តាក់ខែងមឡើងមោយ សាស្ត្សាថ Nរយខែនាំ

សាកលវទ

ាលយភម

ិនន

ីតិសាស្ត្

និងវទ

ាសាស្ត្ស

្ដ្ឋកច្

របាយការណ៍ កមម្កិ ាបញ្ច ប់ការ្កិ ា

ការរគប់រគងការនសច្ញអងករសៅរបសទ្

ច្ិនរប្រ

កុមហុន

នីកលន

អុិនសវ្សមន

កមមសិកាពីថ្ងងទី ០២ ខែ មមសា ឆ្ប ាំ ២០១៨ ដល់ថ្ងងទី ៣១ ខែ ឧសភា ឆ្ប ាំ ២០១៨

ម្ម ោះសាទ ប័ន៖ រកុមហុន

នីកលន

អុិនសវ្សមន ខូ.,អិលធីឌ

តាក់ខែងមឡើងមោយ សាស្ត្សាថ Nរយខែនាំ

និសសិែម្ម ោះ លម

រនិ

ស្ៀង មោក ងួន សហង រតន

ថ្នប ក់បរញ្ញដ បរែ ររប់ររងធរុ កច្ចិ ឆ្ប ាំច្លសកិូ ា ២០១៤

ជាំនន់ទី២ ឆ្ប ាំសរមសររបាយការែ៍ ២០១៨

ស្ច្កថ្រ ថលងអាំណរគុណ

មយើងែាំុ

លឹម មសៀង និង រន

រែន ជានិសសិែបរញ្ញ

ដ បរែវទ

ាសាស្ត្សមថ សដឌកិច្ជ

ាំនញ

ររប់ររងធុរកិច្ច ឆ្ប ាំទី៤ ជាំនន់ទី០២ រកុម M4C1 ថ្នសកលវទ

ាល័យភូមិនន

ីែិសាស្ត្សថ និងវទា

សាស្ត្សថមសដឌកិច្ច មយើងែាំុញទាំងពីរនក់សូមខងង កីថមមតាថ ករុណាដ៏ធាំមធងជូនច្ាំមБោះ៖

អាំែរអររុែយ៉ា ងរជាលមរៅជូនដល់កិច្គ

ាំរទ និង

− មោកឳពុក លឹម ហួរមៅ និង អបកម្តថ យ ហុង សុែយូរ

− មោកឳពុក រន មៅ និង អបកម្តថ យ មហង ហាក់

ខដលមោកបានផថល់កាំមែើ ែ ែិែែាំច្ិញ្ច ឹមបីបាច្់ខងរកា អប់រទូនម ន មរបៀនរបមៅ ផគែ់ផង

ររប់ខបបយ៉ា ងទាំងខផបកកម្តល ាំងសាម រែី និងសម្តា រមោយច្ាំណាយអស់កម្តល ាំងកាយច្ិែថ មញើស្ម

រហូែដល់មយើងែាំុទ ថ្ងមង នោះ។

ាំងពីរនក់ម្តនច្ាំមែោះដឹងរហូែដល់សពវថ្ងមង នោះ និងទទួលបានសមិទនផលដូច្

− ឯកឧែម

សាកលវទ

ាធិការ សាកលវទ

ាធិការរង រពឹទប

ុរស របធានអនុ-របធាន

ការយ

ល័យ មោក-មោកស្សីសាស្ត្សាថ Nរយ រពមទាំងបុរគលិកថ្នសកលវទ

ាល័យ

ភូមិនន

ីែិសាស្ត្សថ និងវទ

ាសាស្ត្សមថ សដឌកិច្ទ

ាំងអស់ខដលបានែិែែាំជួយបង្ហា ែ់បមរងៀន

ខែនាំដល់មយើងែាំុឲ្ កនលងមក។

យទទួលបាននូវច្ាំមែោះដឹងងីមៗ និងបទពិមសាធន៍លៗ

នមពល

− មោក ហុង នីកូលីន អរគនយកថ្នរកុមហ˜ុន មោក ទុយ សីហា របធានររប់ររង

ផលិែកមម និងមោក នង វាសន របធានNែ់ការទូមៅរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិន មវសមមនខដលបានអនុញ្ដែ និងផថល់ភាពង្ហយស្សួលដល់កមមសិកាមយើងែាំុញទាំងពីរ។

ជាពិមសសមនោះរឺមោកសាស្ត្សាថ Nរយ ងួន មហង ខដលបានែិែែាំដឹកនាំ និងច្ាំណាយ មពលមវោ

យ៉ា ងម្តនែថ្មក

ុបងការផថល់ជារាំនិែមយបល់ និងមែិលៗ

ជាមរច្ើន មដើមផមី ធើយ

៉ា ងណា ជួយមយើងែាំុ

ទាំងពីរកុបងការច្ងរកងជារបាយការែ៍ មនោះមឡើងទទួលបានមជារជ័យជាសាទ ពរ។

បនធ ប់ពីបានសិកាថ្នប ក់បរញ្ញ

អារមភកថា

ដ បរែមលើជាំនញររប់ររងធុរកិច្អ

ស់រយៈមពល៤ឆ្ប ាំ កនលងមក

មយើងែាំុញទាំងពីរម្តនឱកាសច្ុោះកមមសិកាស្សាវរជាវមៅឯ រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន ខដលជា រកុមហ˜ុននាំមច្ញអងករ្នមុែមរមួយកុបងរបមទសកមុពជា មរកាយច្ាំណាយរយៈមពលពីរខែរិែ Nប់ពីថ្ងទី ០២ ខែ មមសា ដល់ ថ្ងទី ៣១ ខែ ឧសភា ឆ្ប ាំ ២០១៨ មរកាមរបធានបទសីពី “ការ

ររប់ររងការនាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន”។ ការនាំមច្ញ

ទាំនិញមៅបរមទសរឺជាБែិ ជជកមមអនថរជាែិខដលវាម្តនលកខែៈ និង ទរមង់ខបបបទខបកគបពីការ

លក់ទាំនិញកុបងស្សុក ខដលវាជាជាំហានច្ុងមរកាយ និង ជាកិច្ចការដ៏ច្មផង និង សាំខាន់ខាល ាំងណាស់

សរម្តប់សហរគសនាំមច្ញទាំនិញ មធើវយ៉ា ងណាអាច្ផគែ់ផគង់ទាំនិញដល់ថ្ដអែិងិជនបានទន់មពល មវោ។ ការច្ុោះមធើវកមមសិកាស្សាវរជាវមនោះ រឺម្តនមគលបាំែងផារភាជ ប់រវាងរទឹសីខថ ដលបានសិកា

អស់រយៈមពល ៤ឆ្ប ាំកនង

មៅ មហើយនិងការច្ុោះមមើលការអនុវែន

៍ជាក់ខសង

មៅកុបងសហរគស

មដើមផទទួលបានការយល់ដឹង និងព័ែ៌ម្តនបខនទមអាំពច្ាំី ែុ ច្ដូច្គប និងច្ាំែុ ច្ែុសខបលកគបខដល

មកើែម្តន មឡើងកុបងមពលសិកា រទឹសីថ មៅសាោ និងការអនុវែន៍ពិែរបាកដមៅកុបងសហរគស។

មយើងែាំុញទាំងពីររូបបានសិកា ស្សាវរជាវមលើឯកសារБក់ព័នននឹងការនាំមច្ញទាំនិញមៅមរៅរបមទស (Бែិ ជជកមមអនថរជាែិ) តាមរយៈការច្ងរកងឯកសារ និង មសៀវមៅមផសងៗរបស់អបករបាជននមលើ

ពិភពមោក ឯកសាររបស់ មោក-មោកស្សីសាស្ត្សាថ Nរយថ្នសាកលវទាល័យភូមិនធនែិី សាស្ត្ស

និងវទ

ាសាស្ត្សមថ សដឌកិច្ច និង ឯកសាររបស់មរៀមច្ផងជាំនន់មុនខដលបានសរមសរមរៀបច្ាំមឡើង។ មទោះជាយ៉ា ងណា មយើងែាំុមៅខែមជឿថ្នឯកសារជាសាប ថ្ដរបស់មយើងែាំុញមនោះ ពិែជាម្តនភាព

ែវោះខាែ និងមិនទន់ររប់រគន់មៅមឡើយមទ មហើយកាំហុសែុសឆ្គងរបាកដជាមកើែម្តនមោយពុាំអាច្

មជៀសបាន មហែុយ៉ា ងមនោះមហើយមយើងែាំុទ

ាំងពីររូបសូមមធើកា

រសូមអភ័យមទសទុកជាមុននូវរាល់

ែឹលមសារ អែទបទ រទឹសី ច្ាំែុ ច្ណាមួយមនោះ។

Бកយមពជន៍ឃ្លលរបមយរខដលមិនសមរមយ ឬមៅម្តនភាពែវោះខាែរែង់

មយើងែាំុញសូមសាវ រមន៍យ៉ា ងកក់មៅថ និងរងNាំទទួលការរោះិ រន់កុបងន័យអភិវឌណ។ មយើងែាំុ សងឃឹមថ្ន ឯកសារមួយមនោះនឹងអាច្ផថល់ជារបមយជន៍ និងច្ាំមែោះដឹងមួយខផបកបខនទមមទៀែច្ាំមБោះ

និសសិែ និងមិែអ

បកអានខដលច្ង់ខសង

យល់ពីការនាំមច្ញរបស់សហរគស និងមដើមផប

ែុថ ោះរគប់

ពូជធនធានមនុសសសរម្តប់សងគមជាែិមយើងផងខដរ។

មាតិកា

បញ្ជ ីអកសរកាែ់ vi

បញ្ជ ីតារាង vii

បញ្ជ ីរូបភាព vii

បញ្ជ ីរកាហក ix

បញ្ជ ីឧបសម័ពនន x

ស្ច្កសរ ផរើម

១. លាំនាំបញ្ញា ថ្នការស្សាវរជាវ ១

២. ច្ាំមណាទបញ្ញា ថ្នការស្សាវរជាវ ៣

៣. មគលបាំែងថ្នការស្សាវរជាវ ៣

៤. សារៈសាំខាន់ថ្នការសិកាស្សាវរជាវ ៤

៥. ខដនកាំែែ់ និងវសាលភាពថ្នការស្សាវរជាវ ៤

៦. វធ

ីសាស្ត្សស

ិកាស្សាវរជាវ ៤

៧. រច្នសម័ពននថ្នការស្សាវរជាវ ៥

ជាំពូកទី១

រលករទឹ្នីរ នពាណិ ជជកមមអនររជាត

១.១. និយមន័យ ៦

១ .២.លកខែៈទូមៅថ្នБែិ ជជកមមអនថរជាែិ ៧

១.៣. រទឹសីរថ បស់មសដឌកិច្វច ទូច្មាំ БោះБែិ ជជកមមអនរថ ជាែិ ៨

១.៣ .១.រទឹសរថ បស់ Mercantilism ៨

១.៣ .២.រទឹសរថ បស់ Liberalism (Free Trade) ៨

១.៣.៣ .រទឹសរថ បស់ Protectionism (Restrict Trade) ៩

១.៣.៤ .ឧែថមភាពោច្់ខាែ (Absolute Advantages) ១០

១.៣.៥ .ឧែថមភាពមរបៀបមធៀប (Comparative Advantages) ១០

១ .៤.របាាំងБែិ ជជកមម (Trade Barriers) ១២

១.៤ .១.ពននមលើការនាំមច្ញ-ច្ូល (Tariffs) ១៣

១.៤.១.១. របមភទពននរយ (Types of Tariff) ១៣

១.៤.១.២. ពននជាក់ោក់ (Specific Tariff) ១៣

១.៤.១.៣. ពននរិែជាភាររយ (Ad Valorem Tariff) ១៣

១.៤.១.៤ .ពននសម្តស (Compound Tariff) ១៣

១.៤.១.៥. ឥទិនពលថ្នពនរយ ១៤

១.៤.២ .របាាំងមិនខមនពននរយ (Non-Tariff Barriers) ១៤

១.៤.២១.. របមភទរបាាំងមិនខមនពននរយ (Types of Non-Tariff Barriers) ១៤

១.៤.២.២. បរម្តែកាំែែ់ការនាំច្ូល (Import Qoutas) ១៤

១.៤.២.៣. ការកាំែែ់ការនាំមច្ញមោយមច្ែន (VERs) ១៥

១.៤.២.៤. ការលក់បងូខច្ថ្ងល (Dumping) ១៥

១.៤.២.៥. ការឧបែទមាធន (Subsidies) ១៧

១.៤.២.៦. ការពរងីកការនាំច្ូលមោយមច្ែន (VIE) ១៧

១.៤.២.៧. កិច្ចរពមមរពៀងБែិ ជជកមមអនរថ ជាែិ (ICA) ១៧

១.៤.២.៨. បទបញ្ដែិថមផសងៗទក់ទងនឹងបមច្កមទសសរម្តប់Бែិ ជជកមម ១៨

១ .៥.អងគការБែិ ជជកមមពិភពមោក (World Trade Organization, WTO) ១៨

១.៥.១. កិច្ចរពមមរពៀងទូមៅច្ាំមБោះពននរយ និងБែិ ជជកមម ២១

១.៥.២. ការមធើវБែិ ជជកមមមោយគម នការមរសមអើង ២៣

១.៦ .សហរមន៍អឺរប (European Union, EU) ២៤

១.៦ .១.ការករមិែБែិ ជជកមមរបស់សហរមន៍អឺរប

១.៦.២ .មគលនមយបាយកសិកមមសហរមន៍អឺរប៉ា

(Trade Restriction of EU) ២៤

(Agriculture Policy of EU) ២៥

១.៦.៣. ទីផារឯកភាពសហរមន៍អឺរបឆ្ប ាំ ១៩៩២ (EU 1992 Unified Market) ២៥

១.៧ .សហរមន៍របជាជាែិអាសុីអាមរបយ៍ (ASEAN) ២៦

១.៧.១. មគលបាំែងថ្នការបមងើកែសម្តរមន៍របជាជាែិអាសុីអាមរបយ៍ ២៧

១.៧.២. មគលការររឹោះរបស់អាសា˜ ន (Fundamental Principles of ASEAN) ២៨

១.៧.៣. ែាំបន់Бែិ ជជកមមមសរអាសា˜ ន (ASEAN Free Trade Area, AFTA) ២៨

១.៧.៤. ច្កុខវស

័យសម្តរមន៍អាសា˜ ន (The ASEAN Vision) ២៩

១.៨. ការររប់ររងផលិែកមម ៣០

១.៨.១. និយមន័យ ៣០

១.៨.២. អបកច្ូលរួមកុបងច្ង្ហវ ក់ផលិែកមម ៣០

១.៨.៣. ការពាករែ៍ ៣១

១.៩. ការររប់ររងរុែភាព ៣១

១.៩.១. និយមន័យ ៣១

១.៩.២. វសាលភាពថ្នរុែភាពផលិែផល ៣២

១.៩.៣. ខដខទមីែង់ថ្នរុែភាព ៣៣

១.៩.៤. ការររប់ររងរុែភាពខបបទាំមនើប ៣៣

១.៩.៥. រុែភាពមធើវឲ្យម្ត៉ា សុីនម្តនផលិែភាព ៣៥

ជាំពូកទ២ី

សាា នភាពទូសៅរប្រកុមហុន

នីកលន

អុិនសវ្សមន

២.១. របវែិថសមងខបរបស់រកុមហ˜ុន ៣៦

២.២. ទីតាាំងភូមិសាស្ត្សថ ៣៦

២.៣. នមករែ៍ និងសាល កសញ្ញដ រកុមហ˜ុន ៣៧

២.៤. ការច្ុោះបញ្ជ ី ៣៨

២.៥. មគលបាំែងរបស់រកុមហ˜ុន ៣៨

២.៥.១. ទសសនៈវស័យរបស់រកុមហ˜ុន ៣៨

២.៥.២ .កមមវែុទអាជីវកមមរបស់រកុមហ˜ុន ៣៨

២.៦. រច្នសម័ពននដឹកនាំរបស់រកុមហ˜ុន ៣៩

ជាំពូកទី៣

រគប់រគងការនសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ិនរប្រកុមហុន

នីកលន

អុិនសវ្សមន

៣.១. ផលិែកមមរបស់រកុមហ˜ុន ៤១

៣.១.១. របមភទផលិែផលខដលរែូវនាំមច្ញ ៤១

៣.១.២. ដាំមែើ រការផលិែកមម ៤២

៣.២. នីែិវធីទទួលការបញ្ញជ ទិញ ៤៤

៣.៣. របព័ននទូទែ់សាច្់របាក់ និងការទទួលរបាក់កក់ជាមុន ៤៤

៣.៣.១. របព័ននទូទែ់សាច្់របាក់ ៤៤

៣.៣.២. ការទទួលរបាក់កក់ជាមុន ៤៥

៣.៤ .ការបញ្ញជ ទិញវែុទធាែុមដើម និង ខផនការផលិែកមម ៤៥

៣.៤.១. ការបញ្ញជ ទិញវែុទធាែុមដើម ៤៥

៣.៤.២. ខផនការផលិែកមម ៤៥

៣.៥ .ការផលិែ ការមវច្ែប

់ ការសុក

ទុក ការរែួែពិនិែយរុែភាព និងការនាំមច្ញ ៤៥

៣.៥.១. ការផលិែ ៤៥

៣.៥.២. ការមវច្ែចប់ ៤៦

៣.៥.៣. ការសុក

ទុក ៤៦

៣.៥.៤. ការរែួែពិនិែយរុែភាព ៤៧

៣.៥.៥. ការនាំមច្ញ ៤៨

៣.៥.៥.១. ការដឹកជញ្ូជ ន ៤៨

៣.៥.៥.២. កិច្ចរពមមរពៀងមលើការដឹកជញ្ូជ ន ៤៩

៣.៥.៥.៣. ការធានរា៉ា ប់រងមលើការែូច្ខាែ និងមពលមវោ ៤៩

៣.៥.៥.៤. ការទូទែ់សាច្់របាក់ ៤៩

ជាំពូកទី៤

ការវិភាគទិននន័យនសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ិនរប្រកុមហុន នីកលន

អុិនសវ្សមន ឆ្ន ាំ ២០១៥-២០១៧ និងការពាករណ៍ បរមា

២០១៨-២០១៩

ណនសាំ ច្ញឆ្ន

៤.១.

ការវភា

រទិនបន័យនាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន

ពីឆ្ប ាំ ២០១៥-២០១៧ ៥០

៤.១.១. តារាងទិនន័យនាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន

អុិនមវសមមន ពីឆ្ប ាំ ២០១៥-២០១៧ ៥០

៤.១.២. រកាហកនាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន

ពីឆ្ប ាំ ២០១៥-២០១៧ ៥០

៤.១.៣. ការវភារ និង បកស្សាយទិនបន័យនាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន

នីកូលីន អុិនមវសមមន ពីឆ្ប ាំ ២០១៥-២០១៧ តាមរកាហក ៥១

៤.២. ការពាករែ៍ បរម្តែនាំមច្ញ ៥១

៤.២.១. រកាហក

ពាករែ៍ បរម្ត

ែនាំមច្ញឆ្ប ាំ ២០១៨-២០១៩ ៥៣

៤.២.២. ការពាករែ៍ និងបកស្សាយតាមរកាហក ៥៣

៤.៣. ការវភារ SWOT ៥៣

៤.៣.១. ច្ាំែុ ច្ខាល ាំង (Strenghts) ៥៤

៤.៣.២. ច្ាំែុ ច្មែាយ (Weaknesses) ៥៤

៤.៣.៣. ឱកាស (Opportunities) ៥៤

៤.៣.៤. ការរាំរាមកាំខហង (Threats) ៥៥

ស្ច្ក្

នដ្ឋឋ ន និងការផរលអ

នុសា្ន

១. មសច្កីថសនិបោឌ ន ៥៦

២. ការផថល់អនុសាសន៍ ៥៧

ឯកសារសោង ឧប្មព័នធ

WTO : World Trade Organization

ITO : International Trade Organization EU : European Union

OPEC : Organization of Petroleum Exporting Countries NAFTA : North American Free Trade Agreement ASEAN : Association of Southeast Asian Nations

NTBs : Non-Tariff Barriers

VERs : Voluntary Exported Restrains VIE : Voluntary Export Expansion

ICAs : International Commodity Agreements GATT : General Agreement on Tariffs and Trade MFN : Most Favored Nation

CET : Common European Tariffs EEA : European Economic Area CAP : Common Agriculture Policy AFTA : ASEAN Free Trade Area

CEPT : Common Effective Preferential Tariffs CCIC : Cambodia-China Inspection Corporation NKL : Nikoline

តារាងទី១៖ ឧទហរែ៍ ឧែថមភាពមរបៀបមធៀប ១១

តារាងទី២៖ ទរមង់នមករែ៍ របស់រកមហ˜ុន ៣៨

តារាងទី៣៖ បរម្ត

តារាងទី៤៖ បរម្ត

ែនាំមច្ញអងកររបស់រកម

ែនាំមច្ញអងកររបស់រកម

ហ˜ុន នីកូលន ហ˜ុន នីកូលន

ពីឆ្ប ាំ ២០១៥ ដល់ ២០១៧ ៥០

ពីឆ្ប ាំ ២០១៥ ដល់ ២០១៧ ៥២

តារាងទី៥៖ តារាងពាករែ៍ ការនាំមច្ញតាមសមីការរមឺ រកសយុង ៥២

បញ្ជ រី បភាព

រូបភាពទី១៖ មសច្កីថសមងខបថ្នБែិ ជជកមមអនថរជាែិ ៦

រូបភាពទី២៖ រូបភាពរកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន ែូ.,អិលធីឌី ៣៧

រូបភាពទី៣៖ សាល កសញ្ញដ រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន ែូ.,អិលធីឌី ៣៧

រូបភាពទី៤៖ រច្នសម័ពននអងគភាព ៣៩

រូបភាពទី៥៖ របមភទផលិែផលអងរក ខដលរែវូ នាំមច្ញមៅរបមទសច្ិន ៤១

រូបភាពទី៦៖ ច្ង្ហវ ក់ផលិែកមរម បស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន ែូ.,អិលធីឌី ៤៣

រូបភាពទី៧៖ សាក់ឡូសុក

អងករ ៤៧

រកាហក

ទី១៖ រកាហក

បញ្ជ រកាហវកិ

នាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកម

ហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន

ឆ្ប ាំ ២០១៥ ដល់ ២០១៧ ៥០

រកាហក

ទី២៖ រកាហក

ពាករែ៍ បរម្ត

ែនាំមច្ញរបស់រកហ

˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន

ពីឆ្ប ាំ ២០១៨ ដល់ ២០១៩ ៥៣

បញ្ជ ឧី

ឧបសម័ពននទី១៖ ឯកសារច្ុោះបញ្ជ ីБែិ ជជកម

ប្មព័ន

ឧបសម័ពននទី២៖ ករមិែរុែភាពអងករកុបងការបញ្ញជ ទិញ

ឧបសម័ពននទី៣៖ របមភទងង់មវច្ែប

ឧបសម័ពននទី៤៖ ឯកសារទូទែ់សាច្់របាក់

ឧបសម័ពននទី៥៖ បរម្តែនាំមច្ញពីឆ្ប ាំ ២០១៥-២០១៧

ឧបសម័ពននទី៦៖ វញ្ញ

ដ បនបរែខងង

អាំែររុែកុង

ការជួបឧបែទមារបស់រកម

ហ˜ុន

ស្ច្កីសផរើម

១. លន

បញ្ហា ននការរសាវរជាវ

ស្ច្កសរ ផរើម

មោយសារការឆ្លងកាែ់ការផ្លល ស់បូឋររបបដឹកនាំរបមទសជាមរច្ើនមលើកមរច្ើនសារ និងមកើែ ម្តនមភើលងសង្រ្ង្ហគ ម ដុែកមម្តល ច្មពញថ្ផធរបមទស និងរមងើកមភើលងមៅខែបនថឆ្បមឆ្ោះ ខដលបានអូស

បនល យជាមរច្ើនទសវែសន៍ បានមធើឲ្

យកមុពជាពិបាកកុបងការសាឋ ររបមទសមឡើងវញ

និងបណាឋ លឲ្យ

ម្តនភាពយឺែយ៉ា វកុបងការអភិវឌណន៍ មោយការបាែ់បង់នូវធនធានមនុសសជាមរច្ើនោននក់កុបង

មភើលងសង្រ្ង្ហគ ម។ Nប់ពីឆ្ប ាំ ១៩៧៩ កមុពជាបានវវិ ឌណែួលនជាបនបនធ ប់ កុបងមនោះកាំមែើ នមសដឌកិច្ចរែិ

ជាមធយមកុង

រងង

់ ៧,៧% ច្មនល ោះពីឆ្ប ាំ១៩៩៤ ដលឆ្ប ាំ២០១៤។ ច្ាំែូ លរបស់របជាជនម្តប ក់ៗបាន

មកើនមឡើងពី ២២៩ ដុោល រឤមមរក

កុង

ឆ្ប ាំ ១៩៩៣ ដល់របម្តែ ១,២១៥ ដុោល រអាមមរក

កុង

ឆ្ប

២០១៥។ កុង

ឆ្ប ាំ ២០១៦ កាំមែើ នមសដក

ិច្ចរបស់កមុពជាសមរមច្បានកុង

រងវង់ ៧,១% មហើយ

ច្ាំែូ លរបស់របជាជនម្តប ក់ៗបានមកើនដល់របម្តែជាង ១,៣០០ ដុោល រអាមមរក មោយបានផ្លល ស់

បូថរសាទ នភាព និងឋានៈកមុពជា ពីរបមទសមួយកុបងច្ាំមណាមរបមទសរកីរកមកជារបមទសខដលម្តន

ច្ាំែូ លមធយមករមិែទប។ បនធ ប់ពីកមុពជាម្តនសុែសនិថភាពមពញមលញ សរទ ភាពសងគម បរសាទ ន

ធុរកិច្អ

ាំមណាយផល និងម្តនសកាថ នុពលរក

លូែោស់ផងខដរមនោះមៅកុបងខែ មមសា ឆ្ប ាំ ១៩៩៩

កមុពជាបានច្ូលជាសម្តជិកអាសា˜ ន និងបានកាល យជាសម្តជិកអងគការБែិ ជជកមមពិភពមោក

)WTO) កុបងខែ ែុោ ឆ្ប ាំ ២០០៤។

មពលមវោបានកនលងផុែជាមរច្ើនទសវែសន៍ តាមរយៈការផារភាជ ប់គប នូវមគលនមយបាយ

អភិវឌណន៍ជាែិជាមួយនឹងមគលនមយបាយអភិវឌណន៍កុបងែាំបន់ និង អនថរជាែិ កមុពជាកាន់ខែផ្លល ស់បូថរ មុែម្តែ់ និង កាំពុងមរៀបច្ាំែួលន មដើមផកាល យមៅជារបមទសម្តនច្ាំែូ លមធយមករមិែែពស់នមពលខាង មុែ។ កុបងសាម រែីច្ូលរួមច្ាំខែក ខច្ករខាំ លកបទពិមសាធន៍ ការមធើវសម្តហរែកមមកុបងែាំបន់ និង

អនថរជាែិ Бែិ ជជកមមពិភពមោក បានរមាំ លច្មច្ញនូវសមិទផ

លការង្ហរសាំខាន់ៗខដលកមុពជាបាន

មរៀបច្ាំ និងអនុវែថកនង

មក។ កមុពជាបានោក់មច្ញនូវយុទនសាស្ត្សច្

ែុមកាែដាំណាក់កាលទី១ មៅ

ឆ្ប ាំ ២០០៤ និងដាំណាក់កាលទី២ ឆ្ប ាំ ២០០៨ មហើយយុទនសាស្ត្សទាំងពីរមនោះ បានមផ្លថ ែសាំខាន់មលើ

ការមលើកសួយ

វស័យកសិកមម ការពរងឹងអភិបាលកិច្ចលអ ការអភិវឌណវស

័យមហោឌ រច្នសម័ពននរូបវន

ការកសាងសមែទភាព និងការអភិវឌណធនធានមនុសស ការអភិវឌណន៍វស័យឯកជន មោយទទួល

មជារជ័យទាំងពីរដាំណាក់កាល។ បច្ុបផនប កមុពជាកាំពុងអនុវែថយុទនសាស្ត្សថច្ែុមកាែដណាក់ាំ កាល

ទី៣ មដើមផក

ាំមែើ នការង្ហរ សមធម៌ និងរបសិទនភាព កុបងមនោះខដរ រាជរោឌ ភិបាលបានកាំែែ់វស័យ

ឤទិភាពបួន៖ ១. ការអភិវឌណធនធានមនុសស ខដលនឹងធានបាននូវការរបកួែរបខជងកុបងទីផារ

ពលកមម ២. ការបនថវន

ិមយរមលើ វស

័យមហោឌ រច្នសម័ពននរមនរមន៍ និងការខកលមអខងមមទៀែ

នូវកិច្ចសរមួលБែិ ជជកមម ៣. ការបនថអភិវឌណន៍ និងបមងើកនែថ្មប

ខនម

ថ្នវស

័យកសិកមម ៤. ការ

ពរងឹងអភិបាលកិច្ចលអ និងសមែទភាពថ្នសាទ ប័នរដឌ សាំមៅបមងើនរបសិទនភាពថ្នមសវាសាធារែៈ

និងខកលមបរយ

កាសវន

ិមយរ។ មិនខែប៉ាុមណាត ោះ កុបងឆ្ប ាំ ២០១០ កមុពជាបានោក់មច្ញនូវមគល

នមយបាយជាំរុញផលិែកមមស្សូវ និង ការនាំមច្ញអងករមោយបានកាំែែ់យុទនសាស្ត្សច្មផងច្នួាំ ន

៣ រឺ ការបមងើកនផលិែភាព ការមធើព

ិពិធភាវូបនីយកមមកសិកមម និងБែិ ជូជបនីយកមមកសក

មម ឬការ

ខរបកាល យពីកសិកមមផែ

់ផគង់ររួសារមៅជាកសិកមមសរម្តប់Бែិ ជជកមម។ រួររល

ឹកផងខដរថ្ន កមុពជា

បានមរៀបច្ាំមវទិការវាងរោឌ ភិបាល និងវស

័យឯកជន ខដលកុបងមគលបាំែងផ្លល ស់បូថរទសសនៈ

មយបល់រវាងរាជរោឌ ភិបាល និងវស័យឯកជនមដើមផីរកដាំមណាោះស្សាយមលរាើ ល់បញ្ញា ទក់ទងនឹង

Бែិ ជជកមម និងវន មសដឌកិច្ចជាែិ។

ិមយរ ដូច្ខដលកមុពជាបានNែ់ទុកវស

័យឯកជនជាកាលម្ត៉ា សុីនថ្នកាំមែើ ន

ទនឹធមនឹងមនោះ រាជរោឌ ភិបាលក៏បានរោះិ រកដាំមណាោះស្សាយមដើមផីជួយជរមុញ និងមរជាមខរជង

ដល់កសិករ មរាងម្ត៉ា សុីន និងរកុមហ˜ុនឯកជនវនិមយរ និងនាំមច្ញផលិែផលកសិកមម ជាពិមសស

ផលិែផលអងករកមុពជា មោយបានផួឋច្មផើឋមរាំនិែបមងើកែជាសាទ ប័នមួយច្ាំនួន ែួយ៉ា ងដូច្ជា សហព័នន ស្សូវអងករកមុពជា ធនគរអភិវឌណន៍ជនបទ សរម្តប់ជួយទាំនុកបរមុង ផឋល់កមីចឧបែទមាធន ពនយល់

និងផឋល់របឹកាអាំពីបមច្ចកមទសកុបងការោាំដុោះដាំណាាំស្សូវ កុបងមគលបាំែងជួយមលើកកមស

់ទិនបផល

កសិកមម និងច្ូលរួមច្ាំខែកមោោះស្សាយវបែិ បញ្ញា របbម ជូនដល់កសិករ បណាឋ មរា៉ា ងម្ត៉ា សុីន

និងរកម

ហ˜ុននាំមច្ញ។ មោយម្តនច្កុខវស

័យច្ាំមБោះមគលនមយបាយរបស់របមទសែួលន ខដលរដឌភិបាលបានរិែ

រូរដល់វស

័យឯកជន វន

ិមយរជាពិមសស ដាំណាាំស្សូវ និងអងករបានមធើវឲ្យរកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិន

មវសមមន (NIKOLINE INVESTMENT CO., LTD) ខដលជារកុមហ˜ុនឯកជនកុង

ស្សុកមួយបានមធើ

ការ វន

ិមយរមៅមលើដាំណាាំស្សូវ និងអងករកមុជា

មោយបមងើកែមរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវ កុបងមគលបាំែង

ផលិែមដើមផផ

គែ់ផគង់កុង

ស្សុក និង នាំមច្ញផលិែផលអងករមៅកាន់ទីផារពិភពមោក។ មដើមផីច្ូល

រួមច្ាំខែកដល់ការអភិវឌណន៍វស័យកសិកមមស្សបតាមមគលនមយបាយរបស់របមុែរាជរោឌ ភិបាល

រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន បានមបាោះទុនកុបងច្ាំនួនទឹករបាក់យ៉ា ងមរច្ើន មដើមផីជរមញ

ការនាំ

មច្ញផលិែផលស្សូវ អងកររបស់កមុពជា មដើមផម្ត

នម្ម ោះមលើទីផារអនថរជាែិ។ មិនខែប៉ាុមណាត ោះ រកុម

ហ˜ុនបានមផ្លឋ ែសាំខាន់មៅមលើការនាំមច្ញ ជាជាងផលិែមដើមផីផែ

់ផគង់កុបងស្សុកកុបងមគលបាំែងមធើ

ការរបកួែរបខជងជាមួយថ្ដរូរបកួែរបខជងទាំងកុបងស្សុក និងមរៅស្សុកផងខដរ។ មហែុដូមច្បោះ

មហើយ រកុមហ˜ុនបានែិែែាំរបឹងខរបងមធើវយ៉ា ងណា ររប់ររងដាំមែើ រការនាំមច្ញផលិែផលអងករឲ្យ

ម្តនភាពមជារជ័យស្សបតាមមគលមៅរយៈមពលខវងរបស់ែួន។

២. ច្ាំសោទបញ្ហា ននការរសាវរជាវ

ការនាំមច្ញ រឺជាកតាថ ដ៏សាំខាន់មួយសរម្តប់មរាងច្រកសហរគសនាំមច្ញឯកជនខដលម្តន ទាំនិញសរម្តប់នាំមច្ញមៅមរៅរបមទសមរកាយពីឆ្លងកាែ់ដាំណាក់កាលកតាថ ផលិែកមម ឆ្លងកាែ់ការ

បាំខបលង រហូែកាល យជាផលិែផលសមរមច្ មទើបមធើវការនាំមច្ញផគែ់ផង់ដល់ថ្ដអែិងជិ នខដលជា

ជាំហាន ច្ុងមរកាយបាំផុែថ្នសហរគសនាំមច្ញ។ វាពិែជារែវូ ការការររប់ររងរបកបមោយរបសិទ

ភាព និង ការរែួែពិនិែយយ៉ា ងលែលន់ជាទបាំី ផុែតាាំងពដាំី ណាក់កាលដាំបូងរហូែដល់ដណាក់ាំ កាល

ដឹកជញ្ូជ ន ទាំនិញនាំមច្ញឲ្យអែិងិជន។ រកម

ហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ជារកុមហ˜ុននាំមច្ញអងករ

្នមុែមរ មួយកុបងច្ាំមណាមបណាថ រកុមហ˜ុនធាំៗមៅកុបងរបមទសកមុពជា មែើការររប់ររងការនាំ មច្ញអងកររបស់ រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ម្តនដាំមែើ រការយ៉ា ងដូច្មមថច្? មែើសហរគសនាំ

មច្ញមួយមនោះម្តនច្ាំែុ ច្ខាល ាំងអីែ

លោះ ខដលអាច្នាំឲ្យែួលនកាល យជាសហរគសនាំមច្ញ្នមុែមរ

និងbរមជើងបានអស់ជាមរច្ើនឆ្ប ាំដូច្មនោះ និងម្តនច្ាំែុ ច្មែាយអីវែលោះខដលពួកមររួររែូវខែមធើវការ

ខកលមអបខនមមទៀែ?

៣. សោលបាំណងននការ្ការសាវរជាវ

មគលបាំែងថ្នការសិកាស្សាវរជាវក៏ដូច្ជាការបមងើកែសាប ថ្ដមនោះមឡើង រឺមដើមផីខសងយល់

ឲ្យបានសុីជមរៅ ខសង

រករាំនិែងីមកុបងការររប់ររងការនាំមច្ញរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន

និងមដើមផីច្ុោះសមងែមមើលផ្លធ ល់អាំពីដាំមែើ រការមផសងៗទាំងមនោះរបរពែឹ ថមៅយ៉ា ងដូច្មមថច្ែោះ?

មគលបាំែងខដលបមងើកែសាប ថ្ដ និង ការសិកាស្សាវរជាវមនោះមឡើងរឺមដើមផី៖

− ខសងយល់អាំពីសាទ នភាពទូមៅរបស់រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន

− សិកាខសងយល់អាំពីការររប់ររងការនាំមច្ញអងករ

− ខសងយល់ពីរមបៀបថ្នការររប់ររងរកុមហ˜ុន និងការររប់ររងធនធានមផសងៗរបស់សហ

រគស

− មដើមផីច្ងរកងជាឯកសារបខនទម ទុកជាសាប ថ្ដ និងមដើមផខី ច្ករខាំ លកបទពិមសាធន៍ ក៏ដូច្ជា ច្ាំមែោះដឹងបខនទមដល់សិសសនិសសិែជាំនន់មរកាយៗមទៀែខដលនឹងកាល យែួលនជា សហ-

ររិន អបកររប់ររង និងអក

ច្ូលរួមកុបងដាំមែើ រការនាំមច្ញមនោះផងខដរ។

៤. សារៈ្ខា

ន់ននការ្ក

ារសាវរជាវ

សារៈសាំខាន់ថ្នការសិកាស្សាវរជាវមលើរបធានបទសព របមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន” រឺ៖

ី “ការររប់ររងការនាំមច្ញអងករមៅ

− បមងើកននូវច្ាំមែោះដឹង និងស្សូបយកបទពិមសាធន៍ងីមទក់ទងនឹងមុែជាំនញតាមរយៈការ ច្ុោះអនុវែថជាក់ខសងថ

− យល់ដឹងកាន់ខែសុីជមរៅអាំពីការនាំមច្ញ (ការទទួលការបញ្ញជ ទិញ និងការមឡើងទាំនិញ ដល់អែិងិជន)

− ខសងយល់ពីផលិែផលអងករ និងការបាំខបលងមៅជាផលិែផលសមរមច្

− យល់ច្ាស់ពីកម្តល ាំងជរមុញមសដឌកិច្រច បស់សហរគសនាំមច្ញអងករ

− ផថល់អែទរបមយជន៍សាំខាន់ដល់សិសសនិសសិែសរម្តប់ឱកាសការង្ហរ ឬបនថការសិកា។

៥. ថ្ដ្នកាំណត់ និង វិសាលភាពននការរសាវរជាវ

ច្ាំមБោះការសិកាស្សាវរជាវមនោះ រឺមយើងែាំុញមផ្លថ ែសាំខាន់ខែមៅការររប់ររងការនាំមច្ញរបស់ រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន Nប់ពីឆ្ប ាំ ២០១៥ ដល់ ឆ្ប ាំ ២០១៧ ខែប៉ាុមណាត ោះ មោយលមិអែខែមលើ

វធីសាស្ត្សរថ រប់ររងការនាំមច្ញ រឺរិែNប់ពីការទទួលការបញ្ញជ ទិញរហូែដល់ការមឡើងទាំនិញជូន

អែិងិជនប៉ាុមណាត ោះ មយើងែាំុញមិនមធើវការលមិអែមៅមលើការររប់ររងផលិែកមម ការខបងខច្កធនធាន និងការមធើវទីផាររបស់រកុមហ˜ុនមនោះមទ។

៦. វិធីសាស្ត្្ការសាវរជាវ

ច្ាំមБោះវធ

ីសាស្ត្សស្ថ សាវរជាវមលើរបធានបទមនោះ រឺបានពីការមរបើរបាស់វធ

ីសាស្ត្សព

ីររបមភទ

កុបងការរបមូលទិនបន័យខដលម្តនដូច្ខាងមរកាម៖

• របភពទិនបន័យច្មផង (Primary Data) រឺជារបភពទិនបន័យខដលបានមកពីការច្ុោះកម សិកាមោយផ្លធ ល់ដល់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន តាមរយៈការមធើវការសាកសួរ និង សម្តា សន៍ជាមួយអបកររប់ររង និង បណាថ បុរគលិកទាំងឡាយខដលជាប់ទក់ទងនឹង ការង្ហរទាំងមនោះ។

• របភពទិនបន័យបនធ ប់បនសាំ (Secondary Data) រឺជារបភពទិនន សិកាស្សាវរជាវតាមរយៈ៖

− មសៀវមៅ និងឯកសារខដលរកុមហ˜ុនបានច្ងរកង

− សាប ថ្ដសិសសនិសសិែមរៀមច្ផងមុនៗ

័យខដលបានមកពីការ

− ឯកសារ ទិនបន័យ បទបញ្ដែិថ និងវធានមផសងរបស់រកុមហ˜ុន

− និង ឯកសារតាមរយៈមរហទាំព័រមផសងៗ។

បនធ ប់ពីរកបានទិន័បយច្មផង (Primary Data) និង ទិនបន័យបនធ ប់បនសាំ (Secondary Data)

រួច្មក មយើងែាំុញបានមរជើសមរស

យកខែព័ែ៌ម្តន និងទិនបន័យខដលជាប់ទក់ទងមៅនឹងរបធានបទ

ខាងមលើខែប៉ាុមណាត ោះ មោយយកព័ែ៌ម្តន និងទិនបន័យទាំងមនោះមកមធើវការសិកា វភារ សរម្តាំង និង

មរជើសមរសើ ប៉ាុមណាត ោះ។

យកខែព័ែ៌ម្តនណាខដលសាំខាន់ៗ មដើមផីយកមកសរមសររបាយការែ៍ មនោះមឡើងខែ

៧. រច្ន្មព័នធននការរសាវរជាវ

− មសច្កីថមផើថម

− ជាំពូកទី ១ ៖ រលឹករទឹសថ្ថ នБែិ ជជកមមអនរថ ជាែិ

− ជាំពូកទី ២ ៖ សាទ នភាពទូមៅរបស់រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន

− ជាំពូកទី ៣ ៖ ការររប់ររងការនាំមច្ញអងរក មៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុននីកូលីន អុិនមវសមមន

− ជាំពូកទី ៤ ៖ ការវភារទិនបន័យនាំមច្ញអងរក មៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុននកូី លីន អុិនមវស

មមនឆ្ប ាំ ២០១៥-២០១៧ និងការពាករែ៍ បរម្ត

− មសច្កីថសនិបោឌ ន និងការផថល់អនុសាសន៍

ែនាំមច្ញឆ្ប ាំ២០១៨-២០១៩

ជាំពូកទី១

រលករទឹ្ី

ននពាណិ ជជកមមអនររជាតិ

១.១. និយមន័យ

រលក

ជាំពូកទី ១

រទឹ្នីរ នពាណិ ជជកមមអនររជាត

Бែិ ជជកមមអនថរជាែិរឺជាសកមមភាពមោោះដូរទាំនិញ និងមសវាកមម រវាងរបមទសមួយមៅ

របមទសមួយ ឬ ការនាំមច្ញនាំច្ូលមោយឆ្លងកាែ់រពាំខដនរបមទសនីមួយៗ។ របែិបែិការជួញដូរ

មនោះបានពរងីកនូវទាំហាំមសដឌកិច្ចជាែិ និងមសដឌកិច្ចពិភពមោកតាមរយៈការនាំមច្ញទាំនិញ និង មសវា។

កតាថ ថ្ងល បរម្ត

ែែរមូវការ និងការផគែ់ផគង់ រែូវបានជោះឥទិព

លមោយកតាថ នមយបាយខាង

កុបង និងមរៅរបមទស មសដឌកិច្ចជាែិ-អនថរជាែិ អាកាសធាែុ និងកតាថ បមច្ចកមទសជាមដើម។ ដូច្ជា ការខរបរបួលនមយយមៅកុបងរបមទសមួយអាច្មធើវមអាយមកើនមឡើងរបាក់bួបលពលកមម ជាមហែុនាំ មអាយថ្ងលផលិែកមមម្តនការមកើនមឡើង មហើយបនធ ប់មទៀែវាក៏បណាថ លមអាយថ្ងលលក់ម្តនការមកើន

មឡើងដូច្គប ដូច្មនោះអែិងិជនក៏រែូវច្ាំណាយមរច្ើនជាងមុនខដរមដើមផីបានផលិែផល ទាំនិញ ឬមសវា

មួយមនោះ ផុធយមកវញមបើការខរបរបួលនមយបាយ ឬ មសដឌកិច្ចកុបងរបមទសមួយមធមើវ អាយរបាក់

bួបលធាល ក់ច្ុោះ មនោះអែិងិជននឹងរែូវច្ាំណាយែិច្ជាងមុនផងខដរមលើផលិែផលមនោះ។ ការនាំមច្ញរឺម្តនលកខែៈសាញុ ាំែុសពីការផលិែផលិែផលលក់កុបងស្សុក មហើយជួបនឹង

កាែពវកិច្ចដូច្ជា អរតាបូថររបាក់ ច្ាប់ ការកាំែែ់ថ្ងល សកលភាវូបនីយកមម ពននរយ ការដឹកជញ្ូជ ន ទរមង់ខបបបទឯកសារ និងការធានរា៉ា ប់រងជាមដើម-ល-។

របភាពទី១៖ មសច្កីស

មងប

ថ្នБែិ ជក

មអនរថ ជាែិ

An Overview to the International Trade

១.២. លកណៈទូសៅននពាណិ ជជកមមអនររជាតិ

Бែិ ជជកមម រឺជាសកមមភាពសូល

និងជាច្រនថ្មកុង

ការមលើកសួយ

វស័យមសដឌកិច្

ទាំងមសដឌកិច្ចជាែិ និងអនរថ ជាែិ។ Бែិ ជជកមម រឺជាការទញយកផលរបមយជន៍ទាំងសងខាង

ពីថ្ដរូរБែិ ជក

មមរបស់ពួកមរ មБលរឺទល់ខែភារីទាំងសងខាងសមឹលងមÆើញ និងរព

ឹងថ្នបាន

ទទួលផលច្ាំមែញពីការមធើវБែិ ជជកមមរបស់ពួកមរ។ ការមធើវБែិ ជជកមម នឹងមិនអាច្មកើែមឡើង បានមឡើយ របសិនមបើម្តនភារីម្តខ ងទទួលបានផលច្ាំមែញ ច្ាំខែកឯភារីម្តខ ងមទៀែពុាំម្តនផល

ច្ាំមែញ ឬ របមយជន៍សរម្តប់ែួន។

កុបងសកលមោកនមពលសពវថ្ងងមនោះ គម នជាែិសាសន៍ណាមួយមធើវសកមមភាពមសដឌកិច្

Бែិ ជជកមមខែឯកឯងមនោះមទ មហើយទសសនៈមសដឌកិច្រច បស់ពួកមរមផើម

មច្ញពីវស

័យឧសាហកម

វស័យមសវាកមម កសិកមមខបបទាំមនើប ករមិែថ្នរបាក់ច្ាំែូ លរបស់របជាជន ភាពម្តនការង្ហរមធើ

និងសង

់ោថ្នការរស់មៅរបស់របជាជនែួន

រឺវាបានផាភាជ ប់នឹងមសដឌកិច្ចរបស់ថ្ដរូរБែិ ជជកម

ជាមួយនិងរបមទសទាំងមនោះ។ ទាំនក់ទាំនងខាងមលើមនោះបានបមងើែ

មៅជាច្លនមសដឌកិច្ចអនថរជាែិមួយមៅមលើទាំនិញ និង

មសវាកមម ពលកមម សហរគសБែិ ជជកមម វន

ិមយរទុន និងបមច្ចកវទ

ា។ ជាការពិែណាស់មគល

នមយបាយមសដឌកិច្ចជាែិមិនអាច្កាំែែ់ ឬ ោក់ឲ្យមរបើមោយមិនម្តនការវាយែថ្មលឲ្យបានជាក់ ច្ាស់ពីផលប៉ាោះБល់បានមឡើយ មБលវាមិនរែឹមប៉ាោះБល់ខែមសដឌកិច្ចជាែិមនោះមទ វាខងមទាំងប៉ាោះ Бល់ដល់មសដឌកិច្ចរបមទសមផសងមទៀែផងខដរ។

មៅច្ុងសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើកទី២ មសរទ ភាពនមយបាយ និង មសដឌកិច្ចរបស់សហរដឌអាមមរកិ

រែូវបានមរទទួលសាគ ល់ថ្នជារបមទសខដលម្តនឥទិនពលបាំផុែកុបងពិភពមោកមៅមហើយ មហើយកុបង

សាទ នភាពខបបមនោះមរបាននិយយថ្ន “មៅមពលសហរដឌអាមមរកកណាថ ស់ មនោះមសដឌកិច្ចរបស់

របមទសមផសងៗមទៀែនឹងផ្លថ សាយជាមិនខាន” 1។ ប៉ាុខនថមពលមវោបានកនងផុែមៅ មសដឌកិច្ចរបស់

អាមមរក

បានច្ូលរួមយ៉ា ងមលឿនកុបងសកមមភាពមសដឌកិច្ចរបស់បរមទស។ ការបមងើកែសហរមន៍អឺរប

ទសវែសឆ្ប ាំ ១៩៥០ (សហភាពអឺរប

នមពលបច្ុចបផន)

ការរក

មឡើងថ្នសារៈសាំខាន់របស់រកុមហ˜ុន

សាជីវកមមពហុជាែិកុង

ទសវែសឆ្ប ាំ ១៩៦០ និង មៅទសវែសឆ្ប ាំ ១៩៧០ ទីផារមរបងពិភពមោក

រែូវបានមកាថ បកាថ ប់មោយ អងគការថ្នរបមទសនាំមរបងមច្ញ មៅកាែ់ថ្ន OPEC (Organization of

1 Robert J. Calbaug “International Economics” [មសដឌកិច្ចអនថរជាែិ]. មបាោះពុមាខកសរមួលមលើកទី៨ (2002), 3

Petroleum Exporting Countries) ខដលទាំងមនោះរឺជាលទនផលថ្នបដិវែន

៍កុង

សហរមន៍អនថរជាែិ

ច្ូលមៅកុបងរបព័ននមគលមួយខដលម្តនលកខែៈសុរសាម ញមៅកុបងមសដឌកិច្ចពិភពមោក។

១.៣. រទឹ្ររ ប្ស្ដ្ឋកិច្ចវិទូច្ាំសពាោះពាណិ ជជកមមអនររជាតិ

១.៣.១. រទ្រីរ ប្់ Mercantilism

រទឹសរថ បស់ Mercantilism ខដល្នដល់ករមិែកាំពូលបានជោះឥទិនពលដល់មគលរាំនិែ

របស់ជនជាែិអឺរបុ

កុបងសែវែសទី ១៦ និង ១៧ ខដលមផ្លថ ែសាំខាន់មៅមលើសុែុម្តលភាពរបស់ជាែិ

សាសន៍មួយ។ វាម្តនន័យថ្ន ការទទួលបានរទពយសមផែិថ, ខដលជាទូមៅរទពយសមផែិសាំមៅមលើ

ម្តសខដលជាឧែថមភាពដ៏ែពង់ែពស់បាំផុែសរម្តប់មគលនមយបាយរបមទស ឬ ជាែិសាសន៍មួយ។

ពួក Mercantilist បានNែ់ទុកម្តសសឹងខែមសនឹងជាំមនឿមៅមហើយ មហែុដូមច្បោះមហើយ ពួកមរមិន

ខដលមធើវការបកស្សាយ និង ពនយល់មអាយបានច្ាស់ោស់មទថ្ន មែើមហែុអីវបានជាការខសងរក ម្តសទទួលបាននូវអាទិភាពែពស់កុបងមរគងការមសដឌកិច្ចរបស់ពួកមរមនោះមទ។

Mercantilism បានបមងើកែរទឹសខថ ដលអាស្ស័យមៅមលើភាពពិែរបាកដថ្ន ផលច្ាំមែញ របស់ ជាែិសាសន៍មួយបានមកមោយមច្ៀសមិនរួច្ពីជមម្តល ោះ ម្តនន័យថ្ន របមទសមួយអាច្បមងើកន

សកមម- ភាពБែិ ជជកមមរបស់ពួកមរបានលកណាម្តនការច្ាំណាយពីរបមទសមផសងខែប៉ាុមណាត ោះ។

ដូច្មនោះ រោឌ ភិបាល បានោក់មច្ញនូវច្ាប់ ររប់ររងថ្ងល និងរបាក់bួបល មលើកែមមើកងឧសាហកម

កុបងរបមទស ជរមុញការនាំមច្ញផលិែផលសមរមច្ និង នាំច្ូលវញនូវវែទុធាែុមដើម ែែៈមពល

ដខដលមនោះ ពួកមរក៏បានកាំែែ់បរម្ត

ែនាំមច្ញវែុទធាែុមដើមខដលរែូវនាំមច្ញ និង បរម្តែ

ផលិែផលសមរមច្ខដលរែូវនាំច្ូល។ ការមធើវដូច្មនោះរឺ មដើមផីរកាបាននូវធនធានក៏ដូច្ជាវែុទធាែុ

មដើមផ្លថ ច្់មុែសរម្តប់របជាជnរបស់មរ មដើមផង្ហ

ឋិែមៅមរកាមអាណានិរមរបស់ែួលន។

យស្សួលមធើវБែិ ជជកមមជាមួយបណាថ របមទសខដល

មគលនមយបាយБែិ ជជកមមរែូវបានសរមសរមោយទសសនៈ Mercantilist មដើមផីមលើកទឹក ច្ិែថដល់ការនាំមច្ញ និងបនទយការនាំច្ូល។ ការនាំមច្ញធាំជាងការនាំច្ូល នាំមអាយរបមទសមួយ សល់ម្តសយ៉ា ងមរច្ើនពីរមាំ លើសការនាំមច្ញរបស់ពួកមរ។

១.៣.២. រទឹ្រីរ ប្់ Liberalism (Free Trade)

របែិកមខាល ាំងកាល របឆ្ាំងនឹងឥរយ

បងរបស់ពួក Mercantilist Nប់មផើថមម្តនវែឋម្តនមៅកុង

Бក់កណាថ លសែវែសទី១៨។ មោយខឡក កុបងរបមទសបារាង

មសដឌកិច្ចវទ

ូខដលរែវូ បានមរសាគ ល់ថ្ន

Physiocrats ច្ង់បានមសរភាពសរម្តប់ផលិែកមម និងБែិ ជជកមម។ ច្ាំខែកឯច្រកភពអង់មរលស

ឯមណាោះវញ

មសដឌកិច្ចវទ

ូរឺមោក Adam Smith បានច្ងុអលបង្ហា ញកុបងមសៀវរបស់គែ់ខដលម្តន

ច្ាំែងមជើងថ្ន The Wealth of Nations ខដលបានមបាោះផាយកុបងឆ្ប ាំ ១៧៧៦ សព

ីផលរបមយជន៍

ថ្នការដកមច្ញ ការរែ

ែផែ

កុបងការមធើវБែិ ជជកមម។ អបកមសដក

ិច្ចវទ

ូ និងអបកជាំនួញជាមរច្ើនបាន

សខមថងការរបឆ្ាំងយ៉ា ងខាល កាល និងម្តនមពលែលោះក៏បានរបឆ្ាំងមៅនឹងកាែពក

ិច្ចបង់ពនហ

ួសមហែុ

និងបានជរមុញឲ្យម្តនការច្រNមលើកិច្ចរពមមរពៀងБែិ ជជកមម (Trade Agreements) ជាមួយ

របមទសមផសងៗ។ ការផ្លល ស់បូថរឥរយ

បងБែិ ជជកមមខាងមលើមនោះ បានБាំនាំមអាយម្តនពិធីច្ុោះហែ

មលខាមលើកិច្ចរពមមរពៀងមួយច្ាំនួនខដលជាែាំណាងថ្នមសរភា

ពБែិ ជជកមម មៅកុបងច្ាំមណាមមនោះ

សនិនសញ្ញដ អង់មរលស-បារាង ឆ្ប ាំ ១៧៨៦ បានបញ្ច ប់នូវជមម្តល ោះមសដឌកច្ិ ចរវាងរបមទសទាំងពរី ។

បនធ ប់ពីម្តនរទឹសមថ សរភាពБែិ ជជកមមរបស់មោក Adam Smith, មគលការែ៍ ររឹោះរបស់

ពួក Mercantilist រឺមិនអាច្ការБរបានែមៅមទៀែមទ។ មហើយរបមទសជាមរច្ើនបានមបាោះបង់នូវ

មគលរាំនិែរបស់ពួក Mercantilist មហើយជាបមែើថ រៗរទឹសមថ សដឌកិច្រច ែែផិែរែវូ បានជនួាំ សមោយ

រទឹសមថ សរនិយម។

មៅБក់កណាថ លសែវែសទី១៩ មគលនមយបាយការБរពនន បានការБរមសដឌកិច្ចរបស់ ជាែិ មួយបានយ៉ា ងម្តនរបសិទនភាពពីថ្ដរូររបរួែរបខជងខាងមរៅ។ ពនននាំមច្ញ-នាំច្ូលរបស់

បារាងឆ្ប ាំ ១៨៦០ រឺជាឧទហរហ៍ស្សាប់ ខដលរិែអរតាពននយ៉ា ងែពស់សមមផើមពផី លិែផលនាំច្ូល

ពីច្រកភពអង់មរលស៖ ៦០% មលើការនាំច្ូលដុាំខដក, ៤០ មៅ ៥០% រឺមររឿងម្ត៉ា សុីន និង ៦០០ មៅ

៨០០% មលើសាំពែ់ខឡន។

១.៣.៣. រទឹ្រីរ ប្់ Protectionism (Restrict Trade)

មគលការែ៍ Бែិ ជជកមមខបបការБរ រឺជាមគលនមយយរោឌ ភិបាលោក់មច្ញមឡើងមដើមផីហាម

ឃ្លែ់មិនមអាយផលិែករបរមទសអាច្នាំច្ូលផលិែផលលក់កុបងទីផាររបមទសែួន

មោយមសរមទ។

ច្ាំមБោះБែិ ជជកមមរបមភទមនោះ បានរកសាយភាយБសមពញមោកខាងលិច្កាលពីច្ុងសែវែសទី

១៩។ របមទសអាឡឺម៉ាង់បានទទួលយកមគលនមយបាយការБរមនោះ និងមរកាយមកម្តនរបមទស

ជាមរច្ើនបានទទួលយកជាបនប

នធ ប់។ មិនយូរបនធ ប់ពីឆ្ប ាំ ១៨៦០ កុបងអាំឡុងសង្រ្ង្ហគ មសុីវល សហ

រដឌអាមមរក

បានមលើកមឡើងច្ាប់សអ

ាំពីពនននាំមច្ញ-នាំច្ូល McKinley ខដលបានអនុម័ែឆ្ប ាំ ១៨៩០

រឺម្តនលកខែៈការБររជុល។ មហើយមៅសល់ខែច្រកភពអង់មរលសមួយប៉ាុមណាត ោះ ខដលមៅខែភាព

មជឿជាក់មលើមគលការែ៍ Бែិ ជជកមមមសរ។2

2 Written By: Bela Balssa, Inernational Trade. រកបានមៅ: http://www.britannica.com (ថ្ងង ០៥ ខែ ឧសភា ២០១៨)

១.៣.៤. ឧតម

ភាពដ្ឋច្ខា

ត (Absolute Advantages)

អែទរបមយជន៍ជាក់ោក់ រឺជារាំនិែមសដកិច្ចមួយខដលរែូវបានមរមរបមើ ដើមផីសាំមៅមៅដល់

ភារីម្តខ ងខដលម្តនលទនភាពផលិែផលិែផលបានមរច្ើនជាងថ្ដរូមោយមរបើបរម្តែធនធាន និង

ពលកមមមសគប ឬ អាច្ផលិែមោយមរបើថ្ងលមដើមទបជាង។ មគលរាំនិែថ្នអែទរបមយជន៍ជាក់ោក់

មនោះរែូវបាននាំមអាយសាគ ល់កុបងឆ្ប ាំ ១៧៧៦ កុបងបរប

ទБែិ ជជកមអ

នថរជាែិមោយមោក Adam

Smith ខដលជាទសសនៈវទ

ូជនជាែិសុែ

ខដលរែូវបានមរNែ់ទុកថ្នជាបិតាមសដឌកិច្ចសម័យទាំមនើប។

កុបងរទឹសរថ បស់គែ់មដើមផកាល យជាអបកម្តន របមទសទាំងអស់រួរមរបើជាំនញ ឬ ឯកមទសកមរម បស់ែួលន មដើមផីផលិែផលិែផល និងមសវាកមម ខដលម្តនអែទរបមយជន៍ជាក់ោក់ (ថ្ងលទប ផលិែបានមរច្ើន

ង្ហយស្សួលរបកួែរបខជង) មហើយនាំច្ូលកុបងБែិ ជជកមមមសរមី ដើមផីលក់ផលិែផលរបស់ពួកមរ។ ធនធានរបស់របមទសមួយរួររែូវបានមរបើរបាស់មអាយបានលអរបមសើរបាំផុែ មធើវដូមច្បោះរបមទសមួយ

ម្តនឧែថមភាពផលិែកមមមបើមរបៀបមធៀបជាមួយរបមទសដថ្ទមទៀែ មហែុដូច្មនោះមហើយរទពយសមផែិ របមទសមួយនឹងមកើនមឡើងជាមិនខាន។

១.៣.៤. ឧតមភាពសរបៀបសធៀប (Comparative Advantages)

មបើតាមរទឹសរឋ បស់មោក Adam Smith ខដលបានបកស្សាយមៅកុបងមសៀវមៅ The Wealth of Nations ច្ាំមБោះБែិ ជជកមមអនថរជាែិមកើែមឡើងបានរឺNាំបាច្់ទមទរមអាយរបមទសនីមួយៗ ម្តនឧែថមភាពជាក់ោក់ មោយម្តនឯកមទសកមមកុបងការផលិែទាំនិញណាមួយ មោយច្ាំណាយថ្ង

មដើមទបជាងរបមទសមួយមទៀែ។ ផុធយមៅវញ

មែើБែិ ជជកមមអនថរជាែិអាច្មកើែមឡើងខដរឬមទ?

របសិនមបើ របមទសមួយម្តនឯកមទសកមមផលិែទាំនិញររប់មុែមោយមរបើរបាស់នូវថ្ងមល ដើមទបជាង

របមទសមួយមទៀែមនោះ? មហែុដូមច្បោះមហើយមោក David Ricardo ជាមសដឌវទូជនជាែអិ ង់មរលស

បានបមងើកែរទឹសអ

ែទរបមយជន៍មរបៀបមធៀបមៅកុបងឆ្ប ាំ១៨១៧។ មោយសារខែមោកយល់ថ្នរទឹសី

និងការបកស្សាយរបស់មោក Adam Smith មិនទន់ម្តនន័យររប់រគន់មៅមឡើយច្ាំមБោះБែិ ជជ កមមអនរថ ជាែិ។ មោក David Ricardo បានបកស្សាយច្ាំមБោះសាំនួរខដលថ្ន របសិនមបើរបមទសមួយ

មិនម្តនឧែមភាពជាក់ោក់មៅមលើការផលិែទាំនិញមួយ មនោះБែិ ជជកមមក៏មៅខែអាច្មកើែម្តន

មឡើងរវាងរបមទសទាំងពីរខដរឬមទ។

ឧែថមភាពមរបៀបមធៀប មកើែមឡើងមៅមពលខដលរបមទសមួយមិនម្តនឯកមទសកមមកុង

ការ

ផលិែទាំនិញមួយរបមភទដូច្របមទសមួយមទៀែ ខដលមរអាច្ផលិែទាំនិញមួយរបមភទមនោះមោយ ទទួលបានទិនបផលែពស់ និងច្ាំណាយថ្ងលមដើមទប។3

មយងតាមឧទហរែ៍ ថ្នឧែថមភាពមរបៀបមធៀបមៅកុបងБែិ ជជកមអ ទី១ ខាងមរកាម៖

នថរជាែិ ដូច្កុង

តារាង

តាមរទឹសអែទរបមយជន៍មរបៀបមធៀបរបស់មោក David Ricardo មទោះបីជារបមទសមយួ

មិនម្តនឧែម

ភាពោច្់ខាែកុបងការផលិែទាំនិញណាមួយក៏មោយ Бែិ ជជកមមមៅខែមកើែម្តនរវាង

របមទសទាំងពីរ។

ករែី សិកាអាំពីសហរដឌអាមមរក

ម្តនឧែម

ភាពមរបៀបមធៀបច្ាំមБោះទាំនិញទាំងពីរ៖

តារាងទី១៖ ឧទហរែ៍ ឧែមភាពមរបៀបមធៀប

១.១ ទិនបផលរបស់កមមករកុបងមួយមម្ត៉ា ងការង្ហរ4
របមទស	ស្សា	រកណាែ់
សហរដឌអាមមរកិ	៤០ ដប	៤០ កី
អង់មរលស	២០ ដប	១០ កី

តារាងទី ១ បានបង្ហា ញពីរទឹសីឋឧែថមភាពមរបៀបមធៀបរបស់មោក David Ricardo ខដលថ្ន មៅ មពលខដលរបមទសមួយម្តនឧែថមភាពោច្់ខាែកុបងការផលិែទាំនិញទាំងពីររបមភទ។ មោយរិែ

កុបងមួយមម្ត៉ា ងការង្ហរ កមមករសហរដឌអាមមរក

អាច្ផលិែស្សាបានច្ាំនួន ៤០ដប ឬ រកណាែ់ ៤០កី

ែែៈមពលកមករអងម់ រលសអាច្ផលិែស្សាបានច្ាំនួន ២០ដប ឬ រកណាែ់ ១០កី។ មបើមយងតាម

រទឹសឧែថមភាពោច្់ខាែរបស់មោក Adam Smith ផលច្ាំមែញ ឬ ឯកមទសកមម និង Бែិ ជជកម

រវាងរបមទសទាំងពីរនឹងមិនមកើែមឡើងមនោះមទ ពីមរБោះ សហរដឌអាមមរក ផលិែទាំនិញទាំងពីររបមភទមនោះស្សាប់មៅមហើយ។

ម្តនឯកមទសកមមកុបងការ

ខែមទោះបីជាយ៉ា ងណាក៏មោយ រទឹសឧែមភាពមរបៀបមធៀបរបស់មោក David Ricardo

បានពនយល់ថ្ន កមមករសហរដឌអាមមរក

ម្តនឯកមទសកមក

ុបងការផលិែរកណាែ់ ៤ដង (៤០/១០=៤)

មបើមធៀបជាមួយនឹងកមមករអង់មរលស ក៏ប៉ាុខនក

មមករសហរដឌអាមមរក

ម្តនឯកមទសកមក

ុបងការផលិែ

3 David Ricardo, The Principle of Political Economy and Taxation [មគលការែ៍ ថ្នមសដឌកិច្ចនមយបាយ និងពនន]

)London: Cambridge University Press, 1966), Originally published in 1817.

4 N. Gregory Mankiw, Principles of Microeconomics, [មគលការែ៍ មីរកូមសដឌកិច្ច], (2015), 172

ស្សាខែ២ដងមទ (៤០/២០=២) មបើមធៀបជាមួយនិងកមក

រអង់មរលស។ មោយសហរដឌអាមមរក

ម្តន

ឧែថមភាពជាក់ោក់មៅមលើការផលិែរកណាែ់មរច្ើនជាងការផលិែស្សា ច្ាំខែកឯអង់មរលសម្តន

ឧែថមភាពជាក់ោក់មៅមលើការផលិែស្សាមរច្ើនជាងការផលិែរកណាែ់។ ដូច្មនោះរបមទសនីមួយៗ ម្តនឯកមទសកមមកុបងការផលិែទាំនិញមរៀងៗែួលន មហើយមធើវការនាំមច្ញទាំនិញរបស់ែួលនមៅតាម

ឧែថមភាពមរបៀបមធៀប រឺសហរដឌអាមមរក

ម្តនឯកមទសកមមខាងផលិែរកណាែ់ រឯ

របមទស

អង់មរលសម្តនឯកមទសកមមខាងផលិែស្សា។ មហែុដូមច្បោះមហើយ តាមរយៈការមោោះដូររបមទសទាំង

ពីរទទួលបានទិនបផលពីឯកមទសកមមម រៀងៗែួន។

តាមរយៈរទឹសរឋ បស់មោក Adam Smith និងមោក David Ricardo របមទសទាំងពីរទទួល

បានអែទរបមយជន៍មរៀងៗែួលន។

១.៤. របាងពាណិ ជជកមម Trade Barriers

រទឹសБែិ ជជកមមសម័យទាំមនើបខដលបានខច្ង និងរកមÆើញមោយអបករបាជញមសដឌកិច្ដ

លផីៗដូច្ជាមោក Adam Smith និង មោក David Ricardo បានមធើវការច្ងុអលបង្ហា ញនូវកម្តល ាំង

ច្លករមសដឌកិច្ចតាមរយៈការមធើវБែិ ជជកមមមសរី និងផលិែផលិែផលណាខដលែួន

ម្តនជាំនញ

ច្ាស់ោស់ ឬមួយម្តនឯកមទសកមមខាងផលិែកមមណាមួយមនោះ មដើមផីនាំមច្ញមៅមរៅរបមទស

មោយសារមយើងអាច្ផលិែបានបរម្តែមរច្ើនជាង ម្តនរុែភាពែពស់ជាង ច្ាំណាយថ្ងលមដើមទប

ជាងនាំឲ្យមយើងង្ហយស្សួលរបកួែជាមួយថ្ដរូរបកួែរបខជងមៅមលើទីផារអនថរជាែិ មហើយមធើវការ

នាំច្ូលមកវញ

នូវផលិែផល ឬ មសវាណាខដលែួលនពុាំម្តនឯកមទសកមម និងជាំនញកុបងការផលិែ ឬ

ពុាំម្តនឧែថមភាពមរបៀបមធៀបច្ាំមБោះផលិែផលមនោះ។ សរម្តប់របមទសនាំមច្ញវាជាឱកាសដ៏លអ

មដើមផីរបមូលធនធាន មលើកកមពស់ករមិែជីវភាព និងមធើវឲ្យរបមទសរបស់ែួលនកាល យជារបមទសអបក

ម្តន ប៉ាុខនថវាមិនលមអ នោះមទច្ាំមБោះរបមទសទន់មែាយមោយសារពុាំម្តនឯកមទសកមម និងជាំនញ ច្ាស់ោស់មធើវឲ្យពួកមរផលិែបានែិច្ ច្ាំណាយមរច្ើន ពិបាកនាំមច្ញ ដូមច្បោះមដើមផីការБរ

ផលិែកមម និងឧសាហកមមកុង

ស្សុករបស់ពួកមរជាNាំបាច្់ មទោះបីពួកមរទទួលយករបព័ននБែិ ជ

កមមមសរក

៏មោយ ក៏ពួកមរបមងើែ

នូវរនាំងБែិ ជជកមមមដើមផីរែ

ែផិែ និងកាែ់បនទយការហូរច្ូលទាំនិញ

ពីមរៅរបមទសខដរ។ ការោក់រនាំងБែិ ជជកមមមនោះទាំងពននមលើការនាំមច្ញ-ច្ូល Tariffs និង

បរម្តែកាំែែ់ការនាំច្ូល Import Quotas មិនរែមឹ ខែអាច្កាែ់បនទយការនាំច្ូល និង ជួយដល់

ឧសាហកមមកុបងស្សុក ប៉ាុមណាត ោះមទ មយើងខងមទាំងអាច្រកច្ាំែូ លច្ូលរដឌតាមរយៈការរបមូលពនន មនោះផងខដរ។ ពននរែវូ បានខច្កមច្ញជាពីររបមភទរឺ Tariffs និង Non Tariffs ។

១.៤.១. ពនធសលការនសាំ ច្ញ-ច្ូល Tariffs

ពនន Tariffs រឺជាកាែពវកិច្ចខដលរដឌជាអក

នាំមច្ញរែូវបង់ពនជ

ូនរដឌមួយមទៀែមលើទាំនិញ ឬ

មសវាកមមខដលែួននាំមៅលក់កបុងរបមទសមនោះ។ ជាទូមៅ Tariffs ខដលមរសាគ ល់ភារមរច្ើនមនោះរឺ

ពននមលើការនាំច្ូល Import Tariffs ខដលយកមលើផលិែផលនាំច្ូលពីបរមទសឆ្ងកាែ់រពខាំ ដនច្ូល

កុបងរបមទសរបស់ែួលន។ រឯ

ពននខដលពុាំសូវមពញនិយមមនោះរឺពននមលើការនាំមច្ញ Export Tariffs

ខដលយកពននមលើផលិែផលនាំមច្ញ។ Export Tariffs ជាទូមៅមិនសូវរែូវបានមរបើរបាស់មនោះមទ

មហើយភារមរច្ើនមរបើមោយរបមទសកាំពុងអភិវឌណន៍ ខដលបានរបាក់bួបលកម្តល ាំងពលកមទ

បមហើយ

ផលិែផលខដលនាំមច្ញមៅលក់មរៅរបមទសមនោះបានថ្ងល និងច្ាំមែញបានយ៉ា ងមរច្ើន។ ែួយ៉ា ង៖

ការនាំមច្ញផលិែផលកាកាវ (ខដលជាវែុទធាែុមដើមកុបងការផលិែសូកូឡា) រែូវបានរិែពនននាំមច្ញ មោយរោឌ ភិបាលរបមទសហាគ ណា មោយសាររោឌ ភិបាលមមើលមÆើញពីការច្ាំមែញយ៉ា ងរកាស់

ខរកលពីការនាំមច្ញរបស់រកុមហ˜ុនឯកជនទាំងមនោះ ច្ាំខែករបាក់bួបលពលកមមរបស់របមទស

ែួលនទទួលបានរបាក់bួបលទបែុសគប យ៉ា ងខាល ាំងពីរបាក់ច្ាំមែញរបស់រកុមហ˜ុន មទើបរោឌ ភិបាល

របមទសមួយមនោះសមរមច្ច្ិែថោក់អនុវែថពននាំមច្ញមនោះ។

១.៤.១.១. របសភទពនធគយ Types of Tariffs

១.៤.១.២. ពនធជាក់លាក់ Specific Tariff

ពននជាក់ោក់ រឺជាពននខដលរិែមលើច្ាំនួនទឹករបាក់ជាក់ោក់កុបងការបង់ពននមលើមួយឯកតា

ផលិែផលខដលរែូវបាននាំច្ូល។ ឧទហរែ៍ ៖ Бែិ ជជករអាមមរក

ម្តប ក់នាំច្ូលកុាំពយូទ័រមួយមររឿង

ពីរបមទសអាឡឺម៉ាង់រែវូ បាំមពញកាែពវកិច្ប

ង់ពននជូនរោឌ ភិបាលអាមមរក

ច្ាំនួន ១០០ដុោល រ កុបងមួយ

មររឿងមោយមិនែវល់ពីែថ្មលរបស់កុាំពយូទ័រមួយមររឿងមនោះថ្ងបល

១.៤.១.៣. ពនធគិតជាភាគរយ Ad Valorem Tariff

៉ាុណាត មទ។

ពននរិែជាភាររយ រឺជាពននខដលរិែមៅមលើច្ាំនួនភាររយកាំែែ់កុង

ការបង់ពននមលើែថ្ម

មួយឯកតាផលិែផលខដលរែូវនាំច្ូល។ ឧទហរែ៍ ៖ Бែិ ជជករអាមមរកម្តប ក់រែូវបងព់ នន ១៥%

កុបងការនាំច្ូលរងយនថដឹកទាំនិញមួយមរឿងពីរបមទសជប៉ាុន ដូច្មនោះមបើរងយនថមនោះម្តនែថ្មល ២មុឺន

ដុោល រអាមមរក

មនោះអបកនាំច្ូលមនោះបង់ពនន ៣Бន់ដុោល រអាមមរក

១.៤.១.៤. ពនធ្មា្ Compound Tariff

ឲ្យរោឌ ភិបាលអាមមរក។

ពននសម្តស រឺជាពននខដលរិែទាំងពននជាក់ោក់ Specific Tariff និងពននរិែជាភាររយ Ad Valorem Tariff មៅមលើផលិែផលនាំច្ូលមួយឯកតាណាមួយមនោះ។ ឧទហរហ៍៖ Бែិ ជជករ

នាំច្ូលទូរទសសន៍មួយមររឿងពីខាងមរៅរែូវបង់ពនន ២០ដុោល រ ច្ាំមБោះ Specific Tariff និងរែូវបង់

៥% បខនម

ថ្នែថ្មល របស់ទូរទសសន៍មនោះច្ាំមБោះ Ad Valorem Tariff ឲ្យរោឌ ភិបាលអាមមរក។5

១.៤.១.៥. ឥទធិពលននពនធគយ

ពននរយ រឺជាពនខន ដលកាំែែ់មៅមលើការនាំច្ូល។ ពននរយបមងើកែមដើមផីបមងើកននូវែថ្មល ទាំនិញនាំច្ូលកុបងមគលបាំែងកាែ់បនទយការនាំច្ូល។ មដើមផីជាការបង្ហា ញឲ្យកាន់ខែច្ាស់អាំពី ពននរយម្តនឧទហរែ៍ មួយដូច្ខាងមរកាម៖

សនមែថ្ន សហរដឌអាមមរក

និងរបមទសជប៉ាុនផលិែកុាំពយូទ័រដូច្គប ។ ែថ្មលកុាំពយូទ័រមួយមររឿង

របស់សហរដឌអាមមរករឺ $១,០០០ និងរបមទសមួយមទៀែែថ្មលរែឹមខែ $៧៥0។ មហែុដច្មូ នោះ សហ

រដឌអាមមរក

មិនអាច្មធើវការរបកួែរបខជងជាមួយរបមទសជប៉ាុនបានមនោះមទ។ មយើងសនែ

បនថមទៀែ

ថ្ន សហរដឌអាមមរក

បានកាំែែ់ពនននាំច្ូលកុាំពយូទ័រមួយមររឿងែថ្មល $៣០០។ ដូច្មនោះ របមទសជប៉ាុន

រែូវនាំច្ូលកុាំពយូទ័រមៅសហរដឌអាមមរក

កុង

ែថ្មល ១,០៥០ដុោល រ ($៧៥០ + $៣០០) មធើវឲ្យផលិែករ

សហរដឌអាមមរកអាច្មធវើការរបកួែរបខជងជាមួយផលិែកររបស់របមទសជបន៉ាុ បាន។ មោយសារខែ

ែថ្មលនាំច្ូលកុាំពយូទ័រម្តនែថ្មលែពស់កុបងសហរដអា

មមរក

បានមធើវឲ្យែរមវូ ការម្តនការធាល ក់ច្ុោះ មហើយ

កុបងមពលជាមួយគប មនោះផលិែករកុបងស្សុករបស់សហរដឌអាមមរក ឲ្យែរមវូ ការនាំច្ូលពីរបមទសជប៉ាុនម្តនការធាល ក់ច្ុោះ។

បានបមងើន

ផលិែរបសព

ួកមរ មធើ

១.៤.២. របាងមន

ថ្មនពនគ

យ Non Tariff Barriers

របាាំងមនោះរឺជារបាាំងមិនខមនពននរយខដលរែវូ បានមរសាគ ល់ថ្នជាមគលនមយបាយរែែផិែ

កុបងБែិ ជជកមអ

នថរជាែិ។ បនធ ប់ពីសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើកទី២ ការច្រNជាលកខែៈអនថរជាែិមួយ

បានទទួលមជារជ័យមលើការកាែ់បនទយការយកពននរយ ប៉ាុខនរថ នាំងមិនខមនពននរយរឺមៅខែរកា វែថម្តនដខដល។

NTBs មិនNាំបាច្់មួយច្ាំនួនរែវូ បានបមងើែមឡើងដូច្ជាែរមូវការ ផ្លល កសញ្ញដ ថ្នផលិែផល

និងបមច្ចកមទសមវច្ែប

់ជាមដើម។ រនាំងមិនខមនពនរ

យដ៏ថ្ទមផសងមទៀែខដលរារាង

ខាល ាំងដល់ការ នាំ

ច្ូលមនោះរឺ Import Quotas, Voluntary Export Restraints, Subsidies…ខដលមរមរបើវាមដើមផីកាែ់ បនទយការនាំច្ូល និងផថល់របមយជន៍ដល់ផលិែករកុបងស្សុក។

១.៤.២.១. របសភទរបាងមិនថ្មនពនធគយ Types of Non-Tariff Barriers

១.៤.២.២. បរមាណកាំណត់ការនច្ូល Import Quotas

5 Robert J. Calbaug “International Economics” [មសដឌកិច្ចអនថរជាែិ]. មបាោះពុមាខកសរមួលមលើកទី៨ (2002), 114

Import Quotas រឺជាបរម្ត

ែករមិែខដលទាំនិញមួយរបមភទអាច្នាំច្ូលកុបងរបមទសមួយ

បានកុបងមពលមវោជាក់ោក់មួយ។ មពលែលោះការកាំែែ់បរម្ត

ែនាំច្ូលមនោះ រឺវាសែ

កុបងករមិែ

មរកាមលកខែែឍ ថ្នБែិ ជជកមមម សរី ខដលនាំឲ្យអងគការБែិ ជជកមពិភពមោក (WTO) របកាសថ្ន

មិនរែឹមរែូវតាមច្ាប់រពមទាំងពាយមមោោះស្សាយមលើបញ្ញា មនោះ មោយសារ Import Quotas មនោះ

រែូវបានមរបើមោយរបមទសមជឿនមលឿនដូច្ជា ជប៉ាុន និង សហរដឌអាមមរក។

ឧទហរែ៍ ៖ រោឌ ភិបាលមិនអនុញ្ញដ ែឲ្យនាំច្ូលbីស មលើសពី១ោនរីឡូរកាម និង ស្សូវ

សាឡី មលើសពី ២០ោនរីឡូរកាម កុបងអាំឡង

មពលកាំែែ់មួយមឡើយ។

១.៤.២.៣. ការកាំណត់ការនសច្ញសដ្ឋយសច្តន Voluntary Export Restrains (VERs)

ការករមិែការនាំមច្ញមោយមច្ែន (VERs) ជាកិច្ចរពមមរពៀងមទវភារីមធើវБែិ ជជកមមរវាង រោឌ ភិបាលពីរខដលរបមទសជាអបកនាំមច្ញរែូវបានរបមទសខដលអនុ ញ្ញដ ែឲ្យនាំច្ូលកាំែែ់ នូវ របមភទផលិែផលជាក់ោក់មួយ ឬ មរច្ើនខដលអាច្នាំច្ូលបានមហើយមពលែលោះសម្តរមន៍អបក

ផលិែមរៀបសងែ

់រោឌ ភិបាលរបស់មរឲ្យម្តនការច្Nរពី VERs កុបងមគលបាំែងមដើមផកា

ែ់បនទយ

ការរបកួែរបខជងពីផលិែផលនាំច្ូលខដលភារមរច្ើនមរកាំែែ់ផលិែផល ខដកខងប វាយនភ័ែឍ

កសិកមម ផលិែផលមូាបអាហារ រងយនថ ផលិផលមអឡិច្រែូនិច្ និងមររឿងម្ត៉ា សុីនដ៏ថ្ទមទៀែ-ល-។

ទីផារខដលការБរមោយ VERs ម្តនដូច្ជា សហរដឌអាមមរក ម្តនថ្ដរូរដូច្ជា ជប៉ាុន កូមរ ៉ា ថ្ែវា៉ាន់ ជាមដើម។

សហភាពអឺរប

និង កាណាោ ខដល

សរុបមក VERs ជាការជួយដល់បណាថ រដឌខដលរែូវនាំមច្ញទាំនិញ មដើមផីពរងីកទីផារតាម

ការកាំែែ់បរម្ត

ែកុបងរបមយជន៍ទទួលបានសុែុម្តលភាពថ្នសងគមថ្នរដឌនាំច្ូល។ ម្តនបាែុភូែ

មួយច្ាំនួនសរម្តប់ទាំនិញនាំច្ូលមោយមច្ែនមនោះ រឺទាំនិញNាំបាច្់រែូវម្តនរុែភាពសរម្តប់អបក មរបើរបាស់។

១.៤.២.៤. ការលក់បងូខច្នថល (Dumping)

នមយបាយលក់ទាំនិញបងូាច្ថ្ងល ក៏ជាខផបកមួយថ្នរបាាំងមិនខមនពននរយខដរ។ វាជាការមធើ Бែិ ជជកមមអនថរជាែិមួយខដលរបមទស ឬ រកុមហ˜ុនឯកជនមធើវការនាំមច្ញទាំនិញមៅមរៅរបមទស

មោយនាំមច្ញកុបងែថ្មលទបជាងែថ្មលលក់កុបងស្សុករបស់ែួលនមៅមទៀែ។ ការលក់បងូាច្ថ្ងខល បបមនោះរឺ

ម្តនទាំងរុែសមផែិថ និង រុែវប

ផែិផ

ងខដរ, ការលក់ខបបមនោះរឺជាការអាច្ជួយឲ្យរបមទស ឬ

រកុមហ˜ុនមួយអាច្ពរងីកទីផារទាំនិញរបស់ែួន

បាននិងបមងើកនបរម្ត

ែលក់, រកុមហ˜ុនក៏ទទួលបាន

ការឧបែទមធ

នពីរោឌ ភិបាលកុបងការបង់ខាែឲ្យែួលនខដលខាែបង់កុបងមពលខដលផលិែផល ឬ ទាំនិញ

រែូវបានលក់មរកាមែថ្មលផលិែកមម រឯ

រុែវប

ផែិថថ្នការលក់បងូាច្ថ្ងលមនោះ រឺមធើវឲ្យម្តនច្ាំណាយ

មរច្ើនមោយសារការឧបែម

ាធនពីរោឌ ភិបាលកុបងរយៈមពលយូរ មិនរែឹមខែប៉ាុមណាត ោះរោឌ ភិបារបមទស

ខដលនាំច្ូលខដលម្តនបាំែងច្ង់ទប់សាក ែ់ការលក់មិនមសភា

ពមនោះ រឺរែ

ខែោក់បនឹថងការនាំច្ូល

បខនទមមទៀែខដលអាច្បណាថ លឲ្យការនាំមច្ញច្ាំណាយមរច្ើន មហើយរែូវរងការកាំែែ់បរម្ត ច្ូលមទៀែផង។

ែនាំ

• រមាំ លស

សកុ

(Sporadic Dumping)

រឺជាការលក់បងូាច្ថ្ងលមា៉ា ង មោយសារខែែួលនម្តនបរម្ត

ែទាំនិញមលើសែរមូវការទីផារ

កុបងស្សុក សល់ទាំនិញកុបងសុក

មរច្ើន ដូច្មនោះពួកមរខសង

រកទីផារបរមទសមោយលក់កុបងែថ្មលទប

កុបងបាំែង មិនច្ង់ខាែបង់មរច្ើនមលើសពីមនោះ។ ឧទហរែ៍ ៖ មោយសារទីផារកុង

ស្សុកបរម្តែ

ជ័រមៅស˜ូ មលើសលប់លក់ខលងមច្ញ មទើបផលិែករដាំណាាំមៅស˜ូរែូវបងាំច្

ិែថលក់មៅបរមទសកុបង

ែថ្មលទបជាងទីផារកុង

ស្សុក មោយមិនច្ង់ខាែបង់កាន់ខែមរច្ើនមៅមពលទុកយូរមៅស˜ូែូច្អាច្

រុែភាព ឬ អាច្ច្ាំណាយមលឃ្លល ាំងសុក

កាន់ខែមរច្ើន។

• ការលក់បាំបាក់ថ្ដរូ (Predatory Dumping)

រឺជាការលក់ទាំនិញកុបងែថ្មលទបជាងែថ្មទល

ីផារជាក់ខសង

កុបងមច្ែនច្ាមយកច្ាំខែកទី

ផារមដើមផីកាែ់បនទយថ្ដរូរបកួែរបខជង និងកាល យែួលនជារកុមហ˜ុនលក់ផលិែផលផ្លថ ច្់មុែ។ មៅ

មពលកាល យែូលនជារកុមហ˜ុនផ្លថ ច្់មុែមហើយមនោះពួកមរមធើវការលក់កុបងែថ្មលែពស់វញ

។ ការមធើវដូច្មនោះ

អាច្មធើវមអាយថ្ដរូខដលបាែ់មុែពីទីផារកាលពីមុនអាច្នឹងហក់ច្ូលទីផារសារជាងីមមថងមទៀែ មៅ

មពលពួកមរសមឹងមÆើញផលច្ាំមែញមរច្ើនមោយសារផលិែផលម្តនែថ្មលែពស់ជាងមុន។

ឧទហរែ៍ ៖ រកុមហ˜ុនមររឿងមអឡិច្រែូនិច្ Zenith របស់សហរដឌអាមមរក ខដលររប់ររង

មោយរកុមហ˜ុនរបស់កូមរខា

ងែផូង LG បានមធើវការមNទរបកាន់រកម

ហ˜ុនផលិែទូរទសសន៍ជប៉ាុន ថ្ន

ម្តនមច្ែនលក់បងូាច្ថ្ងលមដើមផផ ទីផារផ្លថ ច្់មុែ (Monopoly) ។

ួថលរកុមហ˜ុនែួលន និងរកុមហ˜ុនអាមមរក

មផសងៗមទៀែមដើមផីច្ង់បាន

• ការលក់បងូច្

ថ្ងរល យៈមពលយរ

(Persistent Dumping)

Persistent Dumping រឺជាការលក់ខដលម្តនមគលបាំែងរកានូវច្ាំខែកទីផារណាមួយ

ច្ាស់ោស់។ ពួកមរលក់កុង

ែថ្មលទបមៅមរៅរបមទសមោយសារច្ង់រកាទីផារ និងបមងើកនច្ាំនួន

ការលក់របស់ែួលន មហើយែួលនសុែច្ិែថលក់ទាំនិញទាំងមនោះកុបងែថ្មថ្ល ងលកុង ការច្ាំណាយខាែបង់ការលក់បងូាច្ថ្ងលមៅបរមទស។

ទីផារកុង

ស្សក

មដើមផទប់

ឧទហរែ៍ ៖ រកុមហ˜ុនជប៉ាុនលក់កុាំពយូទ័រឲ្យអបកមរបើរបាស់កុបងស្សុកកុបងែថ្មថ្ល ងល ប៉ាុខនព

ួកមរ

លក់ផលិែផលដខដលឲ្យសហរដឌអាមមរក

របស់ែួលន។

កុបងែថ្មលទបកុបងមគលបាំែងមដើមផីរកាច្ាំខែកទីផារ

១.៤.២.៥. ការឧបតាមភធន (Subsidies)

វារឺជារបាក់ឧបែទមាខដលរោឌ ភិបាលច្ាំណាយមច្ញខាែជាំនួសរកុមហ˜ុន ច្ាំមБោះខាែបង់មលើ ផលិែផលនីមួយៗខដលរែូវនាំមច្ញមៅបរមទស។ កុបងការច្ាំណាយបង់ខាងែសរម្តប់មហែុផល

Бែិ ជជកមមមនោះ និងបណាថ លឲ្យម្តនការប៉ាБល់ដល់ខផបកសុែុម្តលភាពសងគម ប៉ាុខនថវាម្តនផល

ច្ាំមែញមលើការមលើកទឹកច្ិែថដល់អក មទៀែ។

មធើវБែិ ជជកមម កុង

ការជាំរុញការនាំមច្ញផលិែផលជាបន

ឧទហរែ៍ ៖ រកុមហ˜ុនផលិែយនមថ ហាោះពីររឺ Boeing របស់អាមមរក និង Airbus របស់

សហភាពអឺរប

សមរមច្ច្ិែផ

លិែយនថមហាោះងីមមួយ។ របសិនប់រកម

ហ˜ុនដាំមែើ រការផលិែនិងលក់

ផ្លថ ច្់មុែខែឯងមនោះ រកុមហ˜ុនមនោះនឹងច្ាំមែញបាន ១០០ោនដុោល រ ប៉ាុខនថមបើរកុមហ˜ុនទាំងពីរ ដាំមែើ រការផលិែនិងលក់ដូច្គប មនោះ រកុមហ˜ុននីមួយៗនឹងខាែ ៥ោនដុោល រ។ ករែី ខបបមនោះ រ

ោឌ ភិបាលអាមមរកនឹងបាំមពញខាែមអាយ Boeing ដល់មៅ ១០ោនដុោល រ មនោះរកុមហ˜ុន Boeing

នឹងច្ាំមែញបាន ៥ោនដុោល រ មទោះបី Airbus មៅខែនាំមុែក៏មោយក៏រកុមហ˜ុន Boeing មៅខែ ដាំមែើ រការផលិែដខដល។

១.៤.២.៦. ការពរងីកការនច្ូលសដ្ឋយសច្តន )Voluntary Import Expansion, VIE) ជាការមធើវБែិ ជជកមមរវាងរបមទសពីរ ឬ មរច្ើនbរមលើមគលការែ៍ ថ្នការមោោះដូរទាំនិញ

មៅវញ

មៅមកមសភា

ពគប (Free Trade Equilibrium)។

ឧទហរែ៍ ៖ ជប៉ាុននាំច្ូលនូវសាច្់មគ ឬ Semiconductor ពីអាមមរក

មហើយអាមមរក

ម្តន

ភារកិច្ចនាំច្ូល ផលិែផលកុបងបរម្ត Бែិ ជជកមម។

ែច្ាំនួនទឹករបាក់មសគ

ប ពីជប៉ាុនមកវញ

ខដរកុបងផលរបមយជន៍

១.៤.២.៧. កិច្ចរពមសរពៀងពាណិ ជជកមមអនររជាតិ (ICA)

រឺជាកិច្ចរពមមរពៀងមួយខដលមផ្លថ ែសាំខាន់មៅមលើការររប់ររងមលើវែុទធាែុមដើម។ វែុទធាែុ- មដើមទាំងមនោះវាជាការផលិែ និង ជាធនធានរបស់ជាែិសាសន៍នីមួយៗ ខដលរដឌននទមទរឲ្យ

ម្តនកិច្ចរពមមរពៀងមលើែថ្មលវែុទធាែុមដើមមដើមផកា

រБរការខរបរបួលថ្ងលសរម្តប់អបកផលិែ ឬ អបកមរបើ-

របាស់មោយសារយនថការទីផារមិនសូវរលូន ឬ មសច្កីថរែូវការកុងទផី ារម្តនការផ្លល ស់បូថរ។ មរគង

ការករមិែការនាំមច្ញថ្នរដឌនន បានមសឲ្

យម្តនការរែួែពិនិែយមលើបរម្ត

ែលក់កុបងទីផារអនថរ-

ជាែិកុបងការផលិែ និងនាំមច្ញរបស់អបកផែ់ផគង់។ Buffer Stock ឬ Safety Scheme រឺជាសកុ

សុវែិទភាពខដលរោឌ ភិបាលរែូវដឹងពីែរមូវការរបស់រកុមហ˜ុនកុង

ស្សុកជាមុន រួច្មធើវការច្រNជាមួយ

រកុមហ˜ុនផែ

់ផគង់វែុទធាែុមដើម មដើមផីការБរកុាំឲ្យការមកើន ឬ ធាល ក់ច្ុោះបរម្ត

ែផគែ់ផគង់ខដលមធើវឲ្យម្តន

ការខរបរបួលដល់ថ្ងលទាំនិញ។

១.៤.២.៨. បទបញ្ញ តរិសផសងៗទាក់ទងនឹងបសច្ចកសទ្្រមាប់ពាណិ ជជកមម

រោឌ ភិបាលជាមរច្ើនបានមធើវការបញ្ដែិថ និងបានោក់លកខែ័ែឍ ននកុបងការនាំច្ូលផលិែ-

ផលខដល បញ្ដែិថទាំងមនោះមធើវមឡើងមដើមផីសរមិែសរម្តាំងផលិែផលសរម្តប់នាំច្ូលដូច្ជាសង់ោ

ផលិែផល ការមវច្ែប់ និងរុែភាពជាមដមើ មិនរែឹមខែប៉ាុមណាត ោះ វាជាឧបករែ៍ ខដលមរបើមដមើ ផ

ហាមឃ្លែ់ និងរែ

បនឹង

ដល់ការនាំច្ូល។ ម្តនជាឧទហរែ៍ ស្សាប់ របមទសបារាង

បានបមងើនពន

នាំច្ូលរងយនថមហើយបនិថច្មថងៗរបមទសអាមមរកែរមូវឲ្យរបមទសនាំច្ូលរងយនថខដលរែូវខែបាំБក់

មБងសុវែិទភាព និងម្តនរបមទសមួយច្ាំនួនហាមមិនឲ្យអាមមរកនាំច្ូលសាច្់មគខដល ពាបាល

មោយអ័រម៉ាូន និងម្តនការរែ

ែផែ

ខផបកមសវាកមមដូច្ជា ខផបកធនគរ ការធានរា៉ា ប់រង ការដឹកជញ្ូជ ន

តាមមជើងមហាោះមហើរជាមដើម។

១.៥. អងគការពាណិ ជជកមមពិភពសលាក (World Trade Organization, WTO) មោយសារខែសកលភាវូបនីយកមមមុែទាំនិញ និងការអនុមរគោះមៅមលើតារាងពននរយរម

ទាំងលុបបាំបាែ់នូវលកខែែឍ មួយច្ាំនួនខដលជារបាាំងБែិ ជជកមមមសរ។ មៅថ្ងងទី១ ខែមករា ឆ្ប

១៩៩៥ (GATT) បានកាល យមៅជាអងគការБែិ ជជកមមពិភពមោក (World Trade Organization) ខដលមៅ កាែ់ថ្ន WTO។6

WTO រឺជាអងគការអនរថ ជាែិមពញមលញមួយ ខដលម្តនទីសាប ក់ការកណាឋ លមៅកុបងទីរកងុ

មហសណាវា៉ា របមទសសស (Geneva, Switzerland)។ មោយខឡក (GATT) រគន់ខែជាកិច្ចរពម

មរពៀងមយរយលគប មដើមផីលុបបាំបាែ់របាាំងБែិ ជជកមមពហុភារី ខដលម្តនសម្តជិកមួយច្ាំនួន

ែូច្។ មោយខឡក មគលមៅសាំខាន់មួយថ្នការបមងើកែ WTO រឺមដើមផីពរងឹងបខនទមដល់កិច្ចរពម

មរពៀងទូមៅថ្នពននរយ និងБែិ ជជកមមកុបងការច្ូលរួមមោោះស្សាយវវា

ទБែិ ជជកមម។7

6 Robert J. Carbaugh, International Economics [មសដឌកិច្ចអនថរជាែិ] មបាោះពុមាខកសរមួលមលើកទី១៣ (2008), 195

7 Robert J. Carbaugh, International Economics [មសដឌកិច្ចអនថរជាែិ] មបាោះពុមាខកសរមួលមលើកទី១៣ (2008), 196

ករែី សិកាទី១ ថ្នការមោោះស្សាយវវាទБែិ ជជកមមរបស់ WTO រឺБក់ព័នមន ៅនឹងវវាទ

ខដលបានមកើែមឡើងរវាងសហរដឌអាមមរក

និងរបមទសដថ្ទមទៀែជាមរច្ើន។ មៅកុបងឆ្ប ាំ ១៩៩៤ រោ

ភិបាលថ្នសហរដឌអាមមរក

បានអនុម័ែច្ាប់សីឋពីការោក់លកខែ័ ែឍ រុែភាពមរបងសាាំងមៅកុបង

របមទសែួលន មោយការបមងើកែច្ាប់មនោះកុបងមគលបាំែងកាែ់បនទយការបាំពុលបរសា

ទ នមោយសារ

ច្ាំមហោះថ្នឧសន

មរបងសាាំងមនោះ។ មោយសារខែ ការបមងើឋែនូវសង

់ោររុែភាពរបស់មរបងសាាំង

បានបមងើកែឲ្យម្តន ភាពច្រមូងច្រម្តសជាមួយនិងរបមទស Venezuela និង Brazil ផងខដរ។ របមទស Venezuela បានអោះអាងថ្នមនោះជាការរមាំ ោភមលើមគលការែ៍ ថ្ន National

Treatment របស់ WTO មោយថ្នការនាំច្ូលមរបងសាាំងរបស់ែួលនមៅកាន់សហរដឌអាមមរក

ម្តន

ការ រែួែពិនិែយមៅមលើរុែភាពែឹងរង

ខាល ាំងជាងមរបងសាង

របស់សហរដឌអាមមរក

ែូន

ឯងផ្លធ ល់។

មហើយ ផុធយមៅវញ

សហរដឌអាមរក

បានអោះអាងយ៉ា ងមនោះខដរថ្ន ច្ាប់កាំែែ់លកែ

័ែឍ សង

ោរ និង រុែភាពមនោះ រឺខផអកតាមមគលការែ៍ របស់ WTO មនោះមទ។ រួរបញ្ញជ ក់ផងខដរថ្នកិច្

របជុាំកាំពូលរបស់ WTO ខដលបានរបារពនមធើវមឡើងមៅទីរកុង Seattle កុបងឆ្ប ាំ ១៩៩៩ បានមលើកមឡើង

ពីផលប៉ាោះБល់ពីការមធើវБែិ ជជកមម និង បរសា

ទ ន។ បនធ ប់ពីការអោះអាងរបស់សហរដឌអាមរក

បាន

មធើវឲ្យរបមទស Venezuela របខកកថ្ន មបើសិនជាសហរដឌអាមមរកពិែជាម្តនបាំែងច្ង់ការБរ

បរសា

ទ នមោយកាំែែ់សង

់ោររុែភាពមរបងសាាំងដូមច្បោះខមន ច្ុោះមហែុអីវអាមមរក

កាែ់បនទយខែ

មរបងសាាំងខដលនាំច្ូលមៅវញ

? ជាក់ខសង

ការផលិែមរបងសាាំងរបស់របមទស Venezuela នាំ

ច្ូលមៅកុបងសហរដឌអាមមរក

មោយរបមទស Venezuela រែូវអនុវែថតាមសង

់ោររុែភាពមោយ

កាំែែ់មោយសហរដឌអាមមរករឺរែូវ ច្ាំណាយថ្ងលមដើមែពស់ មហើយវាជាករែី មួយខដលរួរយកច្ិែ

ទុកោក់ ក៏មរБោះខែទីផារសហរដឌអាមមរករជាច្ាំឺ ខែក ២ ភារ ៣ ថ្នទីផារនាំមច្ញមរបងសាាំង

របស់ែួលនមៅមហើយ។ ច្ាំខែកឯរបមទស Brazil ឯមណាោះវញ

ក៏ម្តនរបែិកមមដូច្គប មៅនឹងរបមទស

Venezuela ខដរ មហើយភាពច្រមូងច្រម្តសរវាងរបមទសទាំងបីមនោះក៏បានដឹងលឺមៅដល់ WTO។

ែុោការរបស់ WTO បានកាែ់មសច្កីឋថ្ន សហរដឌអាមមរក

បានមរស

មអើងមៅមលើការនាំច្ូលមរបង

សាាំងពីបរមទស។ ជាច្ុងមរកាយមនោះ សហរដឌអាមមរក រុែភាពមរបងសាាំងនាំច្ូលមនោះ។8

ក៏បានលុបមNលច្ាប់កាំែែ់សង

់ោរ

8 Robert J. Carbaugh, International Economics [មសដឌកិច្ចអនថរជាែិ] មបាោះពុមាខកសរមួលមលើកទី១៣ (2008),

                                 196                                  

សែមរកាមច្ាប់ WTO ម្តនករែី មលើកខលងពីរសាំខាន់ទីមួយរឺ សហរមន៍រយខដល

Бក់ព័នននឹងБែិ ជជកមមមសរកុង

ច្ាំមណាមសម្តជិករែូវម្តនតារាងពននរយទូមៅ មដើមផយ

កពននមលើ

របមទសខដលមិនខមនជាសម្តជិកទាំងមនោះបង់ពនទូមៅ ខដលពននរយមនោះមិនរែូវបានអនុវែថមលើ

របមទសខដលជាសម្តជិកមឡើយ។ ករែី មលើកខលងទី២ រឺមផ្លឋ ែមលើការទញយកផលរបមយជន៍

ពីែាំបន់Бែិ ជកមមមសររី បស់អងគការ WTO ខដលែាំបន់មនោះអនវុ ែថបានច្ាំមБោះខែរដឌសម្តជិក WTO

ប៉ាុមណាត ោះ។ ច្ាំខែកឯរបមទសខដលមិនខមនជាសម្តជិកវញរែូវយកពនន តាមអរតាតារាងពននរយ

ទូមៅខដលរដឌជាសម្តជិកករមិែមោយែួលនឯងផ្លធ ល់។ មិនខែប៉ាុមណាត ោះ WTO មៅផឋល់បខនទមនូវ មគលការែ៍ ២ មផសងមទៀែពីមលើ GATT មោយរួមម្តន៖

− ការឲ្យរបមយជន៍មៅវញិ

កុបងរបមទសទាំងពីរមៅវញ

មៅមក រឺជាការខងរការកុមហ˜ុនខដលបានច្ូលមៅរបែិបែិថការ មៅមក។

− ការទទួលសាគ លគប មៅវញ

មៅមក រឺរាល់សម្តជិកថ្នសហរមន៍អឺរបុ

រែូវខែទទួលសាគ ល់

សង់ោរផលិែផលខដលផលិែមៅរបមទសជាសម្តជិក WTO។

សម្តជិកសហរមន៍មិនអាច្បញ្ច ប់ទីផារមោយសារសឋង់ោរផលិែផលែុសគប មឡើយ។ តាមរយៈការច្រNជាមរច្ើនមលើកមរច្ើនសារជាមួយរបមទសជាសម្តជិកមោយខផអកមលើមគលការែ៍

និងច្ាប់របស់ WTO ការវាស់ខវងពីការវនិមយរខដលБក់ព័នននងឹ Бែិ ជជកមមម្តនដច្ូ ែមៅ៖

− តារាងពននរយរែូវបានកាែ់បនទយកុង ផលិែផលថ្នប ាំមពទយ សាំែង់ និងបរកាិ

រវាង ៤០%។ តារាងពននរយរែូវបានលុបមNលមលើ ខ រមពទយ ។-ល-។

− ការឧបែទមាការនាំមច្ញផលិែផលកសិកមម រែូវបានយកពននរែឹមខែ ២១% ប៉ាុមណាត ោះថ្នរដ

សម្តជិក។ មោយខឡក ការនាំច្ូលផលិែផលស្សូវមៅកុបងរបមទសជប៉ាុន និងកូមរខាងែផងូ

ថ្នសម្តជិក WTO រែូវបានហាមឃ្លែ់ជាំនួសមោយការកាំែែ់កូតានាំច្ូលរែឹម ៤% ថ្នការ

មរបើរបាស់កុបងស្សុក មហើយនឹងអាច្មកើនមឡើងដល់ ៨% កុបងរយៈមពល ៦ឆ្ប ាំមឋង។ ឧបសរ

ទាំងឡាយខដលមិនខមនពននរយរែូវជាំនួសមោយការយកពននរយវញ បនទយផងខដរ។

មហើយនឹងរែូវកាែ់

− ការសរមបសរមួលខផបកផលិែផលវាយែភែឍ រែូវអនុវែថសរម្តប់របមទសជាសម្តជិក ខដលនាំមច្ញផលិែផលវាយែភ័ែឍ មៅរបមទសជាសម្តជិកមោយរែូវលុបមNល បនិច្ថ

មឋងៗកុង

ការយកពនរ

យរយៈមពល ១០ឆ្ប ាំ រឯ

របមទសមិនខមនជាសម្តជិក WTO រែូវយក

ពននកុបងអរតាសមមហែុផល។

− ការឧបែទមាការនាំមច្ញ មោយខផអកមលើច្ាប់ WTO បានការБរដល់រកុមហ˜ុនថ្នរបមទស ជាសម្តជិកទាំងឡាយខដលកាំែែ់មអាយរោឌ ភិបាល ជួយឧបែទមាដល់លទនភាពថ្នការនាំ

មច្ញផលិែផល មោយឲ្យជួយជាខផបកបមច្កវទា និង បញ្ញា មផសងៗមទៀែទក់ទងនឹងការ

នាំមច្ញ ផលិែផលមៅទីផារអនថរជាែិសរម្តប់ការរបកួែរបខជង។

− វធា

នБែិ ជជកមមសព

ីការវន

ិមយរផ្លធ ល់មៅបរមទស៖ ច្ាំមណាទបញ្ញា រឺមនោះរែូវបានមសើ

មោយរបមទសជាសម្តជិកពីែរមូវការថ្នច្ាំនួនសរម្តប់ការនាំមច្ញ មោយសម្តម្តរែមៅ

ផលិកមមជាអបផបរម្ត

មោយបូករួមទាំងបរម្ត

ែផលិែកមម តាមសាខារកុមហ˜ុនរបស់មរ

ផលិែបានផងខដរ។ វធា

នមនោះរែូវបានទទួលសាគ ល់ជាសង

់ោរអនុវែថសរម្តប់វន

ិមយរមៅ

បរមទស និងរែូវលុបមNលបនិថច្មឋងៗកុបងរយៈមពល ១០ឆ្ប ាំ។

− សិទនថ្នកមមសិទបញ្ញដ ៖ ច្ាប់ របស់ WTO បានផឋល់ការការБរដល់កមមសិទនិបញ្ញដ ច្ាំនួន ២០

ឆ្ប ាំ មលើរបកាសនីយបរែែកកកមរម បស់រកមហ˜ុន សាល កសញ្ញដ ផលិែផល និងការរកាសិទិ

កុបងការមបាោះពុមា Computer Software, Movie និងផលិែផលថ្នប ាំមពទយ។ ប៉ាុខនថរបមទសម្តន

ការអភិវឌណន៍ែិច្វញ នីយបរែែកកកម។ម

មនោះច្ាប់អនុញ្ញដ ែរែឹមខែ ១០ឆ្ប ាំប៉ាុមណាត ោះកុបងការការБរមលើរបកាស ភាពសុីសង្ហវ ក់គប រែូវបានមធើវឲ្យរបមសើរមឡើង និងម្តនែម្តល ភាពកុបងនីែិ

វធីននថ្នអាជាញ ប័ែតនាំច្ូល និងការវាយែថ្មលពីពននរយមលើឯកសារច្ាប់មដើមខដលរែវ

បាំមពញវាយែថ្មពីរបាាំងបមច្ចកមទសБែិ ជជកមមពីអនម័យ និងដាំមណាោះស្សាយមលជើ មម្តល ោះ

មផសងៗ។ រួរបញ្ញជ ក់ផងខដរថ្ន វធា

នខដលខច្ងខាងមលើមនោះពុាំទន់ម្តនមទកុង

រច្នសម័ន

របស់ GATT វាជាការបខនទមឲ្យម្តនលកខែៈររប់រគន់សរម្តប់ WTO។ តាមរច្នសម័ពន

ថ្នច្ាប់ WTO នឹងមធើវឲ្យរបមទសជាសម្តជិកម្តនភាព កក់មៅឋ កុង ជាជាងមោោះស្សាយជមម្តល ោះមោយមទវភារី។9

ការមោោះស្សាយជមម្តល ោះ

១.៥.១. កិច្ចរពមសរពៀងទូសៅច្ាំសពាោះពនគ

យ នង

ពាណិ ជកម

បនធ ប់ពីសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើកទី២ ម្តនការមធើБែិ ជជកមមរវាងជាែិសាសន៍ជាមរច្នើ ខដលមធើ

ឲ្យម្តនការរបជុាំមៅទីរកុងហាវា៉ាណា (HAVANA) កុបងមគលបាំែងបមងើកែអងគការមួយខដលម្តន

ម្ម ោះថ្ន អងគការБែិ ជជកមមអនថរជាែិ (ITO)។10 ផុធយមៅវញ

មោយសារម្តនការមិនច្ុោះសរមុងគ

9 ទិែយ ឡាមីន, International Trade, [Бែិ ជជកមមអនថរជាែិ], (2015), 44

10 ទិែយ ឡាមីន, International Trade, [Бែិ ជជកមមអនថរជាែិ], (2015), 41

ពីសាទ ប័នសភារបស់រដឌជាសម្តជិក បានមធើវឲ្យបរាជ័យកុបងការអនុម័ែទទួលជាផូលវការថ្នការបមងើកែ អងគការមនោះ។

មដើមផីមោោះស្សាយ និងមឆ្ើលយែបមៅនឹងការរខា

នកុបងការមធើវБែិ ជជកមក

ុបងកាំឡុងមពលវបែិ

មសដឌកិច្ចពិភពមោកនឆ្ប ាំ ១៩៣០ សហរដឌអាមមរករម

ទាំងរបមទសជាសម័ពននមិែថបានផួច្

មផើឋមគ

បមងើកែច្ាប់មដើមផីសរមួលដល់ការមធើវБែិ ជជកមមបនធ ប់ពីសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើកទី២។ ច្ាំែុ ច្រួរNប់ មផើឋមខដលសាំខាន់ដាំបូងមរបនធ ប់ពីទទួលបានឯករាជយថ្នការមធើវБែិ ជជកមមពហុភារីមនោះ រឺជាកិច្

រពមមរពៀងទូមៅថ្នពននរយ និងБែិ ជជកមម (GATT) បានបមងើកែកុបងឆ្ប ាំ១៩៤៧។ GATT បាន

បមងើកែមឡើងកុបងមគលបាំែងផារភាជ ប់ទាំនក់ទាំនងរបមទសជាសម្តជិក មដើមផីរប

រួមគប កាែ់បនទយ

របាាំងពននរយ និង ផឋល់សិទិនមសគ

ប ដល់របមទសជាសម្តជិកកុបងការមធើវ ទាំនក់ទាំនងБែិ ជជកមម។

របមទសមួយអាច្បមងើែ

វធា

នការមួយកុបងការសមរមច្បាននូវБែិ ជជកមមមសរ។

ពួកមរអាច្

បមងើកែវធ

ីសាស្ត្សឯ

កមតាភារី (Unilateral Approach) និងលុបមNលនូវការោក់ករមិែБែិ ជជកម

(Trade restrictions)។ វធានការមនោះរែូវបានមរបើមោយច្រកភពអងម់ រលសនសែវែសទ១៩ី និង

របមទសឆ្ីលី និងកូមរខា

ងែផូង ក៏បានអនុវែន

ប៉ាុនម នឆ្ប ាំមនោះខដរ។ សរុបមក មៅមពលខដលរបមទស

មួយម្តនវធា

នការលុបបាំបាែ់របាាំងБែិ ជជកមម មនោះរបមទសមួយមផសងមទៀែក៏អាច្មធើបា

នខបប

មនោះ ខដរ។ មហែុដូមច្បោះមហើយ របមទសខដលជាថ្ដរូБែិ ជជកមមទាំងពីរ អាច្ច្រNរគប កុបងមគល បាំែង លុបបាំបាែ់របាាំងБែិ ជជកមមរបស់ពួកមរ រួមទាំងរបមទសទាំងឡាយទូទាំងពិភពមោក។

ម្តនឧទហរែ៍ មួយយ៉ា ងសាំខាន់ថ្នវធានការលុបបាំបាែ់របាាំងБែិ ជជកមមមនោះរឺជា សនិន-

សញ្ញដ Бែិ ជជកមមមសរអា

មមរក

ខាងមជើង (NAFTA) ខដលបានបមងើែ

មឡើងមៅឆ្ប ាំ១៩៩៣ កុបង

មគលបាំែងកាែ់បនទយរបាាំងБែិ ជជកមម មោយម្តនរបមទសមិច្សុិច្ សហរដឌអាមមរក និង

របមទសកាណាោ។ មិនខែប៉ាុមណាត ោះ មៅម្តនឧទហរែ៍ សនិនសញ្ញដ មួយមទៀែមនោះរឺ សនិនសញ្ញដ ទូមៅមលើពននរយ និងБែិ ជជកមម (GATT) ខដលជាសនិនសញ្ញដ មួយម្តនមគលបាំែងស្សមដៀងគប មនោះរឺ មលើកកមពស់Бែិ ជជកមមមសរមី ោយម្តនបណាឋ របមទសជាមរច្ើនមលើពិភពមោកច្ូលរួមជា

សម្តជិក។ អាមមរក

បានជួយផួច្

មផើម

បមងើកែ (GATT) មនោះមឡើងបនធ ប់ពីសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើកទី២

បានបញ្ច ប់ មដើមផីកាែ់បនទយរបាាំងពនរ

យកុបងកាំឡុងមពលមកើែម្តនវប

ែិថមសដឌកិច្ចពិភពមោកមៅ

កុបងឆ្ប ាំ ១៩៣០ មោយសារមសដឌវទ

ូទាំងឡាយបានរិែថ្នមោយសារខែរបាាំងពននរយម្តនករមិែ

ែពស់មធើវឲ្យមសដកឌ បនទយរបាាំងពនរ

ិច្ចពិភពមោកម្តនការលាំបាកយ៉ា ប់យឺននមពលមនោះ។ GATT បានមធើវការកាែ់ យបានយ៉ា ងមជារជ័យនមពលមនោះ មោយរិែជាមធយមកុបងច្ាំមណាមរបមទសជា

សម្តជិកទាំងអស់ ៤០% បនធ ប់ពីសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើកទី២ និង កាែ់បនទយបាន ៥% មទៀែរហូែ

ដល់បច្ុចបផនប។11

១.៥.២. ការសធពា

ណិ ជក

មមសដ្ឋយោម នការសរ្

សអង

មយងតាមច្ាប់ខដលបានខច្ងកុបងកិច្ចរពមមរពៀងទូមៅថ្នតារាងពននរយ និងБែិ ជជកម

(GATT) រឺរបមទសទាំងឡាយខដលជាសម្តជិករឺមិនរែវូ មរស

មអើងច្ាំមБោះថ្ដរូБែិ ជជកមមរបស់ែួលន

មឡើយ។ សសរសឋមាពីរទក់ទងនឹងការមិនមរស

មអើងរបមទសខដលជាសម្តជិកខដលសែ

មៅកុបង

មគលការែ៍ ថ្ន (GATT) មនោះរឺ Most Favored Nation (MFN) និង National Treatment។

Most Favored Nation (MFN) រឺម្តនន័យថ្ន របសិនមបើរបមទសណាមួយខដលជា

សម្តជិក ថ្ន (GATT) បានបនូនរបនទយតារាងពននរយមៅមលើទាំនិញណាមួយ រឺរែូវអនុវែកា

របនទយ

តារាងពននរយមនោះច្ាំមБោះររប់របមទសខដលជាសម្តជិក។ មទោះជាយ៉ា ងណាក៏មោយ របមទស សម្តជិកអាច្អនុវែថ (MFN) មៅមលើថ្ដរូБែិ ជជកមមណាខដលពួកមរច្ង់ និងមិនអនុវែថមនោះមទ

ច្ាំមБោះរបមទសខដលមរមិនច្ង់មធើវБែិ ជជកមមជាមួយ។ ែួយ៉ា ងដូច្ជា សហរដឌអាមមរកបានមធើ

(MFN) ជាមួយនិងរបមទសថ្ដរូБែិ ជជកមជា

មរច្ើន។ មៅកុបងឆ្ប ាំ២០១០ សហរដឌអាមមរក

មិនបាន

អនុវែថ (MFN) ច្ាំមБោះរបមទស រុយបា និង កូរខា

ងែផូងមនោះមទ មោយពននរយនាំច្ូលរបស់

របមទសទាំងពីរមនោះម្តនអរតាែពស់ជាងរបមទសដថ្ទដល់មៅ ៣ ឬ ៤ដងឯមនោះ។ ផុយ

មៅវញ

សហរដឌអាមមរក បានផឋល់នូវ (MFN) ជាមួយរបមទសរុសសី និងមវៀែណាម។

National Treatment រឺសាំមៅមលើសិទិនមសើមគប កុបងការមធើវБែិ ជជកមមទាំងកុងែាំបន់ និងកបុង

អនថរជាែិ។ សែមរកាមមគលការែ៍ ថ្ន National Treatment សម្តជិក (GATT) រែូវផឋល់សិទិ

មសគ

ប ដល់សហរគសកុបងស្សុក និងមរៅស្សុក។ មហែុដូច្មនោះមហើយ អរតាពនននាំច្ូលមិនរែូវបាន

ែាំមឡើងែែៈមពលម្តនការនាំច្ូលមឡើយ។ ែួយ៉ា ងដូច្ជា របមទសកាណាោបានបមងើកនពនមន លើ

ការនាំច្ូលផលិែផលទសសនវដីឋពីបរមទសមោយច្ង់កាែ់បនទយផលិែផលទសសនវដីឋហូរច្ូល ទីផារកាណាោ។ មៅកុបង ឆ្ប ាំ ១៩៩០ រោឌ ភិបាលកាណាោ បានបមងើកនពនននាំច្ូលទសសនវដីឋពី

សហរដឌអាមមរក ដូច្ជាទសសនវដីឋ “Sport illustrated” ។ ការែមមលើងពននមនោះ រែូវមរថ្ន បានមលស

ច្ាប់សព

ី National Treatment ពីមរБោះកាណាោបានមរស

មអើងមៅមលើផលិែផលបរមទស មហើយ

ក៏ជារបមទសសម្តជិកផងខដរ។

11 N. Gregory Mankiw, Principles of Microeconomics, [មគលការែ៍ មីរកូមសដឌកិច្ច], (2015), 187

១.៦. ្ហគមន៍អឺរប (European Union, EU)

មរកាយសង្រ្ង្ហគ មមោកមលើទីពីរ របមទសមសរធ ខែទាំងអស់មៅទីវបអឺរបទទួលរងភាពមែធច្ខាធ

ហិនមហាច្មោយសារសង្រ្ង្ហគ ម។ របមទសទាំងមនោះែិែែាំសាថ រមសដឌកិច្រច បស់ែួលនយ៉ា ងរហ័សតាម

រយៈការរបមូលផាំុថគប មដើមផប

មងើែ

ជាសហរមន៍មសដឌកិច្អ

ឺរប

(European Economic Community)

មឡើងមៅឆ្ប ាំ ១៩៥៨ មោយមផ្លថ ែមលើទីផារអឺរបរម

តាមសនិនសញ្ញដ រកុងរម

នឆ្ប ាំ ១៩៥៧ ម្តន

របមទសអាឡឺម៉ាង់ខាងលិច្ បារាង

អុីតាលី ខបលហសិក ហុលង

់ និងលុច្សសាំប˜ួរ មហើយមរកាយមកក៏

ម្តនបណាថ របមទសមួយច្ាំនួនមទៀែច្ាំនួន ១៥របមទស ច្ូលមកបខនមរឺម្តន អង់មរលស ោែឺ ម្ត៉ា ក

មអៀកឡង់ សស

ហាវ ាំងឡង់ រកិក ព័រទុយហាគ ល់ មអសា៉ា ញ និងអូរទីស រហូែមកដល់បច្ុចបផន

អងគការអនថរជាែិមួយមនោះបានអភិវឌណន៍ែូលនកាល យជាសហរមន៍អឺរប

(The European Union) មពញ

លកខែៈមៅថ្ងងទី ១ ខែកញ្ញដ ឆ្ប ាំ ១៩៩៣ ខដលម្តនសម្តជិកច្ាំនួន ២៨របមទស ខដលមផ្លថ ែសាំខាន់

មៅមលើវស ពរងឹងវសិ

័យមសដឌកិច្ច សងគម និងមគលនមយបាយសនិថភាព។ អងគការមនោះបមងើែ

័យនមយបាយ និងមសដឌកិច្ចБែិ ជជកមមរួមមួយមោយបមងើកែនូវរូបិយវែុងទ

មឡើងមដើមផ

ីមមួយមៅថ្ន

“អឺរូ”

(euro) ខដលសរម្តប់ច្រាច្រកុង

របមទសទាំង ២៨ ខដលជាសម្តជិករបស់អងគការមនោះ។

១.៦.១. ការករមត

ពាណិ ជក

មមរប្្

ហគមនអ

ឺរប

(Trade Restriction of EU)

កុបងសហរមន៍អឺរប

មរបានបមងើែ

សម្តរមន៍រយ មោយកាំែែ់ថ្នរបមទសជាសម្តជិក

ទាំងអស់រែូវលប់មNលររប់យ៉ា ងពីតារាងពននរយ និងការករមិែБែិ ជក

មមមផសងៗមទៀែកុបង

ច្ាំមណាមរបមទសជាសម្តជិកគប ឯង មហើយបានបមងើកែជាឯកែថតារាងពននរយទូមៅមួយសរម្តប់

មរបើមៅកុបងអងគការសរម្តប់យកពននមលើរបមទសននខដលមិនខមនជាសម្តជិករបស់សហរមន៍ ខដលតារាងមនោះមៅថ្ន Common European Tariffs (CET) មលើទាំនិញខដលពួកមរនាំច្ូលកុបង

របមទសខដលជាសម្តជិកអងគការមួយមនោះ។ ម្តនន័យថ្នរបមទសអឺរបខដលជាសម្តជិកអងគការមនោះ

អាច្នាំមច្ញ-ច្ូល ទាំនិញមោយមសរជា សម្តជិករែូវបង់ពននមលើ CET ។

មួយរបមទសជាសម្តជិកដូច្គប ច្ាំខែកឯរបមទសមិនខមន

សហរមន៍អឺរប

ក៏ម្តនកិច្រច ពមមរពៀងមលើែាំបន់Бែិ ជជកមមមសរជា

មួយរបមទសអឺរប

ដ៏ថ្ទឯ

មទៀែខដរ ជាពិមសសែាំបន់Бែិ ជជកមមឧសាហកមមមៅអឺរប

ខាងលិច្ខដលមរសាគ លថ្ន

ជាែាំបន់

មសដឌកិច្ចអឺរបុ (European Economic Area, EEA) ជាមួយគប មនោះខដរសហរមន៍បានោក់រនាំង

មសដឌកិច្ចជាមរច្ើនកុបងការឲ្យនាំច្ូលទាំនិញពីរបមទសជប៉ាុន និងបណាថ របមទសមួយច្ាំនួនមទៀែរបស់ អាសុីបូБ៌ ។ អងគការទទួលបានមជារជ័យមួយមទៀែកុបងការបមងើកែជាមូលនិធិពិមសសតាមរយៈការ

បង់វភា

រទនពីរបមទសជាសម្តជិក មដើមផីបមងើកនការអភិវឌណន៍មៅកុបងែាំបន់ខដលមិនសូវលូែោស់

មៅថ្នមគលនមយបាយកុបងែាំបន់ រពមទាំងបមងើែច្ាប់សរម្តប់សហរគសននកុបងសហរមន៍

ធានបានការអភិវឌណន៍ ភាពច្ុោះសាំរុងគប រវាងអបកផលិែមុែរបរដូច្គប មិនឲ្យម្តនការរបកួែរបខជង គប ឯង។

១.៦.២. សោលនសោបាយក្ក

មម្ហគមនអ

ឺរប

(Agriculture Policy of EU)

Бែិ ជជកមមមសរក

ុបងសហរមន៍ អនុញ្ញដ ែឲ្យរបមទសជាសម្តជិកមធើវБែិ ជជកមមមលើផលែិ

ផលររប់មុែទាំងឧសាហកមម និងកសិកមមផងខដរ។ ប៉ាុខនថមោយសារខែរដឌជាសម្តជិកសុទនខែម្តន

មគលបាំែងគាំរទដល់ផលិែផលកសិកមមរបស់ែួលន ដូច្មនោះនាំឲ្យម្តនការោក់មគលនមយបាយ

ែឹងរង

មលើការនាំច្ូលកុបងរបមទសមរៀងៗែួន

របសិនមបើគម នមគលនមយបាយរួមមទមនោះ។ ដូមច្បោះ

សហរមន៍អឺរបបានមរៀបច្មាំ គលនមយបាយកសិកមមសរម្តប់សហរមន៍ (Common Agriculture

Policy) ខដលមផ្លថ ែសាំខាន់មលើទាំនក់ទាំនងមៅវញ និងការឧបែទមាការនាំមច្ញ។

មៅមក រឺការគាំរទថ្ងល ការរែួែពិនិែយការនាំច្ូល

• នមយបាយគាំរទថ្ងល ៖ ជាការកាំែែ់ថ្ងលមលើទាំនិញទាំងអស់កុបងសហរមន៍អឺរបុ

ឲ្យសែ

មៅកុបងសម្តម្តរែទីផារ មដើមផប

មងើកនច្ាំែូ លដល់កសិករបានខាល ាំងជាងទីផារមសរ។

របមទសជាសាមុីបានកាំែែ់ទិសមៅថ្ងលផលែផលកសិកមម តាមែាំបន់សាំខាន់ៗឲ្យបានថ្ង

ែពស់ជាងទីផារមសរមី ោយសហរមន៍មនោះនឹងទិញផលិែផលកសិកមមសុថកមលើសែាំរូវការ ទីផារ។

• ការរែួែពិនិែយការនាំច្ូល និង ឧបែទមាការនាំមច្ញ ៖ មគលនមយបាយមនោះរែូវបានសហ រមន៍ោក់ការកាំែែ់ការនាំច្ូលទាំនិញពីរបមទសមិនខមនជាសម្តជិកអងគការតាមរយៈការ បមងើកនថ្ងលនាំច្ូលឲ្យមលើថ្ងលមគលមៅកាំែែ់ (Target Price)។ មា៉ា ងមទៀែសហរមន៍នឹង

ផថល់ការជួយឧបែទមាគាំរទដល់ការនាំមច្ញផលិែផលមច្ញពីសហរមន៍អឺរុប មោយ

ការគាំរទថ្ងនល ពិភពមោក។

ឹងអាច្កាែ់បនទយបានផលិែផលពីសហរមន៍ខដលមលើស ច្ូលកុបងទីផារ

១.៦.៣. ទផ

ារឯកភាព្ហគមនអ

ឺរប

ឆ្ន ាំ ១៩៩២ (EU 1992 Unified Market)

មៅថ្ងងទី ១ មករា ឆ្ប ាំ ១៩៩២ សហរមន៍អឺរបុ

បានមធើវសម្តហរែកមមទីផាររបស់ែួលនតាម

ការអនុម័ែច្ាប់នន មដើមផីធានឲ្យម្តនមសរភាពថ្នលាំហូរមច្ញច្ូលទាំនិញ មសវាកមម មូលធន

និងពលកមក

ុបងសហរមន៍មោយមសរមី ោយមផ្លថ ែមលើបទបញ្ញជ ែលោះៗដូច្ខាងមរកាម៖

• ការរែួែពិនិែយទាំនិញតាមរពាំខដន

− រាល់នីែិវធ

ីកុបងការរែែ

ពិនិែយមៅរច្កមច្ញច្ូលរវាងរបមទសជាសាមុី រែូវបានមធើវការ

កាែ់បនទយមដើមផច្ាំមែញមពលមវោ។

− ការកាំែែ់កូតានាំច្ូលទាំនិញពីរបមទសមិនខមនជាសម្តជិក មនោះសហរមន៍រែូវអនុ-

ម័ែមោយកូតារបស់សហរមន៍អឺរប។

• បទោឌ ន និង បមច្ក

វទា ៖ មៅសហរមន៍អឺរបុ

ការបមងើែ

បទោឌ នបមច្ក

វទាសរម្តប់

ផលិែផល និងមសវាកមមជាការយកច្ិែទុកោក់ដ៏សាំខាន់ មរБោះជាការការБរដល់

សុែភាពសុវែិទភាពអបកមរបើរបាស់ និងការБរបរសា

• សាទប័ននមយបាយ (Political Institution)

ទ ន។

បណាថ សាទ ប័ននមយបាយដូច្ជាែុោការ និងសភាែាំណាងរាស្ត្សអ

ឺរប

រែូវបានបមងើែ

មឡងើ

មដើមផីជខជកពីបញ្ញា អឺរបុ និងមធវើឲ្យសម្តជិកសហរមន៍ទាំងអសបាន់ ែិែជិែគប ពីសម្តហរែកម

នមយបាយ។ សភាអឺរប

បានអនុម័ែពីមគលការែ៍ ទទួលសាគ ល់គប មៅវញ

មៅមកមោយសម្តជិក

នីមួយៗ រែូវទទួលយកបទោឌ នជាមរច្ើនរបមភទពីបណាថ របមទសជាសម្តជិក រួច្មហើយសម្តជិក នីមួយៗមិនអាច្ហាមឃ្លែ់ការនាំច្ូល និងលក់ផលិែផលពីរបមទសជាសម្តជិកបានមទមទោះបី ផលិែផល របមទសមនោះមៅែវោះបទោឌ នខដលែូលនច្ង់បានក៏មោយ។ ែួយ៉ា ងដូច្ជាអាឡឺម៉ាង់ មិន

អាច្ហាមឃ្លែ់ការនាំច្ូលស្សាមកពីរបមទសបារាង

បានមឡើយមទោះបីកាំរែ

ជាែិអាល់កុលស្សារបស់

បារាង

ម្តនកាំរែ

ទបមិនមឆ្ើលយែបតាមបទោឌ នរបស់អាឡឺម៉ាង់ក៏មោយ។

មួយវញ

មទៀែ សហរមន៍អឺរប

បានមធើវការមរៀបច្ាំរវាងសហរមន៍អឺរប

និងបណាថ របមទស

កាំពុងអភិវឌណន៍មៅឆ្ប ាំ ១៩៩៥ និងពរងីកБែិ ជជកមមពិមសសជាមួយរបមទសែែិយមោកម្តន ៦៨

របមទស មោយសុទនសឹងជារបមទសទទួលជាំនួយមសដឌកិច្ចពីសហរមន៍អឺរបមរច្ើនជាង ៣Бន់ោន

ដុោល រកុបងមួយឆ្ប ាំៗ និងជាំនួយបមច្ក

មទសជាមរច្ើនមទៀែ។ របមទសកាំពុងអភិវឌណន៍មនោះអាច្នាំច្ូល

ផលិែផលកសិកមម និងឧសាហកមមមច្ញច្ូលមោយមសរមី ៅកុបងទីផារអឺរបុ

មោយមិនរិែពី CAP

ថ្នសហរមន៍អឺរបុ ។

១.៧. ្ហគមន៍របជាជាតិអា្អាី សគនយ៍ (ASEAN)

សម្តរមន៍របជាជាែិអាសុីអាមរបយ៍ ឬ មៅកាែ់ថ្ន អាសា˜ ន (ASEAN) រែូវបានបមងើកែមឡើង មៅថ្ងងទី ៨ សីហា ឆ្ប ាំ ១៩៦៧ មៅទីរកុងបាាំងកករបមទសថ្ង ខដលដាំបូងម្តនរបមទសជាសាទ បនិក

ច្ាំនួន ៥ រឺរបមទសថ្ង ឥែូឍ មនសុី ម្ត៉ា មឡសុី ហល

ីពីន និង សាាំងហាគ ពួរ។ បនធ ប់មកមទៀែរបមទស

ខដលមៅសល់បានកាល យជាសម្តជិកមពញសិទិនរបស់អងគការមួយមនោះ ជាបនថបនធ ប់ខដលម្តនដូច្ជា របមទសរពុយមែ បានច្ូលជាសម្តជិកមៅថ្ងងទី ៧ មករា ឆ្ប ាំ ១៩៨៤, មវៀែណាម មៅថ្ងងទី ២៨

កកកោ ឆ្ប ាំ ១៩៩៥, ឡាវ និង មីយ៉ា ន់ម្ត៉ា ថ្ងទី ២៣ កកកោ ឆ្ប ាំ ១៩៩៧ និងច្ុងមរកាយមររឺរបមទស

កមុពជាបានកាល យជាសម្តជិកមពញសិទិនមៅថ្ងងទី ៣០ មមសា ឆ្ប ាំ ១៩៩៩ ខដលបច្ុប

ផនអ

ងគការមនោះ

ម្តនសម្តជិកច្ាំនួន ១០របមទស ខដល ររបដែថ ប់មលើថ្ផធដីជាង ៤.៥ោនរីឡូខម៉ារែរកឡាមសនឹង

៣% ថ្នថ្ផធដីពិភពមោក និង ម្តនរបជាជនរបម្តែ ៦៤៣ោននក់ មសនឹង ៨.៨% ថ្នរបជាជន

ពិភពមោក។ បច្ុចបផនសាទ ប័នមួយមនោះម្តន បាវច្នថ្ន “ One Vision, One Identity, One

Community” ខរបថ្ន “ច្កុខវស

័យខែមួយ, អែស

ញ្ញដ ែខែមួយ, សហរមន៍ខែមួយ” ម្តនមភលង និង

ទង់ជាែិសម្តគ ល់អងគការច្ាស់ោស់ ខែពុាំម្តនរូបិយវែុទរួម មដើមផីមរបើកុង អាមរបយ៍មនោះមទ។

សម្តរមន៍របជាជាែិអាសុី

១.៧.១. សោលបាំណងននការបសងត

្មាគមន៍របជាជាតអា

្អាី

សគនយ

១. មដើមផីពមនលឿនកាំមែើ នមសដឌកិច្ច ដាំមែើ រការអភិវឌណន៍សងគម និង វបផធម៌កុង

ែាំបន់តាម

រយៈការផារភាជ ប់រពលឹងសមភាព និង ភាពជាថ្ដរូរមដើមផីពរងឹងមូលោឌ នររឹោះថ្នភាពរក រុងមរឿង និង សនិថភាពសហរមន៍របជាជាែិអាសុីអាមរបយ៍។

ច្មរមើន

២. មដើមផីមលើកកមពស់សនិថភាពកុបងែាំបន់ និងមសរទ ភាពតាមរយៈការមគរពតាមច្ាប់ថ្នភាព ជាថ្ដរូរកុបងច្ាំមណាមរបមទសជាសម្តជិកកុបងែាំបន់ និងរបកាន់ខាជ ប់នូវមគលការែ៍ ធមមនុញរបស់ អងគការសហរបជាជាែិ។

៣. មដើមផីជរមុញមលើកិច្ចសហរបែិបែិថការ និង ជួយគប មៅវញមៅមកមលើបញ្ញា មោយរិែ

មលើផលរបមយជន៍ជាធាំកុងវស អភិបាលកិច្ច។

័យមសដឌកិច្,

សងគម, វបផធម៌, បមច្ចកមទស, វទ

ាសាស្ត្សថ និង

៤. ផថល់នូវជាំនួយមៅវញ

មៅមកកុង

បរប

ទបែុថ ោះបណាថ ល និងឧបករែ៍ ស្សាវរជាវកុបងការ

សិកា, ការបង្ហា ែ់បមរងៀន, បមច្កមទស និងខផបករដឌបាល។

មលើវស

៥. មដើមផីមធើវកិច្ចសហរបែិបែិថការជាមួយសម្តជិកឲ្យម្តនរបសិទនភាពជាងមុន នូវការពរងីក

័យកសិកមម និងឧសាហកមមរបស់របមទសជាសម្តជិកមដើមផីពរងីកការនាំមច្ញរបស់ែួលន រួម

បញ្ូច លទាំងការសិកាអាំពីបញ្ញា កុបងការមធើវБែិ ជជកមមជាលកខែៈអនថរជាែិ ការបមងើកនសមែទភាព

មលើការដឹកជញ្ូជ ន និងការទាំនក់ទាំនងមដើមផប

មងើកនករមិែជីវភាពរស់មៅរបស់របជាជន។

៦. មដើមផីជរមុញមលើការសិកាយល់ដឹងបខនទមអាំពីបណាថ របជាជនថ្នរបមទសអាសុីអាមរបយ៍

៧. មដើមផីរកាភាពជិែសទន និង រកាកិច្ចសហរបែិបែថិការជារបមយជន៍ជាមួយនឹងអងការ

Бែិ ជជកមមកុបងែាំបន់ និងអនរថ ជាែិខដលម្តនស្សាប់មហើយខដលម្តនមគលបាំែងស្សមដៀងគប នឹង

ASEAN និងខសងរកផលូវមដើមផីមអាយមធវើរបែបែថិិ ការយ៉ា ងជិែសទបខនទមមទៀែជាមួយគប ។12

១.៧.២. សោលការណ៍រគោះឹ រប្អាសា˜ ន (Fundamental Principles of ASEAN)

កុបងទាំនក់ទាំនងរបស់បណាថ របមទសខដលជាសម្តជិកអាសា˜ នពួកមរបានទទួលយកមគល-

ការែ៍ ររឹោះខដលបានខច្ងកុង

សនិបសញ្ញដ សនិថមិែថ និងសហរបែិបែិថការកុបងអាសុីអាមរយ

៍ (Treaty

of Amity and Cooperation in Southeast Asian, TAC) កុបងឆ្ប ាំ ១៩៦៧ ដូច្ខាងមរកាម៖

១. មគរពគប មៅវញមៅមកមលើឯករាជយភាព អធិបមែយយភាព, សមភាព, បូរែភាពខដដី

និងអែថសញ្ញដ ែជាែិថ្នរបមទសជាសម្តជិក។

២. សិទិនកុបងការដឹកនាំរបមទសមោយពុាំម្តនការមរជៀែខរជកពីអបកខាងមរៅ, វទ បងិខែបងាំខណាមួយមឡើយ។

នងសន ឬការ

៣. គម នការមរជៀែខរជកកិច្ចការថ្ផក

ុបងរបស់របមទសដ៏ថ្ទខដលជាសម្តជិក

៤. មបជាញ មោោះស្សាយជមម្តល ោះមផសងមោយbរមលើមគលការែ៍ សនិថភាព

៥. មបជាញ មបាោះបង់មNលនូវការរាំរាមកាំខហង ឬ ការមរបើរបាស់កម្តល ាំងទ័ព និង

៦. រកាកិច្ចសហរបែិបែិថការឲ្យម្តនរបសិទភា

ពកុបងបណាថ របមទសជាសម្តជិកអងគការ។13

១.៧.៣. តប

នពា

ណិ ជក

មមស្រអា

សា˜ ន (ASEAN Free Trade Area, AFTA)

ែាំបន់Бែិ ជជកមមមសរអា

សា˜ នរែូវបានបមងើកែមឡើងតាាំងពីឆ្ប ាំ ១៩៩២ កុបងកិច្ចរបជុាំកាំពូលអា-

សា˜ នខដលសាាំងហាគ ពួរមធើវជាម្តច ស់ផធោះ។ មរបានរួមគប បមងើកែវាមឡើង កុបងមគលបាំែងជរមុញការ អភិវឌណន៍ មសដឌកិច្ចតាមរយៈБែិ ជជកមមជាមួយរបមទសជាសម្តជិកអាសា˜ ន មោយកាែ់បនទយពន

កុបងែាំបន់ (Intra-regional tariffs) មោយយកពននរែឹម ០ មៅដល់ ៥% មលើទាំនិញ តាមរមរម្តង (Common Effective Preferential tariffs, CEPT) និង ការសរមួលមលើទរមង់ខបបបទនមាំ ច្ញ-នាំ

ច្ូលជាមរច្ើន មទៀែមដើមផីសរមួលដល់របែិបែិថការមសដឌកិច្ច កុបងរយៈមពល១៥ឆ្ប ាំ មБលរឺដលឆ្ប ាំ

២០០៨។ កុបងឆ្ប ាំ ១៩៩៥ ការកាំែែ់ការយកពននកុង

ែាំបន់ថ្នសម្តជិកទាំង ៦ ពី ០ ដល់ ៥% រែូវ

ទម្តល ក់មករែឹមឆ្ប ាំ ២០០៣ និងទម្តល ក់មថងមទៀែមករែឹមឆ្ប ាំ ១៩៩៨ មហើយែាំមឡើងមៅឆ្ប ាំ ២០០២

វញ។ សម្តជិកងីមដូច្ជា កមុពជា, ឡាវ, មីយ៉ា ន់ម្ត៉ា , មវៀែណាម រែូវបានពនារមពលដលឆ្

ប ាំ ២០០៦

12 About ASEAN , [On-Line]. រកបានមៅ: http://www.asean.org (ងែច្មលងថ្ងងទី ០៥ ខែ ឧសភា ២០១៨)

13 About ASEAN , [On-Line]. រកបានមៅ: http://www.asean.org (ងែច្មលងថ្ងងទី ០៥ ខែ ឧសភា ២០១៨)

សរម្តប់របមទស មវៀែណាម, ២០០៨ សរម្តប់ឡាវ និងមីយ៉ា ន់ម្ត៉ា នឹងដលឆ្ប ាំ ២០១០ សរម្តប់

របមទសកមុពជា។ លុោះដលឆ្ប ាំ ២០០៣ កិច្ចរពមមរពៀង CEPT បានកាំែែ់មគលមៅលុបបាំបាែ់ពន

កុបងែាំបន់រែឹមឆ្ប ាំ ២០១០ សរម្តប់របមទសរកច្មរមើនទាំង ៦ (សាាំងហាគ ពួរ, ម្ត៉ា មឡសុី, ថ្ង, ឥែូឍ មន-

សុី និងហល

ីពីន) និង ឆ្ប ាំ ២០១៥ សរម្តប់សម្តជិកងីម (កមុពជា, ឡាវ, មវៀែណាម និង មីយ៉ា ន់ម្ត៉ា )។

មៅឆ្ប ាំ ២០០៥ មБល ៩៩.៧៧% របមទសអាសា˜ នទាំង ៦ អនុវែន

៍ ពននពី ០-៥% កុបងមនោះ ៦៥%

រឺមិនយកពននមសាោះ ០% រិែជាមធយមរបមទសទាំង ៦ យកពននរែឹម ១.៧៤% ប៉ាុមណាត ោះ មបើមរបៀប មធៀបមៅឆ្ប ាំ ១៩៩៣ ពននមធយមម្តនដល់ ១២.៧៦% ឯមណាោះ។ ច្ាំខែកសម្តជិកអាសា˜ នងីមអនុវែថ

បានច្ាំនួន ៧៧.៨៨% ថ្នទាំនិញទាំងអសក

ុបងការយកពនព

ី ០-៥%។ រហូែដលឆ្ប ាំ ២០០៨

សម្តជិកអាសា˜ នទាំងអស់អនុវែថន៍បាន ៩៤% ថ្នទាំនិញខដលរបែិបែិក ស្សបតាម CEPT រឺពី ០ មៅដល់ ៥%។14

ុបងែាំបន់អាសា˜ នយកពន

១.៧.៤. ច្កវ

ិ្យ

្មាគមនអា

សា˜ ន (The ASEAN Vision)

សម្តរមន៍របជាជាែិអាសុីអាមរបយ៍បានកាំែែ់ច្កុខវស មោយរបធានសម្តរមន៍អាសា˜ នកុបងកិច្ចរបជុាំែួបអនុសាវរយី

័យឆ្ប ាំ ២០២០ ខដលទទួលយក

៍មលើកទី៣០ មោយបានយល់រពមមលើ

ច្កុខវស

័យរូមមួយ ក៏ដូច្ជាកិច្ចរពមមរពៀងថ្នរបជាជាែិអាសុីអាមរបយ៍ផងខដរ មោយសមឹលងមឆ្ព ោះមៅ

រកការរស់មៅកុបងសនិថភាព, មសរទ ភាព និងភាពរក

ច្មរមើនរុងមរឿង ច្ងភាជ ប់គប នូវច្ាំែងមិែភា

ព និង

ភាពជាថ្ដរូរកុបងការអភិវឌណន៍យ៉ា ងមកលៀវកាល និងការយកច្ិែថទុកោក់ែពស់កុបងការខងរកាសហរមន៍។ ការពនារមពលរហូែដលឆ្ប ាំ ២០២០ មនោះរឺមោយសារខផនការNស់ខដលកាំែែ់យកឆ្ប ាំ ២០១៥

ជាឆ្ប ាំសម្តហរែកមមមសដឌកិច្ចអាសា˜ នខដលអនុញ្ញដ ែឲ្យែាំបន់អាសា˜ នកាល យជាទីផាររួម (Single

Market) ឬលាំហូរទីផារមសដក

ិច្ចមសរមី លើការមធើវច្រាច្រែ៍ ទាំនិញ, មសវាកម,

មូលធន និងរបជាជន

(កម្តល ាំងពលកម) មិនអាច្សមរមច្បានតាមខផនការមោយសាររបមទសថ្នសម្តជិកអាសា˜ នម្តន

កាំមែើ នអភិវឌណន៍មសដឌកិច្រច ក

ច្មរមើនែុសគប ខាល ាំងមពក ជាក់ខសង

ដូច្ជាកមុពជា ឡាវ និងមីយ៉ា ន់ម្ត

រឺម្តនការលូែោស់យឺែយ៉ា វមទើបមធើវឲ្យមរគងការសម្តហរែ ឆ្ប ាំ ២០២០។

កមមអាសា˜ ន រឺរែូវអូសបនល យដល់

14 Donald E. Weatherbee, International Relations in Southeast Asia, [ទាំនក់ទាំនងអនថរជាែិកុបងអាសា˜ ន], មបាោះពុមាខក សរមួលមលើកទី២,   206                              

១.៨. ការរគប់រគងផលត

១.៨.១. និយមន័យ

កមម

ការររប់ររងផលិែកមមរឺជាដាំមែើ រការថ្នការបាំខបលងកតាថ ផលិែកមម (Inputs) មអាយមៅជា

ផលិែផល និង មសវា (Outputs)។ របព័នផ

លិែកមមបានបាំខបលង Inputs ទាំងឡាយដូច្ជាវែុទធាែុ

មដើម បុរគលិក ម្ត៉ា សុីន អាគរ បមច្ចកវទ (Outputs)។

ា ងវកា

និងធនធានមផសងៗមទៀែមអាយកាល យមៅជា

ដាំមែើ រការបាំខបងមនោះរឺជាច្ាំែុ ច្សាំខាន់របស់ផលិែកមម និងជាសកមមភាពច្មផងទី១ ថ្ន

របព័នផ

លិែកមម មរБោះថ្ន អបកររប់ររងរបែិបែិថការទទួលែុសរែូវកុង

ការNែ់ខច្ងរបព័ននផលិែ-

កមម មហើយកងវល់ធាំបាំផុែរបស់មររឺទក់ទិនមៅនឹងសកមមភាពថ្នការបាំខបលងមនោះ ឬ ផលិែកមមទាំង មូលខែមថង។15

១.៨.២. អក

ច្ូលរម

កងន

ច្ង្វវ កផ

លតកម

⮚ អបករែែរតាផលិែកមម ៖ ររបរ់ រងជាខែស ម្តនែួនទីរែួែរតាមមើលនិមយជិកនូវផលិែ

ផល ឬមសវា ខដលរែូវផលិែ និងទទួលែុសរែូវច្ាំមБោះច្ាំណាយមលើថ្ងលមដើម រុែភាព

តារាងកាលវភារការង្ហរ។

⮚ អបកទទួលែុសរែូវទិញ ៖ ររប់ររងជាបុរលិក ម្តនែួនទីទិញផលិែផល ឬមសវាកម

មដើមផីផែ

់ផង

់ផលិែកមម និងទទួលែុសរែូវច្ាំមБោះទមងើវអបកផែ

់ផង់។

⮚ អបកវភារសនិបធិ ៖ ររប់ររងជាបុរគលិក ម្តនែួនទី មមើលែុសរែូវនវូ ទិដឌភាពទាំងអស់ ថ្ន

សនិបធិ និងទទួលែុសរែូវច្ាំមБោះការកាំរែនូវច្ាំនួនសនបិធិ ភាពរែឹមរែូវថ្នការកែ់បញ្ជ ី ការ

អនុញ្ញដ ែិថ្នការបញ្ញជ ទិញ និងការមធើវមអាយមលឿន។

⮚ អបករែែពិនែិ យផលិែកមម ៖ ររប់ររងជាបរុ គលិក ម្តនែួនទីជាអបកអនុញ្ញដ ែិមអាយម្តន

ដាំមែើ រការផលិែកមមមៅមពលម្តនការបញ្ញជ ទិញ អភិវឌណន៍រមរម្តង និងតារាងមពល

ផលិែកមម និងមធើវមអាយទន់មពលថ្នការបញ្ញជ ទិញ ខងមទាំងទទួលែុសរែូវច្ូលជួបអែិ- ងិជននូវកាលបរមិ ច្ឆទ និងមរៀបច្ាំទាំនិញកុបងហាងមអាយម្តនរបសិទនភាព។

⮚ អបកវភា

រផលិែកមម ៖ ររប់ររងជាបុរគលិក ម្តនែួនទីវភា

របញ្ញា ផលិែកមម មធើវការ

ពាករែ៍ មរគងពីផលិែផលងីម និងពីរមរម្តងពិមសសដថ្ទមទៀែ។

15 សូវ មវងនី, Production and Operations Management [ការររប់ររងផលិែកមម និងរបែិបែថិការ], (2003), 1

⮚ អបកជាំនញខផបកខាងរុែភាព ៖ ររប់ររងជាបុរគលិក ម្តនែួនទីមមើលែុសរែូវមលបា៉ា ន់ រាំរូខដលបានអនុម័ែមលើដាំមែើ រការផលិែកមម និងការររប់ររងរុែភាព ខងមទាំងទទួល

ែុសរែូវមលើរុែភាពផលិែផលពីអក

១.៨.៣. ការពាករណ៍

ផែ់ផង

់ និងពីផលិែកម។16

រាំរូពាករែ៍ បរម្ត

ែជារាំរូរែិ ែវទ

ា ខដលខផបកមលើទិនបន័យអែីែកាល មហើយសនមែថ្ន

ទិនបន័យទាំងមនោះម្តនទាំនក់ទាំនងមៅអនរែ។

វធីសាស្ត្សថ្ថ នការពាករែ៍ តាមខបបបរម្តែរួមម្តន៖

− បនធ ែ់រមឺ រកសយុង (Linear Regression)

− មធយមរក

− មធយមរក

ិល (Moving Average)

ិលសម្តម្តរែ (Weighted Moving Average)

− សូឌ

− សូឌ

ីងអុិច្សផូ៉ាែង់ខសយល (Smoothing Exponential)

ីងអុិច្សផូ៉ាែង់ខសយលម្តនរែិន (Smoothing Exponential with Trend)។

១.៩. ការរគប់រគងគុណភាព

បច្ុចបផនបមនោះ ររប់បណាឋ រកុមហ˜ុនជាមរច្ើនបានយកច្ិែថទុកោក់ច្ាំមБោះរុែភាពផលិែផល

របស់ ែួលនមោយសារពួកមររិែថ្ន វាក៏ជាច្ាំនុច្ដមងើមរបស់អងគភាពែលួនកបុងការដមែើឋ មយកច្ាំខែក

ទីផារ ពីថ្ដរូរបកួែរបខជង ខដលផលិែផលរបស់ែួលនកាំពុងខែម្តនការរបកួែរបខជងររប់វន

ទីមៅ

មលើ ទីផារជាែិ និងអនថរជាែិ។ ការរពយបារមារបស់បណាឋ រកុមហ˜ុនទាំងអស់មៅមលើការបមងកើន

រុែភាព ផលិែផលរបស់ែួនមនោះរឺពួកមររែូវច្ាំណាយថ្ងលមដមើ ែពស់កបុងការខកខរបការររប់ររង

និងដាំមែើ រការផលិែកមមរបស់ពួកមរមឡើងវញ។ មិនខែបម៉ាុ ណាត ោះ ការររប់ររងផលិែកមមឲ្យម្តន

រុែភាពែពស់ក៏រែូវការរយៈមពលខវងផងខដរ។

១.៩.១. និយមន័យ

គុណភាពផលិតផល និងសេវាកមមមិនមមនកំណត់សោយរកុមហ˜ុនផលិតសទ គឺកំណត់

សោយអតិថិជន។ គុណភាពផលិតផល និង សេវាគឺជាេញ្ញា កខនធរបេ់អតិថិជនមែលផលិតផល ឬ

សេវារតូវសៅនឹងការរពឹងរបេ់ពួកសគ។

16 សូវ មវងនី, Production and Operations Management [ការររប់ររងផលិែកមម និងរបែិបែថិការ], )2003), 2,3

ឧទាហរណ៍ ទី១៖ បុគគលស្ម ោះ ោវន មានបំណងចងទិ់ ញទូរេ័ពទដែទំសនបើ មួយសរគឿង ថាសតើកញ្ញ

ោវន

គួរេសរមចចិតត សរជើេសរេ

ទិញផលិតផលទូរេ័ពទដែទំសនើបរបេ់រកុមហ˜ុនណាមួយ? ជាក់

មេង

ោវន

នឹងេសរមចចិតតសរជើេសរេ

យកផលិតផលទូរេ័ពទដែរបេ់រកុមហ˜ុនណាមួយមែលខ្ួលន

គាត់គិតថាសតើគុណភាពមបបណាមែលរតវូ នឹងការរពឹងទកុ របេ់គាត់។

១.៩.២. វិសាលភាពននគុណភាពផលតិ

ជាទូមៅ អែិងិជន មុននឹងសមរមច្ច្ិែទ

ផល

ិញផលិែផល ឬ មសវាណាមួយយកមកមរបើរបាស់

ពួកមរនឹងរិែដល់ច្ាំនុច្មផសងៗគប ជាមរច្ើនរបស់ផលិែផល ឬ មសវាមនោះ។

វសាិ ខាងមរកាម៖

លភាពថ្នរុែភាពផលិែផល ខដលអែិងិជនមរបើសរម្តប់វាយែថ្មលរុែភាពម្តនដូច្

− ទមងើវ : មែើផលិែផល និងមសវាញុ ាំងឲ្យអែិងិជនច្ង់មរបើយ៉ា ងដូច្មមឋច្?

− លកខែៈពិមសស : លកខែៈពិមសសខដលរែូវច្ិែអែិងជិ ន

− ការមជឿជាក់ : ការបា៉ា ន់សាម នែូច្ ដាំមែើ រការមិនលអ ែរមូវការជួសជុល

− លទនភាពផឋល់មសវា : មលផឿន ច្ាំណាយ ភាពង្ហយស្សួលថ្នការជួសជុល និងខងរកា។

− ភាពសែ

មសរ

: ច្មនល ោះមពលខដលមរបើមុនមពលរែូវការជួសជុល ឬផ្លល ស់បូឋរ

− រូបសណាឌ ន : ឥទិនពលមលើវញ្ញ កិលន និងសាំមលង។

ដ ែមនុសសដូច្ជា រូបសណាឌ នដឹងមោយអារមែ៍ រសជាែិ

− សុវែិទភាព : មែើផលិែផលការБរអបកមរបើរបាសយ៉ា ងដូច្មមឋច្? មុនមពល កុង និងមរកាយមពលមរបើ។17

កាំឡុងមពល

រួរបញ្ញជ ក់ផងខដរថ្ន មសច្កីឋរពឹងទុករបស់អែិងិជនមៅមលើរុែភាពផលិែផលមិនដូច្គប មទមរБោះផលិែផលម្តនច្ាំណាែ់ថ្នប ក់មផសងៗគប ។

ឧទហរែ៍ ទី២៖ មៅមពលខដលបុរគលម្តប ក់ម្តនបាំែងច្ង់ទិញទូរស័ពធថ្ដទាំមនើបមួយមររឿងយក

មកមរបើ មែើគែ់នឹងរិែដល់ច្ាំនុច្អីវែលោះរបសទូរស័ពធ? គែនឹ់ ងរែិ ថ្នទូរស័ពធថ្ដខដលគែ់មរជើសមរស

នឹងផឋល់ច្ាំនុច្អីែ ឬមទ?

លោះដល់គែ់? មែើគែ់មពញច្ិែថនូវច្ាំនុច្ទាំងប៉ាុនម នខដលទូរស័ពធថ្ដមនោះម្តនខដរ

17 សូវ មវងនី, Production and Operations Management [ការររប់ររងផលិែកមម និងរបែិបែថិការ], )2003), 159

ជាការពិែណាស់ វសាលភាពថ្នរុែភាពផលិែផល បានបមងកើែនូវរមរម្តងរាំនែិ មយួ

សរម្តប់អែិងិជនកុបងការរិែអាំពីរុែភាពផលិែផលមួយ។

១.៩.៣. សដ្ថ្ទមីណង់ននគុណភាព

ដាំមែើ រការកុបងផលិែកមម កុបងមគលបាំែងសមរមច្បានរុែភាពផលិែផលខដលរកម ហ˜ុនច្ង់បានNាំបាច្់រែូវការសកមមភាពជាមរច្ើនដូច្ជា៖

− រុែភាពថ្នរាំរបលង់ ៖ បនធ បពី់ កនាំ ែ់ថ្នមែអើ បកណាជាអែិងជិ ន រកុមហ˜ុនរែូវកនាំ ែ់នូវអី

ខដលអែិងិជនច្ង់បានពីផលិែផល និងមសវា។ បនធ ប់មកផលិែផលរែូវខែមឆ្ើលយែបមៅ

នឹងមសច្កីឋសងឃមរបស់អែិងិជន។

− សមែទភាពរុែភាពថ្នដាំមែើ រការផលិែកមម ៖ ដាំមែើ រការផលិែកមរម ែូវខែរិែរូរ និង សាងមឡើងរបកបមោយសមែទភាពខដលអាច្ផលិែផលិែផល តាមែរមូវការរបស់អែិងិ- ជន។

− រុែភាពថ្នការអនុមោមតាម ៖ មររឿងរបោប់មរបើរបាស់ផលិែកមរម ែូវខែខរបរបួលមៅ

តាមរាំរូ បលង់ មដើមផទទួលបានរុែភាពខដលអែិងិជនច្ង់បាន។

− រុែភាពថ្នអែិងិជន ៖ ការរបាស្ស័យទក់ទងរវាងអែិងិជន និងរកមហ˜ុនរែវូ មរៀបច្ាំ

មឡើងមដើមផឲ្យអែិងិជនដឹងថ្នរកុមហ˜ុនយកច្ែិ ថទុកោក់ច្មាំ Бោះែរមូវការរបស់ពកួ មរ។

១.៩.៤. ការរគប់រគងគុណភាពថ្បបទាំសនប

W. Edwards Deming ជាអបកសែ

ិ និងទីរបឹកា បានទទួលមជារជ័យកុបងមបសកកមមរបស់

គែ់នឆ្ប ាំ១៩៥១ មៅកុបងរបមទសជប៉ាុន មហើយរោឌ ភិបាលជប៉ាុនបានឲ្យរង្ហវ ន់ដល់គែ់ ច្ាំមБោះការ បញ្ូច ល ការររប់ររងរុែភាពមៅកុបងរកុមហ˜ុន។ មោក Deming រែូវបានមរទទួលសាគ ល់ថ្នជា បិតាថ្នការ រតួតពិនិតយគុណភាពសៅកុនងរបសទេជប"ុនគាត់បានបសរងៀនជនជាតិជប"ុនថា គុណភាព

កាន់មតខ្ពេ់ ចំណាយកាន់មតទាប។ ទេសនៈវជា

ជ និងវធ

ីរបេ់គាត់មានែូចតសៅ៖

១. បសងើកតថាវភាព ដនបំណងចំសБោះគុណភាពផលិតផល

២. បែិសេធការទទួលយក ការពនាសពល សៅសពលមានកំហុេ េមាា រៈខ្ូច

៣. បញ្ឈប់អនិេសរភាព សលើការពិនិតយសមើល សែើមបីទទួលបានគុណភាព

៤. កាត់បនថយចំនួនអនកផត

់ផង

់ ទិញមផែកសលើភ័េុេ

តិ មិនមមនដថ

៥. បំБក់បំប"នកមមវធ

ីេរមាប់បនតការសធើឲ្

យរបសេើរស ើងនូវចំណាយគុណភាព ផលិតភាព

៦. ហកហននិសោជិកទាំងអេ់ សែមើ បីសរបើឲ្យអេ់េមតថភាព

៧. សដែ តសលើការរតួតរាសមើលមែលជួយឲ្យនិសោជិកសធើវការរបសេើរជាងមុន សោយផែល់សលើ

របោប់របោរ និង រសបៀបសធើវការ សែើមបីឲ្យនិសោជិកមានសមាទនភាពនូវទឹកដែរបេ់ខ្ួនល

៨. លុបបំបាត់សោលការភ័យខ្លល ច និងសលើកទឹកចិតឲ្

យមានទំនាក់ទំនងគាន សៅវញ

សៅមក

៩. បំមបករបាំងរវាងការោ

ការងារជារកុម

ល័យទាំងឡាយ និងសលើកទឹកចិតឲ្

យសោោះស្រាយបញ្ញា ាមរយៈ

១០. លុបបំបាត់សោលការសរបើសគាលសៅជាសលខ្ ទិេសាល ក ប័ណណរបកាេេរមាប់កមមករ

១១. សរបើវធ

ីេត

ិ សែើមបីបនសត ធើវឲ្យរបសេើរស ើងនូវគុណភាព និងផលិតភាព

១២. លុបបំបាត់របាំង សែើមបីឲ្យនិសោជិកមានសមាទនភាពពីទឹកដែ

១៣. បសងើកតកមមវធ

ីអប់រ ំ និងហកហន

ឲ្យចាេ់លាេ់ សែើមបីរកានិសោជិកឲ្យសែើរទនឹម

នឹង

ការអភិវឌ្ឍន៍ថីមដនេមាា រៈ វធី និង បសចេកវជា

១៤. កំណត់ឲ្យចាេ់លាេ់នូវកិចេេនា និងការរគប់រគងចំសБោះគុណភាព និងផលិត ភាព។18

មោក Phinlip B, Crosby មធើវការមៅ Martin Marietta មៅកុបងទសវែសន៍ ១៩៦០ មោយមៅ

មពលមនោះគែ់បានបមងើកែរទឹសី Zero defects មហើយឃ្លល មួយខដលម្តនភាពលផីលាញមោយ

ទទួលបានការNប់អារមែ៍ យ៉ា ងខាល ាំងមនោះរឺ “Do the right the first time” ម្តនន័យថ្ន រែូវមធើ

ឲ្យបាន រែឹមរែវូ តាាំងពីមពលNប់មផើម

ដាំបូង។ គែ់បានសងកែ់ធងន់មៅកុង

មសៀវមៅ Quality is Free

ខដលបាន មបាោះពុមាមៅកុបងឆ្ប ាំ ១៩៧៩ មោយអោះអាងថ្នករមិែែូច្ប៉ាុនម នក៏ែពស់ខដរ រកម

ហ˜ុនរួរខែ

ោក់មគលមៅច្ាស់ោស់មដើមផីឲ្យផលិែផលែូច្មសសូនយ។ រាំនិែច្ាំបងខដលមៅពីមរកាយ Free

Quality រឺថ្នម្តនការ សាធ ក់មសរធ រវាងច្ាំណាយសរម្តប់មធើវឲ្យនូវរុែភាព និង ច្ាំនយមលើរុែភាព ទប។ ច្ាំណាយមលើរុែភាពផលិែផលទបរឺច្ាំណាយទាំងឡាយដូច្ជា ការបាក់ខបក ការមធើវ

មឡើងវញការខាែមលើមម្ត៉ា ងកមមករ និងមម្ត៉ា ងម្ត៉ា សុីន រពមទាំងច្ាំណាយមលើការធាន។

18 សូវ មវងនី, Production and Operations Management [ការររប់ររងផលិែកមម និងរបែិបែថិការ], )2003), 162, 163

មោក Armand V. Feiganbaum ជាអបកជាំនញបមច្ចកមទសដ៏កាំពូលម្តប ក់មៅកុបងរកម

ហ˜ុន

General Electric បានអភិវឌណន៍រាំនិែច្ាំមБោះការររប់ររងរុែភាព មហើយមសៀវមៅរបស់គែ់

Total Quality Control រែូវបានមបាោះពុមាផាយមៅកុបងឆ្ប ាំ ១៩៦១។ គែ់បានអោះអាងថ្ន រុែភាព

មិនខមន សែ

មៅមលើឧបករែ៍ និង បមច្ក

វជា

ជ ទាំងស្សុងមនោះមទវារែូវខែសែ

មៅអងភា

ពជារួម។

រាំនិែមនោះ ម្តនន័យថ្ន មៅមពលខដលម្តនការបមងើកនរុែភាព របភពមផសងៗទាំងឡាយមៅកុបង

អងគភាពរួមម្តន ៖ កមមករម្តប ក់ៗ មលខាម្តប ក់ៗ វសករម្តប ក់ៗក៏ជាអបកទទួលែុសរែូវ និងការបមងកើន

រុែភាពការង្ហររបស់ែួលនខដរ។ មបើតាមមោក Feiganbaum និយមន័យថ្នរុែភាពរឹរែូវបាន

ផឋល់ឲ្យមោយអែិងិជន។ ផុធយមៅវញ

មបើតាមមោក Deming វញ

រឺរកុមហ˜ុនមៅវញ

មទ ខដលរួរខែ

យល់អាំពីអែិងិជនរបស់ែួន បាន។

ឲ្យច្ាស់ មទើបពួកមរអាច្រព

ឹងពីែរមវូ ការរបស់អែិងិជនមពលអនរែ

១.៩.៥. គុណភាពសធឲ្

យមា” ្នី

មានផលត

ភាព

ទសសនៈNស់ថ្នការរែួែពិនិែយរុែភាពរឺថ្នច្ាំណាយកាន់ខែមរច្ើន មបើសិនមយើងច្ង់បាន

រុែភាពែពស់ ប៉ាុខនថទសសនៈមនោះខលងម្តនមទៀែមហើយមៅកុបងទសសនៈទូមៅ។ ផលែ

ករជប៉ាុន

មផ្លឋ ែមលើសញ្ញដ ែខដលថ្នរុែភាពនាំឲ្យម្ត៉ា សុីនម្តនផលិែភាព។ មនោះម្តនន័យថ្ន របសិនមបើ ផលិែកមមរែឹមរែូវNប់ពីមពលដាំបូង ការផលិែទាំនិញ និងមសវាគម នែូច្ ការែជោះខាជ យ និង ច្ាំណាយ

រែូវបានកាែ់បនទយ។ តាមរយៈវធីងមីម នោះ មៅមពលខដលរបធានខផបកផលិែកមមមធវើការមដមើ ផីបនទយ

ផលិែផលែូច្រុែភាព នាំមអាយផលិែផល និងមសវារបមសើរមឡើង មហើយមៅមពលជាមួយគប ខដរ មនោះផលិែភាពក៏មកើនមឡើងខដរ។ ច្ាំណាយរែូវបានងយច្ុោះមៅមពលខដលរុែភាពផលិែផល

មកើនមឡើងពីមរБោះម្តនផលិែផលែូច្ែិច្ ផលិែផលខដលបញ្ូជ នរែលប់មកវញ

ម្តនច្ាំនួនែិច្ និង

ការបញ្ឈប់ផលិែកមែិច្ដង។

ជាំពូកទី២

សាា នភាពទូសៅរប្

រកុមហុន នីកលន

អុិនសវ្សមន

ជាំពូកទី ២

សាា នភាពទូសៅរប្រកុមហុន

២.១. របវតរិ្សងខបរប្រ់ កុមហុន˜

នីកលន

អុិនសវ្សមន

រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន )NIKOLINE INVESTMENT CO.,LTD) បានNប់មផើថមមបើក អាជីវកមមNប់តាាំងពីឆ្ប ាំ ២០១០ មកមម៉ាលោះ រិែមកទល់មពលមនោះរឺដាំមែើ រការបានរបម្តែជា ០៨

ឆ្ប ាំ រួច្មកមហើយ។ រកុមហ˜ុនម្តនមរាងច្រកខកថ្ច្បអងករខដលមរបើរបាស់សុទនសឹងមររឿងបរកាខ រទាំមនើបៗ

ម្តនមច្ចកវទ

ាែពស់ច្ុងមរកាយបាំផុែខដលម្តនសមែទភាពផលិែ និងខកថ្ច្អ

ងករសមរមច្បានពី ១០០

មៅ ២០០មតានមៅកុបងមួយថ្ង។ង រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី បានបមងើែ

និងច្ុោះបញ្ជ ីកុបងរកសួងБែិ ជជកមជា

ផូលវការមៅថ្ងងទី ០៣ ខែ ធូ

ឆ្ប ាំ ២០១០ ខដលម្តនទរមង់ជារកម

ហ˜ុនឯកជនទទួលែុសរែូវម្តន

ករមិែ ម្តនអរគនយករកុមហ˜ុន មោក ហុង នីកូលីន ជារបធានរកុមរបឹកាភិបាល និង រកុមរបឹកា

ភិបាល មផសងមទៀែរួមម្តន៖ មោក វញ

ជាង, មោក ម៉ាក់ រឹមហុង, មោកស្សី ទុយ រសី,

មោកស្សី

លឹម សុីវមួយ, មោក ខម៉ាន សុភកិ, មោក នង វាសន និង មោក សាម សុែ មហង ។ ដាំបូងមឡើយ

មោក ម៉ាក់ រឹមហុង ខដលរែូវជាឳពុករបស់មោក ហុង នីកូលីន បានផួថច្មផើថមរាំនិែបមងើកែមរាង

ម្ត៉ា សុីនកិន ស្សូវកុបងស្សុកមួយកុបងមគលបាំែងផគែ់ផង

់ដល់កមក

រច្ម្តក រមៅស˜ូរបស់មោក និង

ទីផារកុបងស្សុកខែប៉ាុមណាត ោះ មោយោក់ម្ម ោះថ្ន “មរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវនីកូលីន” ។ មោយសមឹលង

មមើលមÆើញយុទនសាស្ត្សច្ែុមកាែរបស់រាជរោឌ ភិបាល ខដលមផ្លថ ែសាំខាន់មលើការជរមុញទិញផល

ស្សូវអងកររបស់កមុពជា មោក ហុង នីកូលីន និងមោក នង វាសន បានផួថច្មផើម

រាំនិែពរងីកសមែ-

ភាពមរាងម្ត៉ា សុីន និងច្ុោះបញ្ជ ីកុង

រកសួងБែិ ជជកមមមដើមផីអនុញ្ញដ ែមអាយរកុមហ˜ុនអាច្នាំមច្ញមៅ

មរៅរបមទសបាន។ មោយសារការែិែែាំរបឹងខរបង និងមលើកកមពស់សមែទភាពផលិែកមមរួបផសាំនឹង

ទិនបផលស្សូវកមុពជាែពស់ និងម្តនរុែភាពលមអ ោយម្តនការគាំរទពីនូវមគលជាំហរមលើកសួយ

ការ

នាំមច្ញទិនបផលស្សូវឥែbប់bររបស់រាជរោឌ ភិបាលបានមធើវមអាយម្តនការទក់ទញដល់ទីផារ

បរមទសជាពិមសសទីផារអឺរប

និងច្ិន។ មៅកុបងឆ្ប ាំ ២០១៦ បានម្តនម្ម ោះមបាោះសមមលងមលើទីផារ

ស្សូវអងករទាំងកុងស្សុក និងមរៅស្សុកមហើយបានបមងកើននូវបរម្ត

ែនាំមច្ញជាអែិបរម្ត។

២.២. ទីតាងភូមិសាស្ត្

រកុមហ˜ុនម្តនទីតាាំងសែ

មៅកុង

ភូមិ វាលកមែថ ៀង Æុាំ ជប់ ស្សុក ែផូងÆាំុម មែែថ ែផូងÆាំុ។

ទូរស័ពធ : (៨៥៥) ១២ ៤០០ ១១២

: (៨៥៥) ៧៧ ៧៧៧ ៧០៨

អុីខម៉ាល : nikoline@nklrice.com

: riceveasna@gmail.com មរហទាំព័រ : www.nikoline.com.kh/

របភាពទី២៖ រូបភាពរកមហន

នីកូលន

អុិនមវសមមន ែូ.,អិលធីឌី

២.៣. នមករណ៍ និងសាល ក្ញ្ហញ រកុមហុន

របភាពទី៣ ៖ សាល កសញ្ញដ រកមហន

នីកូលន

អុិនមវសមមន ែូ., អិលធីឌី

តា រា ង ទ ី ទ ម្ម ង នា ម ក រណ រប ស ម្ក មុ ហ ន៊ុ

តារាងទី២៖ ទរមង់នមករែ៍ របសរ់ កមហ˜ុន

នមករែ៍	នីកូលីន អុិនមវសមមន ែូ., អិលធីឌី NIKOLINE INVESTMENT CO.,LTD
នមមៅកាែ់	NKL
សមម្តា ធ	២០១០
របមភទអាជីវកមម	រកុមហ˜ុនឯកមមសិទនទទួលែុសរែូវម្តនករមិែ
មលែបញ្ជ ីБែិ ជជកមម	Co. 2422 KH/2010
មច្ញមអាយមធើវБែិ ជជកមម	០៣ ធូប ២០១០
មច្ញមោយ	រកសួងБែិ ជជកមម
Qualification	CCIC, BUREAU VERITAS

២.៤. ការច្ុោះបញ្ជ ី

រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី )NIKOLINE INVESTMENT Co., LTD) រឺជា សាទ ប័នឯកជន មហែុដូច្មនោះមហើយរកុមហ˜ុនNាំបាច្់មធើវការច្ុោះបញ្ជ ីБែិ ជជកមម មដើមផីទទួលបានការ

អនុញ្ញដ ែកុង

ការដាំមែើ រការអាជីវកមមម ោយស្សបច្ាប់ និង មពញលកខែៈ ខដលម្តនមលែច្ុោះបញ្ជ

Бែិ ជជកមមមលែ Co. 2422 KH/2010 ច្ុោះថ្ងងទី ០៣ ខែ ធូប ឆ្ប ាំ ២០១០ មោយរកសួងБែិ ជជកមម។

(សម

មមើលឧបសម័ន

ទី១)

២.៥. សោលបាំណងរប្រ់ កុមហុន

២.៥.១. ច្កវ

ិ្យ

រប្រ់ កមហន

រកុមហ˜ុនម្តនច្កុខវស

័យជួយជរមុញ និងមលើកសួយ

វស័យស្សូវអងករមៅកមុពជាឲ្យម្តនភាព

្នមុែ និងម្តនមករម៍ ថ ្ម ោះមលើទីផារអនថរជាែិ។

២.៥.២. កមវ

តាុអាជវ

កមមរប្រ់ កមហន

រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី រែវូ បានបមងើកែមឡើងមរកាមកមមវែុធ

• ផគែ់ផគង់ និងនាំមច្ញអងករមលើទីផារអនថរជាែិ

ាំៗ ៣ រឺ៖

• ស្សូបយកកម្តល ាំងពលកមមការង្ហរមដើមផីកាែ់បនទយភាពរកីរក និង ជាថ្ដរូរបស់របជាកសិករ

• ច្ូលរួមអនុវែថយុទនសាស្ត្សថច្ែុមកាែ និងការជរមុញការនាំមច្ញអងកររបស់រាជរោឌ ភិបាល។

២.៦. រច្ន្មព័នធដ្ឹកនរាំ ប្រ់ កុមហុន

របភាពទី៤ ៖ រច្នសម័នអងភាព

អបករែួែពិនិែយ រុែភាព

អបកររប់ររងសុថក

បុរគលិក

របែិបែិថការ

របធានហិរញ្ដវែុទ

របធានរដឌបាល

របធានផលិែកមម

របធាន

របែិបែិថការ

នយកររប់ររងទូមៅ

ជាទូមៅ រកុមហ˜ុននីមួយៗសុទនខែម្តនរច្នសម័ពននររប់ររងមួយច្ាស់ោស់កុបងការដឹកនាំ

អាជីវកមមរបស់ពួកមរ រពមទាំងខបកខច្កតាមែួនទីខផបកនីមួយៗកុង

ការរបែិបែិថ និងទទួលែុសរែូវ

មរៀងៗែួលន។ ច្ាំខែកឯរកុមហ˜ុននីកូលីនក៏មិនែុសពីរកម

ហ˜ុនដថ្ទមទៀែខដរ រឺរកុមហ˜ុនបានមធើវការ

ខបងខច្កែួនទីការង្ហរយ៉ា ងច្ាស់ោស់។ រច្នសម័ពននរបស់រកុមហ˜ុនម្តន៖ នយកររប់ររង

ទូមៅ ខផបករដឌបាល ខផបកហិរញ្ដវែុទ ខផបករបមូលទិញ ខផបកកាន់សុក ការ។

• របធានររប់ររងទូមៅម្តនែួនទីដូច្ជា៖

ខផបកផលិែកមម និងខផក

របែិបែិ

− ផួថច្មផើម

រាំនិែមរៀបច្ាំខផនការរយៈមពលខវង និងែី

− ទទួលបនុធកទាំនក់ទាំនងច្រN និងរកទីផារកុង

ស្សុក និងមរៅស្សុក

− តាមោន និងវភា

រមលើែថ្មលស្សូវអងករមលើទីផារកុបងស្សុក និងមរៅស្សុក

• របធានខផបករបែិបែិថការម្តនែួនទី៖

− ទទួលបនុធកររប់ររងមលើដាំមែើ រការរមរៀបច្ាំឯកសារនាំមច្ញ

− មមើលការែុសរែូវមលើដាំមែើ រការទិញលក់ និងរបរល់ទាំនិញ

− ររប់ររងរមរម្តងបញ្ញជ ទិញ និងោក់ខផនការនាំមច្ញ

− តាមោន និង កែ់រតាទុកនូវទិនបន័យទិញលក់ និងនាំមច្ញ

• បុរគលិកខផករបែិបែថិការម្តនែួនទដូី ច្ជា៖

− ជួយសរមួលដល់ការង្ហរមផសងៗរបNាំថ្ងងមៅកុបងរកម

− មរៀបច្ាំ និងរកាទុកឯកសារទិញលក់មផសងៗ

ហ˜ុន

− បញ្ញជ ទិញសម្តា រៈការយល័យ

• របធានខផបកផលិែកមមម្តនែួនទី៖

− ររប់ររងមលើរបព័ននផលិែកមម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវ ឡសមួងែ ម្ត៉ា សុីនNប់ពែ៍ ម្ត៉ា សុីន

បាញថ្នប ាំ សាក់ឡូសុក និងបាវរច្កស្សូវ-អងករ

− ររប់ររងខផនការបញ្ញជ ទិញ និងមរៀបច្ាំកាលបរមិ ច្ឆទរបរល់ទាំនិញមៅឲ្យអែិងិជន តាមកិច្ចសនាទិញលក់របស់រកុមហ˜ុន

− ររប់ររងមលើដាំមែើ រការផលិែ

• បុរគលិកខផកររប់ររងសកុ ម្តនែួនទី៖

− ខសករក និងរបមូលទិញស្សូវ និងអងករខដលម្តនរុែភាពលអ និងែថ្មលសមរមយ

តាមទីផារ និងតាមសង់ោរផងខដរ

− រួមច្ាំខែកមោោះស្សាយបញ្ញា ផលិែផលស្សូវ អងករមលើស ឬ ែវោះ

• បុរគលិកខផក

រែែ

ពិនិែយរុែភាពម្តនែួនទីដូច្ជា៖

− រែួែពិនិែយមលើវែុទធាែុមដើមមុនបញ្ូច លកុបងដាំមែើ រការផលិែកមម

− ជាំនួយមលើការររប់ររងមលើដាំមែើ រការផលិែ

• របធានរដឌបាលម្តនែួនទីដូច្ជា៖

− ទទួលបនុធកកុបងការមរៀបច្ាំរច្នសម័ពននមរៀបច្ាំបុរគលិក និងកមមករកុបងរកុមហ˜ុន

− បមងើកែ មរៀបច្ាំ រកាទុកឯកសារដូច្ជា កិច្ស

ច្ូលសុកថ

នាទិញលក់ កិច្ចសនាទិញស្សូវអងរ

− មរៀបច្ាំរបាយការបុរគលិក តារាងអវែថម្តន បញ្ជ ីរបាក់ខែ

− ខែនាំការង្ហរដល់បុរគលិកមទើបច្ូលងីម និងNែ់ខច្ងការង្ហរឲ្យរែវូ តាមែួនទី

• របធានហិរញ្ដវែុទម្តនែួនទីដូច្ជា៖

− ម្តនសិទនមរបើរបាស់រែនីរកុមហ˜ុនកុបងការទូទែ់ថ្ងលទាំនិញ

− ទូទែ់ច្ាំែូ ល ច្ាំណាយរបNាំខែ និង របNឆ្ប ាំ

− មរៀបច្ាំរបាយការែ៍ រែមនយយ។

ជាំពូកទី៣

រគប់រគងការនសច្ញអងករ

សៅរបសទ្ច្ិនរប្

រកុមហុន នីកលន

អុិនសវ្សមន

ជាំពូកទី ៣

រគប់រគងការនសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ិនរប្រកុមហុន

នីកលន

អុិនសវ្សមន

៣.១. ផលតកមមរប្រ់ កុមហនុ

៣.១.១. របសភទផលត

ផលថ្ដ្លរតវ

នសាំ ច្ញ

ស្សបតាមែរមូវការទីផាររបមទសច្ិន ខដលជាទីផារធាំមួយខដលម្តនែរមូវការមលើអងរ

កមុពជាបានកាំែែ់ឲ្យរកុមហ˜ុន NKL សមរមច្មរជើសមរស

ផលិែផលអងករមដើមផីនាំមច្ញរួមម្តន៖

− អងករផ្លក មិលោះ៖ ជាអងករខដលម្តនច្ាំណាែ់ថ្នប ក់មលែ១ មៅកុបងរបមទសកមុពជាខដលម្តនកិន

រកអូបbុងយbុងប មហើយអាច្របមូលទិនផលបានមួយដងកបុងមួយឆ្ប ាំ។ របមភទអងករមនោះ

ភារមរច្ើនរែូវបានរបជាកសិករមធើវការោាំដុោះនែាំបន់វាលទាំនប ថ្នភារБយ័ពយថ្នរបមទស

កមុពជារួមម្តន មែែថបាែ់ដាំបង មБធិ៍សាែ់ និងបនធ យម្តនជ័យ។ ម្តនភាពសុទន ៩៣% របខវងរគប់ ៧.២មម។

− អងករខសនរកអូប៖ ជារបមភទអងករខដលទទួលបានការគាំរទលាំោប់មលែ២ ខដលម្តន កិលន រកអូបមោយអាច្មធើវការោាំដុោះបានមសរធ ររប់ែាំបន់ អាស្ស័យមលើរបព័ននធារាសាស្ត្សថ មហើយ

ការរបមូលផលធាំរឺជាទូមៅមៅកុបងខែមមសា និងកុបងខែកកកោ។ អងកររបមភទមនោះជារបមភទ

រគប់អងកររកអូប ទន់ ខែករមិែភាពសុទនទបជាងអងករផ្លក មិលោះ មោយម្តនរែឹមខែ ៨០% និង ម្តនរគប់អងកររបខវង ៧មម។

− អងករស )អុីខអ˜)៖ ជារបមភទស្សូវរបាាំងខដលរបជាកសិករនិយមោាំដុោះនឯែាំបន់នីរែី និង

របមូលទិនផ

លបាន ២ដងមៅកុបងមួយឆ្ប ាំ។ វាម្តនការមពញនិយមសរម្តប់របជាជនខែរ

មោយសារអងករមនោះោាំបាយរងសមស្សបជាមួយសមលរខែមរ មធវើមអាយបរមិ ភារបានមរច្ើន។

របភាពទី៥៖ របមភទផលែផលអងរក ខដលរែវូ នាំមច្ញមៅរបមទសច្និ

៣.១.២. ដ្ាំសណើ រការផលតិ

រកុមហ˜ុនម្តនមររឿងបរកា

កមម

ខ រទាំមនើបៗជាមរច្ើនមដើមផីមឆ្ើលយែបមៅនឹងដាំមែើ រការផលិែកមម កុង

មគលបាំែងផគែ់ផគង់មៅតាមសង

់ោរ និងែរមូវការទីផារនាំមច្ញ។ កុបងការមធើវទាំមនើបកមមច្ង្ហវ ក់

ផលិែកមម រឺអងកររែូវការឆ្លងកាែ់ម្ត៉ា សុីនទាំមនើបជាមរច្ើនដាំណាក់កាល។ ដាំណាក់កាលថ្នខែសច្ង្ហវ ក់ ផលិែកមមទាំមនើបរបសម្ត៉ា សុីនរឺម្តនដូច្ខាងមរកាម៖

១. ដាំណាក់កាល Pre-Cleaning ៖ អងករខដលរែូវបានទិញពីមរាងម្ត៉ា សុីនននរែូវបានខហក

កញ្ច ប់មហើយោក់ច្ូលមៅកុបងម្ត៉ា សុីនសម្តអ ែបឋម ។ Pre-Cleaning Machine រឺជាម្ត៉ា សុីនសម្តអ ែ ដាំបូងខដលNប់យកវែុទមផសងៗ ខដលមិនខមនជាអងករដូច្ជាកមមធច្ជ័រ អាំខបងខកវ ខដក ជាមដើម។

២. ដាំណាក់កាល De-Stone Machine ៖ រឺជាម្ត៉ា សុីនសម្តអ ែដាំណាក់កាលទី២ រឺមរស និង ធូលី មោយមរបើ មមខដក។

ររស

៣. ដាំណាក់កាលប៉ាូោរគប់អងករ ៖ ដាំណាក់កាលមនោះរឺជាដាំណាក់កាលខកថ្ច្ប ខដលមធើឲ្យ រគប់អងករភឺរល មោងមោយម្តនការសម្តអ ែមោយទឹក និង ែយល់។

៤. ដាំណាក់កាលម្ត៉ា សុីនសមួងែ ៖ បនធ ប់ពីដាំណាក់កាលសម្តអ ែអងករោងមោយទឹក រែូវ

មរបើម្ត៉ា សុីនសមួងែកុបងការសមួងែរគប់អងករមដើមផីកាែ់បនទយសាំមែើ មមោយែយល់សួែ។

៥. ដាំណាក់កាលម្ត៉ា សុីនខញករគប់បាក់ ៖ ម្ត៉ា សុីនខញករគប់បាក់ ម្តនសារៈសាំខាន់ខាល ាំង មោយមធើវការខញករគប់អងករបាក់ និង កាំែែ់ករមិែបាក់ខដលច្ង់បាន។ ឧទហរែ៍ ៖ របមភទអងករ

បាក់៥ភាររយ រឺកុបង១០០ រគប់អងករ ម្តនរគប់អងករបាក់ច្ាំនួន ៥រគប់។

៦. ម្ត៉ា សុីនNប់ពែ៌ ៖ រឺជាការNប់មរសពែ៌ អងករខែមួយរបមភទ មោយមរបើរបាស់របព័ន

កាំែែ់ទទួលសាគ ល់ពែ៌ ខែមួយរែ់។ ម្ត៉ា សុីនមនោះវានឹងបាញ់យករគប់កាជីព អងករពែ៌ មលឿង ពែ៌ រកហម អងករសមБោះ ស្សូវ និង កមមធច្មមម ខដលមៅមសសសល់មច្ញ។

៧. ដាំណាក់កាលមវច្ែចប់៖ ម្ត៉ា សុីនមវច្ែចប់រឺជាម្ត៉ា សុីនខដលម្តនែួនទីមវច្ែចប់ ងឹងអងករ

តាមលកខែៈមអឡិច្រែូនិច្ រាប់ច្ាំនួនបាវអងករ និងមដរម្តែ់ការង ម្តនកមមករជាំនញមៅកុបងខផបកមនោះជាជាំនួយ។

Бក់កណាឋ លសយ

របវែិថមោយ

កាំែែ់សម្តគ ល់៖ កុបងដាំណាក់កាលខញករគប់បាក់ និងNប់ពែ៌ បុរគលិកជាំនញខាងខផកប រែួែពិនិែយរុែភាពខែងខែពិនិែយជាញឹកញប់អាំពីករមិែភាររយថ្នពែ៌ អងករដូច្ជាភាររយអងករ

សមБោះ ករមិែអងករមលឿង និងភាររយបាក់។

របភាពទី៦៖ ច្ង្ហវ ក់ផលែ

កមរម បសរ់ កមហន

នីកូលន

អុិនមវសមមន ែូ.,អិលធីឌី

ច្ង្វវ ក់ផលតកមមរប្រ់ កុមហុន នីកលន

អុិនសវ្សមន ខូ., អិលធីឌី

ដាំណាក់កាល Pre-Cleaning

ដាំណាក់កាល

De-Stone Machine

ដាំណាក់កាល

ប៉ាូោរគប់អងករ

ដាំណាក់កាល ម្ត៉ា សុីនសមួងែ

ដាំណាក់កាល

ខញករគប់បាក់

ដាំណាក់កាល Nប់ពែ៍

ដាំណាក់កាល មវច្ែចប់

៣.២. នីតិវិធីទទួលការបញ្ហជ ទិញ

កុបងនមជារកុមហ˜ុនខដលម្តនអាជាញ ប័ែតនាំមច្ញអងករមៅកាន់ទីផារបរមទស ជាពិមសស

ទីផាររបមទសច្ិន បនធ ប់ពីមធើវការច្រNមទភា

រីរវាងរកម

ហ˜ុន និងរកម

ហ˜ុននាំច្ូល (នាំច្ូលអងករពី

កមុពជាមៅកាន់របមទសច្ិន) ខដលជាអែិងិជនរបស់ែូលនរច្

មក រកុមហ˜ុននីកូលីន អុិនមវសមមន

បានមធើវកិច្ចរពមមរពៀងថ្នការទទួលបានការបញ្ញជ ទិញជាមួយគប មោយបានអនុវែថមៅតាមមសច្កី

សមរមច្ ខដលបានឆ្លងកាែ់ការរពមមរពៀងគប រួច្មក មោយកុបងែឹលមសារសមងខបថ្នកិច្ស ម្តនដូច្ខាងមរកាម៖

១. កាំែែ់ពីរបមភទអងករខដលរែូវបានទិញលក់

នាមនោះ

២. កាំែែ់សងឋ

៣. កាំែែ់បរម្ត

់ោរថ្នរគប់អងករ

ែថ្នការទិញលក់

៤. កាំែែ់ែថ្មថ្ល នអងករខដលរែូវបានទិញលក់

៥. កាំែែ់ពីខផនការផលិែកមម និងនាំមច្ញ

៦. កាំែែ់មរាងម្ត៉ា សុីនខដលម្តនម្ម ោះកុបងបញ្ជ ីសង

់ោ AQSIQ

៧. កាំែែ់ពីការមវច្ែប់អងរក ខដលរែូវបានទញលក់ិ

៨. កាំែែ់ការទូទែ់របាក់

៩. កាំែែ់ខផនការមឡើងទូកុងទឺន័រ និងកាំពង់ខផ

១០. កាំែែ់ភាប ក់ង្ហររែូែពិនិែយ

១១. កាំែែ់ការទទួលទាំនិញ

១២. កាំែែ់វធានមជឈការБែិ ជជកម

១៣. កាំែែ់ភារកិច្ច និងការទទួលបនុធកБែិ ជជកមម។

៣.៣. របព័នធទូទាត់សាច្់របាក់ និងការទទួលរបាក់កក់ជាមុន

៣.៣.១. របពន

ទទា

ត់សាច្់របាក

មោយសារការមធើវБែិ ជជកមមរវាងភារីរកម

ហ˜ុន និងអែិងិជនរបស់ែូន

ម្តនរម្តល ែច្ម្តង យ

ឆ្លងខដនសមុរទមធើវឲ្យរកុមហ˜ុន និងអែិងិជនខដលជាថ្ដរូБែិ ជជកមឆ្លងខដនរែូវខែរពមមរពៀងគ

មរជើសមរស

យករបព័នធ

នគរខដលអាច្ផឋល់នូវការមធើវរបែិបែិថការសាច្់របាក់ជាអនថរជាែិ។ របព័ន

ធនគរណាមួយខដលរែូវបានឆ្លងកាែ់ការរពមមរពៀងគប មនោះ ក៏រែូវបានNកុបងកិច្ចសនាទិញលក់

របស់ភារីទាំងពីរផងខដរ។ សែ

មៅកុបងការមធើវរបែិបែិថការទូទែ់សាច្់របាក់របស់ភារីទាំងពីរម្តន

ជមរមើសជាមរច្ើនដូច្ជា LC ( Letter of Credit), TT (Telegraphic Transfer), CAD (Cash aginst

documents)។ ភារីទាំងពីរអាច្មរជើសមរស

មៅមលើថ្ងលមសវារបែិបែិថការជាមួយគប ។

ជមរមើសមួយកុបងច្ាំមណាមជមរមើសទាំងមនោះមហើយច្រN

៣.៣.២. ការទទួលរបាកកកជាមន

ច្ាំមБោះការទទួលរបាក់កក់ទុកមុន រកុមហន

ជានិច្ចជាកាលខែងខែមសដ

ល់ភារីនាំច្ូល កក់

របាក់Nប់ពី ២០ភាររយ មៅ៥០ភាររយ ថ្នច្ាំនួនទឹករបាក់សរុបរបស់ផលិែផលអងករខដលបាន បញ្ញជ ទិញកុបងកិច្ចសនាទិញលក់។

៣.៤. ការបញ្ហជ ទិញវតាុធាតុសដ្ើម និងថ្ផនការផលត

កមម

៣.៤.១. ការបញ្ហជ ទញ

វតធា

តុសដ្ម

កុបងការបញ្ញជ ទិញវែុទធាែុមដើមដូច្ជា ស្សូវ ឬ អងករ រឺរកុមហ˜ុនមធើវមឡើងតាមការបញ្ញជ ទិញ របស់អែិងិជនពីរបជាកសិករ។ កុបងការបញ្ញជ ទិញវែុទធាែុមដើម រកុមហ˜ុនបានកាំែែ់លកខែែឍ ជា មួយរបជាកសិករ ឬ ម្តច ស់មរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវដថ្ទមទៀែតាមដាំណាក់កាលដូច្ែមៅ៖

១. អែិងិជនមសើប Specification ថ្នរបមភទអងរក មៅមពលបញ្ញជ ទិញ(សម

មមើលឧបសម័ន

ទី២ )

២. រកុមហ˜ុនមធើវការមរជើសមរសស្សូវ អងរក ឲ្យរែូវតាម Specification ខដលអែិងជិ នោក់មសបើពី

របជាកសិករ ឬ តាមមរាងម្ត៉ា សុីននន

៣. ច្ុោះកុងរតាទិញអងករពីមរាងម្ត៉ា សុីនមោយកក់ ២០% ស្សបមពលច្ុោះហែទមលខារពមមរពៀង

៤. បនធ ប់មកមរទូទែ់ផ្លឋ ច្់តាមដាំណាក់កាល រហូែដល់អស់ បនធ ប់ពីមរាងម្ត៉ា សុីនរបរល់ ទាំនិញររប់ច្ាំនួនមៅទីតាាំងខដលបានកាំែែ់កុបងកិច្ចសនា។

៣.៤.២. ថ្ផនការផលតកម

មោយសារខែ ទុនបរមុងរបស់រកុមហ˜ុនម្តនករមិែ ការបងិវលសាច្់របាក់មិនអាច្រទរទង់

នឹងការទិញច្ូលនូវវែុទធាែុមដើម ដូច្មនោះរកម

ហ˜ុនមរបើវធ

ីសាស្ត្សថ JUST IN TIME ខដលស្សូវ និង

អងកររែវូ បានផលិែតាមការបញ្ញជ ទិញ មោយការទិញច្ូលវែុទធាែុមដើមБក់កណាឋ លសមរមច្យក

មកបញ្ូច លកុបងមរាងម្ត៉ា សុីនខកថ្ច្បបនថ ឬ មរអាច្បញ្ញជ ទិញអងករសមរមច្ ខដលស្សបតាមសង

់ោរ

(Specifications) ខដលបានកាំែែ់។ ការបញ្ញជ ទិញច្ូលសុក

រឺជាទូមៅរកុមហ˜ុនមធើវការមរជើសមរស

មរាងម្ត៉ា សុីនណាខដលម្តនសមែទភាពផគែ់ផគង់អងករមៅតាមសង

់ោ និងបរម្ត

ែខដលែួលនច្ង់បាន។

៣.៥. ការផលត

ការសវច្ខចប់ ការ្ករ

ទុក ការរតួតពិនិតយគុណភាព និងការនសាំ ច្ញ

៣.៥.១. ការផលតិ

មោយសារម្តនការរបកួែរបខជងជាមរច្ើន ពីសាំណាក់ថ្ដរូរបកួែរបខជង ក៏ដូច្ជាbួមញ

កណាឋ លខដលពាយមមធើឲ្

យរមង្ហគ ោះរមងើរគ ដលទ

ីផារកសិផលស្សូវ បានមធើវឲ្យរកុមហ˜ុនជួបនឹងការ

លាំបាកកុបងការរបខជងទិញច្ូលវែុទធាែុមដើមស្សូវពីរបជាកសិករមោយផ្លធ ល់ មបើមទោះបីជារកុមហ˜ុន

ម្តនមរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវផ្លធ ល់ែួលនសរម្តប់ផលិែមច្ញជាផលិែផលសមរមច្ ឲ្យស្សបតាមសង

់ោរ

នាំមច្ញយ៉ា ងណាក៏មោយ។ ច្ាំមБោះសមែទភាពមរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវរបស់រកុមហ˜ុនផ្លធ ល់ រឺអាច្កិន

បានផលិែផលអងករសមរមច្Nប់ពី ១០០ មៅ ២០០មតានកុបងមួយថ្ង។ង

៣.៥.២. ការសវច្ខប

មោយសារខែ រកុមហ˜ុនផលិែមច្ញជាអងរក សមរមច្ស្សបមៅតាមែរមវូ ការថ្នការបញ្ញជ ទិញ

ពីអែិងិជន មធើវឲ្យរកុមហ˜ុនមិនអាច្កាំែែ់នូវការមវច្ែចប់ជាសង់ោរបស់រកុមហ˜ុនផ្លធ ល់មនោះមទ

មБលរឺរកុមហ˜ុនផ្លធ ល់នឹងមធើវការមវច្ែចប់មៅតាមែរមូវការរបស់អែិងិជនរបស់ែូន

។ ជាទូមៅ ការ

មវច្ែចប់អងកររឺមរបើរបាស់ការង )បាវ) ប៉ាុខនថរកុមហ˜ុនក៏ម្តនទទួលផឋល់មសវារច្កផលិែផលអងករមៅ

តាមការរច្នការង

ការង

បាល សច្

ពីកុបងមួយជាន់ ងង់បាល សច្

និងងង់បាល សច្

អ˜ុែរង

ច្ាំនុោះ ១រីឡូ,

២.៥រីឡូ, ៥ រីឡូ ផងខដរ (Vaccum) ។ (សម

មមើលឧបសម័ន

ទី៣)

បញ្ញជ ក់៖ ខាប ែងង់រច្ក ១រីឡូរកាម និង ២រីឡូរកាម រកុមហ˜ុនករមម្តនការកម៉ាមង់ពីអែិងិ-

ជនមលើការមវច្ែប់ខាប ែទាំងពីរមនោះណាស់។

៣.៥.៣. ការ្កទក

រកុមហ˜ុនមិនរតឹមមតបានវន

ិសោគសៅសលើការាងេង់សោងមា" េុីនប"ុសណាណ ោះសទ រកម

ហ˜ុនក៏

មានឃ្ល ំងេុក

មែលមានេមតថភាពអាចេុក

អងករបានរហូតែល់សៅជាង១០,០០០សានឯសណាោះ។

រកុមហ˜ុនបានសរៀបចំឃ្ល ំងេុក

សោយមានការរបុងរបយ័តន និងស្រេបាមេង

់អនាម័យផងមែរ។

រកុមហ˜ុនបានសធើវការរបកែំបូល ឃ្ល ំង ទាវ រ និងជញ្ញជ ំងសោយសរបើរបាេ់េំបកេ័ងកេីអាលុមមីញូ "ម

មិនងាយនឹងទំលុោះបានសោយ េតវលត

ជាពិសេេកណុែ រ និងបានោក់ថាន ំកំោត់េតវលតជា

របោំ។ រកុមហ˜ុនក៏មានអនកជំនាញ សែើររតត

ពិនិតយឃ្ល ំងេុក

ជារបោំ ឥតមានចសនាល ោះផងមែរសែើមប

ធានាឲ្យបាននូវេង

់ោអនាម័យ និងគុណភាពផលិតផល។ មិនមតប"ុសណាណ ោះ ាក់ ូេុក

អងករ

របេ់រកុមហ˜ុនដទ ល់ មានេនទោះសរៅជាមែកមថប រកាេ់ ធន់នឹងកសដែ សភលៀង Rយល់ មែលអាចសធើវឲ្យ

រកុមហ˜ុនមិនមានការភិតភ័យរពួយបារមាចំសБោះការធុលោះធាល យ សលចទឹកចូល មែលអាចបណាែ លឲ្យ Rូចគុណភាពផលិតផល។

របភាពទី៧៖ សាក់ឡសកុ អងរ

៣.៥.៤. ការរតត

ពនត

យគុណភាព

រកុមហ˜ុនម្តនការរែួែពិនិែយរុែភាពយ៉ា ងម៉ាែ់ច្៉ាែ់ ស្សបតាមែរមូវការសង់ោរនាំ

មច្ញមៅមលើទីផារអនថរជាែិ និងជាជាពិមសសរឺទីផារច្ិន។ ការរែួែពិនិែយរុែភាពរឺមធើវមឡើងជា មរច្ើនដាំណាក់កាលNប់តាាំងពីអងករមៅមិនទន់យកជាការបាននូវមឡើយ មБលរឺអងករខដលមិន ទន់អាច្ោាំបាយបាន។ ដាំណាក់កាលរែួែពិនិែយម្តនដូច្ខាងមរកាម៖

− ដាំណាក់កាលទី១ ៖ រាល់អងករខដលមិនទន់ឆ្លងកាែ់ការខកថ្ច្បតាមរយៈម្ត៉ា សុីនស្សបតាម

សង់ោមុននឹងមធើវការដឹកមកដល់មរាងម្ត៉ា សុីន រកុមហ˜ុនបានឲ្យអបករែួែពិនិែយថ្ផធកុង

របស់

ែូលនមធើវការរែួែពិនិែយមលើច្ាំែុ ច្ខដលជាមូលោឌ នរបស់រគប់អងករ ដូច្ជាភាររយរគប់

អងករបាក់ អងករសមБោះ អងករមលឿង មៅមរាងម្ត៉ា សុីនខដលរកុមហ˜ុនមធើវការបញ្ញជ ទិញ ឬ តាម រយៈការមផើញរបា៉ា ន់រាំរូពីមរាងម្ត៉ា សុីនមនោះ។

− ដាំណាក់កាលទី២ ៖ មពលអងករដឹកមកដល់មរាងម្ត៉ា សុីនរបស់រកុមហ˜ុន អក

រែែ

ពិនិែយ រែវ

មធើវការរែួែពិនិែយមឋងមទៀែមៅមលើភាររយរគប់បាក់ អងករសមБោះ និងរគប់អងករមលឿង។

− ដាំណាក់កាលទី៣ ៖ កុបងមពលផលិែខកថ្ច្បមោយមរបើម្ត៉ា សុីនស័វយរបវែិថ អបករែែ

ពិនិែយថ្ផ

កុបងរបស់រកម

ហ˜ុនក៏មៅខែតាមោនច្ាំែុ ច្បញ្ញា មូលោឌ នដខដល។

− ដាំណាក់កាលទី៤ ៖ មុនមពលរច្កអងករខដលឆ្លងកាែ់ការខកថ្ច្បឲ្យរែូវតាមសង់ោកាំែែ់

មហើយNាំបាច្់រែូវឆ្លងកាែ់ការរែួែពិនិែយជាច្ុងមរកាយ មោយភាប ក់ង្ហរពិនិែយឯករាជយ

ខដលជាភាប ក់ង្ហររែួែពិនិែយសង់ោរអងករនាំមច្ញមៅរបមទសច្ិន (CCIC) ខដលម្តន

សាខាមៅទីរកុងភាំបមពញរបមទសកមុពជា ខដលបានកាំែែ់មោយបទបញ្ដែិថថ្នសង

់ោរ នាំ

មច្ញរបស់របមទសនាំច្ូលជាក់ខសង

រឺរបមទសច្ិន។ ជាទូមៅ មពលម្ត៉ា សុីនសយ

របវែិ

កិនអងរក បាន ១០០រីឡូ រឺភាប ក់ង្ហរមនោះNប់យករគប់អងកររបខហល ១០០រកាម មកមធើ

មែសមថ ោយអបកជាំនញ និងបទពិមសាធន៍ រួមផសាំជាមួយ និងឧបករែ៍ ពិមសាធន៍ ផងខដរ។ មោយសារលកខែៈពិមសស និងសមែទភាពែពស់របសម្ត៉ា សុីន បានមធើវឲ្យការផលិែខកថ្ច្ប

មច្ញមករឺជាផលិែផលអងករសមរមច្ស្សបតាមសង់ោរនាំមច្ញ ខដលបានកាំែែ់មោយអិងិជន

ច្ិនមោយម្តនភាពង្ហយស្សួល និងមិនង្ហយម្តនឧបសរគមកើែមឡើង ខដលរែូវបានបដិមសធមោយ

រកុមភាប ក់ង្ហររែែពិនែិ យរុែភាពឯករាជយមនោះមឡើយ។

៣.៥.៥. ការនសាំ ច្ញ

ឆ្លងកាែ់ការរែួែពិនិែយយ៉ា ងែឹងខែង ហែ

់ច្ែ់ឥែម្តនច្មនល ោះ របសភាប ក់ង្ហររែួែពិនិែយ

រុែភាពឯករាជយ មោយភាប ក់ង្ហររែួែពិនិែយរែូវបានអមញ្ជ ើញមកពីរកុមហ˜ុនរែែពនិិ ែយរុែភាព

ដាំណាាំកសិកមម CCIC CAMBODIA។ បនធ ប់មកកមមកររបស់រកុមហ˜ុនបានរបញឹកថ្ដគប កុបងការមវច្

ែចប់ និង រច្កអងករខដលបានរែួែពិនិែយ រច្

ច្ូលមៅកុបងបាវ ឬ ងង់ខដលបានកាំែែ់មោយអែិងិជន

របស់រកុមហ˜ុនឲ្យររប់ច្ាំនួនមៅតាមការ បញ្ញជ ទិញកុបងកិច្ចសនាទិញលក់មនោះ។

៣.៥.៥.១. ការដ្ឹកជញ្ូជ ន

បនធ ប់ពីឆ្លងកាែ់ការមវច្ែប់រួច្រាល់មហើយ រកុមហ˜ុនបានមរៀបច្ាំកងុ ែឺនរ័ ខដលជាទូមៅម្តន

ទាំហាំ ២០ហែ

ខដលអាច្ផុធកទាំនិញអងកររច្កបាវ ២៥ ឬ ៥០រីឡូបានច្ាំនួន ២៥មតាន និងការមវច្

ែចប់ ងង់ច្ាំនុោះ ២.៥រីឡូ, ៥រីឡូ បានរែឹមខែ២០ មៅ ២២មតានខែប៉ាុមណាត ោះ។ ទូកុងែឺន័រ រែូវបាន មរៀបច្ាំសម្តអ ែ និងបាញ់ថ្នប ាំ រួច្មហើយរកាទុកមុនរយៈមពល ៣ មម្ត៉ា ង។ បនធ ប់មកដាំមែើ រការរែួែ

ពិនិែយ និងមឡើងទាំនិញច្ូលទូកុងែឺន័ររែូវបានរែួែពិនិែយ និងមរៀបែាំមរៀបគប មហើយមធើវការបញ្ញជ ក់

ររប់ច្ាំនួន។ បនធ ប់មកមទៀែ អងរក ទាំងអស់ខដលមៅកុបងកុងែឺន័ររែវូ បានោក់ថ្នប ាំការБរសែវលែអ

មហើយក៏បានបិទប័ែតបញ្ញជ ក់ការБរសែវលែ

មៅមលទវ កុងែឺន័រផងខដរ។ កុងែឺន័ររែូវបានបញ្ូជ ន

មៅកាន់កាំពង់ខផភាំបមពញ ខដលជារច្កនាំមច្ញដ៏ច្មផងខដលឆ្លងកាែ់តាមទមនល មមរងគមៅកាន់ របមទសច្ិន។

ជាច្ុងមរកាយ ទូកុងែឺន័ររែូវបានខសន របមទសច្ិន។

មោយអាជាញ ធររយ រួច្មហើយមឡើងកបា៉ា ល់មៅកាន់

៣.៥.៥.២. កិច្ចរពមសរពៀងសលកា

រដ្ឹកជញ្ូជ ន

ការដឹកជញ្ូជ នរែវូ បានកាំែែ់មៅកុបងកិច្ចសនាទិញលក់ផងខដរ មោយម្តនការបញ្ញជ ក់ ទាំងកាលបរមិ ច្ឆទរបរល់ទាំនិញ និងទិសមៅកាំពង់ខផ។ កុបងការដឹកជញ្ូជ នក៏រែូវបានបញ្ញជ ក់ជាមួយ

ែថ្មល ផងខដរ មោយរកុមហ˜ុនបានកាំែែ់ែថ្មល Free On Board (FOB) ជាមួយអែិងិជនអបកនាំច្ូល

កុបងដាំណាក់កាលមសែ

ថ្មអ

ងករ។

៣.៥.៥.៣. ការធានរា” ប់រងសលការខូច្ខាត និងសពលសវលា

សោយាររកុមហ˜ុននាំសចញអងករសោយសរបើរបាេ់ការែឹកជញ្ូជ ន FOB ជាមួយនិងអតិថិជន

សនាោះការធានាោ" ប់រងសលើការRូចខ្លតគឺរតូវបានទទួលបនុក

សោយរកុមហ˜ុនដទ ល់។ ការសរបើរបាេ់

ការែឹកជញ្ូជ ន FOB បានសរមូលដល់រកុមហ˜ុនជាមរច្ើន ពីមរБោះរកុមហ˜ុនដឹកជញ្ូជ នខដលជាថ្ដរូ សហការបានែិែែាំផឋល់មសវាខដលជាំនួយដល់ការនាំមច្ញរបស់រកុមហ˜ុនយ៉ា ងយកច្ិែថទុកោក់។

បនធ ប់ពីរកម

ហ˜ុនដឹកជញ្ូជ ន (Logistic) បានមរៀបច្ាំកក់កបា" ល់សៅាមកាលបរសិ ចេទរួចោល់

ទំនិញអងករមែលសៅកុនងកុងតឺន័ររតូវបានបញ្ូជ នស ើងកបា" ល់។ ការែឹកជញ្ូជ នអងករសចញពីកំពង់មផ ភំនសពញសៅកាន់កំពង់មផនានាសៅរបសទេចិនរតូវការរយៈសពល ៣ េបាែ ហ៍។

៣.៥.៥.៤. ការទូទាត់សាច្រ់ បាក់

រកុមហ˜ុនែឹកជញ្ូជ នមែលជាដែគូេហការ បានបញ្េ ប់ការបញ្ូជ នទំនិញស ើងកបា" ល់សចញពី កំពង់មផកមុពជាសៅកាន់ទិេសៅរបសទេចិន រកុមហ˜ុនែឹកជញ្ូជ នក៏បានសរៀបចំឯការនាំសចញទាំង ឡាយមែលស្រេបាមចាប់ និងការបំសពញមបបបទរួចជាសស្រេច។ បនាទ ប់មក រកុមហ˜ុនែឹកជញ្ូជ ន

បានបញ្ូជ នឯការនាំសចញមកកាន់រកុមហ˜ុន NKL រតួតពិនិតយ និងោត់មចង។

បនាទ ប់ពីរកម

ហ˜ុនបានទទួលឯការនាំសចញរគប់ចំនួនរច

សហើយ រកុមហ˜ុនបានសរៀបចំរតត

ពិនិតយ និងចុោះហតថសលខ្លសលើឯការទាំងសនាោះ សហើយបញ្ូជ នបនតសៅកាន់ធនាគារមែលជាអនតរការ

កុនងការជួយទូទាត់ាច់របាក់សៅាមឯការនាំសចញជាក់មេង

គឺជាឯការវក

័យបរតទិញលក់។

ចំសБោះឯការទិញលក់ Orginal រកុមហន

នឹងមផើញរជូនអែិងិជនមៅមពលអែិងិជនមធើការ

ទូទែ់សាច្់របាក់មសសសល់មករកុមហ˜ុនររប់ច្ាំនួន មហើយរកុមហ˜ុនបញ្ូជ នខែឯកសារ Draft ជូន

ដល់អែិងិជនសិនប៉ាុមណាត ោះមុនមពលការទូទែ់មិនទន់ររប់ច្ាំនួន ។ (សមមមលឧបសមន័ើ ទី៤)

ជាំពូកទី៤

ការវិភាគទិននន័យនស

ច្ញ

អងករសៅរបសទ្ច្ិនរប្

រកុមហុន នីកលន

អុិនសវ្សមនឆ្ន ាំ ២០១៥-

២០១៧ និងការពាករណ៍

បរមាណនសច្ញឆ្ន

២០១៨-២០១៩

ការវិភាគទិនន

ជាំពូកទី ៤

័យនសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ិនរប្

រកុមហុន

នីកលន

អុិនសវ្សមនឆ្ន ាំ ២០១៥-២០១៧ និងការពាករណ៍ បរមាណ នសាំ ច្ញឆ្ន ាំ ២០១៨-២០១៩

៤.១. ការវិភាគទិននន័យនសច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ិនរប្រ់ កុមហុន

នីកលន

ឆ្ន ាំ ២០១៥

ដ្លឆ្ន ាំ ២០១៧

៤.១.១.តារាងទនន

័យនសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ន

រប្រ់ កម

ហុន

នកលន

ពឆ្

ន ាំ ២០១៥

ដ្លឆ្ន ាំ ២០១៧

ឆ្ប ាំ	បរម្តិ ែនាំមច្ញរិែជាមតាន
2015	16,520
2016	14,925
2017	17,370

តារាងទី៣៖ បរម្ត

ែនាំមច្ញអងកររបស់រកម

ហ˜ុន នីកូលីន ពីឆ្ប ាំ ២០១៥ ដល់ ២០១៧

(សម

មមើលឧបសម័ន

ន៥)

៤.១.២. រកាហវក

នសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ន

រប្រ់ កម

ហុននកល

នពឆ្

ន ាំ ២០១៥-២០១៧

ផវបបប

ផលបបប ផរបបប ផយបបប ផមបបប

ផភបបប

ផលភលប

ផរយពប

ផមឝពយ

បរិមាណ

ពបផយ

ពបផរ

ពបផល

រកាហក

ទី១៖ រកាហក

នាំមច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមនពីឆ្ប

២០១៥ ដលឆ្ប ាំ ២០១៧។

៤.១.៣. ការវភា

គ នង

បករសាយទិននយ

នសាំ ច្ញអងករសៅរបសទ្ច្ន

រប្រ់ កមហន

នកលន

អនសវ្សមន ពឆ្

ន ាំ ២០១៥ ដ្លឆ្

ន ាំ ២០១៧ តាមរកាហវក

ការវភា

រតាមរកាហិក

ខាងមលើមនោះបង្ហា ញឲ្យមÆើញថ្ន បរម្ត

ែអងករសរុបខដលរកុមហ˜ុន

នីកូលីន បានមធើវការនាំមច្ញមៅកាន់របមទសច្ិនពីឆ្ប ាំ ២០១៥ ដលឆ្ប ាំ ២០១៧ ម្តនសាទ នភាពដូច្ ខាងមរកាម៖

− ឆ្ប ាំ ២០១៥ បរម្តែនាំមច្ញមៅរបមទសច្និ សរុបច្ាំននួ ១៦៥២០មតាន មបើមរបៀបមធៀប

មៅនឹងឆ្ប ាំ២០១៦ ម្តនច្ាំនួន ១៤៩២៥មតាន ដូមច្បោះមយើងសមងកែមÆើញថ្ន បរម្តែនាំមច្ញ

ឆ្ប ាំ ២០១៦ ម្តនការធាល ក់ច្ុោះច្ាំនួន ១៥៩៥មតាន មបើរិែជាភាររយមសនឹង ០៩.៦៥% ថ្ន

បរម្ត

ែនាំមច្ញសរុបកុបងឆ្ប ាំ២០១៥។

− ឆ្ប ាំ២០១៦ បរម្តែនាំមច្ញមៅរបមទសច្ិនសរុបច្ាំនួន ១៤៩២៥មតាន មបើមរបៀបមធៀប មៅ

នឹងឆ្ប ាំ ២០១៧ ម្តនច្ាំនួន ១៧៣៧០មតាន ដូមច្បោះមយើងសមងកែមÆើញថ្ន បរម្តែ នាំមច្ញ

ឆ្ប ាំ ២០១៧ ម្តនការមកើនមឡើងច្ាំនួន ២៤៤៥មតាន មបើរិែជាភាររយមសនឹង ១៦.៣៨% ថ្ន

បរម្ត

ែនាំមច្ញសរុបកុបងឆ្ប ាំ២០១៦។

មយងតាមការវភា

រខាងមលើ មយើងមÆើញថ្នបរម្ត

ែអងករនាំមច្ញសរុបមៅរបមទសច្ិន

របស់រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ម្តនការធាល ក់ច្ុោះពីឆ្ប ាំ២០១៥ ដលឆ្ប ាំ២០១៦។ ជាក់ខសងការ

ធាល ក់ច្ុោះបរម្ត

ែនាំមច្ញមនោះ បណាឋ លមកពីទិនបផលស្សូវរបស់របមទសកមុពជាម្តនការធាល ក់ច្ុោះផង

និងម្តនការរមង្ហគ ោះរមងើគរខផបកទីផាររបមទសច្ិន ខដលបានោក់រាំនបមលើសង់ោរផលិែផលអងករនាំ

មច្ញផង។ ផុធយមៅវញ

បនធ ប់ពីរកម

ហ˜ុនបានពរងីករបព័ននផលិែកមមមដើមផីផលិែអងរក មៅតាម

សង់ោរ និងទិនផ

លស្សូវរបស់កមុពជាបានមកើនមឡើងវញ

មោយមៅកុបងឆ្ប ាំ២០១៦ ដលឆ្

ប ាំ២០១៧

បរម្ត

ែអងករនាំមច្ញសរុបមៅកាន់របមទសច្ិនរបស់រកម

ហ˜ុននីកូលីន អុិនមវសមមន ម្តនការមកើន

មឡើងយ៉ា ងឆ្ប់រហ័ស និងជាអែិបរម្ត។

៤.២. ការពាករណ៍ បរមា

ការពាករែ៍ បរម្តិ

ណនសច្ញ

ែែរមូវការ រឺការមរែៀមទុកជាមុននូវសុក

ផលិែផល ការមរៀបច្ាំខផន

ការផលិែកមម ការោក់មច្ញមគមៅនាំមច្ញរបស់រកុមហ˜ុនមដើមផីមធើវយ៉ា ងណាមអាយមឆ្ើយែបនឹង

ែរមូវការរបស់អែិងិជន ផគែ់ផគង់ឲ្យបានទន់មពលមវោ។ មយើងែាំុញបានមរបើទិនន

័យជាក់ខសង

ថ្នការ

នាំមច្ញរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីនអុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី កុបងរយៈមពលបីឆ្ប ាំកនលងមក មកមធើវការ

ពាករែ៍ បរម្តែនាំមច្ញនឆ្ប ាំបនថបនធ ប់ដូច្ខាងមរកាម។

ឆ្ប ាំ	បរម្តិ ែនាំមច្ញរិែជាមតាន
2015	16,520
2016	14,925
2017	17,370

តារាងទី៤៖ តារាងទិនបន័យនាំមច្ញអងកររបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន ពីឆ្ប ាំ ២០១៥ ដល់ ២០១៧

(សមមមលឧបសមន័ើ ៥)

ពាករែ៍ បរម្ត

ែនាំមច្ញអងករសរម្តប់ឆ្ប ាំ២០១៨ និង២០១៩ តាមសមីការរមឺ រកសយុង Y = a + bX

តារាងទី៥៖ តារាងពាករែ៍ ការនាំមច្ញតាមសមីការរមឺ រកសយុង

ឆ្ប ាំនាំមច្ញ	បរម្តិ ែនាំមច្ញ របNឆ្ប ាំ (មតាន) (Y)	កាល (X)	(X)2	XY
2015	16,520	1	1	16,520
2016	14,925	2	4	29,850
2017	17,370	3	9	52,110
សរុប	∑ 𝑌 = 48,815	∑ 𝑋 = 6	∑ 𝑋 = 14	∑ 𝑋𝑌 = 98,480

រែន a និង b

∑ 𝑋2 ∑ 𝑌 − ∑ 𝑋 ∑ 𝑋𝑌

(14)(48,815) − (6)(98,480)

𝑎 = =

𝑛 ∑ 𝑋2 − (∑ 𝑋)2

3(14) − 62 = 15,422

𝑏 =

𝑛 ∑ 𝑋𝑌 − ∑ 𝑋 ∑ 𝑌

𝑛 ∑ 𝑋2 − (∑ 𝑋)2 =

3(98,480) − (6)(48,815)

3(14) − 62 = 425

ពាករែ៍ រយៈមពលពីរឆ្ប ាំបនធ ប់តាមសមីការរមឺ រកសយុង ៖ 𝑌 = 15,422 + 425𝑋 2018 𝑌4 = 15,422 + 425(4) = 17,122 មតាន

2019 𝑌5 = 15,422 + 425(5) = 17,547 មតាន

៤.២.១. រកាហវក

ពាករណ៍ បរមា

ណនសាំ ច្ញឆ្ន ាំ ២០១៨-២០១៩

NIKOLINE RICE EXPORT

18,000

17,500

17,370

17,547

17,000

17,122

16,500

16,520

16,000

15,500

បរម្តិ ែ Y

15,000

14,925

14,500

14,000

13,500

2015

2016

2017

2018

2019

រកាហក

ទី២៖ រកាហក

ថ្នការពាករែ៍ បរម្ត

ែនាំមច្ញរបស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន ពីឆ្ប

២០១៨ ដល់ ២០១៩។

៤.២.២. ការពាករណ៍ នងបករសាយតាមរកាហកវ

តាមរយៈការពាករែ៍ ខាងមលើតាមសមីការរមឺ រកសយុងបានបញ្ញជ ក់ឲ្យមÆើញថ្ន៖

− ការនាំមច្ញអងកររបស់រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី មៅកុបងឆ្ប ាំ ២០១៨ នឹង

ម្តនបរម្ត

ែមសន

ឹង ១៧,១២២មតាន មបើមធៀបមៅនឹងឆ្ប ាំ២០១៧ ម្តនបរម្ត

ែមសនឹង

១៧,៣៧០មតាន រឺនឹងម្តនការធាល ក់ច្ុោះ រិែជាភាររយមសនឹង ១.៤៣%។

− ការនាំមច្ញអងកររបស់រកុមហ˜ុននីកូលីនអុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី មៅកុបងឆ្ប ាំ ២០១៩ នឹង

ម្តនបរម្ត

ែមសន

ឹង ១៧,៥៤៧ មតាន មបើមធៀបមៅនឹង ឆ្ប ាំ ២០១៧ ម្តនបរម្ត

ែនាំមច្ញ

មសើ ១៧,៣៧០ មតាន ម្តនការមកើនមឡើង ១៧៧មតាន ឬ មកើនមឡើងរិែជាភាររយមសើ

១.០២% ។

៤.៣. ការវិភាគ SWOT

SWOT រឺវធ

ីសាស្ត្សកុង

ការវភា

រ និងវាយែថ្មសាទ នភាពរកុមហ˜ុនអាំពីភាពខាល ាំង ភាព

មែាយ ឱកាស និង ការរាំរាមកាំខហង កុបងការរបកួែរបខជងជាមួយថ្ដរូ។ បនធ ប់ពីបានអមងកែ និង

តាមោនមោយផ្លធ ល់មលើភាពជាក់ខសងថ្នសាំែុាំ ឯកសារ និងតាមការផថល់ព័ែ៌ម្តនពអី បកររប់ររង

និងបណាថ បុរគលិកររប់ខផក

មក មយើងែាំុញបានមមើលមÆើញថ្នរកុមហ˜ុនម្តនច្ាំែុ ច្ខាល ាំងមរច្ើនមហើយ

ច្ាំែុ ច្មែាយក៏ម្តនមួយច្ាំនួនខដរ។ ខាងមរកាមមនោះខដរ ការវភារ SWOT (Strengths,

Weaknesses, Opportunities and Threats) របស់រកុមហ˜ុន នីកូលីន អុិនមវសមមន ែូ,.អិលធីឌី។

៤.២.១. ច្ណុ ច្ខាល ង (Strengths)

− បុរគលិកម្តនជាំនញ បាំមពញការង្ហរមោយភាពយកច្ិែថទុកោក់ និងទាំនួលែុសរែូវែពស់

− រកុមហ˜ុនម្តនមរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវផ្លធ ល់ែូលន បាំБក់មោយបមច្ចកវទ អនថរជាែិ

ាទាំមនើប តាមសង

់ោរ

− ផលិែផលស្សូវ-អងករម្តនរុែភាពែពស់សមស្សបតាមករមិែសង កាំែែ់

់ោរបមទសនាំច្ូលបាន

− ផលិែកមមផលិែបានទន់មពលមវោ និងររប់ច្ាំនួនពុាំខដលយឺែយ៉ា វកុបងការបញ្ូជ នដល់ ថ្ដអែិងិជន

− ម្តនទាំនក់ទាំនងលជ

ិែសទ

នជាមួយរកុមហ˜ុននាំច្ូលអងករ ជាពិមសស ថ្ដរូរបមទសច្ិន

− ច្ូលរួមការង្ហរសងគម ជាក់ខសង

រកុមហ˜ុនបានឧបែម

ា និងជួយទាំនុកបរមង

ដល់សហព័ន

ស្សូវអងករកមុពជាជាមរឿយៗ។ (សូមមមើលឧបសម័ន

នទី៦)

៤.២.២. ច្ណុ ច្សខាយ (Weaknesses)

− ទីតាាំងមរាងម្ត៉ា សុីន មិនសមស្សបជាមួយែាំបន់ោាំដុោះ ខដលែាំបន់មនោះរបមូលទិនបផលបាន

ទបមបើមធៀបនឹងែាំបន់កសិកមមមផសងៗថ្នរបមទស មធើវឲ្យរកុមហ˜ុនច្ាំណាយមរច្ើនមលើថ្ងដឹក

ជញ្ូជ នវែុទធាែុមដើមច្ូលកុបងមរាងម្ត៉ា សុីន និងដឹកមច្ញមៅកាំពង់ខផរាជធានីភាំបមពញ ឬ កាំពង់ ខផរកុងរពោះសីហនុ

− ការររប់ររងធនធានមនុសស មៅកុបងការដឹកនាំNែ់ខច្ងការង្ហររកុមហ˜ុនមៅម្តនករមិែ មោយសារម្តនខែនយកររប់ររងទូមៅខែម្តប ក់

− ការបងិវលទុនមិនទន់មពលមវោ បានជោះឥទិនពលកុបងការរបកួែរបខជងរបមូលទិញវែុ ធាែុមដើមពីរបជាកសិករ និងមរាងម្ត៉ា សុីននន។

៤.២.៣. ឱកា្ (Opportunities)

មោយសារខែរកុមហ˜ុនខផក

មលើផលិែផលជាច្មផង ដូច្មនោះរកម

ហ˜ុនមិនរែឹមខែអនុវែឥែ

bប់bរនូវសមែទភាពផលិែកមមរបស់ែួន

និងធានបាននូវរុែភាព អនម័យ មពលមវោ រឺ

អាច្ផគែ់ផគង់ទន់មពលមវោ និងផថល់ទាំនុកច្ិែថជូនអែិងិជនច្ិនខដលជាទីផារធាំរបស់កមុជា

ក៏ដូច្

ជារកុមហ˜ុនផ្លធ ល់នមពលបច្ុចបផនប និងនមពលអនរែ។ មលើសពីមនោះមៅមទៀែរកុមហន

មរបើយុទ

សាស្ត្សបមងកើែមសវាខងទាំមលើកទឹកច្ែិ ថដល់អែិងិជន។ មៅមពលអែិងិជនរែូវការ ឬ ម្តនសែូ មពរ

ែលោះៗកុបងរយៈមពលពួកមរមធើដ

ាំមែើ រមកកមុជា

កុបងមគលបាំែងផារភាជ ប់ និងបមងើកនទាំនក់ទាំនងឲ្យ

កាន់ខែសែ

រមួែ។ ទាំងមនោះមហើយមទើបមធើឲ្

យរកុមហ˜ុនម្តនម្ម ោះមបាោះសមមលងមលើទីផាររបមទស

ច្ិនខដលអាច្ទក់ទញអែិងិជន និងទទួលបានការគាំរទជាបនថបនធ ប់។

៤.២.៤. ការគរាមកាំថ្ហង )Threats)

− ការច្ាំណាយផ្លធ ល់កុបងផលិែកមមម្តនច្ាំនួនមរច្ើន ដូច្ជាថ្ងអ ជញ្ូជ នច្ាំណាយែពស់

− ការខរបរបួលែថ្មលអងករមលើទីផារអនថរជាែិ

រិគសនីម្តនែថ្មលថ្ងល និងថ្ងលដឹក

− ម្តនរកុមហ˜ុនរបកួែរបខជងមរច្ើនទាំងកុបងស្សុក និងមរៅស្សុក ខដលបាំពុងមរបើយុទនសាស្ត្សថ មផសងៗមដើមផីដមែើថ មយកច្ាំខែកទីផារ។

ស្ច្កី្នដ្ឋឋ ន

និងការផរសលអនុសា្ន៍

១. ស្ច្ក្

នដ្ឋឋ ន

ស្ច្ក្

នដ្ឋន ន និងការផរលអ

នុសា្ន

មរកាយពីបានច្ុោះកមមសិកា និង សិកាខសងយល់បខនទមមៅមលើរបធានបទ ការររបររង់

ការនមាំ ច្ញអងករមៅរបមទសច្ិនរបស់រកម

ហននីកូលន

អុិនមវសមមន រួច្មក មយើងែាំុញបានយល់ដឹង

បខនទមកាន់ខែច្ាស់អាំពីការររប់ររងរបែិបែិការផលិែកមម ការររប់ររងរុែភាព ការមរជើសមរស

អងករ ខកថ្ច្បអងករ ការមរៀបច្ាំធនធានមនុសស នីែិវធ

ី និងទរមង់ផូលវការកុង

ការទិញលក់ផលិែផល និង

ការនាំមច្ញផលិែផលសមរមច្មៅកាន់របមទសច្ិន ខងមទាំងបានទទួលនូវបទពិមសាធន៍កុបងការ

ខសង

រកទិនន

័យខដលទក់ទងមៅនឹងសកមភា

ពទាំងឡាយរបស់រកុមហ˜ុនដូច្ជា ឯកសារ លិែិែ

សាប ម និងរបាយការែ៍ មផសងៗយ៉ា ងម្តនរបសិទនភាព។ ឆ្លងតាមរយៈការសិកាស្សាវរជាវមៅមលើ

របធានបទខាងមលើមយើងែាំុញទាំងពីររូបសូមមធើកា

រសនិបោឌ នដូច្ខាងមរកាម៖

រកុមហ˜ុន NIKOLINE INVESTMENT Co., LTD រឺរកមហ˜ុនផលិែខកថ្ច្ប និងនាំមច្ញអងរ

្នមុែមរខដលម្តនរុែភាព មគរពតាមសង

់ោរជាែិ និងសង

់ោរអនថរជាែិមហើយក៏ទទួលបាន

ច្ាំខែកនាំមច្ញយ៉ា ងធាំមួយកុង

ច្ាំមណាមរកម

ហ˜ុននាំមច្ញអងករធាំៗមផសងៗដថ្ទមទៀែ។ រកុមហ˜ុន

ម្តនមរាងម្ត៉ា សុីនខកថ្ច្អ

ងករ ខដលបាំБក់មៅមោយបមច្ចកវទ

ាទាំមនើបមជឿនមលឿនខដលនាំច្ូលពីមរៅ

របមទសធានបាននូវផលិែផលសមរមច្ខដលរបកបមោយរបសិទនភាព រុែភាព អនម័យ និង

ច្ាំមែញមពលមវោបានយ៉ា ងមរច្ើន ជាច្ាំខែកមួយកុបងការកាែ់បនទយច្ាំណាយថ្ងលមដើមផលិែកម ផងខដរមិនរែឹមខែប៉ាុមណាត ោះ រកុមហ˜ុនម្តនបុរគលិកជាំនញកុបងការរែួែពិនិែយរបព័ននផលិែកមម និង

ដាំមែើ រការនាំមច្ញខដលម្តនបទពិមសាធន៍ មធើវការផគែ់ផង់ផលិែផលជនូ ដល់អែងិិ ជនបានយ៉ា ង

លអ មគរពតាមកិច្ចរពមមរពៀងជាមួយអែិងិជន ម្តនភាពមសាម ោះរែង់កុបងការរកសុីជាមួយគប មៅវញ

មៅមក មធើវឲ្យអែិងិជនមពញច្ិែថ និងបនរថ គាំរទដល់ផលិែផលអងរក របស់រកមហ˜ុនែមៅមុែមទៀែ។

មទោះបីជាយ៉ា ងណាក៏មោយ ទនឹម

នឹងរុែសមផែិថខាងមលើ រកុមហ˜ុនក៏ជួបរបទោះនូវរុែវប

ផែិ

មួយច្ាំនួនផងខដរខដលNាំបាច្់រែូវខកលមអ និងមធើវការពរងឹងមឡើងវញផងខដរដូច្ជាការបងិវលទុន

មិនទន់មពលមវោបានជោះឥទិនពលកុបងការរបកួែរបខជង កុងការរបមូលទិញវែទុធាែមដើុ មពីរបជា

កសិករ និងបណាថ មរាងម្ត៉ា សុីននន និងដាំមែើ រការផលិែកមមម្តនភាពយឺែយ៉ា វែលោះ មោយសារខែ

ច្ាំណាយមពលយូរមដើមផីដឹកជញ្ូជ នវែុទធាែុមដើមមកដល់មរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវ មហើយការររប់ររង ធនធានមនុសសមៅម្តនករមិែមៅមឡើយពុាំទន់អាច្Nែ់ខច្ងការង្ហរទន់មពលមវោ និងររប់រជងុ មរជាយមៅមឡើយមទ មោយសារខែែាំរូវការរបស់អែិងិជនមច្ោះខែមកើនមឡើងផងមនោះ។

២. ការផរលអនុសា្ន៍

តាមរយៈការសិកាមៅមលើការនាំមច្ញអងកររបស់រកុមហ˜ុននីកូលីន អុិនមវសមមន ែូអិលធីឌី

អស់រយៈមពលមួយខែកនង

មកមនោះ មយើងែាំុញសូមផថល់អនុសាសន៍មួយច្ាំនួនដល់រកម

ហ˜ុនមដើមផមី ធើ

ការពិNរណាមធើវឲ្យរបមសើរជាងមុន។ អនុសាសន៍ទាំងមនោះរួមម្តន៖

− រកុមហ˜ុនរួរពិNរណាបមងើែ

មរាងម្ត៉ា សុីនកិនស្សូវ ខដលម្តនទីតាាំងសែ

មៅជិែកខនង

របមូលផលស្សូវមដើមផីកាែ់បនទយមពលមវោដឹកជញ្ូជ ន និងច្ាំណាយែិច្ជាងមុែ

− រកុមហ˜ុនរួរពរងីកឃ្លល ាំងសុកវែុទធាែុមដើមឲ្យបានធាំជាងមុន ង្ហយស្សួលកបុងការបងិវល វែុ

ធាែុមដើមមៅមពលបញ្ញជ ទិញមិនររប់រគន់ពីរបជាកសិករ មោយសារជួបរបទោះការែូច្ខាែ មោយសារមហនថរាយធមមជាែិមផសងៗ

− រកុមហ˜ុនរួរខែពរងីកមដើមទុនរបស់ែួលនកុង

ការពរងីកការវន

ិមយរតាមរយៈការរួមទុនគប ឬ

តាមរយៈការបាំខបលងែួនមៅជារកុមហ˜ុនសាជីវកមមមដមើ ផីអាច្មបាោះផាយមូលបរែបាន កងុ

ការរបមូលទុនបានរបមសើរជាងមុន

− របព័នដ

ឹកនាំរែែ

ពិនិែយ រច្នសម័ពនន និងការNែ់តាាំងធនធានមនុសសមៅម្តនករមិែ ដូច្

មនោះរកុមហ˜ុនរួរមធើវការសិកាបខនម ជរមុញការង្ហរមអាយរលូន

មលើការ បខនទមអក

ររប់ររងទូមៅមដើមផីជួយសរមួល និង

− រួរមធើវការពាករែ៍ និងររប់ររងខផនការផលិែកមមឲ្យបានច្ាស់ោស់បខនទមមទៀែ មដើមផ

មរៀបច្ាំវែុទធាែុមដើម និង មរៀបច្ាំយុទនសាស្ត្សន ទុនបានលអ កាែ់បនទយច្ាំណាយឃ្លល ាំងសុកថ

ាំមច្ញមអាយបានមុន មទើបធានដល់ការបងិវល ផលិែផល និងមឆ្ើលយែបមៅនឹងមសច្កីថរែូវការ

របស់អែិងិជនបានររប់ែរមូវការនិងទន់មពលមវោផងខដរ។

ឯកសារសោង

ស្ៀវសៅជាភាសាថ្ខមរ

ឯកសារសោង

1. ទិែយ ឡាមីន. ២០១៥. Бែិ ជជកមមអនថរជាែិ. សាកលវទ សាស្ត្សមថ សដឌកិច្ច។

ាល័យភូមិនធនីែិសាស្ត្សថ និង វទា

2. សូវ មវងនី. ២០០៣. ការររប់ររងផលិែកមម និង របែិបែិថការ. សាកលវទាល័យភូមិនធនែិី

សាស្ត្សថ និង វទិ

ស្ៀវសៅជាអង់សគល្

ាសាស្ត្សមថ សដឌកិច្។

3. N.Gregory Mankiw. 2015 “Principles of Microeconomics” [មគលការែ៍ មីរកូមសដឌកិច្ច]

។

4. Robert J. Calbaug. 2002 “International Economics” [មសដឌកិច្ចអនថរជាែិ]. មបាោះពុមាខក សរមួលមលើកទី8។

5. Robert J. Calbaug. 2008. “International Economics” [មសដឌកិច្អ សរមួលមលើកទី13 ។

នថរជាែិ]. មបាោះពុមាខក

6. David Ricardo, The Principle of Political Economy and Taxation [មគលការែ៍ ថ្ន មសដឌកិច្ចនមយបាយ និងពនន] )London: Cambridge University Press, 1966), Originally published in 1817 ។

7. Donald E. Weatherbee, “International Relations in Southeast Asia” [ទាំនក់ទាំនងអនរថ

ជាែិកុបងអាសុីអាមរបយ៍], មបាោះពុមាខកសរមួលមលើកទី២។

ឯកសារតាមរបភពអុីនធឺសណត

8. Inernational Trade, [On-Line]. រកបានមៅ: http://www.britannica. com (ងែច្មង

០៥ ខែ ឧសភា ២០១៨)។

ថ្ងទ

9. About ASEAN, [On-Line]. រកបានមៅ: http://www.asean.org (ងែច្មលងថ្ងងទី ០៥ ខែ ឧសភា ២០១៨)។

ឧប្មព័នធ

ឧប្មព័នធទី១

ឧប្មព័នធទី២

Veal Kandeang Village, Chup Commune, Tboung Khmom District, Kampong Cham Province, Cambodia. H/P: (855) 77 777 708, (855) 17 555 533, (855) 12 933 737, (855) 12 400 112

SPECIFICATIONS

Commodity: CAMBODIAN LONG GRAIN WHITE RICE 5%

1	Broken(3/4 Basis)	5.0% Max
2	Moisture	14.0% Max
3	Milling Degree	Well milled, Double polished & fully color sortexd
4	Polish Degree	Double
5	Paddy	05 Grain/kg Max
6	Chip<1.4mm	0.1% Max
7	Foreign Matter	0.3% Max
8	Chalky(1/2 Basis)	6.0% Max
9	Damaged	1.0% Max
10	Glutinous	0.15% Max
11	Insects Living	0 per kilo
12	Red & Red Streaked	1.2% Max
13	Yellow	0.5% Max
14	Average Length (mm)	6.2min

ឧប្មព័នធទី៣

ឧប្មព័នធទី៤