages. | |
Newid math o fylbiau golau. Newid cryfder y dwr o'r tapiau ar gyfer golchi dwylo/toiledau ayyb. | |
Ensure all water taps are efficient Switch off lights when you are leaving a room or in corridors | |
Print double sided. Only boil enough water as needed for panad. | |
Ensure lights are switch off when not required. | |
** Elect off at all times when not in office, ie when at meetings or on site etc ** Ensure that team and colleagues follow same principles ** Authority to monitor use of elect more stringently within offices ** Promote more use of video conf etc to reduce energy costs | |
Gosod "motion sensors" i ddiffodd golau pan go ystafelloedd yn wag. Gwella insiwleiddio i leihau'r angen am wresogi. Defnyddio hippos i leihau defnydd dŵr mewn toiledau. Sicrhau fod offer atodol yn diffodd efo'r cyfrifiadur. Defnyddio boileri ac offer ynni-effeithiol, Gosod tapiau sy'n cau eu hunain. Gosod paneli PV i ddarparu trydan. Defnyddio pympiau i gael gwres o'r ddaear. | |
INSIWLEIDDIO MWY EFFEITHIOL CYNHYRCHU YNNI GWYRDD | |
1. Use less lighting in offices, especially when fewer amount of people are in 2. Switch of computer screens when you shut down. Authority 1. Better insulation of buildings 2. Have more energy efficient equipment | |
Switch off lights in offices when not used and when staff go home. Switch off computers when not in use. Switch off at the mains all equipment not used at night. Turn the heating down, Much to hot in most offices. Open the windows for fresh air, (if you are lucky enough to have a window in your office) | |
* Turn off lights when not needed * Turn off heaters in warmer weather rather than opening windows Educate workers of the costs Educate workers of damaging effects. |
Ensure all machinary is turned off instead of stand by except for machinary which is regularly used. continue to turn off screens left on by other staff when they are not in. YMCC can ensure the taps are efficent. YMCC can get hand towel roller machine thing in toilets instead of using hand dryers. YMCC should have some sort of timer on heating and lights so that they are switched off through the night. | |
DONT KNOW | |
Ensure radiators are aporpriately set and turned down to save energy Turn lights off when not in use Change lighting to only emit when body temperature detected Put reflective film on windows to keep in heat | |
Ensure computers are switched off each eveing. Switch lights off in rooms that are not used daily | |
Diffodd goleuadau pan mae ystafell yn wag Gostwng thermostat gwres- llawer rhy gynnes mewn ambell i swyddfa | |
All lights on motion sensors especially those in toilets, committee room 1 and chamber. If this is possible, computers, photocopiers, all electrical items to automatically power down or switch off after 6pm/7pm. All bulbs to be energy efficient ones | |
Ensure that my plugs are all switched off at the end of the day (laptop, chargers etc) Better washing up system in satellite office. | |
Use the tub in the kitchen sink with cold water to wash dishes etc. instead of letting the tap run and run. Turn off unused lighting in offices, toilets etc. | |
Switch light off in toilets when leaving the room & don't refill kettle right to the top every time after using | |
Do not leave taps running Turn off lights in unused rooms | |
Do not leave taps running Turn off lights in unused rooms | |
Ability to control heating in the building Solar Panels? | |
Grey water / borehole for toilets Automatic lights that turn off when a room is quiet etc for a period of time | |
computers to go off automatically if not in use for over a certain period. Collect rain water for use in the toilets | |
llai o oleuadau oddifewn yr adeilad troi'r gwres i xxxx | |
Rhoi gwybod i rhywun os yw'r tymheredd yn rhy uchel efallai? Cofio troi'r golau i ffwrdd wrth adael ystafelloedd | |
Continue to power down PC at the end of the day. For the Authority: Reduce cold spots/draughts in the office to reduce the need for additional convector heaters. Make sure bathroom taps work efficiently (some run too long) and water seems too hot, apparently to do with legionaire's, but isn't scaldingly hot on ground floor. | |
Changing taps/inserts to low water use type. | |
Diffodd monitor cyfrifiaduron pan yn gadael y gweithle ar ddiwedd y dydd. Rhoi goleuadau i ffwrdd yn y toiledau pan yn eu gadael | |
not sure turn heating down by 1 or 2 degrees | |
Switch off all electronic equipment after work day. Switch off running tap if see one. Lower heaters. Switch off lights when no one is using room. | |
Make sure people turn off lights in empty rooms. Collect rainwater | |
Switch unused machines off at night time/when not in use Ensure that leaking taps are fixed to avoid water trickling away! | |
Ensure that staff turn off equipment and lights when not necessary. Reduce printing. Reduce street lighting in urban areas. | |
Enusre lights are off in offices over lunch period when vacant. Reduce lighting in corrdiors |
1 ) Switch off lights when not in the room. 2 ) Be aware of when lights are on in my room and swith them off when not really needed. | |
Switch lights off - could make it easier to have just some lights on instead of all or nothing. Better control of heating - often hot and stuffy or cold - less open plan areas might help. | |
1) MAKE SURE ALL COMPUTERS, PRINTERS AND LIGHTS ARE SWITCHED OFF AT THE END OF THE SHIFT. 2) MAKE SURE ALL HEATERS AND OTHER ELECTRICAL GOODS ARE TURNED OFF AT THE END OF THE SHIFT. 3) MAKE SURE THAT ALL TAPS ARE TURNED OFF AFTER USE. 4) MAYBE THE COUNCIL COULD MAKE THE LIGHTS MOTION SENSETIVE. THEREFORE THE LIGHTS WOULD TURN OFF AUTOMATICALLY IF THERE WAS NO MOVEMENT IN THE OFICES, CORRIDORS STAIRWAY ETC 5)THE CUNCIL SHOULD TURN OFF THE MAIN HEATER AT NIGHT TIME. | |
Turn off lights when not required Close windows when heating is operational or turn down heating Rianwater harvesting Reduce heating temp. | |
TURN OFF ALL THE LIGHTS AFTER FINISHING WORK TURN OFF PC AT THE END OF THE WORKING DAY | |
Kettle have sufficient water for drinks actually required rather than a full kettle. Staff opening windows rather than turn heating down or wearing lighter clothing. Not turning up heating but have a spare jacket / cardigan than can be put on for the chillier moments. Practicality should come before fashion !! | |
12 | |
Give advice to staff of turning off lights if they are the last in the said room. Ensure taps are turned off properly Mailshoting, staff training on matters like energy saving | |
It is difficult to see how I can save either energy or water in work, beyond the obvious switching off of lights and equipment when they are not needed. I only use sufficient drinking or washing water. However, could the Council make use of rain water to flush toilets, eg have non potable water to wash hands etc? | |
Guidance /workshop - general awareness raising issues Corporate guidance on simple energy saving issues Timed heating Heating to be turned off (timed) out of hours,bank holidays etc Thank you initiatives for the ones who try/achieve General recognition of good practice Solar Panels Timed lighting Proper joined up thinking!!!!!! what is wasteful in one section could be of benefit to another. | |
Main independant switch to heating with timers which automatically turn them off and on, or thermostatically controlled to comfortable room temperature. Lights switch which work only when person enters a room and turns them off when no one there.There seems to be a lot of lights on at night here when I pass. | |
Switch lights off in empty rooms By not overfilling kettles Adjust timers controlling wall heaters Adjust temperature of hot water in kitchens/toilets | |
Switch off lights when rooms are vacant. Have recycling facility for can & plastic | |
Switch off lights when rooms are vacant. Have recycling facility for can & plastic | |
? | |
Greater use of movement sensors for lighting. Ban kettles from workplace kitchens. | |
As staff sometimes work late, copiers and printers cannot be switched off at 5.00 pm - timer to be set to switch off by 6.00/7.00 pm. Less bulbs/lower wattage bulbs to reduce electricity. More effective hand dryers. Switch lights off in unused rooms. | |
don't know | |
1. Providing building with energy efficient equipment. 2. Provide information to staff at all levels of the importance of energy and water saving. |
Less lighting in office. Report leaking taps Replace single glazed windows in Pen y orsedd which do not retain the heat in winter thus enabling the heating system to be turned down. Would gas not be a cheaper alternative to the oil fired central heating system? | |
Allow Council Buildings outside of the Headquarters to pay electricity bills by Direct Debit, at present this is not allowed. The Council are missing out on savings. Fit water pressure reducers in Council Buildings at all points where a high pressure is not essential Fit sensors to lighting installations in storage rooms so they switch off when there's nobody in the room Switch off at least one light per office, not all are required during daylight hours | |
Not automatically turning the lights on in the office / reception area. Turning computer off during lunch time and other breaks away from the desk. Authority could put less lights in some areas. Have mixer taps in toilets & kitchens - which can be switched on and off, not automatic running time. | |
Gwneud siwr pob staff yn rhoi ei cyfradyron i ffwrdd wrth adael gwaith. Xxxxxx siwr bod dim peiriant ar "Stand By" | |
Sicrhau fod gwres yr adeilad yn cael ei gadw ar raddfa priodol - 18C. Lleihau y defnydd o olau annaturiol | |
Turn off lights and equipment if not needed. | |
I switch lights off in corridors and shut down PC when leaving the office. The authority could:- Establish a fund for the energy conservation team to invest Install pv cells on roofs of the larger buildings Have a small "Ysgol y Xxxxx" windmill in each school Change wash basins to low water types Channel all roof water to one down spout and install a small hydro electric generator Change light fittings to lo energy ones | |
Washing up bowl not running water when doing dishes. Kettle content low for one cup of tea / coffee only. As previously stated, shorten auto running of taps in toilets. Auto movement detect in lights in most areas of buildings. | |
rheoli gwresogi yn well diffodd goleuadau | |
1. Diffodd goleuadau a pheiriannau mewn ystafelloedd gweigion. Sicrhau bod goleuadau a pheiriannau yn cael eu diffodd tros nos / penwythnosau a thra bo staff xxxxx o'r swyddfa neu ar wyliau | |
Energy - Switch computer Monitors/Lights off. | |
Swith off lights and heating when not required. Install lighting in toilets which only comes on when someone enters to room as opposed to being on all the time. Install taps on the basins which cannot be left running, the type where you push the tap and it runs only for a few seconds or the motion activated kind. | |
switch lights off when rooms not in use turn raiators off install lights that come on when person enters room and goes off on time display eg in WCs reduce lighting levels in certain areas | |
Better Heating Regulation Better light regulation | |
Turn off lights and heating when not needed. Improve insualtion, windows etc sensor lighting make staff aware of ways to save energy | |
The authority should cut the heating in the old archives and courts with being empty | |
Switch lights off when leaving room for meetings, lunchtime and when going home. switch P.C off in the wall socket when going home. | |
Turn lights off in unoccupied rooms. Turn the computers off when they are not in use. | |
Switch off lights when leaving an empty room Do not leave tap running when washing hands | |
Ail ystyried ffordd o ddiffod goleuadau pan mae swyddogion oddi xxxxx xx gwaithle. Ar hyn o xxxx xxx llawer o oleuadau yn cael ei rheoli efallai gan un switch. |
HAVE SENSORS ON LIGHTS IN SOME AREAS, TOILETS CISTERNS- THERE ARE SPECIAL BAGS TO INSERT IN THE CISTERN WHICH SAVES WATER. STAFF TOLD TO PUT ALL PARTS OF THEIR COMPUTERS OFF AT THE MAINS. | |
Gwahardd defnydd o wresogyddion atodol i'r gwres canolog. | |
(1) Ban office based electric kettles (where an alternative is provided) (2) Improve heating controls | |
Review heating periods and temperatures in the building. Staff awarenes regarding saving electrical energy | |
Turn off lights when leaving the room. Turn off all electrical items at the end of the working day. The Authority could consider updating to a more efficient heating system. | |
Rain water harvesting. | |
Educate Make it interesting and simple more information in "simple terms" Make sure the font is big enough so that you can read it !!! | |
Switching office equipment off at the end of the working day. Movement detector switches on lighting units. No movement by staff will cuse the equipment to cut off. Disposable cups in kitchen areas. China cups/mugs not allowed. This will avoid the need to wash cups under flowing taps. Reduce the number of Street lighting columns that are switched on during the hours of darkness i.e every other column provides lighting. | |
Dwr glaw ar gyfer y toiledau. Toiledau i fod yn 6ltr ne llai a thapiau door i fod yn airraited. Sensors goleuadau triwyr adeilad. Rhoi paneli solar ar do'r pencadlys | |
Switch off lights in the toilets when there is no-one there. Get a new tap in the kitchen, as even though the washer has been changed, it is still difficult for some members of staff to shut the water off fully. So it's be easier to get a new tap. | |
Xxxxx xxxxxx yn y stafell faswn i troi'r golau i ffwrdd, ond otomatig yw e. Fi sy'n troi'r tap i ffwrdd trwy'r amser. Llenwi tegell dim ond i'r lefel xxxx xxxxx | |
Troi'r gwres i xxxx ychydig raddau - mae wedi bod yn annioddefol o boeth yn y gweithle yn ddiweddar!!! | |
Turning off heaters when not needed Making sure taps are turned off and using plugs! | |
Wash hand basins and toilets - Energy saving bulbs | |
weekend shut downs home working | |
Defnyddio argraffwyr rhwydwaith (network printers) Gwaharddiad ar degelli mewn swyddfeydd. Gosod paneli ffotofoltaidd i gynhyrchu ynni yn adeiladau'r Cyngor | |
Only have heating on when required Only have light on where required Install solar panels Have more natural lights where possible, bigger windows? | |
Only have heating on when required Only have light on where required Install solar panels Have more natural lights where possible, bigger windows? | |
switch electrical items off at the plug | |
Gosod toildau sydd yn arbed dwr Gostwng tymheredd y thermostat y rheiddiaduron. | |
sticer uwchben pob swits golau i atgoffa eu troi i ffwrdd pan yn gadael swyddfa wrth droi i ffwrdd cyfrifaduron gyda'r nos, fod pob swyddog yn switsio eu monitor i ffwrdd hefyd, neu fod yna declyn yn sownd yn y plwg fyddai'n switsio'r cyfan i ffwrdd. y ddau yma wedi gweithio fel dulliau yng nghyngor Gwynedd! | |
motion detecting urinal and basin water flow systems. staff not having a laptop and a monitor on their desks motion detecting lights within the offices heating being managed properly throughout the council offices |
LA - Renewable energy panels on the roof of it's buildings LA - Investigate the heating system I switch to energy efficent lighting Turn Don't leave taps running, Choose an energy efficient computer | |
turn off lights when not in need turn off compuers when not in need | |
use the boiler rather than the ketle will use less energy | |
Sicrhau fod goleuadau ac offer i ffwrdd pan ddim yn eu defnyddio Gweithio o adref Sicrhau fod offer yn gweithio yn iawn - ee dim gwastraff dwr trwy pibellau Argyhoeddi pawb o'r gwerth i arbed dwr ac ynni | |
Sensor lights which would switch on/off automatically when a person enters or leaves a room for a period of time. | |
Ensure lighting is switched off in empty rooms Install taps that only provide enough water then turn themselves off. Turn off heating in unused rooms | |
turn off lights, turn down radiators |
Cwestiwn 21: Os hoffech gael mwy o wybodaeth ynghylch bod yn ‘Eiriolwr Ynni’, yn xxxx Gwasanaeth / Adran, nodwch xxxx cyfeiriad e-xxxx os gwelwch yn dda Question 21: If you would like more information on becoming an ‘Energy Champion’ within your Service / Department, please enter your email address. |
Derbyniwyd 29 o ymatebion |
29 responses were received |