Contract

v អនរជាតិសាធារណៈ

ដោយ

បណឌ ិត មាស បរ

រក្សាសិទិធ

ឆ្ន ាំ ២០១៣

@ YS€ YG

€C v F,

ដ ោះពF

ដ លើក្សទើ ១ ចនន

១០០០ចាប

ដៅរពោះរជាណាចរក្សក្សមុជា

។ មន

មានផ្ផក្ស

ណាមយ

ននដសៀវដៅដនោះ រតូវ នផលិត ឬ ថតចមង

ដឡង

វិញ

តាមមដធោ យណាក្សដ៏ ោយ ដោយ

គ្មមនការអនញ្ញ

ា តជាលាយលក្សខ*អ´

ក្សសរពើអក្ស

និពនដធ ឡើយ។

អារមក្សថា

គោលបំណងរបស់ខុញំបាទក្ុនងការសរគសរគសៀវគៅ គដើមបគបាោះពុមពផសពវផាយ

និងចចក្រចំ លក្ចគំ ណោះដឹងគនោះ មានជាយូរមក្គkយ តងពើមុនគពលបនតការ

សិក្ាគរកាយឧត្តមសិក្ាគៅក្ុនងរបគទសជបុន

។ គោលបំណងគនោះ កានច់ ត្

មានសនុទោះ គៅគពលចដលខុញំបានចូលសិក្ារាវរជាវចាប់ គៅាក្លវទា

ល័យចាប់ គៅទើរក្ុងណាkូយ" (Nagoya) ចដលមានបណាណ ល័យសមបូរចបប នូវគសៀវគៅ និង ទសសនាវដើតសិក្ារាវរជាវ។ បចនថមពើគលើគនោះ មានឯក្ារ

គសៀវគៅសិក្ាជាគរចើន ជាភាាជបុន។ ក្នុងអំឡងុ គពលសិក្ាគៅទើគនាោះ

ខុំញបាទខិត្ខំសរគសរគសៀវគៅ សើតពើ ចាបអនតរជាត្ិាធារណៈទគៅូ ជាអក្សរ

គោយដដ រច

គផញើឲ្យបងបូអន ជួយវាយជាអត្ថបទក្ុំពយូទរ័ ជាភាាចខមរ។ គ@ោះបើ

ជាយ" ងគនោះក្

ខុញំមានការបញ្ហា លំបាក្ក្ុនងការចក្ត្រមូវគឡងវញ

និងបញ្ូច ល

ពត្

មានមានបចុចបបននភាពពាក្ព

នធចាបអ

នតរជាត្ិ។

ឆនទៈនាឲ្

យមានការសរគសរបានគក្ើត្មានជាថ្

គៅគពលខុញំបាទ បានសិក្ា

ចាបអនតរជាត្ិាធារណៈគៅឯ Hague Academy of International Law

ក្ុនងរបគទសkូឡងដ៍ គរកាមអាហារូបក្រណ៍ របស់អងគការសkរបជាជាត្ិ

( the International Law Felloship Programme)។ ការចាបគ់ ផើតមការសរគសរ

ជាដុំក្ំភួន មានចាបព

ើគពលគនាោះមក្ គkយ

បនតិចមតងៗគៅតមគពលគវលា

ទំគនរចដលមានគរៅពើការងារចមបងសរមាបរក្ពោះ។

ការសរគសរគសៀវគៅមួយមិនចមនជាការងាយរសួលគឡយ

ជាពិគសសជាភា

ាជាត្ិ ចដលពាក្យគពជនខ

លោះ មិន@នគ់ ឆយ

ត្បគៅនឹងនយដនពាក្យចាប

អនតរជាត្ិជាភាាអងគ់ លលសគៅគឡយ។ គនោះ@ម@រឲ្យមានការសិក្ារាវ

រជាវទូលំទូលាយ ត្សូ

ពាយម និង មុត្មា។

វា@ម@រផងចដរឲ្យអនក្

សរគសរ ដឹងអំពើវធ ជគរៅ។

ើាស្រសតសរគសរ គដ

បផលត

់ពត្

មានរលូនជារម

និង សុ

គោយារ ខុញំបាទមាននិសសយ

ជាអនក្សរគសរ និង រាវរជាវ រពម@ង

មាន

មូលោា នចាប់ តង

ពើក្រមិត្បរញ្ហ

ដ បរត្ រkូត្បញ្ច បថ្ន

ន ក្ប

ណឌិ ត្ចាប់ មាង

គទៀត្ ការសរគសរាន ដដមួយជាភាាចខមរ ពាក្ពនធជាមួយជំនាញ ចដល

ាធារណជនមិនសូវដឹងឮ ជាក្ិចចការងារមួយដមានារៈសំខាន់ ជនូ ជនរម

ជាត្ិ និង គោយារគសៀវគៅជាាន ដដមួយមិនរលត្់ ផតល់របគយជនដលអនក្ ជំនានគរកាយ ចដលទុក្ជាការសងលុណចំគពាោះភពចផនដើ ផតល់ក្ំគណើ ត្

ដល់ខុំញបាទ ខុញំបាទបានជមនោះឈោះ

គចារលួចគពលគវលា ចដលមានសំបូរចបប

@ក្@ញយ" ងខាល ង ឲ្យមនសុ សគលាក្ចំណាយគពលគវលាសបាយរkត្រជុលូ

ឥត្របគយជន៍ និងឈោះក្តត បនទុចបងាអ ក្់ ដូចជាការលួចថ្ត្ចមលងជាគដើម

គដើមបសរគសរគសៀវគៅគនោះគឡង។

អត្ថបទគនោះ រត្ូវបានគរៀបចំគឡង

ក្ុនងលក្ខណៈមួយាមញ្ដ បងកឲ្យមានលំkូរ

ដរលូនដនពត្មាន។ អត្ថបទចាបគ់ ផតើម ជាមួយការគរៀបរាប់ អំពើរបវត្ិតក្ំណ

ក្ំគណើ ត្ដនចាបអនតរជាត្ិ របគភទ របភព និងចរត្

លក្ណ

ៈដនចាបអនតរ

ជាត្ិ។ អត្ថបទក្បា៏

នោក្ប

ញ្ូច លផងចដរនូវ របធានបទថ្មើៗដនចាបអ

នតរជាត្ិ

និងការអភិវឌឍគៅក្ុនងត្ំបន់ ដូចជា បញ្ហា ចាបល យនតការសិទិធមនុសសគៅក្ុនងត្ំបន។់

ំkអាកាស ការបគងើកត្

របិយមិត្ត អនក្សិក្ារាវរជាវ ជាទើរាបអា

ន! វាជាក្តត សត្ានុមត្

ចដល

មនុសសចត្ងចត្មានក្ំkុសខុសឆគង។ អត្ថបទគនោះ ពិត្ជាមានក្ំkុសអគចត្នា

គជៀសមិនរច

។ ខុញំបាទ សូមទទួលយក្នូវការរោះិ លន@

ងអស់ របសិនគបើមាន

គដើមបាថ បនា គធវើឲ្យាន ដដនាគពលខាងមុនកានចត្មានខឹលមារលរអ បគសើរ។

ទើរក្ុងភំនគពញដថ្ងទើ @b ចខ ññ ឆ្ន ២០១៣

បណ្ឌិ ត មាស បរ៉ា

ដសចក្តតផ្ថង

អាំណរគណ

និងឧទស

សាន នដ

ដូចចដលខុំញបាទបានជរមាបក្ុនងអារមភក្ថ្នរច

មក្គkយ

ការសរគសរអត្ថបទ

មិនចមនជាក្ិចចការងារងាយរសួលគទ។ វា@ម@រគពលគវលា និងការោរំ ទពើ

សំណាក្មនុសសមួយចំនួន។ ាន ដដគនោះនឹងមិនមានជារូបរាងគឡយ របសិន

គបើមិនមានការផតល់ក្ំគណើ ត្ ឱកាស ការជំរុញ ការគយលយល់ និងឧបត្ថមភពើ សំណាក្់ អនក្មានលុណ ឯក្ឧត្តម គលាក្ គលាក្រសើ ចដលមានរាយ នាមខាងគរកាម និងចដលខុញំមិនបានរាយនាមគ្ម ោះក្ុនងអត្ថបទគនោះ។

១. គលាក្ឪពុក្ គ្ម ោះ ចាន់ សុខ និងអនក្មាត យ គ្ម ោះ kុើ គឡង

ចដលបានផតល់ក្ំគណើ ត្ដល

ុញំបាទ អបរ

ំ បបា

ច់ ចថ្រក្ា របក្បគោយ

រពkវម ហា

រធម៌ រkូត្ខុញំបាទ បានគរៀនសូរត្រkូត្បញ្ច បថ្ន

ន ក្ប

ណឌិ ត្ចាប។

២. ភរយ

របស់ខុំញគ្ម ោះ គសង

សុគខង ចដលបានចំណាយគពលគវលា

រា" បរ់ ងគធវើក្ិចចការងារជាគរចើន គោយោម នគនឿយkត្់ និងត្ូអញចត្អរ ទុក្គពល

ឲ្យខុំញគធើវការងារ និងរាវរជាវ។ ក្ូនរបសគ្ម ោះ សខុ សមដចរបាថ្នូ ន និង

ក្ូនរសើគ្ម ោះ សុខ សមលក្ណា

ដលអ របស់ខុំញបាទ ចដលផល

់ក្តើសងឃម

និងជំរុញ ឲ្យខុំញបាទខិត្ខំគដើមបអ

នាលត្ដច៏ វងឆ្ង យរបស់ពួក្គល។

៣. ាស្រាត ចារយចាប់ OBATA Kaoru ាស្រាត ចារយដឹក្នា ការរាវរជាវរបស់ខុំញបាទក្ុនងអំឡុងគពលសិក្ារាវរជាវ ៦ឆ្ន ំ គៅ Nagoya Univeristy Graduate School of Law, Japan។

៤. ឯក្ឧត្តម លើ ធុជ គទសរដាមស្រនតើ នងជារបធានលណៈក្មា

ធិការជាត្ិគអាក ប់ ឯក្ឧត្តម យូ បុនគឡង របធានាលាឧទធរណ៍ និង

ជាសkគៅរក្មគសុើបអគងកត្ជាត្ិ ដនអងជ

ំនុំជរមោះវា

មញ្ដក្ុនងត្ុលាការ

ក្មុពជា ឯក្ឧត្តម គសង សខមុុ អនុរដាគលខាធិការរក្សួងគទសចរណ៍ និង

ជាាក្លវទ

ាធិការាក្លវទ

ាល័យឯក្គទស ដនក្មុពជា និង ឯក្ឧត្តម ñម

វឌឍនា អលគគលខាធិការលណៈក្មាម ធិការជាត្ិគអាក ប់ ß Rhñ3 ß¸ß f

ñ, U ñ t ñĩ U' ចដលបានផតល់ត្ដមលដលអនក្រាវរជាវ អនុញ្ហដ ត្ដលខុ

បាទ tf ßA fÆf n ƒ db ñ ក្ុនងរយៈគពលខលើ a ß Rក្ុនង របគទស។

៥. បណឌិ ត្ បុន

រួ បណឌិ ត្ លាប បូឡ

ូ បណឌិ ត្ ឱម សុទធើ និងបណឌិ ត្

គសឿ យន និងាក្លវទាល័យ ឯក្គទស ដនក្មុពជា ចដលបាន

ចូលរម

ឧបត្ថមភជាថ្វកា

សរមាបកា

រគបាោះពុមពអត្ថបទគនោះ។

៦. គបក្ខបណិឌ ត្ សុទធ ាងបុណយ បណឌិ ត្ សរំ ទ

ធ មាមន

បណឌិ ត្ លម

សុយ

kុង hñ3 b˜ d" bñU6˛ ß

b,fត្ិត គលាក្អនុបណឌិ ត្ ñ

bñ

f ß

គលាក្អនុបណិឌ ត្ ,ß វ ចដលបានជួយពិនិត្យ និងចក្សរមួល

ចផនក្ខលោះដនអត្ថបទ។

៧. ឯក្ឧត្តមបណឌិ ត្ គហា គបង

ចដលបានផតលន

ូវចំណាបអារមមណ៍ ។

៨. អនុបណិឌ ត្ គៅ b˚ និងគលាក្ ណុ ល រា" ចដលបាន

ជួយចក្អក្ខរាវរិ ុទធ។ ñ¸ F U,b b " b, b,b

b ˚Af។

nb ßñ¸F ñb ¸b

៩. បងបូអនរបុសរសើ មិត្តភក្តិ@ងអស់ ចដលបានចូលរមចំចណក្

តមរយៈការគលើក្ទឹក្ចិត្ត គដើមបឲ្យាន ដដគនោះ គលចជារូបរាងគឡង។

១០.ាក្លវទ

ាល័យ ណាkូយ

" និង the UN International Law

Fellowship Programme ចដលជាទើក្ចនលង និងផតល់ឱកាសឲ្យខុញំបាទបាន

សិក្ាចាបអនតរជាត្ិ។

សូមឧទិទសាន ដដគនោះ ដល់បុពវការជន និងញាត្ិសនាត ន ចដលបាន

បាត្ប

ងជើវត្

គដមើ បប

ុពវគkត្ុជាត្ិ និងសូមឲ្យាន ដដគនោះ មានរបគយជន

សរមាបកា

រអភិវឌឍជូនជនរម

ជាត្ិ និងរបគទសជាត្ិ។

មាតិកា

អារមភក្ថ្ន II

គសចក្ើតចថ្លងអំណរលុណ និងឧទbានដដ V

អក្សរកាត្់ XXII

ជំពូក ១ សសចកីសត ផើតម

១.១. មូលគkត្ុ និង ក្ណ

ក្ំគណើ ត្ចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈ 0D

ការវវិ ត្តនគយបាយតមគោលលំនិត្ទសសនវជា

ជ នាឲ្

យមានការបគងើកត្រដ

សម័យទំគនើប(សត្វត្សរ១៥និង១៦) ០២

សស្រងាគ ម ០៥

១.២. ចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈនាគពលបចុចបបនន ០៧

១.៣. និយមនយ

ដនចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈ ០៨

១.៤. ចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈ និងចាបអ

នតរជាត្ិឯក្ជន ១០

១.៥. ការចងរក្ង និងការអភិវឌឍចាបអនតរជាត្ិ ១១

ជំពូក ២ របធានននចាប់អនតរជាតិ

២.១. រដា ១៣

២.១.១. ធាត្ុផសដនរដា ១៣

២.១.១.១. របជាជន ១៣

២.១.១.២. ចដនដើ ១៥

២.១.១.២.១. គោលការណ៍ Uti Possidetis ១៦

២.១.១.៣. រដាបាលរលប់រលង ១៨

២.១.២. ការបគងកើត្រដា និងការទទួលាគ ល់រដា ១៩

២.១.៤. សិទធិ និងកាត្ពវក្ិចចរបស់រដា ២១

២.២. អងគការអនតរជាត្ិ ២៤

២.៣. បុលគល ២៥

ជំពូក ៣ របភពននចាប់អនតរជាតិសាធារណ្ៈ

៣.១. ចាបទំគនៀមទមាល បអ

៣.១.១. និយមនយ័

នតរជាត្ិ (ចទអ) ២៨

...................................................................... ២៨

៣.១.២. ធាត្ុផសរបស់ ចទអ ២៩

៣.១.២.១. ធាត្ុផសក្ំ

៣.១.២.២. ធាត្ុផសក្

ុនងន័យចគងអៀត្ ២៩

ុនងន័យទូលាយ ៣២

៣.១.៣. របគភទដន ចទអ ៣៤

៣.១.៣.១. ចទអ ក្រមិត្ាក្ល និងត្ំបន់ ៣៤

៣.១.៣.២. ចទអ ចដលរត្ូវបានបគងកើត្ក្ុនងគពលដ៏ខលើ ៣៧

៣.១.៤. ចរត្លក្ខណៈរបស់ ចទអ ៣៨

៣.១.៤.១. ជំkររបស់រដា និងអក្

រាវរជាវខលោះ ៤០

៣.១.៤.១.១. បនាទ បឥទិធពល ចទអ ៤៣

៣.១.៤.១.២. ការជំ@ស់ក្ុនងគពលចដល ចទអ ក្ព

ុងក្គក្ត្ ៤៤

៣.១.៥. ទំនាក្ទំនងរវាងសនធិសញ្ហដ និង ចទអ ៤៦

៣.១.៥.១. គត្ើវត្តមានវធានក្នុងសនធិសញ្ហដ អាចលុបសុពល

ភាពវធានដូចោន ដន ចទអ? ៤៦

៣.១.៥.២. គត្ើវធា

នក្ុនងសនស

ញ្ហដ ខស

់ជាងវធា

នដនចទអ ឬ? ៥០

៣.២. សនិធសញ្ហដ ៥២

៣.២.១. និយមនយ និងរបគភទ ៥២

៣.២.២. ការតក្ចត្ង និងការចូលជាធរមានរបស់សនិធសញ្ហដ ៥៣

៣.២.៣. អសុពលភាព និងការបញ្ច បសនិធសញ្ហដ ៥៦

៣.២.៤. ខរក្ាសិទធិមិនអនុវត្ត ៦១

៣.២.៥. fបក្ចរបសនិធសញ្ហដ ៦៦

៣.២.៥.១. វធ

ើចផអក្តមគចត្នារបសអ

នក្គធើវចាប់ ៦៦

៣.២.៥.២. វធើបក្រាយទូលាយ ៦៧

៣.២.៥.២.១. អត្ថន័យដនពាក្យក្ុង

បរប

ទគោលបណ

ង ៦៨

៣.២.៥.២.២. ាថ នភាពសងគម នងរបសិទធភាព

ដនក្ត្ិកាសញ្ហដ ៧២

៣.២.៥.២.៣. គរបៀបគធៀបចាប់ និងការអនុវត្ត ៧៦

៣.២.៥.២.៤. ឯក្ារពាក្់ព័នធ ៧៧

៣.៣. របភពគផសងគទៀត្ របគភទ និងឋានានុរក្ម ៧៨

ជំពូក ៤

ចាប់ជាតិ និងចាបអនតរជាត

៤.១. រទឹសតើពាក្ពនធ ៨១

៤.២. ការរបត្ិបត្តិចាបអនតរជាត្ិ ៨៣

៤.៣. ទើតង

របស់ចាបអ

នតរជាត្ិក្ុនងរបព័នធចាបជា

ត្ិ ៨៦

៤.៤. ទំនាស់រវាងចាបជា

ត្ិ និងចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈ ៨៧

ជំពូក ៥ អងគការអនតរជាតិ

៥.១. របគភទ និង សមត្ថក្ិចច ៨៩

៥.២. អភយ

ឯក្សិទធិ និងការទទួលខុសរត្ូវ ៩២

ជំពូក ៦

យត្តត ធិការ

៦.១. យុតត ធិការចផអក្តមទើក្ចនលងរបរពឹត្តបទគលើសម

(Territorial Principle) ៩៧

៦.២. យុតត ធិការចផអក្តមសញ្ហជ ត្ិ (Nationality Principle) ៩៨

៦.៣. យុតត ធិការសរមាបការពាររបគយជន៍សំខានរ់ បស់ជាត្ិ

(Protective Principle) ៩៩

៦.៤. យុតត ធិការាក្ល (Universal Jurisdiction) ១០០

៦.៥. ការអនុវត្តយុតត ធិការ និងបញ្ហា ចដលពាក្ពនធ ១០៣

៦.៦. មូលោា ន rJR k ដនយុតត ធិការ ១០៥

ជំពូក ៧

ការសរបើកមាល ងសោធា

៧.១. របវត្តិដនការហាមឃាត្់ ១០៦

៧.២. ខឹលមារដនការហាមគរបើក្មាល ង ១០៧

៧.៣. សិទធិការពារខួលន (Self-Defence) ១០៨

៧.៤. សិទិធការពារខួលនរម (Collective Self-Defence) ១១៣

៧.៥. ការគរបើក្មាល ងទពគរកាមជំពូក្៧ដនធមមនញ្ដុ របស់អងគការ

សkរបជាជាត្ិ ១១៤

៧.៦. អនតរាលមនមនុសសធម៌ ១១៥

ជំពូក ៨ ដំស8ោះរសាយជសមាល ោះសោយសនតិវិធី

៨.១. ជគរមើសដនដំគណាោះរាយ ១១៧

៨.២. ត្ុលាការអាជាញ ក្ណាត លអចិដស្រនតយ៍ ១១៨

៨.៣. ត្ុលាការយុត្តិធមអនតរជាត្ិ ១២០

៨.៣.១. របវត្ិតដនការបគងកើត្ ទើតង និងសមាសភាព ១២០

៨.៣.២. សមត្ថក្ិចច ១២១

៨.៣.២.១. បណតឹ ង ១២១

៨.៣.២.២. វធានការបគណាត ោះអាសនន ១២៣

៨.៣.២.៣. ដំគណើ រការ និងបណតឹ ងត្ប ១២៨

៨.៣.២.៤. វធ

ើដនការោក្់ភសុតតង ១៣១

៨.៣.២.៥. ចាប់ចដលរត្ូវអនុវត្ត ១៣១

៨.៣.២.៦. ខឹលមារ ទរមង់ និងការអនុវត្តាលរក្ម ១៣៣

៨.៣.២.៧. សំគណើ សុំបក្រាយាលរក្ម និងបណតឹ ងគសើគរ ១៣៤

៨.៣.៣. របឹក្ាគយបល់ ១៣៥

ជំពូក ៩ ការការពារបុគគលសរកាមចាប់អនតរជាតិ

៩.១. ការការពារជនគភៀសខួលន ១៣៧

៩.១.១. របវត្តិ ១៣៧

៩.១.២. និយមនយ

.................................................................... ១៣៩

៩.១.៣. សិទធិ និងកាត្ពវក្ិចចរបស់ជនគភៀសខួន

........................ ១៤១

៩.១.៤. ឧត្តមសនងការជានខពសទ

ទួលបនុទក្ជនគភៀសខួលនរបស

អងគការសkរបជាជាត្ិ ១៤២

៩.១.៥. បញ្ហា ពាក្ពនធ ១៤៣

៩.១.៥.១. ការក្ំណត្់ឋានៈ និងខបដិគសធ ១៤៤

៩.១.៥.២. ការមិនបញ្ូជ នជនគភៀសខួលនរត្ឡប់គៅជួបការ គធើវទុក្ខបុក្គមនញ ១៤៦

៩.១.៥.៣. ការបគណត ញជនគភៀសខួលនគៅរពំចដន និងគៅក្ុនងចដន សមុរទអនតរជាត្ិ ១៤៧

៩.១.៥.៤. ការបគណត ញគោយរបគយល ១៤៨

៩.១.៥.៥. ការាន ក្់គៅក្ុងន ទើសុវត្ថិភាពក្ុនងរសុក្

(Internal Flight) ១៥០

៩.១.៥.៦. ការសនាមានលក្ខណៈនគយបាយ ១៥១

៩.២. សិទិធមនុសស ១៥២

៩.២.១. របវត្តិដនចាបសិទិធមនុសស ១៥២

៩.២.២. ការវវិ ត្តដនវធា

នចាបស

ិទធិមនុសស និងយនតការឃាល គំ មើល

ការគោរពសិទធិមនុសស ១៥៤

៩.២.២.១. ការវវិ ត្តដនវធាន ១៥៤

៩.២.៣. របគភទដនសិទធិ ១៥៨

៩.២.៤. បញ្ហា ចមបងមួយចំនួន ១៦២

៩.២.៤.១. គោលការណ៍ មិនគរសគអើង ១៦២

៩.២.៤.១.១. និយមន័យ ១៦២

៩.២.៤.១.២. មូលោា នដនការគរសគអើង ១៦៣

៩.២.៤.១.៣. ការគរស

គអើង និងគរស

គអើងពូជាសន៍ ១៦៣

៩.២.៤.១.៤. ទរមង់ការគរសគអើង អនក្របរពឹត្ត

និងជនរងគរោោះ ១៦៤

៩.២.៤.១.៥. ការគរសគអើង និងក្រណើ គលើក្ចលង ១៦៦

ក្. ក្ុនងចាប់ ១៦៧

ខ. សក្មមភាពវជជមាន ១៦៨

៩.២.៥. ការក្រមិត្សិទធិ ១៧០

៩.២.៦. ការផ្អអ ក្អនុវត្តសិទធិ ១៧៣

៩.២.៧. សិទិធស័វយសគរមច (Right to Self-Determination) ១៧៨

៩.២.៧.១. សញ្ហដ ណដនសិទធិសវ័យសគរមច ១៨០

៩.២.៧.២. សិទិធសវ័យសគរមចក្ុនងបរបទដនរបបអាណានិលម

និងការកាន់កាប់គោយបរគទស ១៨១

៩.២.៧.៣. សិទិធស័វយសគរមចគរៅបរបទដនរបបអាណានិលម... ១៨២

៩.២.៨. កាត្ពវក្ិចចរបស់រដា ១៨៥

៩.២.៩. សិទិធទទួលបានដំគណាោះរាយមានរបសិទធភាព ១៨៧

៩.២.១០. យនតការពិនិត្យគមើលការរបត្ិបត្ិតសនិធសញ្ហដ សិទិធមនុសស ១៨៨

៩.២.១០.១. យនតការបគងកើត្តមធមមនុញ្ដរបស់អងគ ការសkរបជាជាត្ិ ១៨៨

៩.២.១០.២. យនតការបគងើកត្តមសនធិសញ្ហដ ១៩០

៩.២.១០.២.១. របាយការណ៍ ១៩១

៩.២.១០.២.២. បណឹត ងរបស់បុលគល ១៩៥

៩.២.១០.២.៣. បណតឹ ងរបស់រដា ២០០

៩.២.១០.២.៤. fគសុើបសួរ ២០១

៩.២.១០.២.៥. ការចុោះពិនត្

យមនើទរឃុឃា

ង ២០៣

៩.២.១១. សិទិធមនុសសក្ុនងត្ំបន ២០៥

៩.២.១១.១. ត្ំបន់អឺរប

......................................................... ២០៥

៩.២.១១.២. ត្ំបនអ

នតរ-អាគមរក្

........................................... ២០៩

៩.២.១១.៣. ត្ំបន់អាស្រkក្

.................................................................. ២១១

៩.២.១១.៤. ត្ំបន់ដដទគទៀត្ ២១៣

៩.២.១២. បញ្ហា មួយចំនួនពាក្ពនធសិទិធមនុសស ២១៤

៩.២.១២.១. ការការពារសិទិធមនុសស និងការបស្រងាក បគភរវក្មម ២១៤

៩.២.១២.២. រទឹសើត និងរបគយជន៍ដនការគោរពសិទធិមនុសស ២១៦

៩.៣. ការការពារបុលគលក្ុនងគពលមានសស្រងាគ ម ២២០

៩.៣.១. របវត្តិ ដនចាបម

នុសសធមអ

នតរជាត្ិ ២២០

៩.៣.២. សស្រងាគ មអនតរជាត្ិ និងមិនចមនអនតរជាត្ិ ២២២

៩.៣.៣. គោលការណ៍ ចមបងនានា ២២៥

៩.៣.៣.១. គោលការណ៍ ចបងចចក្ និងហាមឃាត្់ការវាយ

របហារមិនគរសើ

៩.៣.៣.២. សមាភ រ និងបុលល

មុខ ២២៥

ចដលរត្ូវការពារ ២២៧

៩.៣.៣.៣. ការហាមឃាត្់វធ

ើ និងមគធាបាយគធស

ស្រងាគ ម ២២៩

៩.៣.៤. ការអនុវត្តចាបម

នុសសធមអ

នតរជាត្ិ ២៣០

៩.៣.៤.១. អនុវត្តន៍គោយអងគការអនតរជាត្ិ ២៣០

៩.៣.៤.២. អនុវត្តន៍គោយរដា ២៣១

៩.៣.៥. ទំនាក្ទ

ំនងរវាងចាបម

នុសសធមអ

នតរជាត្ិ

និងចាបសិទិធមនុសសអនតរជាត្ិ ២៣៣

៩.៣.៦. ការហាមឃាត្ការគរបើអាវុធលើមើ ២៣៥

៩.៣.៦.១. យនតការថ្នន ក្់ជាត្ិសរមាប់លុបបំបាត្អាវុធលើម ២៣៧

៩.៣.៦.២. យនតការអនតរជាត្ិសរមាប់លុបបំបាត្អាវធុ លើមើ ២៣៨

៩.៤. ការការពារតមផូលវទូត្ (Diplomatic Protection) ២៣៩

៩.៤.១. របវត្តិ និយមនយ

និងចរត្

លក្ខណៈ ២៣៩

៩.៤.២. វាលភាពដនការការពារ ២៤១

៩.៤.៣. លក្ខខណឌ សរមាបអនុញ្ហដ ត្ឲ្យមានអនតរាលម ២៤២

ជំពូក ១០

ការទទួលខុសរតូវចំសពាោះការរសំ ោភកាតពវកិចអនតរជាត

១០.១. ការទទួលខុសរត្ូវរបស់បុលគល ២៤៤

១០.១.១. យនតការសរមាបការអនុវត្តការទទួលខុសរត្ូវ ២៤៦

១០.១.១.១. ត្ុលាការពkទណឌ សរមាប់ Rwanda

និងសរមាប់ អត្ើត្យូគហាគ ាល វ ើ ២៤៧

១០.១.១.២. ត្ុលាការរពkទណឌ អនតរជាត្ ២៤៩

១០.១.១.២.១. របវត្តិ ២៤៩

១០.១.១.២.២. សមត្ក្

ិចច នង

ការអនុវត្តសមត្ថក្ច

ច ២៥០

ក្. បទរបល័យពូជាសន៍ ២៥១

ខ. បទឧរក្ដ ល. បទឧរក្ដ

ាក្មសម

ារបឆ្ង

ស្រងាគ ម ២៥២

មនុសសជាត្ិ ២៥៣

ឃ. បទ្ល នពាន ២៥៤

ង. សមត្ក្

ិចចគលើបុលគល នង

ចដនដើ ២៥៥

១០.១.១.២.៣. ការទទួលយក្បណតឹ ង និងដំគណើ រ

ការនើត្ិវធើ ២៥៥

១០.១.១.២.៤. ទរមង់ដនការទទលខុសរត្ូវ ២៥៧

១០.១.១.២.៥. មូលោា នសរមាប់ការរចផុត្ពើការ

ទទួលខុសរត្ូវ ២៦១

១០.១.១.២.៦. បញ្ហា របឈម ២៦២

ក្. អភ័យឯក្សិទ.ិ ២៦២

ខ. ការគលើក្ចលងគ@សជាទូគៅ ២៦៦

ល. ក្ិចចសkការក្ុនងការចាបខួលន ២៦៧

១០.១.១.៣. អងគជំនុជរមោះវាមញ្ក្ងុដ ត្ុលាការក្មុពជា ២៦៨

១០.១.១.៣.១. គោលបំណងដនការបគងត្ ២៧០

១០.១.១.៣.២. រចនាសមព័នធ និងដំគណើ រការការងារ ២៧១

១០.១.១.៣.៣. សមត្ថក្ចច ២៧៤

១០.១.១.៣.៤. ការទទួលខុសរត្ូវ និងទរមង់ដនការ

ទទួលខុសរត្ូវ ២៧៨

១០.១.១.៣.៥. ចាប់ចដលរត្ូវអនុវត្ត ២៨០

១០.១.១.៣.៦. បញ្ហា លួរឲ្យចាប់អារមណ៍ ២៨១

ក្. ការគលើក្ចលងគ@ស ២៨១

ខ. អាជាញ យុកាលដនការគចាទរបកាន់ ២៨២

ល. ការឃុខ

ួលនមុនបគងត្

អងគជំនុជ

រមោះ ២៨៥

ឃ. ចគមលើយារភាពគោយបងិខត្បងំខ ២៨៨

ង. សkឧរក្ិដាក្មមរម

..................................................... ២៩០

១០.១.១.៤. បត្ាប័ន និងការជួយោន ចផនក្ត្ុលាការ ២៩៥

១០.១.១.៤.១. បញ្ហា របឈម និងដំគណាោះរាយ ២៩៨

១០.១.១.៥. ការជួយោន ក្ុនងវស

័យត្ុលាការ ៣០១

១០.២. ការទទួលខុសរត្ូវរបស់រដា ៣០២

១០.២.១. ក្ំkុសជាអនតរជាត្ិ ៣០៣

១០.២.២. ការទទួលខុសរត្ូវរម

................................................. ៣០៥

១០.២.៣. មូលោា ននាឲ្យរច

ខួលនពើការទទួលខុសរត្ូវ ៣០៥

១០.២.៤. វធា

នការគឆលើយត្បចំគពាោះការរគំ លាភកាត្ពវក្ច

ចអនតរជាត្ិ ៣០៧

១០.២.៥. ការគលើក្គឡងឲ្យមានការទទួលខសុ រត្ូវ ៣០៨

១០.២.៦. ផលវបាក្ដនការរគំ លាភកាត្ពវក្ិចច ៣០៩

១០.២.៧. ការទទួលខុសរត្ូវ គរកាមសនសញ្ហដ គផសងគទៀត្ ៣១១

១០.២.b. ការទទួលខុសរត្ូវរបស់សkលមនអនតរជាត្ិ ៣១១

វិសយ

១១.១. ចាបស់

ជំពូក ១១ សផេងសទៀតននចាប់អនតរជាតសាធារណ្ៈ មុរទ ៣១៣

១១.១.១. របវត្តិ ៣១៣

១១.១.១.១. បញ្ហា មួយច

ួនចចងក្ុនងអនុសញ្ហដ ៣១៦

១១.១.១.១.១. ចខសមូលោា ន (Baseline) ៣១៦

១១.១.១.១.២. ចដនសមុរទរបស់រដា ៣១៧

១១.១.១.១.៣. ត្បន់ត្ភាជ ប់ ៣១៨

១១.១.១.១.៤. ត្ប

ន់គសដក្

ិចចផ្អត ចម

ុខ ៣១៩

១១.១.១.១.៥. ត្ំបន់ខង់រាបបាត្សមុរទ ៣២០

១១.១.១.១.៦. សមុរទអនតរជាត្ ៣២០

១១.១.១.១.៧. ត្ំបន់បាត្សមុរទគរៅ ៣២១

១១.១.១.១.៨. ក្ំណត្់សមាគ ល់ ៣២២

១១.១.១.២. យនតការ ៣២៣

១១.២. បរាថ ន ៣២៧

១១.២.D. បញ្ហា បចរមបរមួលអាកាសធាត្ុ ៣២៩

១១.២.@. បញ្ហា ជើវចរមុោះ ៣៣១

១១.២.៣. ផូលវទឹក្ ៣៣៣

១១.២.៤. បញ្ហា ដដទគទៀត្ដនវស

័យបរា

ថ ន ៣៣៤

១១.២.៥. គោលការណ៍ សំខានដ់ នចាបបរាថ នអនតរជាត្ិ ៣៣៤

១១.២.៥.១. គោលការណ៍ បងាក រ និងរបុងរបយត្នទុក្ជាមនុ ៣៣៥

១១.២.៥.២. f ¸b ,b ,fn,ĩ ů b A rJR

(Common but Different Responsibility) ៣៣៧

១១.២.២. យនតការ ៣៣៨

១១.២.២.១. សនិនសើទរបស់រដាជាភាលើ

(Conference of States Parties) ៣៣៨

១១.២.២.២. យនតការដដទគទៀត្ ៣៣៩

១១.២.២.៣. បញ្ហា របឈម ៣៤០

១១.៣. គសដាក្ិចច ៣៤២

១១.៣.១. របវត្តិ ៣៤២

១១.៣.២. GATT និងគោលការណ៍ ចមបង ៣៤៤

១១.៣.២.១. ការរបរពឹត្តដូចោន ចំគពាោះរដា

(Most Favor Nation : MFN) ៣៤៥

DD.៣.@.@. ឧបត្ ធន (Subsidies) ៣៤៦

DD.៣.@.៣. ការការពារ (Safeguard) ៣៤៧

១១.៣.៣. GATT គៅជា WTO ៣៤៨

១១.៣.៤. យនតការគោោះរាយជគមាល ោះ ៣៥០

១១.៣.៥. បញ្ា ពាណិ ជជក្មម សុខភាព ß R បរាថ ន ៣៥៣

១១.៣.៦. ទំនាក្់ទំនងរវាង ក្ិចចរពមគរពៀង WTO និង ក្ិចចរពមគរពៀង ពាណិ ជជក្មមគសរ ើ (Free Trade Agreement: FTA) ៣៥៥

១១.៤. លំkអាកាស ៣៥៥

DD.៤.D. f U b'ñß ß Abß,F ñ tf˜ ß Rb f

n k ñ, Rb˚k2 b ៣៥៧

DD.៤.@. f ñ 2ñ fñ ñ, Rb˚k2 b ß R bĩñ ,f

ffUb' U bñ˚A,Rt f ß' ៣៥៨

១១.៤.៣. ាថ នើយអវកាសអនតរជាត្ិ និងចាបរ់ បស់រដា ៣៥៩

សនិនោា ន ៣៦០

Subject Index ៣៦២

លិខិត្ជូនរបិយមិត្ត ៣៦៥

របវត្តិអនក្និពនធ ៣៦៧

ឯក្ារគយង ៣៧០

ចំណាប់អារមណ៍ (ទំព័ររក្បខាងគរកាយ ខាងគរៅ)

អក្សសរកាត

ACHR : African Convention on Human Rights AJIL : American Journal of International Law ASEAN : Association of Southeast Asian Nations ASIL : American Society of International Law AU : African Union

BYIL : British Yearbook of International Law CAT : Committee against Torture

CEDAW : Convention on the Elimination of

Discrimination against Women CERD : Convention on Elimination of Racial

Discrimination

CIL : Customary International Law CPC : Criminal Procedure of Cambodia CRC : Convention of the Rights of Child DSU : Dispute Settlement Understanding

ECCC : Extraordinary Xxxxxxxx in the Courts of

Cambodia

ECHR : European Convention on Fundamental Rights

and Freedom

ECOSOC : Economic, Cultural, Social Council (UN) EJIL : European Journal of International Law ETS : European Treaty Series

EU : European Union

GATT : General Agreement on Tariff and Trade Harv. L. Rev. : Harvard Law Review

HRC : Human Rights Committee

HRW : Human Rights Watch

ICC : International Criminal Court

ICCPR : International Covenant on Civil and Political

Rights

ICESCR : International Covenant on Economic, Social

and Cultural Rights

ICJ : The International Court of Justice ICRC : International Committee of Red Cross

ICTR : International Criminal Tribunal for Rwanda ICTY : International Criminal Tribunal for Former

Yugoslavia

IJRL : International Journal of Refugee Law IL : International Law

ILC : International Law Commission

ILM : International Legal Materials

ILR : International Law Report

IO : International Organization

ITLOS : International Tribunal of the Law of the Sea JCE : Joint Criminal Enterprise

NATO : North Atalantic Treaty Organization OCIJ : Office of the Co-Investigating Judges OP : Optional Protocol

OPCW : Organization of Prohibition of Chemical

Weapons

PCA : Permanent Council of Arbitration

PCIJ : Permanent Court of International Justice PIL : Public International Law

PTC : Pre-Trial Chamber

RES. : Resolution

UDHR : Universal Declaration of Human Rights UN : The United Nations

UNCLOS : The United Nations Convention on the Law of

the Sea

UNFCCC : The United Nations Framework Conference on

Climate Change

UNGA : The United Nations General Assembly UNHCHR : The United Nations High Commissioner for

Human Rights

UNHCR : The United Nations High Commissioner for

Refugees

UNSC : The United Nations Security Council UNTS : The United Nations Treaty Series

VCLT : Vienna Convention on the Law of the Treaties WTO : World Trade Organization

ជាំពក្ស ១

១.១. FY

ដសចក្តតដផើមត

, v W ˚* ˚ * G C

vɓ @ ɓ*:

ការរាវរជាវបានបងាា ញថ្ន ក្ំណក្ំគណើ ត្ដនចាបអនតរជាត្ិាធារណៈ មាន

របភពគៅក្ុនងទវើបអឺរុប

និងទវើបអាសុើ។ ក្ុនងទប

អាសុើ ទំនាក្ទំនង ក្ុនងវស័យ

ពាណិ ជជក្មមរវាងឥណាឌ និងចិន ចដលជារដាដចាស់ក្ុនងទវើបអាសុើ បានបគងើកត្

នូវវធា

នរលបរលងនូវទំនាក្ទំនងរបស់រដា@ង

ពើរគនោះ។1 គ@ោះបើជាយ" ងណាក្តើ

ចាបអ

នតរជាត្ិមានរបភពគៅក្ុនងទវបើ អឺរុប

មានការរក្

ចគរមើនរkូត្មក្ដល

សពវដថ្ង គោយារមានការរាវរជាវ រក្ាទុក្ និង ចងរក្ង ការអនុវត្តដន

វធា

នចាបអ

នតរជាត្ិរkូត្មក្ដល់គពលបចុចបបននគនោះ។

ការវវិ ត្តចាបអ

នតរជាត្ិ គក្ើត្គចញពើទំនាក្ទ

ំនងរវាងរដា ឬក្ុ

បរប

ទក្ុនងរសុក្

រចរក្

ាយមក្ដល់ក្រមិត្អនតរជាត្ិ។ មានរពឹត្ិតការណ៍ ពើរ ពាក្ពនធជា

មួយ

នឹងការវវិ ត្តគនោះ ចដលលួរបងាា ញជូន។ ទើ១ លឺការវវិ ត្តនគយបាយ តមគោល

លំនិត្ទសសនវជា នា។

ជ នាឲ្យមានការបគង

រដាសមយ

ទំគនើប និងសស្រងាគ មាស-

1 Xxxxx Xxxxxxxxx, Xxhexxxxx’x Xxxern Introduction to International Law (Xxxxx Xxxxxxxxx, XX), 7th ed., 1997, pp.8 and 13; Xxxxxxx X. Xxxx, Xxternational Law (Xxxx, XX), 6th ed., 2008, p. 14; Xxxxxxx X. Xxxxxxxxx, Xxndamental Perspectives on International Law (Xxxxxxx, Perspectives on IL), 1990, p.1; Tunkx Xxxxxx Xxxx, xxe Third World and International Law (Tunku, the Third World), 2007, pp. 13 and 15.

នឲ្

ការវិវតតនសោបាយ ត្តមសោលគំនិតទសេនវិ , យមានការបសងកើតរដឋសម័យទំសនើប (សតវតេរ៍ ១៥ និង ១៦)

នាកាលសមយគដើម របគទសរត្ូវបានដឹក្នាគំ ោយគសតច ចដលរលបរលងចដនដើ

ធំគធង និងមានគសតចរតញ់តមត្ំបនត្ូចៗផង គរកាមចំណុ ោះរបសគសតចចរក្

វាឡ។ គសតច គឡង

រលងរាជតមពូជពងស គkយ

តងខួលនជាអាទិគទព។ ពាក្យ

សមតើរបស់គសតច ជាសមតើរបសអា

ទិគទព ចាត្ទ

ុក្ដូចជាចាប់ ចដលរបជារាស្រស

រត្ូវគោរព។ ោម នការចបងចចក្ោចរ់ វាងាសនា និងការដឹក្នារដាគទ នាគពល

គនាោះ ពើគរពាោះថ្ន គសតចជារបមុខដឹក្នារំ ដា និងក្ជា

គមដឹក្នាា

សនា។ ការ

ដឹក្នាត

មចបបគនាោះ គោយគសតចនាសមយ

គនាោះ មានចរត្

ផ្អត ចការ។ របជា

រាស្រសត មិនចមនជារបធានដនចាបគទ ចត្ជាក្មមវត្ុថដនចាប។2 របជារាស្រសត មិន

មានសិទិធគសរភាព មានចត្កាត្ពវក្ិចចចំគពាោះរពោះរាជា។ គសតច លឺជាគៅរក្ម

គkយ

ោម នការចបងចចក្អំណាចរវាងាថ បន

ដឹក្នាស

ំខានៗ

របស់រដាគទ។

ក្ុនងទំនាក្ទ

ំនងខាងគរៅ គសតចចត្ងចត្គធវើសស្រងាគ ម ដគណតើ មកានកា

បពរងើក្

ទឹក្ដើ។ គោយយល់គឃញ

នូវការដ

នារំ គបៀបគនោះ ចដលបងកទុក្ខគ@សដល

របជាពលរដា គkយ

របគទសជាត្ិ បានជួបនូវគរោោះវក្

វរ រក្ុមអនក្ទសសនវជា

បានពិចារណា និងបគងកើត្ជារទឹស

ចដលមានឥទធិពលយ" ងខាល ង

នាគំ ៅដល

ការត្សូ˜គរប

រមោះពើការដឹក្នាផ្អ

ត ចកា

រ។ ទសសនវទ

ូ បានគផ្អត ត្សំខាន់ គលើខលឹមដន

ភាពដថ្លថ្ូនររបស់បុលគល ចដលជាសមាសភាព នាឲ្

យសងគមមានភាពរក្

ចគរមើន

និងគសថរភាព។ ធមមជាត្ិបគងកើត្មនុសសមក្ ផល

់នូវសិទ

និងគសរភា

ពមក្ជា

2 Peoples, as subject of law, have rights and obligations while they are considered objects of law, they do not have rights and subject to sale as goods, see Xxxxxxx Xxxx, xxndbook of International Law (Xxxxxxx Xxxx, xxndbook), 2005, p. 13.

មួយ។ គនោះជាសិទធិពើធមមជាត្ិ (Natural Rights) ចដលមនុសសមាន ក្ុនងនាម

ជាមនុសស មិនចមនរដា ឬអាទិគទពជាអនក្ផតលសិទិធគឡយ។

ទសសនវទ

ូ បានពិចារណាគឃញ

ថ្ន បុលគលរលបរូបមានសិទធិ និងគសរភាព

គkយ

គោយាររបគយជនប

ុលគលមាន ក្ៗ

ការអនុវត្តសិទ

និងគសរភា

ព អាច

នឹងបោះ

ពាល់សិទិធអនក្ដដទ ចដលនងឹ បងក ឲ្យមានជគមាល ោះ ឬអរភា

ពក្ុនងសងគម។

បុលគលមាន ក្ៗ

រត្ូវគោរពសិទិធគសរភា

ពរបស់បុលគលដដទគទៀត្។ ដូចគនោះ រដារត្ូវ

បគងកើត្ចាប់ ចដលក្ុនងគនាោះ សរគសរក្ំណត្អព

ើសិទិធគសរភា

ព ចដលបុលគលមាន

និងអើវចដលបុលគលមិនរត្ូវគធើវ។ ជាមួយោន គនោះ ចាបច់ ចងបគងើកត្ាថ បន យនត

ការអនុវត្តចាប។

ាថ បន

គនោះ រត្ូវបានបគងកើត្គឡង

គដើមបប

គរមើរបគយជន

របជាជន គkយ

អនក្បគរមើការងារក្ុនងាថ បន

ជាត្ំណាងរបស់របជាជន។ អនក្

ត្ំណាង រត្ូវបានគរជើសតង

គឡង

តមរយៈការគបាោះគឆ្ន ត្។ របសិនគបើពួក្

អនក្ត្ំណាងខក្ខានមិនគធើវតមការសនា ចដលថ្ននឹងគធវើការសរមាបរបគយ ជនអនក្ចដលខួលនត្ំណាង ពួក្គលនឹងទទួលខុសរត្ូវ ដូចជាចាក្គចញពើ អំណាចជាគដើម។ លំនិត្ និងទសសនៈគនោះ រត្ូវបានវវិ ត្តន៍ និង ទទួលយក្រkូត្ មក្ដល់សពវដថ្ងគនោះ។

ត្ុលាការរត្ូវបានបគងកើត្គឡង គដើមបោក្គ@សទណឌ ចំគពាោះអនក្របរពឹត្តគលើស

នឹងចាប់ និង@ម@រឲ្យត្ុលាការមានឯក្រាជយភាព ពើអំណាចរបស់គសតច។

ទសសនវទូ បានរត្ួសរតយថ្ន អនក្ចដលជាអនក្រលបរ់ លង មិនរត្ូវជាអនក្គធវើ

ចាបគ់ ទ ពើគរពាោះគបើមិនដូចគនោះ អនក្រលបរ់ លងនឹងគធើវចាប់ បគរមើផល

របគយជនរ៍ ក្ុមខួលន ចាក្ឆ្ង យពើក្ិចចសនាសងគម3 នាឲ្

យមានការត្វា" បងកឲ្យ

មានភាពវក្

វរក្ុនងសងគម។ ដូចគនោះ របជាពលរដា រត្ូវការាថ បន

គធើវចាប់ ចដល

ឯក្រាជយពើ រោា ភិបាល (អនក្រលបរលង) និងត្ុលាការ។ គនោះ លឺចផអក្តមរទឹស

ដនការចបងចចក្អំណាច។ គោយារ@ងអនក្រលបរលង @ងអនក្ចដលរត្ូវគល

រលបរលងសុទធសឹងជាមនុសស មានភាពគសើ ពោន ចំគពាោះមខុ ចាប់ និងទទួល

ខុសរត្ូវចំគពាោះមុខចាប់ គោយោម នគរសគអើង អនក្រលបរលងរបគទស ក្រ៏ ត្ូវ

សថិត្គៅគរកាមចាបចដរ។ ក្ុនងនយ

គនោះ អនក្រលបរ់ លង រត្ូវដឹក្នាត

មចាប។

ជាសរុប រទឹសើត@ងអស់គនោះ ជារម

ឆុលោះបញ្ហង

នូវ របជាធិបគត្យយ ß fn

(Rule of Law) សិទិធមនុសស ចដលមានការវវិ ត្ត និងជោះឥទធិពលយ" ងខាល ង

គលើការផ្អល ស់បូតរដនរបត្ដឹក្នាំ និងនគយបាយរkត្ូ មក្ដល់គពលបចុចបបនន

គនោះ។ គនោះគkយ

លឺជារទឹសើតដនការបគងត្កើ និងរលបរលងរដាសមយ

ទំគនើប។

រទឹសតើ@ង

គនោះ បងាា ញពើភាពផុទយោន គសទើររលបទ

ិដាភាព ដនការដឹក្នាគរកាម

របបរាជានិយមសមយគនាោះ។ រទស

តើ@ង

គនោះ នាឲ្

យមានបដវិ ត្តន៍ វាយរល

អំណាចគសតចគៅក្ុនងរបគទសបារាង

។ ជាលទធផល បដិវត្តន៍នាឲ្

យមានការចចក្

ោចរ់ ដា និងាសនា។ គស គៅចត្ជាគមាសនា រោា ភិបាលជាអងគភាព

រលបរ់ លង សភាជាអនក្គធវើចាប់ ត្ុលាការជាអនក្បក្រាយចាប់ គkយាថ បន

@ងបើគនោះរត្ូវសិថត្គៅឯក្រាជក្យពើោន ។ របជាពលរដា មានសិទិធគសរភាពគស

ភាព ចូលរម

សក្មមភាពនគយបាយ ទទល

បានយុត្តិធមគ៌ ៅគពលមានការ

រគលាភបំពានគលើសិទិធរបស់ខួលន។ អនក្ដឹក្នាំ រត្ូវដឹក្នាត

មចាប។

គរកាយពើ

បដិវត្តន៍ ទទួលបានគជាលជយ គោលការណ៍ ចមបង @ញគចញពើរទឹសើត@ង

3 Xxxx-Xxxxxxx Xxxxxxxx, Xx the Social Contract, Translated by Xxxxxx X. Xxxxx, 1987.

គនោះ រត្ូវបានោក្ប របគទស។

ញ្ូច លក្ុនងចាបរ់ ដាធមមនុញ្ដ ចដលជាចាបក្

សស្រ្គគ ម

ំពូលរបស

រពឹត្ិតការណ៍ ខាងគលើ បងាា ញពើការរគងាគ ោះរគងើគអំណាចដឹក្នាក្ុនងរបគទស@ង

មូល គkយ

បានជោះឥទិធពលដល់រពឹត្ត

រណ៍ ទើពើរ ចដលជាសស្រងាគ មាសនា។

ចរក្ភព Roman មានមនុសសមួយចំនួនជារលើសតបរស័ទ។ ពួក្គលយក្វហារ

Roman Catholic Church ជាក្ណាត លសរមាបភា

ជ បប

ុលគលគៅនឹងអាទិគទព។

គនោះគធវើCJរលើសតមួយចំនួនក្ុនងចដនដើចំណុ ោះ ចដលចងរបារស័យ គោយផ្អទ ល់ ជាមួយអាទិគទព ů fF“ A"ñ Bible មិនសបាយចិត្ត។4 រមជាមួយមូល

គkត្ុគផសងគទៀត្ ពួក្អនក្ត្វា" ចដលគៅថ្ន Protestants បានចាបគ់ ផតើមមាន

ទំនាស់ជាមួយ Catholics។ ទំនាស់F,f d F bស្រងាគ ម nbមានពើរ

ដំណាក្កា

ល។ ដំណាក្កា

លទើ ១ (ឆ្ន ១

៦១៨ ដល់ ១៦៣៥)

គសតចចរក្ភពគៅរក្ាអំណាចបាន។ ដំណាក្កាលទើ២ ពើឆ្ន ំ ១៦៣៥ ដល

១៦៤៨ មានការចូលរម

ពើគស

អាឡមង

់ ចដលនាឲ្យគសតចចរក្ភព បានចុោះ

ចាញ់។ សស្រងាគ មបានគធវើឲ្យរគងាគ ោះរគងគអំណាចគសតចចរក្ភព គបើក្ដដឲ្យគសតច

រតញ់ Ųt ñ ñU ñRរបចាត្ំបននើមួយៗ ទទួលបានអំណាច រលបរលងត្ំបន

ឯក្រាជយពើគសតចចរក្ភព។ ត្ំបន@

ងគនាោះ ក្បា

នកាល យជាត្ំបនឯក្រាជយ

ចដលអាចចាត្ថ្ន

ជារដាក្ុនងនយ

រដា តមចាប់អនតរជាត្ិបចុចបបនន។ គដើមបបងាក រ

ក្ុំឲ្យមានសស្រងាគ ម រដា ឬត្ំបន@

ងគនាោះ បានរសុោះរសល

គធើវសនិធសញ្ហ

4 Xxxxxx-Xxxxxxx Xx Xxxxx, Xxsphalia, in Encyclopedia of Public International Law, 1984, pp. 1465-69.

Wesphalia ចចងពើវធា

នរលបរ់ លងរដា និង ទទួលាគ ល់នូវគសរភា

ព ាសនា

របស់ជនភាលត្ិច។5 ត្ំបននើមួយៗ ក្ំណត្់ាសនារបស់ខួលន និងទទួល

ាគល់អធិបគត្យយភាពរបសត្ំបនក្

ុនង Holy Roman Empire។ រលបភា

លើ រត្ូវ

ការពារមារត សតើពើ សនិតភាព គោយោម នការគរសគអើងចផអក្តមាសនា។

ជាមួយោន គនោះ សនសញ្ហដ ក្មានចចងអំពើការគោោះរាយជគមាល ោះ។ គ@ោះបជាើ

យ" ងគនោះក្ើត នាគពលគរកាយមក្ មានសស្រងាគ មបងកគឡងគោយគសតច Napoleon

របស់របគទសបារាង ចដលបានបញ្ច បគោយសនធិសញ្ហដ Verseille និងបគងើកត្

នូវសនធិសញ្ហដ ឆ្ន ំ ១៨៩៩ សរមាបគោោះរាយជគមាល ោះ។ រពឹត្តិការណ៍ @ងអស

គនោះ នាឲ្យមានការបគងកើត្នូវវធា រវាងរដា។

នជាkូរចk សរមាបរលងរលង ទំនាក្ទំនង

រពឹត្ិតការណ៍ ចុងគរកាយ លឺសស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទើ២ ចដលបានបញ្ច បគ់ ៅក្ុនងឆ្ន

១៩៤៥ នាឲ្យមានការបគងកើត្អងគការសkរបជាជាត្ិ បនតគវនពើអងគការសងគម

របជាជាត្ិ និងត្ុលាការយុត្តិធមអនតរជាត្ិ បនតគវនពើ Permanent Court of

International Justice បគងកើត្គរកាយបញ្ច ប់សស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទើ១ ។ ធមម-

នុញ្ដអងគការសkរបជាជាត្ិ រត្ូវបានអនុមត្ គោយោក្់គចញ នូវវធាន

ហាមឃាត្ការគរបើក្មាល ងទព

គដើមបគើ ោោះរាយបញ្ហា គលើក្ក្មពសស

ិទធិមនុសស

រពម@ងបានចចងពើគោលការណ៍ ចមបង ជាគរចើនសរមាបរលបរលងទំនាក្

ទំនងរវាងរដា និង បគងកើត្ាថ បនអនតរជាត្ិសំខានគផសងៗគទៀត្។ វធាន

5 Buergenthal and Sean D. Murphy, Public International Law (Thomas, PIL), 2007, p. 12; Tunku, the Third World, supra note 1, p. 13; Harold Hongju Koh, why do nations obey international law? 106 Yale Law Journal (1997), p. 2607-2068.

សោយសោកបណ្ឌិ ត មាស បរ៉ា សាស្រ្សាត ចារយចាប់អនតរជាតិ ទំព័រ s

@ងគនាោះ រត្ូវបានចាត្ថ្ន

ជាវធា

នចាបអ

នតរជាត្ិសkសមយ

គkយ

រត្ូវបាន

វវិ ត្តន៍ រក្

ចគរមើនរkូត្មក្ដល់គពលបចុចបបនន។6

ជាសរុប ការបគងកើត្ និងវវិ ត្តន៍ដនចាបអនតរជាត្ិ មានជាយរូ យរមក្គkយ។

រពឹត្ិតការណ៍ ក្ុនងរបវត្តិាស្រសត បានរុញរចានឲ្យមានការចរបរបួលដនរបត្់នគយ

បាយ ចផអក្តមរទឹសតើទសសនវជា

ជ ។ ការវវិ ត្តគចញមក្ពើ វធា

នក្ុនងរបគទស គរបើ

របាស់ក្ុនងទំនាក្ទ់ ក្រមិត្អនតរជាត្ិ។

ំនងជាមួយរបគទសមួយក្ុនងត្ំបនម

ួយ គkយ

រក្

ាយមក្

១.២. ចាប់អនតរជាតិសាធារណ្ៈនសពលបចុចបបនន

មុនសស្រងាគ មគលាក្គលក្ើ ទ១ មានចត្សនិធសញ្ហដ អនតរជាត្ិចំនួនត្ិចត្ួច7 និង

ាថ បន

អនតរជាត្ិត្ិចត្ួចសរមាបអនុវត្តចាប់អនតរជាត្ិ8។ ក្ុនងគពលបចុចបបនន

ចាបអ

នតរជាត្ិមានការវវិ ត្ត រក្

ាយភាយយ" ងខាល ង

និងឥត្ឈបឈរ។

មានវធា

នចាបជា

គរចើន ចចងរលបរ់ លងទំនាក្ទំនងរវាងរដា និងរដា រដា និង

បុលគល រដា និងអងគការអនតរជាត្ិ ក្ុនងវស

័យជាគរចើនដូចជា បរា

ថ ន សិទធិ

មនុសស គសដាក្ិចចជាគដើម។ វស

័យ@ង

គនាោះ មានទំនាក្ទំនង និងពឹងចផអក្ោន

គៅវញគៅមក្។

6 Peter Malanczuk, IL, supra note 1, pp. 11 and 12.

7 1899 Hague Conevntion for the Pacific Settelemnt of International Disputes; 1907 Hague Convention relative to the Opening of Hostilities; 1907 Hague Convention respecting the Laws and Customs of War on Land.

8 For instance, the Permanent Court of Arbitration and the League of Nations; for the League of Nation, see Helmut Volger, A Concise Encyclopedia of the United Nations (Helmut, A Concise of the UN), 2nd ed., 2010, pp. 477-478.

បុលគលបានកាល យ ជារបធានដនចាបអ

នតរជាត្ិ។ រដជា

គរចនើ រត្ូវបានបគងកើត្ ជា

ពិគសស ក្ុនងទសវត្សរទ

ើ ៧០9 គkយ

បានកាល យជាសមាជិក្របស់អងគការសk

របជាជាត្ិ។ រដាបាន ោក្ប

ញ្ូច លចាបអ

នតរជាត្ិ គៅក្ុនងចាបជា

ត្ិ ចូលរម

យ" ងសក្មមជាងមុន ក្ុនងការគធើវសនធិសញ្ហដ និងក្ុនងក្ិចចការងាររបស់ាថ បន

អនតរជាត្ិ។ រដាបានោក្ពា

ក្យបណតឹ ងជាគរចន

ចូលមក្ត្ុលាការអនតរជាត្ិ

គkយ

រដាមួយចំនួន បានពិភាក្ាយ" ងផុសផុល ក្ុនងដផទក្ុនងរបគទស អំពើវធាន

ការ និង ការគោរពតមចាបអ

នតរជាត្ិ។ ាថ បន

អនតរជាត្ិជាគរចើន រត្ូវបាន

បគងកើត្។ ក្បុចនត អវើចដលជាក្តើបារមភ លឺការសិថត្គៅគោយដុំៗ និងជួនកាលមិន

សុើសងាវ ក្ោ

ន (Fragmentation of International Law)10 ដនវធា

នអនតរជាត្ិ

និងាថ បនអនតរជាត្ិ។ គនោះគោយារ បលគលុ ចដលអនុវត្តចាប់ ឬគធើវចាប

អនតរជាត្ិ មក្ពើរបពន

ធចាបគ់ ផសងោន មានាថ បន

ជាគរចើនក្ុនងវស

័យគផសងៗ

គទៀត្ ោក្គចញនូវចាប់គរៀងៗខួលន និង ការអនុវត្តចាបអនតរជាត្ិគោយរដា

មានក្រមិត្ខុសៗោន ផងចដរ។ គនោះបងកជាបញ្ហា ពិបាក្ និងមិនអាចគធវើគៅរច

ក្ុនងការចងរក្ង និងធានាយ" ងណាក្ុំឲ្យមានការបគងកើត្វធា ឬផុទយោន។

នមិនសុើសងាវ ក្ោ

១.៣. និយមន័យននចាប់អនតរជាតិសាធារណ្ៈ

ចាបអ

នតរជាត្ិ រត្ូវបានគលផតល់នយ

ថ្ន ជាបណុតំ ដនវធា

ន រលបរ់ លងទំនាក្

ទំនងរវាងរដា និងរដា។ គនោះជានយ ចដលរត្ូវបានផតល់ គៅមនសុ ស្រងាគ មគលាក្

9 Helmut, A Concise of the UN, supra note 8, pp. 68-69.

10 Conclusions of the work of the Study Group on the Fragmentation of International Law: Difficulties arising from the Diversiifcation and Expansion of International Law , Yearbook of the International Law Commission, 2006, vol. II, Part II.

គលើក្ទើ២។11 និយមនយ

ដនចាបអ

នតរជាត្ិ មានការចរបរបួល គរកាយពើ

សស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទើ ២ ចដលមានខលឹមារថ្ន ជាបណុតំ វធា

ន រលបរ់ លង

ទំនាក្ទំនងរវាងរដា និងរដា រដា និងឯក្ជន រដា និងអងគការអនតរជាត្ិ។12

បចរមបរមួលគនោះ គក្ើត្មាន គោយារការវវិ ត្ត ជាពិគសសទំនាក្ទំនងរវាងរដា

និងរដា។ និយមនយ

មុនការចរបរបួល ឆុលោះបញ្ហច ង

នូវអធិបគត្យយភាពោចខាត្

របស់រដា (Absolute State Sovereignty) គkយមានចត្រដាគទ ចដលជារប

ធាន ( Subject) ដនចាបអ

នតរជាត្ិ។13

ជំkរគនោះ នាឲ្យមានការយល់ថ្ន ការរបរពឹត្គត លើរបជាជាត្ិ ដូចជាការបំពារ

បំពានសិទិធ គោយអាជាញ ធររលបរ់ លងរបស់ខួលន ជាក្ិចចការងារដផទក្ុនងរបស់រដា។14 របជាជាត្ិោម នសិទធិ ចដល@ម@រឲ្យមានកាត្ពវក្ិចចរបស់រដា ក្ុនងការការពារ

សិទធិ។ បុលគលñˆោម នកាត្ពវក្ិចច គរកាមចាបអ

ចដរ។ ជាលទធផល មានការរគំ លាភនូវសិទិមធ

នតរជាត្ិ ឲ្យគោរពចាបអនតរជាត្ិ

នុសស គោយរដា ឬបុលគល គkយើ

មិនរត្ូវបានគចាទរបកាន់ ោក្គ@ស ចំគពាោះក្ំkុសរបរពឹត្តគលើសនឹងចាប

អនតរជាត្ិគឡយ។ គនោះ នាឲ្យមានការចចងចាប់ រលបរលងទំនាក្ទំនងរវាងរដា

និងបុលគល ផតល់នូវកាត្ពវក្ិចចដល់រដា និងបុលគល។ របសិនគបើរដា ឬបុលគល

របរពឹត្តគលើស

ចាបអ

នតរជាត្ិ នឹងនាឲ្

យមានការទទួលខុសរត្ូវ។

11 Rebecca M.M. Wallace, International Law (Rebecca, IL), 4th ed., 2002, pp. 1 and 2; William, Perspectives on IL, supra note 1, p.1.

12 Thomas, PIL, supra note 5, p.2.

13 Thomas, PIL, supra note 5, p. 1.

14 Anthony Aust, handbook, supra note 2, p. 216.

១.៤. ចាប់អនតរជាតិសាធារណ្ៈ និងចាប់អនតរជាតិឯកជន

ចាបអ

នតរជាត្ិ មានពើររបគភទ៖ ចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈ និង ចាបអនតរ

ជាត្ិឯក្ជន (Private International Law)។ ចាបអនតរជាត្ឯក្ជន រត្ូវ

បានផតល់នយ

ថ្ន ជាបណុតំ វធា

ន រលបរលងទំនាក្ទំនងរវាងរបជាពលរដា

របគទសមួយ និងរបជាពលរដារបស់របគទសមួយគទៀត្។15 ចាបគនោះ រត្ូវ

បានគលោក្គ្ម ោះ គផសងៗ ដូចជា Conflict of Law16។ អាពាk៍ពិពាk៍ រវាងរបជាពលរដារបគទសមួយ នឹងរបជាពលរដារបស់របគទសមួយគទៀត្ ជា

របធានបទ ចចងគរកាមចាបអនតរជាត្ិឯក្ជន។ ចាបគ់ នោះ នឹងចចងអំពើ

លក្ខខណឌ ចដលអាពាk៍ពិពាk៍ រត្ូវបានទទលាគ ល់ គោយរដាមួយគទៀត្។

អារស័យគkត្ុគនោះ ការទទួលាគ ល់ ឬមិនទទួលាគ ល់ លឺចផអក្តមចាប ជាត្ិ។

ក្ិចចរសបជាមួយនឹងចាបជាត្ិរបស់របគទសមួយ អាចមិនរសបជាមួយចាប

របស់របគទសមួយគទៀត្។ គដើមបគើ ោោះរាយបញ្ហា គនោះ គៅក្ុនងក្រមិត្សក្ល

មានការចងរក្ងវធា

នរម

ចដលរដា@ង

អស់ អាចអនុវត្តបាន ក្ុនងបំណង

រលបរលងទំនាក្ទំនងបុលគលសថិត្គៅក្ុនងចដនយុតត ធិការរបស់ខួលន។គោយារ

របគទសមួយចំនួន មានចាបអ

នតរជាត្ិឯក្ជន17 របស់ខួលន ឬ របគទសខលោះមិន

មានចាប់ ចត្មានការអនុវត្តគផសងៗ ចដលនាឲ្យមានការលំបាក្ក្ុនងការអនុវត្ត

15 Jan-Jaap Kuipers, the European Union and Private International Law (Jan-Jaap, Private IL), 2012, p. 2.

16 Id., p. 21.

17 Id., p. 149; Jerzy Rajski, the New Polish Private International Law, 15 International and Comparative Law Quarterly, 1965.

វធា

នសក្ល18 សនស

ញ្ហដ សើតពើចាបអ

នតរជាត្ឯក្ជនក្ុនងត្ំបនអ

ឺរប

រត្ូវបាន

គរៀបចំគឡង

គដើមបរើ លបរ់ លងទំនាក្ទំនងរវាងរបជាពលរដាក្ុនងត្ំបនគនោះ។19

សនិធសញ្ហដ គនោះ អាចគក្ើត្មានគឡង

បាន គោយាររបគទសក្ុនងត្ំបនអ

ឺរប

មានវបបធម៌ និងរបដពណើ រសគដៀងោន ។20 គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ រដា និងរដា

បានគធវើនូវសនធិសញ្ហដ គទវភាលើពាក្ព

នធជាមួយចាបអ

នតរជាត្ិឯក្ជន គដើមប

សរមួលទំនាក្ទំនង រវាងពលរដាក្ុនងរបគទស@ងពើរគនោះ តមរយៈការគធើវឲ្យ

មានឲ្យភាពសុើសងាវ ក្រ់ វាងវធា

ន@ង

គនាោះ។21

ចាបអ

នតរជាត្ិាធារណៈ និង ចាបអ

នតរជាត្ិឯក្ជន មានទំនាក្ទ

ំនងជា

មួយោន ។ អាពាk៍ពិពាk៍រវាង របជាពលរដរា បស់រដាពើរ សថិត្គៅគរកាមចាប

អនតរជាត្ិឯក្ជន ក្ប

ុចនតការរបរពឹត្តមិនបានលអ ចំគពាោះាវ មើ ឬ ភរយ

របស

របជាពលរដាខួលន ចដលនារំ kូត្ឲ្យមានការរគំ លាភសិទធិមនុសស នាឲ្យកាល យ ជាបញ្ហា បញ្ដត្ិតគោយចាបអនតរជាត្ិាធារណៈ។

១.៥. ការចងរកង និង ការអភិវឌ្ឍចាប់អនតរជាតិ

ការអនុវត្ត និងរទឹសតើដនចាបអនតរជាត្ិ មានភាពចរមូងចរមាសជាគរចើន។

ចាបអ

នតរជាត្ិបចុចបបនន រត្ូវបានចាត្ថ្ន

ជាផលិត្ផលរបស់របគទសគលាក្

ខាងលិច គkយ

រត្ូវបានគធវើគឡង

តងពើមុនរបគទសខលោះ ក្ុនងទវើបអាសុើ ឬ

អាស្រkក្

មិន@នបា

នឯក្រាជយ។ មានាថ បន

ជាគរចើន រត្ូវបានបគងកើត្គឡង

18 James Fawcett, Private International Law (James, Private IL), 14th ed., 2008, p. 11; for the Hague Conference on Private International Law, see http://www.hcch.net

19 Jan-Jaap, Private IL, supra note 15, p. 7.

20 James, Private IL, supra note 18, p. 12.

21 Jan-Jaap, Private IL, supra note 15, p. 139.

ចដលចូលរម

ក្ាងវធា

នចាបអ

នតរជាត្ិ។ ការអនុវត្តចាប់ អនតរជាត្ិគោយ

របគទសនើមួយៗ ក្មា៏

នភាពគផសងៗោន ។ វធា

នចាបខ

លោះ kួសសមយ។

វធា

នខលោះគទៀត្ រត្ូវបានកាល យជាចាបទំគនៀមទមាល បអ

នតរជាត្ិ (Customary

International Law or Unwritten Law)។ វធានរបគភទគនោះខលោះ រត្ូវបាន

ចងរក្ងោក្ប

ញ្ូច លក្ុនងសន

ញ្ហដ ។ ជាចុងគរកាយ ចាបទំគនៀមទមាល ប

អនតរជាត្ិ មិនរត្ូវបានសរគសរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរគទ។ គនោះនាឲ្យមានការ

ចខវងោន និងការមិនទុក្ចិត្តចំគពាោះចាបអនតរជាត្ិរបគភទគនោះ។ @ងគនោះ ជា

អងគគkត្ុបងាា ញអំពើភាពអាណាធិបគត្យយ ដនការអនុវត្តចាបអនតរជាត្ិ។ គនោះ

ក្ជា៏

មូលគkត្ុជំរុញឲ្យមានការចងរក្ង និង អភិវឌឍន៍ចាបអ

នតរជាត្ិផង

ចដរ។ ចាបទំគនៀមទមាល បអ

នតរជាត្ិមួយ រត្ូវបានចងរក្ងោក្ប

ញ្ូច លគៅ ក្ុនង

សនិធសញ្ហដ ។ បចនថមពើគលើគនោះ វស័យថ្មើៗមួយចំនួន ដូចជាការទទួល ខសុ រត្ូវ

របស់រដា22 រត្ូវបានគរៀបចំគឡង

។ គោលបំណងគនោះ គដើមបគើ ធវើឲ្យវធា

នចាប

អនតរជាត្ិ កានច់ ត្មានសុរក្ឹត្ភាព និងភាពសុើសងាវ ក្់ ចដលនាឲ្យមានភាព ងាយរសួលក្ុនងការអនុវត្ត និងអនុវត្តន៍កានច់ ត្មានរបសិទធភាព។

22 James Crawford, the International Law Commission’s Articles on State Responsibility of International Organization, 2002, p. 1; other issues have been under process of codification are recognition of States, jurisdictional immunities, see Mathhew Craven, the Decolonization of International Law, 2007, p. 94; Helmut, A Concise of the UN, supra note 8, p. 395.

ជំពូក ២ របធានននចាប់អនតរជាត

២.១. រដឋ

រដាជារបធានដនចាបអ

នតរជាត្ិ23ជាយូរលងម

ក្គkយ

និងជារបធានគពញ

គលញ។ គនោះមាននយ

ថ្នរដា មានសិទ

និងកាត្ពវក្ិចច។ រដា អាចគធើវបណតឹ ង

គៅត្ុលាការអនតរជាត្ិ និង មានឋានៈជានើត្ិបុលគលអនតរជាត្ិ (International Personality24) ចដលតមរយៈគនោះ រដាអាចចរចា និង ចុោះសនធិសញ្ហដ ជាមួយ

របធានដដទគទៀត្របស់ចាបអនតរជាត្ិ ដូចជាអងគការអនតរជាត្ិ។

រដាមានធាត្ុផសច

ំនួនបើ៖ របជាជន ចដនដើ នង

ាថ បន

រលបរ់ លង។25 រដា មាន

ទរមងយ

" ងត្ិចពើររបគភទដូចជា៖ រដាគ@ល (ក្មុពជា) និង រដាសkពនធ ដូច

ជា ឥណាឌ សkរដាអាគមរក្

អូរាត លើជាគដើម។

២.១.១. ធាតុផេននរដឋ

២.១.១.១. របជាជន

របជាជន ជាសមាសភាAមួយ គដើមបឲ្យអងគភាពមួយមានលក្ខណៈរលបរ់ ោន

ចដលគៅថ្នជារដា។ របជាជន អាចមានចំនួនត្ិច ឬគរចើន គkយ

ចាបអ

នតរ

23 William, Perspectives on IL, supra note 1, p.35; Budislav Vukas and Trpimir M. Sosic, International Law: New Actors, New Concepts Continuing Dilemmas (Budislav, IL), 2010, p. 381.

24 Budislav, IL, supra note 23, p. 99.

25 William, Perspectives on IL, supra note 1, p.36; Thomas, PIL, supra note 5, p. 22.

ជាត្ិ មិនបានក្ំណត្់ គត្ើរបជាជនមានចំនួនបុនាម ននាក្់ ចដលអាចគធើវឲ្យអងគ

ភាពមួយកាល យគៅជារដាគទ។26 ជាការជាក្ច់ សតង ក្ុនងគពលបចុចបបននគនោះ រដាខលោះ

មានរបជាជនរបចkល ឬ ត្ិចជាងមួយលាននាក្។ រដាខលោះមានរបជាជនគរចើន

ពាន់លាននាក្់ (ចិន)។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ របជាជនលួរមានចំនួនគរចើនលួរ

សម គដើមបស

មលម

គៅនឹងការចំណាយ គៅគលើដំគណើ រការដឹក្នាដស

ុមល

ាម ញអសថ្

វកា

ជាគរចើនរបស់រដាមួយ។

អវើជារបជាជន មិនរត្ូវបានក្ំណត្គ់ ោយចាបអនតរជាត្ិគទ។ ការក្ំណត្

បុលគលណាមួយជារបជាពលរដារបស់ខួលន លឺ ចផអក្គៅតមចាប់របស់រដាគនាោះ

។27 របជាជន ក្ុនងរបគទសមួយ មានសមាសភាពគរចើន ដូចជា ជនជាត្ិគដើម

និងជនភាលត្ិច ចដលចូលគៅរស់គៅ គkយបគងើកត្ជាសkលមន៍ ចដលមាន

ចំនួនត្ិច គបើគធៀបជាមួយរបជាជនគដើម។ បចុចបបននគនោះ មិនមានរដាណាមួយ

ចដលមានចត្ពូជាសនច៍ ត្មួយគឡយ

។ គនោះមិន@នល

ិត្ដល់ាសនាគផសង

ៗ ចដលរបជាជនក្ុនងរដាគនាោះទទួលយក្ផង។ ក្ុនងរដាមួយ អាចមានរបជាពល

រដា មានសញ្ហជ ត្ិពើរ គkយ

ក្អា៏

ចមានរបជាជន ចដលោម នសញ្ហជ ត្ិផងចដរ។

យ" ងណាក្គ៏ ោយ រក្ុមមនុសស ចដលរស់គៅគលើចដនដើ ចដលជាសមាសភាព

នាឲ្យអងគភាពណាមួយកាល យជារដា រត្ូវចត្ជារបជាជនអចិដស្រនតយ។28

26 William, Perspectives on IL, supra note 1, p.36; Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 76.

27 Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 76; ICJ, Nottebohm Case (Second Phase), Judgement of 6 April 1955, UN, Summaries of judgements, Advisory Opinions and Orders of the ICJ (ICJ, Nottebohm), 1992, p. 33.

28 Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 76.

២.១.១.២. ដដនដ

ចដនដើអាចមានទំkត្

ូច ឬក្៏ធ

ចដនដើ រត្ូវបានក្ំណត្គៅគោយរពំ

របទល់។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ គដើមបប

គងើ

បានរដាមួយ ចាបអ

នតរជាត្ិមិន

@ម@រឲ្យមានរពំរបទល់ជាក្លា់

ចដនដើជាសមាសភាAមួយ ដស

ក្រលបចណុ ច ១០០ ភាលរយគឡយ។

ំខានដ់ នរដា។ ចដនដើ មានដើគោក្ គរកាមដើ

សមុរទ គរកាមសមុរទ និងអាកាស។29 ចដនសមុរទមានទំkំ គៅតមចាប

សមុរទ លឺ ១២ មា" ល (Mile) ពចខសបនាទ ត្មូលោា ន (Baseline) ។30 គល

គៅមិន@នន

ិយយបានថ្នច Fបុនា

ម នពើដើ គៅលំkអាកាស ឬគៅគរកាមដើ

ជាក្មមសិទិធរបស់រដា។ នាវា ឬ យនតគហាោះ ចដលជាក្មមសិទធិរបស់រដាមួយ រត្ូវ

បានគលចាត្់ ថ្នជាចដនដើរដាមួយ សរមាបអនុវត្តនច

ាប់ ក្ុនងក្រណើ មាន បទ

ឧរក្ិដាគក្ើត្មានគឡង។

ចដនដើ រាបប

ញ្ូច លនូវដើរបស់ាថ នទូត្បរគទស តង

គៅក្ុនងរដាគនាោះ។ ដើរបស

ាថ នទូត្ រត្ូវបានរបលល់គោយរដា ចផអក្គៅតមគោលការណ៍ គៅវញគៅមក្

សរមាប់របត្ិបត្ិតការងារទូត្ ក្ុនងរយៈគពលយូរអចងវងណាមួយ ចត្វាគៅចត្

ជាដើរបស់រដាចដលរបលល់គនាោះ។ គលពុំលួរមានការយល់រចឡថ្ន ដើគនាោះជាដើ

របស់រដាោក្ទ

ូត្គទ។ រដាចដលទូត្តង

គៅ មន

ហា˜ នចូលក្ុនងទូត្ គោយោម ន

ការអនុញ្ហដ ត្ គោយារ ខួលនមានកាត្ពវក្ិចត

មចាបអ

នតរជាត្ិ ឲ្យគោរពនូវ

អភយឯក្សិទធិទត្ូ ។

29 Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 76.

30 Gary Knight and Hungdah Chiu, the International Law of Sea, 1991,p. 247; the 1982 United Nations Convention on the Law of the Sea (the UNCLOS), Art.3, www.un.org/depts/los/index.htm.

២.១.១.២.១. សោលការណ្៍ Uti Possidetis31

គោលការណ៍ គនោះ ចាបក្

ំគណើ ត្ក្ុ

សត្វត្សf' ទើ ១៧ ក្ុនងបណាត របគទស

Latin America និងរត្ូវបានទទួលាគ ល់ នងអនុវត្តតម ក្នុងទើវបអា kក្។

វាជាគោលការណ៍ ចដលត្រមូវឲ្យទទួលាគ ល់រពំរបទល់ ចដនដើខណឌ ចចក្ចដន

ដើគធវើគឡង

គោយរបគទសោក្អា

ណានិលម។ គkត្ុផលគៅពើគរកាយគោល

ការណ៍ គនោះ គដើមបបងាក fក្ុំឲ្យមាន ការគសើគររើ ពំចដន ចដលនាបងកឲ្យមានសស្រងាគ ម

ឬមានអរភា

ពរវាងរដា និងរដាជិត្ខាង។32 គោលការណ៍ គនោះ ក្ន

ឹងអាចជួយ

ការពារ និងគោរពអធិបគត្យយភាពចដនដើរបស់រដាផងចដរ។

គោលការណ៍ គនោះ មិនអាចចាត្ថ្ន

ជាវធា

នដនចាបទំគនៀមទមាល បអនតរជាត្ិជា

ាក្លបានគឡយ

ក្ុនងគពលបចុចបបននគនោះ គោយារ មានរដាមួយចំនួនគៅ

ក្ុនងត្ំបនចំនួនពើរបុគ" ណាណ ោះទទួលាគ ល់។ មិនមាន សនិធសញ្ហដ ណាមួយចចងពើ

គោលការណ៍ គនោះគឡយ

។ ការអនុវត្តគោលការណ៍ គនោះ មិនោចខា

ត្គទ ពើ

គរពាោះរដា ចដលពាក្A

នធ អាចឯក្ភាពគលើការគសើគររើ ពំចដន។33 គោលការណ

គនោះមិនអាចលុបគលើ នូវសិទសវ័យសគរមច ចដលរត្ូវបានចាត្់ថ្ន ជាវធាន

ចាបអ

នតរជាត្ិមានលំោបខពស់ជាងគល (Jus Cogens) 34 ចដលការអនុវត្ត

31 Case concerning the frontier dispute (Burkina Faso/Republic of Mali), judgment of 22 December 1986, ICJ Reports, p. 172.

32 Shaw, IL, supra note 1, p. 526; Burkina Faso/Republic of Mali, supra note 31, pp. 554, 565.

33 Shaw, IL, supra note 1, p. 526.

34Halim Morris, Self-Determination: An Affirmative Right or Mere Rhetoric? 4 ILSA j. Int'l & Comp. L. 204 (1997). ICJ, East Timor (Portugal v. Australia), 1995 ICJ Reports,

p. 102 (30 June 1995) (ICJ, East Timor); the self-determination produces the erga omnes obligation, see Helmut, A Concise of the UN, supra note 8, p. 380; Legal

សោយសោកបណ្ឌិ ត មាស បរ៉ា សាស្រ្សាត ចារយចាប់អនតរជាតិ ទំព័រ ss

សិទធិសវ័យសគរមច អាចនាឲ្យមានការរុោះគររពំចដនចាស់។ មានឧ@kរណ

ជាក្ច់ សតងជាគរចើន ពាក្ព

នធអំគពើការបគងើកត្រដា b,˜nR

R ƒ,R ß Rñ,b,f,។

b f6fn b˜U fn Uß A b f6fn bkAß F, N b f FA

ßñ "ñ, R ßñ,b,f,ចដលនាឲ្យមានការគសើគររើ ពំចដន។35

ជាចុងគរកាយ រដាអាចនឹងមិនទទួលាគ ល់ សនិធសញ្ហដ ក្ំណត្រពំចដនរបគទស

គធវើគឡង

គោយរបគទសោក្អា

ណានិលម គោយមានការបងិខត្បង

ចដល

នាឲ្យសនធិសញ្ហដ មិនមានសុពលភាពតមចាបអនតរជាត្ិ។ គដើមបគើ ធវើយ" ងគនោះ

បាន រដារត្ូវបងាា ញថ្ន វធា

នពាក្ព

នធការោក្ឲ្យសនិធសញ្ហដ គមាឃភាព ចចង

ក្ុនងសនធិសញ្ហដ សតើពើ ចាបស

និធសញ្ហដ ឆ្ន ំ ១៩៦៩ ជាវធា

នចាបទំគនៀម

ទមាលប់អនតរជាត្ិ ឬ បងាា ញថ្នសនធិសញ្ហដ គនោះ អាចរត្ូវបានអនុវត្តធាក្ថ្យ គរកាយ ចដលអនុវត្តចំគពាោះ សនិធសញ្ហដ ក្ំណត្រពំចដនគធើវមុនឆ្ន ំ ១៩៦៩។36 គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ វានឹងអាចរោនចត្ជាលំនិត្រសគមើរសដម ពើគរពាោះ

ការ@ម@រ លឺរបចkលជាមិនអាចគៅរច

គឡយ

របសិនគបើមិនមានមូលោា ន

ផូលវចាបរ់ ង

មា។

Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territority, 2004 ICJ Reports, p. 172 (9 July).

35 The South Sudan was created, detaching from Sudan, and admitted as the 193 th member of the United Nations on 15 July 2011. Kosovo was recognized as a State by more than 70 States but not yet admitted to the United Nations.

36 The Vienna Convention on the Law of the Treaties (VCLT), May 23, 1969, 1155 U.N.T.S.331.

២.១.១.៣. រដឋបាលរគប់រគង

រដាបាលរលបរ់ លងលឺ ជាសមាសភាលមួយគទៀត្ សរមាបចាត្អងគភាពណាមួយ ថ្នជារដា។ រដាបាលរលបរលង រលបរលងគលើចដនដើ និង របជាជន។ ការ

រលបរលង រត្ូវមានរទងរ់ @យជាក្លា

ក្់ និង មានការដឹក្នាមា

នរបសិទធភាព

ក្ុនងការចថ្រក្ាសណាត បធាន ប់ និង ការរបមលពនធោរជាគូ ដើម។ រដា បា" គឡសទើន

របកាសគោយ អងគការបា" គឡសើទន មិនរត្ូវបានចាត្ថ្នជារដាគទ គោយារ

ក្ងវោះខាត្ការរលបរលងរបក្បគោយរបសិទធភាពគលើចដនដើពាក្ពនធ។ បចនថមពើ

គលើគនោះ អងគភាពមានសមត្ថភាព គធស

ក្មភា

ពគោយឯក្រាជយ គលឆ្

ក្អនតរ

ជាត្ិោម នពឹងពាក្គ់ លើរដាដដទគទៀត្។ គ@ោះបជា

យ" ងគនោះក្

ការបាត្ប

ង f

រលបរលងគោយរបសិទធភាព គោយារសស្រងាគ មដផទក្ុនង មិននាឲ្

យ រដាបាត្បង

អត្ថិភាពគឡយ

។37

គរៅពើធាត្ុផស@

ងបើខាងគលើ អនក្សិក្ាខលោះ បានគសនើគឡង

នូវសមាសភាលមួយ

បចនថមគទៀត្ លឺសិទិធសវ័យសគរមច និងការទទួលាគ ល់ជារដ។ គ@ោះបើជាយ" ង

គនោះក្តើ ធាត្ុផសប

ចនថមគនោះ មិនរត្ូវបានទទួលយក្ជាទូគៅគឡយ

។38

រដាបាលរលបរលងយក្លំនាតមក្ុមុមFនើសត ឬរបជាធិបគត្យយ មិនសំខាន

គទ។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្ ការរលបរ់ លង រត្ូវចត្សមរសបទទួលយក្បាន

យ" ងគហាចណាស់ គោយរបជាពលរដាភាលគរចើន ចដលរដាគនាោះរលបរលង។

37 Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 77.

38 Shaw, IL, supra note 1, p. 138; Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 80.

២.១.២.ការបសងកើតរដឋ និងការទទួលសាគ លរដឋ

រដាអាចរត្ូវបានបគងកើត្គឡងថ្ ឬ ផ្អត ចគ់ ចញពរើ ដាដដទគផសងគទៀត្។ ការក្គក្ើត្

រដាថ្ើម ក្រមនឹងគក្ើត្មានគឡង

ណាស់។ ភាលគរចើនដនការក្គក្ើត្រដាថ្

បានគក្ើត្

មានគឡង

គរកាយសស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទើ២39 ចដលរដាថ្មើជាគរចើន រត្ូវបាន

បគងកើត្ និងផ្អត ចខួលនគចញពើ អត្ើត្សkភាពសូគវៀត្ ដចជាូ រដា Montegro។

ក្រណើ របស់ East Timor លឺជាការក្គក្ើត្រដាថ្ើម តមរយៈការ@ម@រឯក្រាជយ ភាព និង ចផអក្គលើសិទធិសវ័យសគរមច។ ដូចោន គនោះចដរ ក្ុនងក្រណើ ការបគងកើត្រដា South Sudan។ ក្រណើ Kosovo និង Palestine លឺជាគរឿងមួយដ

ចរមូងចរមាb គោយារបញ្ហា ផលរបគយជនន មូលោា នចាបអនតរជាត្ិោរំ ទ។

គយបាយ និងក្ងវោះខាត្

ការបគងកើត្រដា និងការទទួលាគ ល់រដា ជាគរឿងពើរ មានទំនាក្ទំនងជាមួយោ

និងអារស័យគលើោន គៅវញគៅមក្។ ការបគងកើត្រដាគៅបាន លុោះរតមានក្ R

ñ˚f,A គោយរដាមួយចំនួន ចដលគនោះ អាចរត្ូវបានចាត្ថ្នជាការទទួលាគ ល

ជាមុន គោយរបគយល (Pre-recogniztion)។ គរកាយគពលគនាោះ រដា@ង

គនាោះ រត្ូវបានបគងកើត្ ß Rរត្ូវបានផតលការទទួលាគ ល។

ចាបអនតរជាត្ិ មិន@នមា

នគោលការណ៍ ឬវធា

នជាក្លា

ក្ណាមួយ

និយយអំពើការបគងើកត្រដា ឬការទទួលាគ ល់រដាគទ។ ការទទួលាគ លរដាណា

មួយ លឺជាឆនាទ នុសិទធិរបស់រដ។ អារស័យគkត្គនោះុ សក្មមភាពទទួលាគ ល់រដា

មានភាពខុសចបលក្ោន ពើរដា ¸Fគៅរដាមួយ និង ជួនកាលមានលក្ខណៈ

របគយល។ ក្ុនងក្រណើ ខលោះ គលពិបាក្ក្ំណត្ជk

ររបស់រដាណាមួយ ពាក្ពនធ

ការទទួលាគល់រដា។ ការទទួលាគ ល់ អាចគធវើគឡងតមរយៈលិខិត្ផូលវទូត្

ាទរអបអរ ចំគពាោះការគក្ើត្គចញនូវរដាណាមួយ។ ការោក្ទូត្ គៅក្ុនងរដា

មួយ គទើបរត្ូវបានបគងើកត្គឡង

ជាត្ឹក្តងមួយយ" ងជាក្លា

ក្់ បងាា ញថ្នជា

ការទទួលាគ លរដា។ ការណ៍ចដលអងគការសkរបជាជាត្ិ ទទួលឲ្យដាថ្មើ គធើវជា សមាជិក្របស់ខួលន និងជួយñ˚f,Aឲ្យមានការទទួលាគ ល់រដា និងផតល់ភាព រសបចាបដនការបគងើត្ក រដា។ មានការអោះអាងថ្ន កាលណារដាមួយ មានរលប

លក្ខណៈសមបត្តិរច

គkយ

លឺកាល យជារដា ដូចគនោះមិន@ម@រឲ្យមានការទទួល

ាគ ល់គឡយ (Declarative Theory) ។ ការទទួលាគ ល់ មិនមានផលវបាក្

អើវគឡយ

ក្ុនងក្រណើ គនោះ។40 ការអោះអាងគនោះ ជួបរបទោះនូវការជំ@ស់ គោយ

ារ ចាបអ

នតរជាត្ិ មានត្ួនាទើ រលបរ់ លងគលទំនាក្ទ

ំនងរដា និងរដា។ រដាមាន

ភាពគសមើោន និងមានទំនាក្ទំនងចខសរាប (Horizental)។ ដចគនោះូ ការទទួល

ាគ ល់ ឬមិនទទួលាគ ល់គោយរដា ពិត្ជាមានផលវបាក្។ ដចគនោះូ រដា រត្ូវចត្

ទទួលាគ ល់រដា (Constitutive Theory)។ រដាមួយមិនទទួលាគ លអងគភាព ណាមួយថ្នជារដា មានឥទធិពលគលទំនាក្ទំនងរវាងខួលន និងរដាគនាោះ។

ឧ@kរណ៍ រដាខលោះ មិនទទួលាគ ល់គកាោះដត្វា" ន់ ថ្នជារដា នាឲ្យរដគា នាោះ មិន

មានទំនាក្ទំនងការទូត្ជាមួយដត្វា" នគ់ ទ។ ផុទយគៅវញិ មួយដត្វា" ន់ តមរយៈរបគទសចិន គោយារ រដាចាត្ទ ដត្វា" ន់ ជាចដនដើរបស់ចិន។

មានទំនាក្ទំនងជា

ុក្ចិនចត្មួយ គkយើ

គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ រដាចដលមិនទទួលាគ ល់រដាថ្ើមណាមួយ មិនចមនជារដា នឹងរបឈមការលំបាក្ ជាពិគសសក្ុនងក្រណើ ចដលរដាគនាោះ រត្ូវបានទទួល

ាគ លគ់ ោយរដាជាគរចើន និង គោយអងគការសkរបជាជាត្ិ។ ក្ុនងក្រណើ ខលោះ

គសចក្ើតសគរមចរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិ ត្រមូវឲ្យរដា រត្ូវចត្បំគពញតម

កាត្ពវក្ិចចគរកាមចាបអ

នតរជាត្ិ ចំគពាោះរដាចដលខួលនមិនទទួលាគ ល់ក្។

រក្ុម

របឹក្ាសនិតសុខអងគការសkរបជាជាត្ិ តមរយៈគសចក្តើសគរមច របស់ខួលន

អាចបង ឲ្យរដា ក្ គោរពអធិបគត្យយភាពរដា ខ គ@ោះបើជា រដា ក្ មិនទទួល

ាគល់យ" ងណាក្តើ។

ជាចុងគរកាយ អនក្សិក្ារាវរជាវ លួរក្ត្ស

b'ថ្ន មានភាពខុសោន រវាង

ការទទួលាគ ល់រដា និងរោា ភិបាល។ រដាមួយ អាចមានរោា ភិបាលថ្មើ តម

មគធាបាយkង

ា។ ការមិនទទួលាគ ល់រោា ភិបាលថ្

មិនបោះ

ដល់ការទទួល

ាគ ល់រដារច

គkយ

គនាោះគទ ពើគរពាោះ ការគធវើបដិវត្តបូតររោា ភិបាល មិនបានបោះ

ពាល់ដល់របមុខរដា ចដលនឹងនាម

២.១.៤. សទិ

ិនឲ្យមានការបដិគសធរដា។41

ធិ និងកាតពវកិចចរបសរដឋ

រដាជារបធានដនចាបអនតរជាត្ិ ដូចគនោះរដាមានសិទធិ និងកាត្ពវក្ិចចគរកាមចាប

អនតរជាត្ិ។ រដាមានសិទស

័វយការពារខួលន ក្ុង

នាមជារដា (the Inherent

Right to Self-Defence)42 ចដលអងគភាពដដទមិនមាន សូមបអ

ងគការ សk

41 Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 86.

42 The United Nations Charter (the UN Charter), Article 51, June 26, 1945, 557

U.N.T.S. 143, see Ian Brownlie, Basic Documents in International Law, 5th ed., 2002,

p. 2.

របជាជាត្ិ។ រដាមានសិទធិ បតឹង@រសំណង។ រដា អាចនឹងមិនសុំឲ្យរដាណាមួយ

សងសំណង សរមាបអ

ំគពរើ គំ លាភកាត្ពវក្ិចចចំគពាោះខួលន។43

ខុសពើបុលគល ចដលមានសិទធិខលោះៗ ជារបគភទសិទធិោចខាត្ (Absolute

Right)44 រដាពុំមានសិទធិោចខា

ត្គឡយ

។ @ញគចញពើគនោះ រដាមិនមាន

កាត្ពវក្ិចចោចខាត្ក្នុងទំនាក្ទំនងរវាងរដា និងរដា។ ឧ@kរណ៍ រដា មិនមាន

កាត្ពវក្ិចចោចខា

ត្ ក្ុនងការគធើវបត្ាបន

គឡយ

(Obligation to Extradite)។

រដា មានកាត្ពវក្ិចចោចខាត្ត្រមូវ គោយរក្ុមរបឹក្ាសនិតសុខអងគការសk

របជាជាត្ិ45 ចដលកាត្ពវក្ិចចគនោះ មិនមានរបភពពើសិទធិ ចដលរដមា

នគឡយ។

ជាទូគៅ មិនមានការត្រមូវឲ្យមានកាត្ពវក្ិចចោចខាត្របស់រដា ពើគរពាោះ រដា

មានអធិបគត្យយភាព ចដលមិនលួររត្ូវបានបងំខោចខាត្ឲ្យចាត្វ់ ធា

នការណា

មួយគឡយ

។ ក្ុនងទំនាក្ទ

ំនងរវាងរដា និង បុលគល ជាពិគសសក្ុនងវស

័យសិទធិ

មនុសស រដាមានកាត្ពវក្ិចចោចខា

ត្ ចដលរដរា ត្ូវបំគពញ គដើមបធា

នានូវសិទធិ

ោចខាត្របស់បុលគល ឧ@kរណ៍ សិទធិរច Right to Freedom from Torture)។

ផុត្ពើអំគពើ@រុណក្មម (Absolute

កាត្ពវក្ិចច ចដលរដាមាន មានគរចើនរបគភទ។ កាត្ពវក្ិចច គរកាមសនិធសញ្ហ

ឬគរកាមចាបទំគនៀមទមាល បអនតរជាត្ិ។ វាអាចជាកាត្ពវក្ិចច ចដលរដាមាន

ចត្មាន ក្ឯង ឬកាត្ពវក្ិចចរម

ក្ុនងការគឆ

ត្បចំគពាោះអំគពើរគំ លាភកាត្ពវក្ិចចណា

43 James Crawford, the International Law Commission’s Articles on State

Responsibility (James, Drafted Articles), 2002, p. 266.

44 Please see the Chapter on Human Rights below.

45 Obligation Imposed by the United Nations Security Council pursuant to Chapter VII of the United Nations Charter.

មួយ (Erga Omnes Obligation)46។ កាត្ពវក្ិចច អាចជាកាត្ពវក្ិចចn˚U,R (Primary Obligation47) ឬកាត្ពវក្ិចច@ញគចញពើការខក្ខានមិនបាន បំគពញកាត្ពវក្ិចចច ƒR។ ឧ@kរណ៍ រដាមានកាត្ពវក្ិចចសងសំណង ចំគពាោះ ការខក្ខាន ចដលខួលនមិនបានបំគពញតមកាត្ពវក្ិចចណាមួយ ចដលជា លទធផល គធវើឲ្យរដមួយគផសងគទៀត្ទទួលរងនូវផលបោះពាល់។

កាត្ពវក្ិចច ជារបគភទទគង (Obligation of Conduct) ដចជាូ ការត្រមូវឲ្យ

គធើវចាប់ ឬជាកាត្ពវក្ិចចលទធផល (Obligation of Result) ដូចជាការផតល នូវដំគណាោះរាយមានរបសិទធភាព ។ រដាមានកាត្ពវក្ិចច ផតល់សំណងដល់ ការខូត្ខាត្ដល់បុលគល ចដលសិទធិរបស់ពួក្គលរត្ូវបានបំពារបំពាន គោយ អាជាញ ធររបស់រដា។

រដា មានជគរមើស ក្ុនងការរបកានយក្នូវវធា

នការណាមួយសរមាបអ

នុវត្ត

កាត្ពវក្ិចច។ ឧ@kរណ៍ រដាគបើមនិ ចងកាត្គ់ @សឧរក្ិដាជនណាមួយគៅក្នុង

ចដនដើរបស់ខួលន រដា អាចគធើវបត្ាប័នបុលគលគៅរបគទសគផសង ចដលមាន

46 The Institute of International Law, Resolution on Obligations Erga Omnes in International (www.idi-iil.org/idiE/resolutionE/2005), 2005, Article 2; Alfred P. Rubin, Actio Popularis, Jus Cogens and Offenses Erga Omnes (Afred, Actio Popularis), 35 (2) New England Law Review, 2001, p. 227; Bruno Simma, does the UN charter provide an adequate legal basis for individual or collective responses to violations of obilgations erga omnes? in Jost Delbruck, the future of international law enforcement, New scenarios, new law? 1993; Giorgio Gaja, obligations Erga Omnes, international crimes and Jus cogens: a tentative analysis of three related concepts, 1989.

47 The Genocide Convention requires State to prosecute or extradite genocider found in its territories; this is primary obligation; Dan Kuwali, the Responsibility to Protect: Implementation of Article 4(h) intervention, 2011, p. 332

បំណងកាត្គ់ @ស។ ជាចុងគរកាយ កាត្ពក្ិចចនើមួយៗ មានទំនាក្ទំនង

ជាមួយោន (Primary and Secondary Obligation)។

២.២. អងគការអនតរជាតិ

អងគការអនតរជាត្ិ បានគដើរត្ួសំខានផ

ងចដរ គៅក្ុនងទំនាក្ទ

ំនងអនតរជាត្ិ។

សក្មមភាពរបស់ពួក្គល បានជោះឥទធិពលដលការគរៀបចំ និងអភិវឌឍß'ចាប

អនតរជាត្ិ តមរF“ការចូលរម

ឬñ˚f,Aបគងក

វធា

នចាបអ

នតរជាត្ិជាគដើម។48

គនោះ បានត្រមូវឲ្យអងគការមានសិទធិ និង កាត្ពវក្ិចចអនតរជាត្ិ ចដលជាលក្ខណ

វនិចឆយ

ßb˛ Uß

nb ßffiß“ របធានចាបអ

នតរជាត្ិ។ អងគការអនតរ

ជាត្ិ មានសិទក្

ុនងការ ñ

និង ោក្ពា

ក្យបណតឹ ង @រសណ

ងñ˚Rច

ិត្តសរមាប

មស្រនតើរបស់ខួលន ចដលជាជនរងគរោោះ ដនអំគពើរគំ លាភចាបអនតរជាត្ិគោយរដា

គ@ោះបើ ជនរងគរោោះជាជនជាត្ិរបស់រដា ចដលរបរពឹត្តគលើសក្តើ។49 ទនឹទមនឹង

គនោះ អងគការអនតរជាត្ិ ដូចជា អងគការសkរបជាជាត្ិ រត្ូវគោរព

ចាបអ

នតរជាត្ិ ពើគរពាោះចាប@

ងគនោះ គធវើគឡង

គោយរដា ឬគោយារអងគការ

អនតរជាត្ិ nbរត្ូវគោរព អនុគលាមតមគោលការណ៍ ß fn អនតរជាត្ិ

(International Rule of Law)50 និងគដើមបភា

ពរសបចាប់ របសក្

ិចចការងារ

របស់ខួលន របសិនមិនដូចគនោះគទ ខួលនអាចបាត្បងនូវឋានៈជានើត្ិបុលគលអនតរ

ជាត្ិាធារ6“ (International Personality)។

48 The World Health Organization through initation of request of the advisory opinion from the international court of justice helps develop norms regarding use of nuclear weapon.

49 ICJ, Reparation case, ICJ Report 1949, p. 174, 179.

50 Tom Bingham, the Rule of Law, 2010, p. 110.

ខុសពើរូបវនតបុលគល អងគការអនតរជាត្ិ មានឋានៈជានើត្ិបុលគលអនតរជាត្ិាធា រ6“។ តមរF“គនោះ អងគការអនតរជាត្ិ មានសិទិធគធវើការចរចា និងចុោះkត្ថ

គលខាគលើក្ិចចរពមគរពៀងជាមួយរដា។ ឧ@kរណ៍ អងគការសkរបជាជាត្ិ

បានគធវើក្ិចចរពមគរពៀង សើតពើ ការបគងកើត្ាលាក្ កាត្គ@សគមដឹក្នាចខមរ

រក្kម ជាមួយក្មុពជា និងមានសិទធិបឹតងគៅត្ុលាការអនតរជាត្ិ គោយឯក្ឯង គោយោម នការ@ម@រការរពមគរពៀងជាមុនពើរដាជាសមាជិក្ ។51

ការពិភាក្ាល អំពើ អងគការអនតរជាត្ិ និងរូបវនតបុលគល មានគៅក្ុនងទំពរ័ បនាទ ប។់

២.៣. បុគគល

ការទទួលាគ ល់ថ្ន បុលគលជារបធានដនចាបអ

នតរជាត្ិ52 គទើបគក្ើត្មានគៅ

គរកាយសស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទD សស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទើ ២។

និងទទួលាគ ល់កាន់ចត្ទូលទ

ូលាយគរកាយ

អនក្សិក្ាខលោះ បានរជាបរចមក្គkយ

ក្ុនងកាលសមយ

មុន រូបវនតបុលគល រត្ូវ

បានចាត្ថ្ន

ជា ក្មមវត្ុថដនចាប់ (Object of Law)53។ តមនយ

គនោះ និង

និយយជាាមញ្ដ បុលគល ដូចជា វត្ុថចដលអាចលក្់ ឬគោោះដូរបាន។ គនោះ 2ĩ មូលោា នសថិត្គៅពើគរកាយ ការជួញដូរ@សក្រ (Slavery) ចសបក្

51 ICJ, Reparation, supra note 49, pp. 14-15.

52 Thomas, PIL, supra note 5, p. 2.

53 Geneva Slavery Convention, 26 September 1926, at www2. ohchr.org/English/law/slavery.htm; Shaw, IL, supra note 1, p. 258; “object of law” is contrary to “subject of law”, see Laurence Burgorgue, the Inter-American Court of Human Rights, Case Law and Commentary, 2011, p. 397.

គមម ។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ មនុសសគលាក្ មិនបានអត្ឱßឲ្យមានអំគពើ

អ នុសសធមគនោះគទ។ ចលនាb,បបំបាត្@

សក្មម រត្ូវបានបគងើកត្គឡង

ចដល

ចុងបញ្ច បនា

ឲ្យមាន ឯក្ារជាអនរត ជាត្ិលុបបំបាត្អ

ំគពើគនោះ។54

បនាទ បមក្បុលគល រត្ូវបានចាត្ថ្ន

មានសិទធិគសរភា

ព។ ឯក្ារជាគរចើន

ជាពិគសសពាក្ពន

ធជាមួយសិទិធមនុសស រត្ូវបានបគងកត្ើ គឡង

ជាពិគសស

គរកាយសស្រងាគ មគលាក្គលើក្ទើ២ ចដលក្ុនងគនាោះ សិទធិជាគរចើនរបគភទរបស

បុលគល រត្ូវបានចចងល ។ ទនឹទមនឹងគនោះ បុលគល ក្មានកាត្ពវក្ិចចគរកាម

ចាបអនតរជាត្ិផងចដរ គ@ោះបើជាអើវគៅជាកាត្ពវក្ិចច មិន@នរត្ូវបាន

សរគសរលមអិត្ជាក្លា

ក្គ់ ៅគឡយ

។ កាត្ពក្

ិចចគោរពចាបអ

នតរជាត្ិ ñ

3@kf6' ¸F ñ, Rĩ˚ b A ñ ĩ @R F។ របសិនគបើ Uñ b, មិន

គោរព A ñ ĩ គទ បុលគលនឹងរត្ូវទទួល ,bរត្ូវ។ ឧ@kរណ៍ ចាប

អនតរជាត្ិ បានហាមឃាត្អ

ំគពើរបល័យពូជាសន។

គបើបុលគលរបរពឹត្ត ឬចូល

រមរបរពឹ ោត្រត្ូវទទួលខុសរត្ូវរពkទណឌ ។ មក្ដល់គពលគនោះ មានត្ុលា

ការអនតរជាត្ិជាគរចើនរត្ូវបានបគងកើត្គឡង

គដម

បកា

ត្គ់ @សបុលគល ចដលគលើស

ចាបអនតរជាត្ិ។ ត្ុលាការ@ង

គនាោះ រាបបញ្ូច លត្ុលាការ ñ,R

Nuremburg ក្ុនងរបគទសអាឡមង

@។55

់ U R R Fb Æ bñ bñ

បុលគល មិនអាចចរចា និងចុោះkត្ថគលខាគលើសនធិសញ្ហដ គទ គលើក្ចលងក្ុនង ឋានៈជាត្ំណាងរបស់រដា។ ដូចោន គនោះចដរ បុលគល មិនអាចបតឹងគៅត្ុលាការ

54 Petter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 21.

55 Antonio Cassese, the Oxford Companion to International Criminal Justice (Antonio, the Oxford), 2009, p. 441.

អនតរជាត្ិ គោយោម នរដាផតល់ការរពមគរពៀងជាមុនគឡយ។ ជាក្ចសតង បលគលុ

អាចបតឹងគៅ លណៈក្មាម ធិការសិទធិមនុសសរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិ ចដល

រត្ូវបានបគងកើត្គឡងតមñ សញ្ហដ សតើពើ សិទិធពលរដា និងនគយបាយ

លុោះរតរដា ñ fUb'ñ bb ចូល លើA ñ bfU ߲ bñ bb

ß" Uលណៈក្មាម ធិការ2ĩទទួល និងពិនិត្យពាក្យបណឹត ងរបស់បុលគល បាន។56

56 The International Covenant on Civil and Political Rights (the ICCPR), 16 Dec. 1966, 999 U.N.T.S. 171; the Optional Protocol to the ICCPR, 16 December 1966, 999 UNTS

171, Art.1.

ជំពូក ៣ របភពននចាប់អនតរជាតិសាធារណ្ៈ

របភពដនចាបអ

នតរជាត្ិ ជាវធា

ន ចដល@ញគចញពើគនោះ ចាបអ

នតរជាត្ិ

រត្ូវបានបគងកើត្គឡង

។57 កាលណា អនក្រាវរជាវបរយ

យអំពើរបភពដនចាប

អនតរជាត្ិ ពួក្គលគរចើនគយងដល់មារត ៣៨ ដនលក្ខនិតក្ៈរបស់ត្ុលាការ

F, ñ អនតរជាត្ិ។ មារតគនោះ ចចងគោយរបគយលថ្ន របភពដនចាបអនតរ

ជាត្ិមានសនធិសញ្ហដ ចាបទ

ំគនៀមទមាល បអ

នតរជាត្ិ (ចទអ)។58 មានសណួ រ

ជាគរចើន ពាក្ព

នធជាមួយនឹងរបភពដនចាបអ

នតរជាត្ិ ដូចជារបគភទដនរបភព

ឋានានុរក្មដនរបភពជាគដើម។ ចផនក្ខាងគរកាមនឹងរាយបំភលឺបញ្ហា @ង

៣.១. ចាប់ទំសនៀមទK C’អនតរជាតិ (C3អ)

W.១.១. និយមន័យ

គនោះ។

ĩ t គក្ើត្គចញពើបណុំត ដនការអនុវត្រត បស់រដាភាលគរចើន បងកប់នយជាកាត្ពវក្ិ

ចច ចដលនាCJមានការអនុវត្តចបបគនាោះ។59 មារតទើ ៣៨ ដនលក្ខß ñ“របសត្ុ

លាការយុត្តិធមអនតរជាត្ិ គោយរបគយល បានផតល់សញ្ហដ ណt˚A ចទអ ថ្ន៖

ទំគនៀមទ Uអ' នតរជាត្ិ ជាភសុ តតងដនការអនវត្តជាទគៅូុ ចដលរត្ូវបានចាត្

ទុក្ជាចាប។60

57 Birgit Schlutter, Developments in Customary International Law (Birgit, CIL), 2010, p. 11.

58 The Statute of the International Court of Justice (the Statute of ICJ), Art. 38, see

Ian Brownlie, Basic Documents, supra note 42, p. 312.

59 Thomas, PIL, supra note 5, p. 22.

60 The Statute of ICJ, supra note 58, Art.38.

W.១.២. ធាតុផេរបស់ C3អ

ធាត្ុផសដន ចទអ ជាបញ្ហា មួយក្ុនងចំគណាមបញ្ហា សុមលាម ញ61 គោយារ

ធាត្ុផសំ មិនរត្ូវបានចចងយ" ងជាក្លា

ក្ក្

ុនងសនិធសញ្ហដ kF

នាC

Jមានការ

យល់គឃញ

ចផអក្ គៅតមរបគយជនក្

ុនងក្តើកាត អ

នតរជាត្ិរបស់រដា ចដលគក្ើត្

មានគឡង

។ គៅក្ុនងគពលចដល វធា

នចាបអ

នតរជាត្ិសិទធិមនុសស មិន@ន

មានការរក្

ច ß ធាត្ុផសដន ចទអ ßលក្ខណៈចគងអៀត្ ñˆបុចនត បចុចបបនន

គនោះ ពាក្ព

នធជាពិគសសជាមួយនឹងសិទធិមនុសស ធាត្ុផសំ ចទអ ក្ុនងនយ

ចគងអៀត្ រត្ូវបានUn bñ F ,b រអនតរជាត្ិខលោះ។62 គ@ោះបើជាយ" ង

គនោះក្ ធាត្ុផសជា

រមលឺ ការអនុវត្តរបស់រដា (Practice) និងជំគនឿផូលវចាប

ចដលនាឲ្

យអនុវត្តតមវធានណាមួយ (Opinio Juris63/ Legal Implicat-

ion64) ។ ធាត្ុផស@ងពើរគនោះ រត្ូវបានបក្ bFយ" ងចគងអៀត្ និងទូលាយ

ដូចចដលមានបងាា ញខាងគរកាម។

G.១.fi.១. €

W, vG

G W( 65

ដូចោន ក្ុនងនយ

ទូលាយ សរមាបធាត្ុផសចគងអៀត្ ការអនុវត្តរបស់រដា រត្ូវ

ទូគៅ(General Practice) ចត្មិនចាបាចការអនុវត្តជាាក្ល (Universal

Practice) ចដលត្រមូវCJរដា@ង

អស់គៅក្ុនងពិភពគលាក្ របកានយ

ក្ការ

61 Anthea Roberts, Traditional and Modern Approches to Customary International Law: a Reconciliation (Anthea, Approaches to CIL), in Henry J. Steiner, International Human Rights in Context, 3rd ed., 2007, p. 162.

62 Birgit, CIL, supra note 57, p. 157.

63 Birgit , CIL, supra note 57, p. 11.

64 Kristin Nadasdy Wuerffel, Note: Discriminating Among Rights? A Nation’s Legislating a Hierarchy of Human Rights in the Context of Interntional Human Rights Customary Law, 33 Valparaiso University Law Review, 1998, pp. 385-386.

65 Anthea Roberts, Approaches to CIL, supra note 61, p. 162.

សោយសោកបណ្ឌិ ត មាស បរ៉ា សាស្រ្សាត ចារយចាប់អនតរជាតិ ទំព័រ m9

អនុវត្តណាមួយគនាោះគឡយ

។66 ការមិនត្រមូវដូចគនោះ ជាការសមគkត្ុផល

ពើគរពាោះថ្នទរមាមានការអនវត្តរបសុ ់រដាមួយ រkត្្ូ នគៅដល់ មានការ

ទទួលយក្ ឬមានការអនុវត្តគោយរដា@ងអសក្ុនងាក្លគលាក្ រត្ូវឆលងកាត្

គពលគវលាnយូរអចង ។ ដំគណើ រការបគងើកត្ ចទអ រគបៀបគនោះ នឹងមិនងាយ

បគងកើត្បាននូវ ចទអ គឡយ។ b rb ពិភពគលាក្ អាចជួបរបទោះនវូ

ក្ងវោះខាត្ចាបសរមាបគ់ របើរបាស់។ ភាពសមគkត្ផលុ មួយគទៀត្ ដនការមិន

@ម@រនូវការអនុវត្តជាbក្ល គោយារ វាមិនអាចគធើវគៅរចបានគឡយ

ចដលរដា@ងអស់ គៅក្ុនងពិភពគលាក្ ឯក្ភាពោន ជាឯក្ឆនទ របកានយក្ការ អនុវត្តណាមួយ។

ការអនុវត្តជាទូគៅ ,f ß

ß ñ R

របសិនគបើ រដាភាលគរចើន

ក្ុនងត្ំបននើមួយៗក្ុនងពិភពគលាក្ របកានយក្ការអនវត្តណាមួយគនាោះ។ុ ការ

អនុវត្តគោយរដាក្ុនងនយ

គនោះ ជាពិគសសគោយរដា ចដលពាក្ព

នធក្ុនងវវា

ទអនតរ

ជាត្ិ រត្ូវមានភាពសុើសងាវ ក្ោន គក្ើត្មានក្នុងអំឡងុ គពល គវលាយរូ ណាមួយ

គនាោះ។ ឧ@kរណ៍ របសិន អាជាញ ធររបស់រដមួយ គពលចាបបាន ឧរក្ិដាជន ជាជនបរគទស ចត្ងចត្ជូនដំណឹ ងដល់រដារបស់ជនគនាោះ (គនោះវាជាការ

អនុវត្តជាក្ច់ សតង) ទគងជា

ដចដលគនោះ រត្ូវរបកានយ

ក្ក្ុនងរF“គពលគវលាមួយ

ចដលោម នទគងវើផុទយរត្ូវបានក្ត្b

b' គទប

អាចរត្ូវបានចាត្់ ទុក្ជាការ

អនុវត្ត ក្ុនងនយ

ចទអ។ គោយារមានការត្រមូវCJមានការអនុវត្តគោយរដា

ភាលគរចើន ចងម

ិនចង់ វា@ម@រCJការអនុវត្តឆលងកាត្ß,fគពលគវលាមួយn

យូរ។67 និយយមាង

គទៀត្ ទរមាការអនុវត្តណាមួយfUb'fn រត្ូវបានគលចាត្

ថ្នជា ចទអ គនាោះវា@ម@រ នូវគពលគវលាnយ

គ@ោះបើជាមានការអនុវត្តរបស់រដាភាលគរចើនរចួ

ូរ។

គkយើ

ក្តើ តមរទឹសតើ គលគៅមិន

@នអា

ចចាត្ថ្ន

ជា ចទអ បានគឡយ

គោយារមិន@នបា

នបំគពញនូវធាត្ុ

ផសទ

ើ@របស់ ចទអ គនាោះលឺ ជំគនឿផូលវចាប់ ចដលនាឲ្យមានការអនុវត្តតម។

របសិនគបើោម នធាត្ុផសទើ@គនោះគទ ការអនវត្តរបសុ ់រដា ß ជាការអនវត្តុ

ធមមត។ គពលខលោះ វារោនច់ ត្ជាទគងើវស Rការលួរសម (Coursty)68 nb

ទគងើវណាមួយ ,f ß ñ ů ឆនទៈផ្អទ ល់ខួលនរបស់រដា គោយោម នវធា

នណា

មួយចាបប

ងខំCJគធវើយ" ងដូចគនាោះ។ មាង

គទៀត្ គ@ោះបើជារដាមិនបាន គធើវទគងវើ

គនាោះ ñˆត្ុលាការ មិនអាចគចាទថ្ន រដាបានf b ចាបអនតរជាត្ិ។ ឧ@kរ

ណ៍ បូលស

របស់រដា ក្ មិនផ្អក្ពិនយ

ឡានរបស់អនក្ការទូត្អនតរជាត្ិ ចដល

ចត្គៅក្ុនងក្ចនលងហាមចត្។ គនោះលឺជាការអនុវត្តរបសភាន ក្ងាររដា ចដលគល

អាចចាត្ថ្ន ជាការអនវត្តុ របស់រដា។ ពំមានចាប់ុ ណាមួយ ចចងមិនឲ្យផ្អក្

ពិនយ ឡានអនក្ការទូត្ ចដលចត្ក្នុងក្ចនលងហាមចត្គទ ចត្អាចមានចាបCJ

ផ្អក្ពិនយរបជាជនាមញ្ដ ចដលចត្ក្ុងន ទើក្ចនលង ហាមឃាត្គនាោះ។ បូលើស

មិនបានផ្អក្ពិនយអនក្ការទូត្ អាចគក្ើត្ពើឆនទៈរបស់ោត្់ ឬមក្ពើមានការ

ចណនាពំ

ើរដាអំណាចថ្នន ក្គ់ លើ ក្ុំCJគធើ

ូគចនោះ គដើមបស

Rការលួរសម ឬគដើមប

ក្ុំCJមានការសទោះn˚ 6 ffUb'អនក្ការទូត្ ឬគោយារមានការរបរពឹត្តដូចគនោះ

dfA

d ñ (Reciprocity) ចំគពាោះអនក្ការទូត្របស់រដា ក្ គោយបូលើស

បរគទស។ ជាសរុប ការអនុវត្តដូចគនោះ មិនអាចចាត្ថ្នជា ចទអ គឡយ។

67 Thomas, PIL, supra note 5, p. 22.

ឧ@kរណ៍ គផសងគទៀត្ ក្បា" ល់ ទងជាត្ិរដាមួយ គពលគបើក្ដល់ចដន

សមុរទអនតរជាត្ិ (High Sea) ជួនកាលបងូាត្ទងជា

ត្ិខួលនទ ñច

ុោះ។ ទគងវើ

គនោះ ោម នចាបអនតរជាត្ិណាមួយ ចាបប

ងខំឲ្យរដាគធើវដូគចាន ោះគទ គkយ

គបើរដា មិន

បងូាត្ទ ñទ

ងជា

ត្ិខួលន ñˆោម នខុសនឹងចាបអ

វើចដរ។ ទគងប

ងូាត្ទងជា

ត្ិអាច

គក្ើត្ពើឆនទៈរបស់រដា ចដលលិត្ថ្ន សមុរទអនតរជាត្ិ ជាសមុរទរម ចដល

គរបើគោយរដា@ងអស់។ គនោះជាឧ@kរណ៍ សពើ ការអនុវត្តរបស់រដា ចដលមិន

សថិត្ក្ុនងនយ ចទអ។ b R.U ů ßF ,ផសĩ R k @ @fCJ ß

ftß,f ñ b R ß R ñ ˚ ß r, fĩ U' nb ,fCJ ß ftß,f "

k F ,rJ@RA f ,f ĩ F ñA ។69

G.១.២.២. €

˚ W, vG€@G

ធាត្ុផសក្

ុនងនយ

ទូលាយ ដូចបាននិយយក្ុង

ទំពរ័ ខាងគលើ មានធាត្ុផសពើរ

ដូចោន ចត្វាមានភាពខុសោន នឹងធាត្ុផសក្

ុនងនយ

ចគងអៀត្ A b" ការអនុវត្ត

មិនចាបា

ចជា

ការអនុវត្តជាក្ច់ សតង ចដលអាចគមើលគឃញ

ជាក្លា

ក្់ ដូចជាការ

មិនផ្អក្A ßF

គឡយ

។ ការអនុវត្ត រត្ូវបានគលគមើលគឃញ

ក្ុនងទរមងគ់ ផសង។

ឧ@kរណ៍ ការចូលរមគបាោះគឆ្ន ត្ ោរំ ទគសចក្ើតចថ្លងការណ៍ ឬ

គសចក្តើសគរមចរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិគោយរដា រត្ូវបានចាត្ថ្នជាការ អនុវត្តរបស់រដា។70 ការរបកាន់ជំkរគនោះ គធើវឲ្យការចញក្ោន ោចរវាងការអនុវត្ត

និងជំ ß ផូលវចាបម

ិនោចរស "។ គសចក្ើតចថ្លងការណ៍ មួយ ចដលរដា បាន

ចូលរមោរទ រត្ូវបានគលចាត្ថ្ន ជាការអនវត្តុ របស់រដាផង និងថ្នបងាា ញ

69 Birgit, CIL, supra note 57, pp. 17-18.

70 Anthea, Approches to CIL, supra note 61, p. 162.

ជំគនឿផូលវចាបច់ ដលនាឲ្យមានការអនុវត្តផង។71 ជំkរគនោះ រត្ូវបានជំ@ស

Fរដា និងអនក្រាវរជាវចាបអ

នតរជាត្ិមួយចំនួន ចដលចងបា

នធាត្ុផស

ក្ុនងនយ

ចគងអៀត្។72 វាអាចជាការរត្ឹមរត្ូវមាង

ពើគរពាោះ របសិន គបើគលចាត្ថ្ន

ការោរំ ទគសចក្ើតចថ្លងការណ៍ ណាមួយ ជាការអនុវត្ត ចដលអាចចាត្ថ្នជា

ចទអ ចទអ អាចនឹងរត្ូវបានU R គោយរដា តមរយៈអងគការសkរបជា

ជាត្ិ ជាគរចើនក្ុនងរយៈគពលដខ

លើ គkយ

ជាផលវបា

ក្ លវឺ ធា

ន ចទអ ពិត្ជាមិន

សូវមានឥទធិពលដល់រដាគឡយ

។ ផុទយគៅវញ

ការរបកានយ

ក្ធាត្ុផសក្

ុនងនយ

ចគងអៀត្ (ការអនុវត្តរបស់រដ)

គលនឹងព

ក្ នឹងចាត្វ់ ធា

នចាបស

ិទិធមនុសស

អនតរជាត្ិ ជាចាបទ

ំគនៀមទមាល បអ

នតរជាត្ិបានគឡយ

គោយារការចូលជា

ភាលើដនសនិធសញ្ហដ សិទិធមនុសសរបស់រដា " រោនជាការស R73 ឬការចលរមូ

គបាោះគឆ្ន ត្ោរំ ទគសចក្តើចថ្លងការណ៍ ណាមួយ ជាគរឿងពាក្ពនធជាមួយ rb

U Pñßនគយបាយ។ រដាចូលរមោរទគសចក្ើតចថ្លងការណ៍ និងចូលជាភាលើ

សនធិសញ្ហដ រត្ូវគោរពតមកាត្A ក្ិចចរបស់សនិធសញ្ហដ ចត្ជាក្ចសតងអាជាញ ធរ

របស់ខួលនបំពាន កាត្A ក្ិចចគៅវញ

។ ការម

អនុវត្តតមខ

ារកាត្ពវក្ិចច

ឬគពលខលោះគោរព វាមិនចមនជាការអនុវត្តសុស

ងាវ ក្ោ

ន ចដល@ម@រគដើមប

ឲ្យការអនុវត្តមួយកាល យជា ចទអ គឡយ

។ ការជំរុញឲ្យរបកានយក្ធាត្ុផសក្

ុនង

នយទូលាយដន ចទអ ចដលអាចនាឲ្យគក្ត្ជា ចទអ យ" ងឆ្បរkស័

និងមានបរមា

ណគរចើន អាចមក្ពើការខវោះខាត្វធា

នចាបអនតរជាត្ិ គរពាោះ

សនិធសញ្ហដ នើមួយៗ ក្រមនឹងរត្ូវបានបគងកើត្គឡង

ណាស់ kF

tß,

71 Continental Shelf Case (Lybyan Arab Jamahiriya v. Malta), ICJ, judgement, 3 June 1985, ICJ Reports (1985), at 29-30; ICRC, Customary International Humanitarian Law (ICRC, Customary), 2007, Vol. 1, Xl.

72 Anthony A. D’Amato, the Concept of Custom in International Law, 1971, p. 88.

73 Birgit, CIL, supra note 57, p. 4.

ĩA bß bb b ¸F ,f fĩ˚bF Ab fbF,f ។ គ@ោះបើ

ជាយ" ងគនោះក្

ជគរមើសក្ណាត លមួយរវាង ធាត្ុផសក្

ុនងនយ

ចគងអៀត្ និង

ទូលាយ ñ¸fរត្ូវបានគលពិចារណា គដើមបឲ្យរដាភាលគរចើនទទួលយក្បាន រសប

គពលោន គនោះ អាចបំគពញបាននូវភាពមិនរលបរ់ ោនរបស់ចាបអនតរជាត្ិ (រប-

សិនគបើមាន) និងទបម

ិនឲ្យ ចទអ គក្ើត្គរចើនគពក្ ចដលនាឲ្

យខូចឥទិធពល

របស់វធា

នរបគភទគនោះ។ ដូគចនោះការ@ញគចញជាការសន

ា ន ថ្នវធា

នណា

មួយជាវធា

ន ចទអ រត្ូវចត្ចផអក្គៅតមក្រណើ ជាក្ច់ សតងនើមួយៗ។ របសិន

គបើជាវធា

នមួយសំខានចា

បាច់ គkយ

ចដលពុំមានវធា

នណាមួយជំនួសបាន

ធាត្ុផសក្

ុនងនយ

ទូលាយ លួរចត្រត្ូវបានយក្មក្គរបើរបាស់ គដើមប@ញការ

សននិោា នថ្ន វធា

នណាមួយគនាោះជា ចទអ ឬមន

@ន។

G.១.៣. ររដភទនន G€

ចទអ អាចរត្ូវបានគលចាត្ជាពើរ ឬបើរបគភទ។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើវារោនចត្

ជារទឹសើតចត្បុគ" ណាណ ោះ។ ចផនក្គនោះ នឹងពិនិត្យគមលរបគភទនើ ¸FЧ ជាល និង

ពាយមគោោះរាយបញ្ហា ការទំនាស់រវាង ចទអ ចដលសិថត្គៅក្ុនងរបគភទ

@ងគនោះ។

G.១.៣.១. ច€ ក្សរមិតសាក្សល និងតាំបន

របគភទដន ចទអ @ង

ពើររត្ូវចត្មានធាត្ុផស@

ងពើរខាងគលើ។ 2ĩ ß

ភាពខុសោន ß,fបរមា

ណដនចំនួនរដា ចដលរបកានយ

ក្ការអនុវត្តណាមួយ

គនាោះ។ ក្ុនងក្រណើ ចទអ ក្រមិត្ាក្ល (Universal Customary International Law) ការអនុវត្តរបស់រដាទូគៅក្ុនងពិភពគលាក្ រត្ូវបានត្រមូវ

CJមាន។ ការហាមឃាត្អំគពើរបល័យពូជាសន៍ លឺជាឧ@kរណ៍ មួយ ដន

ចទអ ក្រមិត្ាក្ល Fbf fn b f ,@RA A bñ ¸bFñ f

N P t

˚ A Ub˘FA,ñbbß។

74 ផុទយគៅវញ

ចទអ ក្រមិត្ត្ំបន

ត្ ,fCJមានការអនុវត្ត ក្ុនងវស័យណាមួយ របស់រដាភាលើគរចើនក្ុនងត្ំបនចដល

ពាក្ព

នធ។ ការផតលស

ិទធិរជក្គកាន ដល់ជនបរគទស ចដលចូលមក្ក្ុនងបរគិ វណ

ាថ នទូត្គៅគរៅរបគទស អនុវត្តគោយរដាមួយចំនួន គៅក្ុនងត្ំបន់ Latin America ជាឧ@kរណ៍ ដន ចទអ ក្រមិត្ត្ំបន់ គ@ោះបើការអនុវត្តរគបៀប

គនោះគសទើរចលងមានអត្ថិភាព គោយារមានននាន ការផ្អល ស់បតូរ fr b'b ññ

ß។ , d b ñ bRfn tß,f rJRA ß" U,ñ b ,f b ˛ ñ, R

nßn fUb' U b nb ¸ ßb,˚b ññ ß (Territorial Asylum)75 ក្ុនងគពលគសនើសុំសិទធិរជក្គកាន។

ការអនុវត្តគោយរដាr b'នូវសិទធិរជក្គកាន គៅក្ុនងដើាថ នទូត្ ជាបញ្ហា ចាប់

មួយចំគពាោះមុខ ត្ុលាការយុត្ិតធមអនតរជាត្ិ (International Court of

Justice-ICJ) ក្ុនងគរឿងក្តើ Asylum Case។76 ត្ុលាការបានពិនិត្យអងគគkត្ុ

និងផូលវចាប់ kF ßt"2Rថ្ន ការអនុវត្តដូចគនោះពើមុនមក្ រត្ូវបានរដា

មួយចំនួនរបកានយក្ ចត្គរកាយមñ មានការ "បងគ់ ចាលនូវការអនុវត្ត

រគបៀបគនោះ សូមបក្

ុនងចំគណាមរដាគៅក្ុនងត្ំបនគនោះ។77 ជំkរគនោះបងាា ញថ្ន

ត្ុលាការមិនសូវឲ្យត្ដមលគលើ ចទអ ក្រមិត្ត្ំបន ់ F ជាពិគសស ចទអ

74 The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, December 1948, UNTS, vol. 78, p. 277. As of 2012, there are 142 State Parties, see en.wikipedia.org/wiki/List_of_parties_to_the_Genocide_Convention.

75 ICJ, Asylum Case, Judgement of 20 November 1950, summaries of Judgements, Advisory Opinions and Others of ICJ (ICJ, Asylum case); Niraj Nathwani, Refugees and Human Rights, Rethinking Refugee Law, 2003, p. 15.

76 ICJ, Asylum Case, supra note 75.

77 Id., pp. 16-17.

ចដលមានជាយូរមក្គkយ

គkយ

មាននិនាន ការទូគៅផុទយនឹង ចទអ ក្រមិត្

bñb។ គនាោះលឺនិនាន ការ ផល់សិទធិរជក្ ßñ ,R nßn ដល់បលគលុ ណាមួយ

ចដលបានមក្ដល់ចដនដើរបស់រដា។ តមរយៈជំkរគនោះ គលអាចគឆើលយត្ប

ចំគពាោះ សំ6¸រពាក្ព

នធជាមួយនឹង ទំនាស់រវាង ចទអ @ង

ពើររបគភទ ថ្ន

ចទអ ក្រមិត្ាក្ល នឹងរត្ូវខពស់ R ចទអ ក្រមិត្ត្ំបន់ Ab ĩ t

@RA f U ß Ar, F ។ ,bគkត្ុមួយក្ុនងចំគណាមគkត្ុផល@ង

ឡាយ លឺថ្ន ចទអ ក្រមិត្ាក្ល មានការអនុវត្តទូគៅរបស់រដាក្ុនង

ពិភពគលាក្ ចដលបងាា ញ ពើផលរបគយជនf៍ fUb'A A bñ ដនការអនវត្តុ

របស់រដាទូ@ង

ពិភពគលាក្ ចដលលុបគលរបគយជនរ៍ បស់រដាក្ុនងត្ំបនចដល

មានĩ˚ß¸ß ĩ R។ ការបដគសធនូវ ចទអ ក្រមិត្ត្ំបន់ ជាការមួយសម

គkត្ុផល គោយារការផតលស

ិទធិរជក្គកានដល់ជនបរគទស ក្ុនងាថ នទូត្

របស់រដាមួយគៅគរៅរបគទស អាចនាឲ្យមានអរភាពរវាង ាថ នទូត្ ß ងរដា

ចដលាថ ត្ទូត្សថិត្គៅ A bbរបសិនគបើ ការផតល់សិទរិ ជក្គកានbñ

Aß គរឿងនគយបាយ។ មាងវញ

គទៀត្ ចដនដា

ថ នទូត្ មិនចមនជាដើរដាោក្

ាថ នទូត្គឡយើ របសិនគបើរដាោក្ា

វាគៅចត្ជាដើរបស់រដចដលាថ នទូត្សិថត្គៅ។ n,ĩ ß" ថ នទូត្របរពឹត្តមិនរត្ឹមរត្ូវ រដាមាច ស់ដើ អាចគចាទាថ នទូត្

ថ្នបានគរជៀ ចរជក្ក្ិចចការដផទក្ុនងរបស់ខួលន ឬរគំ លាភអធិបគត្យយភាពចដនដើ

របស់ខួលន nb b f6' ßf ßĩ Utß f ។78

78 Resolutions Adopted on the Reports of the Sixth Committee, Declaration on Principles of International Law concerning Friendly Relations and Co-operation among States in accordance with the Charter of the United Nation (A/8082), p. 123.

G.១.G.fi. ច€ ផ្ដលរតូវ នបដងើត

ក្សុង

ដពល€ខ្ើ

ចផអក្តមការពិភាក្ាខាងគលើ ចទអ មិនអាចរត្ូវបានបគងកើត្បានក្ុនងរយៈ

គពលខលើបានគឡយ

ក្ប៏

ុច" នតនិនាន ការបចុចបបននវាគផសងពើ fU R ĩ t សមយ

មុន។ ក្ុនងវស

័យខោះ

ឧ@kរណ៍ វស

័យសមុរទ អនក្សិក្ា បានអោះអាងថ្ន

ចទអ ពាក្ព

នធនឹងការរលបរ់ លងសមុរទ រត្ូវបានបគងកើត្គឡង

ក្ុនងរយៈគពលnខ

ចដលគលផតលគ្ម ោះថ្ន ĩ t ចដលរត្ូវបានបគង

បានក្ុនងរយៈគពលnខ

(Instant Customary International Law)។79 គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្រតើ F“

គពលមិនអាចមួយឆ្ន ំ ឬបើឆ្ន គំ ឡយ។

ក្ុនងពិភពគលាក្សពវដថ្ងគនោះ រដាខលោះ បានគរបើរបាស់ធនធានធមមជាត្ិ គលើចដនដើ

គោក្គសទើរអស់ោម នសល។ រដាខលោះមិនសូវស ƒ,រធនធានធមមជាត្ិគលើដើគោក្ ចត្

ស ƒ,fធនធានក្ុនងសមុរទ។ Fbf ßបគចចក្វទាទំគនើប ចដលអនញ្ហុ ដ ត្

CJរដាអាច គធវើអាជើវក្មម@ញផលរបគយជនពើធនធានក្នុងសមុរទ បាត្

សមុរទ និងគរកាមបាត្សមុរទផង រដាបានចាបគ់ ផើតមការអនុវត្ត ការងារ

ពាក្ព

នធនឹងការក្ំណត្រ់ ពំចដនសមុរទ គkយ

រដាខលោះ បានចាបគ់ ផើតមរបកាន

ជំkរតមរដាដដទគផសងគទៀត្ ឬអនុវត្តតមលំនាំ រដាដដទគទៀត្ ចដលនាការ

អនុវត្តសុើសងាវ ក្រ់ បស់រដាជាគរចើន គក្ើត្ជារូបរាងគឡង

ក្ុនងរយៈគពលដខ

លើ។ ការ

អនុវត្តគនោះ វាចផអក្តមរក្បខ័ណឌ ចាប់ ចដលមានរាប់ រសបគពលចដល

វធា

នចាប់ ចដលពាក្ព

នធមួយចំនួនគទៀត្ រត្ូវបានអនុមត្

គធវើគឡង

។ ដំគណើ រ

ការដនការបគងើកត្ ចទអ រគបៀបគនោះ អាច ñ ßក្ុនងរបត្ដ់ នធាត្ុផសទ

ូលាយ

ឬច ,"រវាង ធាត្ុផសចគងអៀត្ និងទូលាយ។

79 Robert Y. Jennings, what is international law and how do we tell it when we see it

( Robert, What is IL) ? Schw. Jb. Int. R. 1981, p. 71; Shaw, IL, supra note 1, p. 78.

G.១.៤. ចរិតលក្សណៈរបស់ G€

ចទអ ចងជាកាត្ពវក្ិចចដល់រដា @ងរដាមិនបានដឹងខលួន ß Rមិនចាបាចរត្ូវឲ្យ

រដាទទួលយល់រពមជាមុន គៅគពល ចទអ គក្ើត្មានរូបរាងគឡងគៅទើណា

មួយក្ុនងពិភពគលាក្ (Automatically Binds States)។80 គនោះមាននយថ្ន

របសិនគបើមានការអនុវត្តរបស់រដាភាលគរចើន បានបគងកើត្គចញជា ចទអ រចួ

គkយ

គkយ

រដាណាមួយមិនបានចូលរម

ក្ុនងដំគណើ រការដនការបគងើកត្

(មិនបានទទួលយក្ការអនុវត្ត ឬមិនដឹងអំពើការអនុវត្ត ឬ ដឹងរចគkយ

ាង ត្គ់ សងៀមមិនគឆើលយត្បអវើ) ចទអ នឹងចងកាត្ពវក្ិចចដល់រដា គលើក្ចលងរដា

ជំ@ស់តងពើគដើមទើដនការក្គក្ើត្ ចទអ ។ ដចគនោះូ គបើរដាមិនគោរពតម

ឬគធើវផុទយពើកាត្ពវក្ិចចគរកាម ចទអ ចដលគក្ត្

មានរច

មក្គkយ

រដានឹងរត្ូវ

បានគលគចាទរបកានថ្នបានរគលាភកាត្ពវក្ិចច គkយ ចំគពាោះផលវ ñ ចដលគក្ើត្មានពើការរគំ លាភគនាោះ។81

រដារត្ូវទទួលខុសរត្ូវ

ការដឹងថ្នវត្តមានរបស់ ចទអ ចដលអាចបោះ

ពាល់ផលរបគយជន៍ គkយ

រដា

គសងៀមាង ត្់ មិនគឆលើយត្ប រត្ូវបានគលចាត្ទុក្ថ្ន ជាការទទួលយក្ (Acquie

scence82 ) ឬាមននយថ្នរពមគរពៀង (Silence Means Approval)។

80 Christian Tomuschat, Obligations arising for States without or against their will, p. 280 (Christian, Obligations); Stephane Beaulac, Customary International Law in Domestic Courts: Imbroglio, Lord Denning, Stare Decisis, p. 381, in Christopher P.M. Waters, British and Canadian Perspectives on International Law, 2006.

81 Draft Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts (Draft Articles, States), 2001, Art.1; D.J. Harris, Cases and Materials on International Law (D.J., Cases on IL), 5th ed., 1998, p. 484.

82 Liber Amicorum and Rudiger Wolfrum, Coexistence, cooperation and solidarity (Liber Amicorum, Coexistence), vol. 2012, p. 854; I.C. MaccGibbon, the Scope of Acquiescence in International Law, 31 BYIL, 1954, p. 143.

ទគងវើដូចគនោះ នឹងរត្ូវបានគលយក្មក្បដិគសធ ការគសើនសុំUn bñរបសរដានា

គពលគរកាយ (Estoppel83)។ រទឹសតើខោះ @ញគចញពាើ លរក្មរបស

ត្ុលាការយុត្តិធមអ

នតរជាត្ិ អាចពាក្ព

នធនឹងដំគណើ រការ ចដល ចទអ

ចងជាកាត្ពវ ក្ិចចដល់រដា។ ក្ុនងគរឿងក្តើ b រពោះវហា

រ រពោះរាជាណាចរក្ដថ្

ទទួលបានចផនទើជាគរចើនចាប់ ចដលោក្របាាទ រពោះវហារក្ុនងទឹក្ដើរពោះរា

ជាណាចរក្ក្មុពជា គkយ

ចបងចចក្ដល់អាជាញ ធរ ចដលពាក្ព

នរបស់ខួលន

គោយោម នការត្វា" គដញគោល អំពើក្មមសិ គលើរបាាទរពោះវហាិ

ក្មុពជា។84 គរកាយមñគទៀត្ គសតចដថ្មក្ទត្គមើលរបាាទរពោះវហា

រ របស

រ ចដល

គៅគលើក្ំពូលមាន គោ ទងជាត្ិបារាងជាត្ំណាងឲ្យរពោះរាជាណាចរក្ក្មុពជា

គkយ

រពោះរាជាណាចរក្ដថ្ មិនបានត្វា" គទ។85 គៅក្ុនងគពលពិចារណាគរឿងក្តើ

អងគគkត្ុគនោះ រត្ូវបានត្ុលាការចាត្ថ្ន

គោយាង ត្គសងៀម ថ្នរបាាទរពោះវហាិ

រពោះរាជាណាចរក្ដថ្ ទទួលាគ ល

រជា ក្មមសិទិធរបសរពោះរាជាណាចរក្

ក្មុពជា។86 ដូគចនោះ តមរយៈទគងវើគនោះ ភាលើដថ្មិនអាចß PF ថ្នរបាាទរពោះ

វហារជារបស់ខលួនគឡយ។ គនោះលឺជាមលូ ោា នnˆ មានសកាត នពលមួយុ ក្នុង

ចំគណាមមូលោា ន@ងឡាយ ចដលត្ុលាការបានចផអក្តម គដើមបស ĩថ្ន

របាាទរពោះវហា

រជាក្មមសិទិរធ សបចាបរបស់ភាលើក្មុពជា។

83 Liber Amicorum, Coexistence, supra note 82, p. 1598; D.W. Bowett, Estoppel before International Tribunals and Its Relation to Acquiescence, 33 the BYIL, 1957, p. 176.

84 Temple of Preah Vihear (Cambodia v. Thailand), Summary of 1962 Merit Judgement (Preah Vihear, 1962 Merit), p. 2, www.icj-cij.org/docket/index.php?p.1 85 Id., p. 28.

86 Id.

G.១.៤.១. ជាំហររបសរដឋ និងអក្សរសាវរជាវខ្ោះ

ចផអក្តមគោលការណ៍ ទូគៅរបស់ចាបអនតរជាត្ិ (General Principle of

International Law) រដាមានកាត្ពវក្ិចចគោរពនូវកាត្ពវក្ិចច ចដលមានចចង គៅក្ុនងសនធិសញ្ហដ ចដលរដាបានចូលជាភាលើ។87 គោលការណ៍ គនោះ អនុញ្ហដ ត្

ឲ្យរដា អាចរលបរលងនូវអ ចដលខលួនរត្ូវបំគពញតម ឬមិនបំគពញតមចាប

អនតរជាត្ិក្ុនងទរមងជាសនិធសញ្ហដ ។ គបើរដាយល់ថ្ន ខលួនមិនចងគ់ ធើវតមសនធិ

សញ្ហដ ណាមួយ រដាអាចសគរមចមិនចូលជាភាលើ គkយោម នសkលមន

អនតរជាត្ិ ឬរដាណាមួយ អាចបងំខឲ្យរដាចូល ជាភាលើគឡយ ។របសិនគបើដូគចាន ោះ

ការចូលជាភាលើនឹងោម នសុពលភាព គរពាោះវាបានផុទយ នឹងគោលការណ៍ រពមគរពៀង (Principle of Consent) ចដលទទួលាគ ល់ ជាអនតរជាត្ិ។88

ដូចចដលរត្ូវបានបងាា ញខាងគលើ ចំគពាោះ ចទអ ជារទឹសតើ វាមិនមានត្រមូវCJ

រដា ទទួលយល់រពមជាមុនដូចសនធិសញ្ហដ គឡយ។ nĩ ß", ftßf , ĩ t

ñ ßbñ.6“ b' (Direct Application) របសិនគបើ ចទអ គក្ើត្គចញជា

រូបរាងគkយ វាចងជាកាត្ពវក្ិចចដល់រដា។ ជាទូគៅ រដាពិបាក្យល់ដឹងថ្ន គត្ើ

ចទអ អវើñ˚A,Rសថិត្គៅក្ុនងដំគណើ រការដនការបគងកើត្ ដូចគនោះ ß fb˚ ñ បដិគសធ ឬគលច f" គៅគពល ចទអ គក្ើត្គចគញជារូបរាង។ គនោះមូលោា ន ចដលអងគការអនតរជាត្ិ ឬភាលើខលោះ បានគរបើរបាស់ ចទអ ជាសំអាងថ្នរដា ß

f ˚ b A ñ ĩ ĩ U ˚ ßk មាល បtß f @"U fn មិនចមនជា

ភាលើសនធិសញ្ហដ ចដលពាក្ពនធ ។ ការគយងដល់ ចទអ ពើគរពាោះគលមិនអាច

87 The VCLT, supra note 36, Art. 26.

88 Helmut Tuerk, Reflections on the Contemporary Law of Sea, 2012, p. 25; Helmut, A Concise of the UN, supra note 8, p. 378.

គចាទរបកានរដាថ្ន ខុសនឹងកាត្ពវក្ិចចចចងក្ុនងសនិធសញ្ហដ បានគឡយ

គោយ

ារ រដាមិនចមនជាភាលើរបសសន

ញ្ហដ ។ ឧ@kរណ៍ bñA

ßñការ

បគណត ញ អនក្សុសិទិធរជក្គកាននគយបាយ គោយbfរដា មិនចមនជាភាលើ

ដនអនុសញ្ហដ សតើពើ ឋានៈជនគភៀសខួលន ចដលហាមមិនឲ្យគដញអនក្សុំសិទធិរជក្

គកាន នគយបាយ គៅជួបអំគពើគធ

ទុñ.បុក្គមនញ គៅរដាគដើមរបស់ខួលន89

fU 6 A ß" ßខុសពើកាត្ពវក្ិចច ហាមគដញ ß"គឡយ

។ ក្U៏

, ß ការ

បគណត ញរបស់រដាគនោះ អាចខុសនឹងកាត្ពវក្ិចមិនបគណត ញគរកាម ចទអ។

ជំkរពាក្ព

នធជាមួយនឹង ចទអ រត្ូវបានចសតងឲ្យគឃញ

ក្ុនងគសចក្តើសគរមច

របស់ាលាក្ចត ខមររក្kមផងចដរ។ គោលការណ៍ នើត្ានុក្ូលភាព (the Principle of Legality90) @ម@រឲ្យមានចាប់ ជាធរមានជាមុន ចដល

ក្ំណត្អ់ ំគពើឧរក្ិដា និងគ@សទណឌ មុននឹងត្ុលាការកាត្់ គ@សឧរក្ិដាជន

ណាមួយ។ ក្ុនងរក្បខណឌ ាលាក្ើតចខមររក្kម គដើមបឲ្យត្លាុ ការគនោះ អាច

កាត្គ@សគមដឹក្នាជានខពស់ និង អនក្ទទួលខសុ រត្ូវខពស់បំផត្ុ របស់របប

ក្មុពជារបជាធិបគត្យយចំគពាោះបទឧរក្ិដា ( បទរបល័យពូជាសន៍ បទឧរក្ិដា

របឆ្ង

មនុសសជាត្ិ គរកាមចាបអ

នតរជាត្ិ និង បទ@រុណក្មម ឃាត្ក្មម

គរកាមចាបជា

ត្ិ) ចដលរត្ូវបានគចាទថ្នបានរបរពត្ឹ តក្ុនងចគនាល ោះ ឆ្ន ំ ១៩៧៥

89 The Convention relating to the Status of Refugees, 28 July 1951, UNTS, Vol. 189, p. 137, Art. 33.

90 Nullum Crimen Sine Lege, the Jurisdiction of the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia and Joint Criminal Enterprise, p. 68; Luke Marsh and Michael Ramsden, Joint Criminal Enterprise: Cambodia’s Reply to Tadic (Luke, JCE), 11 international criminal law review (2011), p. 143; Silvia D’ASCOLi, Sentencing in International Criminal Law, 2011, p.14.

-១៩៧៩91 វាត្រមូវឲ្យមានចាបអ

នតរជាត្ិ និងចាបជា

ត្ិចដលពាក្ព

នធ ß

ជាធរមានមុនឆ្ន ំ ១៩៧៥ ជាមុនសិន។ ពាក្ពនធអំគពើរបល័យពជូ ាសន

មានសនធិសញ្ហដ របឆ្ងនឹងអំគពើរបល័យពូជាសន៍ ចដលក្មពុជាជាភាលើ។92

ចំគពាោះបទឧរក្ិដាគរកាមចាបជាត្ិ អងគជំនុំជរមោះដនាលាក្ចើ ខមររក្kមមិន

ជួបបញ្ហា គទ គោយារមានរក្មរពkទណឌ ឆ្ន ំ ១៩៥៦ ចដលគៅមានជា

ធរមាន។93 បញ្ហា ñ ßពាក្់ពនធនឹងបទឧរក្ិដារបឆ្ងនឹងមនសុ សជាត្ិ និង

ទរមងទ

ទួលខុសរត្ូវ ចដលគលគៅថ្ន សkឧរក្ិដាក្មមរម

(Joint Criminal

Enterprise- JCE94) គោយារមិនមានចាប់ ឬសនិធសញ្ហដ ចចង។ ក្ងវោះ ខាត្ចាបគ់ របើរបាស់ នាឲ្យអងគñ˚ß,˚ñ " និងគមធាវ ើ បានÆñ d U b

ចទអ ចផអក្គៅតមមារត ១៥ របស់ក្ត្ិកាសញ្ហដ សើ សិទិធនគយបាយ និង

U Abfn 95 ចដលរត្ូវបានសរគសរបញ្ូច លគៅក្ុនងមារតមួយចំនួនរបស

ចាបប

គងើកត្ាលាក្តើ។96

គមធាវរើ បស់ជនរត្ូវគចាទ បានចផអក្តម ធាត្ុផសចគងអៀត្របស់ ចទអ គkយើ អោះអាងថ្ន ß ßការអនុវត្ត ¸bយក្ Ffn ĩ ß ß,fទរមង់ទទួល

91 The Law on the Establishment of Exraordinary Chambers in the Courts of Cambodia for the Prosecution of Crimes Committed During the Period of Democratic Kampuchea (the ECCC Law), Arts. 1 and 2.

92 Cambodia acceded to the Genocide Convention on 14 October 1950, see

en.wikipedia.org/wiki/List_of_parties_to_the_Genocide_Convention

93 1956 Criminal Code of Cambodia.

94 Luke, JCE, supra note 90, p. 143.

95 IENG Sary’s Motion against the Application at the ECCC of the Form of Liablity Known as Joint Criminal Enterprise IS’s JCE Motion) , 28 July 2008, D97 (redacted version), p. 11.

96 The ECCC Law, supra note 91, Art. 33 (new).

ខុសរត្ូវសkឧរក្ិដាក្មមរម

ចដលអាចរត្ូវបានចាត្ថ្នជា ចទអ គឡយ

។97

គ@ោះបើជាទរមងទ

ទួលខុសរត្ូវរបគភទគនោះ រត្វូ បានទទួលាគ លមា

នឋានៈជា

ចទអ ក្t៏

R ñ˚ß,˚ñ " មិនអាចគរបើបានគឡយ

A គរពាោះtR ñ˚ß,˚ñ "គនោះ ជា

ាលាក្តើក្ូនកាត្98 សិថត្គរកាមរបA˘នធត្ុលាការក្មុពជា99 ចដលគរបើចាបក្មពុជា

ជាច ƒR100 គkយ

វធា

ន ចទអ មិនរត្ូវបានអនុវត្តផ្អទ ល់ គោយោម ន

ចាបចចងអនុញ្ហដ ត្CJគរបើក្ុនងរបពនធចាប់របគទសក្មុពជាគឡយ។101 ជំkរ ឬ

ការបក្រាយរបស់គមធាវជនរត្ូវគចាទ រសគដៀងោន នឹងជំkររបកានគោយ

រដាមួយចំនួន ចដលនឹងបងាា ញជូនក្ុនងចផនក្បនាទ ប់ខាង គរកាមគនោះ។102

G.១.៤.១.១. បន្ទទ បឥទពល G€

គោយាររដាពិបាក្ក្ុនងការរលបរ់ លងគលើ ចទអ រដាមានភាពាទ ក្គ់ សើទរក្ុនងការ

ទទួលយក្ ចទអ គkយ

បានរោះិ រក្មគធាបាយគដើមបប

b kសការចងជាកាត្ពវ

ក្ិចចតម ចទអ។ ទើ១ រដាបានោក្់ ចទអ គៅ@បជាងចាបធមមត

ក្ុនងរបពន

ធចាបជា

ត្ិ។103 ការគធវើយ" ងដូចគនោះ ងាយរសួលស Uរ' ដាក្ុនងការ

បដិគសធនូវ ចទអ ចដលអាចបោះពាល់ដល់របគយជន៍ របស់ជាត្ិ គោយរោន

ចត្ចក្ចាប់ ចដលមានរាប់ ឬគធវើចាបថ្

មើបដគិ សធ ចទអ។ ទើ២ ក្ុនងក្រណ

ចដលរដាទទួលយក្ ចទt ចទអ នឹងមិនរត្ូវបានអនុវត្តគោយងាយរសួល គៅ

97 IS’s JCE Motion, supra note 95, pp. 8-9.

98 IS’s JCE Motion, supra note 95, pp. 12-13.

99 Id.

100 The ECCC Law, supra note 91, Art. 33 New.

101 IS’s JCE Motion, supra note 95, pp. 12-13.

102 Hannes Vallikivi, Domestic Applicability of Customary International Law in Estonia (Hannes, Application of CIL) , 7 Juridica International 2002, p. 35.

103 Id.

ក្ុនងរបពនធចាបត្

ុលាការក្ុនងរសុក្ Fbf ,លាការ របកានជ

ំkរថ្ន

ត្ុលាការនឹងគរបើរបាស់ ចទអ លុោះរតចត្ចាបក្ុនងរសុក្ អនុញ្ហដ ត្ ឲ្យគរបើ

របាស់ ចទអ។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្ របសិនត្ុលាការគរបើរបាស់ ចទអ

ត្ុលាការគៅចត្អាចបដិគសធ ចទអ បានគោយរោនចត្អោះអាងថ្ន ចាប

ធមមតក្ុនងរសុក្មានឋានៈខពស់ជាង ចទអ គkយ

ទគងើវ ចដលរត្ូវបានគធវើ

គឡង

"រសបតមចាបជា

ត្ិ។ @"U ផុទយពើ ចទអ ñˆ ß ,bß Rĩ U

tß f nf។ @ងការោក្់ ចទអ @បជាងចាបជាត្ិធមមត និងការមិន

អនុវត្តគោយផ្អទ ល់ ដន ចទអ មិនអាចរត្ឹមរត្ូវតមរលបកាលៈគទសៈគឡយ

ពើគរពាោះជួនកាល វធា

ន ចទអ ខលោះ ជាវធា

នមានត្ដមលខពស់បំផុត្ ក្ុនង

របពនធចាបអ

នតរជាត្ិ ចដលមានចចងក្ុនងចាបរ់ ដាធមមនុញ្ដជាត្ិ គkយ

ចដល

ឋានៈដខ

ពស់របស់វធា

ន ចទអ រត្ូវបានទទួលាគ ល់គោយរដា។104 វធា

នnមាន

ត្ដមលខពស់គនោះ ជាវធា

នចាប់ ចដលពិភពគលាក្រត្ូវការ គkយ

ចដល

របគយជនា

ល បរ់ ស់របស់ពិភពគលាក្ ចដលរដាមិនអាចោក្@

បជាងចាប

ធមមត Ųb, ƒĩ

Uñ

˚A,bfUb' ចដលចាបជា

ត្ិ ßអាចបដិគសធ ចទអ

គោយងាយៗបានគឡយ។

G.១.៤.១.២. ការជាំទាសក្សុង

ដពលផ្ដល G€ ក្សាំពងក្សដក្តត

វធើb b មួយគទៀត្ ចដលរដាអាចទបការចងជាកាត្ពវក្ិចចគរកាម ចទអ

ចដលរដាមិនបានទទួលយក្ លឺការបដិគសធ ដចដលៗ មិនទទួលយក្ ចទអ

104 ICRC, Customary, supra note 71, Chapter 32, Rule 90, Torture and Cruel, Inhuman or Degrading Treatment, footnote 8 cited various national military laws/manuals recognizing the prohibtion of torture.

(Persistent Objection)។105 វាហាក្រ់ ោនច់ ត្ជារទឹសើត ចដលរត្ូវបានបគងកើត្

គឡង

គោយអនក្សិក្ារាវរជាវចាបអ

នតរជាត្ិ។ ត្ុលាការអនតរជាត្ិ ក្មា៏ ន

ភាពាទ ក្គ់ សទើរ ក្ុនងការគយងដល់រទឹសើគត នោះចដរ។ ក្ុនងគរឿងក្តើ North Sea

Continental Shelf ត្ុលាការបាននិយយថ្ន៖ f ß D0 miles ßtß,f

ĩ˚ b" Norway Fbffn ß" ß ĩ b ßñ˚@b' f U b

f ß ß"U"

bb'nb' U Pñßf' Ub' ¸ ß។106 តមរទឹស

ការជំ@ស់គនោះ

នឹងនាំ មិនCJមានការចងជាកាត្ពវក្ិចច គរកាម ចទអ គៅគពល ចទអ

គក្ើត្មានរូបរាងគឡង។ រជំ@ស់គនោះ រត្ូវ គធវើគៅគពល ចដល ចទអ គទើប

ចត្សថិត្គៅក្ុនងដំណាក្កាលដំបូងដនការបគងកើត្។107 គ@ោះបើវាជាការពិត្ រដា

ភាលគរចើនមានការពិបាក្ក្ុនងការចសវងយល់ដឹងថ្ន ចទអ មួយណាចដលសិថត្ គៅក្ុនងដំណាក្ដ់ នការក្គក្ើត្។

លំនិត្ដនការមិនអាចបដិគសធជាគរកាយដន ចទអ គៅគពលចដល ចទអ គក្ើត្

មានគkយ b, ß ¸Fស U' គឆលើយត្បដល់រដាមួយចំនួន ជាពិគសស

គៅក្ុនងទវើបអាស្រkក្

និងអាសុើ ចដលគទើបទទល

បានឯក្រាជយ ពើការរលប់រលង

របស់របគទសអាណានិលម មួយចំនួនគៅក្ុនងគលាក្ខាងលិច ចដលរដថ្

មើ@ង

គនាោះពាយម គសើគរច

ាបអ

នតរជាត្ិ ចដលមានមុនខួលនបានឯក្រាជយ។ រដា@ង

គនាោះ លិត្ថ្នចាប@

ងគនាោះជាចាបរបស់ពួក្គលាក្ខាងលិច ចដលរដខ

ួលនមិន

បានចូលរម

គធវើ។108 សំគណើ សុគំ សើគរគើ នោះ មិនសូវទទួលបានការោរទបុនា

ម នគទ

គោយាររដា@ង

គនាោះ ជួនកាល គរបើរបាសចាប់ ចដលខួលនធាល ប់បដិគសធ មក្

105 Thomas, PIL, supra note 5, p. 23; Anthony Aust, handbook, supra note 2, p. 7.

106 ICJ, United Kingdom v. Norway, ICJ Reports 1951, pp. 115, 131.

107 Christian, Obligations, supra note 80, p. 275.

108 Id., p. 305.

គធើវជាមូលោា នសរមាបការពាររបគយជនរ៍ បស់ខួលន ចដលជាបbñពនធក្ុនង ក្តើ

កាត អ

នតរជាត្ិ ចដលខួលនជាភាលើ។109 ជាចុងគរកាយ រដា@ងគនាោះ ពិត្ជាមិនអាច

បដិគសធ នូវវធា

នចាប់ ចដលមានត្ដមខពស់សរមាបរ់ ទរទងអា

យុជើវត្

របស

ពិភពគលាក្ គkយគ@ោះបើជាមានការជំ@សជាដចដលៗ ក្ុនងដំណាក្កាល

ចដលវធានសថិត្ក្នុងការចាបគ់ ផើតមគចញរូបរាងយ" ងណាក្ើត ក្៏ការជំ@ស់នឹង

ោម នរបសិទធភាពគឡយ

គបើពាក្A

នធ ជាមួយវធា

នដមានត្ដមលខពស់គនោះ។110

G.១.៥. ទាំន្ទក្សទាំនងរវាងសនសញ្ញា និង G€

G.១.៥.១. ដើវតមា

នវិធានក្សុង

សនស

ញ្ញ

អាចលបសពលភាពវិធានដចគ្មន នន ចទអ?

ចទអ ជាចាបអ

រូបិយ និងជាចាបម

ិនចមនជាលាយលក្ខ6'អក្សរ

(Unwritten Law)។ លួបផសជា

មួយភាពាទ ក្គ់ សទើររបស់រដាក្ុនងការទទួលយក្

ចទអ ការចងរក្ង ចទអ ů fF“ f ñU

b, b dក្ុនងសនិធសញ្ហដ ក្ុនង

ទរមងជាលាយលក្ខ6'អក្សរ រត្ូវបានអងគការសkរបជាជាត្ិគធើវគឡង (Codi

fication of Customary International Law)។ ការគធើវរគបៀបគនោះ លឺគដើមប

ឲ្យ ចទអ មានលក្ខណៈជាក្លា

ក្់ ងាយរសួលគៅក្ុនងការយក្គៅអនុវត្ត។

សនធិសញ្ហដ ចដលចងរក្ង ចទអ រត្ូវបានគលគៅថ្ន Declaratory

109 Tunku, the Third World, supra note 1, pp. 143 and 181; Antonio Augusto Cancado Trindad, International Law for Humankind, 2010, p. 117-118.

110 David A. Colson, How persistent must the persistent objector be? 61 Wash. L. Rev. 1980, p.957; Ted L. Stein, the Approach of the Different Drummer: the Principle of Persistent Objector in International Law, 26(2) Harv. Int’l. L. J. 1985; Jonathan I. Charney, the Persistent Objector Rule and the Development of Customary International Law, BYIL, 1986; Ian Brownlie, principles of public international law (Brownlie, 4th), 4th ed., 1990, p. 11.

Treaty។111 គលអាចស b'បានជា សនធិសញ្ហដ របគភទគនោះ តមរយៈការ ពិនិត្យគមើល បុពវក្ថ្ន ( Preamble) របស់សនធិសញ្ហដ ។112 សនិធសញ្ហដ សើតពើ

ចាបស

នធិសញ្ហដ រត្ូវបានគលចាត្ថ្នជា Declaratory Treaty។113 សំ6¸រ

មួយ អាចរត្ូវបានសួរថ្ន៖ គត្ើវធា

ន ចទអ ចដលរត្ូវបានសរគសរបញ្ូច ល

ក្ុនងសនធិសញ្ហដ រច

គkយ

គៅមានសុពលភាពចដរឬគទ?

ចគមលើយគនោះ អាចរត្ូវបានរក្គឃញក្នុងាលរក្មរបស់ត្ុលាការយត្ិុ តធម៌ ក្នុង

គរឿងក្តើអនតរជាត្ិ រវាង Nicaragua និង the United States of America។

Nicaragua បានបតឹងរបឆ្ង

នឹងសkរដអា

គមរក្

ចំគពាោះការគរបើក្ R

ទព្ល នពានចដនដើ គkយ

រគំ លាភបូរណភាពចដនដើរបស់ខួលន។114 ត្ុលាការ

យុត្តិធមអ

នតរជាត្ិ ក្ុនងគរឿងគនោះ រត្ូវគោោះរាយបញ្ហា នើត្ិវធ

ើ និងចាបជា

គរចើន

ជាមុន មុននឹងស ĩថ្ន សkរដាអាគមរក្ បានរគំ លាភកាត្ពវក្ិចចណាខលោះ។

បញ្ហា មួយ លឺពាក្ពនធនឹង ខរក្ាសិទិធមិនអនុវត្ត (Reservation) គធវើគោយ

សkរដាអាគមរក្

គៅគពលរបកាសទទួល ាគ ល់សមត្ថក្ិចរបសត្

ុលាការ

យុត្តិធមអនតរជាត្ិ ចដលោក្គ់ រៅសមត្ថក្ិចចរបស់ត្លាុ ការនវូ ជគមាល ោះរបោប

អាវុធចូលរមគោយសkរដាអាគមរក្ ចចងគរកាមសនធិសញ្ហដ ពkុភាលើ ñ

¸Ffn Latin America ¸Fĩ˚߸ß។115 គសចក្ើតអោះអាងគនោះ រត្ូវបាន

111 Robert Y. Jennings, what is IL, supra note 79, p. 83; Ibrahim F.I. Shihata, the Treaty as a Law-Declarating and Custom-Making Instrument (Ibrahim, the Treaty), 22 Revue Egyptian de droit international, 1966, p. 62; R.R. Baxter, multilateral Treaties as Evidence of Customary International Law, 41 BYIL, 1965-66, p. 278.

112 Ibrahim, the Treaty, supra note 111, p. 62

113 Id.

114 'Case Concerning Military and Paramilitary Activities (Nicaragua v United

States)'( ICJ, Military Case), 1986 ICJ Reports (ICJ Rep) 14, at 138 ( 275-276).

115 Id., 14, at 162( 275-276).

ទទួលយក្គោយត្ុលាការ គkយ

ជាលទធផល116 ត្ុលាការ មិនអាចពិចារណា

ការគចាទរបកានព

ើការគរបើក្ Rទព

គរកាមសនិធសញ្ហដ ពkុភាលើគឡយ

។ ត្ុលា

ការ បានគផតើមគយងដល់ ចទអ គដើមបោ

ក្ស

kរដាអាគមរក្

ឲ្យទទួលខុសរត្ូវ

ការរគលាភការគរបើក្ R ចចងគរកាម ចទអ គោយអោះអាងថ្ន ការហាមឃាត្

ការគរបើñ R

មានជាយូរយfណាសម

ក្គkយ

តងពើគពលមុនវារត្ូវបានចចង

គោយធមមនុញ្ដរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិ(សនធិសញ្ហដ ពkុភាលើ)117 និង ជា

ពិគសសសkរដាអាគមរក្

ចដលជាភាល

ុនងគរឿងក្តើបានទទួលាគ ល់ឋានៈ ចទអ

របស់ការហាមគរបើក្ R

ទព។118 ត្ំណាង សkរដា2 fñ

មាន A fkR f

រលបរោនគោយគឆលើយត្បរត្ឡបគ់ ៅវញថ្ន គៅគពលចដលការហាមគរបើក្ R

រត្ូវបានចចងគោយសនធិសញ្ហដ ការហាមគរបើក្ Rគរកាម ចទអ ចលងមាន

សុពលភាពអនុវត្តគkយ

។119 គសចក្ើតអោះអាងគនោះ សរមាបជា

ការគឆលើយរបាប

ត្ុលាការ ថ្ន ត្ុលាការោម នសមត្ថក្ិចច ពិនត្យគមើលសំណុំ គរឿងរបស់ Nica

ragua UůR

ß R សkរដាអាគមរក្

F

។ ជាការគឆលយើ ត្ប ត្ុលាការ

បាននិយយថ្ន ការហាមឃាត្កា

រគរបើក្ R

គរកាម ចទអ គៅចត្មាន

សុពលភាពឯក្រាជយពើសនធិសញ្ហដ ។120

តមរយៈក្តើកាត គំ នោះ ទំនាក្ទ

ំនងរវាង សនស

ញ្ហដ និង ចទអ ចដលចចងអំពើ

បញ្ហា ដូចោន លឺជាបញ្ហា ចដលត្ ,fCJមានការចងរក្ង ចទអ គៅក្ុនងសនធិ

សញ្ហដ ñ ឲ្យ ចទអ មានលក្ខណៈជាក្លា

ក្ងា

យរសួលគរបើ b'។ ñˆបុចនត

116 Id., summary of Judgement of 27 June 1986, p. 164-65.

117 Id., summary of Judgement of 27 June 1986, p. 165.

118 Id., summary of Judgement of 27 June 1986, p. 165.

119 Id., summary of Judgement of 27 June 1986, p. 165.

120 Id., summary of Judgement of 27 June 1986, p. 165.

គ@ោះបើមានការចងរក្ងក្តើ វាអាចមានបញ្ហា គៅគពល ចដលខឹលមារគរកាម

សនិធសញ្ហដ និង ចទអ ក្ុនងបញ្ហា ចត្មួយ ßßF

ßដូចោន និងបញ្ហា ថ្នគត្ើ

សនធិសញ្ហដ ឬ ចទអ មួយណាមានឋានៈខពស់ជាង គៅគពលមានទំនាស់ រវាងោន ។

បញ្ហា វាអាចនឹងកានចត្សុមលាម ញ របសិនគបើលិត្គៅដល់ភាពាទ ក្គ់ សទើរ របស់រដាក្ុនងការទទួលយក្ ចទអ។ ជំkររក្ាសុពលភាពរបស់ ចទអ គ@ោះបើមានសនិធសញ្ហដ ចចងក្តើលឺជាគរឿងមួយnˆសមរសប និងសមគkត្ុផល

របសិនគបើគលពិនិត្យគៅគមើលចរត្

លក្ខណៈរបស់ចាបអ

នតរជាត្ិជាទូគៅ។ ñ

2ĩß PF ចទអ មានរបភពគចញពើរបពន

ធ Common Law គkយ

វារត្ូវបានគលគរបើរបាស់ជាយូរលងម

ក្គkយ

សូមបម

ុនសនធិសញ្ហដ គៅគទៀត្។

សនធិសញ្ហដ និង ចទអ ជារបភពច ƒRរបសចាបអនតរជាត្ិ។ ដូគចនោះ ĩ U

tß f ß2ĩ " ចទអ ß F A bbក្នុងកាលៈគទសៈ ចដល

សkលមនអនតរជាត្ិ បានរបឈមមុខនឹងការខវោះខាត្វធា

នចាបស

រមាបគ់ របើ

របាស់។ fបំគពញU ߲ គោយf

ßñ, Rសនិធសញ្ហដ មិនងាយនឹងរត្ូវបាន

អនុមត្

គធវើគឡង

គឡយ

។ ដូចចដលបានបងាា ញជូនគៅក្ុនងទំពរខាងមុខ វាមិន

អាចគជៀសរច

បានគឡយ

នូវភាពមិនដូចោន រវាងរបធានបទដូចោន ចដល

រត្ូវចចងក្ុនងសនធិសញ្ហដ និងចទអ។ ខលឹមារ ចដលចចងគៅក្ុនង សនិធសញ្ហដ អាចចគងអៀត្ និងមិនចាស់ ចដលខលឹមារចចងគៅក្ុនង ចទអ អាចជា បំគពញ

បចនថម ឬបញ្ហជ ក្ប

ចនថម។ ផុទយគៅវញ

របសិនគបើគលបដិគសធ នូវសុពលភាព

ចទអ គោយារចត្វធានដូចោន រត្ូវបានចចង គោយសនិធសញ្ហដ វានឹងនា

ឲ្យមានភាពរគងាគ ោះរគងគើរបពន

ធចាបអ

នតរជាត្ិ គោយាររដា អាចបដិគសធ

គចាលនូវ ចទអ គោយរោនចត្មានសនធិសញ្ហដ ចដលរដាមានគសរភា

ពĩ,b Ų

ßĩ,b ñ ។ រដាចដលមានគចត្នាអារក្ក្់ អាចបដិគសធ ចទអ គkយើ មិនចូលជាភាលើ ឬដក្ខួលនពើសនិធសញ្ហដ ។ b rb រដាអាចគធអើវ វើ ចដលខួលន ចង់ គោយមិនមានសkលមន៍ អនតរជាត្ិអាចគចាទថ្ន រដារគលាភកាត្ពវ

ក្ិចចបាន។ គលអាចនិយយថ្ន ក្រណើ គនោះ វាអាចជាក្រណើ ក្រម ចត្គៅគពល

ចដលវាជាបញ្ហា ពាក្ព

នធផលរបគយជនស

ំខានរ់ បស់រដា ឬក្ិត្តិនាមរបស់រដា

រដាពិត្ជាខិត្ខំរោះិ រក្មគធាបាយចាបគ់ ដើមបគើ ោោះរចខលួន។ គនោះរត្ូវបានចសតង

គឡងតមរយៈជំkររបស់សkរដាអាគមរក្។ សរមាបបញ្ហា នើត្ិវធើក្នុងគរឿងក្តើ

គនោះ របសិនគបើ ត្ុលាការទទួលយក្គសចក្ើតអោះអាងរបស់សkរដាអាគមរក្ពាក្

ពនធអសុពលភាពដន ចទអ របគទស Nicaragua នឹងមិនទទួលបានដំគណាោះ

រាយអើវគឡយ។ ជាបចនថម ការមិនរក្ាទុក្សុពលភាពរបស់ ចទអ គត្មាន

ផលវបាក្អើវខលោះក្ុនងទំនាក្ទំនងជាមួយនឹងរដាដដទ។ គនោះលឺជាគរឿងនើត្ិវធ

ើមួយ

nសុមលាម ញ។ វត្តមានរបស់ ចទអ អាចជួយជាសំអាងសរមាបកា

រពារផល

របគយជនជា

ពិគសសគៅគពលរដា ចដលពាក្ព

នធមិនបានចូលជាភាលើសនធិ

សញ្ហដ ។ ដូចគនោះ ការរក្ាសុពលភាពរបស់ ចទអ ñ ជាការរក្ា ជគរមើស គរចើន សរមាបរដា U ßFñ។ រដាចដលជាភាលើសនិធសញ្ហដ គរបើ របាស់សនធិសញ្ហដ ចំគពាោះរដាចដលមិនចមនជាភាលើ រដាគនាោះអាចគរបើរបាស់ ចទអ។

G.១.៥.២. ដើ វិធានក្សុង

សនសិ

ញ្ញា ខ្សជា

ងវិធាននន ចទអ ឬ?

គៅក្ុនងាថ នភាពោម នជ "រវាងរដា និងរដា ទំនាស់រវាង ចទអ និង

សនិធសញ្ហដ អាច នឹងមិនគក្ើត្មានគឡយ ចត្របសិនគបើក្នុងគពលមានជ "

គkយ

រដាជាភាលើមាខ ងចផអក្ គៅគលើ ចទអ គkយ

មាខ ងគទៀត្ចផអក្គៅគល

សនិធសញ្ហដ ចដលរដាគរៀងខួលនលិត្ថ្ន អាចធានារបគយជនក្ុនងគរឿងក្តើ គkយ

គសើនសុឲ្យត្ុលាការចផអក្គលើរបគភទដនវធា

ន@ង

គនោះ គដើមបស

គរមចគសចក្តើ

Ub˜ វវា

ទរវាងវធា

នណាមួយខពស់ជាងពិត្ជាគក្ើត្មាន។ ជាការពិត្គលើក្ចលង

មារត ៥៩ របស់លក្ខនិតក្ៈរបស់ខួលន121 ត្ុលាការយុត្តិធមអ

នតរជាត្ិនឹង

សគរមចគត្ើវធា

ន ឬក្ច

ាបអ

វើចដលខួលនន

យក្មក្គរបើគដើមបស

ំអាងក្ុនងការ

សគរមចគសចក្ើត។

ចំគពាោះបញ្ហា គនោះ គោយគយងគៅគលើមារត ៣៨ ចដលោក្ស

និធសញ្ហ

លំោបទ

ើ ១ គៅពើគលើ ចទអ គលអាចគឆលើយថ្ន សនធិសញ្ហដ មានត្ដមលខពស់ជាង

ចទអ។ ក្ប៏ ុចនត តមការរាវរជាវគលើរបវត្ិតដនការគធើវមារត ៣៨គនោះ អនក្រាវ

រជាវ បានបងាា ញផុទយពើគនោះ។ ការចដលគលោក្សនិធសញ្ហដ ក្នុងលំោប់ ទDើ

មិនមាននយថ្ន សនិសធ ញ្ហដ មានត្ដមលខពស់ជាងគលគទ។122 វាអាចរោនចត្ជា

បញ្ហា ទរមង់ និងជគរមើសរបស់រដា ពើគរពាោះថ្ន សន

ញ្ហដ ជាឯក្ារជាលាយ

លក្ខ6'អក្សរ ចដលរដាងាយទទួលយក្បាន។ ការអោះអាងអំពើឋានៈរបស

សនិធសញ្ហដ យ" ងគនោះ វាជាការរត្ឹមរត្ូវ គោយគkត្ុថ្ន វធាន ចទអ "មាន

ចរត្

ោចខា

ត្ និងត្ដមលខពសជា

ងវធា

នចចងក្ុនងសនិធសញ្ហដ ។ ឧ@kរណ

សិទធិរលួារ ចចងក្ុនងសនស

ញ្ហដ មិនមានចរត្

ោចខា

ត្ និងត្ដមលខពស់ដូចវធាន

ពាក្ព

នធនឹងការបងាក រអំគពើ@រុណក្មម ចដលជាវធា

ន ចទអ គឡយ

។ ដូចោ

គនោះចដរ វធា

នមានឋានៈជា ចទអ ខលោះ មានត្ដមល@បជាងវធា

នចចងក្ុនង

121 The Statute of ICJ, supra note 58.

122 Sources of International Law: An Introduction by Professor Christopher Greenwood, 2008, p. 5, see untreaty.un.org/cod/avl/ls/Greenwood_IL.html; Michael Akehurst, the Hierarchy of the Sources of International Law, BYIL, 1976, pp. 274-275.

សនធិសញ្ហដ ។ ជាសរ

វធា

ន@ង

ពើររបគភទគនោះ មានឋានៈ@ប ឬខពសជាងោ

គៅតមរបគភទដនវធា

នចដលជាបពាក្ព

នធ។ ដូចគនោះ គដើមបស

និនោា នថ្ន

វធា

នណាមួយខពស់ជាងវធា

នណា t ñ bf f រត្ូវពិនិត្យគៅតមក្រណ

ជាក្ច់ សតងនើម

ៗ។ ភាជ បជា

មួយចំ6, ĩគនោះ ការមិនទទួល យក្ការអនុវត្ត

ចទអ គោយលិត្ថ្ន ចទអ មានត្ដមល@ប ឬចរត្លក្ខណៈ លឺមិនរត្ឹមរត្ូវ@ង

រសុងគឡយ

។ ក្ុនងក្រណើ ចដល ចទអ ចដលពាក្ព

នធមានត្ដមលខពស់ រដាលួរ

របកានយក្ការអនុវត្ត គោយមិនចាបាចត្រមូវឲ្យមានចាបជាមនុ (Direct

Application) គkយ

រត្ូវឲ្យត្ដមវល ធា

នគនោះខពស់ជាងវធា

នណាៗ@ង

អស់។

៣.២. សនស

៣.២.១. និយមនយ័

ញ្ញា និងររដភទ

តមមារត ២(១.ក្) របសសន

ញ្ហដ ទើរក្ង

Vienna សតើពើ ចាបស

នធិ

សញ្ហដ សនធិសញ្ហដ លឺជាក្ិចចរពមគរពៀងអនតរជាត្ិរវាងរដា និងរដា ក្ុនងទរមង

ជាលាយលក្ខ6'អក្សរ រលបរ់ លងគោយចាបអនតរជាត្ិ ចដល2ĩជាឯក្ារ

ចត្មួយ ឬរម

បញ្ូច លោន ។123 តមនយ

គនោះ ក្ិចរច ពមគរពៀងជាស ផ្អទ ល់មាត្

មិនអាចជាសនធិសញ្ហដ គទ។ bñJ “រលបរ់ លងគោយចាបអនតរជាត្ិ” សំគៅ

ថ្ន ក្មមវត្ុថរត្ូវចត្រសបនឹងចាបអ

នរត ជាត្ិ។ អនុគលាមតមនយ

គនោះ រដាមិន

អាចគធើវក្ិចចរពមគរពៀង គដើមបរើ បរពឹត្តអំគពើរបល័យពូជាានគ៍ ឡយ។

លក្ខណវß

ចឆយ

គនោះ ក្@

ម@រផងចដរ ឲ្យការគធើវក្ិចចសនាគៅតម រមង

ចដលវធានអនតរជាត្ិត្រមូវ របសិនមិនដូចគនោះគទ ក្ិចចរពមគរពៀងអាចß Rោម ន

123 There is treaty governing treaty between the State and International Organiztions, see the Work of the International Law Commission, 7th ed., Vol. II, 2007, p. 228.

សុពលភាព។ តមវធា

នចាបអ

នតរជាត្ិ សនស

ញ្ហដ @ @fCJ ß fr b

bចាច បន័ ដល់រដា។

ឬរពមគរពៀងគោយរដា គទើបមានសុពលភាព ឬចងជាកាត្ពវក្ិចច

ពាក្A

នធជាមួយនឹងការគរបើពាក្យគពĩន៍ គលអាចមានចមងល់ថ្ន គត្ើសនស

ញ្ហ

ក្ត្ិកាសញ្ហដ អនុសញ្ហដ ខុសោន ឬយ" ងណា? គនោះជាសំណួ រមួយ ចដលមិន

@ន់មានចគមលើយជាក្លា

ក្គ់ ឡយ

។ សនធិសញ្ហដ លឺជាពាក្យទូគៅ។ អនុសញ្ហ

ក្ជា

សនធិសញ្ហដ ។ ការគរបើពាក្យគពĩន៍ អាចមិនមានUR Uន

យសំខានជា

ច ƒRគទ ពើគរពាោះវាអាចរោនច់ ត្ជាជគរមើសដនការគរបើរបាស់។ អនក្រាវរជាវ

បានផតល់ការក្ត្ស b'ថ្ន ក្ិចចរពមគរពៀង វា bñJគរបើជាទូគៅ សំគៅគល

ក្ិចចរពមគរពៀងគទវភាលើរវាងរដា និងរដា។ រឯពាក្យ Pact ចដលជាក្ិចច

រពមគរពៀងផងចដរគនោះ សំគៅគលើក្ិចចរពមគរពៀងរវាងរដា និងរដា សរមាបបញ្ច ប

សស្រងាគ ម។ ឧ@kរណ៍ Peace Pact។124 ការក្ត្ស

b' ចុងគរកាយ ក្ុនង

វស័យសិទធិមនុសស អងគការសkរបជាជាត្ិ គរបើចត្ពាក្យអនុសញ្ហដ (Conven

tion) ឬក្ត្ិកាសញ្ហដ (Covenant) U, b "។

៣.២.២. ការតាក្សផ្តង និង ការចល

ជាធរមានរបសសនស

ញ្ញ

កាលណាគលនិយយអំពើការតក្ច់ ត្ងbß b គលរត្ូវលិត្អំពើរបគភទដន

ក្ិចចរពមគរពៀង ឬសនធិសញ្ហដ ,ßសិន ចដល អាចជាគទវភាលើ ឬពkុភាលើ

របស់ត្ំបនណា

មួយ ឬ សរមាបព

ិភពគលាក្@ងមូល។

124 Bryan A. Garner, the Back’s Law Dictionary (Bryan, the Black), 8th ed., p. 1140; for example, the Paris Pact of 1928 on the Banning of War (Kellogg-Briand Pact), see Peter Malanckuz, IL, supra note 1, p. 24.

ចផនក្គនោះនឹងគរៀបរាបជា

សគងខប អំពើនើត្ិវធ

ើគធើវសនធិសញ្ហដ bក្ល គោយ

អងគការសkរបជាជាត្ិ។ ក្ុនងរចនាស នធរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិ មាន

ាថ បនចាបមួយមានគ្ម ោះថ្ន លណៈក្មមការចាបអនតរជាត្ិ (Internat

ional Law Commission)។ លណៈក្មមការគនោះ មានសមាជិក្មក្ពើរដាជា ភាលើរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិ សិថត្គៅគរកាម ñ, U ñ គសដាក្ិចច សងគម

ក្ិចច និងវបបធម៌ (Ecosoc) គkយចដលលណៈក្មមការខាងគរកាយគនោះ សិថត្

គៅគរកាមការរលបរលងរបស់មហាសននិបាត្អងគការសkរបជាជាត្ិ។

លណៈក្មមការចាបអនតរជាត្ិ មានភារក្ិចចចមបង ពិនិត្យសិក្ាបញ្ហា ចាប

អនតរជាត្ិ គkយ

គបើមានភាពចាបា

ច់ គស

យមានការគធវើសនធិសញ្ហដ ថ្ណា

មួយ។

គនោះ@ម@រឲ្យមានការយល់រពម ពើមហាសនិនបាត្របស់អងគការសkរបជា ជាត្ិ។ លណៈក្មមការ បគងកើត្រក្ុមការងារ គធវើគសចក្តើរពាងសនធិសញ្ហដ និង

ពិចារណាគលើគសចក្ើតរពាង។ ក្ុនងក្រណើ ខលោះ រដាបានគសនើគឡងនូវគសចក្ើតរពាង

ោក្ជ

ូនលណៈក្មមការពិនិត្យ។125 ការពិនិត្យ ចំណាយគពលគវលាយ" ងគរចើន

ឆ្ន ។

ជាក្ច់ សតង អនុសញ្ហដ សើតពើ ការរបឆ្ង

នឹងអំគពើ@រុណក្មម ចំណាយ

គពលចំនួនជិត្ ១០ឆ្ន ំ ,ßß R ,f ßtß, ñ ,Rů ˚ D៩b៤។ F

A ßការចូលរមពើរដា ឬអនក្ជំនាញ ក្នុងក្ិចចពិភាក្ាគលើគសចក្ើតរពាង និង

ទួលបានការរពមគរពៀងពើរដា គសចក្ើតរពាងចដលរត្ូវបានអនុមត្ រត្ូវោក្

ជូនមហាសននិបាត្អងគការសkរបជាជាត្ិ គដើមបពិនិត្យ និងអនមត្ុ ។ មហា

125 J. Herman Burgers and Hans Danelius, the United Nations Convention aginst Torture, A Handbbok, 1988, p. XI.

សននិបាត្ រត្ូវអនុមត្

ក្ុនងសំគឡង ២ភាល ៣ ដនរដាចដលបានចូលរម

គដើមប

គបើក្ការចុោះkត្ថគលខា គលើសនស

ញ្ហដ ។126

វាចផអក្គៅតមសនធិសញ្ហដ សនធសិ ញ្ហដ ខោះ@ម@រឲ្យរដាមួយចំនួនក្ំណត្់ ចលូ

ជាភាលើតមរយៈ ការផតល់សចាច បន

(Ratification) គដើមបនា

ឲ្យសនធិសញ្ហ

ចូលជាធរមាន។ របគទស@ងគនាោះបានកាល យជាភាលើ។ រដា ចដលចលូ ñ

គរកាយពើការចូលជាធរមាន នឹងកាល យជាភាលើ តមរយៈការទទួលយក្

(Accession)។ ឯក្ារសចាច បន

ឬទទួលយក្ រត្ូវោក្ត្

b'ជាមួយ អលគ

គលខាធិការអងគការសkរបជាជាត្ិ។127 ដូចោន គនោះចដរ វាអារស័យគៅតម សនិធសញ្ហដ សនិធសញ្ហដ ខលោះនឹងចូលជាធរមានគរកាយពើរដាចុោះkត្ថគលខា។ ក្៏

បុច" នត ក្រណើ គនោះ U kb អនុវត្តចំគពាោះសនិ លើ។128

ញ្ហដ ឬក្ិចចរពមគរពៀងគទវភា

គ@ោះបើ រដាបានផតល់សចាច បន ឬទទួលយក្នូវសនិធសញ្ហដ ក្តើ តមនយ

ចគងអៀត្ សនធិសញ្ហដ មិន@នចូលជាធរមានសរមាបរដាគនាោះគទ គោយរRចាំ

រF“គពលក្ំណត្់ ឧ@kរណ៍ រយៈគពល ៣ចខñនលងផុត្គៅ។129 ការ@ម@រ

126 Two third of States Parties constitutes quorum, see the Convention on the Rights of the Child (the CRC), 1989, 1577 UNTS 3, Art. 43 (5).

127 The ICCPR, supra note 56, Art. 48; the VCLT, supra note 36, Art. 80; the UN Charter, supra note 42, Arts. 102, 110.

128 VCLT, supra note 36, Arts. 11, 12.

129 The ICCPR, supra note 56, Art. 49(1).

យ" ងគនោះ មិនត្រមូវគទ ពើគរពាោះរដាភាលើ អាចរពមគរពៀងឲ្យសនិធសញ្ហដ អនុវត្ត

ជាបគណាត ោះអាសនន រRចា'

សនធិសញ្ហដ សតពើ ើចាបស

ការចូលជាធរមាន។130

នធិសញ្ហដ និង ធមមនុញ្ដរបស់អងគការសkរបជាជាត្ិ

@ម@រឲ្យមានការចុោះបញ្ជ ើសនិធសញ្ហដ ។131 គនោះលឺគដើមបបងាក រក្ុំឲ្យមាន សនធិ

សញ្ហដ សមាង ត្់ (Secret Treaty)។ ក្ុនងក្រណើ មិនបានចុោះបញ្ជ ើ សនស

ញ្ហ

ណាមួយគនាោះ នឹងមិនរត្ូវបានអនុញ្ហដ ត្ឲ្យគលើក្យក្មក្សំអាង គៅពើមុខ

អងគការសkរបជាជាត្ិគឡយ

។132

មានបញ្ហា ជាគរចើនពាក្ពនធជាមួយនឹងការអនុវត្តសនិធសញ្ហដ មុនគពលចូលជា

ធរមាន និង គរកាយចូលជាធរមានរបស់សនធិសញ្ហដ សរមាបរដាណាមួយ។

ចំគពាោះ បញ្ហា ទើ ២ នឹងបរយ

យក្ុនងជំពូក្ខាងគរកាយ។ ក្រណើ សនស

ញ្ហ

មិន@នច

ូលជាធរមាន គkF

រដារោនច់ ត្ចុោះkត្ថគលខា សនធិសញ្ហដ សើតពើ

ចាបស

និធសញ្ហដ ចចងត្រមូវឲ្យរដាក្ុំឲ្យបំផ្អល ញក្មមវត្ុថរបស់សនិធសញ្ហដ ។133

ឧ@kរណ៍ ក្មមវត្ុថរបសសនធិសញ្ហដ លឺការរក្ាទគនលជាអនតរជាត្ិ ណាមួយ

ដូចគនោះរដាមិនរត្ូវ ចាក្ដើលុបទគនលគនាោះគឡយ។

៣.២.៣.អសពលភាព និងការបញ្ច បសនសញ្ញ

សនិធសញ្ហដ គរកាយពើចូលជាធរមាន អាចោម នសុពលភាព ឬរត្ូវចត្ោម ន សុពលភាព។ ភាពមាន ឬោម នសុពលភាព អាចបណាត លមក្ពើការខុស

130 The VCLT, supra note 36, Art. 25. For its commentary, see Krieger, Provisional Application, in Oliver Dorr, Vienna Convention on the Law of Treaties, A Commentary, 2012, p. 407.

131 The UN Charter, supra note 42, Art. 102; the VCLT, supra note 36, Art. 80.

132 The UN Charter, supra note 42, Art. 102(2).

133 The VCLT, supra note 36, Art. 18.

នើត្ិវធើដនការទទួលយក្សនិធសញ្ហដក្នុងរសុក្ ក្មមវត្ថុដនសនសិធ ញ្ហដ ឬពាក្ពន

ជាមួយបុលគលចដលចូលរម

ចុោះkត្ថគលខាគល ច

ចរពមគរពៀង ឬសនធិសញ្ហដ ។134

សនធិសញ្ហដ ោម នរបសិទធភាព ពើគរពាោះក្មមវត្ុថរបស់វាផុទយនឹង វធា

នចាប់អនតរ

ជាត្ិមានត្ដមលខពស់បំផុត្ (Jus Cogens) ឬនាគពលក្ំពុងអនុវត្ត មានវធាន

ចាបអ

នតរជាត្ិ Jus Cogens បានគក្ើត្មានគឡង

ចដលត្រមូវឲ្យសនិធសញ្ហ

ោម នសុពលភាព។135 វាអារស័យគៅ គលវើ ាលភាព ដនភាពផទុយោន រវាង

សនិធសញ្ហដ និង Jus Cogens ។ ដូចគនោះ ជួនកាល មានចត្បទបបញ្ដត្ិតចត្ មួយដនសនធិសញ្ហដ ចដលរត្ូវចត្គមាឃភាព។136 ភាពោម នសុពលភាពគនោះ មិន

ចាបា

ចឲ្យមានការអោះអាង ពើរដាថ្នសន

ញ្ហដ ោម នសុពលភាពគទ ។ គនោះជា

សុពលភាពោចខាត្។

ក្រណើ ខលោះ បុលគលចដលចុោះkត្ថគលខា មន

មានអំណាចផតល់ជូនគោយរដា

(Full Power) ñ, R fĩ,"k ˛ b ។ សនធិសញ្ហដ ទើរក្ុង Vienna បាន

ក្ំណត្ពើបុលគល ចដលជាត្ំណាងរបស់រដា ចដលអាចb Rនវការរពមគរពៀងូ

និងចងជាកាត្ពវក្ិចចដល់រដា ដូចជា របមុខរដា របមុខរោា ភិបាល។137 ជួន

កាលក្រណើ ខលោះ បុលគលគនាោះមានអំណាច ចត្បានរគលាភនើត្ិវធើក្នុងរសុក្។

ឧ@kរណ៍ របគទសខលោះ@ម@រឲ្យអនក្រត្ូវចុោះkត្ថគលខា រត្ូវទទួលការ អនុញ្ហដ ត្ពើសភាជាមុន។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្តើ សនធិសញ្ហដ គៅមានសុពល

134 The VCLT, supra note 36, Art. 46.

135 For Jus cogens, see the VCLT, supra note 36, Arts. 47-53; A. J.J. de Hoogh, the relationship between Jus Cogens, Obligations erga omnes and International Crimes: Peremptaory norms in perspective, 42 Austrian Journal of Public and International Law (1991), p. 185.

136 The VCLT, supra note 36, Art. 44.

137 Id., Arts. 7, 17.

ភាព របសិនគបើភាលើមាខ ងដឹងថ្នភាលើមាខ ង គធវើផុទយនើត្ិវធើក្នុងរសុក្ ចត្គៅចត្

មិនជំ@ស់។138 មារត ៤២ ដនសនធិសញ្ហដ ទើរក្ុង Vienna បានហាមមិនឲ្យ

គលើក្យក្បញ្ហា គនោះ គដើមបគើ ធើ

យសនស

ញ្ហដ ោម នសុពលភាព លុោះរតចត្បាន

បំគពញលក្ខខណឌ ពើរ។ ទើ១ មានការរគលាភចាប់ និងទើ ២ វធា

នចាបក្

ុនង

រសុក្ចដលរត្ូវបានរគលាភ មានារៈសំខាន

R។139 អំគពើគធើវគោយបុលគល

ចចងក្ុនងមារត ៧ ដនសនធិសញ្ហដ ទើរក្ុងVienna មិនមានរបសិទធភាព ។

ក្ប៏

ុច" នត វាអាចនឹងមានរបសិទធភាពរបសិនគបើរដាទទួលាគ ល។

140 រដាĩ,bf

ĩf ដដទ k រត្ូវគធវើការជំ@ស់ ជាមុន ចំគពាោះមស្រនតើត្ំណាងរដាb ¸F ចដលគធវើkួសពើក្រមិត្អំណាចទទួលបានក្ុនងក្ិចចការងារចរចាចុោះសនិធសញ្ហដ

គរកាយគពលចដលរដា " រត្ូវបានជូនដំណឹ ងអំពើការរបរពឹត្តដូចគនោះ គបើមិន ដូចគនោះគទ គសចក្តើយល់រពមរបស់មស្រនតើរូបគនាោះ នឹងចងជាកាត្ពវក្ិចចដល់រដា ចដលមិនជំ@ស់។141

មារត៥១ និង ៥២ បានចចងពើការñ˚n ការបងខិត្បងខំគលើត្ំណាងរដា

ឬរដាតមរយៈការñ˚n គរបើក្ R ចដលនាឲ្យការរពមគរពៀងោម នសុពលភាព។

សនធិសញ្ហដ ចដលគធវើគឡងគោយរដា្ល នពាន ជាមួយរបគទសគរកាម ការ

្ល នពាន ក្ន

ឹងមិនមានសុពលភាពផងចដរ។142

ពាក្ព

នធជាមួយនឹងពាក្យ “គរបើក្ R

” រដាជាគរចើនមាន bJß“ផុទយោន ។

រដាមួយចំនួន ចងឲ្

យពាក្យគនោះ មាននយ

ទូលាយ រាបប

ញ្ូច លការោបសងកត្

138 Peter Malanczuk, IL, supra note 1, p.138.

139 The VCLT, supra note 36, Art. 42.

140 The VCLT, supra note 36, Art. 8.

141 The VCLT, supra note 36, Art. 47.

142 Anthony Aust, Handbook, supra note 2, p.108.

ចផនក្គសដាក្ិចច ឬនគយបាយ។ រក្ុមរដាគផសងគទៀង គសនើថ្ន f U ñ R

សំគៅគៅគលើការគរបើក្ Rទព។ តមបទអតថ ធិបាយ សើតពើ មារត ២(៤)

ដនធមមនុញ្ដអងគការសkរបជាជាត្ិ ពាក្យ “ក្ R

” សំគៅគលើក្ R

គយធា។

ការបក្រាយគនោះ រត្ូវបានោរំ ទ គោយគយងគៅគលើការបដិគសធ គសចក្តើ

គស គោយរបគទស គរបសល nb b ថ្ន ក្ R រាបបញ្ូច លការោប

សងកត្ច់ ផនក្គសដាក្ ច។143អនក្និពនធ ោរំ ទជំkរគនោះ ពើគរពាោះថ្នរបសិនគបើ

ការរោនចត្ោបសងកត្ខាងចផនក្គសដាក្ិចច នាឲ្យការរពមគរពៀងោម នផលវបាក្

ផូលវចាប់ គkយសនធិសញ្ហដ នឹងោម នសុពលភាព គនាោះសនិធសញ្ហដ ជាគរចើន អាច

នឹងោម នសុពលភាព ពើគរពាោះរដាក្ុនងទវើបអឺរុប

ជាគរឿយៗ ោក្ស

ñខាងគសដា

ក្ិចចជាគរចើនមក្គលើរបគទសក្ំពុងអភិវឌឍß'។ ជាចុងគរកាយ មានមូល

ោា នជាគរចើនគទៀត្ ចដលនាឲ្យសនធិសញ្ហដ ឬក្ិចចរពមគរពៀងោម ន សុពលភាព

ដូចជា ការចក្លងបនលំ ក្ំkុស ការសូក្ត្ំណាងរដា ជាគដើម។144

សនធិសញ្ហដ ចដលោម នសុពលភាព អាចកាល យជាសុពលភាព របសិនភាលើ@ង

ពើររពមទទួលយក្។145 គដើមបឲ្យសនធិសញ្ហដ ោម នសុពលភាព ភាលើរត្ូវគធើវការ

@ម@រ គបើោម នការ@ម@រគទ សន ញ្ហដ គៅចត្មានរបសិទធភាព។ រដា

តមរយៈ សក្មមភាព b Rß,fជាការទទល

ាគ លស

និធសញ្ហដ nb ññ

សនធិសញ្ហដ មានb,Ab A។ រដា ចដលអោះអាងថ្ន សនសញ្ហដ ោម ន

សុពលភាព រត្ូវគធើវការជូនដំណឹ ងដល់ភាលើដដទ គkយភាលើគនាោះ រត្ូវគឆើលយ

143 Bruno Simma, the Charter of the United Nations, A Commentary (Bruno, Commentary), 1995, p. 112.

144 The VCLT, supra note 36, Arts. 48,49 and 50 .

145 The VCLT, supra note 36, Arts. 51-52; Peter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 140.

ត្ប។146 ក្ុនងរF“គពលមួយឆ្ន ំ របសិនមិនអាច្នដល់ដំគណាោះរាយ

ភាលើអាចបតឹងគៅត្ុលាការយុត្តិធមអនតរជាត្ិ។147

សនិធសញ្ហដ អាចនឹងរត្ូវបញ្ច ប់ គបើភាលើ@ង

អស់ឯក្ភាពបញ្ច ប។

148 ការ

បញ្ច ប់ អាចរត្ូវបានគធើវគឡងជាឯក្គតភាលើ តមរយៈ ការដក្ខលួនគចញពើ

សនធិសញ្ហដ គោយរដា។149 ការរគំ លាភកាត្ពវក្ិចច គោយរដា ñˆអាចនាឲ្យមាន

ការបញ្ច ប់ ឬផ្អអ ក្អនុវត្តសនិធសញ្ហដ ។ ការរគលាភ រត្ូវចត្មានលក្ខណៈធងនធងរ

(Material Breach) ចដលភាលើអាចបញ្ច ប់ សរមាបជាទណឌ ក្មមចំគពាោះ

ការរគំ លាភកាត្ពវក្ិចច។ ឧ@kរណ៍ សនសញ្ហដ ចចងការគផ្អត ោះផតូររសូវចំនួន

៥០០០គតន ចត្ភាលើផតល់ ខវោះមួយគតន គនោះមិនចមនជាការបំពានធងនធងរគទ។ មារត ៦០ ដនសនិធសញ្ហដ ទើរក្ុង Vienna មិនរត្ូវបក្ឲ្យទូលាយគទ។150 ការមិនអាចបំគពញតមខក្ុនងសនិធសញ្ហដ ñˆអាចជាមូលគkត្ុដនការបញ្ច ប

ឬដក្ខួលនគចញពើសនធិសញ្ហដ ñˆបុចនតមារត ៦១(១) @ម@រថ្នលុោះរតមាន

ការបាត្បង់ ឬការបំផ្អល ញជាអចិដស្រនតយនូវក្មមវត្ុ ចដលចាបាច់សរមាប

របត្ិបត្តិសនិធសញ្ហដ ។ ការបាត្ប

ងជា

បគណាត ោះអាសនន ជាមូលោា នសរមាប

ផ្អអ ក្សនធិសញ្ហដ ។ រដាមិនអាចសំអាង ថ្នមិនអាចអនុវត្តសនធិសញ្ហដ គោយារ

ការរគលាភគោយខួលនឯងគឡយ។151 ឧទkរណ៍ ភនំចដលជាក្មមវត្ុថដនសនធិ

សញ្ហដ រត្ូវបានផុទោះfbFបាត្់ គោយារទគងើវរបស់រដាគនាោះ។ ការផ្អល ស់បូតរ

ាថ នភាពជាn,˚ក្ំភួន ឬការគក្ើត្មាននូវ Jus Cogens នាឲ្យមានការបញ្ច ប

146 The VCLT, supra note 36, Arts. 65 to 86.

147 The VCLT, supra note 36, Art. 66.

148 Id., Art. 45.

149 Id., Art. 56.

150 Peter Malanczuk, IL, supra note 1, p. 143.

151 The VCLT, supra note 36, Art. 61.

សនធិសញ្ហដ ។ ការបញ្ច បសនសញ្ហដ អាចគក្ើត្មានឯក្ឯង ក្នុងក្រណើ ផ្អល ស់បតូរ

ាថ នភាព។ រដាអាចគរជើសគរស សញ្ហដ ។

ថ្ន ផ្អអ ក្ការអនុវត្តសនធិសញ្ហដ ឬបញ្ច បស

នធិ

ចាបជា

៣.២.៤. ខ្រក្សាសិទមិនអនវតត

ត្ិរលបរ់ លងក្ិចចការងារក្ុនងរបគទស ផុទយពើចាបអ

នតរជាត្ិ ចដលរលប

រលងទំនាក្ទ

ំនងរវាងរដា និង រដ។

ជាសត្ានុមត្

ចាប@

ងពើរ 2ĩមាន

ចំណុ ចផុទយោន ។ គៅគពលរដាចូលជាភាលសនិធសញ្ហដ គោយារភាពផុទយ

ោនរវាងចាប@

ងពើរ រដា2ĩនឹងមានបញ្ហា ក្ុនងការអនុវត្តចាបអ

នតរជាត្ិគៅក្ុន

ងរបគទស។ គនោះអាចជាគkត្ុផលមួយ ចដលចាបអនតរជាត្ិ អនញ្ហុ ដ ត្ឲ្យមាន

ការចុោះខរក្ាសិទិធមិនអនុវត្ត (Reservation)។ រដាមានឆនាទ នុសិទធិក្ុនងការចុោះ ខរក្ាសិទិធគនោះ។ ខរក្ាសិទធិ ចដលផ្អអ ក្ការអនុវត្តបទបបញ្ដត្តិណាមួយ ទុក្

គពលដល់រដាឲ្យចក្សរមួលចាបឲ្យរចរាល់ ចដលអាចអនុវត្តតមខសនសញ្ហ

បាន រដាអាចដក្ខគនោះ គៅគពលណាចដលខួន

ចង់ ដូចជាគរកាយចដលចាប

ជាត្ិ និងអនតរជាត្ិ មានភាពសុើសងាវ ក្ោន ។

ខរក្ាសិទ

មាននយ

ថ្នជាគសចក្ើតចថ្លងការណ៍ ជាឯក្គតភាលើ ក្ុនងគោល

បំណងផ្អល ស់បូតរនយគដើមដន bf U Uƒb Fរដា nbចោះខរក្ាុ

សិទិធ។ វាអាចក្ុនងទរមងមានគ្ម ោះគផសងៗ ដចូ ជាគសចក្ើតចថ្លងការណ៍ ឬការ

យល់គឃញ (Understanding)។152

152 The VCLT, supra note 36, Art.1; reservation of Chile when ratification of the Torture Convention, see www.treaties.un.org/Pages/ViewDetails; www.bayefsky. com/docs.php/area/reservations/node/1/state/35

សនិធសញ្ហដ ទើរក្ុង Vienna ចចងអំពើខរក្ាសិទធិ ការជំ@ស់ និងសុពលភាព

ដនខរក្ាសិទធិ។ គ@ោះបើជាយ" ងគនោះក្ មានបញ្ហា ជាគរចើន មិនរត្ូវបានចចង

បញ្ហជ ក្ក្ុនងសនធិសញ្ហដ គនោះគទ។ រដា អាចចុោះខរក្ាសិទធិ ជាពិគសសគៅគពល

រដាផតល់ សចាច បន

ដលស

នធិសញ្ហដ ។ រដា ñ ណាមួយ អាចជំ@ស់ខរក្ា

សិទធិ។ ការជំ@ស់គនោះ នឹងនាឲ្យបទបបញ្ត្ដ ិត ចដលរត្ូវបានចុោះខរក្ាb

នឹងមិនចងជាកាត្ពវក្ិចចដល់រដាជំ@ស់គឡយ

។153 សនស

ញ្ហដ ទើរក្ុងចវយន

បានក្ំណត្ថ្ន ក្ុនងអំឡងុ ១២ ចខគរកាយពើ ខរក្ាសិទធិ រត្ូវបានចុោះ គបើរដាមិន

ជំ@ស់ គនាោះមាននយថ្ន fn យល់រពម b "។154 @"U fn ñ˚@b

fñ b ñ រដាĩ," fñ b គៅចត្ជាភាលើ ßbß bb n nb។ ខ

រក្ាសិទធិណាមួយ មិនមានរបសិទធភាព លុោះរតរដា@ងអស់ជំ@ស់។ ដចូ

ោន គនោះ គដើមបឲ្ រពម។155

យខរក្ាសិទិធណាមួយមានរបសិទធភាព រដា@ង

អសរត្ូវយល

សនិធសញ្ហដ ខលោះមិនបានចចងអំពើខរក្ាសិទិធ។156 សនិធសញ្ហដ ខលោះ មានចចង

ឲ្យចុោះខរក្ាសិទធិជាក្លា

ក្1់ 57 គkយ

ខលោះ ß ß ĩRP" R ß" ។158 បញ្ហ

ដច ,Rĩ bបានគក្ើត្មាន នាគពលចដលរដាគសទើរ@ងអស់ បានចលូ

153 The VCLT, supra note 36, Art. 21.

154 Id., Art. 20(5).

155 Id., Art. 20(2).

156 Human Rights Committee, General Comment No.24 on Issues relating to reservations made upon ratification to the Convention (General Comment No. 24),

U.N. Doc. CCPR/C/21/Rev.1/Add.6 (1994), para. 5.

157 The European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (the ECHR), Nov. 4, 1950, 213 U.N.T.S. 221, Art. 57.

158 General Comment No. 24, supra note 156, para. 6; for relevance, see the VCLT,

supra note 36, Art. 19.

ជាភាលើ អនុសញ្ហដ សើតពើ ការលុបបំបាត្កា

រគរស

គអើងរបឆ្ង

នឹងស្រស

គkយ

រដា

ជាគរចើន បានចុោះខរក្ាសិទធិមិនអនុវត្ត ů ¸Fĩ˚߸ß។ បញ្ហា គនោះ នាឲ្យ

លណៈក្មាម ធិការសិទធិមនុសស របស់អងគការសkរបជាជាត្ិ បគងកើត្គឡងតម

ក្ត្ិកាសញ្ហដ សើតពើសិទិធពលរដា និងនគយបាយ បានគលើក្យក្បញ្ហា fĩ,"

fñ b មក្ពិភាក្ា។

លណៈក្មាម ធិការ បានគចញនូវបទអធិបាយ សើតពើ ខរក្ាសិទមិនអនវត្ត។ុ 159

លណៈក្មាម ធិការ បានលូសបញ្ហជ ក្ថ្ន

របការចដលសនធិសញ្ហដ មយ

ចំនួន មិន

បានចចងអំពើខរក្ាសិទធិមិនអនុវត្ត មិនបាននយថ្ន រដាមិនអាចចោះុ ខគនាោះ

បានគទ។160 វាអារស័យគៅតម ការក្ណត្រ់ បស់សនធិសញ្ហដ នើមួយៗ។ បញ្ហ

សំខាន់ ថ្នគត្ើខគនាោះ រសបជាមួយនឹងគោលបំណងរបសសនិធសញ្ហដ ចដរឬ

គទ? លណៈក្មាម ធិការ មិនបានក្ំណត្ឲ្

យបានជាក្លា

ក្់ អវើជាគោលបំណង

រោនចត្ផតល់ជាសញ្ហដ ណ តមរយៈការគលក្ជាឧ@kរណ៍ ។ របសិនគបើ

សនធិសញ្ហដ @ម@រឲ្យរដាោក្របាយការណ៍ ដល់ñ6“ñ ñ fពិនិត្យ

គដើមបត

មោនគមើលថ្ន គត្ើរដាបានអនុវត្តតមកាត្ពវក្ិចចឬគទ គkយ

រដាចុោះ

ខរក្ាសិទ ចដលចផអក្តមគនោះ មិនោក្របាយការណ៍ ជនលណូ ៈក្មាម ធិការ

ខគនោះផុទយពើគោលបំណងរបស់នធិសញ្ហដ ។161 បចនថមពើគលើគនោះ របសិនគបខើ

រក្ាសិទធិណាមួយ ចចងមិនអនុវត្ត b ĩ (Non-Deragble Rights)

159 The General Comment No. 24, supra note 156, p. 210.

160 Id., para. 6.

161 Id., para. 11.

n,ĩ bf

Afĩ

r, A t˚ A @f,6ñ n 162 ß"ß R ,bA b

U˚6RfUb'bßbb ។

b6¸ f ¸F ,f ß b ñ R

% U ñ6“ñ ñ ffñ TA

fñ

b ĩ," Ffn b ¸F ß bU ¸Fß R bU˚6R "

ßb,Ab AŲ ? ñ6“ñ ñ fr b'ĩ F fñ ß។ "

ß R ß ßb,Ab A kF

"។163

ñ6“ñ ñ f2ĩ ñ ßn R ßឮĩ˚ b"

ñ6“ñ ñ f Nñ ' U ßß

,fñ

fñb b F ß ,fCJ ß f

¸bb b' fñ b Ffn @Rtb' ។ ß" n ƒ CJfn ĩ ß

ßĩ,b ñ bß bb b ßb, J bU Ab ß" Un bñß,f b

¸F nb ,bA bU˚6R។164

fហា˜ßt"2R b ¸F ß bU មួFß R bU˚6R ßbß

bb kF

ß ßb,Ab A ñ Un f ß' b nb

ƒ

¸F។ A

b" D. ñ6“ñ ñ f ßt˚bĩ ñbññ, R fA fb

b b fñ b ßtß,f ß R @ ß fn nb2ĩñ˚@b' nb

fñ b ĩ," Ffn kF

fUn bñ ß C

J fñ b ßសុពល

ភាព , d aA ¸ ß nb fn ñ˚@b' F

។ ñ6“ñ ñ f ß

AßJb' fA fb b fñ b ñ r ñ ¸F ßñ ĩ fÆffUb' ¸ ß។

162 Id., para. 10.

163 General Comment No. 24, supra note 156, para. 18.

164 Id.

U @"U ñ bb b A b U Abfn ß Rß P F

ß ß ĩRñ ñ6“ñ ñ f ßt˚bĩ F U Pb (Implied Power)។ fA ß J ß" fÆfb˚ ß' A bb ñ, Rn˚ 6 f

A ß JU6 RfUb'U,ñ b U R UůRfn nbUb˜ fñ b ß

UbñA

ß ។165 ñ6“ñ ñ f ñ ßUb ñrR nft˚A ftß,f ñ

b RfUb'fn @ñ

ß ¸FនឹR fñ b

ßtß,f ។ bß bb

b ß,bJ ß bU˚6R fbfb ß,bJ UůRß R2 ñffn nĩ,

ß" ñ ß R ßfn b ¸F t A ñ˚@b' ¸Fß R fñ b bb'។166

ů ff ñ ß" ßßF ការគធវើអនតរាលមរបស់ ñ6“ñ ñ f

លឺជាការងារមួយសមគkត្ុផល។

fA bb' f ñ Un f b fUb'ñ6“ñ ñ f U"

ß Rrb

U Pñß' ß R CJfn ¸Fĩ˚ß¸ß ßbkfn 2 fñ

167 nR

168 ß R

ĩ ñ AtR ' ñ b169 ñ fñ˚@b' Fbffn @ងគនោះ 2ĩ Uង

t˚bĩ kF fñ b ¸Fĩ˚߸ßfUb'A¸ñ ñ ចដលបគរមrbើ U Pñß

ß R ,f ßUn bñ Fñ6“ñ ñ f។ ß PF f

fn @R

U ß"

ßĩRC

Jñ6“ñ ñ f ßt˚bĩ bñA

ß fñ b ßtß,f ។

165 General Comment No. 24, supra note 156, para. 18.

166 Id.

167The reply of the USA, see www.bayefsky.com/docs.php/ area/govresp/ node/2/ treaty/ccpr/opt/0/node/3/state/184

168The reply of France, see www.bayefsky.com/docs.php/area/govresp/node/2/ treaty/ccpr/opt/0/node/3/state/62

169The reply of UK, see www.bayefsky.com/docs.php/area/govresp/node/2/ treaty/ccpr/opt/0/node/3/state/182.

Fbf Aĩ ,Rĩ bn,ĩ ß" kF U ß ñ6“ñ f

ĩ Ut

ß f ß fkUĩ˚ ñ bĩñ bR 6 b

A fñ b ßtß,f ។

ñnb' Ab ß" bĩñ bR F

kF

2ĩß R ,f ß

Ub Uñ

, R AbůUЧ

170។

៣.២.៥. ɓបក្ស @Gសនស

ញ្ញ

៣.២.៥.១. វិធើផ្ផក្សតាម G ɓCC

ដធច

ាប171

វធើាស្រសតបក្រាយរគបៀបគនោះ រត្ូវបានគលគរបើយ" ងគហាចណាស់តងពើ

សត្វត្សfទ' ើ១៩។ ការរបកានយ់ របស់សភាចដលជាអនក្គធវើចាប។

ក្វធ

ើគនោះ លឺចផអក្គលើមូលោា នដន ឥសសរភាព ចាបច់ ដលគធើវគោយសភា រត្ូវបានគល

សនមត្ថ្នមានភាពជាក្លា

ក្។

អារស័យគkត្ុគនោះ គចត្នារបស់សភា ចដល

ជាអនក្គធវើចាប់ រត្ូវបានគលផតល់ត្ដមលក្ុនងការរាយបំភលឺភាពរសពិចរសពិលក្ុនង

ចាប។

គរកាយមក្ វធ

ើបក្រាយគនោះរត្ូវបានគរបើ គោយពរងើក្ គោយមិន

រោនចត្ចផអក្គលើគចត្នារបស់អនក្គធវើចាបគទ ចថ្ម@ងពិនិត្យគមើលឯក្ារ

ពាក្ព

នធដដទគទៀត្ ដូចជា គយបល់របស់អក្

ជំនាញ។172 អនក្សិក្ារាវ

រជាវចាប់ បានគសនើថ្ន វធ

ើគនោះលួរចត្បានគរបើសរមាបកា

របក្ bFបញ្ហា ខឹលម

170 Reservations to Treaties, Text and Title of the draft guidelines provisionally adopted by the Drafting Committee on 5,6,18,19, 27, 28 and 29 May 2009, A/CN.4/L.744; see also the Work of the International Law Commission, 7th ed., Vol. 1, 2007, p.90.

171 It is the exegetic method which makes use of legislative history, see Claire M. Germain, Approaches to Statutory Interpretation and Legislative History in France (Claire, Approaches), 13 Duke Journal of Comparative and International Law, 197 (2003).

172 Id., p. 200.

ារចាប់ ចដលគទើបចត្រត្ូវបានអនុមត្នាគពលថ្មៗើ ។173 ការអោះអាងគនោះ

វាអាច ជាការរត្ឹមរត្ូវ គោយារ អនក្គធើវចាប់ កាលព២០ ឬ៣០ឆ្ន មុន

មិនបាន គធវើចាបឲ្យបានរលបរជុងគរជាយសរមាបត្រមូវតមាថ នភាព ៣០ឆ្ន

គរកាយ គឡយ

។174 ដូចគនោះ គចត្នាចដលអនក្គធច

ាបមា

នកាលពើ ៣០ឆ្ន មុន

អាចមិនឆុលោះនឹងាថ នភាពបចុចបបននបានគទ។ បចនថមពើគលើគនោះ អនក្គធើវចាប

អាច ល kRគៅរក្រក្ុមណាមួយ ចដលជោះឥទធិពលគលើខលឹមារចាប។

175

វារបចkលមក្ពើគkត្ុផលយ" ងគនោះ គទើបគរកាយមក្ វធើាស្រសតគនោះ មិន

សូវមានការចាបអារមមណ៍ គkយ

គៅរក្មងាក្មក្គរបើវធ

ើបក្ bFមួយរគបៀប

គទៀត្ (ការបក្រាយទូលាយ)។

G.២.៥.២. វិធើបក្សរសាយទលាយ

វធើគនោះ ជាវធើគោយពិនិត្យគមើលគលើខឹលមារដនមារតចាប់ និងក្តត មួយចំនួន

គរចើនគទៀត្ដូចជាាថ នភាពសងគម។ អនក្សិក្ារាវរជាវ បានគសឲ្យគរបើ វធ

គនោះ សរមាបប

ក្រាយចាប់ ចដលមានជាយូរមក្គkយ

។176 អនក្បក្រាយ

នឹងពិនិត្យគមើល ខឹលមារដនពាក្យគពĩន៍ រពម@ងគវយាក្រណ៍ ក្ុនងឃាល ពិនិត្យ គមើលគោលបំណងដនចាប់ កាលៈគទសៈដនសងគម ាថ នភាពនាគពលចដល

ចាបរត្ូវបានអនុមត្

ឯក្ារពាក្ព

នធសរមាបអនុវត្តនចាប់ គចត្នារបស

អនក្គធវើចាប់ មារតចាបច់ ដលពាក្ពនធ និងការអនុវត្តចាបគោយត្លាុ ការ

ជាត្ិ និងអនតរជាត្ិ។ វធើាស្រសតគនោះ មានភាពបត្ច់ បន និងអាចគឆើលយត្ប

173 Id., p. 201.

174 H. Jefferson Powell, the Original Understanding of Original Intent (H. Jefferson, the Original), 98 (5) Harv. L. Rev. 1(1985)

175 Id.

176 Claire, Approaches, supra note 171, p. 201.

គៅតមាថ នភាពសងគមបចុចបបនន177 គkយ

រត្ូវបានគរបើរបាស់គោយត្ុលាការ

អនតរជាត្ិជាគរចើន178 ពិគសសជាងគនោះគៅគទៀត្ សនធិសញ្ហដ សើតពើចាបសនធិ

សញ្ហដ បានចចងទទួលយក្វធ

ើាស្រសតដនការបក្ bFគនោះ។179

G.២.៥.២.១. អតនយ

ននពាក្សយ ក្សុង

បរិបទដគ្មលបាំណង

ពាក្ព

នធជាមួយពាក្យគពជន៍ ពាក្យ “រត្ូវចត្” មាននយ

ជាកាត្ពវក្ិចច ចដលរត្ូវ

គធវើតមចំចណក្ឯពាក្យ “លួរចត្” រោនច់ ត្បងាា ញអំពើ អនុាសន៍ ចដលមិន

ចងជាកាត្ពវក្ិចច។180 ពាក្យ “ដូចជា” មាននយ

ជាពាក្យ បងាា ញជា

ឧ@kរណ៍ នូវអវើ ចដលគៅមានជាគរចើនគទៀត្ ចដលអនក្គធើ

ាបល

ិត្ថ្ន មិនចា

បាចស

រគសរបញ្ូច ល@ងអស់ក្ុនងមារតចាប។

មារត ២ ដនក្ត្ិកាសញ្ហ

សតើពើ សិទិធរបជាពលរដា និងនគយបាយ ចចងអំពើការហាមឃាត្ការគរសគអើង

ចផអក្គលើមូលោា នមួយចំនួន ដូចជា ពូជ ាសន៍ ពណ៌ សមបុរ។181 ការគរបើ

ពាក្យ “ដូចជា“ នយរបស់ពាក្យគពជន៍ មិនរត្ូវបានបក្រាយ គោយោម ន

គយងគៅគលើគោលបំណងដនចាបគ់ ឡយ។

177 Philippe Boillat, the European Convention on the Human Rights at 60: Building on the Past, Looking to the Furture, 2008, p. 3; Artico v. Italy, A 37 (1980); 3 EHRR 1, para. 33; Judge v. Canada (Judge v. Canada), Communication No. 829/1998, U.N. Doc. CCPR/C/78/D/829/1998 (2003), para. 10.3.

178 For example, Soering v. the United Kingdom, No. 14038/88 [1989] ECHR 14 (July 7, 1989).

179 The VCLT, supra note 36, Art. 31.

180 LAGRANT Case (Germany v. United States of America), Summary of 27 June 2001 Judgment, pp. 195-196, at www.icj-cij.org; the HRC, Sultanova et al. v. Uzbekistan, Communication 915/2000, 20 March 2006, para. 5.2.

181 The English will be “such as” which expresses “non-exhaustive”; the ICCPR,

supra note 56.

គោលបំណង អាចចរបរបួលគៅតមរបគភទដនចាប់ ឬ សនសញ្ហដ ។

ឧ@kរណ៍ គោលបំណងដនសនស

ញ្ហដ ពាក្ព

នធជាមួយសិទធិមនុសស លឺ

គដើមបការពារផលរបគយជនរបស់បលគលុ គkត្ដចូុ គនោះ ការបក្ bFរត្ូវចត្

បក្រាយយ" ងណា ផតល់នយដល់ fការពារផលរបគយជនជាក្ចសតង។182

ទនទឹមនឹងគនោះ ការបក្ bFនយដនពាក្យ រត្ូវពិចារណាថ្ឹលងចថ្លងផងចដរ

នូវខឹលមារដនមារតក្ុនងចាបច់ ដលមានបញ្ហា ឬចាបច់ ដលពាក្ព

នធគផសងគទៀត្

។ មារត ១ ដនក្ត្ិកាសញ្ហដ សតើពើ សិទិធរបជាពលរដា និងនគយបាយ @ម@រ

ឲ្យរដាជាភាលើ គោរព និងធានាឲ្យបានរបាក្ដរបជា នូវសិទិធរបស់បុលល សិថត្

គៅក្ុ នងចដនដើ និង សិថត្គៅគរកាមយុů ធិការរបស់ខួ លន។183 តមនយធមមត

ពាក្យ “និង” ក្ុនងឃាល គនោះ មាននយ

លួបផស។

ផុទយគៅវញ

លណៈក្មាម ធិការ

សិទិធមនុសសបានបក្រាយគោយគមើលរល

ងនូវនយ

ធមមត គោយគផ្អត ត្ ជា

សំខានគ់ លគើ ោលបំណងដនសិនធិសញ្ហដ នង

ចរត្

លក្ខណៈចរបរបួលដនសិទធិ

មនុសស ចដលតមរយៈគនោះ បគងកើត្នូវកាត្ពវក្ិចចគោរពសិទធិគសរភាព ដល់រដា

ចំគពាោះទគងើវគធើវគោយអាជាញ ធររបស់រដា សូមបអ គរៅចដនដើ។184

គំ ពើចដលពាក្ព

នធគក្ើត្មាន គៅ

ក្ុនងគរឿងក្តើរបឆ្ង

នឹងអូស្រាត លប

តងឹ គោយ របជាពលរដាក្មុពជា ពាក្A

នធជាមួ

យនឹងការរត្ួត្ពិនិត្យគោយត្ុលាការ គលើភាពរសបចាបដ់ នការឃុខួលនរបស

ខួលន អូស្រាត លើ បានអោះអាងថ្ន ពាក្យ “ចាប” ចដលមានចចងគៅក្ុនងសនធិ

182 The HCR, General Comment No. 31 on the Nature of the General Legal Obligation Imposed on States Parties to the Covenant (the General Comment No. 31), CCPR/C/21/Rev.1/Add.13 (2004), para.3.

183 The ICCPR, supra note 56.

184 The General Comment No. 31, supra note 182, para.10.

សញ្ហដ លឺសំគៅគលើ “ចាបជា

ត្ិ”។ ដូគចនោះ របសិនគបើការឃុខ

ួលនរត្ូវបាន

អនុញ្ហដ ត្ក្ុនងចាបជា

ត្ិ ទគងវើឃុខ

ួលនគនាោះមិនខុសចាបជា

ត្ិ ការឃុន

ឹងមិន

រគលាភមារត ៩ ដនក្ត្ិកាសញ្ហដ សើតពើ នគយបាយ និងរបជាពលរដាគឡយ

។185 លណៈក្មាម ធិការសិទធិមនុសស របស់អងការសkរបជាជាត្ិ ចដលជា

ាថ បន

ទទួលពិនិត្យគមើលគរឿងក្ើតគនោះ បានអោះអាងថ្ន ការឃុខ

ួលនរត្ូវចផអក្គល

លក្ខខណឌ ចាបាច់ ចដលត្រមូវឲ្យមានការឃុខ

ួលន។ គនោះ@ម@រឲ្យមានការ

ពិនិត្យគឡងវញ

ថ្នគត្ើលក្ខខណឌ ត្រមូវសរមាបគ់ ធើវឲ្យការឃុខ

ួលនរសបចាប់ គៅ

មានឬគទ។ របសិនគបើលក្ខណឌ គនាោះ ចលងមាន អាជាញ ធររត្ូវគោោះចលងបុលគល

ចដលពាក្ព

នធឲ្យមានគសរភា

ព។ ចាបត្

រមូវឲ្យមានការពិនិត្យជាគទៀង@ត្នូវ

មូលោា ន ចដលនាឲ្

យមានការឃុខ

ួលន។ របសន

ការឃុខ

ួលន ោម នការរត្ួត្ពិនិត្យ

ដូចចដល@ម@រគនាោះគទ ការឃុខ

ួលនអាចរត្ូវបានចាត្ជា

អំគពើអមនុសសធម

ចដលរគំ លាភមារតគផសងគទៀត្ដនក្ត្ិកាសញ្ហដ គនោះ។186 តមរយៈគនោះ ការបក្

រាយនយដនពាក្យ “ចាប” គោយលណៈក្មាម ធិការ លឺមិនបានបក្រាយ

តមនយ

ចំគឡយ

។ វាលឺជាការបក្រាយនយ

របស់ ពាក្យ ក្ុនងបរប

ទ ដន

គោលបំណងសនស

ញ្ហដ រពម@ង

គយងដល់បទបបញ្ដត្តិដដទគទៀត្ក្ុនងសនធិ

សញ្ហដ ដចដលគនោះ។187 ពាក្យ “ចាប់ ” មិនចមនសំគៅ ចត្គលើចាបជាត្ិ

គនាោះគទ ចត្រត្ូវចផអក្គលើចាបអនតរជាត្ិផងចដរ។188

រសគដៀងោនគនោះចដរ ពាក្ពនធជាមួយនឹងការបក្រាយពាក្យ “ទណឌ ក្មមរសប

ចាប”

ចដលមានចចងក្ុនងមារត ១ ដនក្ត្ិកាសញ្ហដ សតើពើការរបឆ្ង

185 The ICCPR, supra note 56; A v. Australia, Communication No. 560/1993, CCPR/C/59/D/560/1993 (Apr. 3, 1997), para. 9.5.

186 A v. Australia, supra note 185, para. 9.5.

187 Id., para. 9.5.

188 Id., para. 9.5.

សោយសោកបណ្ឌិ ត មាស បរ៉ា សាស្រ្សាត ចារយចាប់អនតរជាតិ ទំព័រ 7o

ជាមួយនឹងអំគពើ@រុណក្មម មានសំណួ របានគលើក្គឡងថ្ន៖ គត្ើពាក្យគនោះ

សំគៅគលើទណឌ ក្មមអនុញ្ហដ ត្ គោយចាបជា

ត្ិ ឬ@ង

ចាបអ

នតរជាត្ិ? បញ្ហ

បានគក្ើត្គឡងរច

មក្ គkយ

ពាក្ព

នធ នឹងទណឌ ក្មម “គចាលដុំថ្មសមាល ប”

(Stoning to Death) ចដលមានចចងអនុញ្ហដ ត្គោយចាបរ់ បស់ អុើរង។

គត្ើអំគពើគចាលដុំថ្ម សមាល បមនុសស មិនមានជាអំគពើអមនុសសធម៌ ឬ@រុណក្មម

ចដរឬគទ?189 ទណឌ ក្មម គចាលដុ

ម គធវើឲ្យមានគសចក្តើសគងñ

ជាខាល ង

ក្ុនង

ចំគណាមាធារណជន ចដលបានគឃញ

រពត្

តិការណ៍ គនោះ។ ជនរងគរោោះ

ទទួលរងនូវការឈចាបជាខាល ង

មុននឹងាល ប។

ទណឌ ក្មមរបគភទគនោះ វា

ពាក្ពនធជាមួយការហាមឃាត្់អំគពើ អមនុសសធម៌ និងអំគពើ@រុណក្មម ចដល

រត្ូវបានចចងឲ្យគោរពគោយ ោម នការគលើក្ចលង។190 គនោះ@ម@រឲ្យមាន ការ

បក្រាយទូលាយ គោយមិនរោនច់ ត្ពិចារណាគលើនយរត្ងដនពាក្យណា

មួយគឡយ។ ការបក្រាយ @ម@រផងចដរនវការូ ពិនិត្យគមើល មារតចដល

ពាក្ពនធដដទគទៀត្។

លណៈក្មាម ñ ការស

ិធមនុសសរបស់អនតរទើវបអាគមរក្

បានបក្រាយU Uƒ

b ហាមមិនឲ្យមានការគដញមនុសសរបសិនគបើ អនក្ចដលនឹងរត្ូវបាន

បគណត ញ នឹងជួបរងគរោោះថ្នន ក្ដ់ នអំគពើ គធវើទុñ.បុក្គមនញ គោយពរងើក្ការ

ហាមគនោះ រាបប

b, ល@ងការហាមគដញ គៅគរៅចដនដើរបស់ខួលន ក្ុនងគរឿងក្តើ

បគណត ញគចញជនជាត្ិ ដkទើ គោយអាជាញ ធរសkរដាអាគមរក្ គៅក្ុនងបរគិ វណ

189 The Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment ( the Torture Convention) , Dec. 10, 1984, 1465 U.N.T.S. 85.

190 The ECHR, supra note 157, Art. 3; the ICCPR, supra note 56, Art. 4.

សោយសោកបណ្ឌិ ត មាស បរ៉ា សាស្រ្សាត ចារយចាប់អនតរជាតិ ទំព័រ 7s

សមុរទអនតរជាត្ិ។ គនោះបងាា ញពើការបក្រាយ ផតល់ភាពសំខានដល់គោល

បំណងរបសក្

ត្ិកាសញ្ហដ ។191

G.fi.៥.fi.fi. សាថ នភាពសងម

និងររសិទភា

ពននក្សតិកាសញ្ញ

វាជាការពិត្ណាស់ ជួនកាលចាបណា

មួយ រត្ូវបានគធវើគឡង

ជាយូរយរមក្

គkយ

ចដលមិនសមរសបគៅតមត្រមូវការបចុចបបនន។ ពាក្ព

នជាមួយនឹង

វវា

ទ ចដលបុលគលមាន ក្ប

ំពារបំពាន គលើបូរណភាពរាងកាយរបស់មាន ក្គទៀត្

ចដលចាបជា

ត្ិមិនបានផតល់ឧិកាសដល់ជនរងគរោោះ គដើមបប

ឹតង@រសំណងពើ

ជនរបរពឹត្តខុសឆគងមក្គលើខួលន ត្ុលាការសិទិធមនុសសអឺរុប

បានគយងដល់ក្ំ

គណើ នដនអំគពើkង

ា និងផលវបា

ក្របស់វា គkយ

បានបក្រាយមារតសិទធិ

មនុសសចដលពាក្ព

នធ បគងកើត្ឲ្យមានកាត្ពក្

ិចចវជ

ជមាន។ កាត្ពក្

ិចចគនោះ

@ម@រឲ្យរដាជាភាលើ អនតរាលមនក្

ុនងទ

ក្់ទំនងរវាងបុលគល គដើមបធា

នាCJ

ជនរងគរោោះ ទទួលបានយុត្តិធម។ ក្ុនងគរឿងក្ើតគនោះ ត្ុលាការបានត្រមូវឲ្យរដាជា

ភាលើក្ុនងគរឿងក្

192

គធើវចាបគ់ បើក្រចក្ឲ្យជនរងគរោោះអាចោក្ពា

ក្យបណតឹ ងបាន។

ក្ុនងគរឿងក្ើត គលាក្សូរង (Soering) ចដលពាក្ពនធជាមួយបត្ាបន

សូរង

ពើរបគទសអងគ់ លលស គៅរបឈមគ@សរបហារជើវត្

គៅសkរដាអាគមរក្

អងគ់ លលស បានត្បគឆលើយចំគពាោះ ការគចាទរបកានថ្ន

បត្ាបន

គលាក្សូរង

អាចនឹងរគំ លាភស

ធិរច

ផុត្ពើអំគពើអមនុសសធម៌ និង@រុណក្មម ចដលអាច

191 Petitioners v. Haitian Centers Council, Inc, et al. (Haitian Case), No. 92-344 (June 21, 1993), 113 S. Ct. 2549, para. 49; Report No.51/96, Decision of the Inter- American Commision on Human Rights as to the Merit of Case 10.675, United State (1997).

192 X and Y v. the Netherlands (X and Y), 91 Eur. Ct. H.R. (ser. A) (1985), para. 23.

នឹងគក្ើត្មានគៅសkរដាអាគមរក្

គោយអាជាញ ធរសkរដាអាគមរក្

F

b˚2R b មារត ១ ដនសនស

ញ្ហដ សើតពស

ិទធិមនុសសរបស់ អឺរុប

ចដល

មិនបានចចងឲ្យរដាទទួលខុសរត្ូវចំគពាោះអំគពើគរៅចដនដើ គោយអាជាញ ធររដា

គផសង។193 ត្ុលាការសិទធិមនុសសអឺរុប

បានទទួលាគ ល់ ការគលើក្គឡង

របស

អងគ់ លលស ñˆបុចនតត្ុលាការ បានចថ្លងថ្ន បb˜សិទិធមនុសសជាបញ្ហា មានភាព

ចរបរបួល។194 ការហាមឃាត្អំគពើ@រុណក្មម និងអំគពើអមនសុ សធម៌ ជាត្ដមល

មួយnស

ំខានរបស់ត្ំបនអ

ឺរុប

។ មាង

គទៀត្ អំគពើអមនុសសធមច៌ ដលគក្ើត្មាន

គឡងគលើ សូរង គៅក្ុនងសkរដាអាគមរក្ ជាលទធផលដនបត្ាបន

គធវើគឡង

គោយអងគ់ លលស។ ដូចគនោះ សនធិសញ្ហដ ចដលរត្ូវបាន អនុមត្

ជាយូរមក្គkយ

រត្ូវចត្បានបក្រាយឲ្យគឆលើយត្បគៅនឹងាថ នការណ៍ សងគមបចុចបបនន។195

ពាក្ព

នធជាមួយវធ

ើបក្រាយគនោះ គរឿងក្ើតរបសគ់ លាក្ ពើណូ គឆ (Pinochet)

អត្ើត្របធានាធិបត្ើរបគទស ឈលើ លួររត្ូវបានគយងដល់។ ត្លាុ ការជាន

ខពស់របស់អងគ់ លលស រត្ូវគោោះរាយបញ្ហា ថ្នគត្ើ គលាក្ពើណូ គឆ មានអភយ័ ឯក្សិទធិឬគទ មុននឹងសគរមចអំពើការបញ្ូជ នោត្់ ពើរបគទសអងគ់ លលស គៅ គអសាញតមសំគណើ សុំបត្ាបនរបស់របគទសគនោះ។ គ@ោះបើជាមានការ

193 Soering v. the United Kingdom, supra note 178.

194 Id., para. 102.

195 Soering v. the United Kingdom, supra note 178; although new judgement of Alsani case was criticized, see Alexander Orakhelashvili, Restrictive Interpretation of Human Rights Treaties in the Recent Jurisprudence of the European Court of Human Rights (Alexander, Restrictive), 14 EJIL 2003, 529-568; Javier Garcia Roca and Pablo Santolaya, Europe of Rights: A Compendium on the European Convention of Human Rights (Javier, A Compendium), 2012, pp. 73, 88; Tyrer v. the United Kingdom, EHRR 2, (1978):1, para. 31; Malgosia Fitzmaurice and Phoebe Okowa, Treaty Interpretation and the Vienna Convention on the Law of Treaties: 30 years on, 2010, p. 263.

ចរមូងចរមាសរវាងគៅរក្មជានខពស់ (House of Lords) យ" ងណាក្តើ គៅ

រក្មភាលគរចើនបានឯក្ភាពថ្ន គលាក្ ពើណូ គឆ ោម នអភយឯក្សិទិធគឡយ។

គៅរក្មបានគលើក្គឡង

អំពើ ភាពចាបា

ចដ់ នសនិធសញ្ហដ សតើពើការរបឆ្ង

នឹង

អំគពើ@រុណក្មម ចដលមានបំណងគធវើឲ្យការបងាក រអំគពើ @រុណក្មម CJកាន ចត្មានរបសិទធភាព។ ជាងគនោះគៅគទៀត្ របគទសឈើលើ ក្ុនងគពលចដល គលាក្ ពើណូ គឆ សិថត្គៅជារបធានាធិបត្ើ បានចូលជាភាលើក្ត្ិកាសញ្ហដ គនោះ ចដល

ហាមអំគពើ@រុណក្មមរបរពឹត្តគោយអាជាញ ធររដា។ តមរយៈគនោះ គលាក្

ពើណូ គឆ មិនអាចអោះអាងថ្ន មានអភយ

ឯក្សិទធរិ ច

ផុត្ពើអំគពើគចាទរបកាន

ពាក្ព

នធជាមួយការចូលរម

គធវើ@រុណក្មម ក្ុង

គពលោត្ស

គៅក្ុនងអំណាច

គឡយ

។196 ការចូលជាភាលើ បងាា ញពើការ គបាោះបងអភយ

ឯក្សិទធិដលអាជា

ធរ (Waiver of Immunity) គោយរបគយល។

ពាក្ព

នធជាមួយរពឹត្ិតការណ៍ ោក្ត

ងអាវុធនុយគក្លចអf

របសស

kភាពសូគវៀត្

គៅក្ុនងរបគទសលុយបា គៅក្ុនងអំឡុងសស្រងាគ មរត្ជាក្់ សkរដាអាគមរក្

បាន

បក្រាយមារត៥១ ដនធមមនុញ្ដអងគ fសkរបជាជាត្ិ ចដលចចងពើ សិទធិ

ការពារខួលន (Right to Self-defence) ចដល@ម@រឲ្យមានការវាយ របហារជាមុន គោយរដាគលើរដាមួយ មុនគពលចដលរដារងគរោោះអាចគរបើសិទធិ

គនោះបាន197 ថ្នមិនអាចសមរសបគៅ តមកាលៈគទសៈបចុចបបនន គkយ

រត្ូវ

បក្រាយអនុញ្ហដ ត្ឲ្យមានការវាយរបហារគោយរដា ចដលអាចកាល យជា រដារង

196 R. v. Bow Street Metropolitan Stipendiary Magistrate and Others, ex parte

Pinochet Ugarte (No 3), 24 March, 1999, [2000] 1 AC 147, at 276.

197 The UN Charter, supra note 42.