វិង្ោធនកម្មង្Sក

កំណត់ត្រាសង្ខេប

វិង្ោធនកម្មង្Sក

ទី១០ ង្Sរើ ដ្ឋធម្មនញ្

ញ ននត្ររះរាជាណាចត្រកកម្ុពជា

រាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទ២៤ ខែកញ្ញា ឆ្ន ២០២២

ង្សចកីង្ត ្ម្ើត

រដ្ឋធម្មនុញ្ាថ្នព្េះរាជាណាចព្កកម្ុពជា («រដ្ឋធម្មនុញ្ា») ព្រូវបាន

សភាធម្មនុញ្ាអនុម្័រជាផ្ូលវការកុនងកិចចព្រជុំពេញអងគពbក

ទីេរី ពៅថ្ងៃទី២១

ខែកញ្ញា ឆ្ន ១

៩៩៣ ខដ្bខព្រកាល យព្រពទសកម្ុពជាពៅជារដ្ឋរាជានិយម្

អាព្ស័យធម្មនុញ្ា។ រយៈពេbេីររីថ្ងៃរន្ទា រ់ម្កព្េះម្ហាកសព្រឡាយព្េះ

ហរថពbខាព្រកាសឱ្យពព្រីពៅថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្ន ១

៩៩៣។ ចារ់តង

េីថ្ងៃ

ពន្ទះម្ក មានការព្បារេធទិវារដ្ឋធម្មនុញ្ាពៅថ្ងៃពនះជាពរៀងរាb់ឆ្ន រពរៀងម្ក។

រដ្ឋធម្មនុញ្ាព្រូវបានពធវីវពិ ោធនកម្មជាពព្ចន

ពbីកម្កពហយ

។ ពៅថ្ងទ

ី០៨ ខែ

កកកដា ឆ្ន ២០២២1 ទីសការគណៈរដ្ឋម្ន្តនបា

នអនុម្័រពbីពសចកតីពស

វពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ាងមពី bីមាព្តចំនួនព្បារីថ្នចារ់កំេbូ ររស់កម្ុ ជា។2 ពៅថ្ងៃទ១៣ ខែកកដា ឆ្ន ២០២២3 ព្កុម្ព្រឹកាធម្មនញ្ាុ បានពចញ

រដ្ឋធម្មនុញ្ាថ្នព្េះរាជាណាចព្កកម្ុ ពជា រូរងរៈ ព្កុម្ព្រឹកាធម្មនុញ្ា

ពសចកស

ពព្ម្ចទទួbោគ b់ធម្មនុញ្ាភាេ ពហយ

វពិ ោធនកម្មងមីទងពនះព្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម្័រពៅ ថ្ងៃទី ២៨

ខែកកកដា ឆ្ន ២

០២២ និងព្េទ

ធសភាបានអនុម្័រពៅថ្ងទ

ី០៥ ខែសីហា ឆ្ន ២

០២២។4 ពនះ គជា

ពbីកទី១០ពហយ

ខដ្bមានការពធីវវពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ា។

ពដ្ីម្បព្បារេធទិវារដ្ឋធម្មនុញ្ាពbក

ទី២៩ ពៅឆ្ន ពំ នះ ម្ជឈម្ណឌ bសិទម្

នុសសកម្ុពជា («ម្.ស.ម្.ក») ពចញ

ផ្ាយកំណរ់ព្តខដ្bវភា

គសពងេរអេ

ីវពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ាចុងពព្កាយរងអស់ពនះ។ ពៅខផ្នកដ្ំរូងថ្នកំណរ់

1 ម្ុិច ដារា៉ា «រដាឋ ភ្ិបាbជំរុញឱ្យេពនលឿនពធវីពោធនកម្មរដ្ឋធម្មនូញ្ា ពដាយផ្តb់ការេនយb់រិចរួច (វអី ូឌី ថ្ងៃទី១១ ខែកកកដា ឆ្ន

២០២២)។

2 រដ្ឋធម្មនុញ្ាថ្នព្េះរាជាណាចព្កកម្ុពជា ព្រួរេិនិរយពដាយព្កុម្ព្រឹកាធម្មនុញ្ាថ្នព្រពទសកម្ុពជា (ក.រ.ធ ខែរុលា ឆ្ន ំ

២០១៥)។

3 ហងស េណណរាយ «ព្រឹម្ព្រូវតម្ចារ់ៈ ព្កុម្ព្រឹកាធម្មនុញ្ាថ្នព្រពទសកម្ុពជាបានពចញពសចកតីសពព្ម្ចថាពសចកតីពសីនវពិ ោធន

កម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ាព្រឹម្ព្រូវតម្ចារ់» ោរេ័រ៌មាន ខែមរថាម្ស៍ ថ្ងៃទី២៤ ខែកកកដា ឆ្ន ២០២២)។

4 រន ចាន់រទធ រា៉ា «ព្េះម្ហាកសព្រ នពរារតម្ សីហម្ុនី ឡាយព្េះហសថពbខាពbីវពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ាឱ្យកាល យជាចារ់»

(Cambodianess ថ្ងៃទី០៧ ខែសីហា ឆ្ន ២០២២)។

ព្តសពងេរពនះេនយb់អេ

ីវពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ា ពហយ

រន្ទា រ់ម្កពbីកព ង

អំេកងវb់សំខាន់ៗទក់ទងនង

ការ

ខកខព្រពbីមាព្តម្ួយចំនួនកុនងរដ្ឋធម្មនុញ្ា ព្េម្ទង

ពធវីពសចកតីសនដា

ឋ នខដ្bពbីកព ង

នូវអនុោសន៍ម្ួយចំនួន

ជូនដ្b់រាជរដាឋ ភ្ិបាbកម្ុជា («រដាឋ ភ្ិបាb»)។

កំណរ់ព្តសពងរ

ពនះតក់ខរងព ង

ពដាយ ម្.ស.ម្.ក ជាអងគការម្ិនខម្នរដាឋ ភ្ិបាb ឯករាជយ ម្ន

ចូbរកសសម្ព័ន

ខដ្bពធវីការពដ្ម្

បពី bីកកម្ពស់ និងការពារbទធិព្រជាធិរពរយយ និងពោរេសិទម្

នុសស ជាេពិ សស សិទធិេbរដ្ឋ និង

សិទធិនពោបាយពៅទូទងព្រពទសកម្ជាុ ។

១. វិង្ោធនកម្មរដ្ឋធម្នញ្ញ ង្ៅខែសហា

ឆ្ន ២

០២២

វពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ាពៅខែសីហា ឆ្ន ២០២២ ខកសព្ម្ួbមាព្តចំនួន ៨ រម្មាន មាព្ត ១៩ មាព្ត

៨៩ មាព្ត ៩៨ មាព្ត ១០២ មាព្ត ១១៩ និងមាព្ត ១២៥ ព្េម្ទង

មាព្ត ៣ នង

មាព្ត ៤ ថ្នចារ់ធម្ម

នុញ្ារខនថម្។5 មាព្តទងពនះពាក់េ័នធសំខាន់ពៅនឹងការខរងតងន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតី និងធាន្ទនវូ ដ្ំពណី រការជាព្រព្ករ

ថ្នោថ រ័ននីរិរបញ្រ

ិត។ តរាងខាងពព្កាម្ពព្រៀរពធៀរមាព្តម្ុន និងវពិ ោធនកម្មខដ្bបានអនុម្័ររច

ពហយ

(រញ្ញា ក់កុនងេណ៌ ព្កហម្) នង

េនយbអ

ំេbកេែណឌ ចាបាច់ថ្នវពិ ោធនកម្មពនះ។

• មាព្ត១៩ ថ្នរដ្ឋធម្មនុញ្ា

សំពៅពដ្ម្ី	កំខណង6មី
ព្េះម្ហាកសព្រព្ទង់ខរងតងំ ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនីត និងព្ទង់ខរងតងំ គណៈរដ្ឋម្ន្តនតី តម្ខរររទខដ្b មានខចងកុងន មាព្ត ១១៩ ងីម។	ព្េះម្ហាកសព្រព្ទង់ខរងតងំ ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតី និង ព្ទង់ខរងតងំ គណៈរដ្ម្ឋ ន្តនតី តម្ខរររទខដ្bមាន ខចងកុនងមាព្ត ១១៩ ងមី(េីរ)។

សំពណី វពិ ោធនកម្មមាព្តពនះពធវីព ង

• មាព្ត ៨៩ ថ្នរដ្ឋធម្មនុញ្ា

ពោងពៅពbីមាព្ត ១១៩ ខដ្bព្រូវបានពធវីវពិ ោធនកម្មខដ្រ។

សំពៅពដ្ម្ី	កំខណងមី
តម្ការសុេំ ីសមាជិកចំនួនម្ួយភាគដ្រ់ោ៉ា ង រិច រដ្ឋសភាអាចអពញ្ា ីញឥសសរជនដ្៏ឧរតម្ណាម្ួយ ម្ករំភ្ឺលរដ្ឋសភា អំេរី ញ្ញា ខដ្bមានោរៈសំខាន់ េិពសស។	តម្ការសុេំ ីសមាជិកចំនួនម្ួយភាគដ្រ់ោ៉ា ង រិច រដ្ឋសភាអាចអពញ្ា ីញ សមាជិករាជរដាឋ ភ្ិបាb ម្ួយរូរ ឬពព្ចីនរូរ អម្ពដាយឥសសរជនជាអនក

5 ចារ់ធម្មនុញ្ារខនថម្ព្រូវបានព្រកាសពៅថ្ងៃទី១៣ ខែកកកដា ឆ្ន ២០០៤ កនុងពោbរំណងធាន្ទនូវដ្ំពណី រការជាព្រព្ករីភាេ

ថ្នោថ រ័នជារិពដាយពោរេនូវពោbការណ៍ ម្ូbដាឋ នថ្នbទធិព្រជាធិរពរយយពសរេហុរកស។ សូម្ពម្ីbពគហទំេ័រ ក.រ.ធ។

6 ពសចកីតព្ពាងចារ់រដ្ឋធម្មនុញ្ាថ្ងៃទី១៤ ខែកកកដា ឆ្ន ២០២២។

ជំន្ទញកុនងវសិ ័យណាម្ួយម្ករំភ្ឺលរដ្ឋសភាអំេរញ្ញា ខដ្bមានោរៈសំខាន់េិពសស។

ពទះរីជាកំខណចាស់ថ្នមាព្ត៨៩ ខចងអនុញ្ញា រឱ្យរដ្ឋសភាអពញ្ា ីញ «ឥសសរជន» ពដ្ីម្បេភាកាអំេីរញ្ញ

សំខាន់ក

ក៏មាព្តខដ្bបានពធីវវពិ ោធនកម្មពនះអនុញ្ញា រឱ្យរដ្ឋសភាអពញ្ា ីញ «សមាជិករាជរដាឋ ភ្ិបាbម្ួយរូរ ឬ

ពព្ចីនរូរ» ព្េម្ទង

អនកជន្ទ

ញពដ្ីម្បេ

ិភាកាអំេីរញ្ញា សខា

ន់។ រដាឋ ភ្បា

bបានរញ្ញា ក់ថា ការខកខព្រមាព្តពនះ

ពដាយោរវាកយសេា «ឥសសរជន» មានន័យម្ិនចាស់លាស់ នងថាគួរខរសំពៅពៅពbីសមាជិកថ្នោថ រ័ននីរ

ព្ររិររិត ឬរដាឋ ភ្ិបាb ខដ្bជាការរញ្ញា ក់ចាស់េីទំនួbែុសព្រូវររស់េួកពគពៅចំពពាះម្ុែរដ្ឋសភា។7

• មាព្ត ៩៨ ថ្នរដ្ឋធម្មនុញ្ា

សំពៅពដ្ម្ី

កំខណងមី

រដ្ឋសភាអាចទមាល ក់សមាជិកគណៈរដ្ឋម្ន្តនីត ឬ ទមាល ក់រាជរដាឋ ភ្ិបាbេីរំខណង ពដាយអនុម្័រញរតិ រពន្ទា ស តម្សំព ងពឆ្ន រភាគពព្ចីនដាច់ខារថ្ន ចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទងំ ម្ូb។ ញរិតរពន្ទា សរាជរដាឋ ភ្ិបាb ព្រូវបានពbកី ព ងី ជូនរដ្ឋសភាពដាយរំណាងរាន្តសតចំនួនោរសិរន្ទក់ ថ្នចំនួនសមាជកិ រដ្ឋសភាទងំ ម្ូb ពទរី រដ្ឋសភាអាច ពbីកម្កេិភាកាបាន។

រដ្ឋសភាអាចទមាល ក់សមាជិកគណៈរដ្ឋម្ន្តនតី ឬ ទមាល ក់រាជរដាឋ ភ្ិបាbេីរំខណង ពដាយអនុម្័រញរតិ រពន្ទា ស តម្សំព ងពឆ្ន រភាគពព្ចីនដាច់ខារថ្ន ចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទងំ ម្ូb។ កុងន ករណី ខដ្bរាជរដាឋ ភ្បាិ bព្រូវបានទមាល ក់េី ម្ុែរំខណងពដាយរដ្ឋសភា រាជរដាឋ ភ្ិបាbខដ្bព្រូវ ពចញេីម្ុែរំខណងពនះមានភារកិចចដ្ឹកន្ទកាំ រងារ ព្រចាថ្ងៃខររ៉ាុពណាណ ះ រហូរដ្b់មានរាជរដាឋ ភ្ិបាb ងមីចូbកាន់រំខណង។ ញររត ពន្ទា សរាជរដាឋ ភ្ិបាb ព្រូវបានពbីកព ងី ជូនរដ្ឋសភាពដាយរំណាងរាន្តសតចំនួនម្ួយភាគរីថ្ន ចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទងំ ម្ូb ពទីររដ្ឋសភាអាច ពbីកម្កេិភាកាបាន។

ការកែករែចំនន

ពីរចំណុ ចររូវបានធ្វីធ ង

ធៅធbីមារា ៩៨៖ ទីមួយ ែកនែមនូវដំធ6ី រការ រែស់ រដ្ឋ

ភិបាbជាែធ្ដ ោះអាសននែុនងធពbកដbរដ្ឋា ភិបាbររូវបានទមាា ែ់ពមុខរំក6ងធដ្ឋយការអនុម័រញរិតែធទោ ស។

ទីពីរ ផ្លា ស់ែូដរចំនួនសមាជែ

រដាសភាកដbររូវការយ៉ា ងរិច ធដីមបធី សនីញរែ

ធទោ សរែឆង

រដ្ឋា ភិបាb។ មុនការធ្

វធិ ោ្នែមម ញរតិែធទោ សធនោះអាចធសនីធ ងធដ្ឋយសមាជិែរដាសភាយ៉ា ងរិច ៣០រូែ។ មារា ៩៨ ថ្មី ធនោះររមូវឱ្យ

មានសមាជិែចន

ួនមយ

ភាគែនី នសមាជែ

រដាសភាធដីមបធី សស

ុំទមាា ែ់រាជរដ្ឋា ភិបាb។ ែុង

ធពbែចុចែបនន រដាសភា

មានអាសនៈចំនួន១២៥ ដូចធនោះររូវការសមាជិែរដាសភាចន

ួន ៤១រូែ ធដីមបធី bីែធ ង

នូវញរិតែធទោ សែុនងការ

ដែរដ្ឋា ភិបាbពរ

ំក6ង។ ការធ្ីវវធោ្នែមមធbែ

ធនោះធ្ឱ្

យធែីនធ ង

ចំនួនសមាជិែែុង

ការធរៀែចំសំធ6

រែសិនធែីធរែៀែធ្ៀែធៅនឹងចំនួនសមាជិែពីមុនកដbររមវូ ឱ្យមានររឹមករ ៣០រូែ ដូពចនះ ការអនុម័រញរ

ែធទោ សរដ្ឋា ភបា

bមានភាពbំបាែជាងមុន។ ែកនម

ពីធនោះ ចំនួនធនោះនឹងករែរែួbធៅាមការករែរែួb

ចំនួនអាសនៈសរុែរែស់រដាសភា។ រែសិនធែីអាសនៈររូវបានែកនែមធទៀរធៅែុង

រដាសភា ដូចកដbបានធែរ

ធ ង

ែុនងឆន ២០១៨ ធៅធពbអាសនៈរដាសភាចំនួនពីរររូវបានែកនែម កដbធ្ីវឱ្យចំនួនអាសនៈសរុែមានការធែីនធ ង

ពី១២៣ ធៅ១២៥8 ចំនួនសមាជិែរដាសភាកដbររូវការធដម

បធី សនីញរែ

ធទោ សរដ្ឋា ភិបាbនឹងធែីនធ ង

ផងកដរ។

រាជរដ្ឋា ភិបាbែមុពជាបានែែរោយថា ការធសីនសុំកែករែធbែ

ដំែូងធនោះធ្វីធ ង

ែុនងធោbែំ6ងធាទឱ្យ

មានចាែ់ធដម

បកា

រពាររដ្ឋា ភបា

bែធ្ដ ោះអាសនត ែុង

អំ ុងធពbធ្ីវការផ្លា ស់ែូដរអំ្ចធៅឱ្យរដ្ឋា ភិបាbថ្ីម។

ការកែករែទីពីរ គឺធដម

បធា

ទថារាជរដ្ឋា ភិបាbអាចរែរិែរកា

រធដ្ឋយោម នការជាែ់ោង

ធkយ

ការសកមដងការមិន

ធពញចិរត គឺធ្ីវធ ងចំធពាោះករ”ែញ្ហា សំខាន់”ែ៉ាុធ្ណ ោះ។9

• មារា ១០២ ននរដា្មមនុញ្ញ

សំពៅពដ្ម្ី	ែំក6ថ្មី
នរី ិកាbរែស់រពទឹ ធសភាមានែ6ំ រ់ ៦ឆន ំ ធkយី ររូវផុរែំ6រ់ធៅធពbកដbរពឹទសធ ភាថ្ចីម ូb កាន់រំក6ង។ ែុងន ធពbមានសង្គ្រា ម ឬែុនងកាbៈធទសៈដ្នទ ធទៀរកដbមិនអាចធ្ីវការធបាោះធឆន រធែីរ រពទឹ ធសភា អាចរែកាសែនតនីរិកាbរែស់ខួានមួយដងបាន មួយឆន ំ ាមសំធ6ី រែស់រពោះមហាែសររ។ ការ រែកាសែនតនីរកាិ bរែស់រពទឹ ធសភាររូវសធរមច	នរី ិកាbរែស់រពទឹ ធសភាមានែ6ំ រ់ ៦ឆន ំ ធkយី ររូវផុរែំ6រ់ធៅធពbកដbរពឹទធសភាថ្ីមចូbកាន់ រំក6ង។ ែុងន ធពbមានសង្គ្រា ម ឬែុនងកាbៈធទសៈដ្នទ ធទៀរកដbមិនអាចធ្វីការធបាោះធឆន រធែីរ រពទឹ ធសភាអាច រែកាសែនតនីរកាិ bរែស់ខួានមួយដងបានមួយឆន ំ ាម សំធ6ី រែស់រពោះមហាែសររ។ ការរែកាសែនតនរី ិកាb

8 ម្ុំ សុផ្ុន, “អាសនៈចំនួនេីរពទៀរព្រូវបានរខនថម្កុនងរដ្ឋសភាជារិ” (ខែមរថាម្ស៍, ថ្ងៃទ១

៨ ខែម្ន្ទ

ឆ្ន ២០១៨)

ធដ្ឋយមរិយb់រពមពីរភាគែយី ៉ា ងរិចននចំនួន សមាជិែរពឹទធសភាទងំ មូb។
ែុងន កាbៈធទសៈដូចបានធរៀែរាែ់ខាងធbី រពទឹ ធ សភារែជុំរាb់នថ្ៃជាែ់ជារែច។ំ រពទឹ ធសភាមានសិទធិ សធរមចែញ្ច ែ់កាbៈធទសៈពិធសសខាងធbីធនោះ កាbធែីសភាពការ6៍ អនុញ្ហញ រ។
ធែីរពទឹ ធសភាមិនអាចរែជុំបានធទ ធដ្ឋយមូb ធkរុចបាច់ ជាអាទិ៍ធៅធពbកដbែមាា ងំ ែរធទស ចូbមែកាន់កាែ់ទឹែដី ការរែកាសភាពអាសននររូវ ករែនតធៅមុខជាសវ័យរែវរ។តិ រែស់រពឹទសធ ភាររូវសធរមចធដ្ឋយមរិយb់រពមពីរភាគែី យ៉ា ងរិចននចំនួនសមាជែិ រពទឹ ធសភាទងំ មូb។
ែុងន កាbៈធទសៈដូចបានធរៀែរាែ់ខាងធbី រពឹទសធ ភា រែជុំរាb់នថ្ៃជាែ់ជារែច។ំ រពឹទធសភាមានសទិ ិធសធរមច ែញ្ច ែ់កាbៈធទសៈពិធសសខាងធbីធនោះ កាbធែសភាព ការ6៍ អនុញ្ហញ រ។ រ៉ាុខនត ការសពព្ម្ចរញ្ច រ់កាbៈពទសៈ េិពសសខដ្bព្រពទសជារសិ រថិ កុនងភាេអាសនន ព្េទឹ ធ សភាព្រូវសពព្ម្ចរម្ួ ោនជាម្ួយរដ្ឋសភាកុងន សមាជរដ្ឋ សភា នងិ ព្េទឹ ធសភា ពវៀរខbងខរការអនុវរតមាព្ត៨៦ ថ្ន រដ្ឋធម្មនុញ្ា។
ធែីរពទឹ ធសភាមិនអាចរែជុំបានធទ ធដ្ឋយមូbធkរុ ចបាច់ ជាអាទិ៍ធៅធពbកដbែមាា ងំ ែរធទសចូbមែ កាន់កាែ់ទែឹ ដី ការរែកាសភាពអាសននររូវករែនតធៅមុខ ជាសវ័យរែវរ។តិ

ចាែ់ម្ុនរែស់រដា្មមនុញ្ញបានផដb់សទ

ធិធៅកាន់រពទធសភា នង

រដាសភាសធរមចែញ្ច ែ់ការដ្ឋែ់រែធទសែុនង

ភាពអាសននធៅែុនងឃ្លាចំនួនពរី ធផសងោន ៖ មារា ១០២ សរមាែ់រពឹទសភា និងមារា ៨៦ សរមាែ់រដាសភា។ ការ

ធ្វីវធិ ោ្នែមមរដា្មមនុញ្ញថ្មីធៅធbីមារា ១០២ ររមូវឱ្យរពឹទធសភា នង

រដាសភាសធរមចរមោន ធៅែុង

ការែញ្ច ែ់

ការដ្ឋែ់រែធទសែុនងភាពអាសនន។ រាជរដ្ឋា ភិបាbែមុជាបានពនយb់ថា ធkរុផbននការធ្ីវវធិ ោ្នែមមធនោះ គ

ររមូវឱ្យោែ ែ័នសភាទង

ពីរធ្វីការសធរមចចិរតរម

ោនមួយធដម

បែធញ្ជ ៀសការសធរមចផុោយោន ។10 ែ៉ាុកនតមារា ១០២

ថ្មី បានខចងថារដាសភា នង

រពទ

ធសភាររូវសធរមចរម

ោន ធវៀរកbងករការអនុវរតមារា ៨៦ ននរដា្មមនុញ្ញ កដbមាន

ន័យថារែសិនធែីរដាសភាធរែីអំ្ចធដម

បែញ្ច ែ់ការដ្ឋែ់រែធទសែុង

ភាពអាសននធរកាមមារា ៨៦ ការសធរមចរម

ោនជាមួយរពទធសភានឹងមនររូវបានររមូវធ យ។

10 ដ្ូចខាងពbី

• មារា ១១៩ ននរដា្មមនុញ្ញ

សំពៅពដ្ម្ី

ែំក6ថ្មី

ាមធសចែីដធសីនពីរែធាន ធដ្ឋយមានមរិឯែ ភាពពីអនុរែធានទងំ ពីរននរដាសភា រពោះមហាែសររ រទង់ចរ់ាងំ វវជនមួយរូែ ែុនងចំធ្មរំ្ង រាង្គ្សដននគ6ែែសកដbឈ្ោះន ធឆន រ ឱ្យែធងកីររដ្ឋា ភិ បាb។ វរជនកដbររូវបានចរ់ាងំ ធនោះ ទសំ kការ ី កដbជារំ្ងរាង្គ្សដ ឬជាសមាជែិ គ6ែែស រំ្ងរំ្ងធៅែុនងរដាសភា កដbផូាផងា ឱ្យកាន់ រំក6ងធផសងៗធៅែុនងរាជរដ្ឋា ភិបាb ធៅសុំធសចែីដ ទុែចិរពត ីរដាសភា។ កាbធែីរដាសភាបានធបាោះធឆន រធសចែដីទុែចិរត ធkយី ធទោះ រពោះមហាែសរររទង់ធចញរពោះរាជរែរឹ យ ករងាងំ គ6ៈរដាមង្គ្នទតី ងំ មូb។ មុនចូbកាន់ រំក6ង គ6ៈរដាមង្គ្នីតររូវធ្ីវសចច រែ6ិ ធានដូច មានខាឹមោរកចងែុងន ឧែសមព័នធ ៦។

តម្ពសចកីដពសីនេគី ណរកសខដ្bមានអាសនៈ ពព្ចីនជាងពគកុនងរដ្ឋសភា រពោះមហាែសរររទង់ចរ់ាងំ វរជនមួយរូែជាទយែរដាមង្គ្នតី ឱ្យែធងីកររាជរដ្ឋា ភិបាb។ ពសចកដីពសនីេីគណរកសខដ្bមានអាសនៈ ពព្ចីនជាងពគកុនងរដ្ឋសភាពនះព្រូវចម្លងជូនព្រធានរដ្ឋ សភា។ វរជនខដ្bនឹងព្រូវទទួbបានការចារ់តងំ ជា ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនីតពនះ ព្រូវខរជារំណាងរាន្តសដខដ្bមាន សញ្ញា រិខែមរខរម្ួយគរ់ នងិ ខដ្bព្រូវបានពព្ជីសពរសី េី គណរកសខដ្bអាសនៈពព្ចីនជាងពគកុនងរដ្ឋសភា។ វរជនកដbររូវបានចរ់ាងធនោះ ទំសkការ ី កដbជារំ្ងរាង្គ្សដ ឬជាសមាជិែគ6ែែស រំ្ងធៅែុនងរដាសភាកដbផូារផាងឱ្យកាន់រំក6ង ធផសងៗែុនងរាជរដ្ឋា ភិបាbធៅសុំធសចែដីទុែចិរតពីរដា សភា។ ការធបាោះធឆន រផដb់ធសចែីដទុែចិរតធនោះ ររូវធ្វី ធbីែញ្ជ ីសមាសភាពននគ6ៈរដាមង្គ្នតីទងំ មូb។ កាbធែីរដាសភាបានធបាោះធឆន រទុែចិរតធkយី ធទោះ រពោះមហាែសរររទង់ធចញរពោះរាជរែរឹ យករងាងំ គ6ៈរដាមង្គ្នតីទងំ មូb។ មុនចូbកាន់រំក6ង គ6ៈ រដាមង្គ្នីតររូវធ្សី ចច រែ6ិ ធាន ដូចមានខាឹមោរកចង ែុនងឧែសមព័នធទី៦។ ពៅពេbផ្ុរនីរិកាbនម្ួយៗររស់រដ្ឋសភា រាជ រដាឋ ភ្ិបាbខដ្bព្រូវពចញេីរំខណង មានខរភារកិចច ដ្ឹកន្ទកាំ រងារព្រចាថ្ងៃខររ៉ាុពណាណ ះ រហូរដ្b់មានរាជរ ដាឋភ្ិបាbងមីចូbកាន់រំខណង។

មារា១១៩ ននរដា្មមនុញ្ញររូវបានកែករែមួយចំនួន និងែំធពញែកនែម។ ទម

ួយ រែធានរដាសភា នង

អនុ

រែធានរដាសភាកbងមានអំ្ចែុង

ការករងាំងរំក6ងទយែរដាមង្គ្ន

ធដ្ឋយវធិ ោ្នែមមា

រា ១១៩ ផតb់

អំ្ចធនោះធៅ«គ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចន

ែំផុរែុនងរដាសភា»។ គ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចីនែំផុរ

រោន់ករធផញីធសចែីតធសច

មាងធៅរដាសភាករែ៉ាុធ្ណ ោះ។ រាជរដ្ឋា ភិបាbែមុពជា បានែរា ញពីែំ6ងែុង

ការផតb់ែរ6

ែិចចននការធរជស

ធរស

ទយែរដាមង្គ្នតី និងការែធងក

គ6ៈរដាមង្គ្នីតធៅកាន់គ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចន

ែំផុរ

ធរកាមធkរុផbកដbគ6ែែសធទោះ «ររូវបានធបាោះធឆន រធដ្ឋយផ្លោ b់ពីរែជាពbរដា»។11

ទីពីរ វធិ ោ្នែមមននមារាធនោះររមូវឱ្យទយែរដាមង្គ្នតីជាអនែរំ្ងរាង្គ្សត និងមានសញ្ហជ រិកខមរករមួយគរ់។

ធសចែីតររមូវធនោះ មានមូbដ្ឋា នពីវធិ ោ្នែមមរដា្មមនុញ្ញធbីែទ៩

កដbចូbជា្រមានធៅកខវច

ឆិកា ឆន ២០២១

កដbហាមរែធានរដាសភា រែធានរពឹទស

ភា ទយែរដាមង្គ្នតី និងរែធានរែុមរែែ

ា្មមនុញ្ញមានសញ្ហជ រិពីរ។.12

ជាចុងែញ្ច ែ់ ធkយ

ែ៏ដូចធៅនឹងវធិ ោ្នែមមមារា៩៨ ននរដា្មមនុញ្ញ ែថាខ6ឌ មួយររូវបានែកនែមសព

ីការធផោ

រអំ្ចរវាងរដ្ឋា ភិបាbកដbររូវធចញពីរំក6ង នងរដ្ឋា ភិបាbកដbររូវចbូ កាន់រំក6ង ធៅចែ់នីរកាb

នីមួយៗ ែុងែំ6ងធាទរែសិទិធភាពអភិបាbែចិ ចរែចនថ្ៃអំ ងុ ធពbធផោរអំ្ចធៅរដ្ឋា ភិបាbថ្ីម។

• មារា១២៥ ននរដា្មមនុញ្ញ

សំពៅពដ្ម្ី

ែំក6ថ្មី

ធែីរំក6ងទយែរដាមង្គ្នតីធៅទំធនរជាោែ ពរ ធទោះ ររូវករងាងំ គ6ៈរដាមង្គ្នីតមួយជាថ្មី ែុងន b័ែខខ័6ឌ កដbមានកចងែុងន រដា្មមនុញ្ញធនោះ។ ធែកាី រ ទំធនរធនោះ ជាការទំធនរមួយកាbមួយរោធទ ររូវចរ់ ាងំ ទយែរដាមង្គ្នសតី តីទីជាែធ្ត ោះអាសនន។

កុងន ករណី ខដ្bន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតីអវរតមានម្ួយ កាbម្ួយព្ោ ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនព្ី រូវចារ់តងំ ឧរន្ទយក រដ្ឋម្ន្តនតីម្ួយរូរ ឱ្យពធវីជាន្ទយករដ្ឋម្ន្តនសតី ីដទី ពដ្ីម្បី ទទួbភារកិចចដ្កឹ ន្ទគំ ណៈរដ្ឋម្ន្តនីតជំនសួ ជារពណាដ ះ អាសនន។ ធែរំក6ងទយែរដាមង្គ្នីតធៅទំធនរជាោែ ពរ ធដ្ឋយធkរុជាអាទិ៍មែពីការទទួbអនចិ ចែមម ឬការ លាកbងពមី ុខរំក6ង គ6ៈរដាមង្គ្នីតថ្មី ួយររូវករង ាងំ ជាែទោ ន់ ែុងន bែខខ6ឌ កដbមានកចងែុនងរដា ្មមនុញ្ញធនោះ។ ព្រធានរដ្ឋសភាព្រូវពកាះព្រជុំរដ្ឋសភាជា រន្ទា ន់ និងព្រូវពធីវចំណារ់ការចាបាំ ច់ដ្ថ្ទពទៀរពដាយ រសួ រាន់ កុនងរយៈពវលា ៧ថ្ងៃោ៉ា ងយូរ រន្ទា រ់េីបាន ទទួbសំពណី េីគណរកសខដ្bមានអាសនៈពព្ចនី ជាង

11 ដ្ូចខាងពbី

12 ព្េះរាជព្កម្ពbែ នស/រកម្/១១២១/០១៦ ចុះថ្ងៃទី៣ ខែវច

ឆិកា ឆ្ន ២

០២១

ពគកុនងរដ្ឋសភា។ កុនងករណី រំខណងន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតីពៅ ទំពនរជាោថ េរ ពដាយពហរុម្កេីការទទួbអនិចចកម្មគ ណៈរដ្ឋម្ន្តនតីខដ្bព្រូវពចញេីរំខណង ពព្កាម្ការដ្ឹកន្ទំ ររស់ឧរន្ទយករដ្ឋម្ន្តនីតខដ្bទទួbបានការចារ់តងំ ជាន្ទយករដ្ឋម្ន្តនីតសទតី ី មានខរភារកិចចដ្ឹកន្ទកាំ រងារ ព្រចាថ្ងៃខររ៉ាុពណាណ ះ រហូរដ្b់មានគណៈរដ្ឋម្ន្តនតីងមី ចូbកាន់រំខណង។

ការលាខbងេីម្ុែរំខណងររស់ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតី ព្រូវពធវីព ងី តម្bិែរិ លាខbងេីម្ុែរំខណងខដ្b

ព្រូវពផ្ីញថាវ យព្េះម្ហាកសព្រ និងចម្លងជូនព្រធានរដ្ឋ សភា។ កុងន ករណី ពនះ គណៈរដ្ឋម្ន្តនតីខដ្bព្រូវពចញេី រំខណង ព្រូវរនតដ្កឹ ន្ទកាំ រងារររស់រាជរដាឋ ភ្បាិ b

រហូរដ្b់គណៈរដ្ឋម្ន្តនីតងីមចូbកាន់រំខណង។

មារា១២៥ ទំនងជាមារាកដbររូវបានកែករែយ៉ា ងសំខាន់ជាងធគែំផុរ។ នីរិវ្

ីbមរ

ររូវបានែំធពញ

ែកនែមែុងែរ6ី អវរតមានជាោែ ពរននរំក6ងទយែរដាមង្គ្នតី (ឧ. មរ6ភាព ឬការលាកbងធចញពីរំក6ងរែស់

ទយែរដាមង្គ្នតី)។ មារា១២៥ ររមូវឱ្យរែធានរដាសភាចរ់វធា

នការចបា

ច់ែុនងរយៈធពbរបាព

ីរនថ្ៃ ធរកាយទទួb

បានធសចែតីធសនីករងាងទយែរដាមង្គ្នតីថ្ីម ពីគ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចីនែំផុរែនុងរដាសភា។

ែកនែមពីធនោះ ែុងែរ6ី កដbរំក6ងទយែរដាមង្គ្នតីទំធនរជាែធ្ត ោះអាសនន មារា ១២៥ ផតb់អំ្ចដb់

ទយែរដាមង្គ្ន

ែុនងការចរ់ាង

ធដ្ឋយផ្លោ b់នូវឧែទយែរដាមង្គ្នីតមួយរូែ ឱ្យធ្ីវជាទយែរដាមង្គ្នស

ីដទីអ

ុងធពb

អវរតមាន កដbពីធដម

ធ យ

អំ្ចែុនងការចរ់ាង

ធនោះជារែស់រែធាន និងអនុរែធានរដាសភា។ មារាថ្ីមធនោះ

ែញ្ហជ ែ់ពីែរ6ី ទំធនរជាោែ ពរ(ធដ្ឋយមូbធkរុមរ6ភាព ឬលាកbងពីរំក6ង)ននរំក6ងទយែរដាមង្គ្ន។

ឧែទយែរដាមង្គ្នតីកដbររូវបានចរ់ាង

នឹងដឹែទំរដ្ឋា ភិបាbរkូរដb់គ6ៈរដាមង្គ្នតីថ្ច

ូbកាន់មុខរំក6ង។

ជាចុងែញ្ជ ែ់ មារាធនោះកចងពីនីរិវ្

សរមាែ់ការលាកbងធចញពីរំក6ងរែស់ទយែរដម

ង្គ្នតី កដbរដា្មមនុញ្ញ

ពីមុនពុំកដbបានកចងធ យ

។ ធដ្ឋយធkរុធនោះ គ6ៈរដាមង្គ្នតីមានែនុែ

ដឹែទរំ ដ្ឋា ភិបាb រkូរទយែរដាមង្គ្នីតថ្

ររូវបានធរជីសាង

ធkយ

គ6ៈរដាមង្គ្នតីថ្ីមររូវបានែធងកីរ។

រាជរដ្ឋា ភិបាbែមុពជា អោះអាងពីមូbធkរុននវធិ ោ្នែមមធនោះ ធដ្ឋយភាពចបាច់ែុនងការែញ្ហជ ែ់ពីរគែ់ពស

ណារយូទ

ងអស់កដbអាចធែរ

ធ ង

និងចំ្រ់ការចបា

ច់អំ ុងធពbអវរតមានជាែធ្ត ោះអាសនន ឬអចិនង្គ្នតយ

ននទយែរដម

ង្គ្នតី ធដម

បែរក រអសិែរភាពធៅរែមុខរដ្ឋា ភិបាbអវរតមាន។13

• មារា៣ ននចាែ់្មមនុញ្ញែកនែម

សំពៅពដ្ម្ី	កំខណងមី
ែុងន ែរ6ី កដbធTញី ថានីរិវ្ិ ីននមារា៨២ និងមារា១១៩ ថ្(មី មួយ) ននរដា្មមនុញ្ញ មនិ អាច សធរមចបាន រដាសភា ាមសំធ6ី រែស់គ6ែែស កដbមានអាសនៈធរចីនជាងធគែុនងរដាសភាអាច ដំធ6ី រការការធបាោះធឆន រជាែញ្ច ែ់ ធដីមបធី រជសី ាងំ រែធាន អនុរែធានរដាសភា ែ៏ដូចជារែធាន និងអនុ រែធានគ6ៈែមមការែុងន ធពbជាមួយោននងឹ ការផដb់ ធសចែីតទុែចិរចំធពាោះរាជរដ្ឋា ភិបាb។	ែុងន ែរ6ី កដbធTញី ថានីរិវ្ិ ីននមាព្ត ៨២ ងីម (ម្ួយ) និងមាព្ត១១៩ ង(មី េីរ) ននរដា្មមនុញ្ញ មិន អាចសធរមចបាន រដាសភា ាមសំធ6ី រែស់ គ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចីនជាងធគែុនងរដាសភា អាចដំធ6ី រការការធបាោះធឆន រជាែញ្ច ែ់ ធដីមបធី រជសី ាងំ រែធាន អនុរែធានរដាសភា ែ៏ដូចជារែធាន នងិ អនុរែធានគ6ៈែមមការែុនងធពbជាមួយោននងឹ ការ ផដb់ធសចែតីទុែចិរចំធពាោះរាជរដ្ឋា ភិបាb។

ការខកខព្រពនះហាក់ដ្ូចជាពធវីរចុចរបននភាេខរមាព្តរដ្ឋធម្មនុញ្ាខដ្bពោងកុនងមាព្ត ៣ ថ្នចារ់ធម្មនុញ្ា រខនថម្រ៉ាុពណាណ ះ។

• មារា ៤ ននចាែ់្មមនុញ្ញែកនែម

សំធៅធដមី	កំខណថ្មី
ការធរៀែចំែញ្ជ ីរាយទមសមាសភាពធដីមបី ធបាោះធឆន រធរជសី ាងំ នងិ ផតb់ធសចែតីទុែចិរតររូវ អនុវរតដូចរធៅ៖ - ែញ្ជ ីរាយទមសមាសភាពរែធាន និងអនុ រែធានននរដាសភា ែ៏ដូចជារែធាន នងិ អនុរែធានគ6ៈែមមការជំទញទងអស់ ននរដាសភា ររូវធរៀែចំនងិ ធសីនធដ្ឋយគ6ៈ	ការរធរៀែចំែញ្ា ីរាយទមសមាសភាព ធដីមបធបាោះ ធឆន រធរជីសាងំ និងផតb់ធសចែតីទុែចិរតររូវអនុវរតដូច រធៅ៖ - ែញ្ជ ីរាយទមសមាសភាពរែធាន និងអនុ រែធានននរដាសភា ែ៏ដូចជារែធាន និង អនុរែធានគ6ៈែមមការជំទញទងំ អស់នន រដាសភា ររូវធរៀែចំនិងធសីនធដ្ឋយគ6ៈែែស

13 អ˜ូច សូនី «វពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ារំពេញគមាល រកុនងអនតរកាbថ្នការផ្លល ស់រូតរអំណាច» រដ្ឋម្ន្តនតីព្កសួងយុរិតធម្

(វអី ូឌី ថ្ងៃទី១៤ ខែកកដា ឆ្ន ២០២២)។

ែែសនធយបាយកដbរពមធរពៀងោនធដីមបី ែធងីកររាជរដ្ឋា ភិបាbចរមុោះ ធkយី ររូវធផីញ ជូនរពឹទសធិ មាជែិ រដាសភា។ រែធានរដា សភា ររូវធរជសី ធរសី ធចញពីសមាជិែ រដាសភាកដbមានសញ្ហជ រិកខមរករមួយគរ់ ។ - ាមធសចែតីធសីនពគី 6ែែសនធយបាយ កដbមានចំនួនអាសនៈធរចីនជាងធគ ធៅ ែុនងរដាសភាាមរយៈរពឹទសធ មាជិែរដា សភា រពោះមហាែសរររទងច់ រ់ាងំ វរជន មួយរូែជាទយែរដាមង្គ្នតីពីែុងន ចំធ្ម រំ្ងរាង្គ្សតននគ6ៈែែសនធយបាយ កដលានចំនួនអាស នៈធរចនី ជាងធគធៅ ែុនងរដាសភា ឱ្យែធងីកររាជរដ្ឋា ភិបាb។ វរជនកដbររូវបានចរ់ាងំ ធនោះ ររូវធរៀែ ចំផូារផាងរំក6ងធផសងៗែុនងរាជរដ្ឋា ភិបាb រចួ ធផីញែញ្ជ ីរាយទមសមាជិែទងំ អស់ននរាជរដ្ឋា ភិបាbជូនរពទឹ សធ មាជិែ រដាសភា។ - រពឹទធសមាជិែរដាសភាររូវធរៀែចំែញ្ជ ីរាយ ទមជាែញ្ជ ែ់មួយនូវសមាសសភាព រែធាន និងអនុរែធានននរដាសភា ែ៏ដូច ជារែធាន និងអនុរែធានគ6ៈែមមការ ជំទញទងំ អស់ននរដាសភា រពមទងំ ទយែរដាមង្គ្នីតកដbររូវបានចរ់ាងំ ធដ្ឋយរពោះមហាែសររ នងិ សមាជិែទងំ អ ស់ននរាជរដ្ឋា ភបាិ bធដមី បដ្ឋែ់ជូនរដាសភា ធបាោះធឆន រ។ នធយបាយខដ្bមានអាសនៈពព្ចីនជាងពគកុនង រដ្ឋសភា ពហយី ព្រូវពផ្ញីជូនព្េទឹ ធសមាជកិ រដាស ភា។ ព្រធានរដ្ឋសភា ព្រូវពព្ជីសពរសី ពចញេី សមាជិករដ្ឋសភាខដ្bមានសញ្ញា រិខែមរខរម្ួយ គរ់។ - ាមពសចកីតពសនីេគី ណៈរកសនពោបាយខដ្b មានអាសនៈពព្ចីនជាងពគកុងន រដ្ឋសភា ព្េះ ម្ហាកសព្រព្ទង់ចារ់តងំ វរជនម្ួយរូរជា ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតី ឱ្យរពងីកររាជរដាឋ ភ្ិបាb។ វរ ជនខដ្bនឹងព្រូវទទួbបានការចារ់តងំ ជា ន្ទយករដ្ឋម្ន្តនីតពនះ ព្រវខរជារំណាងរាន្តសត ខដ្bមានសញ្ញា រិខែមរខរម្ួយគរ់ និងខដ្bព្រូវ បានពព្ជីសពរសី ពចញេគី ណរកសនពោបាយ ខដ្bមានអាសនៈពព្ចនី ជាងពគកុនងរដ្ឋសភា។ វរជនខដ្bព្រូវបានចារ់តងំ ពនះ ព្រូវពរៀរចំ ផ្ូគផ្គងរំខណងពផ្សងៗកុងន រាជរដាឋ ភ្ិបាb រចួ ពផ្ញី រញ្ា ីរាយន្ទម្សមាជកិ ទំងអស់ថ្នរាជរដាឋ ភ្បាិ bជូនព្េទឹ ធិសមាជិករដ្ឋសភា។ - ព្េឹទិធសមាជិករដ្ឋសភាព្រូវពរៀរចំជារន្ទា ន់ និង ពដាយឥររងអង់នូវែញ្ជ ីរាយទមជាែញ្ច ែ់មួយ កដbរមួ មានសមាសភាពរែធាន និងអនុ រែធានននរដាសភា ែ៏ដូចជារែធាន និងអនុ រែធានគ6ៈែមមការជទំ ញទងំ អស់ននរដា សភា រពមទងំ ទយែរដាមង្គ្នតីកដbររូវបាន ចរ់ ាងំ ធដ្ឋយរពោះមហាែសររនិងសមាជិែ ទំងអស់ននរាជរដ្ឋា ភិបាb ធដីមបដ្ឋែ់ជូនរដា សភាធបាោះធឆន រ។ ព្េទឹ ធសមាជិករដ្ឋសភាព្រូវ ដ្ឹកន្ទព្ំ រជុសំ ភា ពដ្ីម្បពបាះពឆ្ន រអនុម្័ររញ្ា ី ពនះជារន្ទា ន់។ - ព្េឹទធសមាជិករដ្ឋសភាព្រូវបានពព្ជីសពរសី ពដាយកំណរ់យកសមាជិករដ្ឋសភា ខដ្bមាន

អាយុពព្ចីនជាងពគ កុនងចំពណាម្សមាជិករដ្ឋ សភាទងំ អស។់ កុនងករណី ខដ្bព្េឹទសធ មាជិក រដ្ឋសភារូរពនះម្និ អាចអនុវរតម្ុែងារររស់ែួលន បាន ម្ុែរំខណងព្េទឹ ធសមាជិករដ្ឋសភាព្រូវ ព្រគb់ពៅសមាជកិ រដ្ឋសភាដ្ថ្ទពទៀរខដ្b

មានអាយុពព្ចនី កុនងbំដារ់រនតរន្ទា រ់។

ការផ្លា ស់ែូតរកដbបានធ្វីធ ង

ធៅែុនងមារាធនោះ បានផតb់ព័រ៌មានយ៉ា ងbម

ែកនែមធbកា

រធរៀែរារ់អំព

ែញ្ជ ីរាយទមសមាសភាពសរមាែ់រំក6ងរែធាន នងអនុរែធានរដាសភា និងការធបាោះធឆន រ និងការអនុម័រ

ែញ្ជ ីរាយទមសមាសសភាព។ មារា ៤ ថ្មី ននចាែ់រដា្មមនុញ្ញែកនែមែ៏ររមូវឱ្យរែធានរដាសភាមានសញ្ហជ រិកខមរករ

មួយ។ ការកែករែធនោះឆុោះ

ែញ្ហច ង

ពីវធោ្នែមមធbីែទ៩

ននរដា្មមនុញ្ញកដbបានរែកាសឱ្យធរែែ

ុនងកខវច

ិឆកា

ឆន ២០២១ ធដ្ឋយហាមរបាមរែធានរដាសភា នង

មិនអាចមានសញ្ហជ រិពីរ។

រពឹទស

ភា ទយែរដម

ង្គ្នតី និងរែធានរែុមរែឹែា្មមនុញ្ញធដ្ឋយ

ជាងធនោះធៅធទៀរ មារាថ្ីមែ៏បានែំ6រ់bទធភាពននការធសីនសុំែញ្ជ ីធ្ម ោះរែធានរដាសភា និងអនុរែធាន

គ6ែែសនធយបាយកដbមានអាសនៈធរចីនជាងធគែុង

រដាសភា ខ6ៈកដbមារាមុនបានអនុញ្ហញ រឱ្យសមាជិែ

ននគ6ែែសនធយបាយធផសងធទៀរអាចធសីនធ្ម ោះរែសិនធែពួែធគយb់រពមែធងកីររដ្ឋា ភបាbចរមុោះ។

រាជរដ្ឋា ភិបាbបានធ្វីអាែ ្ិែាយថាការកែករែចុងធរកាយធនោះ ររូវបានធ្វីធ ង

ធដីមបធា

ទបាននូវភាពសុសរវ ែ់

ោនជាមួយនង ធទោះធទ។.14

វធិ ោ្នែមមធផសងធទៀរ ែ៉ាុកនតមន

បានែដិធស្bទធភាពននការមានរដ្ឋា ភិបាbចរមុោះទធពbអទគរ

២. កខវSសខា

ន់ៗខដ្Sង្តត តង្Sវ

ិង្ោធនកម្ថ្

ីមង្នះ

រាជរដ្ឋា ភិបាbែមុពជាបានអះអាងចំធពាោះវធិ ោ្នែមមថ្ពមី នះថាមានភាពចំបាច់ ធដម

បធា

ទបាននូវដំធ6ី រ

ការររឹមររូវរែស់រដ្ឋា ភិបាb និងែំធពញចធទា ោះរែធហាងែុងការផ្លា ស់ែតូរអំ្ចរវាងអា6រតិរដ្ឋា ភិបាb។15 ធទោះ

យ៉ា ង្ែ៏ធដ្ឋយ ធដ្ឋយោរោែ នភាពែចុែបននរែស់ែមពុជាជារដាឯែែែស និងការគំរាម្កំខហងរនតរន្ទា រ់ធb

គ6ែែសរែឆង

ែតីបារមភបានធែីរធ ង

ទែ់ទងនង

រធែៀែវារៈនធយបាយរែស់រដ្ឋា ភបា

bែមុជា

អាចធៅព

ធរកាយការកែករែរដា្មមនុញ្ញទងធនោះ។

វធិ ោ្នែមមធនោះ ររូវបានធគរោះិ គន់ថា ជាការែ៉ាុនែ៉ាងរែស់រាជរដ្ឋា ភិបាb ធដ

បពរងង

ការកាត ែ់អំ្ច

រែស់ខួានែកនែមធទៀរ ធដ្ឋយការ់ែនែយអភ័យឯែសិទិធមួយចំនួនរែស់រដាសភា - ោែ ែ័នសភារំ្ងឱ្យរែជា

14 ដ្ូចខាងពbី

15 ដ្ូចខាងពbី

េbរដ្ឋ ធkយ

ជនួសមែវញ

ការែធងីកនការរែមូbផុំតអំ្ចររស់គ6ែែសកាន់អំណាច។16 ដូចកដbបានែញ្ហជ ែ់

រចមែធkយ

ការករងាង

ទយែរដាមង្គ្នម

ិនកមនជាអភ័យឯែសិទធិរែស់រែធាន និងអនុរែធានរដាសភាធទៀរធទ

ែ៉ាុកនតជា “គ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចីនជាងធគែុង

រដាសភា” ធយងាមមារា ១១៩ ថ្។

ដូចោនធនោះកដរ

bទធភាពននការធសស

ុំធែែខជនសរមាែ់រំក6ងរែធាន និងអនុរែធានរដាសភាឥ ូវធនោះររូវបានែរមុងទុែសរមាែ់

"គ6ែែសកដbមានអាសនៈធរចីនជាងធគធៅែុនងរដាសភា" ធយងាមមារាទី ៤ ថ្

ននចាែ់រដា្មមនុញ្ញែកនែម

ធៅធពbកដbមាព្តចស់បានអនុញ្ហញ រឱ្យគ6ែែសធផសងធទៀរកដbបានយb់រពមែធងររដ្ឋា ភិបាbចរមុោះ ធដីមប

ធសីនសមាសសភាព។ ការធែីនធ ង

ចំនួនននសមាជិែរដាសភាកដbររមូវឱ្យធសីនឱ្យមាន(ការរាង

) ឬញរតិែធទោ ស

កដbជាឧែែរ6៍ សំខាន់ននការររួរពិនរ

យរែស់សភាធbីកផនែរែរែ

រតិ ពរងឹងជk

ររែស់រដ្ឋា ភិបាbែកនែមធទៀរ។

មារា ៩៨ កដbររូវបានកែសរមួbធ្វីឱ្យមានការbំបាែជាងមុនសរមាែ់សមាជិែរដាសភាកដbមិនយb់រពម

ចំធពាោះសែមមភាពរែស់រដ្ឋា ភបា

bែុនងការែធ6ត ញធចញ និងជំនស

កដbធ្ីវឱ្យការររួរពិនិរយ និងមានរុbយភាព

កដbចបា

ច់ធដីមបកា

រពារការរធលាភែំពានអំ្ច។

មារា ១២៥ ថ្មីធនោះ ររូវបានធគយb់ធTញថា ចាែ់ធនោះកាន់ករធ្វីឱ្យអំ្ចរែស់រដាសភាចោះុ ធខាយ

ែកនែមធទៀរ កដbែរា ញពីការអនុធរោោះដb់គ6ែែសកាន់អំ្ច ធរពាោះឥ ូវធនោះ ទយែរដាមង្គ្នអា

ចករងាង

ឧែទយែរដាមង្គ្នីតធដ្ឋយផ្លោ b់មួយរូែ ធដីមបកាន់រំក6ងែុងែរ6ី អវរតមានែធ្ត ោះអាសនន កដbគួរជាែពវុ សទ

រែស់រដាសភា។ ការផ្លា ស់ែូរត ធនោះក៏ព្រូវបានរះិ គន់ថាអាចជាមធ្ោបាយឱ្យធលាែទយែរដាមង្គ្នតី k˜ុន កសន សរមួbការធផោរអំ្ចឱ្យែូនរែុសរែស់ធលាែគឺពលាក k˜ុន មា៉ា ក6រ17 កដbធលាែទទួbបានោរទជា

ោធារ6ៈជាធមដែ

ទែទោ ែ់រែស់ែមុជា

ែុនងកខ្ូន ឆន ២

០២១18 គ6ែែសរែជាជនែមុពជាបានធ្វីាមភាា មៗ នង

បានអនុម័រជាផូាវការចំធពាោះធលាែ k˜ុន មា៉ា ក6រ ជាធែែខភាពអទគរទយែរដាមង្គ្នីតែទោ ែ់ពីឪពុែធលាែចូb និវរតន៍។19

ចំធពាោះការដ្ឋែ់ធចញនូវនីរិវ្

លាកbងពរំក6ងទយែរដាមង្គ្នីតធនោះ ររូវបានធគធមីbធTញ

ថា ជាការ

ែរា ញពីកផនការរែស់ធលាែទយែរដាមង្គ្នតី k˜ុន កសន កដbកាន់អំ្ចអស់រយៈធពb ៣៧ឆន ំ ែុនងការលាកbង

ពីរំក6ង ធដមបអនុញ្ហញ រឱ្យែនូ រែុសរែស់ធលាែែនតរំក6ងជារែមខុ រដ្ឋា ភិបាbទធពbខាងមុខ។

ធbីសពែ

តីែងb

់កផនែនធយបាយទង

ធនោះ ការកែករែរដ្

មមនុញ្ញកដbបានអនុម័រធៅកាbពីកខសីហា

ឆន ២០២២ កដbជាវធិ ោ្នែមមធbីែទី ១០ ននរដ្

មមនុញ្ញែមុពជាចែ់ាង

ពីឆន ១

៩៩៣ មែ ធkយ

ែទោ ែ់ពការ

រែកាសឱ្យធរែីវធិ ោ្នែមមរដ្

មមនុញ្ញធbីែទី ៩ កាbកខវច

ឆិកា ឆន ំ ២០២២។ រាជរដ្ឋា ភិបាbបានអនុម័រធbការ

កែសរមួbរដា្មមនុញ្ញទង

ធនោះ ធដ្ឋយមិនមានការពិធរោោះធយែb់ជាមួយអងាការសងាមសុីវb

នងោធារ6ៈជន

16 ពលាក ឃុន ណារម្ «ព្កសួងយុរ ម្៌ទមាល ក់សំពណី ការខកខព្ររដ្ឋធម្មនុញ្ា» (CamboJA, ថ្ងៃទី១៦ ខែកកកដា ឆ្ន ២០២២)។

17 RFA, “ខផ្នការពផ្ារអំណាចេីន្ទយករដ្ឋម្ន្តនីត ហ˜ុន ខសន ពៅឱ្យកូនព្រុសជាម្ុន” (RFA, ១៤ កកកដា២០២២)។

18 ពលាក ពោម្ ោរា៉ា រ់ «ពលាក ហ˜ុន ខសន ោព្ំ ទកូនព្រុសចបងពធីវជាពម្ដ្ឹកន្ទព្ំ រពទសរន្ទា រ់» (CamboJA, ថ្ងៃទី ២ ខែធូន ឆ្ន

២០២១)។

19 ពលាក រ ី សុចាន់ «CPP ោព្ំ ទអន្ទគរន្ទយករដ្ឋម្ន្តនតីររស់ មា៉ា ខណរ» (ភ្នំពេញបស្ត ិ៍ ថ្ងៃទី២៦ ខែធូន ឆ្ន ២

០២១)។

12

ែមុពជា។ គួរែរ់សំោb់ថារដាឋ ភ្ិបាbខរងែញ្ូជ នធសចែីតរពាងវធិ ោ្នែមមរដា្មមនុញ្ញធនោះយ៉ា ងឆែ់រk័សធដ្ឋយ

ោម នការពិធរោោះធយែb់រគែ់រោន់ជាមួយសងាមសុីវb នងោធារណជន ដចូ កដbវធិ ោ្នែមមរដា្មមនុញ្ញមុនៗ

កដbពនះបានរbងពៅធោbការ6៍ រែជា្ិែធរយយកដbោរទធដ្ឋយរដា្មមនុញ្ញ និងែិចចរពមធរពៀងសនិតភាព

ទីរែុងបា៉ា រស។

៣.អនុោសន៍ជូនរដ្ឋឋ ភិបាS

ដ្ូចបានេិេណ៌ ន្ទម្កេីខាងពbី ម្.ស.ម្.ក សូម្ផ្តb់អនុោសន៍ជូនរដាឋ ភ្បា

bដ្ូចខាងពព្កាម្៖

• ពោរេរដ្ឋធម្មនុញ្ាខដ្bជាចារ់កំេូbថ្នព្រពទស មានន័យថារដាឋ ភ្ិបាbព្រូវរញ្ឈរ់ពធីវវ ពិ ោធនកម្មរដ្ឋធម្ម

នុញ្ាពដាយខផ្អកតម្ការយb់ពឃញ

រក់ព្កហb់ ឬកុនងរំណងសពព្ម្ចនូវផ្bព្រពោជន៍នពោបាយ។ រដ្ឋ

ធម្មនុញ្ាអាចពធវីវពិ ោធនកម្មពៅបានbុះព្តខរកុង

ករណី ចាបាច់ នង

ពដ្ីម្បរ

ពព្ម្ីដ្b់ព្រពោជន៍ររស់

ព្រជាេbរដ្ឋរ៉ាុពណាណ ះ។ កុនងន័យពនះ រដាឋ ភ្ិបាbព្រូវេិចារណាពដាយbរិ

bន់ ព្េម្ទង

ឱ្យមានការចូbរម្

េិភាកាពៅពbីការខកខព្រណាម្ួយថ្នរដ្ឋធម្មនុញ្ាជាម្ួយរួអងគពាក់េ័នធ កុនងពន្ទះរម្

ទងរំណាងអងគការ

សងគម្សុីវb

និងោធារណជន ពដ្ីម្បធា

ន្ទថាសំព ងររស់ព្រជាេbរដ្ឋព្រូវបានដ្ឹងឮពេញពbញ។ រដា

ភ្ិបាbគួរអនុវរតនូវរទរបញ្ារតិកុនងជំេូកទ១

៤ ថ្នរដ្ឋធម្មនុញ្ា ពដាយពរៀរចំឱ្យមានអងស

មាជថាន ក់ជារ

ព្រចាឆ្

ន ខដ្bអនុញ្ញា ឱ្យេbរដ្ឋអាចចូbរម្

េិភាកាផ្លា b់អេ

ីរញ្ញា ន្ទន្ទទក់ទងនឹងផ្bព្រពោជន៍ជារ

ជាម្ួយថាន ក់ដ្ឹកន្ទំ ខដ្bរហូរម្កដ្b់ពេbពនះេុំទន់មានការពរៀរចំកម្មវធីខររពនះពន្ទះពទ។

• ការពារសិទ

គុណរថ្ម្ល និងពោbការណ៍ ន្ទន្ទខដ្bមានខចងពៅកុនងរដ្ឋធម្មនុញ្ា កុនងពន្ទះរម្

ទងពោb

ការណ៍ ថ្នការខរងខចកអំណាចខដ្bធាន្ទពដាយមាព្ត ៥១ ថ្នរដ្ឋធម្មនុញ្ា ពដាយធាន្ទនូវរុbយភាេ

អំណាចរវាងោថ រ័ននីរិរបញ្រ

នីរិព្រររ

រតិ និងរុលាការ ពដាយោម នោថ រ័នណាម្ួយមានអំណាចជាង

ោថ រ័នណាម្ួយពន្ទះព យ។ ការពោរេនូវពោbការណ៍ ពនះេសំណាក់ រដាឋ ភ្ិបាbមានោរៈសំខាន់

ពដ្ីម្បទរ់ោក រ់ការរំពានអំណាច នង

«មាច ស់ព្រពទស» (មាព្ត៥១)។

ធាន្ទនូវដ្ំពណី រការbអថ្នbទិធព្រជាធរ

ពរយយខដ្bព្រជាេbរដ្ឋគជា

ព្រសិនពរីពលាកអនកមានសំណួ រ ឬព្រវការេ័រ៌មានរខនថម្ ឬក៏មានរំណងផ្តb់ម្រិពោរb់ណា

ម្ួយ សូម្ពផ្ញីអុីខម្៉ាbម្កកាន់ពលាកព្សី ចក់ សុភាេ ន្ទយកា

ព្ររិររ

ម្.ស.ម្.ក តម្រយៈ

xxxxxxxxxxx@xxxxxxxxxxxx.xxx ឬទក់ទងម្កពយងតម្រយៈទូរស័េាៈ (០) ២៣ ៧២ ៦៩

០១ ឬអាសយដាឋ ន ផ្ះ ព្រពទសកម្ុពជា។

ពbែ៧៩៨ ផ្ូលវពbែ៩៩ សងាក រ់រឹងព្រខរក ែណឌ ចំការម្ន រាជធានីភ្នំពេញ

13