្រbវ្រជវពីៃថងទី ១៨ ែខ មីន ឆន ំ ២០១៩ ដល់ៃថងទី ១៦ ែខ ឧសភ ឆន ំ ២០១៩

@រ8បញច ប់ករសកǜ

ភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ែខរបស កមមករនិេយជិត

្រbវ្រជវពីៃថងទី ១៨ ែខ មីន ឆន ំ ២០១៩ ដល់ៃថងទី ១៦ ែខ ឧសភ ឆន ំ ២០១៩

្រbវ្រជវេñយ b្រb្ត ចរយែណនំ

និសJិតេឈម ះ ក. សខ េទសកញច ៈន េbក េឌឿក ពេ6រិ

ក. លី សនមូ៉នីǂ

@រ8បញច ប់ករសកǜ

ភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ែខរបស កមមករនិេយជិត

្រbវ្រជវពីៃថងទី ១៨ ែខ មីន ឆន ំ ២០១៩ ដល់ៃថងទី ១៦ ែខ ឧសភឆន ំ ២០១៩

្រbវ្រជវេñយ b្រb្ត ចរយែណនំ និសJិតេឈម ះ សខេទសកញច ៈន េbក េឌឿក ពិេ6រ

លី សនមូ៉នីǂ

េសចកីែថ្លងអំណរគុណ

3

េយើងខុំញ សុខ េទសកញច ៈន និង លី សុិនម៉ូនីǂ ជនិសJិតបរញ

ញ ប្រតនីតិb្រស្ត ជំនន់ទី២៤

ែដលសិកǜចប់ពីឆន ំ២០១៥-២០១៩ ៃនbកលវទយល័យភូមិនទនីតិb្រស្ត និងវទយb្រស្តេសដ្ឋកិចច។

សមែថ្លងអំណរគុណដ៏្រជលេ្រជបំផុតចំេពះ

េយើងខុំញទំងពីររូប សូមេគរពដឹងគុណចំេពះេbកឪពុក និងអនកម្ដ យរបស់េយើងខំុញទំងពីររូប

ែដលបនផ្ដល់កំេណើ ត និង យកចិត្តទុកñក់ចិញច ឹមបីបច់ ែថរកǜ អប់រទូនម នកូនទំងពីចប់កំេណើ ត

រហូតមកដល់ធំដឹងកី ្រពមទំងជួយេ្រជមែ្រជង្រគប់ែបបយ៉ ង ទំងែផនកbម រតី នងសមិ ភ រៈេñយមិន

ែដលតូ្អញែត្អរ និងរអ៊ូរទំេឡើយ េហើយសុខចិត្តស៊ូលំបកខួ្លនឯង

េធើ្វយ៉ ងbឲយកូនមនលទធភពចូលសិកǜេរៀនសូ្រត ǂំងពីថន ក់បឋមសិកǜ

រហូតដល់បនបញច ប់ករសិកǜថន ក់បរញញ ប្រតនតិី b្រស្តថ្វី

តបិតកូនជបនុទកដ៏ធំរបស់េbកទំងពីរក៏េñយ។

ឯកឧត្តមbកលវទយធិករ លុយ បb្ណ bកលវទយធិកររង ្រពឹទធបុរស

្រពឹទធបុរសរងៃនbកលវទយល័យភូមិនទនីតិb្រស្ត និងវទយb្រស្តេសដ្ឋកិចច

ែដលបនផ្ដល់ឱកសឲយេយើងខុំញទំងពីរ កbងសមតថភព និង ចំេណះដឹង ǂមរយៈករសរេសរbរbបញច ប់ករសិកǜេនះផងែដរ។

ជពិេសស េbកb្រb្ត ចរយ េឌឿក ពិេñរ ជb្រb្ត ចរយែណនំ

ែដលេbកបនយកចិត្តទុកñក់ពនយល់ែណនំេយើងទំងពីរ និងចំbយេពលេវbផទ ល់ខួ្លនដ៏មនតៃម្លេដើមបីចងុ្អលបង្ហ ញពីរេបៀបǂក់ែតង

និងពនយល់ែណនំេយើងខំុញទំងពីរឲយបនយល់ពី្របធនបទ។ ករពនយល់ពីចំណុ ចខ្វះខតរបស់េbក និងែកែ្របកំហុសខុសឆគងរបស់េយើងខំុញ

គឺជbព នមួយស្រមប់បំភឺ្លផូ្លវឲយេយើងខុំញទំងពីរឈនេទសេ្រមចបននូវេគលេ™ជbថ ពរ។ ជទីបញច ប់េយើងខុំញទំងពីរ សូមេលើកៃដបួងសួងដល់េទវǂ

និងវតុថស័ក្តសិទធកុនងេbក្របទនពរជ័យ សិរមងគល ដល់េbកអនកមនគុណៃនេយើងខំុញទំងពីរ

ឯកឧត្តមbកលវទយធិករ េbកb ្រb្ត ចរយែណនំ និងb្រb្ត ចរយទំងអស់ៃនbកលវទយល័យភូមិនទនីតិb្រស្ត និងវទយb្រស្តេសដ្ឋកិចច

សូមឲយទទួលបននូវសុខភពល្អ ្របជញ េវៀងៃវ ទទួលេជគជ័យ្រគប់ភរកិចច ជពិេសសជួប្របទះនូវពុទធពរទំងបួន្របករគឺAយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ កុំបីេឃ្លȣងឃ្ល តេឡើយ។

‰រមភកថ

3

សិថតកុនងbថ នភពជនិសJិត ែដលកំពុងសិកǜេលើមុខជំនញចបប់ កុនងក្រមិតបរញ

ញ ប្រត

េនbកលវទយល័យភូមិនទនីតិb្រស្ត និង វទយb្រស្តេសដ្ឋកិចចេនះ ខុំញមនេសចកី្ដេ្រតកអរជខ្ល ំង

ែដលបនទទួលកិតិ្តយស បនក្ល យជនិសJិតសរេសរbរb កុនងចំេbមនិសJិតដៃទ។ េយើងខំុញ បនសេ្រមចេ្រជើសេរសជំនញនីតិឯកជន កុនងករសរេសរbរbេនះ េñយសេ្រមចយកជំនញ ជក់bក់មួយ គឺនីតិករងរ េ្រកម្របធនបទ “ភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ែខរបស់កមមករនិេយជិត”

េហើយករេ្រជើសេរស្របធនបទេនះ គឺេñយbរែតចិត្ត្រសbញ់ និង ចំេណះដឹងែដលធ្ល ប់សិកǜ

េនកុនងថន ក់។ េ្រកពីមូលេហតុទំងពីរខងេលើេនះេហើយ ចំណុ ចសំខន់ែដលេធើ្វឲយេយើងខំុញេ្រជើស

េរស្របធនបទេនះ គឺេñយbរែតbថ នភពសងគមជក់ែស្ដងែដលេយើងខុំញបន្របទះេឃើញសព្វៃថង ទក់ទិននឹងកង្វះខត្របក់ែខរបស់កមមករនិេយជិត ែដលឈនេទដល់ករេធើ្វបតុកមមទមទរ

តេមើ្លង្របក់ែខពីសំbក់នេយជក។ ម៉យងេទៀត េñយbរែតេឃើញនូវbថ នភពកុនងសងគមែបប

េនះេហើយ េទើបេយើងខុំញសេ្រមចចិត្តេធើ្វករ្រbវ្រជវអំពី្របធនបទេនះ កុនងេគលបំណងែសងយល់ អំពី្របេភទៃន្របក់ែខ រេបៀបៃនករកំណត់្របក់ែខ មូលេហតុែដលេធើ្វឲយមនភពមិន្រគប់្រគន់ៃន

្របក់ែខ ្រពមទំងដំេbះ្រbយកុនងករេñះ្រbយភពមិនខ្វះខតេនះ។

េនះជសមិទិធផលរបស់េយើងខំុញកុនងករសិកǜ្រbវ្រជវកន្លងមក េñយទទួលបនករ បណុ្ដ ះបb្ដ លពីសំbក់េbក្រគូb្រb្ត ចរយែណនំ

្រពមទំងចំេណះដឹងែដលធ្ល ប់សិកǜកន្លងមកជមួយេbកb្រb្ត ចរយកុនងbb

េហើយែដលេធើ្វឲយេយើងខំុញឈនេទដល់ករសេ្រមចេជគ ជ័យេនកុនងករ្រbវ្រជវេធើ្វbរbេនះ។ េយើងខុំញក៏សូមអភ័យេទសទុកជមុនចំេពះកំហុសទំង gយ ែដលេកើតមនេឡើងេñយអេចតន េហើយខុំញb្វ គមន៍bល់មតិរះគន់កុនងន័យbថ បនពី សំbក់មិត្តនិសJិតអនកAនទំងgយេដើមបីទុកជេមេរៀន និង បទពិេbធន៍ ស្រមប់អភិវឌƌន៍ខួ្លន

េទៃថងេ្រកយ។ ជចុងបញច ប់ ខំុញសងឃឹមថ្របធនបទេនះនឹងផ្ដល់នូវចំេណះដឹងបែនថមេទៀត េដើមបី ឲយអនកAនយល់បនកន់ែតចបស់ទក់ទិននឹងករអនុវត្តេលើ្របក់ឈួនលេនះ។

មតិក

េសចកីេផើ្តម ១

ជំពូកទី១៖ មូល6្ឋ នៃនករកំណត់្របក់ែខ ៤

ែផនកទី១ សញញ ណៃន្របក់ឈល ៤

១.១. ្របក់ឈួលសុទbធ ៤

១.១.១ ្របក់ឈួនលសុទធbធស្រមប់ករងរេពលៃថង ៤

១.១.២ ្របក់ឈួនលសុទធbធស្រមប់ករងរេពលយប់ ៥

១.១.៣ ្របក់ឈួនលទបបំផុត ៥

១.១.៤ សិទិធកុនងករកំណត់្របក់ឈួនលǂមអនុសញញ រួម ៦

១.១.៥ ្របក់ឈួនលជរូបិយវតុថ ៦

១.១.៦ ្របក់ឈួនលជរូបិយប័ណ្ណ ៧

១.២ ្របេភទៃន្របក់ឈួល

................................................................................................. ៧

១.២.១ ្របក់ឈួនលស្រមប់ករងរែថមេម៉ ង ៨

ក. ្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ងចំេពះករងរេពលៃថង ៩

ខ. ្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ងចំេពះករងរេពលយប់ ៩

គ. ្របក់បែនថមេម៉ ងស្រមប់ៃថងឈប់ស្រមកចុងសប្ដ ហ៍ ៩

ឃ. ្របក់ៃថ្លបយស្រមប់ករងរបែនថមេម៉ ង ១០

១.២.២ ្របក់ឈួនលǂមLននុ្រកមករងរ ១០

ក. កូនជង ១០

ខ. ករងរbកលបង ១០

គ. កមមករេពញសិទិធ ១១

១.២.៣ ្របក់េផJងៗគិតបញូជ លកុនង្របក់ឈួនល ១១

ក.្របក់បុព្វbភ ១១

ខ. ្របក់បំbច់ ១១

ខ.១. ្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ ១២

ខ.២. ្របក់បំbច់បញច ប់កិចចសនយករងរ ១២

ខ.៣. ្របក់ទូទត់ចំេពះករមិនជូនដំណឹ ង ១៣

១.២.៤ ្របក់ជមឺងចិត្ត (កិចចសនយករងរមនថិរេវbកំណត់) ១៤

១.២.៥ ្របក់ជមឺងចិត្ត (កិចចសនយករងរមនថិរេវbមិនកំណត់) ១៤

១.២.៦ ្របក់វភជន៍ស្រមប់ឈប់ស្រមក ១៥

ក. វភជន៍ស្រមប់ករឈប់ស្រមកៃថងបុណយ ១៥

ខ. ករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំែដលមន្របក់ឈួនល ១៦

គ. ករឈប់ស្រមកពីរៃថងកុនង ១សប្ដ ហ៍ែដលមន្របក់ឈួនល ១៧

ឃ. ករឈប់ស្រមកពិេសសែដលមន្របក់ឈួនល ១៧

១.២.៧ ្របក់កំៃរេជើងb ១៨

១.២.៨ ្របក់ធននុេ្រគះ ១៨

១.២.៩ ្របក់ែដលមនតៃម្លអតថ្របេយជន៍ជវតុថ ១៩

១.២.១០ ភគកមមកុនង្របក់ចំេណញ ១៩

១.២.១១ ្របក់រង្វ ន់ ១៩

ក.្របក់រង្វ ន់ស្រមប់ករងរេទៀងទត់ ១៩

ខ. ្របក់រង្វ ន់អតីតភព ១៩

១.២.១២ ្របក់វភជន៍្រគួbរែដលេលើសពីចបប់ត្រមូវ ២១

ែផនកទី២ ្របព័នធកំណត់្របក់ែខ ២១

២.១. កǂ្ត សងមគ

២.២. កǂ្ត េសដក

..............................................................................................................២១

ិចច ២២

ជំពូកទី២៖ នេយបយ្របក់ែខ ២៣

ែផនកទី១ ករវិវត្តៃន្របក់ឈល

ពីឆន ំ ១៩៩៧ ដលបចុបបននជតួេលខ ២៣

ែផនកទី២ វិធីៃនករកំណត់្របក់ែខែដល្រតូវេគរព ២៨

២.១. វធនែដលទក់ទងេទនឹង្របក់ែខអបបបរម ២៨

២.២. េគលករណ៍ សមភពៃនbភករណ៍ រaង្រសី្ត និងបុរស ២៨

២.៣. ករមិនេរសេអើង(ជAទិ៍សហជីព) ២៩

ែផនកទី៣ លកណៈវិនិចឆ័យែដលជមល6្ឋ នកងករបេងកើតនេយបយ្របក់ែខ ២៩

៣.១. លកណៈវន

ិច័យសងម

............................................................................................២៩

៣.១.១ និយមន័យៃនត្រមូវករ ៣១

៣.១.២ ករaយតៃម្លៃនត្រមូវករ ៣១

៣.២. លកខណៈវន

ិច័យេសដក

ិចច ៣២

៣.២.១ bថ នភពេសដ្ឋកិចច្របេទសកមុពជ ៣២

៣.២.២ មូលេហតុែដលេធើ្វឲយ្របក់ឈួនលអបបបរមេនកមុពជទបជង្របេទសដៃទ ៣៣

ក. កǂ្ត សុខភព ៣៤

ខ. កǂ្ត ករសិកǜ ៣៤

គ. កǂ្ត វសមភពកុនងសងគម ៣៥

ឃ. កǂ្ត សនិ្តសុខសងគម ៣៥

ង. កǂ្ត ករជួញដូរ និង លំហូរហិរញញវតុថ ៣៦

ច. និរន្តរភពេសដ្ឋកិចចសងគម ៣៦

េសចកីសននិ6្ឋ ន ៣៨

អនុ@សន៍ ៤០

ឯក@រេយង ឧបសមព័នធ

េសចកីេផម

េសចកីេផើ្តម

3

កមុពជជ្របេទសមួយកុនងចំេbម្របេទសជេ្រចើនែដលជ្របេទសកំពុងអភិវឌƌន៍។

វស័យែដលរួមចំែណកេធើ្វឲយ្របេទសកមុពជមនកររកចេ្រមើនេ្រចើនគឺមនវស

័យaយនភណ

កត់េដរ សេម្លȣកបំពក់ និង ផលិតែសបកេជើង

េñយទទួលបនករñក់ទុនវន

ិេយគពីសំbក់អនកវន

ិេយគទុនបរេទសជេ្រចើន

េហើយǂមរយៈករវន

ិេយគទំងេនះជ្របករែដលនំឲយមនករផ្ដល់ករងរដល់្របជជនកមុពជ។

ដូចេនះ ្របក់ឈួនលករងរមនbរៈសំខន់bស់េនកុនងទំនក់ទំនង វស

័យករងរ

េដើមបីធនករអភិវឌƌន៍ និង កររកǜេសថរភពេbងច្រក សហ្រគស ក៏ដូចជរកǜទំនក់ទំនងរaងនិេយជិត និង និេយជក។ េនឆន ំ១៩៥៣

្របេទសកមុពជបនបេងើកតចបប់ករងរជេលើកដំបូង បុ៉ែន្តមកដល់របប្របល័យពូជbសន៍ែខមរ្រកហម (េ្រកយឆន ំ១៩៧៥ដល់១៩៧៩)

ចបប់ទំងអស់្រតូវបនលុបបំបត់េចលទំង្រសុង។ េ្រកយមករñ្ឋ ភិបលកមុពជ(េនឆន ំ១៩៩២)

បនអនុម័តចបប់ករងរថីមមួយេñយយកគំរូǂមចបប់ករងរ្របេទសបbង ចបប់ករងរឆន ំ១៩៩២ចស់។

និង

ចបប់ករងរឆន ំ១៩៩២េនះក៏បនែចងយ៉ ងចបស់អំពី្របក់ឈួនលអបបបរមែដល្រតូវធនផងែដរ។

បចុចបបននេនះវស

័យករងរសិថតេនេ្រកមចបប់ករងរឆន ំ១៩៩៧

េហើយbរbេនះ្រតូវែផ្អកេទេលើចបប់ករងរឆន ំ១៩៩៧េនះេគល។

េបើងកមកេមើលពីសងគមវញគឺែផ្អកេទេលើករងរជសំខន់

ដូេចនះទីផǜរករងរ្រតូវេឆើ្លយតបេទនឹងបរបទនេយបយេសដ្ឋកិចច និង សងគម។ ម៉យងេទៀត ទីផǜរករងរពុំទន់េឆើ្លយតបបនេទនឹងសងគមបចុចបបននេនេឡើយ

េñយbរេយើងេនខ្វះកមមករជំនញ ពីេ្រពះកមមករជំនញមន្រតឹមែត ៩.៧%ៃនកមមករសរុប ដូេចចះេយើងេន្រតូវករកមមករជំនញពីេ្រក្របេទសដូចជ ចិន ៃថ េវៀតbម

េនកុនងវស

័យសំណង់ ធនគរ និង វស

័យធនb៉ ប់រង។

ករទទួលបន្របក់ឈួនលរបស់កមមករនិេយជិតមនករែ្រប្របួលេទǂមេនះែដរ aA្រស័យេលើសញញ ប្រត បទពិេbធន៍ករងរក៏ដូចជជំនញផងែដរ។

េតើ្របក់ឈួនលែដលកមមករនិេយជិតទទួលបនa្រគប់្រគន់ែដរឬេទកុនងករផគត់ផគង់ជីវភពរបស់ពូ

កេគ? េតើ្របក់ឈួនលករងរមនអី្វខ្លះ?

េតើ្របព័នធចបប់ករងរពក់ព័នធនឹង្របក់ឈួនលកមមករនិេយជិតមនេលើអី្វខ្លះ? មកដល់េពលេនះ ចេមើ្លយទក់ទងនឹងសំណួ រទំងេនះេនែតមិនទន់មនករបក្រbយបនចបស់់bស់េនេឡើយ។

េដើមបីេឆើ្លយតបេទនឹងចំេbទខងេលើេនះ ទមទរឲយមនករសិកǜ្រbវ្រជវមួយដ៏ចបស់bស់និងជក់bក់។

bរbេនះ មនេគលបំណងេធើ្វករសិកǜែស្វងយល់អំពីឬសគល់នន

រមទំង្របព័នធចបប់ែដលទក់ទងេទនឹងករកំណត់្របក់ឈួនលករងរ

សញញ ណៃន្របក់ឈួនលករងរ ្របេភទ្របក់ឈួលករងរ ករវវត្តៃន្របក់ឈួនលករងរ និងភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ឈួនលែដលកមមករនិេយជិតទទួលបន។

bរbេនះ េធើ្វករ្រbវ្រជវ្របព័នធចបប់ពក់ព័នធនឹង្របក់ឈួនលករងរៃន្របេទសកមុពជ

េñយែផ្អកេលើលិខិតបទñ្ឋ នគតិយុត្តននរបស់្រពះbជbច្រក រមផJំលិខិតបទñ្ឋ នថន ក់

អន្តរជតិ្រពមទំងេគលករណ៍ ននែដល្រតូវអនុវត្តចំេពះវស័យេនះ។

ករ្រbវ្រជវេនះ្រគន់ែតេធើ្វករេរៀបេរៀងបង្ហ ញនូវឯកbរែដលមន្រbប់ទំងឯកbរជតិ និងអន្តរជតិ និងេធើ្វករវភគ ែវកែញករកលទធផលជលកខណៈកb្ដ លមួយ

អី្វែដលទក់ទងេទនឹង្របក់ឈួនលករងរ និងត្រមូវកររបស់កមមករនិេយជិតៃន្រពះbជbច្រកកមុពជ។

ករ្រbវ្រជវេនះបនេធើ្វេឡើងេñយករ្របមូលទិននន័យព័ត៌មនǂមវធីជេ្រចើន។ ជដបូំ ង

គឺǂមរយៈករAន និង ែស្វងយល់េលើកិចចករ្រbវ្រជវកន្លងមកទក់ទិននឹង្របក់ឈួនលករងរ បនទ ប់មកេធើ្វករែស្វងយល់បែនថមǂមរយៈករAនក្រមងចបប់ និងបទñ្ឋ នគតិយុត្តននែដលពក់

ព័នធនឹង្របក់ឈួនលករងរេន្របេទសកមុពជ។ បនទ ប់មកេទៀត េធើ្វករ្របមូលព័ត៌មន និងទិននន័យ បំេពញបែនថមǂមរយៈរបយករណ៍ ករេបះពុមពផǜយរបស់bជរñ្ឋ ភិបល ្រកសួងឬbថ ប័ន

ឬbរព័ត៌មនកុនង្រសុក និង េ្រក្រសុក េñយភគេ្រចើនេធើ្វេឡើងǂមរយៈបb្ដ ញអុីនេធើេណត និង

បb្ណ ល័យចបប់ៃនbកលវទយល័យភូមិនទនីតិb្រស្ត និង វទយb្រសេសដ្ឋកិចច។ រឯ ព័ត៌មនទក់

ទងនឹងកមមករនិេយជិត គឺចុះេទសួរផទ ល់ដល់េbងច្រកជមួយបងៗកមមករនិេយជិតែតម្ដង។ bរbេនះ រមចំែណកកុនងករផ្ដល់ព័ត៌មនដល់អនកសិកǜ និង

អនក្រbវ្រជវេន្រពះbជbច្រកកមុពជ។ ǂមរយៈករ្រbវ្រជវេនះ បន្របមូលផុំ្ដនូវពត៌មនជេ្រចើននិងករវភគបក្រbយែវកែញកលទធផលថីមៗមួយចំនួន

ែដលជ្របេយជន៍ស្រមប់អនកសិកǜ សិសJនិសJិតែដលេធើ្វករ្រbវ្រជវេ្រកយៗេទៀត

េដើមបីេធើ្វករែស្វងយល់ និង យកេទវភគពិចរb។ បែនថមពីេនះេទៀត bbbេនះក៏បនផ្ដល់នូវពត៌មនទូេទជេ្រចើនសំbប់bធរណជនេដើមបីេធើ្វករែស្វងយល់បែនថ

មអំពីបចុចបបននភពៃន្របក់ឈួនលករងរេនកុនង្របេទសកមុពជេយើងផងែដរ។ ជចុងេ្រកយៃន bbbេនះក៏បនវភគេទេលើត្រមូវកររបស់កមមករនិេយជិត

ែដល្រតូវករចំបច់ខ្លះេនកុនងជីវភព្របចំៃថងផងែដរ

្រពមបនផ្ដល់នូវអនុbសន៍មួយចំនួនកុនងករចូលរួមចំែណក

េដើមបីែកែ្របនូវបញ្ហ ែដលពក់ព័នធនឹង្របក់ឈួនលេនកុនង្របេទសកមុពជ។

្របក់ឈួនលេនទីេនះសំេ™េទដល់្របក់ែដលកមមករនិេយជិតទទួលបនជថួនរេទនឹងករ

េធើ្វករងររបស់ពួកេគ

េហើយbរbេនះសំេ™េទេលើែត្របក់ឈួនលរបស់កមមករនិេយជិតមិនែមនេទេលើ្របក់េបៀវតJ

ន៍របស់ម្រនី្តbជករែដលេធើ្វករកុនងវស

័យbធរណៈេនះេទ។

មូលñ្ឋ នកុនងករកំណត់្របក់ឈួនលេនះaA្រស័យយ៉ ងខ្ល ំងេទេលើកǂ្ត នេយបយ

ែដលមូលñ្ឋ នៃនករកំណត់្របក់ឈួនលេនះ្រតូវបនពឹងែផ្អកេទេលើ្របេភទៃនករងរ និង ករកំណត់ ្របក់ឈួនល េហើយbជរñ្ឋ ភិបលបនេមើលេឃើញ និង

ែសងយល់ពីត្រមូវកររបស់កមមករនិេយជិត និង

កំពុងែតសះែស្វងរកនូវដំេbះ្រbយស្រមប់កមមករនិេយជិតកុនងករេ្របើ្របស់ស្រមប់ជីវភព្រប ចំៃថង។

ដូចេនះ េដើមបីយល់ចបស់ពីេរឿងេនះ

េតើមនមូលñ្ឋ នbខ្លះេដើមបីកំណត់្របក់ឈួនលរបស់កមមករនិេយជិត(ជំពួកទី១) សញញ ណៃន្របក់ឈួនលគឺបង្ហ ញពី្របក់ឈួនលសុទធbធ និង្របេភទៃន្របក់ឈួនលៃន្របេទសកមុពជ(ែផនក១)

និងករកំណត់្របក់ឈួនលសំេ™េលើកǂ្ត សងគមនិងកǂ្ត េសដ្ឋកិចច(ែផនក២) បនទ ប់មកេទៀត

េតើកǂ្ត នេយបយចង់សំេ™េលើអី្វ(ជំពូកទី២) ែដលបង្ហ ញពីករ វវត្តៃន្របក់ឈួនល(ែផនក១)

វធីៃនករកំណត់្របក់ឈួនល(ែផនក២)

និងលកខណៈវន

ិច័ឆយកុនងករកំណត់នេយបយ្របក់ែខ(ែផនក៣)។

ជំពកទី១

មូល6្ឋ នៃនករកណត់្រប ក់ែខ

ជំពូកទី១៖ មូល6្ឋ នៃនករកំណត់្របក់ែខ

ែផនកទី១ សញញ ណៃន្របក់ឈលនួ

្របក់ឈួនលករងរេកើតេឡើងǂមរយៈករបេងើកតទំនក់ទំនងករងររaងកមមករនិេយជិត និង និេយជកែដលភគីកមមករនិេយជិត្រតូវែតេគរពនូវកតព្វកិចចរបស់ខួ្លនេñយបំេពញេសa ឬ បំេពញករងរឲយនិេយជកេដើមបីទទួលបន្របក់ឈួនលករងរ។ ភគីនិេយជកមនកតព្វកិចចផ្ដល់្របក់ឈួនលេទǂមតៃម្ល ឬ ǂមករ្រពមេ្រពȣងកុនងកិចចសនយករងរែដលបនចុះជមួយកមមករនិេយជិត។

សញញ ណៃន្របក់ឈួនល្រតូវបនកំណត់េផJងៗពីគន េទǂមបរប

ទៃនចបប់របស់្របេទសនីមួយៗ។

ជក់ែសងចបប់ករងររបស់្របេទសកមុពជបនឲយនិយមន័យ្របក់ឈួនលថជឈួនលករងរ ឬ ឈួនលេសaែដលAចគិតជ្របក់បន ឬ

ជករ្រពមេ្រពȣងគន ែដលនិេយជក្រតូវេបើកឲយកមមករនិេយជិត

េដើមបីអនុវត្តកតព្វកិចចរបស់ខួ្លនែដលេកើតេចញពីកិចចសនយករងររaង កមមករនិេយជិតនិងនិេយជក1។

សញញ ណៃន្របក់ឈួនល នឹងបង្ហ ញអំពី្របក់ឈួនលសុទធbធ និង ្របេភទៃន្របក់ឈួនល

ែដលមនេនកុនង្របេទសកមុពជ។

១.១. ្របក់ឈលសទធ@ធ

្របក់ឈួនលសុទធbធ គឺជ្របក់ឈួនលែដលកមមករនិេយជិតទទួលបនជbច់្របក់ǂម រយៈកិចចសនយករងរែដលកមមករនិេយជិតបេងើកតេឡើងជមួយនិេយជក។ និេយជកមនកតព្វ

កិចច េបើក្របក់ឈួនលសុទធbធដល់និេយជិតជេរៀងbល់ែខ

(្របសិនេបើកមមករនិេយជិតេធើ្វករគិតជែខ) ឬ ǂមករកំណត់ǂមរយៈកិចចសនយករងរ

ែដលAចជករេបើក្របក់គិតជសប្ដ ហ៍ ឬ

េñយករគិតជបរមណǂមផលិតផលែដលកមមករនិេយជិតសេ្រមចបន។ ្របក់ឈួនលសុទធ bធ្រតូវែបងែចកជ្របក់ឈួនលសុទធbធស្រមប់ករងរេពលៃថង និង

្របក់ឈួនលសុទធbធស្រមប់ករងរេពលយប់។

1 ចបប់ករងរ,េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១,១០ មកb១៩៩៧,ម្រǂ១០២

១.១.១ ្របក់ឈលសទធ@ធស្រមប់ករងរេពលៃថ

្របក់ឈួនលសុទធbធស្រមប់ករងរេពលៃថង គឺជ្របេភទ្របក់ឈួនលែដលកមមករនិេយ ជិតទទួលបនេនកុនងអំឡុងេពលេធើ្វករេវនៃថង ែដលករងរេនះកមមករនិេយជិត្រតូវេធើ្វករ

៨េម៉ ងកុនង១ៃថង និង មិនេលើសពី ៤៨េម៉ ងកុនង១សប្ដ ហ៍។

១.១.២ ្របក់ឈលសទធ@ធស្រមបករងរេពលយប់ ់

ចំេពះ្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ងេធើ្វករេនេពលយប់ កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន

្របក់ឈួនលេសើមនឹង ២០០% ឬ ពីរដងៃន្របក់ឈួនលេពលេធើ្វករធមមǂ។ ករងរបែនថមេម៉ ងេន

េពលយប់ គឺជករេធើ្វករេនចេន្ល ះេពលពីេម៉ ង២២:០០េទដល់េម៉ ង៥:០០ភឺ្ល

េហើយរយៈេពលេធើ្វករ គឺមនចំនួន ១១េម៉ ងយ៉ ងតិចបន្តបនទ ប់គន 2 ។

េ្រកពី្របក់េម៉ ងបែនថមែដល្រតូវេបើកឲយកមមករ និេយជិត

និេយជកមនកតព្វកិចចផ្ដល់ទីកែន្លងស្រមក និង

ទទួលទនដំេណកឲយបនសមរមយដល់កមមករនិេយជិតែដលេចញេធើ្វករេម៉ ងបែនថមេនេពលយប់ ឬ ផ្ដល់នូវមេធយបយេធើ្វដំេណើ រដល់កមមករនិេយជិតេទដល់លំេនñ្ឋ នេរៀងៗខួ្លនវញិ

្របកបេñយសុវតិថភពេនេពលែដលបញច ប់េម៉ ងករងរេនេពលយប់3។

១.១.៣ ្របក់ឈលទបបផំ ុត

ជេគលករណ៍ ្របក់ឈួនលទបបំផុត ឬ ្របក់ឈួនលអបបបរមែដល្រតូវធន គឺ

្រកសួងទទួលបនុទកវស័យករងរមនតួនទីកនុងករកំណតប់ នទ ប់ពទទួី លេយបលពី់ គណៈកមមករ

្របឹកǜ ករងរ។ ករកំណត់្របក់ឈួនលទបបំផុត ឬ

្របក់ឈួនលអបបបរមែដល្រតូវធន្រតូវែផ្អកេទេលើធតុផJំទំងgយែដល្រតូវយកមកគណន

េទǂមេហតុផលមួយចំនួនដូចជ៖ (១) េសចកី្ដ្រតូវកររបស់កមមករនិេយជិត និង

្រគួbរេñយែផ្អកេលើក្រមិត្របក់េបៀវតJជទូេទកុនង្របេទសតៃម្លជីវ ភពរស់េនǂវកលិកែផ្អកេលើសនិ្តសុខសងគម និង

ក្រមិតជីវភពែដលេ្របȣបេធៀបពី្រកុមមួយេទមួយ្រកុម។ (២)

កǂ្ត ទំងgយៃនវស័យេសដ្ឋកចរចិ មទងត្រំ មវករៃនករអភវឌƌេិូ សដ្ឋកិចច ផលតភិ ព

និងផល្របេយជន៍ែដល្រតូវសេ្រមចឲយបននិងរកǜឲយបននូវក្រមិតដ៏ខពស់ៃនមុខរបរ 4 ។ (៣)

2 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១៤៤ថី

3 ែហ៊ល ចំេរន

, នីតិករងរ, (ភំនេពញ៖ហូណន ២០០៥),២០៣

4 ចបប់ករងរ,េលខជស/រកម/០៣៨៧/០១,១០ មកb១៩៩៧.ម្រǂ១០៧.កថខណ្ឌ ២.៣

ែផ្អកេទេលើកǂ្ត េសដ្ឋកិចចរបស់្របេទស។ មនន័យថ

ករកំណត់្របក់ឈួនលគឺេធើ្វយ៉ ងbធនដល់កមមករនិេយជិត្រគប់រូប ឲយមនជីវភពរស់េនសមរមយេទǂមេសចកី្ដៃថ្លថូនររបស់មនុសJទូេទ5។

េនកុនងអំឡុងឆន ំ២០១៩ ្រកសួងករងរ និង បណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈបនសេ្រមចផ្ដល់្របក់

ឈួនលទបបំផុត ឬ

្របក់ឈួនលអបបបរមែដល្រតូវធនដល់កមមករនិេយជិតចំនួន១៨២ដុb្ល រសហរដ្ឋAេមរក 6 ។

ចំែណកឯករកំណត់្របក់ឈួនលទបបំផុតǂមបរមណផលិតផលវញិ មនសិទិធទទួលបន្របក់ឈួនលេទǂមបរមណផលិតផលែដលសេ្រមចបន មនន័យថbល់បរមណករងរទំងgយb

កមមករនិេយជិត

ែដលកមមករនិេយជិតេធើ្វេចញជផលិតផលសេ្រមចឲយ និេយជក

និេយជក្រតូវគិត្របក់ឈួនលǂមបរមណែដលសេ្រមចេនះ។

្របសិនេបើផលិតផលែដលកមមករនិេយជិតេធើ្វសេ្រមចឲយនិេយជកេលើសពី្របក់ឈួនលអបបបរម

ែដល្រតូវធន ឬ ្របក់ឈួនលទបបំផុត និេយជក្រតូវែតេបើក្របក់ឈួនលឲយកមមករនិេយជិតǂមផលិតផលជក់ែស្ដងែដលេលើស។

្របសិនេបើផលិតផលែដលកមមករនិេយជិតសេ្រមចឲយនិេយជក ឬ

និេយជកបនក្រមិតបរមណផលិតផលឲយកមមករនិេយជិតសេ្រមចតិចជង្របក់ឈួនលអបបបរម

ែដល្រតូវធន ឬ ្របក់ឈួនលទបបំផុត កមមករនិេយជិតេនែតមនសិទិធទទួលបន្របក់ឈួនលអបបបរមែដល្រតូវធនǂមករកំណត់រប ស់្រកសួងដែដល។

១.១.៤ សទ

ិធកង

ករកំណត់្របក់ឈល

ǂមអនុសញញ រម

អនុសញញ រួម គឺជកិចច្រពមេ្រពȣងជbយល័កខណ៍ អកJរែដលបនបេងើកតេឡើងǂមករ្រពម

េ្រពȣងគន រaង៖ (១) និេយជកមន ក់ និេយជកមួយ្រកុម ឬ អងគករមួយ ឬ អងគករេ្រចើនតំbងឲយ និេយជក។ (២) អងគករសហជីពមួយ ឬ អងគករសហជីពេ្រចើនតំbងឲយកមមករនិេយជិត7។ កុនង ករណី ែដលករកំណត់្របក់ឈួនលេñយែផ្អកǂមអនុសញញ រួមេលើសពី្របក់ឈួនលអបបបរមែដល

5 ចបប់ករងរ,េលខជស/រកម/០៣៩៧/០១,១០ មកb១៩៩៧,ម្រǂ១០៤

6 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតស្រមប់ឆន ំ២០១៩, េលខ៤៦៥ ក.ប/្រប.ក.ខ.ល,

០៥ តុb ២០១៨

7 ចបប់ករងរ,េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១,១០ មកb ១៩៥៧.ម្រǂ៩៦

្រតូវធនេនះ គឺជករកំណត់មួយដ៏ល្របេសើរស្រមប់កមមករនិេយជិត ពីេ្រពះេនអនុសញញ រួម្រតូវ បេងើកតេឡើងមកេដើមបីផល្របេយជន៍កមមករនិេយជិតេ្រចើនជងបញញតិ្តទំងgយៃនចបប់ និង បញញតិ្តជធរមន។

្របសិនេបើអនុសញញ រួមទំងgយbែដលបេងើកតេឡើងមកមនករកំណត់្របក់ឈួនលតិចជង្រប ក់ឈួនលអបបបរមែដល្រតូវធនេនះ

នឹង្រតូវចត់ទុកជេមឃៈេទះបីជអនុសញញ រួមេនះបេងើកតេឡើងេñយមនករយល់្រពមពីភគីក មមករនិេយជិត និងនិេយជកក៏េñយ។

១.១.៥ ្របក់ឈល

ជរប

ិយវត

រូបិយវតុ

គឺជ្របេភទៃន្របក់ស្រមប់សមគ ល់នូវជតិនីមួយៗ 8 ។ េន្រពះbជbច្រក

កមុពជ របិយវតែដលតbងឲយ្របំថុ េទសគឺ្របកេរៀល។់

របិយវតុថៃន្រពះbជbច្រកកមុពជបនេកើតេឡើងជេលើកដំបូងេនសតវតJទី ៧-៨

មុន្រគឹស្ដសកbជ។ មកដល់េដើមសតវតJទី១៦ កុនងbជយ្រពះ្រសីេជñ្ឋ ធិbមធិបតី(េស្ដចកន)

្របេទសកមុពជបនñក់រូបិយវតុថជតិែខមរដំបួងបំផុតេឈម ះថ្របក់សឹង្ល

ែដលេនសម័យេនះ្របក់សឹ្លងបនចbចរេនកុនង្របេទសេដើមបីជួយស្រមួលករេñះដូរទំនិញព ណិ ជជកមមជមួយបរេទស។ រហូតមកដល់ឆន ំ១៩៧៩ 9

្របេទសកមុពជបនេចញនូវ្របេភទៃនរបិយវតុថមួយេទៀត ស្រមប់សមគ ល់ជតិគ្របកេរៀ់ឺ ល

ែដលជ្របេភទ្របក់េរៀល្រតូវបនេ្របើ្របស់រហូតមកដល់បចុចបបនន។

្របក់ឈួនលជរូបិយវតុថ្រតូវបនកំណត់ស្រមប់េ្របើ្របស់ជទូេទ ែដលមនបំណងកុនងករ Hមឃត់ចំេពះករេបើក្របក់ឈួនលជវតុថ និង Hមឃត់ចំេពះករេបើក្របក់ឈួនលជរូបិយប័ណ្ណ ដៃទេទៀតផងែដរ។

និេយជកមនកតព្វកិចច្រតូវែតេបើក្របក់េរៀលដល់កមមករនិេយជិតេនេពលែដលកមមករនិេយជិត បនបំេពញករងរឲយនិេយជកǂមកិចចសនយករងរ ឬ ǂមករ្រពមេ្រពȣងbមួយែតបុ៉េb្ណ ះ

េហើយេ្រកពី្របក់េរៀល និេយជកពុំ្រតូវមនកតព្វកិចចេបើក្របក់បរេទស ឬ វតុថbមួយដល់កមមករនិេយជិតេឡើយ។

8 ពុទធbសនបណិ្ឌ ត,វចននុ្រកមែខមរ,(ភំនេពញ៖កមុពជ, ១៩៦៧),៧៦៨

9 CEN, “ករកត់បនថយរូបិយវតុថេនកមុពជេធើ្វេឡើងេñយសនJឹម”

១.១.៦ ្របក់ឈល

ជរប

ិយប័ណ

្របក់ឈួនលជរូបិយប័ណ្ណ គឺជ្របេភទ្រកñស្របក់បរេទសែដលមនដូចជ ្របក់ដុb្ល រ

្របក់េយ៉ន ្របក់អឺរូជេដើម 10 ។ េñយbរែតមនករវវត្តេសដ្ឋកិចចពិភពេbក និង ករវនិេយគ

បរេទស មកេលើ្របេទសកមុពជ

្រពមទំងេដើមបីជួយស្រមួលដល់ករវន

ិេយគទំងេនះ្រកសួងទទួលបនុទកវស័យ

ករងរបនេចញេសចកី្ដជូនដំណឹ ងចំនួន៣ និង

្របកសចំនួន១េñយបនេលើកយកតៃម្លឯកǂAេមរកមកេ្របើ្របស់។

ចំេពះវស

័យaយនភណ្ឌ កត់េដរ្រតូវេ្របើ្របស់នូវ្របក់ឈួនលជរូបិយប័ណ្ណអន្ដរជតិគឺ្របក់ដុb្ល រ

សហរដ្ឋAេមរក ពេ្រី ពះ្របក់ដុb្ល រសហរដ្ឋAេមរកេនេលើពិភព េbក

មន្របេទសជេ្រចើនកំពុងចbចរករេ្របើ្របស់ និង េធើ្វករវនិេយគ។ ដូចេនះ

ករយករប

ិយប័ណ្ណAេមរក

មកេ្របើ្របស់ជលិខិតែដលេចញេñយតំbងអងគករនីតិ្របតិបតិ្ត

បនបង្ហ ញឲយេឃើញថ

្របក់ដុb្ល រAេមរកជរូបិយប័ណ្ណែដលAចេ្របើ្របស់ជផូ្លវករេនកុនង្របេទសកមុពជបនផងែដរ 11

។

១.២ ្របេភទៃន្របក់ឈលនួ

េ្រកពី្របក់ឈួនលសុទធbធែដលកមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបនពីនិេយជក ក៏េន មន្របក់ឈួនលមួយចំនួនេទៀត

ែដល្រតូវbប់បញូច លេនកុនង្របេភទៃន្របក់ឈួនលកមមករនិេយជិតផងែដរ។ កុនងេនះមនដូចជ

្របក់បែនថមេម៉ ង ្របក់កំៃរេជើងb ្របក់បុព្វbភ ្របក់បំbច់្របក់ែដលេបើកជរង្វ ន់

្របក់វភជន៍្រគួbរស្រមប់ភគែដលេលើសពីទឹក្របក់្រតឹម្រតូវǂមចបប់

វភជន៍ស្រមប់ករឈប់ស្រមក ឬ បំbច់ស្រមប់ទូទត់ករឈប់ស្រមក

្របក់ែដលនិេយជក្រតូវឲយកុនងករបត់បង់សមតថភពពលកមម និង

្របក់កុនងេពលឈប់ស្រមកលំែហមតុភព12។

10 ពុទធbសនបណិ្ឌ ត,វចននុ្រកមែខមរ,(ភំនេពញ,១៩៦៧),៧៦៩

11 ែហ៊ល ចំេរន

,នីតិករងរ,(ភំនេពញ៖ហូ្វណន,២០០៥)២១៤

12 ចបប់ករងរ,េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១,១០ មកb ១៩៩៧.ម្រǂ១០៣

១.២.១ ្របក់ឈលួ

្របក់បែនថមេម៉ ង

ស្រមប់ករងរែថមេម៉ ង

គឺជ្របក់ឈួនលែដលកមមករនិេយជិតទទួលបនពីករេធើ្វករងរបែនថមេទេលើេម៉ ងករងរធមមǂ

ែដល្រតូវកំណត់េនកុនងចបប់សី្ដពីករងរ ឬ បទបញជ ៃផទកុនងរបស់សហ្រគស ឬ ្រគឹះbថ ននន។ មនន័យថ bល់ករងរbែដលកមមករនិេយជិតេធើ្វករេលើសពី ៨េម៉ ងកុនង១ៃថង ឬ

េលើសពី៤៨េម៉ ងកុនង ១សប្ដ ហ៍េនះគឺជករងរបែនមេម៉ ង13។ ករបែនថមេម៉ ងេនះAចេធើ្វេទបន

េនកុនងអំឡុងេពលៃថងេធើ្វករធមមǂេពលៃថង េពលយប់ ឬ េពលឈប់ស្រមក្របចំសប្ដ ហ៍។ ជេគលករណ៍ ករបែនថមេម៉ ងរបស់េbងច្រក សហ្រគស ឬ ្រគឹះbថ ន

Aច្រប្រពឹតិ្តេទបនកុនងករណី ែដលមនកិចចករ្របញប់ខុសពីធមមǂ 14 ។ ករបែនថមេម៉ ងAច្រប្រពឹតិ្តេទបនចំេពះសហ្រគស េbងច្រក ឬ

្រគឹះbថ ន្រតូវែតសិថតេនកុនងករណី មួយចំនួនដូចជ៖ (១) ករេធើ្វបញជ ីbរេពើភណ្ឌ និង តុលយករ ករ កំណត់េពលេវbករជំរះបញជ ី ករបញឈប់គណេនយយ។ (២)

េដើមបីឲយសហ្រគសAចទប់ទល់េទនឹងករងរ ែដលមនេ្រចើនខុសពីធមមǂែដលបb្ដ លមកពី កលៈេទសៈែប្លកៗែដលមិនAចឲយនិេយជករង់ចំវធនករដៃទេទៀត។

ចំេពះនីតិវធីៃនករេសនើសបែំុ នថមេម៉ ងរបសេbងច់ ្រក សហ្រគស និង្រគះឹ bថ ននន មច ស់

សហ្រគស ឬ ្រគឹះbថ នេនះ្រតូវេធើ្វលិខិតេសើនសុំចំនួនមួយចបប់ និង លិខិតបញជ ក់អំពីេយបល់ឯកភពរបស់្របតិភូបុគគលេពញសិទិធ្រគប់រូបរបស់សហ្រគស ្រគឹះbថ ន ឬ Aចជមតិឯកភពពក់ កb្ដ លៃនចំនួនកមមករនិេយជិត (កុនងករណី ែដលសហ្រគសេនះមិនទន់មន្របតិភូបុគគលិក) ចំនួនមួយចបប់។ ចំេពះ្រគឹះbថ នទំងgយbែដលមនទីǂំងេនbជធនីភំនេពញ្រតូវបញូជ នសំណុំ លិខិតេសើនសុំេធើ្វ

ករបែនថមេម៉ ងេទនយកñ្ឋ នអធិករករងរៃន្រកសួងករងរ និង បណុ្ដ ះបb្ដ លវជិ ចំែណកឯសហ្រគស ឬ ្រគឹះbថ នទំងgយbែដលមនទីǂំងេនǂមបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈ។ ជ ជីវៈ។

ចំែណកឯសហ្រគស ឬ

្រគឹះbថ នទងgយbែដលមនទីǂំងេនǂមបb្ដ លេខត្ត្រកុងដៃទេទៀត

្រតូវបញូជ នលិខិតេនះេទអធិករករងរេខត្ត្រកុងៃនមូលñ្ឋ នេនះ។

13 ចបប់ករងរ,េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១,១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ១៤១

14 ចបប់ករងរ,េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១,១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ១៣៩ថីម

រយៈេពលបញូជ នសំណំុ លិខិតេទនយកñ្ឋ នអធិករករងរ្របចំេខត្ត្រកុងមនរយៈេពល

១៥ៃថងមុនករចប់េផើ្ដមេធើ្វករបែនថមេម៉ ង។

ករេធើ្វករបែនថមេម៉ ង្រតូវេគរពនូវេគលករណ៍ ស័្រគចិត្តេពលគឺ មច ស់ ឬ នយកសហ្រគស

េbងច្រក ឬ ្រគឹះbថ នមិន្រតូវបងិខតបងំខ

ឬñក់វន

័យេផJងៗចំេពះកមមករនិេយជិតbែដលមិន្រពមេធើ្វករងរបែនថមេម៉ ងេឡើយ15។

្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ង្រតូវបនែបងែចកជបួន្របេភទេផJងេទៀតែដលមនដូចជ ្របក់

ឈួនលបែនថមេម៉ ងេពលៃថង ្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ងេពលយប់ ្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ងចុងសប្ដ ហ៍ និង ្របក់ៃថ្លបយស្រមប់ករងរបែនថមេម៉ ង។

ក. ្របក់ឈលបែនមេមថ ៉ ងចេពះករងរេពលៃថំ

្របក់បែនថមេម៉ ងចំេពះករងរេពលៃថង ្រតូវមនអ្រǂតេមើ្លង៥០%

េលើ្របក់ឈួនលេពលេធើ្វករធមមǂ ឬ េសើមនឹង ១៥០% ឬេសើមនឹងមួយដងកន្លះៃន្របក់ឈួនលេពលេធើ្វករធមមǂចំេពះករងរបែនថមេម៉ ងេនេពលៃថងធមមǂ (ពីៃថងច័នទ ដល់ៃថងេȃរ)៍ ។

ខ. ្របក់ឈលបែនមេមថ ៉ ងចេពះករងរេពលយបំ

ចំេពះ្របក់ឈួនលបែនថមេម៉ ងេធើ្វករេនេពលយប់ កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន

្របក់ឈួនលេសើមនឹង ២០០% ឬ ពីរដងៃន្របក់ឈួនលេពលេធើ្វករធមមǂ។ ករងរបែនថមេម៉ ងេន

េពលយប់ គឺជករេធើ្វករេនចេន្ល ះេពលពីេម៉ ង២២:០០េទដល់េម៉ ង៥:០០ភឺ្ល

េហើយរយៈេពលេធើ្វករ គឺមនចំនួន ១១េម៉ ងយ៉ ងតិចបន្តបនទ ប់គន 16 ។

េ្រកពី្របក់េម៉ ងបែនថមែដល្រតូវេបើកឲយកមមករ និេយជិត

និេយជកមនកតព្វកិចចផ្ដល់ទីកែន្លងស្រមក និង

ទទួលទនដំេណកឲយបនសមរមយដល់កមមករនិេយជិតែដលេចញេធើ្វករេម៉ ងបែនថមេនេពលយប់ ឬ ផ្ដល់នូវមេធយបយេធើ្វដំេណើ រដល់កមមករនិេយជិតេទដល់លំេនñ្ឋ នេរៀងៗខួ្លនវញិ

្របកបេñយសុវតិថភពេនេពលែដលបញច ប់េម៉ ងករងរេនេពលយប់17។

15 ្របកសសីពីករេធើ្វករងរបែនថមេម៉ ងេ្រកពីថិរេវbធមមǂ,េលខ៨០ សកបយ,០១ មីន ១៩៩៩

16 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១៤៤ថី

17 ែហ៊ល ចំេរន

, នីតិករងរ, (ភំនេពញ៖ហូណន ២០០៥),២០៣

គ. ្របក់បែនថមេម៉ ងស្រមប់ៃថងឈប់ស្រមកចុងសប្ដ ហ៍

្របសិនេបើនិេយជកមនកិចចករ្របញប់ខុសពីធមមǂ

និេយជកAចេសើឲយកមមករនិេយជិតេធើ្វករបែនថមេម៉ ងេនៃថងឈប់ស្រមកចុងសប្ដ ហ៍ǂមករស័ម

្រគចិត្តរបស់កមមករនិេយជិត េñយ

កមមករនិេយជិតនឹងទទួលបន្របក់ឈួនលែដលមនអ្រǂតេមើ្លង ១០០% ៃន្របក់ឈួនលធមមǂ ឬេសើមនឹង ២០០% ឬពីរដងៃន្របក់ឈួនលធមមǂ។

ឃ. ្របក់ៃថ្លបយស្រមប់ករងរបែនថមេម៉ ង

កមមករនិេយជិតbែដលបនយល់្រពមេធើ្វបែនថមេម៉ ងǂមសំណួ មពររបស់និេយជក

េនះ កមមករនិេយជិត្រតូវទទួលបន្របក់ៃថ្លបយចំនួន២០០០េរៀលកុនង១ៃថងស្រមប់ៃថ្លAHរ ឬក៏ទទួលបនេñយករផ្ដល់ជូនបយមួយេពលពីនិេយជកេñយឥតគិតៃថ្ល។ ករផ្ដល់ជូនេនះAចឲយ េនពក់កb្ដ លេម៉ ង ឬមុនចប់េផើ្ដមេធើ្វករងរែថមេម៉ ង18។

១.២.២ ្របក់ឈល

ក. កនជង

ǂម6ននុ្រកមករងរ

កូនជង គឺជជនែដលបនចុះកិចចសនយវជជ ជវៈជមួី យនងនេយជកិឹ ឬ

សិបបករbមន ក់ែដលបនចុះកិចចសនយនឹងគន ថ និេយជក្រតូវបេ្រងȣន ឬ

េ្របើឲយេគបេ្រងȣនវជ

ជ ជីវៈខួ្លន។ កូនជង្រតូវេធើ្វករងរឲយនិេយជកǂមលកខខណ្ឌ និង

កុនងរយៈេពលៃនកិចចសនយែតប៉ុេb្ណ ះ ែដលថិរេវbៃនកិចចសនយេនះមិនAចេលើសពី

២ឆន ំបនេឡើយ 19 ។

កូនជងAចទទួលបន្របក់ឈួនលǂមករចុះកិចចសនយជមួយនិេយជកែដលជអនកបេ្រងȣនខួ្លន ពីេ្រពះេនកុនងកិចចសនយករងរ កូនជងAចចរចរជមួយនិេយជកកុនងករកំណត់កំៃរៃន្របក់ឈួនលបន20។

ខ. ករងរ@កលបង

ករងរbកលបង គឺជករងរមួយែដលត្រមូវឲយកមមករនិេយជិតេធើ្វករជូននិេយជកេនកុនងអំឡុងេពលbមួយែដ លកមមករនិេយជិតបន្រពមេ្រពȣងគន ជមួយនិេយជក។ ជេគល ករណ៍

18 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ០៤១/១១ ក.ប/ស/ជ.ណ, ០៧ មីន ២០១១

19 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៨ និងម្រǂ៥១

20 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៥៣

ករចុះកិចចសនយករងរbកលបង

មិនAចមនថិរេវbេលើសពីកលបរេចឆទជចំបច់ស្រមប់ឲយនិេយជកវន

ិច័ឆយវជ

ជ ជីវៈៃនកមមករនិ

េយជិត េហើយកមមករនិេយជិតក៏បនbគ ល់លកខ ខណ្ឌ ករងរែដលបនផ្ដល់ឲយផងែដរ។ ថិរេវbចំេពះករងរbកលបងមិនេលើសពីថិរេវbបីែខ ចំេពះនិេយជិត ពីរែខស្រមប់កមមករឯកេទស និង ១ែខស្រមប់កមមករធមមǂ 21 ។ ចំែណកឯករកំណត់្របក់ឈួនលេនកុនងករងរbកលបង

គឺA្រស័យេទករកំណត់របស់្រកសួងមនសមតថកិចច ទទួលបនុទកវស

័យករងរ។

េនកុនងឆន ំ២០១៩ 22 ្រកសួងបនេចញេសចកី្ដជូនដំណឹ ង

េñយកំណត់្របក់ឈួនលកមមករនិេយជិតកុនងករងរbកលបងចំនួន១៧៧ដុb្ល រសហរដ្ឋAេមរកិ គឺ ្របក់ឈួនលអបបបរម។

គ. កមមករេពញសទ

កមមករេពញសិទិធ

គឺជកមមករទំងgយbែដលបញច ប់ករងរbកលបងǂមករកំណត់របស់ចបប់ ឬ ដល់េពលកំណត់ៃនកិចចសនយករងរbកលបង។

េនេពលបញច ប់ករងរbកលបងកមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់ឈួនលអបបបរម

ែដល្រតូវធនǂមករកំណត់របស់ ្រកសួង។ កុនងឆន ំ២០១៩ ្រកសួងករងរ និង

បណុ្ដ ះបb្ដ លវជជ ជវៈបនកំី ណត់្របក់ឈលកមមនួ ករនេយជតេពញសិិិ ទធិចំននួ ១៨២

ដុb្ល រសហរដ្ឋAេមរក

គឺជ្របក់ឈួនលអបបបរមបចុចបបននចំនួន១៧៧ ដុb្ល រសហរដ្ឋAេមរក។

១.២.៣ ្របក់េផƞងៗគិតបញជូ លកង

្របក់ឈល

្របក់េផJងៗែដលគិតបញូច លកុនង្របក់ឈួលមនដូចជ៖ ្របក់បុព្វbភ ្របក់បំbច់

្របក់វភជន៍ស្រមប់ករឈប់ស្រមក ្របក់កំៃរេជើងb ្របក់ធននុេ្រគះ ្របក់តៃម្លអតថ្រប-

េយជន៍ជវតុ ភគកមមកនុង្របក់ចេណញំ

្របក់រង្វ ន់វភជន៍្រគួbរស្រមប់ភគែដលេលើសពីចបប់ត្រមូវ ្របក់កុនងេពលបត់បង់សមតថភព និងឈប់ស្រមកលំែហមតុភព។

21 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៦៨

22 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតស្រមប់ឆន ំ២០១៩, េលខ៤៦៥ ក.ប/្រប.ក.ខ.ល,

០៥/០៥/២០១៨

ក.្របក់បុព្វ@ភ

្របក់បុព្វbភ្រតូវបនbប់បញូច ល គឺជធតុផJំមួយៃន្របក់ឈួនលផងែដរ។

្របក់បុព្វbភគឺជ្របេភទៃន្របក់អី្វេនះពុំទន់មនបញញតិ្តbមួយបនែចងចបស់bស់េឡើយេទ

្រគន់ែតេន កុនងចបប់ករងររបស់្របេទសកមុពជបនចត់ទុកថ្របក់បុព្វbភ គឺជ្របេភទ្របក់ែដល្រតូវបន bប់បញូច លេនកុនង្របក់ឈួនលករងរ23។

ខ. ្របក់បំ8ច់

្របក់បំbច់ គឺជ្របក់ែដលកមមករនិេយជិតេបើកផ្ដ ច់េនេពលែដលបញច ប់ ឬ រbយកិចចសនយករងរ។ ្របក់បំbច់ែចកជ៖ (១) ្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ (២)

្របក់បំbច់បញច ប់កិចចសនយករងរ (៣) ្របក់ទូទត់្របក់សងជមឺងចិត្ត (៤)

្របក់បំbច់ចំេពះករមិនជូនដំណឹ ងកុនងករបញច ប់កិចចសនយករងរ។

ខ.១. ្របក់បំ8ច់បេណ្ដ ញេចញ

្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ ្រតូវបនអនុវត្តចំេពះកិចចសនយករងរមនថិរេវbកំណត់។ មនន័យថ កុនងករណី ែដលកិចចសនយករងរមួយ្រតវបនបញច ប់េñយធនទៈភគីនិេយជកែតមខ ង

និេយជក្រតូវែតផ្ដល់ឲយកមមករនិេយជិតែដលខួ្លនបនបញឈប់ ឬ រbយកិចចសនយករងរេនះនូវ្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ

្រពមទំងេធើ្វករជូនដំណឹ ងមុនេពលៃនកររbយកិចចសនយករងរេនះផងែដរ។

េលើកែលងែតកុនងករណី ែដលកមមករនិេយជិតេនះមនកំហុសធងន់ធងរ។

េ្រកពីអតថ្របេយជន៍ៃនករជូនដំណឹ ង

កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ ែដល្រតូវបនកំណត់ដូច តេទ៖

• ្របក់ឈួនល និង ្របក់បនទ ប់បនJំចំនួន្របំពីរៃថងចំេពះកមមករនិេយជិត

ែដលេធើ្វករជប់ជ្របចំចប់ពី ៦ែខ ដល់១២ែខ។

• ចំេពះថិរេវbេធើ្វករងរចប់ពី១២ែខេឡើងេទ ្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ្រតូវ គណនេសើមនឹង្របក់ឈួនល ្រពមទំង្របក់បនទ ប់បនJំចំនួន ១៥ៃថងកុនងមួយឆន ំៃន

ករងរ។ េលើសពីេនះេទេទៀត

ជទូេទ្របក់អតិបរមបេណ្ដ ញេចញមិនAចេលើសពី្របក់ឈួនលបូកនឹង្របក់បនទ ប់ បនJំចំនួន ៦ែខ េឡើយ។ េបើកុនងករណី ថិរេវbេលើសពី១ឆន ំ

23 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១០២

េហើយមន្របភគថិរេវbេលើសពី៦ែខេឡើងេទ ្រតូវគិតេសើមនឹង១ឆន ំេពញ។ មយ៉ ងេទៀត

្របក់បំbច់េនះក៏្រតូវេបើកឲយកមមករនិេយជិតផងែដរ កុនងករណី ែដលករបញឈប់ កមមករនិេយជិតេñយមូលេហតុជមឺង។

• ចំេពះករណី ្របធនសកិ្ដដូចជ េ្រគះមហន្តbយ េ្រគះទឹកជំនន់ រញួជ យែផនដី ឬ

ស្រងគ មែដលេធើ្វឲយអន្តbយសមភ រៈករងរ នំឲយមិនមនករងរេធើ្វអស់រយៈេពលយូរ ឬមរណភពរបស់និេយជកែដលឈនដល់ករបិទ្រគឹះbថ ន ឬ េbងច្រក កមមករនិេយ- ជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់បំbច់

េសើនឹងរយៈេពលៃនករបញច ប់កចចិ សនយករងរǂមករជនដូ ំណឹ ងមុន។

បុ៉ែន្តកុនងករណី ែដលកមមករនិេយជិតឈប់េធើ្វករងរេñយឯកឯង បញ្ហ េនះមិន្រតូវឲយនិេយជកចំbយេលើ្របក់បំbច់អី្វទំងអស់។

ប៉ុែន្តេបើករបញច ប់កិចចសនយេñយbរែតអំេពើA្រកក់របស់និេយជក

េនះកមមករនិេយជិតនឹង្រតូវទទូលបននូវ្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ។

ខ.២. ្របក់បំ8ច់បញច ប់កិចចសនយករងរ

្របក់បំbច់បញច ប់កិចចសនយករងរ គឺជ្របេភទ្របក់បំbច់

ែដលមនលកខណៈដូចនឹង្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញផងែដរ

្របក់េនះត្រមូវឲយនិេយជកេបើកឲយកមមករនិេយជិតេនេពលែដលបញច ប់កិចចសនយករងរ។

្របក់បំbច់បញច ប់កិចចសនយករងរេនះ្រតូវអនុវត្តកុនងកិចចសនយករងរែដលមនថិរេវbកំណត់។ កិចចសនយករងរែដលមនថិរេវbកំណត់្រតូវបនបញច ប់េនេពលែដលករកំណត់មកដល់ ឬ

េñយមនករ្រពមេ្រពȣងគន កំណត់អំពីករបញច ប់ ឬ កុនងករណី ែដលមនកំហុសធងន់ធងរ ឬ

្របធនសកិ 24 ។ េនេពលែដលកិចចសនយករងរ្រតូវបនបញច ប់

េទះបីសិថតកុនងមូលេហតុខងេលើbមួយក៏េñយ ក៏កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់បំbច់ែដលសមម្រតេទនឹង្របក់ឈួនល សមម្រតេទនឹងថិរេវbកុនងកិចចសនយករងរែដលបនេធើ្វ

្រពមទំងទទួលបន្របក់បំbច់ែដល្រតូវកំណត់េនកុនងអនុសញញ រួមផងែដរ។ បុ៉ែន្តកុនងករណី ែដលមិនបនកំណត់េនកុនងអនុសញញ រួមេទ

24 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៧៣

្របក់បំbច់េនះ្រតូវបនកំណត់យ៉ ងតិចេសើន

េពលៃនកិចចសនយករងរ25។

ឹងចំនួន ៥% ែដលកមមករនិេយជិត្រតូវេបើកកុនងរយៈ

ខ.៣. ្របក់ទូទត់ចំេពះករមិនជូនដំណឹ ង

្របក់ទូទត់ចំេពះករមិនជូនដំណឹ ង អនុវត្តែតចំេពះកិចចសនយករងរែដលមនថិរេវbមិន កំណត់ែតប៉ុេb្ណ ះ។ ចំេពះកិចចសនយករងរែដលមនថិរេវbកំណត់វញិ

េទះបីជមនករកំណត់អំពីករបញច ប់ករងរក៏េñយ

កមមករនិេយជិតពំុមនសិទិធទទួលបន្របក់បំbច់កុនងករមិនជូនដំណឹ ងេឡើយ ពីេ្រពះេនកុនងកិចចសនយករងរមនថិរេវbកំណត់

េបើមិនបនជូនដំណឹ ងមុនេពលករបញច ប់កិចចសនយករងរេនះេទ កិចចសនយករងរនឹង្រតូវបន្តជស័្វយ្របវតិ្តេñយមនថិរេវbេសើមនឹងកិចចសនយករងរែដលបនចុះជ

េលើកដំបូង។

ប៉ុែន្តកុនងករណី ែដលនិេយជកមិនបនជូនដំណឹ ងពីកលបរេចឆទៃនករបញច ប់កិចចសនយមកដល់កមមករនិ

េយជិតេទ កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្រតឹមែត

្របក់ជមឺងចិត្តៃនករផ្ដ ច់កិចចសនយថីមែដល្រតវបន្តពីកិចចសនយចស់ែតប៉ុេb្ណ ះ។ កររbយកិចចសនយ ករងរមនថិរេវbមិនកំណត់របស់និេយជក េ្រកពីមូលេហតុកំហុសធងន់របស់កមមករនិេយជិត ឬ

្របធនសកិ្ដែដលេកើតមនេទេលើភគីនិេយជក េទះបីកមមករនិេយជិតមនជមឺងbុ ៃរ ៉ វកលចរត ឬ

ពិករក៏េñយ ក៏កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់ទូទត់អំពីករមិនជូនដំណឹ ង កុនងករបញច ប់កិចចសនយករងរបនែដរ។

ថិរេវbែដល្រតូវជូនដំណឹ ងមុន្រតូវកំណត់ដូចតេទ26៖

• ៧ៃថង េបើកមមករនិេយជិតេធើ្វករជប់កុនងសហ្រគសតិចជង ៦ែខ។

• ១៥ៃថង េបើកមមករនិេយជិតេធើ្វករជប់កុនងសហ្រគសចប់ពី ៦ែខ េទ២ឆន ំ។

• ១ែខ េបើកមមករនិេយជិតេធើ្វករជប់កុនងសហ្រគសេលើសពី ២ឆន ំ រហូតដល់ ៥ឆន ំ។

• ២ែខ េបើកមមករនិេយជិតេធើ្វករកុនងសហ្រគសេលើសពី ៥ឆន ំ េទ ១០ឆន ំ។

• ៣ែខ េបើកមមករនិេយជិតេធើ្វករជប់កុនងសហ្រគសចប់ពី ១០ឆន ំ េឡើងេទ។

25 ñែញល Aដល័រ និងេផJងេទៀត, េសៀវេភែណនំអំពី ចបប់សី្ដពីករងរៃន្របេទសកមុពជ

សំbប់វស័យកត់េដរ,(ភនំេពញ៖DESIGN GROUP,2013),១១២

26 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៧៥

ដូេចនះ កុនងករណី ែដលនិេយជកមិនបនជូនដំណឹ ងេនេពលបញច ប់ករងររបស់កមមករនិេយ ជិតេទេនះ

កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់ទូទត់ចំេពះករមិនបនជូនដំណឹ ងេñយគណនǂមរបម ន្តដូចខងេ្រកម៖

រយៈេពលជូនជំណឹ ង។

្របក់ទូទត់ចំេពះករមិនបនជូនដំណឹ ង = (្របក់ឈួនល + អតថ្របេយជន៍េផJងៗ) x

១.២.៤ ្របក់ជមឺងចិត្ត (កិចចសនយករងរមនថិរេវbកំណត់)

១.២.៤ ្របក់ជមឺងចិត្ត (កិចចសនយករងរមនថិរេវ@កំណត់)

កមមករនិេយជិត មនសិទិធទទួលបន្របក់ជមឺងចិត្តយ៉ ងតិចេសើន

ឹង្របក់ឈួនលកមមករនិេយ

ជិតែដលទទួលបនរហូតដល់េពលចប់កិចចសនយករងរ កុនងករណី ែដលនិេយជកបនបញច ប់កិចចសនយ ករងរេñយឆនទៈរបស់ខួ្លនជឯកេǂភគីមុនេពលកំណត់ 27 ។ ប៉ុែន្តេលើក

ែលងែតកុនងករណី កិចចសនយករងរដល់ថិរេវb្រតូវបញច ប់ ឬ

េñយមនករ្រពមេ្រពȣងរaងកមមករនិេយជិត និង

និេយជកជbយល័កខណ៍ អកJរេនចំេពះមុខអធិករករងរ

េñយមនករចុះហតថេលខ្រតឹម្រតូវរaងភគីទំងពីរៃនកិចចសនយថនឹងបញច ប់ករងរមុនេពលកំណត់ ឬ កមមករនិេយជិតមនកំហុសធងន់ ឬ ករណី ្របធនសកិ្ដែតបុ៉េb្ណ ះេទើបកមមករនិេយជិតមិនAចទទួល្របក់ជមឺងចិត្តបន។

១.២.៥ ្របក់ជមងឺចិត្ត (កិចចសនយករងរមនថិរេវ@មិនកំណត់)

ចំេពះ្របក់ជមឺងចិត្តៃនកិចចសនយករងរមនថិរេវbមិនកំណត់វញ កមមករនេយជតមនសិិិ ទធិ

ទទួលបនេនេពលែដលនិេយជកបនរbយកិចចសនយករងរជឯកេǂភគី េñយគម នមូលេហតុ

្រតឹម្រតូវទក់ទងេទនឹងសមបទ

ចរយរបស់កមមករនិេយជិតេយងេទǂមbថ នភពចំបច់ៃនដំេណើ រកររបស់សហ្រគស ឬ

្រគឹះbថ ន។

ប៉ុែន្តកុនងករណី ែដលកមមករនិេយជិតបនរbយកិចចសនយករងរេñយឯកេǂភគីវញិ កមមករនិេយជិតេនះនឹងពំុAចទទួលបននូវ្របក់េbហុ៊យជមឺងចិត្តេឡើយ។

េលើកែលងែតកររbយកិចច សនយរបស់កមមករនិេយជិតេនះ

27 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៩៤

េកើតេឡើងេñយអំេពើA្រកក់របស់និេយជកែដលជេហតុនំឲយកមមករនិេយជិតរbយកិចចសនយ

េហើយកមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួល្របក់ជមឺងចិត្តេសើមនឹង្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញ។

្របក់ជមឺងចិត្តេនះ្រតូវែផ្អកេទǂមទំbប់កុនង្រសុក ǂម្របេទស ឬ ទំហំៃនេសaែដលបនចុះកិចចសនយǂមអតីតភព Aយុកមមករនិេយជិតǂម្របក់ែដលបនកត់ទុក ឬ ស្រមប់េbធននិវត្តន៍ និង ទំហំៃនករខូចខតេនះ28។

១.២.៦ ្របក់វិភជន៍ស្រមប់ឈប់ស្រមក

្របក់វភជន៍ស្រមប់ករឈប់ស្រមក គឺជ្របក់ែដល្រតូវទូទត់េបើកឲយកមមករនិេយជិតេនៃថងឈប់ស្រមកែដលចបប់ ឬ

្របកសរបស់្រកសួងទទួលបនុទកវស

័យករងរបនកំណត់ថ កមមករនិេយ

ជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់ឈួនលេនៃថងឈប់ស្រមក។

្របក់វភជន៍ស្រមប់ករឈប់ស្រមកមនជេ្រចើន្របេភទដូចជ វភជន៍ស្រមប់ករឈប់

ស្រមកៃថងបុណយ ករឈប់្របចំឆន ំមន្របក់ឈួនល ករឈប់ស្រមកពីរៃថងកុនង១សប្ដ ហ៍ែដលមន្របក់ឈួនល និង ករឈប់ស្រមកពិេសសមន្របក់ឈួនល។

ក. វិភជន៍ស្រមប់ករឈប់ស្រមកៃថងបុណយ

ជេគលករណ៍ ្រកសួងទទួលបនុទកវស័យករងរ ជអនកមនសមតថកចកនុចិ ងករេចញេសចកី្ដ

្របកសកំណត់ៃថងបុណយៃនករឈប់ស្រមក ែដលផ្ដល់្របក់ឈួនលដល់កមមករនិេយជិត។

្របកសករឈប់ស្រមកៃថងបុណយេនះ្រតូវ្របកសេឡើងមុនេដើមឆន ំថីមកុនងឆន ំនីមួយៗ។ េនេដើម ឆន ំ២០១៥ ្រកសួងករងរ

និងបណុ្ដ ះបb្ដ លវជជ ជីវៈបនេចញេសចក្រ្ដី បកសមួយកុនងករកំណត់ករឈប់ស្រមកៃថងបុណយស

្រមប់កមមករនិេយជិតែដលទទួលបន្របក់ឈួនលផងែដរ 29 ។ កុនងករណី ករឈប់ស្រមកៃថងបុណយប៉ះៃថងAទិតយេនះ កមមករនិេយជិតនឹង្រតូវបនេលើកឲយឈប់ស្រមកមួយៃថងេទៀត គឺៃថងបនទ ប់ពីៃថងAទិតយ។

ករឈប់ស្រមកៃថងបុណយេនះមិនែមនជមូលេហតុនំឲយកត់បនថយ្របក់ឈួនលកមមករនិេយជិត្របចំ

ែខ ឬ ្របចំសប្ដ ហ៍េឡើយ។ ចំេពះកមមករនិេយជិតទំងgយbែដលេធើ្វករទទួលបន្របក់ឈួនលǂមេម៉ ង្របចំៃថង ឬ

28 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ៨៥

29 ្របកសសីព

ីករឈប់បុណយែដលមន្របក់ឈួនល, េលខ២៤៨ កប/្របក, ២២ តុb ២០១៤

ǂមបរមណផលិតផលែដលខួ្លនAចេធើ្វករបនេនះ កមមករនិេយជិតេនះមនសិទិធទទួលបន្របក់បំbច់េសើមនឹង្របក់ឈួនលែដលខួ្លនពុំAចទទួលបន

ែដលបb្ដ លមកពីរករឈប់ស្រមកៃថងបុណយ។

និេយជកជអនកទទួលបនុទកទំង្រសុងចំេពះ្របក់ឈួនលេនះ។

ខ. ករឈប់ស្រមក្របចឆន ែដលមន្របកឈ់ ល

កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបនករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំមន្របក់ឈួនល

ែដលនិេយជកជអនកផ្ដល់ឲយចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករេពញេម៉ ង។

សិទិធឈប់ស្រមករួមមន មួយៃថងកន្លះកុនងមួយែខ ឬ ដប់្របំបីៃថងកុនងមួយឆន ំ ស្រមប់រយៈេពលែដលកមមករនិេយជិតបនេធើ្វករជប់គន ។

កមមករនិេយជិតbែដលេធើ្វករងរមិនេទៀតទត់កុនងមួយឆន ំ បុ៉ែន្តបនេធើ្វករកុនងមួយែខជមធយម

២១ៃថង េនះ្រតូវចត់ទុកថបនេធើ្វករងរជប់bប់30។ ចំេពះករពនយេពលឈប់ស្រមក្របចំឆន ំរបស់កមមករនិេយជិតមិនAចេលើសពី៣ឆន ំ

បន្តបនទ ប់គន បនេឡើយ

េហើយAចអនុវត្តបនចំេពះែតភគៃនករឈប់ស្រមកbែដលបនហួសពី១២ៃថងែដលជៃថងេធើ្វករ កុនងមួយឆន ំ។

មយ៉ ងវញេទៀតអនុសញញ រួមទំងgយbែដលេ្រគងឲយ្របក់បំbច់ទូទត់ស្រមប់ជួសករឈប់ស

្រមក ្រពមទំងករ្រពមេ្រពȣងែដលសី្ដពីករេបះបង់ ឬ មិន្រពមេ្របើ្របស់សិទិធឈប់ស្រមក្របចំឆន ំ្រតូវចត់ទុកជេមឃៈ។

កុនងករណី ែដលកមមករនិេយជិតស័្រគចិត្តេលើករឈប់ស្រមកខ្លះ ឬ ទំងមូលេទេ្របើេនេពលចប់កិចចសនយ មិនចត់ទុកជករលះបង់េទ។

កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបន្របក់ឈួនលពីនិេយជក

េនមុនៃថងឈប់ស្រមកនូវ្របក់វភជន៍យ៉ ងេHចbស់េសើន

ឹងចំនួនមធយមៃន្របក់ឈួនលបុព្វbភ

្របក់វភជន៍ ្របក់អតថ្របេយជន៍ ្របក់បំbច់ េñយមិនគិតពី្របក់បំbច់េbហ៊ុយ

ែដលកមមករនិេយជិតេបើករួច េហើយឲយកុនងរយៈេពល ១២ែខមុនៃថងឈប់ស្រមកេឡើយ។ កុនងករណី bក៏េñយ

30 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ែផនកទី៦ ករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំែដលមន្របក់ឈួនល

្របក់វភជន៍មិន្រតវឲយតិចជង្របក់វភជន៍ែដលកមមករនិេយជិត្រតូវេបើកេនះេទ កលេបើកមមករនិេយជិតបនេធើ្វករេñយេទៀតទត់។

ចំេពះ្របក់ឈួនលស្រមប់ករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំ ែដលនិេយជក្រតូវេបើកឲយកមមករនិេយ ជិតេនះ្រតូវែផ្អកេទេលើ៖

• ្របក់កមមករនិេយជិតទទួលបនជក់ែសងជមធយមកុនងអំឡុងេពលេធើ្វករមួយឆន ំមុន

េពលឈប់ស្រមក្របចំឆន ំ។

• ្របក់្របចំៃថងែដលកមមករនិេយជិតAចទទួលបន្របសិនេបើកមមករនិេយជិតេទេធើ្វ ករ។

ចំេពះ្របក់ទំងពីរេនះនិេយជក្រតូវផ្ដល់ឲយកមមករនិេយជិត ចំេពះ្របក់ឈួនលb ែដល មនទំហំេ្រចើនជង។ េនេពលែដលកមមករនិេយជិតបញច ប់កិចចសនយករងរ

និេយជក្រតូវែតផ្ដល់្របក់ឈួនលឲយកមមករនិេយជិតនូវ្របក់ឈួនលេពញៃថ្លស្រមប់ៃថ្លឈប់ស្រមកែដ លេនេសសសល់។

ចំេពះអនុសញញ រួម ឬ

កិចចសនយករងរទំងgយbែដលបនផ្ដល់អតថ្របេយជន៍ដល់កមមករនិេយជិតេលើសពីេនះ

កមមករនិេយជិតមនសិទិធទទួលបនអតថ្របេយជន៍ឈប់ស្រមក្របចំឆន ំែដលមន្របក់ឈួនល្រសបǂ មអនុសញញ រួម ឬ កិចសនយេនះ។ េលើសពីេនះេទេទៀត

កុនងករណី ែដលករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំមន្របក់ឈួនលមនថិរេវbេ្រចើនជងដប់្របំបីៃថង និេយជក្រតូវមនសិទិធ

ទុកៃថងឈប់ស្រមកែដលេនសល់ទំងប៉ុនម នឲយឈប់កុនងេពលbមួយេផJងេទៀតកុនងឆន ំេនះ

េលើកែលងែតករឈប់ស្រមកករងរេកមង និង កូនជងែដលមនAយុតិចជង ១៨ឆន ំ31។

គ. ករឈប់ស្រមកពីរៃថងកង ១សប្ដ ហែដលមន្របក់ឈល

ករឈប់ស្រមកពីរៃថងកុនង១សប្ដ ហ៍ែដលមន្របក់ឈួនល គឺទក់ទងេទកិចចសនយករងរ

ែដលមនថិរេវbកំណត់ និង កិចចសនយែដលមនថិរេវbមិនកំណត់។

ែដលេនកុនងកិចចសនយករងរទំងពីរេនះបនជប់ទក់ទងេទនឹងអតថ្របេយជន៍របស់កមមករនិេយជិត ជេ្រចើន ជពិេសសទក់ទង

េទនឹងករឲយដំណឹ ងមុនដល់កមមករនិេយជិតែដលមនសិទិធឈប់េធើ្វករពីរៃថង

31 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១៧០

កុនង១សប្ដ ហ៍េñយមន្របក់ឈួនល

មនន័យថនិេយជក្រតូវជូនដំណឹ ងដល់កមមករនិេយជិតមុនេពលបញច ប់ករងរ

េហើយបនផ្ដល់សិទិធឲយកមមករនិេយជិតស្រមកពីរៃថង

កុនង១សប្ដ ហ៍ែដលមន្របក់ឈួនលេដើមបីឲយកមមករ និេយជិតរកករងរថីម ចំេពះ្របក់ឈួនលកុនងករឈប់ស្រមកេនះ កមមករនិេយជិតទទួលបនេសើមនឹង អ្រǂករ្របក់ឈួនលធមមǂ្របចំៃថង។

ឃ. ករឈប់ស្រមកពិេសសែដលមន្របក់ឈលនួ

ករឈប់ស្រមកពិេសសែដលមន្របក់ឈួនល គឺជករឈប់ស្រមកមួយែដលនិេយជកផ្ដល់ សិទិធអនុញញ តដល់កមមករនិេយជិតរបស់ខួ្លនផទ ល់ឲយឈប់ស្រមកមិនេលើសពី ៧ៃថង កុនង១ឆន ំ

េនកុនងករណី ែដលកមមករនិេយជិតមនធុរៈផទ ល់ខួ្លនែដលមនដូចជ ករេរៀបAពហ៍ពិពហ៍ផទ ល់ខួ្លន

បី ្របពនធ កូន ឪពុកម្ដ យមនជមឺ ឬ ទទួលមរណភព 32 ។

កុនងករណី ករអនុវត្តករឈប់្របចំឆន ំមិនអស់េទ និេយជកមនសិទិធកត់កងកុនងករឈប់ស្រមកពិេសសេនះរបស់កមមករនិេយជិតបន។ ែតេបើកមមករ និេយជិតអនុវត្តករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំអស់េហើយ េនះនិេយជកមិនមនសិទិធកុនងករកត់កងករ ឈប់ស្រមក្របចំឆន ំរបស់កមមករនិេយជិតេនេពលេធើ្វករ

ែដលទទួលបនករឈប់ស្រមក្របចំឆន ំតេទមុខេទៀតបនេទ។

ប៉ុែន្តនិេយជកមនសិទិធឲយកមមករនិេយជិតេធើ្វករសងវញ។ ករេធើ្វករសងេនះអនុវត្តបន្រតឹមែតកុនងរយៈេពល ៩០ៃថងេ្រកយៃថងឈប់ស្រមកែតប៉ុេb្ណ ះ។ ករេធើ្វករសងេនះ្រតូវ អនុវត្តកុនងៃថងេធើ្វករធមមǂ និង មនលកខខណ្ឌ

ែដលមនថិរេវbសរុបមិនេលើសពី១០េម៉ ងកុនង១ៃថង ឬេលើសពី៥៤េម៉ ងកុនង១សប្ដ ហ៍េឡើយ។ ករេធើ្វករសងេនះ្រតូវផ្ដល់្របក់ឈួនលǂមអ្រǂេម៉ ងេធើ្វករធមមǂ។

១.២.៧ ្របក់កំៃរេជើង@

្របក់កំៃរេជើងb គឺជ្របក់ែដលកមមករនិេយជិតទទួលបនេ្រកពី្របក់ឈួនល និង្របក់ឈួនលបនទ ប់បនJំ

ែដល្របក់េនះកមមករនិេយជិតទទួលបនǂមភគរយៃនលទធផលករងរែដលបនេធើ្វែស្ដងេចញមក។

្របក់កំៃរេជើងbេនះ

32 ្របកសសីពីករឈប់ស្រមកពិេសស, េលខ២៦៧ សកបយ, ១៤ តុb ២០០១

គឺែផ្អកេទេលើសកមមភពែដលកមមករនិេយជិតបនបំេពញករងរេñយទទួលបនលទធផលតិច ឬ

េ្រចើនរបស់កមមករនិេយជិត េហើយ្រពមទំងែផ្អកេទេលើកិចចសនយករងរផងែដរ។

េលើសពីេនះេទេទៀត និេយជក្រតូវbប់បញូច ល្របក់កំៃរេជើងbេនះ

្របសិនេបើមនកុនងករគិត្របក់ឈួនលេនេពលឈប់ស្រមកមន្របក់ឈួនល និងេនេពលែដលគិត្របក់បំbច់បេណ្ដ ញេចញកុនងករណី ែដលេដញេចញ

េហើយេនេពលគិតេbហ៊ុយជមឺងចិត្តកុនងករណី ែដលផ្ដ ច់កិចចសនយករងរេñយមិនបន្របប់មុន ឬ កុនងករណី ផ្ដ ច់កិចចសនយករងរេñយរេំ bភចបប់។

វធីគិត្របក់េផJងៗខងេលើេនះ្រតូវគិតǂម្របក់កំៃរេជើងb ឬ

រង្វ ន់ជមធយម្របចំែខែដលធ្ល ប់បនេបើកពីមុនមកកុនងរយៈេពលេធើ្វករមិនហួសពី១២ែខ គិតមកដល់ៃថងេចញពីតំែណងចំេពះករឈប់ស្រមក ឬ ឈប់េធើ្វករ 33 ។ មយ៉ ងវញេទៀត

្របក់កៃ្រមេជើងbេនះ្រតូវេបើកយ៉ ងេHចbស់៣ែខម្ដង ែដលខុសពី្របក់ឈួនលសុទធbធ ឬ

្របក់ឈួនលធមមǂែដល្រតូវេបើក១ែខម្ដង។

១.២.៨ ្របក់ធននុេ្រគះ

្របក់ធននុេ្រគះ គឺជ្របក់កៃ្រមែដលអតិថិជនបនផ្តល់ឲយបុគគលែដលេធើ្វករកុនង្របេភទសហ្រគសដូចជ

សb្ឋ គរ េភជនីយñ្ឋ ន Hងកេហ្វ ឬ ផទះកេហ្វ Hងលក់េភសជជៈ ឬ ផទះ េភសជជៈ Hងកត់សក់ និងកែន្លងមួយចំនួនេទៀត ែដលអតិថិជនបនចំbយេលើសពីេសaរបស់និេយជក

េñយអតិថិជនចង់ផ្តល់្របក់ធននុេ្រគះេនះដល់កមមករនិេយជិត។

្របក់ធននុេ្រគះ្រតូវបនេȄថ លុយធីប ឬ លុយៃថ្លទឹកែត

ែដលមនែចងេនកុនងកិចចសនយករងរ ។ ្របក់ធននុេ្រគះេនះ កមមករនិេយជិតទទួលបនពីអតិថិជនេñយផទ ល់ៃដេñយសុទធចិត្តផទ ល់។ ្របក់ធននុេ្រគះេនះ

េនេពលែដលនិេយជកទទួលបនពីកមមករនិេយជិតែដលបនមកពីអតិថិជន និេយជក

្រតូវេបើកឲយកមមករនិេយជិតែដលទក់ទងនឹងអតិថិជនវញទំងអស់។

េលើសពីេនះេទៀតនិេយជកក៏្រតូវបញជ ក់ឲយចបស់bស់អំពីករទទួល និង ករ្របគល់ឲយកមមករនិេយជិតវញេនះ។

33 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១១០

១.២.៩ ្របក់ែដលមនតៃម្លអតថ្របេយជន៍ជវតថុ

្របក់ែដលមនតៃម្លអតថ្របេយជន៍ជវតុ គឺជ្របេភទ្របកែដល្រ់ តូវបនbបប់ ញូច លនវវតុូ ថ

មួយចំនួនែដលកមមករនិេយជិតទទួលបនជភគឈួនល ែដលស្រមប់េ្របើ្របស់ជេសចកី្ត្រតូវករ របស់កមមករនិេយជិត និង ជ្របេយជន៍ដល់្រកុមហុ៊ន ឬ សហ្រគស ឬ ដល់និេយជកផងែដរ។

អតថ្របេយជន៍ែដលជវតុថេនះ និេយជកផ្តល់ឲយកមមករនិេយជិតជវតុ កងករនុ ណី ែដលកមមករនេយិ

ជិតបនបំេពញǂមលកខខណ្ឌ ែដលមនែចង។ ជក់ែស្តង មនដូចជកមមករនិេយជិតទទួលបន

សំេលៀកបំពក់ពលកមម ២កំេផ្លកុនង១នក់ កុនងរយៈេពលមួយឆន ំ េñយឥតគិតៃថ្លចំេពះកមមករនិេយ ជិតbែដលេធើ្វករចប់ពី៦ែខ េឡើងេទេñយគិតទំងរយៈេពលbកលបងផងែដរ។

១.២.១០ ភគកមមកង្របក់ចំេណញ

ភគកមមកុនង្របក់ចំេណញ គឺជ្របេភទៃន្របក់ចំេណញរបស់សហ្រគស ឬ ្រគឹះbថ ន

ែដលចបប់ត្រមូវឲយនិេយជកផ្តល់ឲយកមមករនិេយជិតជ្របក់បែនថមេលើ្របក់ឈួនលេគល។ េលើស ពីេនះេទៀត ករេបើក្របក់ភគកមមកុនង្របក់ចំេណញេនះ និេយជក្រតូវេធើ្វេឡើងជេរៀងbល់ឆន ំ។ ករេបើកភគកមមកុនង្របក់ចំេណញេនះA្រស័យេទេលើសហ្រគស ឬ ្រគឹះbថ ននីមួយៗ េហើយក៏ជ ព័ត៌មនសមង ត់របស់និេយជកមិនAចបង្ហ ញបនផងែដរ ។

១.២.១១ ្របក់រង្វ ន់

្របក់រង្វ ន់ គឺជ្របេភទ្របក់កមមករនិេយជិតទទួលបនពីនិេយជកែដលទក់ទងេទនឹងសកមមភពមួយចំនួន

របស់កមមករនិេយជិត។ ្របក់រង្វ ន់េនះ្រកសួងករងរ និង បណុ្ត ះបb្ត ល

វជជ ជីវៈបនកំណត់ជពីរ្របេភទគឺ ្របក់រង្វ ន់ស្រមប់ករងរេទៀងទត់ និង្របក់រង្វ ន់អតីតភព។

ក.្របក់រង្វ ន់ស្រមប់ករងរេទៀងទត់

្របក់រង្វ ន់ចំេពះករងរេទៀងǂត់ កមមករនិេយជិតAចទទួលបនយ៉ ងតិចចំនួន

៥ដុb្ល រសហរដ្ឋAេមរចកុនង១ែខ។

្របក់រង្វ ន់េនះកមមករនិេយជិតAចទទួលបនលុះ្រǂែតកមមករនិេយ

ជិតបនបំេពញករងរេទៀងទត់កុនងចំនួនៃថងែដល្រតូវេធើ្វករកុនង១ែខ។ ផុទយេទវញកុនងករណី ែដល

កមមករនិេយជិតមិនបនបំេពញករងរឲយ្រគប់ចំនួនៃថងេធើ្វករេទ បូករួមទំងករឈប់ស្រមកែដលមនជមឺងផងែដរេនះ កមមករនិេយជិតមិនមនសិទិធទទួល បន្របក់រង្វ ន់េនះេឡើយ។

ខ. ្របក់រង្វ ន់អតីតភព

្របក់រង្វ ន់អតីតភព្រតូវបនអនុវត្តចំេពះកមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរ និង

ែសបកេជើង េñយករតេមើ្លង្របក់ឈួនលេសើមនឹង ៥% ៃន្របក់ឈួនលសុទធbធចំេពះកមមករនិេយ ជិតbែដលមនអតីតភពករងរ២ឆន ំ ៦% ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលអតីតភពករងរ៤ឆន ំ

និង ៧% ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលមនអតីតភពករងរចប់ពី៦ឆន ំេឡើងេទ។

េñយbរែតករកំណត់អតីតភពេនះគិតជភគរយ េទើប្រកសួងករងរ និង

បណុ្ត ះបb្ត លវជ

ជ ជីវៈ បនេចញេសចកី្តជូនដំណឹ ងមួយេñយគិត្របក់អតីតភពជ្របក់វញ

េដើមបីឲយមនភពចបស់bស់កុនងករកំណត់្របក់រង្វ ន់អតីតភពេនះ។ ករកំនត់មនដូចតេទ៖

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករបន១ឆន ំ ពុំមនសិទិធទទួលបន្របក់រង្វ ន់េឡើយ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី២ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន២ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៣ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៣ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៤ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៤ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៥ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៥ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៦ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៦ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៧ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៧ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៨ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៨ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី៩ឆន ំេឡើងេទ

ទទួលបន្របក់រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន៩ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី១០ឆន ំេឡើងេទ ទទួលបន្របក់ រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួន១០ដុb្ល រកុនង១ែខ។

• ចំេពះកមមករនិេយជិតែដលបនេធើ្វករចប់ពី១១ឆន ំេឡើងេទ ទទួលបន្របក់

រង្វ ន់អតីតភពករងរចំនួនន១១ដុb្ល រកុនង១ែខ។

១.២.១២ ្របក់វិភជន៍្រគួ@រែដលេលសពីចបប់ត្រមូវ

្របក់វភជន៍ គឺ្របេភទៃន្របក់កៃ្រមមួយ្របេភទែដលនិេយជក ឬ មច ស់្រគឹះbថ ន េbងច្រក សហ្រគសបនផ្ដល់ឲយកមមករនិេយជិតបែនថមេលើ្របក់ឈួនលេគល។ ្របក់វភជន៍េនះមនែបង

ែចកជពីរ្របេភទ គឺ្របក់វភជន៍្រគួbរស្រមប់ភគែដលេលើសពីទឹក្របក់្រតឹម្រតូវǂមចបប់ និង

្របក់វភជន៍ឈប់ស្រមក ឬ ្របក់បំbច់ស្រមប់ទូទត់ករឈប់ស្រមក។

្របក់វភជន៍្រគួbរស្រមប់ភគែដលេលើសពីទឹក្របក់្រតឹម្រតូវចបប់ សំេ™ដល់ទឹក្របក់ ឬ

កៃ្រម ឬ ភគឈួនលែដលនិេយជក ឬ មច ស់្រគឹះbថ ន េbងច្រក សហ្រគសបនផ្ដល់ ឬឧបសគគជេរៀងbល់ែខឲយ្រកុម្រគួbររបស់កមមករនិេយជិត ឬ បុគគលែដលបនបេ្រមើករងរ

ប៉ុែន្តជក់ែស្ដងេយើងពុំមនបទបបញញតិ្តbមួយបនកំណត់ចបស់bស់េនះេទ។ ជទូេទ

្របក់វភជន៍្រគួbរស្រមប់ភគែដលេលើសពីទឹក្របក់្រតឹម្រតូវǂមចបប់ និេយជក ឬមច ស់្រគឹះbថ ន

េbងច្រក សហ្រគសជអនកកំណត់េនកុនងអនុសញញ រម។ ឧទហរណ៍ ធនគរ េអសុីលីñ ភីអិលសីុ

(ACLEDA BANK Plc) បនផ្ដល់្របក់ឧបតថមភេAយកូនមន ក់ៗ ១៥(ដប់្របំ) ដុb្ល រAេមរកកុនងមួយែខចំេពះបុគគលិកេពញសិទិធ។

ែផនកទី២ ្របព័នធកំណត់្របក់ែខ

្របព័នធៃនករកំណត់្របក់ែខ គឺជកតព្វកិចចរបស់្រកសួងករងរ និង បណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈ

េហើយករកំណត់្របក់ែខេនះ គឺ្រតូវពឹងែផ្អកេលើកǂ្ត ធំៗចំនួនពីរ គឺ កǂ្ត សងគម (bថ នភព្រគួbរ

ជីវភពរស់េនរបស់្របជជន និង ករចំbយ្របចំៃថងកុនងជីវភពរស់េន) និង កǂ្ត េសដ្ឋកិចច

(ទីផǜរ ករងរ ករ្របកួត្របែជងកុនងវស

័យករងរទំងជតិ និង អន្តរជតិ ក៏ដូចជ

ករវនិេយគទនជេដម)ើុ ។

២.១. កǂ្ត សងគម

ករកំណត់្របក់ឈួនលេñយែផ្អកេលើកǂ្ត សងគម គឺជករកំណត់្របក់ឈួនលែដលយ៉ ងតិច

bស់ក៏្រតូវឲយេសើន

ឹង្របក់ឈួនលអបបបរម េពលគឺb៉ ប់រងកមមករនិេយជិត្រគប់របឲយមនកមពស់

ជីវភពសមរមយេទǂមេសចកី្ដៃថ្លថូនររបស់មនុសJ 34 ។ មនន័យថ ្រកសួងករងរ និង

បណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈ គឺ្រតូវវភ

គេទេលើជីវភពរស់េនរបស់្របជពលរដ្ឋសព្វៃថង

34 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១០៤

ថេតើពួកគត់មន ចំនយេទេលើត្រមូវករអី្វខ្លះ ទំងករហូបចុក ករេ្របើ្របស់សេម្លȣកបំពក់ ករចំbយេលើករ សិកǜេរៀនសូ្រត ករចំនយេលើថន ំពយបលេពលឈឺថក ត់

ករចំbយេលើករផគត់ផគង់ទឹកេភើ្លង ករ ចំនយេលើៃថ្លឈួនលផទះ

្រពមទំងករចំនយេលើៃថ្លេធើ្វដំេណើ រ និងករចំនយេផJងៗជេ្រចើនេទៀត។

ករចំនយទំងអស់េនះជអី្វែដល្រកសួង្រតូវែតេធើ្វករយកចិត្តទុកñក់គិតគូរកំណត់នូវ្របក់ឈួនល អបបបរមយ៉ ងbឲយសមម្រតេទនឹងករចំនយ្របចំៃថងរបស់្របជពលរដ្ឋ េដើមបីឲយពួកេគរស់

េនកុនងជីវភពមួយែដលសមរមយ និង ពុំមនករខ្វះខតធងន់ធងរកុនងករផគត់ផគង់ជីវភព្រគួbរ។

២.២. កǂ្ត េសដ្ឋកិចច

ករកំណត់្របក់ឈួនលេñយែផ្អកេលើកǂ្ត េសដ្ឋកិចច គឺមនន័យថ្រកសួង្រតូវកំណត់នូវ

្របក់ែខអបបបរមេñយ្រសបេទǂមbថ នភពេសដ្ឋកិចចកុនងេពលបចុចបបនន។ ករកំណត់្របក់ ឈួនលេñយកǂ្ត េសដ្ឋកិចច គឺAចមនករេកើនេឡើង ឬ ថយចុះពីមួយឆន ំេទមួយឆន ំ A្រស័យេលើករបែ្រមប្រមួលៃនេសដ្ឋកិចចជតិ។ ម៉យងេទៀត ករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរម

្រកសួងទទួលបនុទក្រតូវែកស្រមួលេទǂមដំbក់កលៃនករវវត្តbថ នភពេសដ្ឋកិចច និង តៃម្លៃនជីវភពរស់េនរបស់្របជពលរដ្ឋ 35 ។ ជក់ែស្ដង េនកុនងឆន ំ២០១៥ ក្រមិតផលិតផលដុលកុនង្រសុក(GDP) េនកមុពជគឺ ១៨,០៥០bនដុb្ល រAេមរកិ

េហើយ្របក់ឈួនលអបបបរមែដលកមមករនិេយជិតទទួលបន គឺ ១២៨ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ36 ។

ប៉ុែន្តេនកុនងឆន ំ ២០១៧ ក្រមិតផលិតផលដុលកុនង្រសុក(GDP) េនកមុពជបនេកើនេឡើងដល់

២២,១៦០bនដុb្ល រAេមរក ែដលករេកើនេឡងេនះើ រហូតដល់ ២៣%

េហើយេធើ្វឲយ្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិតេកើនេឡើងដល់ ១៥៣ ដុb្ល រAេមរកកុនង មួយែខ 37 ។ េ្រកពីេនះេទៀត ករកំណត់្របក់ឈួនលេñយែផ្អកេលើកǂ្ត េសដ្ឋកិចច

្រកសួងទទួលបនុទក្រតូវែតវន

ិច័ឆយេទេលើផលិតភព

ថេតើកមមករនិេយជិតAចផលិតផលិតផលកុនងបរមណ ែដលកំណត់ែដរឬេទ

េហើយ្រកសួងក៏្រតូវគិតគូរេលើភព្របកួត្របែជង និង ទីផǜរករងរផងែដរ។ មិនែតបុ៉េb្ណ ះ

35 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១០៧

36 េសចកី្ដ្របកសពត៌មនសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយន ភណ្ឌ កត់េដរ

និងផលិតែសបកេជើងេនកមុពជ ឆន ំ២០១៥, ចុះៃថងទី១២ ែខវច

ិឆក ឆន ំ២០១៤

37 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរ និង

ផលិតែសបកេជើងស្រមប់ឆន ំ២០១៧, ចុះៃថងទី២៩ ែខកញញ ឆន ំ២០១៦

្រកសួងទទួលបនុទកក៏្រតូវគិតគូរេទេលើត្រមូវករៃនករអភិវឌƌេសដ្ឋកិចច និង ភព សមម្រតគន រaងផល្របេយជន៍របស់និេយជិត និង និេយជក

្រពមទំងែស្វងរកនូវដំេbះ្រbយមួយែដលផ្ដល់នូវជីវភពរស់េនដល់កមមករនិេយជិតយ៉ ងb ឲយមនលកខណៈសមរមយ និង រកǜនូវផល្របេយជន៍ដល់និេយជកផងែដរ38។

38 ជ ច័នទមកb និង ហួច េម៉ងហួរ,”ករេ្របȣបេធៀប្របក់ឈួនលកមមករនិេយជិតរaង្របេទសកមុពជ និង ជប៉ុន”, (bកលវទយល័យភូមិនទនីតិb្រស្ត និង វទយb្រស្តេសដ្ឋកិចច,២០១៥), ២៧

ជំពកទី២ នេយបយ្របក់ែខ

ជំពូកទី២៖ នេយបយ្របក់ែខ

ែផនកទី១ ករវិវត្តៃន្របក់ឈល

ពីឆន ំ ១៩៩៧ ដលបចុចបបននជតួេលខ

ក្រមិតៃន្របក់ឈួនលអបបបរម គឺមនករែ្រប្របួលរហូតពីមួយឆន ំេទមួយឆន ំ

េហើយករវវត្តៃន្របក់ឈួនលេនះ គឺ្រតូវបនឆ្លងកត់នូវករ្របជំុពិភកǜរបស់ម្រនី្តទទួលបនុទកករងរ ជេ្រចើនេលើក រួចសេ្រមចេñយករេបះេឆន តយកសេម្លងភគេ្រចើន។ ចប់ពីឆន ំ១៩៩៧ ដល់ឆន ំ

២០១៩ េនះ ្របក់ ឈួនលអបបបរមេនកមុពជេយើងមនករវវត្តចំនួន ១៥េលើក

េñយករវវត្តេនះមនករេកើនេឡើងជ លំñប់ពីមួយឆន ំេទមួយឆន ំ។

ករវវត្ត្របក់ឈួនលទំង១៥េលើកចំេពះវសិ និងផលិតែសបកេជើងមនដូចខងេ្រកម៖

• េលើកទី១

័យaយនភណ្ឌ កត់េដរ

្រកសួងសងគមកិចចករងរបនកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កូនជងហឹ្វកហឺ្វ នករងរ ៣០ដុb្ល រកុនងមួយែខ និង ស្រមប់អនកែដលបញច ប់ករbកលបង ៤០ ដុb្ល រកុនង១ែខ39។

• េលើកទី២ គណៈកមមករ្របឹកǜករងរ បនកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់ កមមករនិេយជិតbកលបងករងរចំនួន ៤០ដុb្ល រកុនង១ែខ និង កមមករចប់ករbកលបង ៤៥ ដុb្ល រកុង១ែខ ្រពមទំងទទួលបនៃថ្លបយចំនួន

១,០០០េរៀលកុនងមួយៃថង ឬ េñយឥតគិតៃថ្លស្រមប់អនកេធើ្វករែថមេម៉ ង និង

្របក់រង្វ ន់ករងរស្រមប់អនកេធើ្វករយូរឆន ំ40។

• េលើកទី៣ គណៈកមមករ្របឹកǜករងរ បនកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរម

៤៥ដុb្ល រកុនង១ែខ ស្រមប់កមមករេធើ្វករbកលបង និង

៥០ដុb្ល រកុនង១ែខស្រមប់កមមករែដលចប់ករbកលបង41។

• េលើកទី៤ គណៈកមមករ្របឹកǜករងរ

បនសេ្រមចផ្ដល់នូវ្របក់ឧបតថមភស្រមប់្រទ្រទង់ជីវភពទំងកមមករbកលបង និង

39 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៦ សកអ, ០៣ មីន ឆន ំ១៩៩៧

40 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០១៧ សកបយ, ១៨ កកកñ ឆន ំ២០០០

41 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ៧៤៥ កកបវ, ២៣ តុb ឆន ំ២០០៦

កមមករចប់ករbកលបងករងរចំនួន ៦ដុb្ល រកុនងមួយែខ

េñយមិនបូកបញូច លកុនង្របក់ឈួនលេគលេទ42។

• េលើកទី៥ ្របក់ឧបតថមភស្រមប់្រទ្រទង់ជីវភព្រតូវបនបញូច លកុនង្របក់ឈួនលេគល

េហើយ្របក់ឈួនលអបបបរមសរុបស្រមប់កមមករនិេយជិតbកលបងករងរគឺ ៥៦ ដុb្ល រកុនងមួយែខ (្របក់ឈួនលអបបបរមបចុចបបនន ៤៥ដុb្ល រ បូក្របក់តេមើ្លង

៥ដុb្ល រ បូក្របក់ឧបតថមភជីវភព ៦ដុb្ល រ េសើមនឹង ៥៦ដុb្ល រ) និង ្របក់ឈួនលអបប បរមសរុប ស្រមប់កមមករនិេយជិតេពញសិទិធគឺ ៦១ដុb្ល រកុនងមួយែខ (្របក់ឈួនលអបបបរមបចុចបបនន ៥០ដុb្ល រ បូក្របក់តេមើ្លង ៥ដុb្ល រ បូក្របក់ឧបតថមភជីវភព ៦ដុb្ល រ េសើមនឹង ៦១ដុb្ល រ)43។

• េលើកទី៦ គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនសេ្រមចផ្ដល់នូវ្របក់រង្វ ន់យ៉ ងតិច

៧ដុb្ល រ កុនង១ែខ ស្រមប់កមមករនិេយជិតែដលមកេធើ្វករេទៀងទត់ǂមចំនួនៃថង និង ្របក់ៃថ្លបយចំនួន ២០០០េរៀល កុនងមួយៃថង ឬ ផ្ដល់ជូនេñយឥតគិតៃថ្លកុនងមួយេពលស្រមប់កមមករនិេយជិតែដលស័ម្រគចិត្តេធើ្វក រែថមេម៉ ង ្រពមទំងទទួលបន

នូវ្របក់អតីតភពករងរǂមរយៈឆន ំែដលកមមករនិេយជិតេធើ្វករេទៀតផង44។

• េលើកទី៧ កមមករនិេយជិតទំងអស់ទទួលបននូវ្របក់ឧបតថមភែថទំសុខភពចំនួន

៥ ដុb្ល រកុនង១ែខ េñយមិនគិតបញូច លកុនង្របក់ឈួនលេគលេនះេទ45។

• េលើកទី៨ ចំេពះកមមករនិេយជិតbែដលនិេយជកមិនបនផ្ដល់នូវមេធយបយេធើ្វ

ដំេណើ រ ឬ កែន្លងbន ក់េនេទ ពួកេគនឹងទទួលបន្របក់ ៧ដុb្ល រកុនង១ែខ ស្រមប់

េbហ៊ុយេធើ្វដំេណើ រ និង ៃថ្លbន ក់េន

េហើយកមមករbែដលមកេធើ្វករេទៀងទត់គម នអវត្តមនេbះនឹងទទួលបន្របក់រ ង្វ ន់ ១០ដុb្ល រកុនង១ែខ46។

42 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៣២/០៨ កប/សជណ, ១៧ េមb ឆន ំ២០០៨

43 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៤៩/១០ កអ/សជណ, ០៩ កកកñ ឆន ំ២០១០

44 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៤១/១១ កប/សជណ, ០៧ មីន ឆន ំ២០១១

45 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ២០៦ កប/សជណ, ១៣ ធូន ឆន ំ២០១១

46 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ២៣០ កប/សជណ, ២៥ កកកñ ឆន ំ២០១២

• េលើកទី៩ ្របក់ឧបតថមភែថទំសុខភព ៥ដុb្ល រ្រតូវបូកបញូច លកុនង្របក់ឈួនលេគល

េហើយ្របក់ឈួនលអបបបរមសរុបស្រមប់កមមករនិេយជិតbកលបងគឺ

៧៥ដុb្ល រកុនង ១ែខ (្របក់ឈួនលអបបបរម ៥៦ដុb្ល រ បូក្របក់តេមើ្លង ១៤ដុb្ល រ បូក្របក់ឧបតថមភែថទំសុខភព ៥ដុb្ល រ េសើមនឹង៧៥ដុb្ល រ) និង

្របក់ឈួនលអបបបរមសរបស្រមប់កមមករេពញសិទិធគឺ ៨០ដុb្ល រកុនង១ែខ (្របក់ឈួនលអបបបរម ៦១ដុb្ល រ បូក្របក់តេមើ្លង១៤ដុb្ល រ បូក្របក់ឧបតថមភែថទំសុខភព៥ដុb្ល រ េសើមនឹង៨០ដុb្ល រ)47។

• េលើកទី១០ ្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតទំងអស់្រតូវបនតេមើ្លង ចំនួន២០ដុb្ល រ

ដូេចនះ្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិតbកលបងករងរ គឺ ៩៥ដុb្ល រ

(៧៥ដុb្ល រ បូក្របក់តេមើ្លង ២០ដុb្ល រ េសើមនឹង ៩៥ដុb្ល រ) និង ស្រមប់កមមករេពញសិទិធចំនួន ១០០ដុb្ល រ (៨០ដុb្ល រ បូកនឹង្របក់តេមើ្លង

២០ដុb្ល រ េសើមនឹង ១០០ដុb្ល រ)48។

• េលើកទី១១ គណៈកមមករ្របឹកǜករងរសេ្រមចតេមើ្លង្របក់ឈួនលអបបបរមដល់ កមមករនិេយជិតទំងអស់ចំនូន២៨ដុb្ល រ េពលគឺកមមករនិេយជិតbកលបង

ករងរទទួលបន្របក់ែខសរប ១២៣ដbុ ្ល រ (៩៥ដុb្ល រ បកបែនថូ ម២៨ដbុ ្ល រ

េសើនឹង ១២៣ដុb្ល រ) និង កមករនិម េយជិតេពញសិទធិចំននួ ១២៨ដុb្ល រ (១០០ដbុ ្ល រ

បូកបែនថម ២៨ដុb្ល រ េសើមនឹង ១២៨ដុb្ល រ)49។

• េលើកទី១២ គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនសេ្រមចតេមើ្លង្របក់ឈួនលអបបបរមដល់កមមករនិ

េយជិតេពញសិទិ ១៣៥ដុb្ល រ បូក្របកបែនមថ់ ៥ដុb្ល រ សរុបគឺ

១៤០ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ

47 េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ១០៣ កប/សជណ, ០៩ េមb ឆន ំ២០១៣

48 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរសំេលៀកបំពក់ និង

ផលិតែសបកេជើង, េលខ ៣១៧ កប/្របក, ចុះៃថងទី៣១ ធូន ឆន ំ២០១៣

49 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរសំេលៀកបំពក់ និង

ផលិតែសបកេជើងស្រមប់ឆន ំ ២០១៥, េលខ ២៨៣ កប/្របក, ចុះៃថងទី១២ វចិឆក ឆន ំ២០១៤

េហើយចំេពះកមមករនិេយជិតbកលបងករងរទទួលបន្របក់ែខអបបបរមសរុប

១៣៥ដុb្ល រកុនង១ែខ50។

• េលើកទី១៣

គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនសេ្រមចតេមើ្លង្របក់ឈួនលអបបបរមដល់កមមករនិ

េយជិតេពញសិទិ ១៤៨ដbុ ្ល រ បក្រូ បកបែ់ នមថ ៥ដbុ ្ល រ សរុបគឺ

១៥៣ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ

េហើយចំេពះកមមករនិេយជិតbកលបងករងរទទួលបន ្របក់ែខអបបបរមសរប

១៤៨ដុb្ល រកុនង១ែខ51។

• េលើកទី១៤

គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនសេ្រមចតេមើ្លង្របក់ឈួនលអបបបរមដល់កមមករនិ

េយជិតេពញសិទិ ១៦៥ដbុ ្ល រ បក្រូ បកបែ់ នមថ ៥ដbុ ្ល រ សរុបគឺ

១៧០ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ

េហើយចំេពះកមមករនិេយជិតbកលបងករងរទទួលបន ្របក់ែខអបបបរមសរប

១៦៥ដុb្ល រកុនង១ែខ52។

• េលើកទី១៥

គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនសេ្រមចតេមើ្លង្របក់ឈួនលអបបបរមដល់កមមករនិ

េយជិតេពញសិទិ ១៧៧ដbុ ្ល រ បក្រូ បកបែ់ នមថ ៥ដុb្ល រ សរបគឺ

១៨២ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ

េហើយចំេពះកមមករនិេយជិតbកលបងករងរទទួលបន ្របក់ែខអបបបរមសរប

១៧៧ដុb្ល រកុនង១ែខ53។

50 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិតែសបកេជើង

ស្រមប់ឆន ំ២០១៦, េលខ ៤០៩/១៥ កប/្របក, ចុះៃថងទី ០៨ តុb ឆន ំ២០១៥

51 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិតែសបកេជើង

ស្រមប់ឆន ំ២០១៧, េលខ ៤១៤ កប/្របក, ចុះៃថងទី ២៩ កញញ ឆន ំ២០១៦

52 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិតែសបកេជើង

ស្រមប់ឆន ំ២០១៨, េលខ ៣៩៦ កប/្របកខល, ចុះៃថងទី០៥ តុb ឆន ំ២០១៧

53 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិតែសបកេជើង

ស្រមប់ឆន ំ២០១៩, េលខ ៤៦៥ កប/្របកខល, ចុះៃថងទី០៥ តុb ឆន ំ២០១៨

េយងǂមករេរៀបbប់ខងេលើ េយើងសេងកតេឃើញថ្របក់ឈួនលអបបបរមពីមួយឆន ំេទ មួយឆន ំមនករេកើនេឡើងជលំñប់េñយbរែតេសដ្ឋកិចចជតិកមុពជមនសនុទះេកើនខ្ល ំង បូករួមនឹង កǂ្ត សងគមែដលជីវភពរស់េនរបស់្របជពលរដ្ឋមនលកខណៈល្អ្របេសើរជងមុន

េហើយករចំនយរបស់្របជជនក៏មនករេកើនេឡើងែដរ េ្រពះផលិតផល និង

ទំនិញែដលជត្រមូវករ្របចំៃថងរបស់្របជជនមនតៃម្លេកើនេឡើង ដូេចនះ្រកសួងទទួលបនុទកករងរគឺ្រតូវែតមនករ្របជុំពិភកǜកុនងករ តេមើ្លងនូវ្របក់ែខអបបបរមដល់កមមករនិេយជិតទំងអស់។ ទនឹទមនឹងេនះែដរ ករ្របជុំពិភកǜេលើករតេមើ្លង្របក់ែខេនះពុំែដលទទួលបននូវសេម្លងគំ្រទឯកច័ឆនទេលើតូេលខb មួយេឡើយ។

ឧទហរណ៍ ៖ កិចច្របជុំAណតិ្តទី៨ េលើកទី១៣ េធើ្វេឡើងេនទីសី្ដករ្រកសួងករងរ និង

បណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈ

េដើមបីពិភកǜអំពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ

កត់េដរ និង ផលិតែសបកេជើង ឆន ំ២០១៦ គឺភគីនេយជកេនរកJជំហ ១៣៣ដុb្ល រកុនងមួយែខ

េហើយភគីសហជីពេនែតរកǜេគលជំហរ ១៦០ដុb្ល រកុនង១ែខដែដល។

ប៉ុែន្តេñយេយងǂមេគលករណ៍ និង យន្តករែដលឯកភពគន េñយ្រតីភគី គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនេបះ េឆន តជសមង ត់េលើតួេលខ៣

េñយទទួលបនលទធផលដូចខងេ្រកម៖

• តួេលខចំនួន ១៣៣ដុb្ល រAេមរក

• តួេលខចំនួន ១៣៥ដុb្ល រAេមរកិ

• តួេលខចំនួន ១៦០ដុb្ល រAេមរកិ

ទទួលបនសេម្លងេឆន ត ០ េលើ ២៨ ទទួលបនសេម្លងេឆន ត ២៤ េលើ ២៨ ទទួលបនសេម្លងេឆន ត ២ េលើ ២៨

• និងសេម្លងមិនបនករចំនួន ២ េលើ ២៨

េ្រកយទទួលបននូវលទធផលេបះេឆន តខងេលើេហើយ

គណៈកមមករ្របឹកǜករងរបនេសើត

ួេលខចំនួន ១៣៥ដុb្ល រAេមរក

ជូនឯកឧត្ដម្រកសួងករងរ

និង បណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈេដើមបីេធើ្វករសេ្រមចចិត្ត។ ជលទធផល

េយងǂមរបយករណ៍ របស់រដ្ឋម្រនី្ត្រកសួងករងរ និង

បណុ្ដ ះបb្ដ លវជជ ជវី ៈសេ្រមចផ្ដលនវ្របកឈនួ់ូ់ លអបបបរមដល់កមករនិម េយជិតចំននួ

១៣៥ដុb្ល រ បូកបែនថមនឹង្របក់ែថទំសុខុមលភព និងជីវភពរស់េនសមរមយចំនួន ៥ដុb្ល រេទៀត សរបគឺ ១៤០ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ54។

មិនែតប៉ុេb្ណ ះ េនកុនងសងគមបចុចបបននគឺមនករមិនេពញចិត្តរបស់កមមករនិេយជិតេទេលើ

្របក់ែខរបស់ពួកេគជេ្រចើនករណី ែដលករជំទស់សុំតេមើ្លង្របក់ែខេនះគឺឈនេទដល់ករេធើ្វ បតុកមមតa៉ទមទរឲយនិេយជកតេមើ្លង្របក់ែខសម្រសបដល់ពួកេគ។ ជក់ែស្ដង េនកុនងឆន ំ២០១៣ កមមករេbងច្រកbប់មឺុននក់ជេ្រចើនេbងច្រក បនឈប់ពីករងរេដើមបីដែង្ហរកបួនេធើ្វបតកមមទមទរឲយតេមើ្លង្របក់ឈួនលេគល

១៦០ដុb្ល រកុនងមួយែខ។ ករដែង្ហរកបួនបតកមមេនះ្រតូវបនេធើ្វេឡើងេនៃថ

ី ២៦ ធូ

ឆន ំ២០១៣

េហើយកបួនដែង្ហរេនះបនេធើ្វេឡើងពីជយ្រកុងេឆព ះេទកន់bជធនីភំនេពញត្រមង់េទកន់ទីbន ក់ករ សមគមន៍េថែកេbងច្រកកត់េដរ(GMAC)។ េ្រកពីេនះេទៀត

េនៃថងដែដលក៏មនករេធើ្វកូដកមមǂមបb្ដ េខត្តេផJងៗេទៀតែដរសរុបជិត ១០េbងច្រក

េñយពួកេគមិនេធើ្វករេហើយឈរេធើ្វកូដកមមេនខងមុខេbងច្រករបស់ពួកេគ 55 ។ េ្រកយមកេទៀត

េនឆន ំ២០១៤ ក៏មនទមទរេផJងេទៀត េធើ្វេឡើងេនៃថងទី ២៦ កញញ ឆន ំ២០១៤

េñយ្រកុមសហជីពរបស់េbក Aត់ ធន់ គឺសហជីពសុីវខវឌូ (C-CAWDU)

ែដលបន្របជំុសេ្រមចយក្របក់ ១៧៧ដុb្ល រ ជ្របក់ឈួនលេគលជូនដល់កមមករ ñក់េទជែជកនឹងភគីពក់ព័នធគឺនិេយជក។ ម៉យងេទៀត តំbងសហជីពេbងច្រកកត់េដរជង

១០០េbងច្រកេនភំនេពញ និង បb្ដ េខត្តននដូចជ េខត្តកb្ដ ល កំពង់សឺ ǂែកវ នងិ

េខត្ត្រពះសីហនុ ក៏បន្រពមេ្រពȣងគន កំណត់ទមទរសុំតេមើ្លង្របក់ឈួនលេគលជូនកមមករ

១៧៧ដុb្ល រដូចគន ែដរ56។

54 េសចកី្ដ្របកសពត៌មនសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភ័ណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិត ែសបកេជើងេនកមុពជស្រមប់ឆន ំ២០១៦, ចុះៃថងទី ០៨ តុb ឆន ំ២០១៥

55 RFI សេម្លងពិភពេbក,”កមមករកន់ែតេ្រចើនេធើ្វករតa៉តេមើ្លង្របក់ែខ១៦០ដុb្ល រ”, http://km.rfi.fr/employee-

demonstration-around-cambodia (ចូលទសJនៃថងទី០៩ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

56 ែខមរ bរក

,”្រកុមសហជីពAត់ ធន់ កំណត់្របក់ឈួនល១៧៧ដុb្ល រដល់កមមករ”,

https://khmersahrika.com/2015/06/21/%e1%9e%80%e1%9f%92%e1%9e%9a%e1%9e%bb%e1%9e%98%e2%8 0%8b%e1%9e%9f%e1%9e%a0%e1%9e%87%e1%9e%b8%e1%9e%96%e2%80%8b%e1%9e%9b%e1%9f%84

%e1%9e%80-%e1%9e%a2%e1%9e%b6%e1%9e%8f%e1%9f%8b-%e1%9e%92%e1%9e%93%e1%9f%8b/ ,

(ចូលទសJន ៃថងទី០៩ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

ែផនកទី២ វិធីៃនករកំណត់្របក់ែខែដល្រតូវេគរព

២.១. វិធនែដលទក់ទងេទនឹង្របក់ែខអបបបរម

bជរñ្ឋ ភិបលបននឹងកំពុងគិតគូរជខ្ល ំងចំេពះជីវភពរបស់បងៗកមមករនិេយជិត េñយ រដ្ឋម្រនី្ត្រកសួងករងរ និង

បណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈបនសេ្រមចេñយបែនថមទឹក្របក់ចំនួន៥ដុb្ល រAេមរកេលើទឹក្របក់ចំនួន

១៧៧ដុb្ល រAេមរក ែដល្រតូវបនេសនើេឡងេើ ñយគណៈកមមករ្របឹកǜករងរ

ជ្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិត

ែសបកេជើងកុនងមួយែខស្រមប់ឆន ំ២០១៩។ ្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនក aយនភណ្ឌ កត់េដរ និងផលិតែសបកេជើងស្រមប់ឆន ំ២០១៩

្រតូវបនកំណត់ជផូ្លវករនូវទឹក្របក់ចំនួន ១៨២ដុb្ល រAេមរកកុនងមួយែខ 57 ។ បែនថមពីេនះេទៀតចំេពះកមមករនិេយជិតbកលបងនឺងទទួលបន្របក់ឈួនលចំនួន១៧៧ដុb្ល រA

េមរកកុនងមួយែខ ចប់រយៈេពលbកលបងនឹងតេមើ្លងឲយ ទទួលបន្របក់ឈួនលអបបបរមចំនួន ១៨២

ដុb្ល រAេមរក

ុនងមួយែខ។ រឯកមមករនិេយជិតែដល

ទទួលបន្របក់ឈួនលគិតǂមបរមណផលិតផល្រតូវទទួលបន្របក់ឈួនលជក់ែសង

េបើសិនជ

្របក់ឈួនលៃនករផលិតេនះតិចជង ១៧៧ដុb្ល រAេមរកេនះ នឹង្រតូវបែនថមឲយ្រគប់១៧៧ដុb្ល រAេមរកចំេពះកមមករនិេយជិតbកលបង និង

១៨២ដុb្ល រAេមរកចំេពះកមមករនិេយជិតេពញសិទិធ

ប៉ុែន្ត្របសិនេបើករផលិតបនេលើស្របក់ឈួនលែដលបនកំណត់េនះ គឺ្រតូវទទួលបនǂមចំនួនេលើសេនះ58។

២.២. េគលករណ៍ សមភពៃន@ភករណ៍ រǏង្រសី្ត និងបុរស

ចំេពះ្រសី និងបុរស ករទទលបននវbូួ ភករណ៍ វញគឺ្រតូវទទួលបនេសមើគ

ដូចមនែចងេនកុនងរដ្ឋធមមនុញ និង ចបប់ករងរៃន្រពះbជbច្រកកមុពជេយើង។ ្រសី

និង

បុរស្រតូវែផ្អកេទេលើសមភពេយ៉នដ័រ គឺមនភពេសើមុខេសមើមតគ់ ន ទំងេទេលើករេធើ្វកិចចករងរ

និងករទទួលបនមកនូវbភករណ៍ ដូចជ្របក់ឈួនលជេដើម។ េយងǂមចបប់ករងរ

ម្រǂ១០៦ បនែចងថចំេពះករងរែដលមនលកខខណ្ឌ េសើមគន ភពបុិន្របសប់ខងវជជ ជវៈី និង

57 ្របកសសីព

58 ្របកសសីព

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតស្រមប់ឆន ំ២០១៩ ,០៥ តុb ២០១៨, ្របករ១

ីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតស្រមប់ឆន ំ២០១៩ ,០៥ តុb ២០១៨, ្របករ២

ផលែដលេធើ្វបនេសើមគន ្របក់ឈួនល្រតូវឲយេសើមគន ដល់កមមករនិេយជិតទំងអស់ែដលសិថតេនេ្រកម ឪaទចបប់េនះ េទះបីមនេដើមកំេណើ ត េភទ និងAយុយ៉ ងbក៏េñយ59។

២.៣. ករមិនេរសេអើង(ជ‰ទសហជីព)

រដ្ឋធមមនុញៃន្របេទសកមុពជ ធនេAយ្របជពលរដ្ឋែខមរទំងពីរេភទទទួលបនករ្រប្រពឹត

េñយេសើមភពគន ចំេពះមុខចបប់។

• ករមិនេរសេអើង៖ គម ននិេយជកbមន ក់Aចយកបញ្ហ ពូជbសន៍ ពណ៍ សមបុរ

េភទ bសន ឬ ជំេនឿ គំនិតនេយបយ ជតិកំេណើ ត េដើមកំេណើ តសងគម និង

ករចូលជសមជិកសហជីពកមមករនិេយជិត ឬ េធើ្វសកមមភពកុនងសហជីព

េដើមបីជេលសកុនងករេធើ្វេសចកី្ដសំេរចអំពីករជួល ករែបងែចកករងរ

ករបណុ្ដ ះបb្ដ ល វជ

ជ ជីវៈ ករតេមើ្លងថន ក់ ករតេមើ្លងLនន្ដរសកិ

ករផ្ដល់កំៃរ

ករផ្ដល់អត្ត្របេយជន៍ និង វស័យ ឬ ករផ្ដ ច់កចចិ សនយករងរ60។

• ករេរសេអើងែដលAចអនុញញ តបន គឺនិេយជក្រតូវែតេធើ្វេសចកី្ដសំេរចខងេលើ

េñយែផ្អកេលើភពសមេហតុផល និងេñយមិនែផ្អកេលើកǂ្ត ដូចជ ពូជbសន៍

េភទ bសន ឬ ចូលរួមកុនងសកមមភពនេយបយ។ ប៉ុែន្តេនេពលែដលលកខណៈៃនករងរត្រមូវេលើលកខណៈសមបតិ្តសំbប់មុខរបរ ករេរសេអើងេនះ្រតូវបន អនុញញ ត61។

• ្របក់ឈួនល្រតូវេសើគន ចេពះកំ រងរដចូ គន ៖ ្របក់ឈលេនួ ផJងគន េñយែផ្អកេលេដើើ ម

កំេណើ ត េភទ ឬ Aយុរបស់កមមករនិេយជិត្រតូវបនHមឃត់62។

ែផនកទី៣ លកណៈវិនិចឆ័យែដលមល6្ឋ នកង

៣.១. លកណៈវិនិច័ឆយសងគម

ករបេងើកតនេយបយ្របក់ែខ

កថខណ្ឌ ទី៣ ៃនម្រǂ១០៧ ៃនចបប់សី្ដពីករងរ ែដល្រសបǂមម្រតស

៣ៃនអនុសញញ េលខ ១៣១ សី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់អងគករអន្តរជតិខងករងរ

(ILO) ឆន ំ១៩៧០ កំណត់ថ ធតុផJំែដល្រតូវយកមកគណន្របក់ឈួនលអបបបរម

59 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១០៦

60 រដ្ឋធមមនុញ ម្រǂ ៣១, ១៣ កកកñ ២០០៤

61 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១២

62 ចបប់ករងរ, េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧, ម្រǂ ១០៦ េសចកី្ដបងគ ប់Aជញ កb្ដ ល ១៤/០៤ និង

១៨៥/១២(២)

្រតូវមនយ៉ ងេHចbស់កǂ្ត ធំៗពីរគឺ កǂ្ត សងគម និង កǂ្ត េសដ្ឋកិចច។

កុនងលកខណៈវន

ិច័ឆយសងគម្រតូវេមើលេទេលើចំណុ ចសំខន់ៗ៣គឺ bថ នភព្រគួbរ អ្រǂអតិផរb

និង ករចំbយកុនងកររស់េន។ ǂមរយៈទិដ្ឋភពៃនសងគមបចុចបបនន

េយើងAចេមើលេឃើញថលំហូរៃនអនកវនិេយគែដលចូល មក

េធើ្វករវន

ិេយគេនកុនង្របេទសកមុពជេយើងភគេ្រចើន គឺវន

ិេយគកុនងវស

័យaយនភណ

ទនឹទមនឹងេនះែដរអនកវនិេយគភគេ្រចើនជជនជតិចន។ិ

ពិត្របកដbស់ករចូលមកេបើក្រកុមហ៊ុនេនេ្រក

្រសុកែដលមិនែមនជ្របេទសៃនសញជ តិកំេណើ តផទ ល់ខួ្លន aពិតជមនភពលំបកលំបិនជខ្ល ំង

េហើយអី្វែដលសំខន់បំផុតខ្វះពុំបន ែដលអនកវនិេយគភគេ្រចើនជួប្របទះេនះ

គឺករទំនក់ទំនងែដលករទក់ទងេនះេទនឹងភbែដល្រតូវេ្របើ្របស់ចំបច់ជ្របចំៃថង។

េទះបីជជួលបុគគលិក

ែដលជជនជតិៃន្របេទសែដលេយើងបនេបើក្រកុមហ៊ុនaមនភពងយ្រសួលជង ទំងករេ្រជើស

េរស

និង ្របក់ឈួនលទបជ

ងករជួលបុគគលិកែដលមនសញជ តដូចគន េទនឺងអនកវន

ិេយគក៏េñយចុះ ក៏អនក វន

ិេយគភគេ្រចើន

ែតងែតមនជួលនូវកមមករែដលជជនជតិដូចពួកេគេដើមបីមនភព ងយ្រសួលកុនងករទំនក់ទំនងករងរជពិេសសគឺភbនិយយែតម្ដង

េហើយកមមករបរេទសភគេ្រចើន មនតំែណងខពស់ជងកមមករជតិរបស់េយើង។ មកដល់្រតង់េនះaបនលិចេឡើងនូវសំណួ រមួយេចទ សួរថេហតុអី្វបនជកមមករជតិ និង

កមមករបរេទសទទួលបន្របក់ឈួនលកុនងតៃម្លខុសគន ? ចេមើ្លយ ងយៗែដលAចេឆើ្លយតបនឹង សំនួរេនះបនគឺ ចំេណះដឹង ជំនញ និង

ករទុកចិត្តជកǂ្ត ចមបងែដលេធើ្វឲយមនករែបងែចងែបបេនះ។

េបើេយើងងកមកេមើលពីចំេណះជំនញរaងកមមករបរេទស និង កមមករជតិ

េយើងAចនិយយបនថជំនញរបស់កមមករជតិនូវមនកំរតេបើេធៀបេទនឹងកមមករបរេទសរបស់េគ

េទើបកមមករជតិ ទទួលបន ្របក់ឈួនលទបជងែបបេនះ។ ទក់ទិនេទនឹងសមតថភពករងរេនះ

េទះបីជកមមករែខមរេយើងមនសមតថភពខពស់េសើមនឹងកមមករបរេទសក៏េñយ

ក៏និេយជកផ្ដល់្របក់ែខដល់កមមករបរេទស េ្រចើនជង ែខមរែដរ េñយbរែតអនកវន

ិេយគទុនកុនង

្របេទសកមុពជេយើងភគេ្រចើនជជនជតិបរេទស ដូេចនះេហើយពួកេគែតងែតឲយតៃម្លេទេលើជនជតិ

ពួកេគជងជនជតិែខមរេយើង េហើយម៉យងេទៀតនិេយជក ក៏ដូចជអនកវនិេយគទនបរេុ ទសទំងេនះ

ក៏មនេសចកី្ដទុកចិត្តេលើសមតថភពករងរកមមករបរេទស ជងកមមករែខមរែដរ

ែដលទំងេនះគឺជផលវបកយ៉ ងធងន់ធងរចំេពះកមមករែខមរ។ េñយេមើលេឃើញថ បងៗកមមករនិេយជិតជួប្របទះេនbថ នភព្រគួbរែដលមនភពលំបនលំបិនខ្ល ំង

េទើបជំរុញឲយពួកគត់ចំbក់្រសុកមកេធើ្វករងរេដើមបីផគត់ផគង់នូវជីវភព្រគួbរ។

េហើយេñយេមើលេឃើញថ កំេណើ នៃនអ្រǂអតិផរbមនករេកើនេឡើយ គឺទំនិញមនតៃម្លៃថ្លចំែណកឯតៃម្លៃនទឹក្របក់បន តៃម្លទបជង

េទើបេធើ្វឲយជួបនូវផលវបកចំេពះកមមករនិេយជិត។

នឹងេមើលេទេលើករចំbយកុនងជីវភព្របចំៃថងរបស់ពួកគត់និងមនបក្រbយេនកុនងចំណុ ច៣.១.

២ ខងេ្រកមេនះផងែដរ។

៣.១.១ និយមន័យៃនត្រមូវករ

ត្រមូវករ ជទំនក់ទំនងផុទយគន រaងៃថ្លទំនិញXមួយេទនិងបរមណទំនិញXេនះែដលអនក ទិញចង់ និង មនលទធភពទិញកុនងរយៈេពលមួយជកំណត់េñយលកខខ័ណ្ឌ ដៃទេទៀតមិនែ្រប្របួល។ ចបប់ត្រមូវករបនែចងថ ្របសិនេបើកǂ្ត ដៃទេទៀតេនេថរដែដល

េហើយៃថ្លទំនិញXមួយេកើនេឡើងនំឲយបរមណទំនិញXេនះថយចុះនិង្រចសមកវញ

៣.១.២ ករǏយតៃម្លៃនត្រមូវករ

63។

ǂមរយៈលំហូរចូលមកៃនអនកវន

ិេយគទុនបរេទស ែដលបនមកវន

ិេយគេនកុនង្របេទស

កមុពជ េទើបេធើ្វឲយ្របេទសេនះេពរេពញេទេñយករេ្រជើសេរសបុគគលិក និង ករñក់ពកយេធើ្វករ

ែដលេនះបញជ ក់បនថត្រមូវករករងរេកើនេឡើង។ េបើេទះបីជត្រមូវករមនេ្រចើនែដលAចេធើ្វឲយ

ជីវភព្របជជនកមុពជមនករ្របេសើរេឡើងបនិ្តចក៏េñយ ក៏មនជួបនូវឧបសគគខ្លះកុនងជីវភព្របចំៃថងរបស់ពួកេគ។

េបើងកមកេមើលពីករចយaយ្របចំៃថងរបស់កមមករនិេយជិតមួយចំនួនវញមិន

សមម្រតជមួយនឹង្របក់ឈួនលែដលទទួលបនកុនងមួយែខករងរេទ។ េñយកមមករនិេយជិតខ្លះ

្រតូវចំbក្រសុកមកេធើ្វករងរេនឆង យផទះ ដូចេនះ្របក់ឈួនលែដលទទួលបន្រតូវចំbយេទេលើ ឈួនលផទះ ចំbយេទេលើមូ្ហបAHរ្របចំៃថង ៃថ្លទឹកេភើ្លង និង ចំbយេទេលើករេធើ្វដំេណើ រ េនះេបើ

63

https://l.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Febooks.libraryrule.com%2Fimages%2Fpdf_file_item%2F1484 ecc5902d3210a6829081388820cf.pdf%3Ffbclid%3DIwAR2a0xxuxMjOi958p3RpQ6vKKAwyQO6t2O78‐ gT5v01YwgEe3h3q4lIRWDo&h=AT2yx‐WFDJQVGeKu2Jx3fdfjhHaF753ay0Mk5LWqv8_C4jmmxJo‐i4c6mjhJLu‐ WfEVerio71TVC3sU2Y_Nj5WXgIL6n548045fgY7SvCXfkW5UroGRgqibNQ5NOBdyYR99KfQ

េយងǂមករសមភ សន៍រaងកមមករនិេយជិតៃនេbងច្រកសិបបកមមកត់េដរកូនែខមរ ែដលមនទីǂំង

េនភូមិៃ្រព្រពីង សងក ត់េចមេច ខណ្ឌ េពធិ៍ែសនជ័យ bជធនីភំនេពញ េñយគត់បនេរៀបbប់ថ កុនង១ែខគត់្រតូវចំbយេទេលើៃថ្លផទះចំនួន៤០$-៥០$ ចំែណកៃថ្លទឹកេភើ្លងវញចំនួន ១៥$-២០$

ឯកុនងករ េធើ្វដំេណើ រវញ

គត់Aចេ្រជើសេរសយកgនជួលស្រមប់ដឹកកមមករេទមក

ែដល្រតូវចំbយយ៉ ង តិច១០$កុនងមួយែខ េហើយចុងេ្រកយេនះ គឺAHរ្របចំៃថងរបស់ពួកគត់ជមធយម្រតូវចំbយលុយចំនួន៧០០០៛ េទ៨០០០៛

េបើគិតជសរុបកុនងមួយែខពួកគត់្រតូវចំbយសរប

្របមណជង ២១០០០០៛ េទ ២៤០០០០៛

េនះមិនbប់បញូច លនូវសមភ រៈស្រមប់តុបែតងលំអែដលកមមករនិេយជិត

ជនរ្រតូវករេ្របើ្របស់ជ្របចំផង។ ដូចេនះ េយើងAចេមើលេឃើញេហើយថ្របក់ចំនូលែដលកមមករ

និេយជិតទទួលបនកុនងមួយែខៗេនះaសឹងែតគម នសល់េនះេទ bមួយ្រតូវេផើញេទឲយអនកផទះេនឯ

្រសុកកំេណើ ត bមួយ្រតូវករចំbយផទ ល់ខួ្លនេទៀត។ ចំែណកឯៃថ្លទំនិញក៏មនភពេកើនេឡើងបែនថមេទៀតេទើបេធើ្វឲយកមមករនិេយជិតមនករលំបកកុនងករ ចយaយ។

៣.២. លកណៈវិនិចឆ័យេសដ្ឋកិចច

េយើងបនដឹងេហើយថករកំណត់្របក់ែខរបស់កមមករនិេយជិតគឺ្រតូវពឹងែផ្អកេទេលើកǂ្ត ២

គឺកǂ្ត សងគម និង កǂ្ត េសដ្ឋកិចច ដូេចនះេហើយ្រកសួងករងរ និងបណុ្ដ ះបb្ដ លវជ

ជ ជីវៈែដលទទួល

បនុទកករងរ េ្រកពីសិកǜេទេលើលកខណៈវន

ិច័ឆយសងគមេហើយ ក៏្រតូវវភ

គេទេលើលកខណៈវន

ិច័ឆយ

េសដ្ឋកិចចែដរ េដើមបីបេងើកតនូវនេយបយ្របក់ែខ។

៣.២.១ @ថ នភពេសដ្ឋកិចច្របេទសកមុពជ

្របេទសកមុពជ គឺជ្របេទសកំពុងអភិវឌƌន៍ែដលសិតកុនងក្រមិតទប េហើយជីវភពរស់េន របស់្របជពលរដ្ឋមួយចំនួនធំក៏កំពុងមនភពលំបក េñយbរកង្វះខតករងរ ក៏ដូចជភពមិន

្រគប់្រគន់ៃន្របក់ឈួនលែដលពួកេគទទួលបន។ ក៏ប៉ុែន្តទនឹទមនឹងភពអន់ថយេនះ bជរñ្ឋ ភិបល កមុពជក៏បនពយយមb្ដ រេសដ្ឋកិចចៃន្របេទសកមុជឲយេជៀសផុតពីភព្រកី្រកេនះែដរ េñយជក់

ែសង េនឆន ំ ២០១២ អ្រǂភព្រក្រកបនី ធ្ល កចះដល់ុ់ ១៨.៦% េពលគឺធ្ល ក់ចះុ ១.៩% េធៀបនឹង

អ្រǂភព្រកី្រកកុនងឆន ំ ២០១១។ ម៉យងេទៀត កបលម៉ សីុនចំបងកុនងករជំរុញកំេណើ នេសដ្ឋកិចចកមុពជ

គឺ វស័យកតេដរសេម់ ្លȣកបពក់ំ េហើយកǂ្ត ជ្រមុញកំេណើ នេសដ្ឋកចចិ សំខន់បផុំ តលñប់ំ ទ២ី គឺ

វស័យសំណង់។ ចំេពះវស័យកត់េដរសេម្លȣកបំពកបនរក់ ចេ្រមើនពីមយួ ឆន ំេទមួយឆន ំចំននួ

១៤.១ ភគរយគិតចប់ពីពក់កb្ដ លឆន ំ ២០១៤ មក។ រឯវស័យសំណង់ និង

វស័យេសaកមមក៏មនសនុទះេកើនេឡើងែដរ

េទះបីជអ្រǂកំេណើ នៃនករមកដល់ៃនេភញȣវេទសចរណ៍ មនេលបȠនយឺតេធៀបនឹងឆន ំ ២០១៣

៥.២% ក៏េñយ64។ មិនែតប៉ុេb្ណ ះ ដូចែដលបនេរៀបbប់ខងេលើគឺក្រមិតផលិតផលដុលកុនង្រសុក

(GDP) េនកមុពជមនករេកើនេឡើង ជលំñប់ពីមួយឆន ំេទមួយឆន ំ

េហើយករេកើនេឡើងេនះែផ្អកេទេលើកំេណើ នៃនវស

័យaយនភ័ណ្ឌ និងកត់េដរ វស

័យេសaកមម និង

វស័យកសិកមម ្រពមទំងករេកើនេឡើងនូវត្រមវករកុនង្រសុក និង ករនំេចញេទេ្រក្របេទស។

ឧទហរណ៍ ៖ េនកុនងឆន ំ ២០១២ េសដ្ឋកិចច្របេទសកមុពជបនេកើនេឡើង ៧.៣%

ែដលេធើ្វឲយក្រមិតផលិតផលដុលកុនង្រសុក (GDP) កុនងឆន ំេនះេកើនដល់

១៤,០៥០bនដុb្ល រAេមរក

េហើយវស

័យែដលចូលរួមចំែនកកុនងករេកើនេឡើងេនះ

គឺមនវស

័យេសaកមម ៤១%, វស

័យaយនភ័ណ្ឌ និង កត់េដរ ៣២% និង វស

័យកសិកមម ២៧%។

ចំេពះវស

័យaយនភណ្ឌ និង កត់េដរេនកុនងឆន ំ ២០១២

មនករនំេចញេទេ្រក្របេទសេ្រចើនជងេគរហូតេទដល់ ៧២% ៃនករនំេចញសរុប

េហើយចំេពះករនំចូលែផនក aយនភណ្ឌ កត់េដរ និងសេម្លȣកបំពក់េនះក៏មនក្រមិតខពស់ជងែផនកដៃទេទៀតែដរ

េដើមបីបំេពញត្រមូវករ្របជជនកុនង្រសុក និង េ្របើ្របស់ជវតុថធតុេដើមេផJងៗ 65 ។ េ្រកពីេនះេទៀត

ក្រមិតៃនករនំេចញែផនកកត់េដរ និង សេម្លȣកបំពក់េនែតបន្តេកើនេឡើងរហូតដល់

ពក់កb្ដ លឆន ំ២០១៨ ចំនួន ១៦.១% ែដលេធើ្វឲយក្រមិតផលិតផលដុលកុនង្រសុក (GDP)

េធៀបនឹងឆន ំ២០១៧ បនេកើនេឡើង ៦.៨% 66 ។ ទនឹមនឹងករេកើនេឡើងែផនកេសដ្ឋកិចចេនះ

ក៏េធើ្វឲយ្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិតេកើនេឡើងដល់ ១៧០ដុb្ល រAេមរកកុនង១ែខ

េបើេធៀបនឹងឆន ំ ២០១៧ គឺេកើនេឡើង ១១%។

64 “ទំព័រសីព

ី្របេទសកមុពជនិងសូចនករសំខន់ៗ”,

https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/EAP/cambodia/Cambodia_EAP_Update- Oct2014_KH.pdf (ចូលទសJនៃថងទី១០ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

65 OECD, “Structural Policy Country Notes Cambodia” [េគលនេយបយតម្ល ភព្របេទសកមុពជ],

https://www.oecd.org/site/seao/Cambodia.pdf (ចូលទសJនៃថងទី១០ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

66 World Bank, “Recent Economic Developments and Outlook” [ករអភិវឌƌេសដ្ឋកិចចនិងទសJនវស័យថមីៗ],

https://www.worldbank.org/en/country/cambodia/publication/cambodia-economic-update-october-2018-recent- economic-developments-and-outlook (ចូលទសJនៃថងទី១០ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

៣.២.២ មូលេហតុែដលេធ្វើឲយ្របក់ឈល

អបបបរមេនកមុពជទបជង្របេទសដៃទ

េយើងបនេឃើញេហើយថេសដ្ឋកិចចៃន្របេទសកមុពជេយើង គឺមនសនុទះេកើនេឡើងខ្ល ំងពីមួយ ឆន ំេទមួយឆន ំ បុ៉ែន្ត្របសិនជេយើងេធើ្វករេ្របȣបេធៀបេទនឹង្របេទសកូេរខងតបូង

ែដលជ្របេទសអភិវឌƌ េយើងេឃើញថេសដ្ឋកិចចេយើងេនមនក្រមិតអន់ថយខ្ល ំង

េñយក្រមិតផលិតផលដុលកុនង្រសុក (GDP) េនកូេរខងតបូងកុនងឆន ំ ២០១៧ េសើនឹង

១,៥៣១,០០០bនដុb្ល រAេមរក

ែដលខពស់ជង GDP ្របេទសកមុពជខ្ល ំង េហើយចំែនកឯ

្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិតែផនកកត់េដរសេម្លȣកបំពក់ គឺេសើមនឹង ១,០៣២ដុb្ល រ Aេមរកកុនង១ែខ 67

ែដលខពស់ជង្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិតេនកមុពជេសើទែត១០ដង។ ម៉យងវញេទៀត

េបើេយើងេមើលេទក្រមិតផលិតផលជតិដុល (GNP)

រaង្របេទសទំងពីរក៏មនក្រមិតខុសគន ខ្ល ំងែដរ េñយ GNP េន្របេទសកមុពជគឺ ៦០,១២០ bនដុb្ល រAេមរកកុនងឆន ំ ២០១៧ រឯ្របេទសកូេរខង តបូងវញក្រមិត GNP គឺក្រមិតដល់េទ

១,៩៦៩,០០០bនដុb្ល រAេមរកិ

ែដលេនះបញជ ក់ឲយេឃើញថផលិតផលកមុពជែដលផលិតទំងកុនង និង

េ្រក្រសុកេនមនក្រមិតទបេនេឡើយេបើេធៀបេទនឹង

្របេទសកូេរខងតបូងែដលជ្របេទសអភិវឌƌ និង មនភពរកចេ្រមើនខ្ល ំងខងែផនកេសដ្ឋកិចច។ កǂ្ត ែដលេធើ្វឲយមនភពខុសគន ខ្ល ំងរaង្របេទសទំងពីរេនះ គឺមនដូចជកǂ្ត សុខភព ករសិកǜ វសមភពកុនងសងគម សនិ្តសុខសងគម ករជួញដូរនិងលំហូរហិរញញវតុថ និង និរន្តរភពេសដ្ឋកិចចសងគម។

ក. កǂ្ត សខភព

ស្រមប់្របេទសកមុពជអ្រǂមរណភពជមធយមេនAយុ ៦៩ឆន ំ េហើយេនកូេរខងតបូងេន Aយុ ៨២ឆន ំ េñយកុនងេនះអ្រǂមរណៈរបស់្រសីេនកមុពជគឺ ១៣៩នក់ កុនងចំេbម១០០០នក់ែដលេសើមនឹង១៣.៩% រឯអ្រǂមរណៈរបស់បុរសគឺ ២០៥នក់ កុនងចំេbម១០០០នក់ែដលេសើមនឹង២០.៥%។ ប៉ុែន្តស្រមប់េន្របេទសកូេរខងតបូងវញិ

អ្រǂមរណៈរបស់្រសីគ

ឺ ៣៧នក់កុនងចំេbម ១០០០នក់ែដលេសើមនឹង៣.៧% រឯបុរសវញ

67 ILO, “Minimum Wages in the Global Garment Industry”

[្របក់ឈួនលអបបបរមេនកុនងវស

័យឧសǜហកមមកត់េដរសកល]https://www.ilo.org/asia/info/research-and-

data/WCMS_317002/lang--en/index.htm (ចូលទសJនៃថងទី១០ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

អ្រǂមរណៈគឺ ៨៦នក់កុនងចំេbម ១០០០នក់ែដលេសើមនឹង៨.៦%។ េ្រកពីេនះេទៀត ស្រមប់អ្រǂកុមរេ្រកមAយុ ៥ឆន ំែដលខ្វះជីវជតិ និង

លូតbស់មិនបនលរ្អ aង្របេទសទំងពីរក៏មនភពខុសគន ខ្ល ំងែដរ

េñយភគរយេន្របេទសកមុពជគឺ ៣២.៤% ប៉ុែន្តេនកូេរខងតបូងែត ២.៥% ប៉ុេb្ណ ះ។ កǂ្ត ទំងេនះេហើយ ែដលបញជ ក់ពីបញ្ហ សុខភពរបស់្របជជនកមុពជេយើង

ែដលជេហតុេធើ្វឲយ្របជជនេយើងមួយចំនួនធំមនសុខភពពំុរងមំ និង

េធើ្វឲយសមតថភពករងរេខǜយ េហើយទទួលបននូវ្របក់ឈួនលមិន្រគប់្រគន់68។

ខ. កǂ្ត ករសកǜ

េន្របេទសកមុពជ េបើេយើងេមើលេទរយៈេពលែដល្របជជនបនទទួលករសិកǜជមធយម ចំនួន ១២ឆន ំ ែដលកុនងេនះេយើងសេងកតេឃើញថ្របជជនមួយចំនួនធំភគេ្រចើនេនǂមជនបទ គឺពុំបនទទួលករសិកǜបន្តេនមHវទយល័យេទ េñយbរែតbថ នភព្រគួbរពំុមនលទធភព

្រគប់្រគន់ស្រមប់ករចំនយៃថ្លសិកǜ េហើយបុគគលទំងេនះក៏្រតូវេចញេទ្របកបរបរស្រមប់ជួយ

្រគួbរទំងពំុមននូវចំេណះជំនញ្រគប់្រគន់។ ប៉ុែន្តេបើេយើងេមើលេទ្របេទសកូេរខងតបូងវញិ

្របជជនេគទទួលបនករសិកǜជមធយមរយៈេពល ១៦.៥ឆន ំ ែដលទិននន័យេនះបញជ ក់ឲយេឃើញថ

្របជជនេគភគេ្រចើនបនបញច ប់ករសិកǜថន ក់បរញញ ប្រត ែដលមនន័យថពួកេគភគេ្រចើនមន

ចំេណះដឹងខពស់ និងបនសិកǜជំនញចបស់bស់កុនងករេធើ្វករ ឬ ្របកបចិញច ឹមជីវតពួកេគ 69 ។

េយងǂមករេ្របȣបេធៀបរaង្របេទសកមុពជ និង កូេរខងតបូង បង្ហ ញឲយេឃើញថក្រមិតៃនករសិកǜរបស់្របជជនែខមរភគេ្រចើនេនមនក្រមិតេនេឡើយ

ជពិេសសស្រមប់កមមករǂមេbងច្រក សហ្រគសមួយចំនួន គឺពួកគត់ពុំបនសិកǜជំនញចបស់bស់េនះេទ

ែដលជេហតុេធើ្វឲយពួកគត់ទទួលបន្របក់ែខតិចជងអនកមនជំនញចបស់ និង មិនAចផគត់ផគង់ជីវភព្រគប់្រគន់។

គ. កǂ្ត វិសមភពកងសងគម

វសមភពេនកុនងសងគម គឺជកǂ្ត ែដលេធើ្វឲយមនុសJមនសិទិធពំុេសើមគន ទំងេនកុនងវស

័យករ

សិកǜ និង វស

័យករងរ។ វសមភពេនកុនងវស

័យករសិកǜ

68 UNDP, “Human Development Indicators in Cambodia” [សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកមុពជ], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KHM (ចូលទសJនៃថងទី១២ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

69 ដូច៦៧

គឺដូចជភពខុសគន រaងករសិកǜេនbbរដ្ឋ និង bbឯកជន

េñយេនǂមbbឯកជនែដលសិសJ្រតូវេរៀនបង់លុយភគ

េ្រចើនមននូវសមភ រៈសិកǜេ្រចើនជងbbរដ្ឋែដលេរៀនមិនបង់លុយ េហើយចំេពះbbរដ្ឋវញិ

េបើសិនជសិសJចង់េរៀនគួរេ្រកេម៉ ងបែនថមគឺ្រតូវែតបង់លុយស្រមប់ៃថ្លេរៀនគួរ ដូេចនះទំងអស់េនះ

េហើយែដលេធើ្វឲយមនភពមិនេសើមគន េនកុនងសងគមេñយសិសJែដលគម នសមតថភពបង់ៃថ្លសិកǜ មនឳកសកុនងករទទួលបននូវចំេណះដឹងបែនថមដូចសិសJែដលមនសមតថភពបង់ៃថ្លសិកǜ 70 ។

េñយbរកǂ្ត េនះេហើយ ែដលេធើ្វឲយមននូវវសមភព្របក់ែខ មនន័យថរaងអនកមន និង អនក្រក មនគម្ល តខ្ល ំង គឺអនកខ្លះទទួលបននូវ្របក់េ្រចើន រឯអនកខ្លះេទៀតទទួលបន្របក់ែខតិចខ្ល ំងេសើរែត

ចិញច ឹមខួ្លនឯងមិនរស់។

ឃ. កǂ្ត សន្តិសខសងគម

កǂ្ត សនិ្តសុខសងគម គឺជែផនកមួយដ៏សំខន់ស្រមប់វស័យេសដ្ឋកចចិ េñយេសដ្ឋកិចចAចនងឹ

េកើន ឬ ថយA្រស័យេលើសនិ្តសុខសងគមៃន្របេទសេនះមនេសថរភពែដរឬេទ។ ឧទហរណ៍ ៖

េបើសិនជ្របេទសមួយមនេសថរភពែផនកសនិ្តសុខសងគម េនះនឹងមនអនកវនិេយគទនជេ្រចនមើុ ក

បb្ដ ក់ទុនេនកុនង្របេទសេនះ េហើយេសដ្ឋកិចចៃន្របេទសេនះនឹងរកចេ្រមើន ចំែណកឯកៃ្រម្របក់ ឈួនលជមធយមេន្របេទសេនះក៏េកើនេឡើងែដរ។ ប៉ុែន្ត

េបើសិនជbថ នភពសនិ្តសុខសងគមេន្របេទសេនះអេសរភព ឬមនភពវកវរកុនងសងគម

េនះេសដ្ឋកិចចជតិៃន្របេទសេនះនឹងធ្ល ក់ចុះ

េហើយក្រមិត្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិតក៏ធ្ល ក់ចុះែដរ។ ជក់ែស្ដងេបើេយើងេមើលេទ

សនិ្តសុខសងគមៃន្របេទសកមុពជវញ េឃើញថអ្រǂមនុសJឃតគេសមើឺ នឹង ១.៨ េñយេនកុនងេនះ

អ្រǂមនុសJែដលគម នផទះសែមបងគិតជមធយមកុនង១ឆន ំគឺ ៣៥៦នក់កុនងចំេbម១bននក់ និង អ្រǂជនេភៀសខួ្លនគឺចំនួន ១២,២០០នក់កុនង១ឆន ំ 71 ។

ប៉ុែន្តេបើេយើងេមើលេទ្របេទសកូេរខងតបូងវញ

េឃើញថអ្រǂមនុសJឃតគឺេសើន

ឹង ០.៧

េñយកុនងេនះអ្រǂមនុសJែដលគម នផទះសែមបង គិតជមធយមកុនង១ឆន ំគឺ្រតឹមែត

70 Antoine, “Inequality in Education” [វសមភពេនកុនងវស

័យសិកǜ],

https://inequalityproject.wordpress.com/inequality-in-education/?fbclid=IwAR0_4I5dZo518- 6gvqhaCqQBKTtdoGZ4y4wIuFC5foLmedekVLmBtGvVyM4 (ចូលទសJនៃថងទី១២ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

71 UNDP, “Human Development Indicators in Cambodia” [សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកមុពជ],

http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KHM (ចូលទសJនៃថងទី១២ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

៥នក់កុនងចំេbម១bននក់បុ៉េb្ណ ះ 72 ។ េយងǂមអ្រǂែដល

េរៀបbប់ខងេលើបញជ ក់ឲយេឃើញថ

្របេទសកមុពជេយើងពុំសូវមនេសរភពខងសនិ្តសុខសងគមេនះេទ េñយbរែតអ្រǂមនុសJឃត និង មនុសJែដលគម នផទះសែមបងខពស់េបើេធៀបេទនឹង្របេទសែដលអភិវឌƌខ្ល ំងខងែផនកេសដ្ឋកិចច

េនះបញជ ក់ថ្របេទសកមុពជពុំទន់រកចេ្រមើនខ្ល ំងខង ែផនកេសដ្ឋកិចចេនះេទ

េñយbរអនកវនិេយគទុនខះមិ្ល នសវមនទនុំូ កចិតេល្របើ្ត េទសេយងេនេឡើើ យ

ែដលជេហតុេធើ្វឲយក្រមិត្របក់ឈួនលអបបបរមេនមនចំនួនទប។

ង. កǂ្ត ករជួញដូរ និង លហ

ូរហរញញ វតថុ

ករេកើនេឡើង ឬ ករថយចុះៃនេសដ្ឋកិចចគឺaA្រស័យេទេលើកǂ្ត េ្រចើន េហើយកុនងេនះែដរ កǂ្ត ចមបងែដលេធើ្វឲយមនបែ្រមប្រមួលេសដ្ឋកិចចេនះគឺកǂ្ត ជួញដូរ េñយេធើ្វករនំេចញទំនិញេទ

េ្រក្របេទស ឬ នំចូលទំនិញពីេ្រក្របេទសមកបំេពញត្រមូវករកុនង្រសុក េហើយ្រពមទំងកǂ្ត លំហូរ

ហិរញញវតុថេñយករវន

ិេយគទុនសំbកអនកវន

ិេយគទំងកុនង និង េ្រក្រសុក។ ម៉យងេទៀត

េបើសិនជមនករេកើនេឡើងនូវកǂ្ត ទំងពីរេនះ េ្រកពីេធើ្វឲយេសដ្ឋកិចចេកើនេឡើងេហើយ

aក៏េធើ្វឲយ្របក់ឈួនល របស់កមមករនិេយជិតេកើនេឡើងែដរ។ មិនែតប៉ុេb្ណ ះ

ករែដលមនអនកវនិេយគមកបb្ដ ក់ទនុ គឺបេងតនកើ ូវមុខរបរដល់្របជជនែខមរឲយមនករងរេធើ

េហើយេជៀសផុតពីភព្រកី្រក។ បុ៉ែន្ត្របសិនេបើ ្របេទសមួយពុំសូវមនសនុទះខងករជួញដូរ និង លំហូរហិរញញវតុថេនះេទ ្របេទសេនះគឺពុំសូវមនសនុទះខងេសដ្ឋកិចចេទ

េហើយឳកសករងរស្រមប់្របជជនក៏មិនសូវមនេ្រចើនែដរ។

ច. និរន្តរភពេសដ្ឋកិចចសងគម

េយើងបនដឹងេហើយថ េសដ្ឋកិចចៃន្របេទសមួយរកចេ្រមើន គឺA្រស័យេទេលើសមតថភពករសិកǜ ករេចះដឹងរបស់្របជពលរដ្ឋ

ក៏ដូចជលទធភពករងររបស់កមមករនិេយជិតទំង្រគប់វស័យ ផងែដរ។ េបើសិនជ្របេទសេនះ

កមមករនិេយជិតមនលទធភពករងរខពស់ េនះអ្រǂៃន្របក់ឈួនល របស់ពួកេគក៏ខពស់ែដរ។ ជក់ែស្ដង េបើេយើងេធើ្វករេ្របȣបេធៀបនិរន្តរភពេសដ្ឋកិចចសងគមរaង្របេទស កមុពជ និង

72 UNDP, “Human Development Indicators in South Korea ” [សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកូេរខងតបូង], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KOR (ចូលទសJនៃថងទី១២ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

្របេទសកូេរខងតបូង េយើងេឃើញថ ភគរយៃនកម្ល ំងពលករជំនញេនកមុពជគឺេសើមនឹង

៩.៧%ៃនកម្ល ំងពលករសរុប 73 រឯ

្របេទសកូេរខងតបូងវញ

ភគរយៃនកម្ល ំងពលករជំនញគឺេសើមនឹង

៨៤.៦%ៃនកម្ល ំងពលករសរុប 74 ។ ǂមរយៈទិននន័យខងេលើេនះ បញជ ក់ឲយេឃើញថអ្រǂៃនកមមករ និេយជិតែដលមនជំនញេនមនតិច េហើយសមតថភពករងររបស់កមមករែខមរេនមនក្រមិត

ែដលេនះេហើយជេហតុែដលេធើ្វឲយកមមករនិេយជិតេនកមុពជទទួលបននូវ្របក់ឈួនលទប និងមិនAច បំេពញនូវត្រមូវករ្របចំៃថង្រគប់្រគន់។

សរបមកភព្រគប់្រគន់ ឬ ភពខ្វះខតៃន្របក់ឈួនលរបស់កមមករនិេយជិត គឺA្រស័យេទ

េលើbថ នភពេសដ្ឋកិចច និងសងគមៃន្របេទសេនះ េហើយេដើមបីឲយអ្រǂៃន្របក់ឈួនលរបស់កមមករ និេយជិតេកើនេឡើងសម្រសបេទនឹងត្រមូវករ្របចំៃថងរបស់ពួកេគ េយើងទំងអស់គន ្រតូវែតេធើ្វករ

ព្រងឹងនូវកǂ្ត ទំង៦ដូចែដលបនេរៀបbប់ខងេលើេនះ។

73 UNDP, “Human Development Indicators in Cambodia” [សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកមុពជ], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KHM (ចូលទសJនៃថងទី១២ ឧសភ ឆន ំ២០១៩)

74 UNDP, “Human Development Indicators in South Korea ” [សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកូេរខងតបូង], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KOR

េសចកីសននិ6្ឋ ន និង

អនុ@សន៍

េសចកីសននិ6្ឋ ន

3

ឆ្លងǂមករសិកǜអស់រយៈេពល ៤ឆន ំ និងǂមករសិកǜ្រbវ្រជវរយៈេពល

២ែខចំេពះករសរេសរbរbេនះ

េយើងេឃើញថករសិកǜអំពីភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ែខរបស់កមមករនិេយជិត គឺពិតជមនbរៈសំខន់bស់ស្រមប់កមមករ្រគប់រូបមិនថេន្របេទសកមុពជ ឬ

្របេទសដៃទេនះេទ។ ម៉យងេទៀត

ករសិកǜអំពី្របធនបទេនះគឺជួយករពរអតថ្របេយជន៍ដល់កមមករនិេយជិតែដល

ទទួលរងនូវភពអយុតិ្តធម៌ទក់ទិននឹងករេកង្របវញច ្របក់ែខពីសbកនិំ េយជក។ ដចេូ នះេហើយ

េទើបចបប់ករងរបេងើកតេឡើងេñយមនកំណត់នូវ្របក់ឈួនលអបបបរម េដើមបីករពរកមមករនិេយ ជិតឲយេជៀសពីករទទួល្របក់ែខទបជងចបប់កំណត់ ្រពមទំងកំណត់ពីែដនកំណត់សិទិធរបស់

និេយជក និង និេយជិត។ មិនែតប៉ុេb្ណ ះ ករសិកǜ្របធនបទេនះក៏េដើមបីែស្វងយល់បែនថមឲយកន់

ែតចបស់អំពី្របេភទៃន្របក់ឈួនល

និងកǂ្ត bខ្លះែដលេធើ្វឲយ្របក់ឈួនលេយើងទបេñយមិន្រគប់្រគន់កុនងករបំេពញត្រមូវករ្របចំៃថង

។

ទនឹទមនឹងេនះែដរ ករកំណត់្របក់ឈួនលេនកមុពជគឺA្រស័យេទេលើកǂ្ត ២ សំខន់ៗគឺ កǂ្ត សងគម និង កǂ្ត េសដ្ឋកិចច

េñយកǂ្ត សងគមគឺេគកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមយ៉ ងbឲយសម្រសបេទនឹងត្រមូវករចំបច់ស

្រមប់ជីវភព្របចំៃថង ដូចជករចយaយស្រមប់មូ្ហបAHរ ករសិកǜេរៀនសូ្រត ករចំនយេលើៃថ្លទឹកេភើ្លង និងករចំនយេផJងៗេទៀត រឯកǂ្ត េសដ្ឋកិចចគឺេគេមើលេទេលើ

bថ នភពបចុចបបននៃន្របេទសេនះ

េñយ្របក់ឈួនលករងរនឹងេកើនេឡើង្របសិនេបើេសដ្ឋកិចចជតិរកចេ្រមើន ក៏ប៉ុែន្ត្របសិនេបើេសដ្ឋកិចចជតិធ្ល ក់ចុះ េនះនឹងេធើ្វឲយ្របក់ឈួនលករងរថយចុះែដរ។ េñយ ែឡក ǂមរយៈករ្រbវ្រជវសេងកតេឃើញថកំេណើ ន្របក់ឈួនលអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត

កុនងវស

័យaយនភណ្ឌ កត់េដរ និងផលិតែសបកេជើងមនករេកើនេឡើងជលំñប់ពីមួយឆន ំេទមួយឆន

េñយbរែតកំេណើ នែផនកេសដ្ឋកិចច បូករួមនឹងករេឡើងៃថ្លស្រមប់ករចំនយ្របចំៃថង។ ប៉ុែន្តថី្វតបិតែត្របក់ឈួនលកមមករមនករេកើនេឡើងជលំñប់ក៏េñយ

ក៏្របក់ឈួនលកមមករេន្របេទសកមុពជ េយើងមនក្រមិតទប និងមិន្រគប់្រគន់ស្រមប់ករចំនយេបើេធៀបេទនឹង្របេទសដៃទ េហើយកǂ្ត

សំខន់ៗែដលេធើ្វឲយមនភពមិន្រគប់្រគន់េនះមនដូចជកǂ្ត សុខភព ករសិកǜ វសមភពកុនង សងគម សនិ្តសុខសងគម ករជួញដូរនិងលំហូរហិរញញវតុថ និង និរន្តរភពសនិ្តសុខសងគម។

សរបេសចកី្ដមក េទះបីជǂមរយៈករ្រbវ្រជវេនះេឃើញនូវចំនុចខ្វះខតជេ្រចើនទក់ទង

នឹងក្រមិត្របក់ឈួនលេន្របេទសកមុពជ េñយaមនក្រមិតទបខ្ល ំងេបើេធៀបេទនឹង្របេទសដៃទ

េហើយaមិន្រគប់្រគន់ស្រមប់ករចំនយ្របចំៃថងរបស់កមមករនិេយជិតក៏េñយ ក៏េយើងAចរកេឃើញ ពីមូលេហតុៃនភពខ្វះខតេនះ

េហើយសិកǜពីមូលេហតុេនះេដើមបីែស្វងរកនូវដំេbះ្រbយក៏ដូចជវធនករយ៉ ងb

េដើមបីលុបបំបត់នូវភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ឈួនលេនះ និងជួយដល់កមមករនិេយជិតែដលមនភពខ្វះខតកុនងជីវភពរស់េន។

អនុ@សន៍

3

េ្រកយពីេធើ្វករសិកǜ្រbវ្រជវេលើ្របធនបទេនះរួចមក េយើងទទួលបននូវអនុbសន៍

សំខន់ៗ និងលៗជេ្រចើនទក់ទិននឹងភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ឈួនល ែដលជ្របេយជន៍កុនងករ ករពរកមមករនិេយជិតែដលមនភពខ្វះខតកុនងជីវភពរស់េនេñយbរែតមិនទទួលបន្របក់ ឈួនល្រគប់្រគន់ស្រមប់ផគត់ផគង់្រគួbរ។ ម៉យងេទៀត ករសិកǜ្រbវ្រជវអំពីភពមិន្រគប់្រគន់ៃន

្របក់ឈួនលេនះ ក៏ជជំនួយកុនងករែស្វងរកដំេbះ្រbយដល់កមមករនិេយជិតែដលទទួលបន

្របក់ឈួនលទបជងចបប់កំណត់។

េñយbរែតចបប់ករងរេន្របេទសកមុពជ បនបេងើកតេឡើងេñយយកគំរូǂមចបប់

ករងររបស់្របេទសបbង និងវេbធនកមខះពចបប់ី្លម ចស់ ដចេនះេហយចំើូ ណុ ចមយចំួ ននទក់ួ

ទងនឹង្របក់ឈួនលករងរពំុទន់មនករពនយល់ និងបក្រbយចបស់bស់េនេឡើយេទ

េហើយក៏េនភពខ្វះខតេ្រចើនែដលេធើ្វឲយករអនុវត្តេនមិនទន់េពញេលញេនេឡើយ។ ម៉យងេទៀត

ករ អនុវត្តចបប់ករងរេន្របេទសកមុពជេទេលើករេបើក្របក់ឈូនល

គឺេនមនវសមភពេនេឡើយ េñយbរេនកុនងវស

័យករងរ

ǂម្រគឹះbថ នមួយចំនួនឲយតៃម្លេទេលើកមមករបរេទសជងកមមករែខមរេបើេទះបីជកមមករែខមរមនសម

តថភពេសើមនឹងកមមករបរេទសក៏េñយ ក៏មច ស់វនិេយគទុនមួយ

ចំនួនHក់ដូចជមិនមនទំនុកចិត្តេលើកមមករែខមរ េñយbរេឃើញថអ្រǂករសិកǜរបស់្របជជន

ែខមរេយើងមនក្រមិតទប េហើយអ្រǂមនុសJែដលខ្វះជីវជតិ និងលូតbស់មិនសូវបនល្អខពស់ជ

ពិេសសេនǂមជនបទ េបើេធៀបេទនឹង្របេទសដៃទ ែដលេធើ្វឲយអនកវន កមមករែខមរពុំសូវមនសុខភពមំទំ។

ិេយគមួយចំនួនយល់ថ

េñយbរែតមនគំនិតអវជជមនពីសំbកអនកវនិេយគបរេទសេទេលសមតថើ ភពកមមករ

ែខមរេ្រចើន ែដលជេហតុេធើ្វឲយកមមករែខមរទទួលបននូវ្របក់ឈួនលមិន្រគប់្រគន់ េនះbជរñ្ឋ ភិបល

្រពមទំង្របជពលរដ្ឋែខមរ្រគប់រប្រតូវែតចូលរួមទំងអស់គន េធើ្វករែ្រប រកដំេbះ្រbយេធើ្វយ៉ ង bេដើមបីេធើ្វឲយេសដ្ឋកិចចជតិរកចេ្រមើន ែដលជ្រមុញឲយលុបបំបត់នូវភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់

ឈួនលរបស់កមមករនិេយជិត។ ដំេbះ្រbយេដើមបីលុបបំបត់ភពមិន្រគប់្រគន់ៃន្របក់ឈួនលមនដូចខងេ្រកម៖

• bជរñ្ឋ ភិបល្រតូវព្រងឹងេឡើងវញេទេលើវស័យអបរ់

ក៏ដូចជ្រគឹះbថ នសិកǜទំងេនទី្រកុង និងេនǂមបb្ដ េខត្ត ជពិេសសគឺេនǂមជនបទែដលñច់្រសយល ឆង យពីទី្រកុង

េñយេធើ្វយ៉ ងbផ្ដល់មេធយបយងយ្រសួលដល់ពួកេគេដើមបីេទ bbេរៀនសិកǜេរៀនសូ្រត ដូចជបេងើកតbbេរៀនឲយេ្រចើនេនǂមទីជនបទ

្រពមទំងបញូជ ន្រគូែដលមនគរេកសលយ និងមនសមតថភពខពស់េទបេ្រងȣន។ ម៉យងេទៀត េនǂមបb្ដ bbរដ្ឋគួរែតបែនថមនូវកែន្លងពិេbធន៍្រbវ្រជវ

ដូចេនbbឯកជនែដរ េដើមបីឲយសិសǜនុសិសJែដលសិកǜេន bbរដ្ឋមនឳកសបនពិេbធន៍ផទ ល់ǂមអី្វែដលពួកេគបនសិកǜ

ដូចជកុនងមុខវជ ឪពុកម្ដ យ

ជ គីមីវទយ ជេដើម។ េ្រកពីភរកិចចរបស់bជរñ្ឋ ភិបលេហើយ

ឬAbពយបលរបស់េកមង្រតូវែតឲយពួកេគចូលេរៀនេដើមបីទទួលយកនូវចំេនះដឹង ឲយបនេ្រចើន

េñយមិន្រតូវឲយពួកេគឈប់េរៀនេដើមបីេទេធើ្វកររកសីុជួយរកចំនូលចូល្រគួbរទំ ងមិន ទន់េរៀនចប់េនះេទ។

• ្របជជន្រតូវែតសិកǜែស្វងយល់ឲយបនេ្រចើនទក់ទងនឹងរបបAHរbែដលម

នជីវជតិ្រគប់្រគន់ និង លចំេពះសខភពុ ជពេសសេនǂមជនបទិ

គឺរបបAHររបស់ពួកេគមិនសូវល្អ និងមនអនម័យេនះេទ

ែដលជេហតុេធើ្វឲយសុខភព ចុះេខǜយងយរងជមឺ េហយ្រើ បជញ មិនសវaងៃវូ

និងនំឲយសមតថភពករងរអន់ ថយ។ ដូចេនះ

្របជជន្រគប់រូបគួរែតទទួលទននូវAHរbែដលល្អស្រមប់ សុខភព និងរស់េនឲយមនអនម័យ េដើមបីសុខភពល្អមំទំ និងAចបំេពញករងរ បនលេពញកម្ល ំង។

• bជរñ្ឋ ភិបល្រតូវែតព្រងឹងបែនថមទក់ទិនេននឹងបញ្ហ េសដ្ឋកិចចសងគម េñយ្រតូវ

លុបបំបត់ ឬ កត់បនថយឲយបនេ្រចើននូវករណី េចរកមម ឬ ករណី មនុសJឃតែដល

បងកនូវភពអសនិ្តសុខកុនងសងគម េធើ្វឲយអនកវន

ិេយគមិនH៊ នមកបb្ដ ក់ទុន េភញȣវ

េទសចរណ៍ មិនH៊ នមកកំbន្ត ែដលជេហតុេធើ្វឲយេសដ្ឋកិចចធ្ល ក់ចុះ េហើយ្របក់ ឈួនលកមមករក៏ធ្ល ក់ចុះែដរ។ ដូចេនះ្រតូវែតñក់ពិន័យឲយតឹងរងេទេលើជន្រប្រពឹត្ត

bមួយែដលបងកនូវភពអសនិ្តសុខដល់សងគម និង លុបបំបត់ឲយបនេ្រចើននូវ

អ្រǂមនុសJឃត និងេចរកមមកុនងសងគម។

• bជរñ្ឋ ភិបល្រតូវែតបណុ្ដ ះបb្ដ លនូវកមមករជំនញឲយបនេ្រចើន េñយbរែត

្របេទសកមុពជេយើងខ្វះនូវកមមករជំនញ

េនះរដ្ឋ្រតូវែតជំរុញឲយកមមករទំងអស់សិកǜបែនថមឲយមនជំនញខពស់។

• រដ្ឋ្រតូវែតបេងើកនករងរដល់កមមករែខមរឲយបនេ្រចើន េដើមបីឲយពួកេគមនករងរេធើ្វ និង Aចផគត់ផគង់ជីវភពបន។

ជចុងេ្រកយចំេពះទសJនៈវស័យករងរេនះ bជរñ្ឋ ភបលគរយកចិួិ ត្តទកñកេទេលើ់ុ

ផល្របេយជន៍របស់កមមករនិេយជិត េហើយ្រតូវឲយតៃម្លេទេលើសមតថភពករងររបស់កមមករែខមរ

្រពមទំងb្ដ រ្របេទសជតិយ៉ ងbឲយមនកររកចេ្រមើនខងេសដ្ឋកិចចជតិ និង មនសនិ្តសុខ សងគមល្អ ែដលជbព នេធើ្វឲយក្រមិត្របក់ឈួនលរបស់កមមករនិេយជិតកុនង្របេទសេកើនេឡើង។

ឯក@រេយង

ឯក@រេយង

3

ចបប់ និង លខ

ិតបទ6្ឋ នគតិយត

្តជតិ

• រដ្ឋធមមនុញញៃន្រពះbជbច្រកកមុពជឆន ំ១៩៩៣។

• ្រពះbជ្រកម េលខ ជស/រកម/០៣៩៧/០១, ១០ មកb ១៩៩៧ ្របកសឲយេ្របើ្របស់សី្ដពី ករងរ។

• bbចរសី្ដពី្របក់ឈួនលករងរយប់េចញេñយ្រកសួងករងរ, េលខ១៨៥ កប/សរ,

ៃថងទី១៤ ែខសីH ឆន ំ២០០៧។

• ្របកសសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតស្រមប់ឆន ំ២០១៩,

េលខ៤៦៥ ក.ប/្រប.ក.ខ.ល, ០៥ តុb ២០១៨។

• ្របកសសី្ដពីករេធើ្វករងរបែនថមេម៉ ងេ្រកពីថិរេវbធមមǂ, េលខ៨០ សកបយ, ចុះៃថងទី០១ ែខមីន ឆន ំ១៩៩៩។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ០៤១/១១ ក.ប/ស/ជ.ណ អំពីករផ្ដល់អតថ្របេយជន៍េផJងដល់កមមករនិេយជិត, ០៧ មីន ២០១១ ។

• ្របកសសី្ដពីករឈប់បុណយែដលមន្របក់ឈួនល, េលខ២៤៨ កប/្របក, ចុះៃថងទី២២

ែខតុb ឆន ំ២០១៤។

• ្របកសសី្ដពីករឈប់ស្រមកពិេសស, េលខ២៦៧ សកបយ, ១៤ តុb ២០០១។

• េសចកី្ដ្របកសពត៌មនសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនក

aយនភណ្ឌ កត់េដរ និង ផលិតែសបកេជើងេនកមុពជឆន ំ២០១៥, ១២ វច

ិឆក ២០១៤។

• ្របកសសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរ និងផលិតែសបកេជើងស្រមប់ឆន ំ២០១៧, ចុះៃថងទី២៩ ែខកញញ ឆន ំា២០១៦។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៦ សកអ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ០៣ មីន ឆន ំ១៩៩៧។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០១៧ សកបយ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ១៨ កកកñ ឆន ំ២០០០។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ៧៤៥

កកបវអំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ២៣ តុb ឆន ំ២០០៦។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៣២/០៨ កប/សជណ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ១៧ េមb ឆន ំ២០០៨។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៤៩/១០ កអ/សជណ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ០៩ កកកñ ឆន ំ២០១០។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ០៤១/១១ កប/សជណ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ០៧ មីន ឆន ំ២០១១។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ២០៦ កប/សជណ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ១៣ ធូន ឆន ំ២០១១។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ២៣០ កប/សជណ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ២៥ កកកñ ឆន ំ២០១២។

• េសចកី្ដជូនដំណឹ ងេលខ ១០៣ កប/សជណ

អំពី្របក់ឈួនលសុទធbធអបបបរមរបស់កមមករនិេយជិត, ០៩ េមb ឆន ំ២០១៣។

• ្របកសសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរសេម្លȣកបំពក់ និង ផលិតែសបកេជើង, េលខ៣១៧ កប/្របក, ចុះៃថងទី៣១ ែខធូន ឆន ំ២០១៣។

• ្របកសសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ

កត់េដរសេម្លȣកបំពក់ និង ផលិតែសបកេជើងឆន ំ២០១៦, េលខ ៤០៩/១៥ កប/្របក, ចុះៃថងទី០៨ ែខតុb ឆន ំ២០១៥។

• ្របកសសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរសេម្លȣកបំពក់ និង ផលិតែសបកេជើងឆន ំ២០១៨, េលខ ៣៩៦ កប/្របកខល, ចុះៃថងទី

០៥ ែខតុb ឆន ំ២០១៧។

• ្របកសសី្ដពីករកំណត់្របក់ឈួនលអបបបរមស្រមប់កមមករនិេយជិតែផនកaយនភណ្ឌ កត់េដរសេម្លȣកបំពក់ និង ផលិតែសបកេជើងឆន ំ២០១៩, េលខ ៤៦៥ កប/្របកខល, ចុះៃថងទី

០៥ តុb ឆន ំ២០១៨។

េសៀវេភ

• ពុទធbសនបណិ្ឌ ត, ១៩៦៧. វចននុ្រកមែខមរ. ភំនេពញ៖កមុពជ។

• ែហ៊ល ចំេរន

, ២០០៥. នីតិករងរ. ភំនេពញ៖ហូណន។

• ñែញល Aដល័រ និងេផJងេទៀត, ២០០៥. េសៀវេភែណនំអំពី

ចបប់សីព

េគហទំព័រ

ីករងរៃន្របេទសកមុពជស្រមប់វស

័យកត់េដរ. ភំនេពញ៖DESIGN GROUP។

• RFI សេម្លងពិភពេbក, ”កមមករកន់ែតេ្រចើនេធើ្វករតa៉តេមើ្លង្របក់ែខ១៦០ដុb្ល រ”, ចុះៃថងទី

២៦ ែខធូន ឆន ំ២០១៣, http://km.rfi.fr/employee-demonstration-around-cambodia

• ែខមរ bរក

,”្រកុមសហជីពAត់ ធន់ កំណត់្របក់ឈួនល១៧៧ដុb្ល រដល់កមមករ”,

https://khmersahrika.com/2015/06/21/%e1%9e%80%e1%9f%92%e1%9e%9a%e1%9 e%bb%e1%9e%98%e2%80%8b%e1%9e%9f%e1%9e%a0%e1%9e%87%e1%9e%b 8%e1%9e%96%e2%80%8b%e1%9e%9b%e1%9f%84%e1%9e%80-

%e1%9e%a2%e1%9e%b6%e1%9e%8f%e1%9f%8b-

%e1%9e%92%e1%9e%93%e1%9f%8b/

• “ទំព័រសីព

ី្របេទសកមុពជនិងសូចនករសំខន់ៗ”,

https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/EAP/cambodia/Cambod ia_EAP_Update-Oct2014_KH.pdf

• OECD, “Structural Policy Country Notes Cambodia”

[េគលនេយបយតម្ល ភព្របេទសកមុពជ], https://www.oecd.org/site/seao/Cambodia.pdf

• World Bank, “Recent Economic Developments and Outlook”

[ករអភិវឌƌេសដ្ឋកិចចនិងទសJនវស័យថីមៗ],

https://www.worldbank.org/en/country/cambodia/publication/cambodia-economic- update-october-2018-recent-economic-developments-and-outlook

• ILO, “Minimum Wages in the Global Garment Industry”

[្របក់ឈួនលអបបបរមេនកុនងវស

័យឧសǜហកមមកត់េដរសកល]

https://www.ilo.org/asia/info/research-and-data/WCMS_317002/lang--en/index.htm

• UNDP, “Human Development Indicators in Cambodia” [សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកមុពជ], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KHM

• Antoine, “Inequality in Education” [វសមភពេនកុនងវសិ

https://inequalityproject.wordpress.com/inequality-in-

័យសិកǜ],

education/?fbclid=IwAR0_4I5dZo518- 6gvqhaCqQBKTtdoGZ4y4wIuFC5foLmedekVLmBtGvVyM4

• UNDP, “Human Development Indicators in Cambodia”

[សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកមុពជ], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KHM

• UNDP, “Human Development Indicators in South Korea ”

[សូចនករអភិវឌƌមនុសJេនកូេរខងតបូង], http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/KOR

• ្រកសួងករងរ និងបណុ្ដ ះបb្ដ លវជជ ជីវៈ, “ករកំណត់្របក់ឈលអបបនួ បរមេនកមុពជ”,

http://www.mlvt.gov.kh/index.php?option=com_k2&view=item&id=644%3A%E1%9E% 80%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9E%80%E1%9F%86%E1%9E%8E%E1%9E%

8F%E1%9F%8B%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B

ឧបសមព័នធ

ចបប់រដ្ឋធមមនញ

ចបប់ករងរ

លខិតបទ6្ឋ នគតិយត