អនុម័តេKយេសចកƎីសំេរចរបស់មWសនិនបតេលខ ៦១/២៩៥
េសចកីƙƎ បកស
អងគករសហƙបជជតិ សពី
ីសទ
ធិជនជតិេដម
(អនុម័តេKយេសចកƎីសំេរចរបស់មWសនិនបតេលខ ៦១/២៩៥
ៃថងទី ១៣ ែខកញញ ឆន ំ ២០០៧)
េñយែផơកេល េគលបំណងនិងេគលករណ៍ េផJងៗៃនធមមនុញញសហ tបជជតិ និងសុឆនទៈកុនងករបំេពញកតពƛកិចចេñយបbƎ រដƊtសបǂមធមមនុញញ
េនះ
េñយអះAងថ ជនជតិេដមមនសិទិធេសគន ដចtបជជនដៃូ ទេទȢត
ខណៈែដលទទួលbគ ល់ថ មនុសJទំងអស់មនសិទិធេដមបីមនភពេផJងពីគន ជនជតិេដមAចចត់ទុកខួƚនេគមនលកខណៈេផJងពីអនកដែទ េហយលកខណៈ
េផJងពីអនកដែទេនះ ជសិទិទtត¸វែតបនទទួលករេគរព
េñយអះAងែដរថ មនុសJទំងអស់ចូលរមវភគបេងកតភពចtម,ះនិង ភពសមបូរណ៍ ែបបៃនAរយធម៌និងវបបធម៌ែដលបេងកតបនជមត៌ករួម របស់មនុសJ ជតិ
េñយអះAងបែនថមេទȢតថ លទិ េគលនេយបយ នងbល់ិ កចចិ
អនុវតƎទំងអស់ ែផơកេល ឬេលកឧតƎមភពរបស់ជនជតិ ឬបុគគល េñយឈរេល មូលñƊ នេដមកំេណ តជតិ ឬbសន៍ ឬbសន ឬភពខុសគន គន ខង ជតិពិនុទនិងវបបធម៌ គឺជករtបកន់ពូជbសន៍ មិនtតឹមtត¸វǂមលកខណៈ
វទយbȝសƎ គម នតំៃលគតិយុតិ មិនAចទទួលយកបនខងសីលធម៌ នងជអំិ េព អយុតិƎធម៌សងគម
េñយអះAងជថីមថ ជនជតិេដម កុនងករអនុវតƎសិទិធរបស់ខួƚន គបបីរចួ ផុតពីករេរសេអង េទះជកុនងរបភពbក៏េñយ
េñយបរមភថ ជនជតិេដមបនទទួលរងនូវអំេពអយុតិƎធម៌ជtបវតិƎbȝស
ែដលបbƎ លមកពី ដូចជ ករេធƛAbនិគមនិយម និងករដកហូតដីធី ែដនដី
និងtបភពភធនធនរបស់ពួកេគែដលbbងពួកេគកុនងករេtបtបស់សិទិធជពិេសស សិទិធកុនងករអភិវឌƌន៍ ǂមេសចកីƎtត¸វករ និងផលtបេយជន៍របស់ខួƚន
េñយទទួលbគ ល់ នូវតtម¸វករជបនទ ន់ឲយេគរព និងេលកសួយសទិធ មនពីកំេណ តរបស់ជនជតិេដម ែដលេកតេចញពីរចនសម័ពននេយបយ
េសដƊកិចច និងសងគមកិចច វបបធម៌ tបៃពណី ទំេនȢមទមƚ ប់ខងជំេនȟ tបវតិƎbȝស
និងទសJនៈវជជ ជពិេសសសិទរបស់ធិ ពកេគេួ លដធƚីី ែដនដី នងtបភពធនធនិ
េñយទទួលbគ ល់ផងែដរថ តtម¸វករជបនទ ន់ឲយេគរពនិងេលកសួទយ ជនជតិេដម ែដលមនែចងកុនងសនិធសញញ កិចចtពមេtពȣង និងករសtម,ះសtម¸ល កុនងន័យbថ បនេផJងៗេទȢត ជមួយរដƊនន
េñយbƛ គមន៍ ករពិតែដលថ ជនជតិេដមកំពុងេរȢបចំខួƚន េដមបី អនុវតƎន៍នេយបយ េសដƊកិចច សងគមកិចច និងវបបធម៌ េដមបីបញច ប់ករេរសេអង
និងករសងកត់សងិកនtគប់របភពេនេពលbែដលេកតមន
េñយេជȟជក់ថ ករtគប់tគងរបស់ជនជតិេដម េលករអភិវឌƌន៍នន
ជះឥទិធពលេលពួកេគ េលដីធី ែដនដី នងtបភពធនធិ នរបស់េគ នងិ
ផƎល់លទធភពឲយពួកេគកុនងកររកǜនិងពtងឹង នូវbថ នភព វបបធម៌ tបៃពណី នឹងេលកកំពស់ករអភិវឌƌន៍ tសបǂមបំណងtបថន និងេសចកីƎtត¸វកររបស់ខួƚន
េñយទទួលbគ ល់ែដរថ ករេគរពចំេពះចំេណះដឹង វបបធម៌ និងករ
អនុវតƎជtបៃពណី របស់ជនជតិេដមរមចំែណកកុនងករអនុវតƎ tបកបេñយនិរនƎរ-
ភព សមធម៌ និងករtគប់tគងបរñƊ នយ៉ ងtតឹមtត¸វ
េñយបញជ ក់យ៉ ងចបស់ពី កររមចំែណកដល់ករមិនឲយមនវតƎមន
េយធ េនេលដីធី នងែដនដីិ របស់ជនជតិេដម េដមបី នំមកនូវសនិƎភព
ករអភិវឌƌ និងកររកចំេរនខងេសដƊកិចច សងគមកិចច ករេយគយល់គន និងទំនក់ ទំនងជមួយtបជជតិនិងtបជពលរដƊេលពិភពេbក
េñយទទួលbគ ល់ជពិេសស នូវសិទិធៃនtក,មtគ¸bរ និងសហគមន៍
ជនជតិេដម កុនងករបនƎទទួលខុសtត¸វរម ចេពះករចញិំ ច ឹមបីបច់រកǜ ករបណុƎ ះ
បbƎ ល ករអប់រ ំ និងសុខុមលភពកូនេចរបស់ពួកេគ មនលកខណtសបគន
នឺងសិទិធកុមរ
េñយចត់ទុកថ សិទិធទំងǔយែដលមនែចងកុនងសនិធសញញ កិចចtពម
េtពȣង និងកិចចចត់ែចងកុនងន័យbថ បនដៃទេទȢត រaងរដƊនននិងជនជតិេដម
ែដលេនកុនងbថ នភពខƚះ ជកងƛល់ ជផលtបេយជន៍ ករទទួលខុសtត¸វ និង មនចរតអនƎរជតិ
េñយចត់ទុកែដរថ សនិធសញញ កិចtពមេtពȣម និងកិចចចត់ែចងកុនងន័យ bថ បនដៃទេទȢត និងជំហរែដលទក់ទងេរȟងទំងអស់េនះ គឺជមូលñƊ នៃនករ
ពtងឹងភពជៃដគូ រaងជនជតិេដម និងរដƊនន
េñយទទួលbគ ល់ថ ធមមនុញញសហtបជជតិ កតិកសញញ អនƎរជតិ
សីព
ីសិទិធេសដƊកិចច សងគម និងវបបធម៌2 កតិកសញញ អនƎរជតិ សីព
ីសិទិ
ពលរដƊ
និងសិទិធនេយបយ tពមទំងេសចកីƎtបកស និងកមមវធីសកមមភព3 ទtកងវ,ី ែយន៉
បញជ ក់ពីbរៈសំខនៃនសិទិធស័ƛយសេtមចរបស់មនុសJtគប់រប កងនុ bម រតេនះី
មនុសJទំងអស់AចសេtមចចិតƎេñយេសរ ី អំពីƾនៈ នេយបយរបស់ខួƚននិង
េធƛករអភិវឌƌន៍េសដƊកិចច និងវបបធម៌របស់ខួƚនេñយេសរ ី
េñយចងចំកុនងចិតƎថ មិនមនចំណុ ចbមួយកុនងេសចកីƎtបកសេនះ Aចtត¸វបនេtបtបស េដមបីបដិេសធបុគគលbមន ក់ នូវសិទិធស័យសំេរច
ែដលបនអនុវតƎtសបǂមចបប់អនƎរជតិេឡយ
េñយេជȟជក់ថ ករទទួលbគ ល់សិទិធជនជតិេដមកុនងេសចកីƎtបកសេនះ នឹងេលកកំពស់ទំនក់ទំនងtបកបេñយសុខដុម និងេñយសហករគន រaងរដƊ និងជនជតិេដម េñយែផơកេលេគលករយុតិƎធម៌ tបជធិបេតយយ ករេគរព សិទិធមនុសJ ករមិនេរសេអង និងភពសុចរតិ
េñយេលកទឹកចិតƎ រដƊទំងអស់ឲយេគរពនិងអនុវតƎǂមកតពƛកិចចរបស់ខួƚន tបកបេñយtបសិទិធភព ដូចែដលអនុវតƎចំេពះជនជតិេដម ǂមលិខិតុបករណ៍ អនƎរជតិ ជពិេសសលិខិតុករណ៍ ទំងǔយ ែដលពក់ព័នធនឹងសិទិធមនុសJ
េñយមនករពិេtគះេយបល់និងសហករគន ជមួយបុគគលែដលពក់ព័នធ
2 See resolution 2200 A (XXI), annex
3 A/CONF.157/24 (Part I), chap. III
េñយបញជ ក់ថ អងគករសហtបជជតិ មនតួនទីសំខន់ែដលtត¸វ បនƎអនុវតƎ កុនងករេលកកំពស់និងកិចចករពរសិទិធជនជតិេដម
េñយេជȟថ េសចកីƎtបកសេនះ គឺជករេបះជំHនេទមុខដ៏សំខន់មួយ
កុនងកិចចទទួលbគ ល់ករេលកសួយ កចករពរសិចិ ទេសរភធិ ពជនជតិេដម នងកនុិ ង
ករបេងកតសកមមភពពក់ព័នធ ៃនtបព័នធអងគករសហtបជជតិកុនងវស័យេនះ
េñយទទួលbគ ល់និងអះAងជថីមថ bល់បុគគលជនជតិេដម េñយគម ន ករេរសេអង មនសិទិធទទួលនូវសិទិធមនុសJទំងអស់ ែដលែចងេñយចបប់
អនƎរជតិ េហយជនជតិេដមេនះ មនtបចំខួƚននូវសិទិធសមូហភព ែដលជករ ចំបច់សtមប់រស់េន សុខុមលភព និងករអភិវឌƌន៍ទំងtស,ងកុនងƾនៈ ជមនុសJ
េñយទទួលbគ ល់ផងែដរថ ជនជតិេដមមនbថ នភពខុសគន ពីភូមិភគ មួយ េទភូមិភគមួយ ខុសគន ពីtបេទសមួយេទtបេទសមួយ និងថសរះសំខន់
ៃនលកខណៈពិេសសៃនជតិbសន៍ តំបន់ bវǂtបវតិƎbȝសƎ និងវបបធម៌េផJងៗ គបបីtត¸វបនយកមកពិចរb
សូមtបកសជមេHǔរក នវូ េសចកីƙƎ បកសរបសអងគករសហƙបជ
ជតិសពី
ីសទ
ធិជនជតិេដម ខងេtកមេនះ ជបទñƊ នៃនសមិទិធផល ែដល
tត¸វបនƎអនុវតƎ ǂមbម រតីៃនភពជៃដគូ និងករេគរពគន េទវញេទមក។
មtǂ១
ជនជតិេដម ជសមូហភព ឬជបុគគលមនសិទិ ទទួលបនយ៉ ងេពញ
េលញនូវសិទិធមនុសJនិងេសរភពជមូលñƊ ន ែដលបនទទួលbគ ល់េñយ
ធមមនុញញសហtបជជតិ េសចកីƎtបកសជសកលសីព មនុសJអនƎរជតិនន។
ីសិទិធមនុសJនិងចបប់សិទិធ
មtǂ២
ជនជតិេដម និងបុគគលជនជតិេដម មនេសរភព និងសមភពដូច tបជពលរដƊ និងបុគគលដៃទេទȢត tពមទំងមនសិទិធរចផុតពីករេអសេអង tគប់របភព កុនងករអនុវតƎសិទិជពិេសសេñយែផơកេលមូលñƊ នៃនេដមកំេណ ត ឬអតƎសញញ ណរបស់ខួƚន ជជនជតិេដម។
មtǂ៣
ជនជតិេដម មនសិទិធស័យសេtមច។ ǂមbម រតីៃនសិទិធេនះ ជនជតិេដម
េធƛេសចកីƎសេtមចចិតƎ អំពីbថ នភពនេយបយរបស់ខួƚនេñយេសរ ី និងេធƛករ អភិវឌƌន៍េសដƊកិចច សងគមកិចច និងវបបធម៌របស់ខួƚនេñយេសរ។ី
មtǂ៤
ជនជតិេដម កុនងករអនុវតƎសិទិធស័យសេtមចរបស់ខួƚន មនសិទិធtគប់ tគងេñយខួƚនឯងឬេñយស័យភពេលបញ˜ ទំងǔយែដលទក់ទងដល់កិចចករ
ៃផទកុនង និងកិចចករេនមូលñƊ នរបស់ខួƚន tពមទំងវធីbȝសនិងមេធយបយ
េផJងៗ សtមប់ផƎល់ហិរញញវតុថ ដល់ដំេណ រករស័យភពរបស់ខួƚន។
មtǂ៥
ជនជតិេដម មនសិទិធរកǜ និងពtងឹងbថ ប័ននេយបយ ចបប់ េសដƊកិចច សងគមកិចច និងវបបធម៌េñយែលករបស់ខួƚន ែដលទនឹទមេនះក៏មនសិទិធចូលរមួ យ៉ ងេពញេលញ កុនងជីវភពនេយបយ េសដƊកិចច សងគមកិចច និងវបបធម៌ របស់រដƊផងែដរ ǂមករេtជសេរសរបស់ពួកេគ។
មtǂ៦
ជនជតិេដមtគប់រប មនសិទទទលសួធិ ញជ ត។ិ
មtǂ៧
១/ជនជតិេដម មនសិទិធរស់bនមនជីវត bម រតី មនេសរភព និងសនិƎសុខផទ ល់ខួƚន។
បូរណភពរបកយ និងបញ
២/ជនជតិេដម មនសិទិធសមូហភពកុនងកររស់េនtបកបេñយេសរភព សនិƎភព និងសនិƎសុខ ជពលរដƊមនលកខណៈេផJងៗពីេគ េហយនិង មិនtត¸វជ
កមមវតុ ៃនអំេពtបល័ យពូជbសន៍ ឬអំេពហិ ងǜbមួយេឡយ រមទងករបំំ ែបក
កុមរេñយបងំខ េចញពីtក,មមួយ េទñក់tក,មេផJងមួយេទȢត។
មtǂ៨
១/ជនជតិេដម និងបុគគលជជនជតិេដម មនសិទិធមិនសិតេនកុនងកមមវតុថ
ៃនករបងំខឲយរស់េនbយឡំកុនងសហគមន៍េផJង ឬករបំផƚ ញវបបធម៌របស់ខួƚន
េឡយ។
២/រដƊទំងǔយtត¸វផƎល់យនƎករករពរ និងេñះtbយtបកបេñយ tបសិទិធភពចំេពះ ៖
ក/អំេពbមួយែដលមនបំណង ឬឥទិធពលដល់ករដកហូតពីពួកេគ នូវបូរណភពជtបជពលរដƊមនលកខណៈេផJងពីេគ ឬដកហូតតំៃលវបបធម៌
ឬអតƎសញញ ណជតិពនុទរបស់ពួកេគ។
ខ/អំេពbមួយែដលមនបំណង ឬឥទិធពលដល់ករដកហូតពីពួកេគ
នូវដីធីƚ ែដនដី ឬtបភពធនធនរបស់ពួកេគ។
គ/របភពbមួយ ៃនករជេមƚȣសជនជតិេដមេñយបងំ ែដលមន
េគលបំណងឬមនឥទិធពលដល់កររេbភ ឬករេធƛឲយអនƎbយដល់សិទិធរបស់ ពួកេគ។
ឃ/របភពbមួយៃនករបងំ ឬសមហរណកមម។
ឲយរស់េនbយឡំកុនងសហគមន៍េផJង
ង/របភពbមួយៃនករេឃសន ែដលបនេរȢបចំេឡង េដមបីជំរញ
ឬញុ ះញង់ឲយមនករេរសេអងជតិbសន៍ ឬជតិពនុ
សំេ™tបឆំងជន
ជតិេដម។
មtǂ៩
ជនជតិេដម និងបុគគលជជនជតិេដម មនសិទិធសិតេនជសមជិក សហគមន៍ ជនជតិេដម ឬសងគមជតិសមtសបǂមtបៃពណី និងទំេនȢមទមƚ ប់ របស់សហគមន៍ និងសងគមជតិពក់ព័នធ។ គម នករេរសេអងbមួយ េកតេឡង
េñយbរករេtបសិទិធេនះេឡយ។
មtǂ១០
ជនជតិេដម មិនtត¸វបនេគបេណƎ ញេñយបងំខេចញពីដីធី ឬែដនដីរបស់
ខួƚនេឡយ។ ករǂំងលំេនថី មនtតិ ¸វេធេñយƛ គម នករយល់tពមេñយេសរ
និងេñយមិនបនtបប់ឲយដឹងជមុន ដល់ជនជតិេដមែដលពក់ព័នធ និងបនទ ប់
ពីមនករtពមេtពȣងេលសំណងtតឹមtត¸វ និងយុតិƎធម៌េនះេឡយ េហយេបេធƛ
េទបនtត¸វñក់ឲយមននូវជំេរសៃនករវលtតឡប់មកកន់ដីធី ខួƚនវញ។
មtǂ១១
ឬែដនដីដីរបស់
១/ជនជតិេដម មនសិទិធtបតិបតិ
និងេធƛឲយរស់េឡងវញ
នូវtបៃពណ
ទំេនȢមទមƚ ប់ជវបបធម៌របស់ខួƚន។ សិទិធេនះ រមមនទំងសិទិធកុនងករែថរកǜ ករពរ និងអភិវឌƌន៍អីƛែដលបង˜ ញអំពីអតƎសញញ ណ វបបធម៌របស់ខួƚន ែដលមន ពីអតីតកល បចុចបបនន និងអនគត ដូចជតំបន់បុbណវទយ និងbថ នីយ
tបវតិƎbȝសƎ បុbណវតុ រចនបថ ពធបណយុីិ បេចចកវទយ នងសលបិិ ៈ
ទសJនីយភព និងករសំែដងសិលបៈ និងអកJរbȝស។Ǝ
២/រដƊទំងǔយ tត¸វផƎល់ឲយមនដំេbះtbយǂមរយៈយនƎករ មនtប- សិទិធភព ែដលរមទំងបដិទន េñយបនេរȢបចំបេងកតេឡងជមួយជនជតិេដម ចំេពះកមមសិទិធវបបធម៌ កមមសិទិធបញញ កមសម ិទិធbសន កមមសិទិធជំេនȟរបស់ពួកេគ
ែដលtត¸វដកហូតេñយគម នករយល់tពមេñយេសរ ី និងេñយមិនបនtបប់
ឲយដឹងជមុន ឬែដលរេbភេលចបប់ tបៃពណី និងទំេនȢមទមƚ ប់របស់ពួកេគ។
មtǂ១២
១/ជនជតិេដម មនសិទិធបង˜ ញ tបតិបតិ អភិវឌƌន៍ នងបេtងȣនិ
tបៃពណី ខងជំេនȟនិងbសនរបស់ខួƚន ទំេនȢមទមƚ ប់និងពិធីបុណយេផJងៗ
េហយមនសិទិធរកǜករពរ និងសិទិធជឯកជនកុនងករេtបtបស់ទីកែនƚងbសន និងវបបធម៌របស់ខួƚន។ មនសិទិធេtបtបស់និងtគប់tគងវតុថសtមប់បុណយនន និងមនសិទិធនំអដិƊធតុtតឡប់មកកន់ែដនដីកំេណ តរបស់ពួកេគ។
២/រដƊនន tត¸វផƎល់លកខណៈងយtស¸ល ដល់ករទទួលយកមកេtបtបស់
និង/ឬ នំtតឡប់មកកន់ែដនដីកំេណ តវញ នវវតសtមប់ថុូ ពធបុីិ ណយ នងអដិិ Ɗធតុ
ែដលជេភគtទពយរបស់ពួកេគ ǂមរយៈយនƎករយុតិƎធម៌ តមƚ ភព និងtបសិទិធ- ភព ែដលយនƎករេនះបនបេងកតេឡងរមគន ជមួយជនជតិេដមពក់ព័នធ។
មtǂ១៣
១/ជនជតិេដម មនសិទិធេធƛឲយរស់រេវកេឡងវញ េtបtបស់ អភិវឌƌន៍
និងេផទរឲយកូនេចជំនន់េtកយ នូវtបវតិƎbȝសƎ ភb ចបប់ទមƚ ប់ ទសJនវជ
tបព័នធៃនករសរេសរ និងអកJរbȝសƎ tពមទំងេធƛករកំណត់េឈម ះ និងរកǜ
េឈម ះេគេñយខួƚនឯង សtមប់សហគមន៍ ទីកែនƚង និងបុគគល។
២/រដƊនន tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីធនថសិទិធ ទំងេនះ tត¸វបនករពរនិងធនផងែដរថ ជនជតិេដមAចយល់ដឹង និងtត¸វ
េធƛឲយបនយល់ដឹង អំពីដំេណ រករនេយបយ ចបប់ និងរដƊបល េហយtបសិន ជចំបច់tត¸វេធƛេឡងǂមរយៈករពនយល់បកtbយ ឬǂមមេធយយសមtសប ដ៏ៃទេទȢត។
មtǂ១៤
១/ជនជតិេដម មនសិទិធបេងកតនិងtគប់tគងbថ ប័ន និងtបព័នធអប់ររបស់
ខួƚន េñយផƎល់ករអប់រជភbរបស់ខួƚនផទ ល់ កុនងលកខណៈសមtសបនឹងវធ bȝសƎ ǂមវបបធម៌និងករបេtងȣន និងករេរȢនសូtតរបស់ពួកេគ។
២/បុគគលជជនជតិេដមtគប់រប ជពិេសសកុមរ មនសិទទទួធិ លបនករ
អប់រេនtគប់កំរតនិងtគប់របភពៃនករអប់ររបស់រដƊ េñយគម នករេរសេអង
េឡយ។
៣/រដƊទំងǔយ េñយសហករជមួយនឹងជនជតិេដម tត¸វចត់វធន- ករ tបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីឲយបុគគលជនជតិេដម ជពិេសសកុមរ រមទំងអនកែដលរស់េនេtកសហគមន៍ផង មនសិទិធទទួលបន ករអប់រេទǂម វបបធម៌ផទ ល់ខួƚនរបស់ពួកេគ និងtត¸វផƎល់ករអប់រេនះ ជភbរបស់ពួកេគ
េនេពលbែដលAចេធƛបន។
មtǂ១៥
១/ជនជតិេដម មនសិទិធចំេពះភពៃថƚថូនរ និងភពចំរះៃនវបបធម៌ tប
ៃពណី និងបំណងtបថន ែដលtត¸វឆុƚះបញច ំងយ៉ ងសមtសប េនកុនងករអប់រ និងពត៌មនbធរណៈ។
២/រដƊទំងǔយ tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េñយករ
ពិេtគះេយបល់ និងសហករជមួយជនជតិេដមពក់ព័នធ េដមបីtបយុទធtបឆំង នឹងករtបកន់ពូជbសន៍ និងលប់បំបត់ករេរសេអង tពមទំងេលកកំពស់ករ
អធយtស័យគន ករេយគយល់គន និងទំនក់ទំនងលក និងេនtគប់ែផនកៃនសងគម។
មtǂ១៦
ុនងចំេbមជនជតិេដម
១/ជនជតិេដម មនសិទិធបេងកតtបព័នធផJពƛផǜយ េñយេtបភbរបស់ខួƚន និងមនសិទិធេtបtបស់ǂមtគប់របភពនូវtបព័នធផJពƛផǜយែដលមិនែមនជរបស់ ជនជតិេដម េñយគម នករេរសេអងេឡយ។
២/រដƊទំងǔយ tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីធនថ tបព័នធផJពƛផǜយរបស់រដƊពិតជឆុƚះបញច ំងនូវភពចំរះៃនវបបធម៌របស់ជនជតិ
េដម។ េñយគម នបុេរវនិចយកនុឆ័ ងករធនេសរភពបេញច ញមតិយ៉ ងេពញេលញ
រដƊគបបីេលកទឹកចិតƎឲយមនtបព័នធផJពƛផǜយឯកជនេដមបីធនដល់េសរភពយ៉ ង
េពញេលញកុនងករសំែដងមតិ ែដលឆុƚះបញច ំងtគប់tគន់ អំពីភពចំរះៃនវបបធម៌ ជនជតិេដម។
មtǂ១៧
១/ជនជតិេដម និងបុគគលជជនជតិេដមtគប់រប មនសិទទទលបនួធិ
យ៉ ងេពញេលញនូវសិទិធtគប់យ៉ ង ែដលមនែចងកុនងចបប់ករងរអនƎរជតិ និងចបប់ករងរជតិជធរមន។
២/រដƊទំងǔយ កុនងករពិេtគះេយបល់និងសហករជមួយជនជតិេដម
tត¸វចត់វធនករជក់ែសង េដមប ីករពរកុមរជនជតិេដម ពីករេកងtបវញ
ែផនកេសដƊកិចច ឬែដលAចប៉ះពល់ដល់ករសិកǜរបស់កុមរ ឬែដលAចមន
េtគះថន ក់ដល់សុខភពឬករអភិវឌƌន៍ខងbងកយ ផូƚវចិតƎ bម រតី សីលធម៌ ឬសងគម េñយគិតេទដល់ភពងយរងេtគះពិេសសរបស់កុមរ និងអំពីbរៈ សំខន់ៃនករអប់រ ំ េដមបីពtងឹងសមតថភពពួកេគ។
៣/បុគគលជជនជតិេដមtគប់រប មនសិទមិធិ នសិតេtកមលកខខណ័ ˛ ៃនករ
េរសេអងbមួយ ៃនពលកមម ដូចជករងរ ឬtបក់េបȢវតJរជេដម។
មtǂ១៨
ជនជតិេដម មនសិទិធចូលរមេធƛករងរសេtមចចិតƎ េលbល់បញ˜
ែដលAចប៉ះពល់ដល់សិទិធរបស់ពួកេគ ǂមរយៈតំbងែដលេtជសǂំង េñយ
ពួកេគផទ ល់ tសបǂមនីតិវធីរបស់ពកេគួ កដូ៏ ចជមនសិទរកǜធិ នងបេងកិ តbថ ប័ន
ជនជតិេដម ែដលមនតួនទីេធƛេសចកីƎសេtមចចិតƎនន។
មtǂ១៩
រដƊទំងǔយ tត¸វពិេtគះេយបល់និងសហករេñយសុចរត
ជមួយ
ជនជតិពក់ព័នធ ǂមរយៈbថ ប័នតំbងរបស់ខួƚន េដមបីទទួលករយល់tពម
េñយេសរ ី និងេñយបនtបប់ឲយដឹងជមុនសិន មុននឹងអនុម័តនិងអនុវតƎវធន ករចបប់ ឬវធនកររដƊបល ែដលAចប៉ះពល់ដល់ជនជតិេដម។
មtǂ២០
១/ជនជតិេដម មនសិទិធរកǜនិងបេងកតbថ ប័ននេយបយ េសដƊកិចចនិង សងគមកិចចេដមបីធនបននូវធេមយបយេដមបីចិញច ឹមជីវតនិងករអភិវឌƌន៍ផទ ល់ខួƚន របស់ពួកេគ និងេដមបីចូលរមេñយេសរ ី នូវសកមមភពជtបៃពណី និងេសដƊកិចច
េផJងៗេទȢត។
២/ជនជតិេដម ែដលtត¸វេគដកហូតមេធយបយកុនងករចិញច ឹមជីវតនិងករ អភិវឌƌន៍ មនសិទិធទទួលបននូវដំេbះtbយtតឹមtត¸វនិងយុតិƎធម៌។
មtǂ២១
១/ជនជតិេដម េñយគម នករេរសេអង មនសិទិធកុនងករេលកកំពស់
លកខខណ˛ េសដƊកិចច និងសងគមកិចច រមមនសិទិធកុនងវស័យអប់រ ំ ករងរបណុƎ ះ
បbƎ លវជជ ជវៈនិី ងករបង˜ តបេtងȣនេឡ់ ងវញលំេនƾនអនម័យ សុខភបលិ
និងសនិនច័ចយសេȜងគ ះ ជេដម។
២/រដƊទំងǔយ tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េហយេបAច
េធƛេទបន ចត់វធនករពិេសស េដមបីធនដល់ករបនƎេលកកំពស់លកខខណ˛
េសដƊកិចច និងសងគមកិចចរបស់ជនជតិេដម។ រដƊtត¸វយកចិតƎទុកñក់ជពិេសស
េលសិទិធរបស់ជនជតិេដម ែដលជមនុសJចស់ ȝសីƎ យុវជន កុមរ និងជនពិករ។
មtǂ២២
១/កុនងករអនុវតƎេសចកីƎtបកសេនះ រដƊtត¸វយកចិតƎទុកñក់ជពិេសសេល សិទិធនិងេសចកីƎtត¸វករពិេសសរបស់ជនជតិេដម ែដលជមនុសJចស់ ȝសីƎ យុវជន កុមរ និងជនពិករ។
២/រដƊទំងǔយ tត¸វចត់វធនករេñយសហករជមួយជនជតិេដម
េដមបីធនថȝសី នងកុិ មរនជតិេដមទទួ លបនករករពរនិងកធនបនទំង
tស,ងtបឆំងនឹងអំេពហឹងǜ និងករេរសេអងtគប់របភព។
មtǂ២៣
ជនជតិេដម មនសិទិធសេtមចែផនករAទិភព និងយុតិƎbȝសនន សtមប់អនុវតƎសិទិធរបស់ខួƚនចំេពះករអភិវឌƌន៍។ ជពិេសសជនជតិេដម មន
សិទិធចូលរមយ៉ ងសកមមកុនងករអភិវឌƌន៍ និងសេtមចេលកមមវធីសុខភព លំេន
ƾន និងកមមវធីេសដƊកចចិ នងសងមកិគិ ចេច ផJងៗេទȢត ែដលប៉ះពល់ដល់ពួកេគ
េហយtបសិនជAចេធƛបន tត¸វtគប់tគងកមមវធ របស់ពួកេគ។
មtǂ២៤
ីែបបេនះ ǂមរយៈbថ ប័នផទ ល់
១/ជនជតិេដម មនសិទិធកុនងករេtបtបស់ឱសថបុbណរបស់ខួƚន និង
មនសិទិធរកǜវធីtបតិបតែផកសុនƎិ ខភព រមទំងករអភិរកJរកខជតិ សតƛ នងិ ែរ
ែដលចំបច់សtមប់េធƛឳសថ។ ជនជតិេដមtគប់រូប ក៏មនសិទិធទទួលបន
នូវេសaកមមសងគមកិចច និងសុខភិបលtគប់យ៉ ង េñយគម នករេរស េអងេឡ យ។
២/ជនជតិេដមtគប់រប
មនសិទិធេសគ
ន ចំេពះបទñƊ នសុខភពខង
bងកយនិងផូƚវចិតƎ េñយមនកំរតខពស់បំផុត។ រដƊtត¸វចត់វធនករចំបច់
កុនងេគលបំណងេធƛឲយសេtមចបនយ៉ ងរកចំេរន
េលញ នូវសិទិធទំងេនះ។
មtǂ២៥
ដល់ករទទួលបនយ៉ ងេពញ
ជនជតិេដម មនសិទិធរកǜនិងពtងឹងទំនក់ទំនងខងជំេនȟbសន របស់
ពួកេគ ជមួយនឹងដីធី ែដនដី ែដនទឹក នងេឆិ នរសមុtទ នងtបភពធនធិ ន
េផJងៗេទȢត ែដលពួកេគមនឬបនកន់កប់ និងបនេtបtបស់ជtបៃពណី និងេដមបីេលកកំពស់ករទទួលខុសtត¸វរបស់ពួកេគ ចំេពះកូនេចជំនន់េtកយ។
មtǂ២៦
១/ជនជតិេដម មនសិទិធេtបដីធីƚ ែដនដី និងtបភពធនធនែដលពួកេគមន ឬកន់កប់ ឬបនេtបtបស់ ឬបនទទួលជtបៃពណី ។
២/ជនជតិេដម មនសិទធជមច ស់ េtបtបស់ អភិវឌƌន៍ និងtគប់tគងដីធីƚ
ែដនដី និងtបភពធនធនែដលពួកេគមន េñយbរេហតុផលៃនកមមសិទិធ ជtបៃពណី ឬកន់កប់ ឬករេtបtបស់ជtបៃពណី ដៃទេទȢត ក៏ដូចជអីƛ
េផJងេទȢត ែដលពួកេគមនពីមុនមក។
៣/រដƊtត¸វទទួលbគ ល់ និងករពរǂមផូƚវចបប់ ចំេពះដីធី ែដនដី
និងtបភពធនធននន។ ករទទួលbគ ល់ែបបេនះ tត¸វtបtពឹតƎេទេñយេគរព យ៉ ងtតឹមtត¸វ ចំេពះទំេនȢមទមƚ ប់ tបៃពណី និងtបព័នធកន់កប់ដីធីƚរបស់ ជនជតិេដមពក់ព័នធ។
មtǂ២៧
រដƊទំងǔយ េñយសហករជមួយជនជតិពក់ព័នធ tត¸វបេងកតនិង អនុវតƎកិចចដំេណ រករtបកបេñយភពយុតិƎធម៌ ឯកbជយ មិនលំេអȢង េñយចំហ និងតមƚ ភព េñយទទួលbគ ល់យ៉ ងtតឹមtត¸វចំេពះចបប់ tបៃពណី ទំេនȢម
ទមƚ ប់ និងtបព័នធកន់កប់ដីធីƚរបស់ជនជតិេដម ទទួលbគ ល់និងវនិចយសិឆ័ ទធិ
របស់ជនជតិេដម ែដលទក់ទងនឹងដីធី ទកដីឹ នងtបភពធនធិ ននន
រមទំងអីƛៗែដលពួកេគមន ឬបនកន់កប់ ឬបនេtបtបស់ជtបៃពណី ។ ជនជតិេដម tត¸វមនសិទិធចូលរមកុនងកិចចករេនះ។
មtǂ២៨
១/ជនជតិេដម មនសិទិធទទួលបនដំេbះtbយǂមមេធយបយេផJងៗ
ែដលរមទំងករេធƛដូចេដមវញ ឬtបសិនេបករណី េនះមនAចេធិ ƛេទបន tតវផល់Ǝ¸
សំណងtតឹមtត¸វ យុតិƎធម៌ និងេសមភព សtមប់ដីធីƚ ទឹកដី និង tបភពធនធននន
ែដលជនជតិេដមមន ឬបនកន់កប់ ឬបនេtបtបស់ ជtបៃពណី េហយែដល
tត¸វបនដកហូតយក បនកន់កប់ បនេtបtបស់ ឬបនេធƛឲយអនƎbយេñយ គម នករយល់tពមេñយេសរ ី និងេñយមិនបនtបប់ឲយដឹងជមុន ដល់ជនជតិ
េដមពក់ព័នធ។
២/លុះtǂែតមនករយល់tពមជមុនេñយេសរពីជនជតិេដមពកពន់
េបមិនដូេចន ះេទ សំណងtត¸វេធេឡងកុនងរបភពដីធី និងធនធនែដលមនតំៃល
េសនឹងគុណភព ទហំ ƾនៈផƚូវចបប់ ឬសំណងជtបក់ ឬដំេbះtbយ
សមរមយេផJងេទȢត។
មtǂ២៩
១/ជនជតិេដម មនសិទិធកុនងករអភិរកJ និងកិចចករពរបរb
ថ ន និង
សមតថភពផលិតកមម េលដីធី ែដនដី នងtបភពធនធនរបស់ិ ពួកេគ។ រដtតវ¸Ɗ
បេងកតនិងអនុវតƎកមមវធីជនយួំ សtមប់ជនជតេដមិ កងករអភិនុ រកJ នងករករពរិ
ែបបេនះ េñយគម នករេរសេអងេឡយ។
២/រដƊទំងǔយ tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីធន មិនឲយមនឃƚ ំងñក់សមភ រៈែដលបងកេtគះថន ក់ ឬេបះេចលសមភ រៈែបបេនះេន
េលដីធី ែដនដីរបស់ជនជតិេដម េñយគម នករយល់tពមេñយេសរ ី ឬេñយ
សtគចិតƎជមុន ពីជនជតិេដមពក់ព័នធ។
៣/រដƊទំងǔយ ក៏tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភពǂមករចំ
បច់ េដមបីធនថ កមមវធីពនិិ តយ ǂមñន ែថរកǜ នងពយបលសុិ ខភព
ជនជតិេដម ែដលបនបេងកតនិងអនុវតƎេñយជនជតិេដម ែដលរងផលប៉ះ ពល់
េñយbរសមភ រៈែបបេនះ tត¸វបនអនុវតƎយ៉ ងtតឹមtត¸វ។
មtǂ៣០
១/សកមមភពេយធ មិនtត¸វឲយមនអនុវតƎេនេលដីធី ឬែដនដី របស់
ជនជតិេដមេឡយ tបសិនេបគម នភសុǂងបញជ កថ់ មនករគtមមគំែហង
យ៉ ងធងន់ធងដល់ផលtបេយជន៍bធរណៈពក់ព័នធេទ ឬtបសិនជគម នករយល់
tពមេñយេសរ ី ឬǂមករេសសុំពជនជតិី េដមពក់ពនេទេនះ។ធ័
២/រដƊទំងǔយ tត¸វេធƛករពិេtគះេយបល់tបកបេñយtបសិទិធភព
ជមួយជនជតិេដមពក់ព័នធǂមរយៈនីតិវធីសមtសប េហយជពិ េសសǂមរយៈ
bថ ប័នតំbងរបស់ពួកេគ មុននឹងេtបtបស់ដីធី សកមមភពេយធ។
មtǂ ៣១
ឬែដនដីរបស់ពួកេគ សtមប់
១/ជនជតិេដម មនសិទិធរកǜ tគប់tគង ករពរ និងអភិវឌƌន៍មត៌ក វបបធម៌ ចំេណះដឹង និងtបៃពណី និងករសំែដងនូវវបបធម៌ tបៃពណី ក៏ដូចជ ករបង˜ ញឲយដឹង អំពីវទយbȝសƎ បេចចកវទយ និងវបបធម៌របស់ពួកេគ រមទំង
ធនធនមនុសJនិងធនធនពិនុ tគប់ពជូ ឱសថ ចេណះដងខងរឹំ កខជតិ
និងសតƛៃtព tបៃពណី និយយផទ ល់មត់ អកJរbȝសƎ រចនបថ កីǔ និង
ែលបងtបៃពណី tពមទំងសិលបៈសំែដង និងទសJនីយភព។ ជនជតិេដម មនសិទិធរកǜtគប់tគង ករពរ និងបេងកតេឡង នូវកមមសិទិធបញញ របស់ខួƚន
េលមរត៌កវបបធម៌ ចំេណះដឹងជtបៃពណី និងករសំែដងវបបធម៌tបៃពណី ។
២/េñយសហករជមួយជនជតិេដម រដƊទំងǔយ tត¸វចត់វធនករ tបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីទទួលbគ ល់ និងករពរដល់ករអនុវតƎសិទិធទំង
េនះ។
មtǂ ៣២
១/ជនជតិេដម មនសិទិធសេtមច និងបេងកតែផនករAទិេទពនិងយុទធ- bȝសƎ ននសtមប់ករអភិវឌƌន៍ ឬករេtបtបស់ដីធីƚ ឬែដនដី និងtបភពធនធន
េផJងេទȢតរបស់ពួកេគ។
២/រដƊទំងǔយ tត¸វពិេtគះេយបល់ និងសហករេñយសុចរតិ ជមួយជនជតិេដមពក់ព័នធ ǂមរយៈbថ ប័នតំbងរបស់ខួƚនផទ ល់ េដមបីទទួល ករយល់tពមេñយេសរ ី និងេñយបនtបប់ឲយដឹងមុន មុននឹងអនុម័តេលគំេbង
bមួយ ែដលប៉ះពល់ដល់ដីធីƚ ឬែដនដីនិងធនធនននរបស់ពួកេគ ជពិេសស គំេbងទំងǔយែដលទក់ទងនឹងករអភិវឌƌន៍ ករេtបtបស់ និងកររករកែរ កុនងដី កុនងែដនទឹក ឬtបភពធនធនេផJងៗេទȢត។
៣/រដƊទំងǔយ tត¸វផƎល់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីជួសជុល ករខូចខត ឲយបនtតឹមtត¸វនិងយុតិƎធម៌ សtមប់សកមមភពទំងេនះ និងtត¸វចត់
វធនករសមtសប េដមបីបនថយផលប៉ះពល់ធងន់ធងរ ដល់បរb សងគមកិចច វបបធម៌ ឬbម រតី។
មtǂ៣៣
ថ នេសដƊកិចច
១/ជនជតិេដម មនសិទិធកុនងករកំណត់អតƎសញញ ណ ឬសមជិកភព របស់ខួƚនផទ ល់ tសបǂមទំេនȢមទមƚ ប់ និងtបៃពណី របស់ពួកេគ។ ករេនះ មិនេធƛឲយបុគគលជនជតិេដម បត់បង់សិទិធកុនងករទទួលបនសញជ តិពីរដƊ ែដល ខួƚនរស់េនេឡយ។
២/ជនជតិេដម មនសិទិធកុនងករកំណត់រចនសមពនធ និងេtជសេរស
សមជិកភពៃនbថ ប័នរបស់ខួƚន tសបǂមនិតិវធីរបស់ខƚួនផទ ល់។
មtǂ៣៤
ជនជតិេដម មនសិទិធកុនងករេលកកំពស់ បេងកត និងរកǜរចនសម័ពនធ
ទំេនȢមទំbប់ bសន tបៃពណី និងនិតិវធីtបតិបតិƎជពិេសស របស់ពកេគួ
េហយកុនងករណី ែដលមនtបព័នធវនិចយកីឆ័ ឬករវនិចយ័ កីƎǂមទំេនȢមទំbប់
tត¸វtបកបǂមបទñƊ នសិទិធមនុសJអនƎរជតិ។
មtǂ ៣៥
ជនជតិេដម មនសិទិធកំណត់ករទទួលខុសtត¸វ របស់បុគគលិកtគប់របូ កុនងសហគមន៍របស់ពួកេគ។
មtǂ ៣៦
១/ជនជតិេដម ជពិេសសជនជតិទំងǔយ ែដលtត¸វបនែបងែចក
េñយtពំែដនអនƎរជតិ មនសិទិធរកǜ និងបេងកតទំនក់ទំនងកិចចtបtស័យ គន និងកិចចសហករគន រមទំងសកមមភពនន កុនងេគលបំណងខងជំេនȟbសន វបបធម៌ នេយបយ េសដƊកិចច និងសងគមកិចច ជមួយសមជិក ផទ ល់របស់ពួកេគ ក៏ដូចជមួយអនកដ៏ៃទេទȢត ែដលេនេtកtពំែដន។
២/រដƊទំងǔយ េñយមនកិចចពិេtគះេយបល់និងកិចចសហករជមួយ ជនជតិេដម tត¸វចត់វធនករtបកបេñយtបសិទិធភព េដមបីសtមបសtម¸ល ដល់ករេtបtបស់ និងធនដល់ករអនុវតƎសិទិធទំងេនះ។
មtǂ ៣៧
១/ជនជតិេដម មនសិទិធចំេពះករទទួលbគ ល់ ករេគរពtបតិបតិƎ និងករអនុវតƎសនិធសញញ កិចចtពមេtពȣម និងករសtមបសtម¸លកុនងន័យbថ បន ដៃទេទȢត ែដលបនសេtមចជមួយរដƊ ឬជមួយអនកសងបនƎ tពមទំងមន សិទិធឲយរដƊផƎល់កិតិƎយស និងេគរពចំេពះសនិធសញញ កិចចtពមេtពȣង និងកិចច ចត់ែចង កុនងន័យbថ បនទំងេនះ។
២/គម នបញញតិƎbមួយ កុនងេសចកីƎtបកសេនះ Aចtត¸វបនេធƛករ បកtbយ េដមបីកត់បនថយ ឬបំបត់សិទិធរបស់ជនជតិេដម ែដលមនកុនង សនិធសញញ កិចចtពមេtពȣង និងកិចចចត់ែចងកុនងន័យbថ បនដៃទេទȢតេឡយ។
មtǂ ៣៨
រដƊទំងǔយ េñយមនករពិេtគះេយបល់ និងសហករជមួយ ជនជតិេដម tត¸វចត់វធនករសមtសប រមទំងវធនករǂមផូƚវចបប់ េដមបី សេtមចេគលេ™ៃនេសចកីƎtបកសេនះ។
មtǂ ៣៩
ជនជតិេដម មនសិទិធកុនងករទទួលជំនួយហិរញញវតុ នងជំិ នយបេចួ ចកេទស
ពីរដƊ និងǂមរយៈកិចចសហករអនƎរជតិ េដមបីទទួលបននូវសិទិ កុនងេសចកីƎtបកសេនះ។
មtǂ ៤០
ែដលមនែចង
ជនជតិេដម មនសិទិធទទួលបននូវេសចកីƎសំេរចេñយឆប់រហ័ស ǂម
រយៈនិតិវធីtតមtត¸ឹ វនងយតធម៌Ǝិុិ ចំេពះដេbះtbយេលជេំ មƚ ះ នងវិ aទជមួយ
រដƊ ឬភគីេផJងេទȢត ក៏ដូចជវធីេñះtbយtបកបេñយtបសិទភពចេពះbល់ំធិ
កររេbភសិទិធបុគគលនិងសិទិធសមូហភពរបស់ពួកេគ។ េសចកីƎtបកសេនះ tត¸វ ពិចរbយ៉ ងtតឹមtត¸វ អំពីtបៃពណី ទំេនȢមទមƚ ប់ វធន និងtបព័នធចបប់ របស់ជនជតិេដមពក់ព័នធ និងសិទិធមនុសJអនƎរជតិនន។
មtǂ ៤១
អងគករនិងទីភន ក់ងរឯកេទទសៃនtបព័នធអងគករសហtបជជតិ និងអងគករ អនƎររñƊ ភិបលនន tត¸វរមចំែណកជំរញឲយមនករេធƛឲយសំេរចេពញេលញ នូវេសចកីƎtបកសេនះ ǂមរយៈករេគȢងគរនិងកិចចសហtបតិបតិƎករ ខងែផនក
ហិរញញវតុថ និងជំនួយបេចចកេទស។ tត¸វបេងកតឲយមន វធីនងមេធយបិ យ ែដលធន
ឲយមនករចូលរមពីសំbក់ជនជតិេដម កុនងបញ˜ ទំងǔយ ែដលប៉ះពល់ដល់ ពួកេគ។
មtǂ ៤២
អងគករសហtបជជតិ bថ ប័នននរបស់ខួƚន រមមនេវទកអចិៃȜនƎយ៍
សីពីបញ˜ ជនជតិេដម នងទីិ ភន កងរឯកេទ់ ទសនន រមទងេនំ ថន កជតិ់
េហយរដƊtត¸វេលកកំពស់ករេគរព និងករអនុវតƎទំងtស,ងនូវបទបញញតិƎៃនេសចកីƎ tបកសេនះ និងǂមñនេលtបសិទិធភពៃនេសចកីƎtបកសេនះ។
មtǂ៤៣
សិទិធទំងǔយ ែដលបនទទួលbគ ល់កុនងេសចកីƎtបកសេនះ បេងកតបន
ជបទñƊ នអបបបរម សtមប់កររស់bនមនជីវត របស់ជនជតិេដមេលពិភពេbក។
មtǂ៤៤
ភពៃថƚថូនរ និងសុខុមលភព
សិទិធ និងេសរភពទំងអស់ ែដលបនទទួលbគ ល់កុនងេសចកីƎtបកសេនះ
tត¸វបនធនករពរេñយេសគន ចេពះជនជតិំ េដម ទំងបុរសនិងȝសី។
មtǂ ៤៥
គម នបទបញញតិƎbមួយកុនងេសចកីƎtបកសេនះ Aចtត¸វបនេធƛករបក tbយ េដមបីកត់បនថយ ឬបំបត់សិទិធទំងǔយ ែដលជនជតិេដមមន នបចុចបបនន ឬAចមនកុនងអនគតេឡយ។
មtǂ ៤៦
១/គម នបទបញញតិƎbមួយ កុនងេសចកីƎtបកសេនះtត¸វបនេធƛករបក tbយ េñយមិនចបស់bស់េñយរដƊ ឬtបជពលរដƊ ឬtក,មbមួយ ឬបុគគលbមន ក់ នូវសិទិធbមួយ េដមបីចូលរមកុនងសកមមភពនន ឬេដមបី tបtពឹតƎអំេពbមួយ ផុទយនឹងធមមនុញញសហtបជជតិ ឬេដមបីេធƛករបកtbយថ ជករផƎល់សិទិធអំbច ឬេលកទឹកចិតƎឲយមនទេងƛbមួយ ែដលនំឲយមន ករែបងែចក ឬេធƛឲយអន់ថយទំងអស់ ឬមួយែផនក ៃនបូរណភពែដនដី ឬឯកភព នេយបយ ៃនរដƊអធិបេតយយនិងឯកbជយេឡយ។
២/កុនងករេtបtបស់សិទិធទំងǔយ ែដលមនែចងកុនងេសចកីƎtបកសេនះ សិទិធមនុសJ និងេសរភពជមូលñƊ នសtមប់មនុសJទំងអស់គន tត¸វែតបទទួល ករេគរព។ ករេtបtបស់សិទិធទំងǔយែដលមនែចងកុនងេសចកីƎtបកសេនះ
Aចtត¸វñក់ឲយសិតកុនងលកខខណ˛ ៃនករកំហិតtពំែដន ែដលមនកំណត់ǂមចបប់
ែតប៉េbƍ ះ និងែដលtត¸វtសបǂមកតពƛកិចចសិទិធមនុសJអនƎរជតិ។ ករកំណត់
លកខខ័ណ˛ ែបបេនះ tត¸វេធƛេឡងេñយគម នកេរសេអង េហយែដលចំបច់បំផុត
េដមបីធនករទទួលbគ ល់ និងករេគរពយ៉ ងtតឹមtត¸វចំេពះសិទិ នងេសរិ ភព
អនកដៃទ េហយេឆƚយតបនឹងយុតិƎធម៌ tពមទំងលកខខ័ណ˛ បនទ ន់បំផុត ៃនសងគម tបជធិបេតយយ។
៣/ករបកtbយនូវបទបញញតិƎែដលមនែចងកុនងេសចកីƎtបកសេនះ tត¸វ tសបǂមេគលករណ៍ យុតិƎធម៌ tបជធិបេតយយ េគរពសិទិធមនុសJ សមភព
ភពគម នករេរសេអង អភិបលកិចចលơ និងសុឆនទៈ៕
(ចប់)