Водич за членовите 34-36 од Договорот за функционирање на Европската унија (TFEU)
Службен весник на Европска Унија
ЕВРОПСКА КОМИСИЈА
Брисел, 5.3.2021
C(2021) 1457 финално
ИЗВЕСТУВАЊЕ НА КОМИСИЈАТА
Водич за членовите 34-36 од Договорот за функционирање на Европската унија (TFEU)
(Текст со важност за ЕЕА)
ИЗВЕСТУВАЊЕ НА КОМИСИЈАТА
Водич за членовите 34-36 од Договорот за функционирање на Европската унија (ДФЕУ)
(Текст со важност за ЕЕА)
ПРЕДГОВОР
Долгорочниот Акционен план за подобра имплементација и спроведување на правилата на единствениот пазар (во понатамошниот текст „Акционен план за спроведување“)1, усвоен во март 2020 година, го става единствениот пазар и неговото спроведување во неговото јадро. За да се подобри усогласеноста и да се избегне сегментација на пазарот, Акцијата 1 од Акциониот план за спроведување предвидува дека Комисијата ќе обезбеди поспецифични алатки за насоки за националните власти и засегнатите страни. Исто така, предвидува ажурирање на Упатството за примена на членовите 34-36 ДФЕУ.
Оттука, токму во овој контекст Комисијата го ажурираше ова Упатство. Овој документ има намера да ја олесни примената на правото на ЕУ за слободно движење на стоки, да го засили спроведувањето и да придонесе за придобивките што внатрешниот пазар на стоки може да им ги донесе на бизнисите и потрошувачите на ЕУ. Документот има за цел да обезбеди подобро разбирање за примената на членовите 34-36 од Договорот за функционирање на Европската унија (ДФЕУ) во смисла на најрелевантната судска практика на Судот на правдата на Европската унија (СПЕУ) во оваа област. Исто така, има за цел да ја зајакне кохерентната примена на принципот на слободно движење на стоки низ внатрешниот пазар, помагајќи да се решат сите преостанати пречки и да се спречи појава на нови.
Овој водич се надоврзува на претходното издание од 2009 година2 и ја вклучува најрелевантната судска практика на СПЕУ од последните единаесет години за да обезбеди сеопфатен и ажуриран преглед на примената на членовите 34 до 36 ДФЕУ. Сепак, иако ја сумира релевантната судска пракса и дава дополнителни коментари, не може да се смета за исцрпна. Водичот не е правно обврзувачки документ.
Легислативата и пресудите на ЕУ споменати во овој водич може да се најдат во Eurlex3, а пресудите на Судот се достапни и на веб-страницата на СПЕУ4.
СОДРЖИНА
1 УЛОГА И ВАЖНОСТ НА СЛОБОДНОТО ДВИЖЕЊЕ НА СТОКИТЕ НА ВНАТРЕШНИОТ ПАЗАР 5
3.1.1 Нехармонизирана област 6
3.1.2 Значењето на поимот “стока“ 7
3.1.3 Субјекти на кои се однесуваат 8
3.1.4 Активни и пасивни мерки 9
3.4 Видови ограничувања според член 34 од ДФЕУ 12
3.4.1 Квантитативни ограничувања 12
3.4.2 Мерки со еквивалентен ефект/дејство 13
3.4.2.1 Ограничувања на употреба 14
3.4.2.2 Дискриминирачки аранжмани за продажба 16
3.5 Принцип на взаемно признавање 18
4.1 Националните одредби поврзани со актот на увоз (дозволи за увоз, инспекции и контроли) 20
4.3 Националните забрани за одредени производи/супстанции 22
4.4 Мерки во врска со цените 23
4.5 Постапки за овластување 26
4.5.2 Регистрација на автомобил 27
4.6 Ограничувања за рекламирање 28
4.9 Ограничувања за продажба на далечина (продажба на интернет, нарачка по пошта, итн.) 31
4.11 Надомест и паралелен увоз 33
4.12 Обврска за употреба на националниот јазик 36
4.13 Ограничувања за увоз на стоки за лична употреба 37
6 ОГРАНИЧУВАЊА НА ИЗВОЗОТ (ЧЛЕН 35 ОД ДФЕУ) 39
6.2 Квантитативни ограничувања и мерки со еквивалентен ефект 40
7 ОПРАВДУВАЊА ЗА ТРГОВСКИТЕ ОГРАНИЧУВАЊА 42
7.1.1 Јавен морал, политика и безбедност 43
7.1.4 Заштита на индустриска и комерцијална сопственост 46
7.2.1 Заштита на животната средина 50
7.2.2 Заштита на потрошувачите 51
7.2.3 Други задолжителни барања 52
7.3 Тест на пропорционалност 54
8 ОДНОС СО ДРУГИТЕ СЛОБОДИ И ЧЛЕНИ ОД ДОГОВОРОТ ПОВРЗАНИ СО СЛОБОДНОТО ДВИЖЕЊЕ НА СТОКИ 56
8.1.1 Член 45 ДФЕУ – Слобода на движење на работниците 56
8.1.2 Членови 49 и 56 ДФЕУ – Слобода за основање и давање услуги 57
8.1.3 Членови 63 ДФЕУ и понатаму. – Слободно движење на капитал и плаќања 60
8.2 Други релевантни членови од Договорот 61
8.2.1 Член 18 ДФЕУ - Недискриминација врз основа на националност 61
8.2.2 Членови 28 и 30 ДФЕУ - Царинската унија 61
8.2.3 Член 37 ДФЕУ – Државни монополи 62
8.2.4 Член 107 ДФЕУ – Државна помош 64
8.2.5 Член 110 ДФЕУ – Даночни одредби 66
9 ИЗВРШУВАЊЕ НА ЧЛЕНИТЕ 34 И 35 ДФЕУ 68
9.1 Директен ефект - приватно извршување 68
9.3 Постапки за прекршување според членовите 258 и 260 од ДФЕУ 69
9.3.1 Постапка за прекршување 69
10 ПОВРЗАНИ ИНСТРУМЕНТИ НА СРЕДНОТО ПРАВО 71
10.2 Регулатива (ЕУ) 2019/515 – Регулатива за „заемно признавање“ 72
10.3 Регулатива (ЕЗ) бр. 2679/98 – Регулатива за „јагоди“ 73
1УЛОГА И ВАЖНОСТ НА СЛОБОДНОТО ДВИЖЕЊЕ НА СТОКИТЕ НА ВНАТРЕШНИОТ ПАЗАР
Внатрешниот пазар е едно од најголемите достигнувања на ЕУ. Тој е во срцето на овој европски проект, го поттикна економскиот раст во изминатите децении и донесе конкретни придобивки за европските потрошувачи и бизниси. Добро функционалниот единствен пазар станува уште позначаен за време на здравствените кризи како што е пандемијата КОВИД-19. Внатрешниот пазар им овозможува на производите да циркулираат слободно, обезбедувајќи нивна општа достапност и допирајќи до оние на кои им е најпотребна ширум ЕУ.
Интегритетот на единствениот пазар е исто така неопходна алатка за поттикнување на колективното закрепнување за економиите на сите земји-членки. Во овој поглед, внатрешниот пазар не може само да им олесни на граѓаните на ЕУ да уживаат во поширок избор на производи, туку исто така им дава на економските оператори на ЕУ голем домашен пазар, стимулирајќи ја трговијата и конкуренцијата и подобрувајќи ја ефикасноста.
Денешниот внатрешен пазар го олеснува купувањето и продавањето на производи низ 27 земји-членки на ЕУ со вкупно население од повеќе од 450 милиони луѓе и им дава на потрошувачите широк избор на производи. Во исто време, слободното движење на стоки е корисно за бизнисите бидејќи околу 75% од внатрешната трговија во ЕУ е трговија со стоки. Единствениот европски пазар им помага на бизнисите во ЕУ да изградат силна платформа на отворена, разновидна и конкурентна средина. Оваа сила го поттикнува растот и создавањето на работни места во ЕУ и им обезбедува на европските бизниси ресурси што им се потребни за да бидат успешни на глобалниот пазар. Правилно функционалниот внатрешен пазар на стоки е клучен елемент за сегашниот и идниот просперитет на ЕУ во глобализираната економија5.
Од правен аспект, принципот на слободно движење на стоки беше клучен елемент во креирањето и развојот на внатрешниот пазар. Членовите 34 до 36 ДФЕУ го дефинираат опсегот и содржината на принципот со забрана на неоправдани ограничувања за внатрешната трговија во ЕУ. Сепак, тие се применуваат само во неусогласените области.
Хармонизираното законодавство се состои од регулативи и директиви на ЕУ кои имаат за цел да создадат заеднички правила кои се применуваат во сите земји-членки. Додека регулативите се директно применливи и обврзувачки акти кои мора да се применуваат во целост во земјите на ЕУ, директивите се акти кои само поставуваат цел што мора да ја постигнат сите земји-членки. Хармонизираното законодавство го прецизираше значењето на поимот “внатрешен пазар“ во многу области и со тоа ја утврди рамката на принципот за слободно движење на стоки со конкретни услови за одредени производи. Сепак, останува непроменета основната функција на принципите на Договорот, како клучно сидро и безбедносна мрежа за внатрешниот пазар.
Денешното слободно движење на стоки вклучува многу политики и едноставно се вклопува во одговорниот внатрешен пазар кој гарантира лесен пристап до производи со висок квалитет, комбиниран со висок степен на заштита на други јавни интереси.
2ОДРЕДБИ НА ДОГОВОРОТ
Главните одредби од Договорот кои го регулираат слободното движење на стоки се:
Член 34 ДФЕУ, кој се однесува на увозот во ЕУ и забранува “секакви квантитативни ограничувања и секакви мерки кои имаат еквивалентен ефект“ меѓу земјите-членки; тој гласи “Квантитативните ограничувања на увозот и сите мерки со еквивалентен ефект ќе бидат забранети меѓу земјите-членки“.
Член 35 ДФЕУ, кој се однесува на извозот од една земја-членка во друга и на сличен начин забранува “секакви квантитативни ограничувања и секакви мерки кои имаат еквивалентен ефект“. Тоа гласи; “Квантитативните ограничувања на извозот и сите мерки со еквивалентен ефект ќе бидат забранети меѓу земјите-членки“.
Член 36 ДФЕУ, кој предвидува отстапувања од слободите на внатрешниот пазар, т.е. од членовите 34 и 35 од ДФЕУ кои се оправдани врз одредени специфични основи. Тој гласи: “Одредбите од членовите 34 и 35 не ги спречуваат забраните или ограничувањата за увоз, извоз или транзит на стоки , кои се оправдани врз основа на јавен морал, јавна политика или јавна безбедност; заштита на здравјето и животот на луѓето, животните или растенијата, заштита на националните богатства што поседуваат уметничка, историска или археолошка вредност или заштита на индустриска и комерцијална сопственост.“ Сепак, таквите забрани или ограничувања нема да претставуваат средство за произволна дискриминација или прикриено ограничување на трговијата меѓу земјите-членки.
Поглавјето од Договорот за забрана на квантитативни ограничувања во трговијата помеѓу земјите-членки содржи, исто така, во членот 37 од ДФЕУ, правила за усогласување на државните монополи од комерцијален карактер. Улогата на ова поглавје и неговата поврзаност со членовите 34-36 од ДФЕУ се накратко опишани во поглавје 6 од овој водич, кој опфаќа и други членови од Договорот.
3ОБЕМ НА ЧЛЕНОТ 34 ОД ДФЕУ
3.1 Општи услови
3.1.1Нехармонизирана област
Додека членовите 34-36 од ДФЕУ ја поставуваат основата на принципот на слободно движење на стоки, тие не се единственото правно мерило за оценка на усоласеност на националните мерки со правилата на внатрешниот пазар. Овие членови од Договорот се применуваат кога одреден производ не е покриен со хармонизираното законодавство на ЕУ или е само делумно покриен со хармонизираното законодавство на ЕУ. Ова би било случај доколку техничките спецификации на одреден производ или неговите услови за продажба подлежат на усогласување преку специфични директиви или регулативи усвоени од ЕУ. Според тоа, главно правило е дека онаму каде што некое прашање било предмет на исцрпна хармонизација на ниво на ЕУ, секоја национална мерка што се однесува на истото мора да се оценува од аспект на одредбите на таа хармонизирана мерка, а не од аспект на примарниот закон6.
Меѓутоа, во случаите на неправилно транспонирање на секундарното законодавство кое има за цел да ги отстрани бариерите на внатрешниот пазар, поединците кои биле оштетени од таквото неправилно транспонирање може да се потпрат на одредбите од Договорот за слободно движење на стоки за да ја означат нивната земја-членка одговорна за прекршување на законодавството на ЕУ 7.
Оттука, кога е релевантна подзаконската регулатива, секоја национална мерка поврзана со истата мора да се оценува од аспект на одредбите за усогласување8. Ова се должи на фактот што усогласувањето на законодавството може да се сфати како поткрепување на принципот на слободно движење на стоки преку утврдување на вистинските права и должности што треба да се почитуваат во случај на одредени производи.
Ова може да се види во случајот C-292/12 Ragn-Sells, кој се однесуваше на одредени договорни документи изготвени од една општина во текот на постапката за доделување концесија за услуги за собирање и транспорт на отпад произведен на нејзината територија. Судот наведе дека со оглед на тоа што Регулативата бр. 1013/2006 за транспорт на отпад9 има за цел да обезбеди усогласен сет на процедури со кои движењето на отпадот може да се ограничи со цел да се обезбеди заштита на животната средина, каде не е неопходно да се испита дали националната мерка е во согласност со членовите 34 до 36 од ДФЕУ10.
Дури и по неколку децении посветена активност на законодавецот на ЕУ во обезбедување на систем на усогласени правила, одредбите од Договорот за слободно движење на стоки не станаа излишни; нивниот опсег е сè уште одличен. Не е невообичаено одредени области воопшто да не се хармонизираат или само да бидат предмет на делумно хармонизирање. Онаму каде што не може да се идентификува хармонизираното законодавство или каде истото не е исцрпно, се применуваат членовите 34-36 од ДФЕУ. Во овој поглед, членовите од Договорот дејствуваат како безбедносна мрежа, гарантирајќи дека секоја пречка во трговијата во рамките на внатрешниот пазар може внимателно да се испита во однос на нејзината компатибилност со законодавството на ЕУ.
3.1.2Значењето на поимот “стока“
Членовите 34 и 35 од ДФЕУ опфаќаат увоз и извоз на стоки и производи од секаков вид. Секое добро може да биде опфатено со членовите од Договорот, под услов да има економска вредност: “под поимот стока, во смисла на Договорот, се подразбираат производи/добра што можат да се вреднуваат во пари и кои можат, како такви, да бидат предмет на комерцијални трансакции”11.
Судот во својата судска практика го појасни правилното означување на одредени стоки/добра. На пример, уметничките дела мора да се гледаат како стоки/добра12. Монетите кои повеќе не се во оптек како валута подеднакво ќе спаѓаат во дефиницијата за стоки/добра, како и банкнотите и чековите на доносител13; иако донациите не би се сметале за такви14. Отпадот треба да се смета за добро/стока, без оглед на неговата способност да се рециклира или повторно да се користи15. Електричната енергија16 и природниот гас17 исто така се сметаат за добра/стоки, како и човечката крв, плазма и медицинските производи добиени од нив18.
Сепак, важно е да се направи правна разлика помеѓу стоките и услугите според слободите од Договорот19. На пример, додека рибата секако е стока, риболовните права и дозволите за риболов не се нужно покриени со принципот на слободно движење на стоки. Тие попрво претставуваат “обезбедување услуга“ во смисла на одредбите од Договорот кои се однесуваат на слободата за давање услуги20. Доколку државната мерка влијае и на слободата на давање услуги и на слободното движење на стоки, Судот може да ја испита мерката во однос на двете слободи. На пример, во случајот 591/17 Австрија против Германија во врска со надоместокот за користење на инфраструктурата и ослободувањето од данокот на моторни возила за возилата регистрирани во Германија, Судот го разгледа во однос на членот 34 од ДФЕУ и слободата за давање услуги според член 56 од ДФЕУ. Тој продолжи да го разгледува случајот и во однос на принципите на недискриминација според членот 18 од ДФЕУ и член 92 од ДФЕУ кој забранува каква било дискриминација во областа на транспортот21.
3.1.3Субјекти на кои се однесуваат
Членовите 34-36 од ДФЕУ се однесуваат на мерките преземени од земјите-членки. Овие одредби се толкуваат пошироко за да ги обврзуваат не само националните власти, туку и сите други органи на една земја, вклучувајќи ги локалните и регионалните власти22, административноте тела на земјата-членка23. Затоа, очигледно се опфатени мерките кои се превземаат од сите тела основани според јавното право како “јавни тела“. Дополнително, членовите 34-36 од ДФЕУ може да се применуваат на мерки преземени од недржавни субјекти или други тела основани според приватното право, под услов тие да исполнуваат одредени јавни функции или нивните активности може да и се припишат на државата на друг начин. Навистина, мерките преземени од професионално тело на кое, според националното законодавство, му се доделени регулаторни и дисциплински овластувања во врска со неговата професија може да бидат предмет на регулирање според член 34 од ДФЕУ24.
Истото важи и за активностите на телата основани според приватното право, но кои се формирани со закон, а главно финансирани од Владата или од задолжителен придонес/давачка од претпријатија во одреден сектор и/или од кои членови се именувани од јавните власти или надгледувани од нив , па затоа може да се сметаат дека се под влијание на државата25 . Во случајот Xxx.xx,Судот утврди дека членот 34 од ДФЕУ се применува на хоризонтално на тело за сертификација основано според приватно право. Националните власти сметаат дека стоките/производите сертифицирани од ова тело се во согласност со националното законодавство. И врз основа на оваа компетентност стекната де факто, телото за сертификација имаше моќ да го регулира влезот на производи, во овој случај бакарни фитинзи, на германскиот пазар26. Судот призна дека јавните изјави дадени од државен службеник, и покрај тоа што немаат правна сила, и се припишуваат на земјата-членка и може да претставуваат пречка за слободното движење на стоки. Поточно, таквите случаи би се случиле доколку може разумно да се претпостави дека изјавите се дадени од службени лица во рамките на овластувањата дадени на неговата функција27.
Иако терминот “земја-членка“ се толкува пошироко, тој генерално не се однесува “исклучиво“ на приватни мерки, поточно мерки кои ги превземаат приватни лица или компании, бидејќи тие не ѝ се припишуваат на државата. Меѓутоа, во случајот 265/95 Европска Комисија против Франција, Судот го сметаше неуспехот на Франција да ги преземе сите неопходни и пропорционални мерки за да ги спречи штетните дејствија преземени од приватните лица, во овој случај француски фармери кои саботирале увезена земјоделска стока, претставува повреда на членот 34 од ДФЕУ во врска со членот 4(3) од ДФЕУ28. Иако ограничувањето настанало како резултат на активности на приватни лица, беше заклучено дека земјата-членка го прекршила правото на ЕУ затоа што не преземала доволно мерки за заштита на слободното движење на овие стоки.
Најпосле, членот 34 од ДФЕУ се применува и на мерките преземени од институциите на ЕУ. Во однос на судската ревизија, на законодавецот на ЕУ, сепак, мора да му се дозволи широка дискреција. Како резултат на тоа, законитоста на мерка преземена од институција на ЕУ може да биде доведена во прашање само ако мерката е очигледно несоодветна, во однос на целта што надлежната институција сака да ја постигне29.
3.1.4Активни и пасивни мерки
Често окарактеризирана како право на одбрана, примената на членот 34 од ДФЕУ на националните мерки што ја попречуваат прекуграничната трговија нужно претпоставува активност од страна на државата. Како резултат на тоа, мерките што спаѓаат во рамките на член 34 од ДФЕУ се состојат,, првенствено од обврзувачки одредби на законодавството на земјите-членки. Меѓутоа, необврзувачките мерки може да претставуваат прекршување на член 34 од ДФЕУ30. Ова е случај на административни практики кои можат да создадат пречка за слободното движење на стоки доколку истата има одреден степен на конзистентност и општ карактер31.
Примери на административни практики кои Судот на правдата ги смета како мерки со еквивалентен ефект вклучуваат: систематско одбивање да се даде одобрение за тип за машини за поштенско препраќање, што по својата природа беше протекционистичка и дискриминаторска32; систематско класифицирање како медицински производи по функција и, во отсуство на одобрение за ставање во промет, повлекување од пазарот на производи засновани на лековити билки легално произведени или пласирани како додатоци на храна или диететски производи во други земји-членки33; автоматска класификација на витаминските препарати како “медицински производи“ откако ќе бидат законски произведени или пласирани како додатоци на храна во другите земји-членки каде што содржат три пати повеќе витамини34; и барање збогатената храна легално произведена или пласирана во други земји-членки може да се продава во Данска само ако се покаже дека таквото збогатување со хранливи материи ја задоволува потребата на данската популација35.
Со оглед на обврските на земјите-членки во однос на членот 4(3) од ДФЕУ, кој бара од нив да ги преземат сите соодветни мерки за да се обезбеди исполнување на обврските од Договорот и “ефект на корист“ на правото на ЕУ, Судот утврди дека членот 34 од ДФЕУ не забранува само дејствие на државата што би претставувал прекршок, туку исто така и нејзина неактивност. Ова може да се случи кога земјата-членка се воздржува од усвојување на мерките потребни за да се справи со пречките за слободното движење на стоки, а конкретната пречка може дури и да произлезе од акција на приватни лица. Во случајот C-265/95, Франција беше одговорна за дејствијата на националните фармери кои сакаа да го ограничат увозот на земјоделски стоки од соседните земји-членки со спречувањеи пресретнување на камиони што ги превезуваат овие стоки или со уништување на нивната натоварена стока. Неинтервенцијата на националните власти против овие акти се сметаше за прекршување на членот 34 од ДФЕУ, бидејќи земјите-членки се обврзани да обезбедат слободно движење на производите на нивната територија со преземање мерки неопходни и соодветни за целите на спречување на какво било ограничување поради актите на приватни лица36.
Покрај тоа, членот 34 од ДФЕУ може да создаде должност за постигнување на одреден резултат. Ќе се смета дека оваа должност не е исполнета доколку една земја-членка не ги исполни целите, поради нејзината неактивност или недоволна активност. Во случајот C-309/02, на пример, Судот во прелиминарната одлука утврди дека германските правила се спротивни на членот 34 од ДФЕУ поради неуспехот на државните органи да овозможат сите приватни страни да можат ефективно да учествуваат во германскиот систем за задолжително враќање на еднократната амбалажа за пијалоци.37
3.2Територијален опфат
Обврската за почитување на одредбите од членовите 34-36 ДФЕУ се однесува на сите земји-членки на ЕУ. Дополнително, одредбите од Договорот може да се применуваат на европските територии за чии надворешни односи е одговорна одредена земја-членка, како и на прекуморските територии зависни или на друг начин поврзани со земјата-членка38.
За детален приказ на териториите на кои се применува членот 34 ДФЕУ, видете го Анексот на овој Водич.
Во однос на земјите од ЕФТА кои се договорни страни на Спогодбата за ЕЕА и Турција, одредбите од конкретните договори, а не оние на ДФЕУ ја регулираат трговијата со стоки меѓу овие земји и земјите-членки. Оттука, производите наведени во член 8(3) од Спогодбата за ЕЕА и со потекло од Исланд, Лихтенштајн и Норвешка уживаат слободно движење во ЕУ врз основа на членот 11 од Спогодбата за ЕЕА. Индустриските производи со потекло од Турција уживаат слободно движење во ЕУ врз основа на членовите 5 до 7 од Одлуката 1/95 на Советот за асоцијација ЕЗ-Турција за последната фаза на царинската унија39.
3.3 Прекугранична трговија
Опсегот на членот 34 од ДФЕУ е ограничен на пречки во трговијата меѓу земјите-членки. Затоа за случајот да се оценува според оваа одредба неопходен е прекуграничен елемент. Чисто националните мерки, кои ги засегаат само домашните добра, спаѓаат надвор од опсегот на членовите 34-36 од ДФЕУ. За мерката да го исполни барањето за прекугранична соработка, доволно е таа да е може, или индиректно или потенцијално, да ја попречи трговијата внатре во ЕУ40.
Теоретски, потребниот прекуграничен елемент во одредбите на Договорот не ги спречува земјите-членки да ги третираат нивните домашни производи понеповолно од увозните производи (“обратна дискриминација“), иако тоа веројатно нема да се случи во пракса. Иако членот 34 од ДФЕУ е применлив кога домашниот производ повторно се увезува, или ја напушта земјата-членка, а потоа се увезува назад41, овој член не се применува во случаи кога единствената цел на повторниот увоз е заобиколување на домашните правила42.
Прекуграничното барање може да се исполни и ако производот само транзитира низ предметната земја-членка. Во овој поглед, членот 36 од ДФЕУ јасно упатува на ограничувањата за “стока во транзит“, бидејќи истите се опфатени со одредбите од членовите 34 и 35 од ДФЕУ.
Принципот на слободно движење на стоки се применува на производите со потекло од земјите-членки и оние од трети земји во слободен промет во земјите-членки. Членот 29 од ДФЕУ утврдува дека производите кои доаѓаат од трети земји се смета дека слободно циркулираат во земја-членка под услов увозните формалности да се почитуваат и да се наплатат релевантните царински давачки. Во случајот C-30/01 Комисија против Обединетото Кралство, Судот потврди дека според член 29(2) од ДФЕУ, мерките преземени за целите на трговијата во Унијата се применуваат на ист начин за производите со потекло од земјите-членки и оние кои потекнуваат од трети земји43.
Според утврдената судска практика, националната мерка нема да излезе надвор од опсегот на забраната во членовите 34-35 ДФЕУ само затоа што пречката што таа ја создава е мала и затоа што е можно производите да се продаваат на други начини44. Дури и ако мерката е од релативно мало економско значење, или се применува само на многу ограничен географски дел од националната територија45 или влијае само на ограничен број на увоз/извоз или економски оператори, таа може да претставува забранета мерка со еквивалентен ефект.
Сепак, државните мерки кои се премногу несигурни и индиректни за да имаат рестриктивен ефект врз трговијата меѓу земјите-членки може да се разликуваат од горенаведените46. Во случајот C297/05, на пример, Судот сметаше дека административна формалност на Холандија која вклучува идентификација на возилата увезени во земјата пред нивната регистрација “нема веројатност дека ќе има неккаво загрозувачко влијание врз увозот на возила во Холандија или дека ќе го направи увозот на возилата помалку атрактивен47. Поради тоа, оваа мерка излезе надвор од опсегот на член 34 од ДФЕУ.
3.4 Видови ограничувања според член 34 од ДФЕУ
3.4.1Квантитативни ограничувања
Квантитативните ограничувања се дефинирани како мерки што претставуваат целосно или делумно ограничување на увозот на стока или на стока во транзит48. Примери за такви мерки вклучуваат: целосна забрана за увоз или систем на квоти49. Со други зборови, квантитативните ограничувања се применуваат кога се постигнати одредени плафони за увоз или извоз. Меѓутоа, само нетарифните квоти се опфатени со член 34 од ДФЕУ, бидејќи тарифните квоти се опфатени со членот 30 од ДФЕУ, кој забранува царински давачки за увоз и извоз и давачки со еквивалентен ефект.
Квантитативното ограничување може да се заснова на законски одредби или само на административна практика. Така, дури и прикриен или скриен систем на квоти ќе биде опфатен со членот 34 од ДФЕУ.
3.4.2Мерки со еквивалентен ефект/дејство
Поимот “мерка со еквивалентен ефект/дејство“ има многу поширок опфат отколку поимот “квантитативно ограничување“. Иако не е лесно да се повлече точна линија на поделба помеѓу квантитативните ограничувања и мерките со еквивалентен ефект/дејство, истото нема големо практично значење имајќи предвид дека правилата генерално се применуваат на ист начин и за квантитативните ограничувања како и за мерките со еквивалентен ефект/дејство.
Во случајот Dassonville, Судот на правдата постави толкување за значењето и опсегот на мерките со еквивалентен ефект/дејство50:
“Сите трговски правила донесени од земјите-членки кои се способни, директно или индиректно, фактички или потенцијално, да ја попречат трговијата внатре во Заедницата, треба да се сметаат за мерки со ефект еквивалентен на квантитативни ограничувања. Оваа дефиниција е потврдена во последователната судска практика со мали варијации. Терминот “правила за тргување“ обично не се појавува во денешно време, бидејќи формулата од случајот Dassonville всушност не е ограничена на правилата за тргување, туку опфаќа, на пример: технички прописи, па дури и необврзувачки акти.
Во случајот Dassonville, Судот нагласи дека најважниот елемент кој одредува дали националната мерка е опфатена од членот 34 од ДФЕУ е нејзиниот ефект /дејство (...способен да попречи, директно или индиректно, реално или потенцијално…)51. Како последица на тоа, нема потреба од дискриминаторски елемент за да се опфати националната мерка според член 34 од ДФЕУ.
Познатата одлука на Судот во случајот Cassis de Dijon 52 го потврдува овој пристап. Со признавањето дека разликите меѓу националните правила на земјите-членки би можеле да ја спречат трговијата со стоки, Судот потврди дека членот 34 од ДФЕУ може да опфати и национални мерки кои подеднакво се применуваат на домашната и на увезената стока. Во овој случај, земјите-членки би можеле да дерогираат со прибегнување не само кон член 36 од ДФЕУ, туку и кон задолжителните барања, концепт кој првпат беше содржан во оваа пресуда.
Накратко, членот 34 од ДФЕУ се применува на националните мерки кои ја дискриминираат увезената стока (т.н. јасно применливи мерки) и на националните мерки кои според законот се чини дека подеднакво се применуваат и на домашната и на увезената стока, но всушност наметнуваат дополнително оптоварување на увозот (т.н. нејасно применливи мерки)53. Ова оптоварување произлегува од фактот што од увезената стока се бара да се усогласи со два групи правила - оние утврдени од земјата-членка на производство и оние утврдени во земјата-членка на увоз.
Последователно, мерките со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување, исто така, ги вклучија и сите други мерки кои можат да го попречат пристапот до пазарот54. Во врска со ова, Судот го изјави следново во Комисијата против Шпанија55: “Од судската практика е јасно дека мерката, дури и ако нема за цел или ефект, понеповолно да ги третира производите од други земји-членки, е вклучена во концептот на мерка еквивалентна на квантитативно ограничување во смисла на член 34 од ДФЕУ доколку го попречува пристапот до пазарот на земја-членка на стоки со потекло од други земји-членки“.
Претпоставката што го нагласува таканаречениот тест за пристап на пазарот е дека условите за пристап се некако потешки за увозните производи. Често, Судот става акцент на оценката дали односната мерка може да има значително влијание врз однесувањето на потрошувачите со тоа што го прави помалку привлечно купувањето на увезен производ56.
Оттука, дефиницијата на поимот “ мерки со еквивалентен ефект“ е широка и постојано се развива. На пример, Судот во предметот C-591/17 Австрија против Германија оцени дека надоместокот за користење на инфраструктурата и ослободувањето од данокот на моторни возила за возилата регистрирани во Германија може да го ограничи пристапот до германскиот пазар на стоки од други земји-членки и со што претставуваше ограничување на слободното движење на стоки. Истакна дека и покрај тоа што надоместокот за користење на инфраструктурата не се наплаќа на стоката што се носи како таква, таа сепак може да влијае на стоките што се испорачуваат со патнички возила со тежина до 3,5 тони регистрирани во друга земја-членка освен во Германија57.
Друг пример за динамичната природа на концептот на мерка со еквивалентен ефект/дејство е случајот/предметот C-573/12 Ålands Vindkraft, кој се однесуваше на националната шема за поддршка на зелената електрична енергија. Сертификатите според шемата беа доделени само на шведските производители на обновливи извори на енергија, дури и ако електричната енергија што ја снабдувале или користеле можеби вклучувала увезена електрична енергија. Судот одлучи дека таквата шема може да го попречи барем индиректно и потенцијално увозот на (зелена) електрична енергија од други земји-членки. Судот посочи дека неуспехот од страна на една земја-членка да усвои соодветни мерки за да се спречат бариери за слободното движење на стоки што се создадени, исто толку веројатно ќе ја попречи трговијата внатре во ЕУ, како што е позитивен чин. Оттука, Судот одлучи дека спорното законодавство претставува мерка со еквивалентно дејство на квантитативно ограничување на увозот58.
3.4.2.1Ограничувања на употреба
Неодамна, во судската практика на Судот, се разви една подруга категорија на ограничувања: ограничувања на употреба. Ваквите ограничувања се карактеризираат како национални правила кои дозволуваат продажба на производ додека ја ограничуваат неговата употреба до одреден степен. Ограничувањата на употреба може да вклучуваат ограничувања кои се однесуваат на целта или методот на конкретната употреба, контекстот или времето на употреба, обемот на употреба или видовите на употреба. Таквите мерки во одредени околности може да претставуваат мерки со еквивалентно дејство на квантитативно ограничување.
Постојат три случаи кои би можеле да се наведат во врска со ова ограничување. Прво, Комисијата против Португалија59, кој се однесуваше на португалскиот закон кој забранува ставање затемнети фолии на стаклата на моторните возила. Комисијата тврдеше дека сите потенцијални клиенти, трговци или поединци нема да купуваат затемнети фолии бидејќи знаеле дека не можат да го залепат на прозорецот на моторните возила60. Судот се чинеше дека го прифати овој аргумент и заклучи дека „...потенцијалните клиенти, трговци или поединци практично немаат интерес да ги купат ако им е познато дека е забрането ставање на затемнети фолии на шофершајбната и прозорците покрај совозачките седишта во моторните возила”61. Како резултат на тоа, донесе заклучок дека Португалија ги прекршила своите обврски од член 34 од ДФЕУ.
Второ, во предметот Комисијата против Италија62, прашањето беше дали Италија, одржувајќи ги правилата кои забрануваат мотоцикли да влечат приколки, не ги исполнила своите обврски од членот 34 од ДФЕУ. Што се однесува до приколките кои се специјално дизајнирани да се влечат со мотоцикли, Судот оцени дека можноста за нивна употреба освен заедно со мотоциклите е ограничена, и дека потрошувачите, знаејќи дека не смеат да го користат својот мотоцикл со приколка специјално дизајнирана за него, практично немаат интерес да купат такви приколки63. Како резултат на тоа, забраната за која станува збор претставува прекршување на членот 34 од ДФЕУ.
Конечно, случајот Mickelsson i Roos 64 се однесуваше на упатување на прелиминарна одлука која го покрена прашањето дали членовите 34 и 36 од ДФЕУ ги исклучуваат шведските правила за употреба на лични пловни возила. Според шведските регулативи, употребата на такви пловни возила на водни патишта кои не се сметаат за општи пловни патишта и на води на кои административниот одбор на округот не дозволил нивна употреба е забранета и се казнува со парична казна. Судот наведе дека кога таквите правила имаат ефект на спречување на корисниците на лични пловни возила да ги користат за специфичните и посебни цели за кои биле наменети или во голема мера ја ограничуваат нивната употреба, тие имаат ефект на попречување на пристапот на тие стоки до домашниот пазар. Бидејќи реалните можности за користење на лични пловни возила во Шведска беа само маргинални, националните правила сочинуваа мерки со еквивалентен ефект на квантитативните ограничувања65. Сепак, Судот одлучи дека националните правила може да се оправдаат врз основа на заштита на животната средина доколку се почитуваат одредени дополнителни барања66. Во случајот Sandström, Судот дополнително ги прецизираше условите под кои може да се дозволи забрана за користење на лични пловни возила на води различни од назначените водни патишта67.
Како што е наведено погоре, оценката на ограничувањата за употреба се утврдува и со тестот за пристап до пазарот. Покрај оценката на пазарните ефекти на мерката, Судот ги оценува и ефектите што мерката може да ги има врз однесувањето на потрошувачите. Може да се резимира дека мерките кои наметнуваат целосна забрана за употреба на одреден производ, или кои ја спречуваат неговата употреба за специфичните и основни цели за кои е наменет, или кои во голема мера ја ограничуваат неговата употреба, може да подпаднат во рамките на опсегот на членот 34 од ДФЕУ.
3.4.2.2Дискриминирачки аранжмани за продажба
Речиси дваесет години по случајот Dassonville, Судот утврди дека е неопходно да ја ревидира својата судска практика за опсегот на “мерките со еквивалентен ефект“ според членот 34 од ДФЕУ. Имено, Судот го создаде концептот на аранжмани за продажба во значајната пресуда на Keck i Mithouard, која се однесуваше на француското законодавство кое забранува препродажба со загуба68. Во него беше наведено дека “примената на националните одредби кои ограничуваат или забрануваат одредени продажни аранжмани за производите од другите земји-членки не е таква што директно или индиректно, стварно или потенцијално ја попречува трговијата помеѓу земјите-членки во смисла на пресудата за Dassonville, се додека:
Тие одредби се применуваат за сите релевантни трговци кои работат на националната територија и;
Тие влијаат на ист начин, според закон и практично/фактички, на пласирањето на домашните производи и на оние од другите земји-членки69.
Правилата што ги утврдуваат условите што треба да ги исполнуваат стоките продолжуваат да се третираат според Cassis de Dijon и затоа се смета дека спаѓаат, сами по себе, во опсегот на член 34 од ДФЕУ. Спротивно на тоа, аранжманите за продажба спаѓаат во опсегот на член 34 од ДФЕУ само под услов странката која се повикува на повреда може да докаже дека е воведена дискриминација врз основа на потеклото на производите, било според закон или практично/фактички.
Во случајот/предметот C-591/17 со Република Австрија, Судот ги опиша договорите за продажба како национални правила кои се однесуваат на “аранжманите според кои производите може да се продаваат“70.Според тоа, аранжманите за продажба вклучуваат мерки кои се однесуваат на условите и методите на маркетинг (види Дел 4.6.),71 времето на продажбата на стоката72 , местото на продажбата на стоката или ограничувањата во однос на тоа од кого може да се продава стоката 73, како и во некои случаи мерки кои се однесуваат на цените на производите (види Дел 4.4)74. Релативно е полесно да се разбере какви видови мерки се однесуваат на карактеристиките на производите отколку какви видови мерки претставуваат аранжмани за продажба. Мерките кои се однесуваат на карактеристиките на производот може да бидат, на пример, мерки во врска со неговата форма, големина, тежина, состав, презентација или идентификација (види Дел 4.7).
Како пример за горенаведеното: Судот во случајот/предметот Alfa Vita 75 утврдил дека националното законодавство, со кое продажбата на “печени производи“ подлежи на истите барања како оние што се применуваат за целосната постпака за производство и маркетинг на традиционалниот леб и пекарски производи, го прекршува членот 34 од ДФЕУ и не може да се смета за аранжман за продажба. До овој заклучок Судот дошол затоа што при барањето од продавачите на тие производи да ги почитуваат сите барања наметнати на традиционалните пекари, не се земале во предвид специфичната природа на тие производи и барањето довело до дополнителни трошоци, со што пласирањето на пазарот на тие производи се отежнало 76.
Одредени постапки или обврски кои не се однесуваат на производот или неговото пакување , исто така може да се сметаат за аранжмани за продажба. Тоа се демонстрира со случаите Sapod Audic и Eco-Emballages77. Националната мерка за која станува збор се состоеше од барање за секој производител или увозник да придонесе или да го организира отстранувањето на нивниот целосен отпад од пакување. Судот посочи дека мерката наметнува само “општа обврска за идентификување на пакувањето собрано за отстранување од одобрено претпријатие”78. Оттука, Судот оцени дека “обврската наметната со таа одредба, како таква, не се однесувала на производот или на неговото пакување и затоа сама по себе не претставува правило кое утврдува барања што треба да ги исполнуваат стоките, како што се барањата за нивното етикетирање или пакување”79. Како резултат на тоа, истат може да се смета за аранжман за продажба.
Да резимираме, аранжманите за продажба се мерки кои се поврзани со пласманот на стоката/доброто наместо со карактеристиките на стоката/доброто80, и кои спаѓаат надвор од опсегот на член 34 од ДФЕУ во случај да ги исполнуваат двата кумулативни услови утврдени во претходно објаснетата пресуда Keck.
3.5 Принцип на взаемно признавање
Технички пречки за слободното движење на стоки може да се појават кога националните власти применуваат национални правила со кои ги утврдуваат барањата што треба да ги исполнуваат стоките што законски се продаваат во други земји-членки. Стоки “законски пуштени на пазарот во друга земја-членка“ се оние стоки или стоки од тој тип што се во согласност со релевантните правила што се применуваат во таа земја-членка или не подлежат на такви правила во таа земја-членка и се достапни за крајните корисници во таа земја-членка“. Ако националните правила не се усогласени со секундарното законодавство на ЕУ, тие претставуваат технички пречки на кои се применуваат членовите 34 и 36 од ДФЕУ, дури и ако тие правила се применуваат за сите производи без разлика.
Принципот на меѓусебно признавање е воспоставен во судската практика на Судот. Во пресудата за случајот/предметот Cassis de Dijon81, Судот утврдил дека во отсуство на хармонизација, националните правила кои ги утврдуваат барањата (како што се оние кои се однесуваат на ознаката, формата, големината, тежината, составот, презентацијата, етикетирањето, пакувањето) кои треба да ги исполнуваат стоките што доаѓаат од други земји-членки каде што тие се законски произведени и пласирани на пазарот, претставуваат пречки за слободно движење на стоки и претставуваат мерки со еквивалентно дејство , кои пак се забранети со членот 34 од ДФЕУ.
Според принципот на взаемно признавање, ако компанијата законски продава производ во една земја-членка, во согласност со важечките национални технички правила на таа земја-членка, тој треба да може да го продаде и во други земји-членки без да мора да го приспособи на националните правила на земјата-членка увозник.
Оттука, во принцип, земјите-членки на дестинација не можат да го ограничат или оневозможат пласирањето на пазарот на стоки кои не се предмет на хармонизација на ЕУ и кои се законски пласирани во друга земја-членка, дури и ако се произведени според технички правила и правила за квалитет кои се различни од оние кои мора да ги исполнуваат домашните производи. Истото важи и ако не постојат технички правила применливи за тој производ во земјата-членка на потекло.
Сепак, принципот не е апсолутен: ограничувањето може да се оправда со цел од јавен интерес.
Следствено, на меѓусебното признавање не треба да се гледа како на пониски стандарди за здравје, животна средина или безбедност, или како ограничување на можностите за надзор на пазарот на националните власти, туку како внимателна рамнотежа помеѓу слободното движење на стоки и целите од јавен интерес. Земјите-членки мора да се придржуваат до принципот само ако легитимните јавни интереси опфатени со нивното применливо национално техничко правило се соодветно заштитени.
Исклучоците од слободното движење на стоки треба потесно да се толкуваат82. Бариерите се оправдани само доколку националните мерки се неопходни за да се задоволат задолжителните барања или некој од интересите наведени во член 36 од ДФЕУ и се пропорционални на легитимната цел. Ова е добро сумирано во неодамнешната пресуда на Судот, која се однесува на одбивањето да се препознаат одредени белези, како што следува:
“Пречки за слободното движење на стоки што резултираат, во отсуство на хармонизација на националните законодавства, од примената од страна на една земја-членка за стоки кои доаѓаат од други земји-членки, во кои тие се законски произведени и продавани, на правила кои се однесуваат на условите на кои тие стоки мора да се усогласат, дури и ако тие правила се применуваат без разлика за сите производи, затоа претставуваат мерки со еквивалентно дејство/ефект. Тие се забранети со член 34 од ДФЕУ, освен ако нивната примена може да се оправда со цел од јавен интерес што може да има приоритет над слободното движење на стоките.”83
Во истиот случај, Судот, исто така, забележал дека принципот на взаемно признавање не може да се применува на трговијата во ЕУ за стоки со потекло од трети земји и каде се наоѓаат во слободен промет, а пред да бидат извезени во земја-членка различна од онаа во која тие се во слободен промет, доколку законски не се продаваат на територијата на една земја-членка84.
Така, накратко, можни се исклучоци од принципот на взаемно признавање што се применува во нехармонизираната област:
Општото правило е дека производите кои законски се продаваат во друга земја-членка го уживаат правото на слободно движење и;
Општото правило не се применува доколку земјата-членка на дестинација може да докаже дека е од суштинско значење да се наметнат сопствени технички правила на односните производи врз основа на причините наведени во член 36 од ДФЕУ или во задолжителните барања развиени во судската практика на Судот, под услов да се почитува принципот на пропорционалност.
Новата Регулатива (ЕУ) 2019/515 за взаемно признавање на стоки кои законски се продаваат во друга земја-членка85 се применува од 19 април 2020 година. Ја заменува Регулативата (ЕЗ) бр. 764/2008 со која се утврдуваат процедурите кои се однесуваат на примената на одредени национални технички правила за производите кои законски се продаваат во друга земја-членка и ја укинува одлуката бр. 3052/95/ЕЗ86.
4ВИДОВИ МЕРКИ
Мерките со еквивалентен ефект според членот 34 од ДФЕУ имаат различни форми и облици. Понекогаш тие се многу директни мерки кои конкретно го таргетираат увозот или дозволуваат преференцијален третман на домашните стоки, а понекогаш се неочекуван несакан ефект на одлуките на општата политика. Во изминатите децении, одредени видови мерки постојано се појавуваа во постапките за прекршување во судската практика и практичната примена на членовите 34-36 од ДФЕУ. Голем број од нив се опишани подолу.
4.1Националните одредби поврзани со актот на увоз (дозволи за увоз, инспекции и контроли)
Националните мерки кои директно се однесуваат на чинот на увоз на производи од други земји-членки може да го направат увозот потежок и затоа редовно се сметаат за мерки со еквивалентен ефект на квантитативните ограничувања спротивно на член 34 од ДФЕУ. Обврската за добивање дозвола за увоз пред увоз на стоки е јасен пример во овој поглед. Бидејќи формалните процеси од овој вид може да предизвикаат одложувања, дури и кога лиценците се доделуваат автоматски, и засегнатата земја-членка не тврди дека го задржува правото да ја одбие лиценцата, таквата обврска може да го прекрши членот 34 од ДФЕУ87.
Инспекциите и контролите, како што се ветеринарни, санитарни, фитосанитарни и други контроли, вклучително и царински проверки при увоз (и извоз), се сметаат за мерки со еквивалентно дејство во смисла на членовите 34 и 35, соодветно.88. Ваквите инспекции веројатно ќе го отежнат или поскапат увозот или извозот, како резултат на доцнењата кои се поврзани со инспекциската постапка и дополнителните транспортни трошоци што може да се појават кај трговецот.
Воспоставувањето на внатрешниот пазар на 1 јануари 1993 година во суштина ги елиминираше повторливите гранични контроли за пренос на стоки. Оттогаш, земјите-членки не смеат да спроведуваат контроли на нивните граници освен ако не се дел од општ контролен систем што се одвива во сличен обем во внатрешноста на националната територија и/или освен ако тие не се вршат како теренски проверки. Меѓутоа, без разлика каде се спроведуваат таквите контроли, доколку тие претставуваат систематска проверка на увезените производи, тие сè уште се сметаат за мерки со еквивалентен ефект89. Тие може да се оправдаат само по исклучок, доколку се исполнети строги услови90.
4.2Обврска да се назначи претставник или да се обезбедат капацитети за складирање во земјата-членка увозник
Судот утврди дека обврската увозникот да има деловно место во земјата-членка на дестинација на стоки е директно во спротивност со членовите за слободно движење на стоки на внатрешниот пазар. Судот оцени дека со тоа што ги принудува претпријатијата основани во други земји-членки да направат трошоци за ангажирање на претставник во земјата-членка на увоз, оваа обврска го отежнува, ако не и оневозможува одредени претпријатија, а особено за малите или средните бизниси, да влезат на пазарот на таа земја-членка91. Обврската да се назначи претставник или застапник или да се формира секундарно тело, канцеларија или складиште во земјата-членка увозник, генерално, е исто така спротивна на членот 34 од ДФЕУ.
Некои земји-членки се обидоа да ги оправдаат таквите барања тврдејќи дека тие се неопходни за да се обезбеди соодветно спроведување на националните одредби за заштита на јавниот интерес, вклучувајќи ја и кривичната одговорност во некои случаи. Судот го отфрли овој аргумент. Тој одлучи дека иако секоја земја-членка има право да преземе соодветни мерки на нејзината територија со цел да обезбеди заштита на јавните политики, таквите мерки се оправдани само доколку се исполнети одредени услови. Мора да се утврди дека таквите мерки се неопходни за да се исполнат легитимните цели за општ интерес и дека истото не може да се постигне со средства кои ставаат помало ограничување на слободното движење на стоки92. Судот одлучи дека “[иако] кривичните казни може да имаат застрашувачки ефект во однос на однесувањето што тие го санкционираат, тој ефект не е загарантиран и, во секој случај, не се зајакнува... само со присуство на лице кое може законски да го застапува производителот на националната територија “93. Така, од гледна точка на целите од јавен интерес, барањето да биде основан претставник на националната територија не обезбедува доволно дополнителни заштитни мерки за да се оправда исклучок од забраната содржана во членот 34 од ДФЕУ.
Националните барања што го регулираат складирањето или складирањето на увезената стока, исто така, може да претставуваат прекршување на членот 34 од ДФЕУ, доколку овие мерки влијаат на увезената стока на дискриминаторски начин во споредба со домашните производи. Ова би ги вклучило сите правила кои забрануваат, ограничуваат или бараат складирање само на увезена стока. Судот сметаше дека националната мерка со која се бара увозните жестоки пијалаци на база на вино да се чуваат најмалку шест месеци за да се квалификуваат за одредени ознаки за квалитет претставува мерка со еквивалентно дејство/ефект на квантитативно ограничување94.
Слични пречки за трговијата со стоки може да се создадат со какви било национални правила кои целосно или делумно ја ограничуваат употребата на капацитетите за складирање само за домашни производи, или го прават складирањето на увезените производи предмет на услови кои се различни од оние што се бараат за домашните производи и кои е потешко да се задоволат. Следствено, националната мерка што го поттикнува складирањето на домашно произведени производи може да создаде пречки за слободното движење на стоки според членот 34 од ДФЕУ.
4.3 Националните забрани за одредени производи/супстанции
Забраната за пласирање на одреден производ или супстанција е најрестриктивната мерка што една земја-членка може да ја донесе од перспектива на слободното движење на стоки. Поголемиот дел од националните забрани се насочени кон стоки како прехранбени производи, како што се витамини и други додатоци во исхраната95 и хемиски супстанции96.
Оправдувањата на кои најчесто се повикуваат земјите-членки за овие строги мерки се заштитата на здравјето и животот на луѓето, животните и растенијата во рамките на членот 36 од ДФЕУ, и задолжителните барања развиени во судската пракса на Судот, како што е заштитата на животната средина. Овие оправдувачки основи често се комбинираат. Земја-членка која воведува национална забрана за производ/супстанција мора да докаже дека мерката е неопходна и, каде што е соодветно, дека пласирањето на одредените производи претставува сериозен ризик за, на пример, јавното здравје и дека тие правила се во согласност со принципот на пропорционалност97. Ова вклучува обезбедување на сите релевантни докази, како што се технички, научни, статистички или нутриционистички податоци98. Во Humanplasma, целта на ограничувањето беше да се обезбеди квалитетот и безбедноста на крвта и крвните компоненти, но Судот сметаше дека оваа мерка го надминува она што е неопходно99.
Згора на тоа, земјата-членка го носи товарот да докаже дека наведената цел не може да се постигне со какви било други средства кои имаат помалку рестриктивен ефект врз трговијата внатре во ЕУ100. На пример, во врска со француската забрана за додавање на пијалоци на кофеин над одредена граница, Судот одлучи дека “соодветното означување, информирање на потрошувачите за природата, состојките и карактеристиките на збогатените производи, може да им овозможи на потрошувачите кои ризикуваат прекумерно потрошувачката на хранлива состојка додадена на тие производи за сами да одлучат дали да ги користат”101. Оттука, Судот утврди дека забраната за додавање на кофеин над одредена граница не е најмалку рестриктивната мерка која им стои на располагање на националните авторитети и затоа не е неопходна за да се постигне целта за заштита на потрошувачите.
Предметот Danish vitamins102 се однесуваше на данската административна практика за забрана на збогатување на прехранбени производи со витамини и минерали доколку не може да се покаже дека таквото збогатување ја задоволува потребата на населението на Данска. Судот првично се согласи дека самата Данска треба да одлучи за планираното ниво на заштита на здравјето и животот на луѓето, имајќи ја предвид применливоста на принципот на пропорционалност. Судот, сепак, забележа дека властите на Данска го имаат товарот на докажување “да покажат во секој случај, во рамките на националните нутриционистички навики и во рамките на резултатите од меѓународните научни истражувања, дека нивните правила се неопходни за да се обезбеди ефикасна заштита на интересите наведени“ и “дека пласирањето на предметните производи претставува реален ризик за јавното здравје”103. На крајот, Судот заклучи дека мерката не е оправдана врз основа на “реален ризик за јавното здравје“, што би барало детална проценка , на основа на случај по случај, на ефектите од додавањето минерали и витамини во прехранбените производи104.
Генерално, Судот презеде рестриктивен пристап кон мерките од овој вид. Меѓутоа, во областите каде што нема научна сигурност за влијанието на одреден производ или супстанција врз јавното здравје или животната средина, на пример, се покажа потешко за Судот да ги отфрли таквите забрани105. Во овие случаи, таканаречениот принцип на претпазливост, исто така, игра важна улога во целокупната оценка на случајот од страна на Судот106.
Може да се појават и ситуации во случаите кои се однесуваат на заштитата на јавното здравје кога земјите-членки не забрануваат целосно додавање на производ или супстанција одобрени во друга земја-членка, туку едноставно бараат претходно одобрение за негово додавање. Во овие случаи, ќе се смета дека земјите-членки ги почитуваат своите обврски според правото на ЕУ само доколку таквите постапки се достапни и можат да се завршат во разумна временска рамка и ако забраната на производот може да се оспори пред националните судови. Оваа постапка мора да биде изрично предвидена во мерка за општа примена која е обврзувачка за националните власти на земјата-членка. Карактеристиките на оваа “поедноставена постапка“ беа утврдени од страна на Судот во случајот C-344/90107.
4.4Мерки во врска со цените
Иако Договорот не содржи конкретни одредби во однос на националните регулативи за контрола на цените, Судот во неколку наврати го примени членот 34 од ДФЕУ на националните акти за контрола на цените.
Ваквите прописи опфаќаат голем број мерки: минимални и максимални цени, замрзнување на цените, минимални и максимални профитни маржи и одржување на препродажната цена.
Минимални цени: минималната цена фиксирана на одреден износ, иако применлива без разлика, и за домашните и увезените производи, може да го ограничи увозот со тоа што ќе спречи нивната пониска цена да се одрази во продажната цена на мало. Ова ги попречува увозниците да ја искористат својата конкурентска предност и затоа е мерка со еквивалентно дејство во рамките на членот 34 ДФЕУ, бидејќи потрошувачот не може да ја искористи оваа цена108. Сепак, минималните цени може да се регулираат на ниво на ЕУ, како на пример, со националното законодавство кое поставува минимални цени за тутунот, што треба да се земе предвид од аспект на Директивата 2011/64/ЕУ на Советот од 21 јуни 2011 година за структурата и стапките на акцизата која се применува на произведениот тутун109.
Во случајот/предметот C-221/15 Colruyt, кој се однесуваше на цените на тутунските производи во Белгија, Судот одлучи дека националното законодавство со кое им забранува на трговците на мало да продаваат тутунски производи по единечна цена пониска од цената наведена од производителот или увозникот ставена на производот, доколку таа цена беше слободно одредена од вториот, не е исклучена според член 34 од ДФЕУ110. Овде, Судот утврди дека минималната цена на тутунските производи претставува одреден продажен аранжман кој се однесува на сите релевантни трговци кои работат на националната територија и кој не го попречува пристапот до белгискиот пазар на тутунски производи од друга земја-членка повеќе отколку што го попречува пристапот на домашните тутунски производи.
Во предметот Scotch Whisky Association, Судот разгледа дали шкотската влада го прекршила членот 34 од ДФЕУ со наметнување минимални цени по единица алкохол. Мерките беа наменети за елиминирање на алкохолот со многу ниска цена од пазарот и оправдувањето беше јавното здравје. Судот утврди дека фактот што националното законодавство “спречи пониската цена на увезените производи да се одрази во продажната цена на потрошувачот“ претставува мерка со еквивалентен ефект111.
Максимални цени: Пред предметот Keck, Судот сметаше дека иако максималната цена што се применува подеднакво како за домашните производи така и за увезените производи сама по себе не претставува мерка со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување, таа може да има таков ефект доколку е фиксирана на ниво што ја прави продажбата на увезениот производ или невозможна или потешка од онаа на неговиот домашен колега. Таквата мерка може да ја отстрани секоја конкурентска предност на увезената стока и/или, ако максималната цена е поставена премногу ниско, може да не ги земе предвид трошоците за транспорт кои одат на товар на увозникот112.
Замрзнување на цените: Слично на ова, пред пресудата за случајот Keck (види Дел 3.4.2.2.), Судот во својата рана судска пракса сметаше дека замрзнувањата на цените што се применуваат подеднакво за националните производи и за увезените производи, самo по себе не претставува мерка со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување. Сепак, оваа мерка може да произведат таков ефект, де факто, доколку цените се фиксираат на такво ниво што пласирањето на увезените производи станува или невозможно или потешко од пласирањето на домашните производи.113. Ова ќе биде случај ако увозниците може да ги пласираат увозните производи само со загуба.
Минимални и максимални профитни маржи: Тоа се маржи кои се поставени на одреден износ наместо како процент од цената на чинење. Според судската практика на Судот на ЕУ пред случајот/предметот Keck, тие не мора да претставуваат мерка со еквивалентен ефект во смисла на членот 34 од ДФЕУ. Истото би се однесувало на фиксната малопродажна маржа, која е процент од малопродажната цена слободно определена од производителот, барем кога обезбедува соодветна награда за трговецот на мало. Меѓутоа, максималната профитна маржа која е фиксирана на единствен износ, применлива и за домашните производи и за увезените производи, но која не ги вклучува и трошоците за увоз е опфатена со членот 34 од ДФЕУ114.
Од пресудата за случајот/предметот Keck, се чини дека Судот често сметал дека националните прописи за контрола на цените влегуваат во концептот на “аранжмани за продажба”115. Во овој поглед, може да се смета дека тие се надвор од опсегот на членот 34 од ДФЕУ доколку се исполнети одредени услови. Фактот дека “контролата на цените“ може да претставува “аранжман за продажба“ се потврдува во случајот Belgaprom, каде што белгиското законодавство кое забранува продажба со загуба и продажба што дава само многу ниска профитна маржа се сметаше дека не е надвор од опсегот на членот 34 од ДФЕУ116.
Меѓутоа, во поновиот случај/предмет LIBRO, Судот првично го класифицираше правилото со кое им забранува на увозниците на книги на германски јазик да одредуваат цена пониска од малопродажната цена фиксирана/препорачана од издавачот како одреден продажен аранжман како што е дефинирано во случајот Keck. Сепак, Судот заклучи дека правилото е всушност мерка со еквивалентен ефект, затоа што создава посебна регулатива која ги третира производите од другите земји-членки понеповолно117.
Во предметот Deutsche Parkinson Vereinigung, Судот го примени пристапот за пристап до пазарот при неговото испитување на системот за одредување /фиксирање на цени за продажба на медицински производи за човечка употреба од страна на аптеките кои се продаваат само на рецепт, без директно да се повика на случајот Keck во својата пресуда. По споредбата на влијанието на фиксирањето на цените во аптеките основани во Германија и во другите земји-членки, на крајот Судот откри дека овој систем е мерка со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување на увозот118. Утврдено е дека аптеките по пошта имаат ограничена можност да се натпреваруваат со традиционалните аптеки во однос на услугите, и затоа првенствено се натпреварувале врз основа на цените, и како резултат на тоа, биле повеќе погодени од фиксирањето/одредувањето на цените. Во својата оценка, Судот се повика на предметот DocMoris, во врска со германското законодавство кое забранува продажба на медицински производи надвор од аптеките, а со тоа и преку интернет, со што го примени случајот Keck во неговото образложение119.
Како што е наведено погоре, во предметот Scotch Whisky Association, Судот заклучил дека минималната цена претставува мерка со еквивалентен ефект врз основа на тестот за пристап до пазарот, без експресно да се повикува на предметот Keck. Тој образложи дека “спорното законодавство... спречува пониската цена на чинење на увезените производи да се рефлектира во продажната цена на потрошувачот, и само по себе, тоа законодавство е позиција да го попречи пристапот120.
4.5 Постапки за овластување
Националните системи кои го подложуваат прометот на стоки на претходно одобрение го ограничуваат пристапот до пазарот на земјата-членка увозник и затоа се сметаат дека создаваат мерка со ефект еквивалентен на квантитативно ограничување во смисла на член 34 од ДФЕУ121. Судот на правдата постави голем број услови за да може таквото претходно овластување да се смета за оправдано122:
Мора да се заснова на објективни, недискриминаторски критериуми кои им се однапред познати на засегнатите претпријатија, на таков начин што ќе го ограничи користењето на дискрецијата на националните власти, за да не се користи произволно;
Суштински не треба да ги дуплира контролите што веќе се спроведени во контекст на други процедури, било во истата или во друга земја-членка;
Постапката за претходно овластување ќе биде неопходна само кога последователната контрола би се сметала за премногу доцна за да биде вистински ефективна и да и овозможи да ја постигне целта;
Постапката не треба, поради нејзиното времетраење или непропорционалните трошоци што ги носи, да биде таква што ги одвраќа засегнатите оператори од спроведувањето на нивниот бизнис план;
Постапката не може да бара технички анализи кога тие се веќе спроведени во друга земја-членка и тие резултати се достапни123.
4.5.1Одобрување на тип
Барањата за одобрување на тип ги предефинираат регулаторните, техничките и безбедносните услови што треба да ги исполни производот. Соодветно, одобрението на типот не е ограничено на одредена индустрија, бидејќи таквите барања постојат за различни производи како опрема за поморска пловидба, мобилни телефони, патнички автомобили и медицинска опрема.
Општо земено, потребно е одобрение на тип пред производот да се пласира на пазарот. Усогласеноста со барањата за одобрување на тип често се означува со ознака на производот. Ознаката CE, на пример, ја потврдува усогласеноста со таквите барања или со самодекларација на производителот или со сертификација од трета страна.
Додека заедничките барања за одобрение на тип ширум ЕУ вообичаено го олеснуваат пласирањето на производите на внатрешниот пазар, националното одобрување на тип во неусогласените области може да создаде бариери за трговијата со стоки. Покрај тоа, различните национални стандарди за производи им отежнуваат на производителите да продаваат ист производ во различни земји-членки и може да доведе до повисоки трошоци за усогласеност. Поради тоа, обврските за кои е потребно одобрение на национално ниво пред да се пласираат производите на пазарот треба да се гледаат како мерки со еквивалентен ефект124.
Врз основа на здравствени или безбедносни оправдувања, земја-членка може да има право да бара производ кој веќе добил одобрение во друга земја-членка да помине нова процедура на испитување и одобрување. Меѓутоа, во такви случаи, земјата-членка увозник мора да ги земе предвид тестовите или контролите извршени во земјата-членка-извозник кои обезбедуваат еквивалентни гаранции или заштита125.
Во случајот/предметот Комисијата против Португалија126 на едно претпријатие му беше одбиено потребното овластување од страна на надзорното тело за поставување на увезени полиетиленски цевки, со образложение дека таквите цевки не биле одобрени од националното тело за тестирање. Сертификатите на претпријатието кои не беа признати беа издадени од италијански институт за тестирање. Судот одлучи дека властите, во овој случај оние на Португалија, се обврзани да ги земат предвид сертификатите издадени од телата за сертификација на друга земја-членка, особено ако тие тела се овластени од земјата-членка за таа цел. Доколку португалските власти немаа доволно информации за да ги потврдат предметните сертификати, тие можеа да го добијат тој материјал од властите на земјата-членка извозник. Потребен е проактивен пристап од страна на националното тело до кое се поднесува барање за одобрување или признавање на производ.
4.5.2Регистрација на автомобил
Генерално, според законодавството на ЕУ, постојат три различни чекори во процесот на добивање регистрација за моторно возило. Прво, техничките карактеристики на моторното возило мора да бидат одобрени, во повеќето случаи со одобрение за тип на ЕУ. Некои типови моторни возила, сепак, сè уште се предмет на национални процедури за одобрување. Второ, се спроведува вештачење на користени возила, чија цел е да се потврди дали конкретното моторно возило е во добра состојба на поправка во моментот на регистрација. Конечно, моторното возило се регистрира, со што се овластува негово воведување во патниот сообраќај, се идентификува засегнатото моторно возило и му се издава регистарски број.
Судот ја разгледал и ситуацијата со одбивањето да се регистрира возило кое има управувачка опрема, вклучително и положбата на воланот, на десната страна. Тој оценил во случаите C-61/12 и C-639/11 дека таквото законодавство претставува мерка со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување на увозот, затоашто нејзиниот ефект е да го попречи пристапот до пазарот на возила со управувачка опрема на право, кои се законски изградени и регистрирани во друга земја-членка. Судот изјави дека таквото барање не е неопходно за да се постигне целта на безбедност на патиштата127.
4.6 Ограничувања за рекламирање
Улогата на рекламирањето е од големо значење при влегување на пазар, особено за производите што законски се продаваат во друга земја-членка. Важната улога на рекламирањето во овозможување производ од една земја-членка да влезе на нов пазар во друга земја-членка е препознаена од Независните адвокати128 и Судот на правдата129. Целта и ефектот на рекламирањето е, меѓу другото, да ги убеди потрошувачите да ги сменат брендовите или да купат нови производи.
Пред предметот Keck (види Дел 3.4.2.2.), Судот често сметаше дека националните мерки со кои се наметнуваат ограничувања за рекламирање се опфатени со членот 34 од ДФЕУ. Еден таков случај беше Oosthoek, во врска со забраната за нудење или давање бесплатни подароци за целите на промоција на продажбата. Судот оцени дека “законодавството што ограничува или забранува одредени форми на рекламирање и одредени средства за промоција на продажбата може, иако не влијае директно на увозот, да биде такво што ќе го ограничи нивниот обем бидејќи влијае на можностите за маркетинг на увезените производи.”130 Меѓутоа, од Keck, Судот во некои аспекти се чини дека усвоил поинаков пристап (третирајќи ги ограничувањата за рекламирање како аранжмани за продажба). Без разлика, мерките во врска со рекламирањето кои се чини дека спаѓаат во категоријата продажни аранжмани се третираат како правила во врска со производите каде што се чини дека тие влијаат на условите што стоките мора да ги исполнуваат131.
Оттука, вообичаениот пристап што го следи Судот денес се чини дека е дека ограничувањата за рекламирање и промоција треба да се сметаат како аранжмани за продажба и, доколку не се дискриминаторски, да спаѓаат надвор од опсегот на членот 34 од ДФЕУ132 . Меѓутоа, ако односната мерка е дискриминаторска, таа е опфатена од членот 34 од ДФЕУ. Националните ограничувања за рекламирање кои ја прават продажбата на стоки од други земји-членки потешка од продажбата на домашни стоки, може да претставуваат мерка со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување. Судот на пример смета дека “апсолутна забрана за рекламирање на карактеристиките на производот”133 може да го попречи пристапот на пазарот на производи од другите земји-членки повеќе отколку што го попречува пристапот на домашните производи, затоа што потрошувачите се повеќе запознаени со домашните производи 134.
Како што се гледа погоре, Судот се чини дека го поврзува опсегот на ограничувањето со дискриминацијата. Со други зборови, доколку ограничувањето е целосно, се претпоставува дека тоа би можело да има поголемо влијание врз увезениот производ135 и, доколку е делумно, тоа би можело да влијае на домашните и увозните производи на ист начин136.
Сепак, треба да се нагласи дека Судот во случаите Dior137 и Gourmet138 укажа дека некои забрани за рекламирање можеби не мора да влијаат на увезените стоки посилно отколку на националните стоки.
4.7Технички прописи кои содржат барања за претставување на стоката (тежина, состав, презентација, етикетирање, форма, големина, пакување)
Барањата што треба да ги исполнуваат увезените производи во однос на обликот, големината, составот на тежината, презентацијата, идентификацијата или поставувањето може да ги принудат производителите и увозниците да ги приспособат предметните производи на правилата што се во сила во земјата-членка во која се продаваат, за пример со промена на етикетирањето на увезените производи139. Во својата пресуда во предметот C-27/80 Fietje140 Судот на правдата одлучи дека проширувањето од страна на земја-членка на одредба со која се забранува продажба на одредени алкохолни пијалоци под опис различен од оној пропишан со националното законодавство на пијалоци увезени од други земји-членки, со што е неопходно да се промени етикетата под кој увезениот пијалок законски се продава во земјата-членка извозник, треба да се смета за мерка со ефект еквивалентен на квантитативно ограничување, што е забрането со членот 34 од ДФЕУ.
Со оглед на тоа што барањата за презентација на стоката се директно поврзани со самиот производ, тие не се сметаат за аранжмани за продажба. Наместо тоа, тие се сметаат за мерки со еквивалентен ефект во рамките на членот 34 ДФЕУ141.
Следниве мерки, на пример, се сметаат за спротивни на членот 34 од ДФЕУ:
Строго барање да се става ознака CE на нехармонизирани градежни производи 142;
Услов маргаринот да се продава во пакување во форма на коцка за да се разликува од путерот143;
Забрана од земја-членка за пласирање на производи направени од благородни метали без потребните (официјални национални) белези144;
Забрана за пласирање на видеа и ДВД-а што се продаваат преку нарачки по пошта и онлајн продажба , а кои не носат ознака за старосна граница што одговара на одлуката за класификација донесена од повисока регионална власт или национално тело за саморегулација145.
4.8Индикации за потекло, ознаки за квалитет, поттикнување за купување национални/домашни производи
Националните правила кои бараат наведување на потеклото на производот на самиот производ или неговото етикетирање претставуваат мерка со еквивалентен ефект спротивна на членот 34 од ДФЕУ.
Судот одлучи дека националните правила за задолжителното наведување на потеклото може да ги поттикнат потрошувачите да купуваат национални производи на штета на еквивалентни производи со потекло од други земји-членки146. Ваквите правила, според Судот, го отежнуват пласирањето на слични стоки произведени во други земји-членки и доведуваат до забавување на меѓусебната економска соработка во Европската унија со оневозможување на продажбата на стоки произведени како резултат на поделба на трудот меѓу земјите-членки147. Судот, исто така, посочи дека би можело да биде во интерес на економскиот оператор самиот да го наведе потеклото на неговите производи, без да биде принуден на тоа. Во овој случај, потрошувачите може да бидат заштитени од лажни или погрешни индикации за потекло кои би можеле да произлезат со потпирање на постоечките правила кои забрануваат такво однесување148.
Судот исто така одлучи дека шемите за квалитет утврдени во националното законодавство и поврзани со потеклото на производот може да имаат сличен ефект. Дури и ако таквата одредена шема за квалитет е доброволна, таа не престанува да биде мерка со еквивалентен ефект, ако употребата на таа ознака го промовира или е веројатно да го промовира пласирањето на предметниот производ во споредба со производите кои немаат корист од неговата употреба149.
Судот одлучи дека земјите-членки се овластени да утврдуваат шеми за квалитет за земјоделските производи што се продаваат на нивната територија и дека може да користат ознаки за квалитет под улов да се усогласени со таквите шеми. Меѓутоа, таквите шеми и ознаки не може да се поврзуваат со барање процесот на производство за предметните производи да се спроведува во земјата, туку треба да зависат единствено од постоење на внатрешните објективни карактеристики кои на производите им даваат квалитет што го бара законот.150. Според тоа, таквата шема мора да биде достапна за секој производител во Унијата или кој било друг потенцијален оператор во Унијата чии производи ги исполнуваат барањата. Секое барање што го попречува пристапот до оваа шема за производи од други земји-членки треба да се избегнува, бидејќи во спротивно ќе се смета за одговорна дека олеснува пласирање на производи од домашно потекло на штета на увезените производи151.
Судот ги прифати шемите за квалитет утврдени во националното законодавство кога тие дозволуваат увоз на производи од други земји-членки под ознаките што ги носат, дури и ако тие се слични, споредливи или идентични со ознаките предвидени во националното законодавство152.
Промотивните кампањи што ги водат властите на земјите-членки и кои вклучуваат означување за квалитет или/или потекло подеднакво претставува мерка со еквивалентен ефект според членот 34 од ДФЕУ. Најпознатиот случај на такво поттикнување за купување национални производи беше случајот Buy Irish153, која вклучуваше голема кампања за поттикнување на купување на национални стоки. Судот, исто така, одлучи дека шемата формирана од властите со цел да се промовира дистрибуцијата на некои производи направени во одредена земја или регион, исто така може да ги поттикне потрошувачите да купуваат такви производи на штета на увезените производи 154.
4.9Ограничувања за продажба на далечина (продажба на интернет, нарачка по пошта, итн.)
Со напредокот на информациските и комуникациските технологии, се повеќе се тргува со стоки на внатрешниот пазар преку интернет. Така, зголемен е бројот на случаи поврзани со интернет трансакции кои вклучуваат трансфер на стоки од една земја-членка во друга, поднесени пред Судот на правдата.
Прашања беа упатени до Судот во случајот DocMoris155 кои произлегоа од националните постапки во однос на интернет-продажбата на медицински производи за човечка употреба во земја-членка различна од онаа во која е основан DocMorris. Во тоа време германскиот закон забрануваше продажба преку поштенска нарачка на лекови за кои беше дозволено да се продаваат само во аптеки.
Првото прашање упатено од националниот суд беше дали постои повреда на членот 34 од ДФЕУ во случај овластените медицински производи, чија продажба е дозволена само во аптеките во односната земја-членка, не смеат да се увезуваат комерцијално преку поштенска нарачка од аптеки одобрени во други земји-членки како одговор на индивидуална нарачка преку интернет.
Судот започна со третирање на ова национално ограничување како аранжман за продажба, со што може да се прекршува членот 34 доколку е дискриминаторски. Прво, по линијата на случајот De Agostini (во врска со важноста на рекламата за продажбата на предметниот производ)156, Судот ја нагласи важноста на интернетот за продажба на производи. Потоа Судот објасни како таквата целосна забрана е повеќе пречка за аптеките надвор од Германија отколку за аптеките во неа. Оттука, мерката е во спротивност со членот 34 од ДФЕУ.
Поконкретно, Судот сметаше дека за аптеките кои не се основани во Германија, интернетот обезбедува позначаен начин да се добие “директен пристап“ до германскиот пазар157. Судот објасни дека забраната која има поголемо влијание врз аптеките основани надвор од Германија може да го попречи пристапот до пазарот за производи од други земји-членки повеќе отколку што го попречува пристапот за домашни производи.
Во случајот/предметот Ker-Optika158,што се однесуваше на националното законодавство со кое се одобрува продажба на контактни леќи исклучиво во продавници за медицински производи, Судот потврди дека со забраната за продажба преку Интернет, националната мерка ја прекршила Директивата 2000/31159 и членовите 34-36 од ДФЕУ за забрана за последователно доставување на контакт леќи за клиентите.
Поновата пресуда за предметот Visnapuu е поврзана со финскиот закон за алкохол, според кој продавач со седиште во друга земја-членка мора да поседува лиценца за продажба на мало за да увезува алкохолни пијалоци со цел да ги продава овие пијалоци на мало на потрошувачи кои живеат во Финска. Судот одлучи дека барањето да се поседува дозвола за продажба на мало за да се увезат алкохолни пијалоци ги спречува трговците со седиште во други земји-членки слободно да увезуваат алкохолни пијалоци во Финска, и на тој начин претставува мерка со еквивалентен ефект на квантитативно ограничување на увозот во смисла од членот 34 од ДФЕУ. Сепак, тој исто така смета дека членовите 34 од ДФЕУ и 36 од ДФЕУ не го исклучуваат таквото законодавство, под услов тоа да е соодветно за обезбедување на постигнување на целта за заштита на здравјето и јавната политика160.
4.10Обврски за депозит
Системите за депозит и враќање, особено во секторот за пијалоци, предизвикаа дискусии во врска со законодавството за животна средина и правилата на внатрешниот пазар во изминатите децении. За операторите ангажирани во неколку земји-членки, ваквите системи често ја отежнуваат продажбата на ист производ во исто пакување во различни земји-членки. Наместо тоа, од производителите и увозниците се бара да ја приспособат амбалажата на потребите на секоја поединечна земја-членка, што обично води до дополнителни трошоци. Ефектот на таквите системи, т.е. поделбата на пазарите, често е во спротивност со идејата за вистински внатрешен пазар. Затоа, националните барања во оваа смисла може да се сметаат како бариера за трговијата според членот 34 од ДФЕУ. Без разлика, шемите за депозити може да се оправдаат со причини поврзани со заштитата на животната средина.
Во две пресуди во врска со германскиот систем за задолжителен депозит за пакување пијалоци што не може да се употребуваат повтпрно од раните 2000-ти, Судот потврди дека според законот на ЕУ, земјите-членки имаат право да избираат помеѓу систем за депозит и враќање, глобален систем за наплата на пакување или комбинација од двата системи161.
Денес, шемите за депозит се делумно покриени со законодавството за хармонизација, т.е. Директивата 94/62/ЕЗ од 20 декември 1994 година за пакување и отпад од пакување162. Сепак, од 2020 година, не постои шема за депозити на ниво на Унијата. Кога националната одредба е надвор од опсегот на релевантните директиви, треба да се процени нејзината компатибилност со членовите 34-36 ДФЕУ.
4.11Надомест и паралелен увоз
Надомест: правото на ЕУ не го намалува мандатот на земјите-членки да ги организираат своите системи за социјално осигурување163; Во отсуство на хармонизација на ниво на ЕУ, законите на секоја земја-членка ги одредуваат околностите во кои се доделуваат бенефиции за социјално осигурување. Сепак, тие закони може да влијаат на можностите за маркетинг и за возврат може да влијаат на обемот на увоз. Оттука произлегува дека националната одлука за надомест на фармацевтски производи може да има негативно влијание врз нивниот увоз.
Понатаму, од пресудата за случајот/предметот Duphar произлегува дека одредбите од националното законодавство што го регулираат надоместокот за медицински помагала во рамките на националната шема за здравствена заштита може да бидат компатибилни со членот 34 од ДФЕУ, доколку се исполнети одредени услови. Определувањето на производите кои се предмет на надомест и оние кои се исклучени не смее да вклучува дискриминација во однос на потеклото на производите и мора да се врши врз основа на објективни и проверливи критериуми. Понатаму, треба да биде можно да се измени списокот на производи со рефундирање секогаш кога тоа го бара усогласеноста со наведените критериуми. “Објективните и проверливи критериуми“ наведени од Судот може да се однесуваат на постоење на пазарот на други, поевтини производи кои имаат ист терапевтски ефект, на фактот дека предметните артикли слободно се продаваат без потреба од лекарски рецепт, или фактот дека производите се исклучени од надоместок поради причини од фармако-терапевтска природа оправдани со заштита на јавното здравје.
Процедуралните правила за утврдување на националните одлуки за надомест беа специфицирани со Директивата 89/105/ЕЗ која се однесува на транспарентност на мерките со кои се регулираат цените на лековите за човечка употреба и нивното вклучување во рамките на националните системи за здравствено осигурување164.
Во предметот Decker165, Судот утврди дека националните правила според кои надоместокот на трошоците за медицински производи е предмет на претходно одобрение од надлежна институција на земја-членка кога производите се купени во друга земја-членка, претставуваат ограничување на слободното движење на стоките во смисла на членот 34 од ДФЕУ. Во овој случај, бидејќи овие мерки ги охрабруваат осигурените лица да ги купат тие производи во нивната матична земја-членка наместо во друга земја-членка, земјата-членка е одговорна за ограничување на увозот на производи од други земји-членки.
Паралелен увоз: Паралелната трговија со производи е законска форма на трговија на внатрешниот пазар. Тој е “паралелен“ во смисла дека вклучува производи што се со ист опис, но од различна серија, па се до производи што се продаваат преку дистрибутивните мрежи на производителите или оригиналните добавувачи, но се одвива надвор (често покрај) тие мрежи. Паралелната трговија доаѓа како резултат на дивергенција на цените на фармацевтските производи166 или пестицидите167, на пр. кога земјите-членки ја одредуваат или на друг начин ја контролираат цената на производите што се продаваат на нивните соодветни пазари. Паралелната трговија во принцип создава здрава конкуренција и намалувања на цените за потрошувачите и е директна последица на развојот на внатрешниот пазар, кој го гарантира слободното движење на стоките и ја спречува поделбата на националните пазари168.
Иако безбедноста и основната продажба на медицинските производи се регулирани со законодавството на ЕУ, принципите околу законитоста на паралелната трговија со овие производи произлегоа од пресудите на Судот засновани на одредбите од Договорот за слободно движење на стоки169.
Не може да се бара од паралелните увозници да ги задоволуваат истите барања како оние што се применуваат на економските оператори кои првпат аплицираат за одобрение за ставање во промет, под услов да не се наруши заштитата на здравјето на луѓето 170. Кога информациите неопходни за целите на заштитата на јавното здравје се веќе достапни на надлежните органи на земјата-членка на дестинација како резултат на првото пласирање на производот во оваа земја-членка, паралелно увозниот производ е предмет на дозвола/одобрение доделена на основа на пропорционално “поедноставена“ постапка (во споредба со постапката за одобрување за ставање во промет), доколку:
На увезениот производ му е дадено одобрение за ставање во промет во земјата-членка на потекло, и без оглед на истекувањето на тоа одобрение за ставање во промет, особено кога референтното одобрение истекува од други причини а не заради заштитата на јавното здравје, т.е. единствено врз основа на желбата на носителот на референтното овластување171, и;
Увезениот производ е суштински сличен на производ кој веќе добил одобрение за ставање во промет во земјата-членка на дестинација, што значи дека двата производи не мора да бидат идентични во сите елементи, но тие треба да се барем произведени според истата формулација, со користење на истата активна состојка и тие исто така ги имаат истите терапевтски ефекти172. Така, одбивањето да се издаде одобрение за ставање во промет не може да се оправда врз основа на заштита на јавното здравје ако тоа одбивање се заснова само на фактот дека двата медицински производи немаат исто потекло173.
Дополнително, националните власти не можат да одбијат давање дозвола за паралелен увоз само врз основа на отсуство на документација поврзана со медицинскиот производ кој е предмет на паралелен увоз, доколку имаат достапни законски и административни средства за да ја добијат предметната документација174. Тие не можат да одбијат, во случај на ветеринарно-медицински производи, дозвола за паралелен увоз за оние кои сакаат да увезуваат за употреба во сопствената сточарска фарма175.
Покрај тоа, паралелната трговија треба да се разликува од ре-увозот. Во случај на фармацевтски производи, на пример, ова значи трансакции каде што медицинските производи се увезуваат во земја-членка во која се одобрени, а претходно биле добиени од аптека во друга земја-членка од веледрогерија во земјата-членка увозник. Во овој поглед, Судот одлучи дека производ произведен во земја-членка и кој се извезува, а потоа повторно се увезува во истата земја-членка, претставува увезен производ на ист начин како и производ произведен во друга земја-членка176. Сепак, Судот посочи дека овие наоди не се применуваат доколку се утврди дека односните производи биле извезени со единствена цел за ре-увоз со цел да се заобиколи законодавството кое се однесува на тој производ177.
4.12Обврска за употреба на националниот јазик
Јазичните барања наметнати во нехармонизираните области, исто така, може да претставуваат бариера за трговијата внатре во ЕУ во случај да резултираат со дополнително оптоварување на производите со потекло од други земји-членки. Оттука, тие може да бидат забранети според членот 34 од ДФЕУ кога производите што доаѓаат од други земји-членки треба да добијат различно означување, што резултира со дополнителни трошоци за пакување178. Во некои случаи, сепак може да биде неопходно да се користи национален јазик за да се осигура дека потрошувачите лесно ги разбираат информациите за предметниот производ179.
Во пресудата за предметот Yannick Geffroy180, Судот пресуди дека членот 34 од ДФЕУ “мора да се толкува како исклучување на националното правило [...] да бара употреба на специфичен јазик за етикетирање/означување на прехранбените производи, без да се дозволи можноста за користење на друг јазик лесно разбирлив за купувачите или со обезбедување дека купувачот е информиран со други средства“.
Кога станува збор за одредување на јазикот лесно разбирлив за потрошувачите, Судот наведе во предметот Piageme181 дека може да се земат предвид различни фактори како што се “можната сличност на зборовите на различни јазици, распространетото знаење меѓу засегнатото население за повеќе од еден јазик или постоењето на посебни околности како што се широка рекламна кампања или широка дистрибуција на производот, под услов да може да се утврди дека на потрошувачот му се даваат доволно информации“.
Од општиот принцип на пропорционалност произлегува дека земјите-членки можат да донесат национални мерки со кои се бара одредени информации во однос на домашните или увезените производи да бидат дадени на јазик што е лесно разбирлив за потрошувачот. Меѓутоа, националната мерка за која станува збор не смее да ја исклучи можноста за користење други средства за информирање на потрошувачите, како што се дизајни, симболи и пиктограми182. Конечно, мерката мора да биде ограничена на информациите што се задолжителни во засегнатата земја-членка и дека употреба на други средства освен преводот не би биле погодни за да им се обезбедат соодветни информации на потрошувачите.
4.13Ограничувања за увоз на стоки за лична употреба
Членот 34 од ДФЕУ не само што им дава право на компаниите да увезуваат стоки за комерцијални цели, туку и им дава право на поединците да увезуваат стоки за лична употреба како што е прикажано во Schumacher183. Ограничувањата во однос на увозот на стоки за лична употреба најмногу се однесуваат на производи кои се поврзани со потенцијални ризици по здравјето на луѓето, како што се алкохолот, тутунот и лековите. Во Schumacher, приватно лице нарачало медицински препарат, за своја лична употреба, од Франција. Меѓутоа, царинските органи во Германија, каде што престојувал поединецот, одбиле да одобрат царинење на предметниот производ.
Националниот суд праша дали законодавството кое забранува на приватно лице да увезува медицински препарат за лична употреба кој е овластен во земјата-членка на увоз, и кој е достапен таму без рецепт и е купен во аптека во друга земја-членка, е спротивно на членовите 34 и 36 од ДФЕУ. Судот оцени дека таквото законодавство претставува прекршување на членот 34 од ДФЕУ, што не може да се оправда врз основа на заштита на јавното здравје. Тој објасни дека купувањето на медицински препарати во аптека во друга земја-членка обезбедува гаранција за безбедност еднаква на онаа на домашната аптека.
Сепак, како што се гледа во предметот Escalier Bonnarel184, приватни лица кои увезуваат стоки за употреба на сопствен имот, исто така, може да подлежат на одредени обврски што се применуваат на увозниците за комерцијални цели. Во овој случај е покрената кривична постапка против две лица кои се обвинети дека поседувале и имале намера да користат пестициди наменети за земјоделска употреба и немале одобрение за ставање во промет. Обвинетиот изјави дека националните барања за овластување не може да се применат за земјоделците кои увезуваат производи за свои цели. Судот одлучи дека земјите-членки се обврзани да поднесат регулраат увоз на производи за заштита на растенијата на нивната територија со постапка на испитување, која може да има форма на “поедноставена“ постапка, чија цел е да се утврди дали за производот е потребно одобрение за ставање во промет или истиот треба да се третира како веќе овластен во земјата-членка на увоз185. Судот посочи дека горенаведените принципи се применуваат без оглед на целта на увозот.
5ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ
Вреди да се напомене дека земјоделските производи се во срцето на судските пресуди на внатрешниот пазар. Оваа точка се однесува на некои специфични прашања поврзани со овие производи. Нашата почетна точка може да се најде во членот 38(2) од ДФЕУ, кој вели дека, освен ако не е поинаку предвидено во членовите 39 до 44 од ДФЕУ, правилата утврдени за воспоставување на внатрешниот пазар ќе се применуваат на земјоделските производи (овие производи се дефинирани во првиот став од оваа одредба и се наведени во Анекс I на ДФЕУ).
Едно од прашањата кое беше предмет на неодамнешните пресуди на Судот се однесува на степенот до кој земјите-членки можат да донесуваат закони во области опфатени со заедничката организација на пазарот. Судот одлучи дека според заедничката земјоделска политика, надлежноста е поделена меѓу Европската унија и земјите-членки во согласност со членот 4(став2)(точка г) ДФЕУ. Земјите-членки имаат законодавни овластувања што им овозможуваат да ја остварат својата надлежност до степен до кој Европската унија не ја реализирала својата надлежност186.
Понатаму, според утврдената судска пракса, каде што постои регулатива за заедничка организација на пазарите во даден сектор, земјите-членки се обврзани да се воздржат од преземање било какви мерки кои би можеле да го поткопаат пазарот или создадат исклучоци. Правилата кои го попречуваат правилното функционирање на заедничката организација на пазарот се исто така некомпатибилни со таква заедничка организација, дури и ако предметното прашање не е целосно регулирано од заедничката организација на пазарот 187.
Што се однесува до поставувањето минимална цена по единица алкохол за малопродажба на вина, во отсуство на механизам за одредување цени, слободното формирање на продажните цени врз основа на фер конкуренција е компонента на Регулативата (ЕУ) бр. 1308/2013 година за воспоставување заедничка организација на пазарите на земјоделски стоки188 и претставува израз на принципот на слободно движење на стоки во услови на ефективна конкуренција189.
Сепак, воспоставувањето на заедничката организација на пазарот не ги спречува земјите-членки да применуваат национални правила наменети за постигнување на цел што се однесува на општиот интерес различен од оние опфатени со таа заедничката организација на пазарот, дури и ако тие правила веројатно ќе имаат влијание на функционирањето на заедничкиот пазар во секторот на кој се однесува190.
Во пресудата за предметот Scotch Whisky, Судот дојде до заклучок дека Регулативата (ЕУ) бр. 1308/2013 за воспоставување заедничката организација на пазарот на земјоделски производи мора да се толкува дека не исклучува национална мерка која наметнува минимална цена по единица алкохол за малопродажба на вина, под услов таа мерка да е всушност соодветно средство за обезбедување на целта за заштита на животот и здравјето на луѓето и дека, земајќи ги предвид целите на заедничката земјоделска политика и правилното функционирање на заедничка организација на земјоделските пазари, не оди подалеку од она што е неопходно за да се постигне таа цел за заштита на животот и здравјето на луѓето.
Во предметот C-2/18, Судот зазеде став дека со усвојувањето на Регулативата бр. 1308/2013, особено членот 148 од истата, Европската унија не ја искористила својата надлежност во областа на договорните односи меѓу страните во договорот за испорака на сурово млеко. Според тоа, таа регулатива не може да се толкува како да им забранува на земјите-членки, во принцип, да усвојат мерки во таа област191.
Судот, исто така, смета дека не може да се утврди, од упатувањата на одредени нечесни практики, дека целта на борбата против нечесните практики е опфатена со Регулативата бр. 1308/2013, особено затоа што таквите практики не се наведени како целина, ниту се регулирани ниту пак се идентификувани во таа регулативa192. Судот одлучи дека оваа оценка на пропорционалност мора да се изврши земајќи ги предвид, особено, целите на заедничката земјоделска политика и правилното функционирање на заедничката организација на пазарот, што бара тие цели да се одмерат наспроти целта што ја има националното законодавство, кое треба да се бори против нечесните комерцијални практики193.
Во овој предмет, Судот заклучи дека спорните правила не го надминуваат она што е неопходно за да се постигнат целите што ги имаат поставено. Сепак, останува на рефернтниот суд, кој е единствениот суд кој има директно знаење за спорот пред него, да утврди дали мерките донесени за борба против нечесните комерцијални практики преку зајакнување на преговарачката моќ на производителите на млеко кои не припаѓаат на призната организацијата на млеко-производители и, според тоа, да придонесе за одржлив развој на производството и да гарантира еднакви услови за производителите на млеко, преку ограничување на принципот на слобода за преговарање за цената, да не се оди подалеку од потребното194.
6ОГРАНИЧУВАЊА НА ИЗВОЗОТ (ЧЛЕН 35 ОД ДФЕУ)
Членот 35 од ДФЕУ вели “Квантитативните ограничувања на извозот и сите мерки со еквивалентен ефект ќе бидат забранети меѓу земјите-членки“.
6.1 Дефиниција за “извоз“
Во контекст на членот 35 од ДФЕУ, поимот “извоз“ се однесува на трговијата меѓу земјите-членки, т.е. извозот од една земја-членка во друга. Тоа не се однесува на извозот во земја надвор од ЕУ.
6.2 Квантитативни ограничувања и мерки со еквивалентен ефект
Иако членовите 34 и 35 од ДФЕУ имаат многу слична формулација, Судот на правдата различно ги третира овие две одредби. Во суштина, членот 35 од ДФЕУ се применува само на мерки кои дискриминираат стоки. Овој принцип беше воспоставен во случајот Groenveld195, во кој Судот наведе дека членот 35 од ДФЕУ “се однесува на националните мерки кои имаат специфичен предмет или ефект ограничување на моделите на извоз и со тоа воспоставување разлика во третманот помеѓу домашната трговија на земјата-членка и нејзината извозна трговија“. Ако ова обезбедува “особена предност за националното производство или за домашниот пазар на предметната држава на сметка на производството или трговијата на другите земји-членки“, тогаш функционира членот 35 од ДФЕУ196.
Постојат неколку причини за тесното толкување на членот 35 од ДФЕУ од страна на Судот во споредба со неговата правна надлежност околу членот 34 од ДФЕУ. Во случај на увоз, недискриминаторските мерки може да предизвикаат двојно оптоварување на увозниците доколку тие мора да се усогласат со правилата во нивната земја и во земјата на увоз. Така, таквите мерки се перципираат како праведно опфатени со законите на ЕУ за заштита на внатрешниот пазар. Спротивно на тоа, тоа не е случај за извозниците, кои многу малку ги следат правилата утврдени за домашниот пазар. Второ, доколку опсегот на членот 35 од ДФЕУ беше премногу широк, тој би можел да опфати ограничувања кои немаат никакво влијание врз трговијата во ЕУ.
Во случајот/предметот Rioja, разликата во третманот произлезе од подобрите услови за производство или тргување за домашните компании197. Во Парма, ова беше постигнато со остварување на посебна предност за претпријатијата лоцирани во регионот на производство. Употребата на заштитената ознака “Prosciutto di Parma“ за шунка која се продава во кришки беше условена со тоа да операциите на сечење и пакување да се вршат во регионот на производство198. Ваквите придобивки за домашниот пазар доведоа до конкурентни неповолности за бизнисите основани во други земји-членки – или поради дополнителните трошоци што може да настанат или поради тешкотијата за набавка на одредени производи неопходни за да се влезе во конкуренција со домашниот пазар.
Во некои од своите понови одлуки за членот 35 од ДФЕУ, Судот воведе алтернативен пристап кон последното барање од тестот Groenveld (“на сметка на производството или трговијата на другите земји-членки“)199. Во случајот Gysbrechts200, Судот се занимаваше со белгиското законодавство кое му забранува на продавачот да бара какво било плаќање однапред или “повлекување“ во период од седум дена во текот на кој потрошувачот може да се повлече од договорот на далечина. Во оваа пресуда, Судот ја потврди дефиницијата утврдена во Groenveld. Сепак, тој образложи дека иако забраната за примање авансни плаќања е применлива за сите трговци активни на националната територија, нејзиниот вистински ефект е генерално поголем на прекуграничната продажба директно на потрошувачите, а со тоа и на стоките што го напуштаат пазарот на држава- членката извозник отколку на продажба на стоки на домашниот пазар на таа земја-членка. Интересно, во овој случај ефектите од бариерата првенствено ги попречуваа трговските активности на компаниите основани во земјата-членка на извоз, а не во земјата-членка на дестинацијата 201.
Пристапот во предметот Gysbrechts беше потврден во предметот New Valmar, случај во кој од претпријатијата со место на основање на територија на земја-членка се бараше да ги подготват сите фактури во врска со прекуграничните трансакции исклучиво на официјалниот јазик на таа држава. Доколку тоа не се направи, националните судови по сопствена иницијатива ќе ги прогласат фактурите за ништовни. Овде, примарниот критериум за Судот се чинеше дека е дали вистинскиот ефект на мерката е поголем врз стоките што го напуштаат пазарот на земјата-членка извозник202. Судот одлучи дека таквото ограничување навистина спаѓа во опсегот на членот 35 од ДФЕУ. Иако целта на мерката за промовирање и охрабрување на употребата на еден од официјалните јазици на земјите-членки е легитимна цел, мерката сепак не се сметаше за пропорционална203.
Судот го следеше истиот
пристап во пресудата за предметот
Hidroelectrica, каде што националните мерки
за приоритет на снабдување со електрична
енергија на националниот пазар се
сметаат за мерки со еквивалентен ефект
на квантитативно ограничување во смисла
на членот 35 од ДФЕУ, поради поголем ефект
врз извозот на електрична енергија204.
Во неодамнешната пресуда VIPA, која се однесува на унгарското законодавство кое го забрануваше издавањето на медицински производи на рецепт во Унгарија врз основа на рецепти издадени од здравствени работници од другите земји-членки, Судот отиде дотаму што рече дека минорни рестриктивни ефекти, под услов да не се ниту премногу индиректни ниту премногу несигурни, се довони за да се покаже постоењето на мерка со еквивалентен ефект во смисла на членот 35 од ДФЕУ205.
7ОПРАВДУВАЊА ЗА ТРГОВСКИТЕ ОГРАНИЧУВАЊА
Според утврдената судска
практика на Судот на правдата, националното
законодавство кое содржи мерка со
еквивалентен ефект на квантитативните
ограничувања може да се оправда врз
една од основите на јавен интерес
утврдени во членот 36 од ДФЕУ (види Дел
7.1) или со задолжителни барања (види Дел
7.2).
Во секој случај, одредбата на националното законодавство мора да биде соодветна за постигнување на целта и не смее да оди подалеку од она што е неопходно за да се постигне истата (види Дел 7.3).
7.1 Член 36 од ДФЕУ
Членот 36 од ДФЕУ ги наведува одбраните што би можеле да ги користат земјите-членки за да ги оправдаат националните мерки што ја попречуваат прекуграничната трговија: “Одредбите од членовите 34 и 35 не ги спречуваат забраните или ограничувањата за увоз, извоз или стоки во транзит оправдани врз основа на јавниот морал, јавната политика или јавната безбедност; заштита на здравјето и животот на луѓето, животните или растенијата; заштита на националните богатства кои поседуваат уметничка, историска или археолошка вредност; или заштита на индустриската и комерцијалната сопственост“.
Дополнително, судската практика на Судот предвидува таканаречени “задолжителни барања“ (на пример, заштита на животната средина) на кои земјата-членка може да се потпре за да ги брани националните мерки.
Судот на правдата тесно ја толкува оваа листа на отстапувања во членот 36 ДФЕУ, од кои сите се однесуваат на неекономски интереси206. Покрај тоа, секоја мерка мора да го почитува принципот на пропорционалност. Товарот на докажување во оправдувањето на мерките донесени според членот 36 ДФЕУ е на земјата-членка207. Меѓутоа, кога една земја-членка дава убедливи оправдувања, тогаш Комисијата треба да покаже дека преземените мерки не се соодветни во тој конкретен случај208.
Членот 36 од ДФЕУ не може да се потпре за да се оправдаат отстапувањата од усогласеното законодавство на ЕУ209. Меѓутоа, онаму каде што нема усогласување со ЕУ, земјите-членки треба да ги дефинираат сопствените нивоа на заштита. Во случај на делумна хармонизација, самата легислатива за усогласување доста често експлицитно ги овластува земјите-членки да задржат или да донесат построги мерки под услов тие да се компатибилни со Договорот. Во такви случаи, Судот ќе мора да ги оцени одредбите за кои станува збор според членот 36 од ДФЕУ.
Дури и ако мерката е оправдана според членот 36 од ДФЕУ, таа не смее “да претставува средство за произволна дискриминација или прикриено ограничување на трговијата меѓу земјите-членки“. Вториот дел од членот 36 од ДФЕУ е дизајниран да избегне злоупотреба од страна на земјите-членки. Како што изјави Судот, “функцијата на втората реченица од членот [36] е да спречи ограничувањата на трговијата врз основа на основите споменати во првата реченица да се оттргнат од нивната соодветна цел и да се користат на таков начин што создава дискриминација. во однос на стоки со потекло од други земји-членки или индиректно за заштита на одредени национални производи”210, односно да се донесат протекционистички мерки.
Првично, се сметаше дека јасно применливите мерки може да се оправдаат само врз основа на членот 36 од ДФЕУ, додека нејасно применливите мерки, исто така, може да се оправдаат врз основа на кое било од задолжителните барања. Сепак, класификацијата помеѓу јасно и нејасно применливи мерки не е толку релевантна како порано.
7.1.1Јавен морал, политика и безбедност
Земјите-членки може да одлучат да забранат производ врз основа на морал. Иако од секоја земја-членка зависи да ги постави стандардите што ќе им овозможат на стоките да се усогласат со националните одредби во врска со моралот, мора да се применува дискрецијата во согласност со обврските што произлегуваат од правото на ЕУ. На пример, секоја забрана за увоз на производи чиј маркетинг е ограничен, но не и забранет, ќе биде дискриминаторска и ќе ги прекрши одредбите за “слободно движење на стоки“. Повеќето од случаите каде што Судот ја призна оправдувањето за јавниот морал се однесуваа на непристојни, безобразни написи211. Во други случаи кога се повикуваше на јавниот морал, беа пронајдени други меѓусебно поврзани оправдувања, како што е јавниот интерес за случаи на коцкање212 или заштита на малолетници во случај на означување на видеа и ДВД213.
Јавната политика се толкува многу строго од страна на Судот на правдата и ретко се користи успешно како основа за отстапување од членот 36 од ДФЕУ. На пример, нема да успее ако таа е наменета како општа заштитна клаузула или само да служи за протекционистички економски цели. Онаму каде што би се применувало алтернативно отстапување од членот 36 од ДФЕУ, Судот на правдата има тенденција да ја користи алтернативата или да комбинира оправдување од јавната политика со други можни оправдувања214. Оправдувањето на основа на јавната политика беше прифатено во еден исклучителен случај, кога една земја-членка го ограничи увозот и извозот на златни монети за колекционерски цели. Судот оцени дека тоа е оправдано врз основа на јавната политика бидејќи произлегува од потребата да се заштити правото на ковање монети, кое традиционално се смета дека ги вклучува основните интереси на државата215.
Оправдувањето за јавната безбедност е напреднато во посебна област, имено за потребите на енергетскиот пазар на ЕУ, иако одлуката треба да се ограничи на прецизни факти за поединечни случаи и не е широко применлива. Во случајот Campus Oil, земја-членка им нареди на увозниците на бензин да купат до 35% од нивните потреби за бензин од национална компанија за нафта по цени утврдени од владата. Судот на правдата оцени дека мерката е јасно протекционистичка и претставува прекршување на членот 34 од ДФЕУ. Сепак, се сметаше дека е оправдано врз основа на јавната безбедност, т.е. за постигнување на одржлива нафтена рафинерија за да се задоволи снабдувањето во време на криза216. Судот, исто така, го прифати обезбедувањето на снабдувањето со енергија како основа за јавна безбедност во смисла на членот 36 ДФЕУ во Hidroelectrica217.
Судот, исто така, го прифати оправдувањето врз основа на јавна безбедност во случаите кои вклучуваат трговија со стратешки чувствителни стоки218, како “...ризикот од сериозно нарушување во надворешните односи или за мирен соживот на нациите може да влијае на безбедноста на земјата-членка“. Во овие случаи, Судот изјави дека опсегот на член 36 од ДФЕУ ја опфаќа и внатрешната безбедност (на пр. откривање и спречување криминал и регулирање на сообраќајот) и надворешната безбедност219.
7.1.2Заштита на здравјето и животот на луѓето, животните и растенијата (принцип на претпазливост)
Судот на правдата одлучи дека “здравјето и животот на луѓето се на прво место меѓу имотот или интересите заштитени со член [36] и на земјите-членки, во рамките на границите наметнати со Договорот, им останува да одлучат за каков степен на заштита имаат намера да се увери, а особено колку треба да бидат строги проверките што треба да се извршат“220. Во истата пресуда, Судот наведе дека националните правила или практики не спаѓаат во исклучокот наведен во членот 36 од ДФЕУ, доколку здравјето и животот на луѓето можат да бидат ефективно заштитени со мерки кои се помалку рестриктивни за трговијата внатре во ЕУ221.
Заштитата на здравјето и
животот на луѓето, животните и растенијата
е најпопуларното оправдување кое
земјите-членки го користат за да ги
оправдаат пречките за слободното движење
на стоки. Додека на земјите-членки им е
дозволен одреден степен на дискреција222,
некои главни правила мора да се почитуваат.
Мора да се покаже дека пласирањето на
производи претставува сериозен и
реален ризик за јавното здравје223.
Образложението мора да биде добро
основано, а земјите-членки мора да ги
обезбедат сите докази, податоци (технички,
научни, статистички, нутриционистички
итн.) и други релевантни информации224.
Заштитата на здравјето не може да се
повика ако вистинската цел на мерката
е заштита на домашниот пазар, дури и ако
во отсуство на усогласување, земјата-членка
треба да одлучи за нивото на заштита.
Усвоените мерки, исто така, мора да бидат
пропорционални, т.е. ограничени на она
што е неопходно за да се постигне
легитимната цел за заштита на јавното
здравје225.
Примена на “принципот на претпазливост“: иако можеби имплицитно вклучено во претходната судска пракса, принципот на претпазливост прв беше експлицитно признаен од Судот на правдата во предметот National Farmers Union226. Судот наведе, “каде што постои неизвесност за постоењето или степенот на правата на човековото здравје, институцијата може да преземе заштитни мерки без да мора да чека додека реалноста и сериозноста на тие ризици не станат целосно очигледни“. Принципот ги дефинира околностите во кои законодавецот, без разлика дали е национален, ЕУ или меѓународен, може да донесе мерки за заштита на потрошувачите од здравствени ризици кои, со оглед на несигурноста на сегашната состојба на научното истражување, веројатно се поврзани со производ или услуга.
Општо земено, кога земјите-членки сакаат да одржат или воведат мерки за заштита на здравјето според членот 36 од ДФЕУ, товарот за докажување на неопходноста од таквите мерки е на нив227. Ова е случај и во ситуации кога се работи за принципот на претпазливост228. Во своите одлуки, Судот нагласи дека реалните ризици треба да се покажат во светлината на најновите резултати од меѓународните научни истражувања. Судот на правдата постојано наведува дека земјите-членки треба да извршат детална проценка на ризикот пред да преземат мерки на претпазливост според членовите 34 и 36 од ДФЕУ229. Сепак, земјите-членки не треба да покажат дефинитивна врска помеѓу доказите и ризикот230. Ако научната несигурност за ризикот опстојува и е утврдена, Судот им остава значителна слобода на земјите-членки или на релевантните институции во одлучувањето за тоа какви заштитни мерки да преземат231. Во предметот C-446/08 Solgar Vitamin’s, во врска со поставувањето на максимални количини на витамини или минерали кои се користат во производството на додатоци во исхраната, Судот потврди дека земјите-членки не треба да чекаат додека сериозноста и реалноста на тие ризици не се покажат целосно232. Сепак, мерките не можат да се засноваат на „чисто хипотетички размислувања” 233, како што е потврдено во предметот C-672/15 Noria Distribution, која исто така ги земала предвид горните безбедни граници на витамини и минерали во производството на додатоци во исхраната234.
7.1.3Заштита на националните богатства кои поседуваат уметничка, историска или археолошка вредност
Обврската на земјата-членка да ги заштити своите национални богатства и наследство може да ги оправда мерките што создаваат пречки за увозот или извозот.
Земјите-членки наметнуваат различни ограничувања за извозот на антиквитети и други културни артефакти и тие може да се сметаат за оправдани според членот 36 од ДФЕУ.
Во предметот LIBRO, Судот на правдата смета дека заштитата на културната разновидност “општо не може да се смета дека е во рамките на заштитата на националните богатства што поседуваат уметничка, историска или археолошка вредност во смисла на членот 36 од ДФЕУ.“ 235.
7.1.4Заштита на индустриска и комерцијална сопственост
Членот 36 од ДФЕУ се однесува на „заштитата на индустриската и комерцијалната сопственост“ како основа за оправдување за ограничувањето на увозот, извозот или стоката во транзит. “Индустриска и комерцијална сопственост“ генерално се однесува на правата на интелектуална сопственост (ИС) како што се патенти, трговски марки, дизајни, авторски права и географски ознаки236 .
Во својата оригинална судска пракса, Судот на правдата ЕУ разви голем број принципи кои беа важни за дефинирање на опсегот на отстапувањето на национално ниво, но исто така и за трасирање на патот кон усогласување и унифицирање на правата на ИС на ниво на ЕУ (која дискусија е вон опсегот на ова поглавје).
Првиот принцип е дека Договорот не влијае на постоењето на правата на ИС доделени во согласност со законодавството на земјите-членки. Според тоа, националното законодавство за стекнување, пренос и изумирање на таквите права е законско. Меѓутоа, овој принцип не се применува кога има елемент на дискриминација во националните правила237.
Вториот принцип е доктрината за исцрпување на правата. Имателот на ИС може да ја ограничи употребата, производството и продажбата на производот заштитен со ИС во земјата-членка каде што е дадено ова право. Меѓутоа, штом сопственикот на ИС сам или со негова согласност законски ќе го продаде и дистрибуира производот во земјата-членка, правото на ИС се исцрпува на граница. Сопственикот на правото не може повеќе да се спротивставува на увозот на производот во која било земја-членка каде што тој првпат бил продаден, дозволувајќи паралелен увоз од каде било во ЕУ.
Доктрината за исцрпување на правата има намера да ја балансира заштитата на правата од индустриска сопственост со слободното движење на стоки. Отстапувањата се дозволени само доколку се оправдани заради заштита на конкретниот предмет на тој имот. Тој принцип овозможува да се одредат, во однос на секоја категорија на ИС, условите во кои остварувањето на правото ќе биде дозволено според правото на ЕУ, иако во прекугранична ситуација таквото остварување по дефиниција го попречува слободното движење. Судската пракса на Судот за исцрпување особено се применува на патенти, трговски марки, дизајни238 и авторски права239 .
За патентите, на пример, Судот прифатил како предмет особено “да ги награди креативните напори на пронаоѓачот, да гарантира дека носителот на патент има ексклузивно право да користи пронајдок со цел да произведува индустриски производи и да ги стави во промет за прв пат, директно или со доделување лиценци на трети лица, како и право да се спротивстави на прекршоците“240. Тогаш имателот на патентот треба да одлучи под кои околности сака да го пласира својот производ, вклучително и опцијата за маркетинг во земјите-членки каде што производот нема корист од патентната заштита. Доколку носителот на патентот го стори тоа, тој мора да ги прифати последиците од неговиот избор во однос на слободното движење на производот на единствениот пазар. Да му се дозволи на пронаоѓачот да се повика на патент што го поседува во една земја-членка за да го спречи увозот на тој производ што пронаоѓачот слободно го продава во друга земја-членка каде што тој производ не бил патентибилен, би предизвикало поделба на националните пазари спротивно на целта на Договорот241.
За трговските марки, Судот во конзистентна судска практика пресуди дека неговиот специфичен предмет е особено да му гарантира на сопственикот на трговската марка дека има право да ја користи таа трговска марка за целите на пуштање производ во оптек за прв пат. време. Ова треба да го заштити сопственикот на трговската марка од конкурентите кои сакаат да ги искористат предностите на статусот и угледот на трговската марка со продажба на производи што незаконски ја носат таа ознака. Со цел да се утврди точниот опсег на ова право, Судот сметаше дека мора да се има предвид суштинската функција на трговската марка, која е да му го гарантира идентитетот на потеклото на означениот производ на потрошувачот или крајниот корисник со тоа што ќе му овозможи без никаква можност за забуна да се разликува тој производ од производи кои имаат друго потекло242.
Оваа судска практика е развиена и дотерана особено во областа на препакување на фармацевтски производи243.
Треба да се потсети дека Судот ја испорача оваа судска практика во отсуство на соодветно секундарно законодавство на ЕУ. Како што беше наведено, „во присуство на состојба на правото на Заедницата и во отсуство на стандардизација или усогласување на законите на Заедницата, определувањето на условите и процедурите под кои се дава таква заштита е прашање на националните правила“244. Во меѓувреме, законодавецот на ЕУ усвои важен сет на директиви и регулативи за ИС. Правната рамка за трговските марки, на пример, е усогласена со помош на Директивата за трговски марки (ЕУ) 2015/2436245 и унифицирана според Регулативата (ЕУ) 2017/1001 за трговската марка на Европската унија246. Слична легислатива постои за дизајни, додека усогласувањето на националните закони за патенти е сè уште прилично фрагментирана247.
Во областа на авторските и сродните права, законодавецот на ЕУ нашироко ги усогласи законите на земјите-членки овозможувајќи им на авторите и другите носители на права високо ниво на заштита. Ова вклучува, меѓу другото, ексклузивни права за одобрување или забрана на одредени дејствија на експлоатација на нивната содржина, со усогласен рок на заштита, рамка на исклучоци и ограничувања, правна заштита на технолошките заштитни мерки и информации за управување со правата, колективно управување со правата. и спроведување на правата. Во областа на слободното движење на стоки, Директива 2001/29/ЕЗ248 им обезбедува на авторите ексклузивно право на дистрибуција на нивните дела. Директива 2006/115/ЕЗ249 им обезбедува на изведувачите, продуцентите на фонограми, филмските продуценти и радиодифузните организации ексклузивно право на дистрибуција на нивниот заштитен предмет. Директива 2009/24/ЕЗ250 обезбедува и ексклузивно право за дистрибуција на компјутерски програми.
Трите директиви за авторски права споменати погоре, исто така, предвидуваат дека првата продажба или друг пренос на сопственост во Унијата на копија од делото или друг заштитен предмет од страна на носителот на правото или со негова согласност го исцрпува правото на дистрибуција на тој примерок во Унијата. Ова правило обезбедува слободно движење на стоки заштитени со авторски права во Унијата откако тие ќе бидат пуштени на пазарот од носителот на правото или со негова согласност. Судот појасни дека овој принцип се применува во однос на материјалните копии на делата и другите заштитени материи. Меѓутоа, во случајот со компјутерските програми, Судот појасни дека правото на дистрибуција на копија од компјутерска програма е исцрпено и по преземањето на таа копија од интернет со согласност на носителот на правото, под одредени услови кои прават тоа преземање е еквивалентно на продажба на копијата на компјутерската програма251. Судот неодамна одлучи дека ова проширување на правилото за исцрпување по онлајн преносот на дигитални копии не се применува во случај на други дела освен компјутерски програми (на пр. е-книги)252.
Понатаму, Судот на правдата обезбеди специфични правила за географски ознаки за целите на членот 36 од ДФЕУ253.
7.2 Задолжителни барања
Во пресуда за предметот Cassis de Dijon, Судот на правдата го утврди концептот на задолжителни барања како неисцрпна листа на заштитени интереси во рамките на членот 34 од ДФЕУ. Во оваа пресуда, Судот наведе дека овие задолжителни барања се однесуваат особено на ефективноста на фискалната супервизија, заштитата на јавното здравје, правичноста на комерцијалните трансакции и одбраната на потрошувачот254. Терминологијата на Судот последователно се промени - во денешно време, Судот често се повикува на најважните барања од јавен интерес или од општ интерес наместо на задолжителните барања.
Може да се повикаат задолжителни барања за да се оправдаат националните мерки кои можат да ја попречат трговијата на внатрешниот пазар и да не спаѓаат во исклучоците утврдени во член 36 од ТФЕУ. Оценката на оправданоста е иста како и според членот 36 - за да бидат дозволени, националните мерки мора да бидат пропорционални со целта што се стремат. Во принцип, задолжителните барања може да ги оправдаат само националните мерки кои се нејасно применливи за домашни стоки и за стоки со потекло од други земји-членки255. Tоттука, основите различни од оние опфатени со членот 36 ДФЕУ теоретски не може да се користат за да се оправдаат дискриминаторски мерки. Додека Судот најде начини да ја надмине оваа поделба без да се откаже од својата претходна пракса256, се тврди дека таквото раздвојување е вештачко и Судот се движи кон поедноставување со третирање на задолжителните барања на ист начин како оправдувањата од членот 36 од ДФЕУ.
7.2.1Заштита на животната средина
Иако заштитата на животната средина не е изрично спомната во членот 36 од ДФЕУ, Судот ја признава како задолжително барање. Судот смета дека “заштитата на животната средина е една од суштинските цели на [Унијата], која како таква може да оправда одредени ограничувања на принципот на слободно движење на стоки“257. Всушност, високото ниво на заштита на животната средина веќе беше препознаено како цел од општ интерес во 1980-тите и 90-тите години258.
Судот призна различни мерки и има за цел да премине под заштита на животната средина, вклучително и:
Националните шеми за поддршка на зелената електрична енергија, бидејќи тие придонесуваат за намалување на емисиите на стакленички гасови, кои се меѓу главните причини за климатските промени со кои Европската унија и нејзините земји-членки ветија дека ќе се борат259;
Наметнување национален систем за верификација на одржливост за био-течности според кој сите економски оператори вклучени во синџирот на снабдување се обврзани со одредени барања260;
Заштита на квалитетот на амбиенталниот воздух;
Заштитата на квалитетот на амбиентниот воздух беше дискутирана во два предмети (C-28/09 и C320/03) кои се однесуваат на националните мерки кои имаат за цел да ги намалат специфичните емисии на моторните возила и густината на патниот сообраќај за целите на намалување на емисијата на азот диоксид во провинцијата Тирол. Ваквите мерки вклучуваа секторски забрани за возење, кои забранија камиони од над 7,5 тони кои превезуваат одредени стоки да користат дел од автопатот А12 во Австрија. Иако таквите мерки, во принцип, може да се оправдаат врз основа на заштита на квалитетот на амбиенталниот воздух како дел од заштитата на животната средина и здравјето на луѓето, тие не беа пропорционални за исполнување на саканите цели.
Употреба на обновливи извори на енергија за производство на биогас;
Предметот E.ON Biofor Sverige се однесуваше на систем за верификација за одржливоста на биогасот. Системот што е поставен во Шведска имаше фактички ефект дека одржливиот биогас се произведува во Германија и е наменет за транспорт во Шведска преку германски и Данските гасни мрежи не може да бидат вклучени во системот за верификација во врска со одржливоста на биогасот ниту да се класифицираат како „одржливи“261.
Судот забележа дека употребата на обновливи извори на енергија за производство на биогас, во принцип, е корисна за заштита на животната средина, бидејќи таквото законодавство има за цел да обезбеди да придонесе за намалување на емисиите на стакленички гасови. Понатаму беше наведено дека зголемувањето на употребата на обновливите извори на енергија претставува една од важните компоненти на пакетот мерки потребни за намалување на емисиите на стакленички гасови и за усогласување со ЕУ и меѓународните обврски за намалување на емисиите на стакленички гасови и дека таквото зголемување е исто така дизајнирано да го заштити здравјето и животот на луѓето, животните и растенијата262.
Систем за депонирање и враќање за контејнери263;
Земјите-членки се повикуваат на заштита на животната средина со зголемена фреквенција, меѓу другото, заложбите за климатските промени, научниот напредок и поголемата јавна свест. Сепак, Судот потврди дека јавното здравје и еколошките оправдувања не се секогаш доволни за да се спречи слободното движење на стоки. Во неколку предмети, Судот ги потврди аргументите на Комисијата дека националните мерки биле непропорционални со целта што треба да се постигне или дека немало докази за да се докаже наводниот ризик264.
Заштитата на животната средина служи како добар пример за пофлексибилен пристап усвоен од Судот во однос на категоризирање на оправдувањата. Судот во неколку предмети призна дека заштитата на животната средина е поврзана со целите за заштита на животот или здравјето на луѓето, животните и растенијата265. Судот во предметот Комисијата против Австрија наведе дека е очигледно од член 174(1) ЕЗ (сега 191 ДФЕУ) дека заштитата на здравјето на луѓето е една од целите на политиката на Унијата за животната средина. Понатаму, наведе дека тие цели се тесно поврзани, особено во врска со борбата против загадувањето на воздухот, чија цел е да се ограничат опасностите по здравјето поврзани со влошувањето на животната средина. Затоа, целта за заштита на здравјето е веќе инкорпорирана, во принцип, во целта за заштита на животната средина266.
7.2.2Заштита на потрошувачите
Заштитата на потрошувачите е меѓу најчесто повикуваните оправдувања. Информациите што мора да се обезбедат за потрошувачите се оценуваат врз основа на “претпоставените очекувања на просечниот потрошувач кој е разумно добро информиран и разумно внимателен и внимателен“267. Ова е наведено во предметот C-481/12 Juvelta, на пример, кој се однесуваше на белези на благородни метали. Судот забележа дека барањето увозникот да предизвика да се стави белег на артиклите од благородни метали што укажува на нивната финост, во принцип, е од природа што обезбедува ефикасна заштита на потрошувачите и промовира правично тргување. Сепак, Судот наведе дека земјата-членка не може да бара да се стави нов белег на производи увезени од друга земја-членка во која тие биле законски пласирани и обележани, каде што информациите дадени со ознаката се еквивалентни на оние пропишани од членката Состојба на увоз и разбирлива за потрошувачите на таа држава268.
Основниот принцип е дека потрошувачите, на кои им се даваат соодветни информации на јасен начин, се способни сами да направат избор. Судот зазеде став според кој поширок избор со разлики во квалитетот им користи на потрошувачите повеќе отколку тесен избор со повисок квалитет врз основа на националните стандарди269. Во случај на сериозен ризик од доведување во заблуда на потрошувачот, производот може да биде забранет.
Сепак, водечката линија во судската пракса на Судот е дека, кога увезените производи се слични на домашните, соодветното означување, кое може да се бара според националното законодавство, ќе биде доволно за да му се обезбедат на потрошувачот потребните информации за природата на производот. Никакво оправдување врз основа на заштита на потрошувачите не е дозволено за непотребно рестриктивни мерки270.
7.2.3Други задолжителни барања
Со текот на времето, Судот препозна други задолжителни барања способни да ги оправдаат пречките за слободното движење на стоките, како што се:
Основни права: Во предметот Schmidberge, Судот призна дека во некои случаи, заштитата на основните права (во овој случај слободата на изразување и слободата на собирање) мора да се усогласат со основните слободи содржани во Договорот, каде што првите се потпираат како оправдување за ограничување на второто271.
Подобрување на работните услови: додека здравјето и безбедноста при работа спаѓаат под насловот на јавното здравје во членот 36 од ДФЕУ, подобрувањето на работните услови претставува задолжителен услов дури и во отсуство на каква било грижа за здравјето272.
Културни цели273: Во случај што се однесува на француското законодавство чија цел е да се поттикне создавањето на кинематографски дела, Судот се чини дека признава дека заштитата на културата под специфични услови може да претставува задолжително барање способно да ги оправда ограничувањата на увозот или извозот. Дополнително, заштитата на книгите како културни објекти е препознаена како најважен услов од јавен интерес274.
Одржување на различноста на печатот275: По прелиминарното упатување во врска со австриската забрана за публикации кои им нудат на читателите можност да учествуваат во игри за награди, Судот одлучи дека одржувањето на различноста на печатот може да претставува најважен услов во јавен интерес. Истакна дека таквата различност помага да се заштити слободата на изразување, заштитена со член 10 од Европската конвенција за човекови права и основни слободи.
Финансиска рамнотежа на системот за социјално осигурување: чисто економските цели не можат да оправдаат пречка за слободното движење на стоки. Меѓутоа, во предметот C-120/95 Decker, Судот призна дека ризикот од сериозно поткопување на финансиската рамнотежа на системот за социјално осигурување може да претставува главна причина од општиот интерес, способна да ја оправда бариерата за слободното движење на стоки276.
Безбедност на патиштата: во неколку случаи, Судот, исто така, призна дека безбедноста на патиштата претставува главна причина во јавниот интерес, способна да оправда пречка за слободното движење на стоки277.
Борба против криминалот: Во случај во врска со португалската забрана за ставање на затемнети стакла на автомобили278, Судот утврди дека борбата против криминалот може да претставува главна причина во јавниот интерес способна да оправда пречка за слободното движење на стоки.
Заштита на благосостојбата на животните: Во случајот C-219/07, Судот забележа дека заштитата на благосостојбата на животните е легитимна цел во јавен интерес. Исто така, беше наведено дека важноста на оваа цел се рефлектира во усвојувањето од страна на земјите-членки на Протоколот за заштита и благосостојба на животните, анекс на Договорот за основање на Европската заедница279.
Промовирање и поттикнување на употребата на еден од официјалните јазици на земја-членка: Судот, исто така, одлучи дека промовирањето и охрабрувањето на употребата на службен јазик на земјата-членка може да претставува легитимна цел која, во принцип, може да оправда ограничување на обврските наметнати со правото на ЕУ280.
Како што беше споменато погоре, листата на задолжителни барања не е исцрпна, туку постојано се развива во судската пракса на Судот.
7.3 Тест на пропорционалност
За да може да се оправда врз основа на член 36 од ТФЕУ или задолжителните барања утврдени во судската пракса на Судот на правдата, државната мерка треба да биде во согласност со принципот на пропорционалност281. Начелото на пропорционалност бара средствата избрани од друго-само да се ограничени на она што е точно и потребно за да се заштити легитимната цел282. Едноставно кажано, соодветноста бара предметната мерка да е погодна за постигнување на посакуваната цел, додека неопходноста бара избраните средства да не го ограничуваат слободното движење на стоките повеќе од потребното. Во овој контекст, мора да се процени дали постојат средства кои имаат помалку рестриктивен ефект врз трговијата во Унијата, но кои сепак го постигнуваат истиот резултат. Оттука, важен елемент во анализата на оправдувањето дадено од земја-членка е постоењето на алтернативни мерки. Во неколку наврати, Судот утврди дека државните мерки не биле пропорционални поради фактот што биле достапни алтернативни мерки283.
На пример, во предметите C-28/09 и C-320/03, Судот наведе дека пред да усвои мерка толку радикална како целосна забрана за сообраќај на дел од автопатот што претставува витална рута на комуникација меѓу одредени земји-членки, властите се должни внимателно да ја испитаат можноста за користење мерки помалку ограничувачки на слободата на движење и да ги поништат само доколку е јасно утврдена нивната несоодветност со целта284. Во предметот C-549/15 во врска со системот за верификација за одржливоста на биогасот, Судот смета дека не е покажано дека исклучокот од принципот на слободно движење на стоки е неопходен за да се постигнат засегнатите цели. Ова се должи на фактот што властите не успеаја да покажат конкретно постоење на причина поврзана со јавниот интерес и пропорционалноста на таа мерка во однос на целта што се стремеше. Така, предметната мерка се сметаше за неоправдана285.
Во предметот Scotch Whisky Association, Судот сметаше дека зголемувањето на цената на консумирањето алкохол со цел да се постигне целта на заштитата на животот и здравјето на луѓето преку наметнување минимална единечна цена за малопродажба на алкохолни пијалоци може да не биде пропорционално. Тоа беше затоа што беа достапни помалку рестриктивни средства, како што се зголемување на акцизите. Сепак, Судот продолжи со наведување дека на упатувачкиот суд е да утврди дали тоа навистина е така, имајќи ја предвид деталната анализа на сите релевантни фактори во случајот што се води пред него. Во тој поглед, причините на кои се повикува земјата-членка како оправдување мора да бидат придружени со соодветни докази или со анализа на соодветноста и пропорционалноста на усвоената рестриктивна мерка и конкретни докази што ги поткрепуваат нејзините аргументи286. Проценката на пропорционалноста не е ограничена на проценка само на доказите или информациите достапни во моментот на донесената мерка, туку на оние што се достапни кога националниот суд ќе ја донесе својата одлука287.
Земјата-членка е исто така обврзана да ги следи наведените цели на доследен и систематски начин288. Доколку една земја-членка може да покаже дека усвојувањето на алтернативната мерка би имала штетен ефект врз другите легитимни интереси, тоа се зема предвид при проценката на пропорционалноста289. Оттука, проценката на пропорционалноста се карактеризира со мерење на конкурентските интереси во севкупниот контекст на предметот.
Треба да се нагласи дека, во отсуство на правила за усогласување на европско ниво, земјите-членки се слободни да одлучуваат за нивото на заштита што имаат намера да го обезбедат за односниот легитимен интерес. Во одредени области, Судот им дозволи на земјите-членки одредено „право на дискреција“ во однос на усвоените мерки и нивото на заштита што се спроведува, што може да варира од една земја-членка до друга во согласност со нивните национални околности. „Правото на дискреција“ е пошироко во областите кои се сметаат за почувствителни290.
Без оглед на оваа релативна слобода за одредување на нивото на следена заштита, самиот факт што една земја-членка избрала систем на заштита што се разликува од оној усвоен од друга земја-членка не може да влијае на проценката на потребата и пропорционалноста на одредбите. донесена за таа цел291. Тие одредби мора да се оценат единствено со упатување на целите што ги следат националните власти на засегнатата земја-членка и нивото на заштита што тие треба да го обезбедат292.
Во светлината на зголемениот број на можни оправдувања, проценката на пропорционалноста стана суштински и често одредувачки фактор во образложението на Судот293.
7.4 Товарот на докажување
На земјата-членка која тврди дека има причина што го оправдува ограничувањето на слободното движење на стоки е да покаже конкретно постоење на причина поврзана со јавниот интерес, потребата за ограничување и пропорционалноста на ограничувањето во однос на целта која сака да се постигне294. Како што е објаснето погоре, оправдувањето дадено од земјата-членка мора да биде придружено со соодветни докази или со анализа на соодветноста и пропорционалноста на усвоената рестриктивна мерка и прецизни докази кои овозможуваат да се поткрепат нејзините аргументи295. Во овој поглед, само изјавата дека мерката е оправдана врз една од прифатените основи или отсуството на анализа на можните алтернативи ќе се смета за незадоволителна296. Сепак, Судот забележа дека товарот на докажување не може да биде толку обемен што да бара од земјата-членка позитивно да докаже дека ниту една друга замислива мерка не може да овозможи таа цел да се постигне под истите услови297.
8ОДНОС СО ДРУГИТЕ СЛОБОДИ И ЧЛЕНИ ОД ДОГОВОРОТ ПОВРЗАНИ СО СЛОБОДНОТО ДВИЖЕЊЕ НА СТОКИ
8.1 Основни слободи
8.1.1Член 45 ДФЕУ – Слобода на движење на работниците
Членот 45 од ДФЕУ (поранешниот член 39 ЕЗ) предвидува слобода на движење на работниците во рамките на ЕУ. Оваа слобода повлекува укинување на каква било дискриминација врз основа на националност меѓу работниците мигранти од ЕУ и националните работници во однос на пристапот до работа и работните услови, како и даночните и социјалните предности. Членот 45 ДФЕУ забранува не само дискриминација врз основа на националност, туку и национални правила, кои се применливи без оглед на националноста на засегнатиот работник, но ја попречуваат неговата слобода на движење.
Проблемите поврзани со движењето на личните работи на работниците теоретски би можеле да се проценат според членот 34 ДФЕУ и членот 45 ДФЕУ. Судот се занимаваше со ова прашање во предметот Weigel298, што се однесуваше на трансферот на моторните возила на брачната двојка од нивната земја (Германија) во земјата-членка каде што сопругот се вработил (Австрија). При регистрација на моторните возила во Австрија, на брачната двојка им наплатиле прекумерен износ на данок. Двојката тврдеше дека данокот ќе ги одврати од остварување на нивните права според членот 45 од ДФЕУ.
Во принцип, Судот се согласи кога одлучи дека „[данокот] најверојатно ќе има негативно влијание врз одлуката на работниците мигранти да го искористат своето право на слобода на движење“299. Од други причини, сепак, Судот го отфрли аргументот на двојката дека данокот го прекршил членот 45 од ДФЕУ. Вреди да се напомене дека Судот не одговори експлицитно во однос на прашањето дали ограничувањата од таков вид треба да се третираат исклучиво според членот 34 од ДФЕУ. Згора на тоа, сè уште постои неизвесност околу ситуациите во кои би било поповолно да се примени членот 45 ДФЕУ наместо членот 34 ДФЕУ, имајќи предвид дека претходната одредба се применува само за државјаните на земја-членка, додека членот 34 од ДФЕУ се применува на производите. кои доаѓаат од трети земји кои се пласирани на пазарот на ЕУ.
Треба да се забележи дека, според судската практика на Судот, националните правила кои бараат регистрација и/или оданочување на возило на компанијата во земјата-членка каде што работникот што го користи возилото е живеалиште, дури и ако работодавачот кој го направил возилото достапно за работникот е основано во друга земја-членка, па дури и ако возилото суштински се користи во земјата-членка на претпријатието на работодавачот, претставува прекршување на членот 45 од ДФЕУ300. Тоа е затоа што таквите одредби може да имаат ефект да го спречат работникот да има корист од одредени предности, како што е обезбедувањето возило и на крајот може да го одвратат воопшто да работи во друга земја-членка.
Ова беше потврдено неодамна во предметот C-420/15, кој се однесуваше на кривична постапка покрената против италијански државјанин од белгиските власти за управување со неговото моторно возило регистрирано во Италија, врз основа на тоа дека неговото главно место на живеење било во Белгија. Возилото било наменето главно за употреба во Италија и било во употреба во Белгија само повремено за да се вози низ. Судот потврди дека членот 45 од ДФЕУ треба да се толкува како исклучување на законодавството на земја-членка кое го обврзува работникот што живее таму да регистрира возило регистрирано во друга земја-членка и суштински наменето за употреба во таа последна земја301.
8.1.2Членови 49 и 56 ДФЕУ – Слобода за основање и давање услуги
Слободата на основање утврдена во членот 49 ДФЕУ (поранешен член 43 ЕЗ) и слободата за давање (прекугранични) услуги утврдени во членот 56 ДФЕУ (поранешен член 49 ЕЗ) се други основни слободи тесно содржани во Договорот поврзани со слободното движење на стоки. И слободата на основање и слободата за давање услуги се однесуваат на самовработени економски активности302. Во случај на основање предметната дејност се врши или друштвото е основано на стабилна и континуирана основа и има неопределен карактер303 со актуелна или само потенцијална прекугранична димензија304. Спротивно на тоа, во случај на прекугранични услуги активноста се врши на привремена или повремена основа305 и секогаш со јасна прекугранична димензија306.
Вршењето на самостојна стопанска дејност е заедничко и за слободата на основање и за слободното давање услуги. Бидејќи оваа економска активност се состои од обезбедување на услуга (со финансиска надомест307) може да вклучува стока, националната мерка што влијае на таквата услуга, исто така, обично ќе влијае на циркулацијата на предметната стока. Ова е јасно случај во дистрибуцијата на стоки, широко дефинирана како покривање на транспортот308, продалжба на стока на големо и мало309, но и во случај кога некое добро се користи при вршење на дејноста или како опрема или како материјал кој е составен дел на дадената услуга. Од друга страна, јасно е дека слободниот промет на стоки според членот 34 од ДФЕУ вклучува не само ограничувања на карактеристиките на доброто, туку и ограничувања на неговото пласирање и на неговата употреба. Прашањето дали да се процени националната мерка што влијае на таквите економски активности во рамките на слободата на основање/слободното обезбедување на услуги или слободното движење на стоки или и двете, според тоа, се повторува и треба повторно да се разгледува. На пример, ограничувања за рекламирање (на пример, реклами за алкохол310) може од една страна да влијае на секторот за промоција како даватели на услуги, а од друга страна, ефектот од таквите ограничувања може да се однесува на одредени стоки и можностите за пенетрација на пазарот, а со тоа може да создаде пречки за трговијата со производи.
Судот смета дека Договорите не утврдуваат никаков редослед на приоритет помеѓу слободата на давање услуги и другите основни слободи311, дури ни во врска со слободата за давање услуги според членот 57 од ДФЕУ кој се однесува на бесплатното обезбедување услуги како да има супсидијарна содржина наспроти содржината на другите слободи312. Веројатно од причини на процедурална економичност, кога националната мерка може да влијае на повеќе од една основна слобода, Судот често ја испитувал таа мерка во светлината на само една основна слобода. За таа цел обично одлучува која од основните слободи преовладува313. о неколку случаи, таа ја испита мерката од гледна точка на двете основни слободи.
Ова може да се види, на пример, во предметот C-591/17 Австрија против Германија, кој се однесуваше на надоместок за користење на инфраструктурата и ослободување од данок на моторни возила за возила регистрирани во Германија. Судот заклучи дека Германија, со воведување на надоместокот за користење на инфраструктурата за патнички возила и со обезбедување, истовремено, ослободување од данок на моторни возила во износ најмалку еднаков на износот на платената такса, во корист на сопствениците на возила регистрирани во Германија, не ги исполни своите обврски од членовите 18, 34, 56 и 92 од ДФЕУ314.
Мерки кои влијаат на
дистрибуцијата на добро: Во однос на
другите мерки кои влијаат на транспортот,
трговијата на големо и мало на стока,
тие можат истовремено да го ограничат
и слободното движење на стоките и
слободата за обезбедување дистрибутивни
услуги. Од една страна, некои мерки кои
влијаат на дистрибуцијата сè уште јасно
припаѓаат на доменот на слободното
движење на стоки, како што се мерките
што се фокусираат на чинот на увоз/извоз
по себе (види Дел 4.1. погоре).
Други мерки кои влијаат на дистрибутивните трговски услуги може да се претпостави prima facie дека се фокусираат на самата услуга на дистрибуција наместо на доброто што се дистрибуира. Меѓутоа, по проценка од случај до случај на предметот и позначајно на влијанието на мерката, мерката може да се смета дека е прилично поврзана со стоки, кога се однесува на:
Шеми за овластување за трговци (кои не се конкретно адресирани кај увозниците/извозниците) – види Дел 4.5.;
Обврски за трговците да назначат претставници или да обезбедат капацитети за складирање - види Дел 4.2.;
Контроли на цените и обврски за надоместување – види ги деловите 4.4. и 4.11.;
Ограничувања за рекламирање – види во Дел 4.6.
Има и предмети кога примарната релевантност на мерката, во однос на предметот и влијанието, не може лесно да се додели ниту на самата стока ниту на услугата за која станува збор. Националните одредби кои забрануваат аукција на стоки под одредени околности, на пример, од една страна може да се сметаат за попречување на услужната активност на аукционерот (или основан или обезбедува прекугранични услуги), додека од друга страна може да создадат пречки за продажба на стоки315.
Се чини дека корисен критериум е откривањето на значително влијание врз ставањето достапен на производот на пазарот. Што се однесува до услугите за дистрибуција, судската пракса стана појасна со текот на времето во овој поглед, имајќи предвид дека многу, ако не и сите, мерки кои таргетираат или влијаат на дистрибуцијата на добро имаат потенцијал да се квалификуваат како „аранжмани за продажба“ според судската практика на Кек. (види Дел 3.4.2.2.).
Мерки кои влијаат на користењето на доброто: Конечно, мерките што ги насочуваат и/или влијаат на стоките конкретно во однос на нивната употреба често се тесно поврзани со извршувањето на услужната активност. Затоа, слободите на основање и бесплатно давање услуги генерално играат значајна улога во оценувањето на прифатливоста на мерката.
Првиот аспект што треба да се разгледа е дали активноста што подразбира користење на добро е самовработена економска активност, т.е. дали таа се состои од давање услуги и пласирање стоки на пазарот со економска сметка. Ако не, може да се смета дека мерката се однесува или има посебно влијание врз слободното движење на предметното добро, но таа мерка нема да се однесува на слободите на основање и на бесплатното обезбедување на услуги.
Меѓутоа, ако услужната активност што подразбира употреба на добро (во широка смисла, вклучувајќи рециклирање, повторна употреба или отстранување на доброто) е самовработена економска активност, тогаш мерката што влијае на користењето на доброто ќе биде релевантна за слободите на основање и бесплатно давање услуги.
Во некои случаи, влијанието врз слободната циркулација на предметното добро не е од второстепено значење. Повторно, корисен критериум се чини дека е откривањето на значајно (иако индиректно) влијание врз ставањето достапен на производот на пазарот316.
8.1.3Членови 63 ДФЕУ и понатаму. – Слободно движење на капитал и плаќања
Со членот 63 ДФЕУ и наредните членови (поранешни членови 56 ЕЗ и наредните) се регулира слободното движење на капиталот и плаќањата. Конкретно, членот 63 од ДФЕУ забранува ограничувања на движењето на капиталот и плаќањата меѓу земјите-членки и меѓу земјите-членки и трети земји.
Слободата за движење на одредени видови капитал е, во пракса, предуслов за ефективно остварување на другите слободи гарантирани со ДФЕУ317.
И покрај фактот што точките на допир со слободното движење на стоки се ограничени, Судот на правдата на ЕУ одамна јасно стави до знаење дека средствата за плаќање не треба да се сметаат за стоки318. Понатаму, Судот на правдата на ЕУ утврди дека материјалниот пренос на средства мора да се смета како движење на капитал во смисла на членот 63(1) од ДФЕУ, или - кога таквиот пренос претставува плаќање поврзано со трговија со стоки или услуги - плаќање во смисла на членот 63(2) ДФЕУ319.
Додека прекуграничното движење на капиталот може редовно да вклучува инвестирање на средства320, не може да се исклучи дека под одредени околности тие може да се однесуваат и на трансфери во натура. Судот на ЕУ одлучи дека, кога даночниот обврзник на земја-членка бара одбивање за даночни цели на сума што ја одразува вредноста на подароците на трети лица кои се жители во друга земја-членка, не е важно дали основните подароци биле направени во пари или во натура. Таквите подароци спаѓаат во компасот и на член 63 од ДФЕУ, дури и ако се направени во натура во форма на стоки за секојдневна потрошувачка321.
Дополнително, Судот се занимавал и со прашањата за регистрација на автомобили од перспектива на членот 63 од ДФЕУ322. Иако вообичаено се третира како пречка за слободното движење на стоки ако оваа постапка го ограничува циркулацијата на одредени возила меѓу земјите-членки, Судот направи проценка во однос на слободното движење на капиталот кога возилото е позајмено бесплатно во прекугранична трансакција меѓу граѓаните во различни земји-членки323.
8.2 Други релевантни членови од Договорот
8.2.1Член 18 ДФЕУ - Недискриминација врз основа на националност
Членот 18 ДФЕУ (поранешен член 12 ЕЗ) забранува дискриминација врз основа на националност. Во судската практика е утврдено дека одредбата е наменета само да се применува независно во ситуации регулирани со правото на ЕУ каде што не се утврдени посебни правила за недискриминација324.
Принципот на недискриминација врз основа на националност, како што е наведено во членот 18 од ДФЕУ, наоѓа специфичен израз во одредбите на Договорот за слободно движење на лица, меѓу кои, слободното движење на работниците предвидено со членот 45 од ДФЕУ и слободата за давање услуги. според членот 56 ДФЕУ. Во предметот Австрија против Германија, сепак, Судот ја разгледа шемата за финансирање на автопатот во однос на членот 18, како и членовите 34, 56 и 92 од ДФЕУ. Утврдено е дека германската национална фискална мерка ги прекршува сите овие обврски од договорот, бидејќи финансискиот товар од новата наплата според шемата ќе лежи исклучиво на сопствениците на странски возила325.
8.2.2Членови 28 и 30 ДФЕУ - Царинската унија
Додека членот 34 од ДФЕУ ги опфаќа нетарифните трговски бариери, сите царински давачки и давачки со еквивалентно дејство се забранети според членовите 28 и 30 од ДФЕУ (поранешен член 25 ЕЗ). Оваа забрана е од општа и апсолутна природа. Тоа се однесува на сите царински давачки или давачки со еквивалентен ефект меѓу земјите-членки, без оглед на нивниот износ, ознака, начин на примена или целта и дестинацијата на остварениот приход326.
За разлика од членот 34 од ДФЕУ, членовите 28 и 30 од ДФЕУ не дозволуваат отстапувања327. Меѓутоа, надоместоците што се наплаќаат за инспекции извршени заради усогласување со обврските наметнати со правото на ЕУ и давачките што претставуваат пропорционално плаќање за навистина обезбедената услуга ќе ја избегнат примената на членот 30 од ДФЕУ328.
Членовите 28 и 30 од ДФЕУ треба да се разликуваат од забраната за дискриминаторско внатрешно оданочување содржана во членот 110 од ДФЕУ, што може да биде предмет на оправдување. Секогаш треба да се смета дека членовите 30 и 110 од ДФЕУ меѓусебно се исклучуваат329.
Надоместоците со еквивалентно дејство на царинските давачки според членот 30 ДФЕУ се наметнуваат еднострано на стоките поради фактот што тие ја преминуваат границата330. Меѓутоа, националните мерки кои воведуваат иста давачка за домашни стоки и идентични извезени стоки во иста фаза на маркетинг каде што наплатливиот настан што ја активира давачката е идентичен, ќе бидат опфатени со членот 110 од ДФЕУ331. По исклучок, кога товарот што го носи националниот производ е целосно компензиран со предностите од тој надоместок, таквото плаќање би паѓало под членовите 28 и 30 од ДФЕУ332.
Конечно, Судот појасни дека даночниот обврзник треба да може да добие надоместок на надоместок спротивно на членот 30 ДФЕУ дури и во ситуација кога механизмот за плаќање за надоместокот е осмислен во националното законодавство, така што надоместокот се пренесува на потрошувачот333.
8.2.3Член 37 ДФЕУ – Државни монополи
Според првиот став од членот 37 ДФЕУ (поранешен член 31 ЕЗ), “земјите-членки ги прилагодуваат сите државни монополи од комерцијален карактер за да обезбедат дека нема дискриминација во однос на условите под кои се набавуваат и продаваат стоките меѓу државјаните на Земји членки".
Тоа не значи дека треба да се укинат монополите, туку тие да се приспособат на тој начин што ќе го елиминира нивниот можен дискриминаторски ефект. Општо земено, членот 37 од ДФЕУ се применува во околности кога државата: (1) доделува ексклузивни права за купување или продажба и на тој начин овозможува контрола на увозот или извозот и (2) доделува права на државно претпријатие, државна институција или, со средства на делегирање, во приватна организација.
Членот 37 ДФЕУ има директно дејство и се однесува само на стоки (оттука, не го опфаќа слободното движење на услуги или капитал334). Понатаму, одредбата од Договорот се однесува на активности суштински поврзани со специфичната дејност на монополот и затоа е ирелевантна за националните одредби кои ја немаат оваа врска. Овој пристап сугерира дека членот 37 од ДФЕУ претставува lex specialis vis-à-vis општата одредба од членот 34 од ДФЕУ. Во предметот Franzén во врска со шведскиот монопол на малопродажба на алкохол, Судот одлучи дека „правилата кои се однесуваат на постоењето и функционирањето на монополот”335 спаѓаат под членот 37 од ДФЕУ, додека „другите одредби од домашното законодавство кои се одвојуваат од работењето на монополот иако имаат влијание врз него, мора да се испитаат во врска со [членот 34 од ДФЕУ]” 336.
Во предметот Hanner во врска со шведскиот монопол за малопродажба на фармацевтски производи, Судот тврди дека членот 37 од ДФЕУ „се стреми кон елиминирање на пречките за слободното движење на стоките, освен, сепак, ограничувањата на трговијата кои се својствени за постоењето на монополите во прашање”337. Последователно, Судот објасни во предметот Rosengren дека “Иако […] мерката предметна во главната постапка влијае на слободното движење на стоки во рамките на Европската заедница, таа, како таква, не го регулира вршењето на монополот на [шведската малопродажба на алкохол] на своето ексклузивно право на малопродажба на алкохолни пијалоци на шведска територија. Таа мерка, која, според тоа, не се однесува на извршувањето на неговата специфична функција од страна на монополот, не може да се смета дека се однесува на самото постоење на тој монопол.”338.
Овој аргумент е повторен во поновата судска пракса, како што е предметот ANETT, кој се однесува на националното законодавство кое наметнува забрани за трговците на мало на тутун да увезуваат тутунски производи од други земји-членки. Прво, Судот наведе дека членот 37 од ДФЕУ е применлив доколку предметното законодавство се однесува на работењето на монопол од комерцијален карактер и предизвикува ограничувања на трговијата кои се својствени за постоењето на таков монопол. Второ, наведе дека правилата кои се однесуваат на постоењето и функционирањето на монополот мора да се испитаат во светло на одредбите од членот 37 од ДФЕУ, кои се конкретно применливи за остварување на ексклузивните права на монополот. За возврат, одредбите од домашното законодавство, кои се одвојуваат од работењето на монополот, иако имаат влијание врз него, мора да се испитаат во светлината на членот 34 од ДФЕУ339.
Во предметот ANETT, Судот одлучи дека поради тоа што конкретната цел на предметниот монопол била да го резервира ексклузивното право за продажба на тутунски производи на мало на овластени трговци на мало, забраната влијаела врз слободното движење на стоките и не го регулира користењето на ексклузивното право што се однесува на монополот. Ваквата забрана се сметаше дека може да се одвои од работењето на монополот, бидејќи не се однесуваше на продажните аранжмани за малопродажба на тутунски производи, туку на нагорниот пазар на таквите производи. Исто така, забраната не ја таргетираше ниту продажната мрежа на монополот, ниту маркетингот или рекламирањето на производите што ги дистрибуира тој. Судот заклучи дека бидејќи националната мерка не може да се смета како правило во врска со постоењето или функционирањето на монополот, членот 37 од ДФЕУ е ирелевантен за целите на утврдување дали таквата забрана е компатибилна со правото на ЕУ340.
Во предметот Visnapuu, Судот оцени дали дозволата за малопродажба потребна за увоз на алкохолни пијалоци со цел нивна малопродажба на потрошувачи кои живеат во Финска мора да се оцени во светлината на членот 34 ДФЕУ или членот 37 ДФЕУ. Според финската влада, монополскиот систем треба да се оценува во светлината на членот 37 ДФЕУ и шемата за лиценцирање во светлината на член 34 од ДФЕУ. Судот се согласи и изјави дека шемите за лиценцирање не го регулираат работењето на монополот или остварувањето на неговите ексклузивни права, бидејќи тие предвидуваат дека соодветно овластени лица можат да се занимаваат со малопродажба на одредени категории алкохолни пијалоци. Соодветно, тие шеми за лиценцирање се одвојуваат од работењето на монополот и мора да се испитаат во однос на членот 34 од ДФЕУ341. Во согласност со предметот Franzén, Судот потсети дека членот 37 од ДФЕУ бара монополот да биде уреден на таков начин што исклучува каква било дискриминација меѓу земјите-членки во однос на условите под кои се набавуваат и продаваат стоките, така што трговијата со стоки од друга членка Државите не се ставени во неповолна положба и дека конкуренцијата меѓу економиите на земјите-членки не е нарушена342.
Со оглед на судската пракса, Судот се чини дека одлучи да ги смета членовите 34 и 37 од ДФЕУ како меѓусебно исклучувачки. Во случај кога националната мерка за која станува збор не се однесува на остварувањето на конкретната цел на монополот, таа спаѓа надвор од опсегот на членот 37 ДФЕУ и треба да се процени според членовите 34 и 36 од ДФЕУ.
Од друга страна, исто така може да се тврди дека постои одредено преклопување помеѓу членот 37 ДФЕУ и другите членови од Договорот. Судот се водеше во случаи на прекршување кои се однесуваат на различни национални монополи за електрична енергија и гас343 дека заедничката примена на членовите 37 и 34 од ДФЕУ е навистина можна. Ваквиот пристап би значел дека мерката поврзана со државен монопол прво треба да се испита според членот 37 од ДФЕУ. Доколку мерката се смета за дискриминаторска, испитувањето според членовите 34 и 35 од ДФЕУ веќе нема да биде потребно. Спротивно на тоа, доколку се заклучи дека мерката не е дискриминаторска според членот 37 ДФЕУ, ќе биде неопходно да се испита според општите одредби за слободно движење на стоки.
8.2.4Член 107 ДФЕУ – Државна помош
Членот 107 ДФЕУ (поранешечлен 87 ЕЗ) предвидува дека секоја помош доделена од земја-членка или преку државни ресурси во каква било форма што ја нарушува или се заканува да ја наруши конкуренцијата преку фаворизирање на одредени претпријатија или производство на одредени стоки, доколку тоа влијае на трговијата меѓу земјите-членки, некомпатибилна со внатрешниот пазар.
Во овој поглед, правилата за државна помош и членовите 34-36 од ДФЕУ служат за заедничка цел, имено да обезбедат слободно движење на стоки меѓу земјите-членки во нормални услови на конкуренција344. Меѓутоа, бидејќи нивната фокусна точка е различна, квалификацијата на државната мерка како државна помош не го исклучува автоматски прегледот на шемата за помош во однос на другите правила на ЕУ, како што се членовите 34-36 од ДФЕУ345. Во историскиот предмет Комисијата против Франција346, на пример, Судот на ЕУ ја испита законитоста на мерката која на издавачите на весници им дава даночни ослободувања под услов трудовите да се печатат во Франција. Додека Комисијата тврдеше дека ова претставува прекршување на членот 34 ДФЕУ, француската влада тврдеше дека мерката требало да се разгледа според членот 107 од ДФЕУ, бидејќи даночните одредби не можеле да се одвојат од општата шема за помош за индустријата за весници. Судот, забележувајќи дека Франција не ја пријавила помошта во согласност со членот 108(3) од ДФЕУ, ја издаде следнава начелна изјава „самиот факт дека националната мерка можеби може да се дефинира како помош, не е соодветна причина за нејзино изземање“ според одредбата за слободно движење на стоки347. Понатаму, во претходната одлука за предметот PreussenElektra348, Судот утврди дека националната мерка поврзана со регионалното снабдување со електрична енергија можела потенцијално да ја органичи трговијата во заедницата. Меѓутоа, бидејќи мерката беше насочена кон заштита на животната средина преку придонесување за намалување на емисијата на стакленички гасови, не се сметаше дека е спротивна на слободното движење на стоки.
Во исто време, самиот факт дека мерката за државна помош како таква влијае на трговијата внатре во ЕУ сам по себе не е доволен за да се квалификува мерката истовремено како мерка со еквивалентен ефект според членот 34 од ДФЕУ. Наместо тоа, Судот прави разлика помеѓу аспектите кои се нераскинливо поврзани со целта на помошта и аспектите што можат да се одвојат од условите и дејствијата кои, иако се дел од шемата за помош, може да се смета дека не се неопходни за постигнување на целта на помошта или нејзиното правилно функционирање349. Само последните аспекти се опфатени со членовите 34-36 од ДФЕУ. Како што е наведено од страна на Општиот суд во Castelnou Energía, SL350 “фактот дека системот на помош обезбеден од државата или преку државни ресурси може, едноставно затоа што е од корист за одредени национални претпријатија или производи, да го попречи, барем индиректно, увозот на слични или конкурентни производи кои доаѓаат од други земји-членки, не е сама по себе доволна за да се стави помошта како таква на иста основа како мерка со ефект еквивалентен на квантитативно ограничување во смисла на членот 34 од ДФЕУ”.
Од судската пракса, исто така, јасно е дека националниот суд има надлежност да процени дали шемата за помош е во согласност со одредбите на Договорот кои имаат директен ефект различен од оние што се однесуваат на државната помош (на пр. членовите 34 до 36 ДФЕУ; 63 ТФЕУ351), само доколку одредбите можат да се проценат посебно и не се неопходни за постигнување на целта или функционирањето на шемата за помош352. Следствено, членовите 107 и 108 од ДФЕУ го спречуваат националниот суд да изврши проценка на државна мерка според други одредби за директен ефект, доколку тие се поврзани со функционирањето и предметот на засегнатата мерка.
8.2.5Член 110 ДФЕУ – Даночни одредби
Членот 110 ДФЕУ (поранешен член 90 ЕЗ) ги дополнува одредбите за укинување на царинските давачки и давачките со еквивалентно дејство. Неговата цел е да обезбеди слободно движење на стоки меѓу земјите-членки во нормални услови на конкуренција преку елиминирање на сите форми на заштита што може да произлезат од примената на внатрешното оданочување што ги дискриминира производите од другите земји-членки353. Во однос на членот 34 ДФЕУ, членот 110 се смета како lex specialis, што значи дека случаите опфатени со членот 110 ја исклучуваат примената на членот 34 од ДФЕУ. Ова беше случај во пресудата за предметот Kawala354, каде што Судот одлучи дека таксата за регистрација за увезени половни возила, која е од фискална природа, спаѓа во членот 110 од ДФЕУ и дека затоа членот 34 од ДФЕУ не се применува. Сепак, треба да се потсети дека, според утврдената судска пракса, земјите-членки мора да ја вршат својата надлежност во областа на директното оданочување на начин што е компатибилен со правото на ЕУ и, особено, со основните слободи гарантирани со Договорот355.
Првиот став од членот 110 од ДФЕУ им забранува на сите земји-членки да наметнуваат внатрешно оданочување на производите на другите земји-членки, што го надминува она што е наметнато за слични домашни производи. Оваа одредба е прекршена кога данокот што се наплаќа за увезен производ и оној што се наплаќа за сличен домашен производ се пресметуваат различно врз основа на различни критериуми што доведуваат, дури и само во одредени случаи, до наметнување на повисоко оданочување на увезениот производ.
Судот ги дефинира сличните производи како оние кои имаат слични карактеристики и ги задоволуваат истите потреби од гледна точка на потрошувачите, при што тестот не е дали тие се строго идентични, туку дали нивната употреба е слична и споредлива. Во предметот Комисијата против Франција356, Судот сметаше дека цигарите од темен и светол тутун може да се сметаат за слични производи.
Практичните тешкотии не можат да се користат за да се оправда примената на внатрешно оданочување кое ги дискриминира производите од другите земји-членки357.
Вториот став од членот 110 ДФЕУ има за цел да спречи каква било форма на индиректен фискален протекционизам што влијае на производите од другите земји-членки кои иако не се слични на домашните стоки, сепак се натпреваруваат со некои од нив. Повисокото оданочување на производите од другите земји-членки во споредба со конкурентските домашни стоки е забрането кога тоа е такво да има ефект, на предметниот пазар, на намалување на потенцијалната потрошувачка на увезени производи во корист на конкурентните домашни производи. Во предметот Комисијата против Шведска358, Судот смета дека вината во средната категорија (главно увезени) споделуваат доволен број карактеристики со силно пиво (главно домашно) за да се смета дека се во конкуренција со силно пиво. Меѓутоа, Судот во овој случај смета дека нема доказ дека разликата во даночниот третман на тие два производи може да влијае на однесувањето на потрошувачите во односниот сектор (нема заштитен ефект).
Во случаите кога се наплатува надоместок за домашни и увозни производи, а сметките се наменети за финансирање активности од кои корист имаат само домашните производи, со што делумно359 компензирајќи го даночното оптоварување што го носат последните стоки, таквото плаќање претставува дискриминаторско оданочување забрането со членот 110 од ДФЕУ360.
8.2.6Член 351 ДФЕУ
Членот 351 ДФЕУ (поранешен член 307 ЕЗ) се однесува на правата и обврските според меѓународното право што ги склучиле земјите-членки пред 1958 година, или пред датумот на нивното пристапување со една или повеќе трети земји. Правилото е дека овие права и обврски нема да бидат засегнати од одредбите на Договорот доколку се исполнети следните кумулативни услови:
Меѓународниот договор мора да бара, а не само да ѝ дозволи на земјата-членка да донесе мерка што е некомпатибилна со обврската на таа земја-членка според правото на Унијата. Во врска со членот 34 од ДФЕУ, Судот направи карта, во случајот C-324/93361, границите на можностите на земјите-членки за усвојување мерки кои се во спротивност со нивните обврски од тој член. Проблемот се однесуваше на одбивањето да се даде дозвола за увоз на диаморфин (наркотична дрога предмет на Единствената конвенција за наркотични дроги од 1961 година) во Обединетото Кралство. Судот пресуди дека фактот дека мерката “можеби била усвоена според меѓународен договор што му претходи на Договорот или пристапувањето од страна на земја-членка и дека земјата-членка ја задржува мерката во согласност со членот [351], и покрај фактот што таа претставува бариера , не го отстранува од опсегот на членот [34], бидејќи членот [351] стапува на сила само ако договорот наметнува на земја-членка обврска што е некомпатибилна со Договорот“.
Заклучокот е дека земјите-членки мора да се воздржат од усвојување мерки кои се во спротивност со правото на ЕУ, особено правилата за слободно движење на стоки, кога меѓународните договори на кои тие се потписници не бараат од нив да донесат такви мерки.
Договорот не ги оспорува принципите кои се дел од самите основи на правниот поредок на Унијата.
9ИЗВРШУВАЊЕ НА ЧЛЕНИТЕ 34 И 35 ДФЕУ
9.1 Директен ефект - приватно извршување
Судот на правдата призна дека забраната утврдена во членот 34 од ДФЕУ е “задолжителна и експлицитна и дека нејзиното спроведување не бара никаква следна интервенција на земјите-членки или институциите на [Унијата]“. Според тоа, членот 34 од ДФЕУ има “директен ефект и создава индивидуални права кои националните судови мора да ги заштитат” 362.
Подоцна Судот пресуди дека членот 35 од ДФЕУ, исто така, има директно дејство и дека неговите одредби се исто така “директно применливи“ и “оддаваат на поединци права кои судовите на земјите-членки мора да ги заштитат” 363.
Поединци можат да се повикаат на принципот и правото на слободно движење на стоки со поднесување на случај пред национален суд. Вториот може да одбие да примени било кое национално правило за кое смета дека е спротивно на членовите 34 и 35 од ДФЕУ. Националните судови можеби ќе треба да оценат до кој степен пречка за увоз или извоз може да биде оправдана во однос на задолжителните барања или целите од јавен интерес наведени во членот 36 од ДФЕУ.
9.2 СОЛВИТ
SOLVIT е мрежа (www.europa.eu/solvit) која има за цел да ги реши проблемите предизвикани од погрешната примена на законот за внатрешниот пазар од страна на јавните власти364. За таа цел, сите земји-членки на ЕЕА формираа свои SOLVIT центри, кои комуницираат директно преку онлајн база на податоци. Центрите SOLVIT се дел од националната администрација и тие се посветени на обезбедување решенија за проблемите и за граѓаните и за бизнисите во период од десет недели. Препорака на Комисијата од 2001 година365 одобрени од Советот ги утврдува правилата за работа во рамките на SOLVIT. Европската комисија ја надгледува мрежата и, доколку е потребно, помага во забрзување на решавањето на жалбите. Во 2018 година, SOLVIT постапи со повеќе од 2 000 случаи со стапки на решавање во таа година кои беа 90%.
Дополнително, нова процедура за решавање проблеми поврзана со SOLVIT беше воведена со Регулативата (ЕУ) 2019/515 за меѓусебно признавање. Членот 8 од Регулативата утврдува процедура која се применува во случаи кога националните власти донеле административна одлука. Можно е центарот SOLVIT вклучен во оваа постапка да побара од Комисијата да ја оцени компатибилноста на административна одлука и да даде мислење. Оваа постапка повлекува подолги рокови од вообичаената процедура SOLVIT.
9.3 Постапки за прекршување според членовите 258 и 260 од ДФЕУ
9.3.1Постапка за прекршување
Во улога на “чувар на
Договорот“, Комисијата може, постапувајќи
по жалба или по сопствена иницијатива,
да започне прекршочна постапка против
земја-членка за која се смета дека не
ги исполнила своите обврски во однос
на правото на ЕУ.
Членот 258 ДФЕУ (поранешен член 226 ЕЗ) ги предвидува формалните чекори на постапката за прекршување. Првата фаза е испраќање на формално известување до засегнатата земја-членка, со барање таа да ги достави своите забелешки до одреден датум, обично во рок од два месеци.
Во однос на одговорот или отсуството на истиот, Комисијата може да одлучи да и упати образложено мислење до земјата-членка. Образложението мислење наведува зошто Комисијата смета дека има прекршување на правото на ЕУ и ја повикува земјата-членка да се усогласи со правото на ЕУ до одреден датум, обично во рок од два месеци. Доколку земјата-членка не го почитува правото на ЕУ, Комисијата може да одлучи да го упати случајот до Судот на правдата на ЕУ со цел да добие изјава дека е прекршено правото на ЕУ.
Официјалното известување и образложеното мислење издадени од Комисијата ја ограничуваат темата на спорот, така што тој потоа не може да се прошири. Следствено, образложеното мислење и постапките што ги покрена Комисијата мора да се засноваат на истите основи како оние наведени во писмото со формално известување за започнување на предпарничната постапка366.
Онаму каде што Судот во својата конечна одлука по ова прашање утврди дека е прекршено правото на ЕУ, од засегнатата земја-членка се бара да ги преземе неопходните мерки за усогласување со пресудата. Доколку прекршокот продолжи, Комисијата може повторно да го упати случајот до Судот и да побара примена на финансиски санкции (паушална сума и дневна казна). Постапката за второто упатување до Судот е утврдена во членот 260(2) од ДФЕУ. Според оваа постапка и се додека земјата-членка не ја почитува судската пресуда, Комисијата (1) испраќа писмо до земјата-членка за нејзината обврска да се придржува; (2) потоа испраќа писмо за формално известување и на крајот (3) може да го упати предметот до Судот (второ упатување). Доколку Судот на правдата утврди дека засегнатата земја-членка не ја исполнила својата прва пресуда, може да изрече финансиски санкции. Овие финансиски санкции имаат за цел да имаат застрашувачки ефект и да ги охрабрат земјите-членки да се усогласат со правото на ЕУ што е можно побрзо367.
9.3.2Жалби
Секој што смета дека мерка
од земја-членка е спротивна на
членовите
34-36 ДФЕУ може да поднесат жалба до
Европската комисија. Всушност, голем
дел од прекршочните постапки кои се
однесуваат на слободното движење на
стоки се покренати од страна на Комисијата
по жалба. Последователни комуникации
на Комисијата за односите со подносителот
на жалбата во однос на прекршување на
правото на ЕУ368
ги утврдува правилата за постапување
по жалби.
Жалбите се поднесуваат со користење на стандарден формулар за жалби. Формуларот за жалба е достапен од Комисијата на барање или онлајн од веб-страницата на Европа369. Жалбите мора да се поднесат онлајн или во писмена форма со писмо до Генералниот секретаријат на Комисијата на адресата “1049 Брисел, Белгија“ или да се поднесат во една од канцелариите на Комисијата во земјите-членки. Стандардниот формулар за жалби може да се поднесе онлајн или да се испрати по пошта на кој било од официјалните јазици на ЕУ.
Во рок од 15 работни дена,
Комисијата ќе му испрати првична потврда
за прием на подносителот на жалбата. Во
рок од еден месец од ова признание,
Комисијата ќе одлучи дали поднесената
претставка да се запише.
Иако подносителот на
жалбата не е формална страна во која
било постапка покрената против
земја-членка, вреди да се напомене дека
тој/таа ужива некои важни административни
права:
Комисијата нема да го открие неговиот/нејзиниот идентитет освен ако тој/таа изречно се согласил за откривањето.
Комисијата ќе се обиде да донесе одлука за суштината (или да отвори постапка за прекршување или да го затвори случајот) во рок од дванаесет месеци од регистрацијата на жалбата.
Комисијата ќе го информира подносителот на жалбата за главните чекори во процесот. Тој/таа ќе биде однапред известен од релевантната служба на Комисијата доколку планира да го затвори случајот, со што ќе му овозможи да реагира со обезбедување нови факти или елементи.
Доколку, по истрагата, Комисијата смета дека навистина може да има прекршување на правото на ЕУ, може да одлучи да покрене постапка за прекршување според членот 258 од ДФЕУ.
Како чувар на Договорот, Комисијата е многу внимателна во обезбедувањето на целосна усогласеност со правото на ЕУ и во следењето на придржувањето на земјите-членки до правилата и обврските утврдени во Договорот или во секундарното законодавство. Меѓутоа, поради различни причини, правните процедури како што се постапките за прекршување според членот 258 ДФЕУ не секогаш може да ги обезбедат најдобрите достапни средства за решавање на одредено прашање. Затоа е важно да се нагласи дека Комисијата, дури и ако е целосно посветена на својата улога да го надгледува почитувањето на правото на ЕУ од страна на земјите-членки, ужива широка дискреција за тоа дали да отвори или не постапки за прекршување370.
10ПОВРЗАНИ ИНСТРУМЕНТИ НА СРЕДНОТО ПРАВО
10.1Директива (ЕУ) 2015/1535 на Европскиот парламент и на Советот од 9 септември 2015 година за утврдување постапка за обезбедување информации од областа на техничките прописи и правилата за услугите на информатичкото општество371
Директивата (ЕУ) 2015/1535 ги обврзува земјите-членки на Европската унија да ја известат Комисијата и нивните колеги за сите нацрт технички прописи кои се однесуваат на стоки или услуги на информатичкото општество пред да бидат усвоени. Земјите од ЕЕА, Швајцарија и Турција, исто така, ги известуваат своите технички прописи во рамките на информативниот систем за техничка регулатива (TRIS).
Комисијата и земјите-членки работат преку систем на превентивна контрола. За време на периоди на мирување, земјите-членки мора да се воздржат од усвојување на нивните доставени нацрт-прописи најмалку три месеци додека се испитуваат. Во овој период може да се одржи билатерална дискусија со властите на земјите-членки. Доколку се утврди дека нацрт-регулативата го прекршува правото на ЕУ за внатрешниот пазар, периодот на мирување може да се продолжи до шест месеци. Продолжување до 18 месеци може да се наметне дури и со блокирачка одлука доколку Советот донесе став за истото прашање опфатено со известената нацрт-регулатива372.
Затоа, постапката има за цел да ги елиминира сите пречки за непречено функционирање на внатрешниот пазар уште пред тие да се појават, со што се избегнуваат корективни дејствија, кои секогаш се пооптоварени.
Според судската практика на Судот (види пресуди CIA Security и Unilever373), која било техничка регулатива која не била известена во фазата на нацрт или била усвоена за време на периодот на задолжителна мирување не може да се примени и на тој начин да се спроведе од страна на националните трибунали против поединци. Ова подоцна беше потврдено од Судот374.
10.2Регулатива (ЕУ) 2019/515 – Регулатива за „заемно признавање“
Во 2008 година, ЕУ ја усвои Регулативата (ЕЗ) бр. 764/2008 со која се утврдуваат процедурите кои се однесуваат на примената на одредени национални технички правила на производи кои законски се продаваат во друга земја-членка. Главната цел на оваа регулатива беше да се дефинираат правата и обврските на националните власти и бизниси кога првите имаат намера да одбијат пристап на пазарот на производ што законски се продава во друга земја-членка. Регулативата го стави товарот на докажување на националните власти кои имаат намера да го забранат пристапот до пазарот, барајќи од нив да ја наведат техничката или научната причина за нивната намера да го забранат пристапот на производот до националниот пазар. Економскиот оператор доби можност да го брани својот случај и да достави издржани аргументи до надлежните органи.
Регулативата, исто така, воспостави “Точки за контакт со производи“ во секоја земја-членка, кои обезбедуваат информации за техничките правила за производите и спроведувањето на принципот на взаемно признавање на претпријатијата и надлежните органи во другите земји-членки.
Регулатива (ЕУ) 2019/515 за взаемно признавање на стоки кои законски се продаваат во друга земја-членка ја укина Регулативата (ЕЗ) бр. 764/2008 од 19 април 2020 година.
Регулативата (ЕУ) 2019/515 има намера да ја подобри правната сигурност за бизнисите и националните власти. Воведува декларација за взаемно признавање (самодекларирање) за економските оператори за да се покаже дека стоките биле законски продавани во друга земја-членка, воспоставува нова процедура за решавање на проблеми изградена на SOLVIT и обезбедува поблиска административна соработка и заедничка ИТ алатка за подобрување на комуникацијата, соработка и доверба меѓу националните власти.
Посебен документ за упатства подетално ја објаснува Регулативата (ЕУ) 2019/515.
10.3Регулатива (ЕЗ) бр. 2679/98 – Регулатива за „јагоди“
Регулатива (ЕЗ) бр. 2679/98 за функционирање на внатрешниот пазар во однос на слободното движење на стоки меѓу земјите-членки375 предвидува посебни процедури за справување со сериозни пречки за слободното движење на стоки меѓу земјите-членки кои предизвикуваат големи загуби за погодените поединци и бараат итна акција. Тие пречки може, на пример, да бидат резултат на пасивност на националните власти наспроти насилни дејствија од страна на поединци или ненасилни блокирања на границите или на акција од страна на земја-членка, како што е институционализираниот бојкот на увезените производи.
Регулативата предвидува процедура за предупредување и размена на информации меѓу земјите-членки и Комисијата. Тој, исто така, ги потсетува земјите-членки на нивната обврска да донесат неопходни и пропорционални мерки за да се обезбеди слободно движење на стоки и да ја информираат Комисијата за тоа, и ја овластува Комисијата да испрати известување до засегнатата земја-членка со барање тие мерки да бидат усвоени во рок од многу краток рок376.
1 COM(2020) 94, 10.3.2020
2 Водич за примена на Договорот кој се однесува на слободното движење на стоките, 2010.
4 http://curia.europa.eu/juris/recherche.jsf?language=en . Потенцирано е дека во Водичот, броевите на членовите од ДФЕУ се користат и за упатување на пресудите на Судот изречени во согласност со Договорот на ЕУ.
5 Комуникација од Комисијата: Единствен пазар во свет кој се менува – единствено средство за постигнување на обновен политички ангажман, COM(2018)772 финално.
6 Види, на пример, Предмет C‑ 573/12 Ålands Vindkraft [2014] EU:C:2014:2037, точка. 57 и Предмет C242/17 L.E.G.O [2018] ECLI:EU:C:2018:804, точка. 52
7 Предмет C-445/06 Danske Slagterier v Република Германија [2009] ECLI:EU:C:2009:178, точка. 26.
8 Предмет C-309/02 Radlberger Spitz [2004] ECLI:EU:C:2004:799, точка. 53.
99 Предмет C-292/12 Ragn-Sells [2013] ECLI:EU:C:2013:820, точка. 49-50.
10Предмет C-7/68 Комисијата против Италија [1968] ECLI:EU:C:1968:51.
1211 Предмет C-7/68 Комисијата против Италија [1968] ECLI:EU:C:1968:51; Предмет C-7/78 R. v Thompson, Johnson and Woodiwiss [1978] ECLI:EU:C:1978:209.
1312 Предмет C-358/93 Bordessa [1995] ECLI:EU:C:1995:54.
1413 Предмет C-318/07 Persche, [2009] ECLI:EU:C:2009:33, точка. 29.
1514 Предмет C-2/90, Комисијата против Белгија [1982] ECLI:EU:C:1992:310, paras. 23-28.
1615 Предмет C-393/92 Општина Алмело и други v NV Energiebedrijf Ijsselmij [1994] ECLI:EU:C:1994:171
1715 Предмет C-159/94 Комисијата против Франција [1997] ECLI:EU:C:1997:501.
1817 Предмет C-421/09 Humanplasma GmbH против Република Австрија [2010] ECLI:EU:C:2010:760, точки. 27- 30, потврдено во C-296/15 Medisanus [2017] ECLI:EU:C:2017:431, точка. 53.
1918 Види Дел 7.1.2 за дополнителни информации во врска со поврзаноста на Членовите 34-36 и 56 ДФЕУ.
2019 Предмет C-97/98 Peter Jägerskiöld v Torolf Gustafsson [1999] ECLI:EU:C:1999:515.
2120 Предмет C-591/17 Австрија против Германија [2019] ECLI:EU:C:2019:504, точка. 39-40.
2221 Предмет C-1/90 Aragonesa de Publicidad v Departamento de sanidad [1991] ECLI:EU:C:1991:327.
2322 Предмет C-434/85 Allen & Hanburys [1988] ECLI:EU:C:1988:109, точка. 25; Предмет C-227/06 Commission v Belgium ECLI:EU:C:2008:160, точка. 37.
Види споени предмети C-266/87 and C-267/87 R v Royal Pharmaceutical Society of Great Britain [1989] ECLI:EU:C:1989:205; Предмет C-292/92 Hünermund [1993] ECLI:EU:C:1993:932.
2524 Види предмет C-249/81 Комисијата против Ирска (Buy Irish) [1982] ECLI:EU:C:1982:402; Case C-222/82 Apple and Pear Development Council [1983] ECLI:EU:C:1983:370; Предмет C-325/00 Комисијата против Германија [2002] ECLI:EU:C:2002:633; Предмет C-227/06 Комисијата против Белгија [2008] ECLI:EU:C:2008:160
2625 Предмет C-171/11 Fra.bo Spa v Deutsche Vereinigung des Gas und Wasserfaches eV (DVGW) — Technisch Wissenschaftlicher Verein [2012] ECLI:EU:C:2012:453, точки. 31-32
2726 Предмет C-470/03 AGM-Cosmet SRl [2007] ECLI:EU:C:2007:213.
2827 Предмет C-265/95 Комисијата против Франција [1997] ECLI:EU:C:1997:595.
2928 Споени предмети C-154/04 and C-155/04 Alliance for Natural Health [2005] ECLI:EU:C:2004:848, точка. 47 и 52.
3029 Предмет C-249/81 Комисијата против Ирска (Buy Irish) [1982] ECLI:EU:C:1982:402; Предмет C-227/06 Комисијата против Белгија [2008] ECLI:EU:C:2008:160
3130 Предмет C-21/84 Комисијата против Франција [1985] ECLI:EU:C:1985:184; Предмет C-387/99 Комисијата против Германија [2004] ECLI:EU:C:2004:235, точка. 42; Предмет C-88/07 Комисијата против Шпанија [2009] ECLI:EU:C:2009:123; Предмет C-192/01 Комисијата против Данска [2003] ECLI:EU:C:2003:492, точка. 40.
3231 Предмет C-21/84 Комисијата против Франција [1985.] ECLI:EU:C:1985:184, точки 11–15.
3332 Предмет C-88/07 Комисијата против Шпанија [2009.] ECLI:EU:C:2009:123, точки 54–66., 116.
3433 Предмет C-387/99 Комисијата против Германија [2004.] ECLI:EU:C:2004:235, точка 83.
3534 Предмет C-192/01 Комисијата против Даска [2003.], ECLI:EU:C:2003:492, точка 40.
3634 Предмет C-265/95 Комисијата против Франција [1997.] ECLI:EU:C:1997:595, точка 31.; види и предмет C112/00 Schmidberger [2003.] ECLI:EU:C:2003:333, точка 60., особено за можните оправдувања (слобода на изразување и слобода на собирање).
3736 Предмет C-309/02 Radlberger Spitz [2004.] ECLI:EU:C:2004:799, точка 80.
3837 Вид Член 355 ДФЕУ.
3938 OJ L 35, 13.02.1996, p. 1.
4039 Предмет C-8/74 Dassonville [1974] ECLI:EU:C:1974:82, точка. 5.
4140 Предмет C-78/70 Deutsche Grammophon v Metro [1971] ECLI:EU:C:1971:59.
4241 Предмет C-229/83 Leclerc v Au Ble Vert [1985] ECLI:EU:C:1985:1.
4342 Предмет C-30/01 Комисијата против Обединетото Кралство [2003] ECLI:EU:C:2003:489, точки 49-54.
4443 Предмет C-177/82 Van de Haar [1984] ECLI:EU:C:1984:144; C-269/83 Комисијата против Франција [1985] ECLI:EU:C:1985:115; C-103/84 01 Комисијата против Италија [1986] ECLI:EU:C:1986:229.
4544 Предмет C-67/97 Ditlev Blühme [1998] ECLI:EU:C:1998:584
4645 Предмет C-379/92 Peralta [1994] ECLI:EU:C:1994:296; Предмет C-44/98 BASF [1999] ECLI:EU:C:1999:440. Cf. Истотака C-20/03 Burmanjer [2005] ECLI:EU:C:2005:307.
4746 Предмет C-297/05 Комисијата против Холандија [2007] ECLI:EU:C:2007:531, точка. 63.
4847 Предмет C-2/73 Riseria Luigi Geddo v Ente Nationale Risi [1973] ECLI:EU:C:1973:89.
4948 Предмет C-13/68 Salgoil SpA v Italian Ministry of Foreign Trade [1968] ECLI:EU:C:1968:54.
5049 Предмет C-8/74 Dassonville [1974] ECLI:EU:C:1974:82. За историскиот осврт, види ја Директивата на Комисијата 70/50/EEC of 22 Декември 1969 врз основа на одредбите од Членот 33 (7), за укинување на маерките кои имаат ефект сличен на количинските огранучувања за увоз, а кои не се опфатени со останатите одредби усвоени согласно Договорот за основање на ЕЕЦ.
5150 Предмет C-8/74 Dassonville [1974] ECLI:EU:C:1974:82, точка. 5. (OJ L 13,19.1.1970, p. 29).
5251 Предмет C-120/78 Rewe Zentrale v Bundesmonopolverwaltung für Branntwein [1979] ECLI:EU:C:1979:42.
5352 Примерите на мерки со еквивалентен ефект вклучуваат барања за состав или какви било други барања за производот, ограничување на каналите на дистрибуција и давање предност на домашните стоки.
5453 See, inter alia, Case C-110/05 Комисијата против Италија [2009], ECLI:EU:C:2009:66, точка 37, Предмет C456/10 ANETT [2012], ECLI:EU:C:2012:241 and Case C-148/15 Deutsche Parkinson Vereinigung, [2016], ECLI:EU:C:2016:776.
5554 Предмет C-428/12 Комисијата против Шпанија [2014], ECLI:EU:C:2014:218, точка. 29.
5655 Предмет C-110/05 Комисијата против Италија [2009], ECLI:EU:C:2009:66, точка. 56.
5756 Предмет C-591/17 Австрија против Германија [2019.] ECLI:EU:C:2019:504, точки 125.–134.
5858 Предмет C-573/12 Ålands Vindkraft [2014.] ECLI:EU:C:2014:2037, точки 67.–75., 82. i 119. Судот, изречената мерка ја сметаше за оправдана врз основа на целта за потикнување на употребата на обновливите озвори на енергија за производство на електрична енергија.
5959 Предмет C-265/06 Комисија/Португалија [2008.] ECLI:EU:C:2008:210.
6060 Ibid, точка 15.
6161 Ibid, точка 33.
6262 Предмет C-110/05 Комисија/Италија [2009.] ECLI:EU:C:2009:66.
6363 Предмет C-110/05 Комисија/Италија [2009.] ECLI:EU:C:2009:66, точка 57.
6463 Предмет C-142/05 Mickelsson i Roos [2009.] ECLI:EU:C:2009:336.
6564 Предмет C-142/05 Mickelsson i Roos [2009.] ECLI:EU:C:2009:336, точка 28.
6665 Предмет C-142/05 Mickelsson i Roos [2009.] ECLI:EU:C:2009:336, точки 39.–40. Види предмет C-433/05 Sandström [2010.] ECLI:EU:C:2010:184.
6766 Предмет C-433/05 Sandström [2010.] ECLI:EU:C:2010:184, точка 40. Тој предмет е е пример за пристап кон пропорционалноста орјентиран на постапката што се темели на проценка на Судот во предметот Mickelsson.
6867 Споени предмети C-267/91 i C-268/91 Keck i Mithouard [1993.] ECLI:EU:C:1993:905
6968 Споени предмети C-267/91 i C-268/91 Keck i Mithouard [1993.] ECLI:EU:C:1993:905, точка 16.
7069 Предмет C-591/17, Република Австрија [2019.] ECLI:EU:C:2019:504, точка 129.
7170 Види предмет C-412/93 Leclerc-Siplec [1995.] ECLI:EU:C:1995:26, точка 22. И предмет C-6/98 ARD [1999.] ECLI:EU:C:1999:532, точка 46.
7271 Види, пример, предметите C-401/92 i C-402/92 Tankstation ’t Heukske i Boermans [1994.] ECLI:EU:C:1994:220, точка 14. И споени предмети C-69/93 i C-258/93 Punto Casa [1994.] ECLI:EU:C:1994:226.
7372 Види предмет C-391/92 Комисијата против Грција [1995.] ECLI:EU:C:1995:199, точка 15.
7473 Види предмет C-63/94 Belgapom [1995.] ECLI:EU:C:1995:270 и предмет C-221/15 Etablissements Fr. Colruyt NV [2016.] ECLI:EU:C:2016:704, точка 37.
7574 Споени предмети C-158/04 i C-159/04 Alfa Vita [2006.] ECLI:EU:C:2006:562.
7675 Ibid, точки 18.–19.
7776 Предмет C-159/00 Sapod Audic и Eco-Emballages [2002.] ECLI:EU:C:2002:343
7877 Ibid,точка 71. Ако мерката се толкува како наметнување на обврска за примена на ознака или ознака, тогаш мерката би била техничка регулатива во смисла на Директивата 98/34. Во тој случај, поединецот може да се повика на неизвестување за таа национална одредба. Тогаш националниот суд треба да ја отфрли примената на таа одредба.
7978 Предмет C-159/00 Sapod Audic i Eco-Emballages [2002.] ECLI:EU:C:2002:343, точка 72
8079 Види предмет C-71/02 Karner [2004.] ECLI:EU:C:2004:181 (забрана за известување дека стоката потекнува од фирма во стечај); предмет C-441/04 A-Punkt [2006.] ECLI:EU:C:2006:141 (продажба од врата до врата) и слично образложение во предметот C-20/03 Burmanjer [2005.] ECLI:EU:C:2005:307.
8180Предмет C-120/78 Rewe-Zentral AG/Bundesmonopolverwaltung für Branntwein [1979.] ECLI:EU:C:1979:42. Иако овој принцип не беше експлицитно споменат во судската пракса на Судот на почетокот, тој сега е целосно признат (види примери предмет C-110/05 Комисијата против Италија [2009.] ECLI:EU:C:2009:66, точка 34. i предмет C 385/10 Elenca [2012.] ECLI:EU:C:2012:634, точка 23).
81 Предмет 120/78 Rewe Zentrale v Bundesmonopolverwaltung für Branntwein [1979] ECLI:EU:C:1979:42. Додека на почетокот принципот не беше јасно споменат во законите на Судот, сега истиот јасно се споменува и се признава целосно во предметот (види на пример. Case C-110/05 Commission v Italy [2009] ECLI:EU:C:2009:66, параграф. 34 и предмет C-385/10 Elenca [2012] ECLI:EU:C:2012:634, параграф 23)
8282 Предмет C-111/89 Staat der Nederlanden/P. Bakker Hillegom BV [2016.], ECLI:EU:C:1990:177, точка 8.
8382 Предмет C-525/14 Комисијата против Република Чешка [2016.], ECLI:EU:C:2016:714, точка 35.
8483 Предмет C-525/14 Комисијата против Република Чешка [2016.], ECLI:EU:C:2016:714, точка 39.
8585 Регулатива (ЕУ) 2019/515 на Европскиот парламент и на Советот од 19 март 2019 година за меѓусебно признавање на стоки законски пласирани на пазарот во друга земја-членка и укинување на Регулативата (ЕЗ) бр764/2008, OJ L 91, 29.3.2019, стр. 1-18
8686 Регулатива (ЕК) No 764/2008 на Европскиот парламент и на Советот од 9 јули 2008 за постапките во врска со примена на одредени национални технички правила за производи кои законски се пласирани во друга земја членка и со која се отповикува Одлуката Бр. 3052/95/EC (OJ L 218, 13.8.2008, p. 21).ОL L 218, 13.8.2008., стр. 21. За детали види точка 8.3. од овој водич.
8787 Споени предмети C-51-54/71 International Fruit Company/Produktschap voor Groenten en Fruit [1971.] ECLI:EU:C:1971:128; предмет C-54/05 Комисија /Финска [2007.] ECLI:EU:C:2007:168, точка 31.
8888 Предмет C-4/75 Rewe Zentralfinanz/Landwirschaftskammer [1975.] ECLI:EU:C:1975:98.
8988 Предмет C-272/95 Dt. Milchkontor II [1997.] ECLI:EU:C:1997:191.
9089 Предмет C-28/09 Комисијата против Австрија [2011.] ECLI:EU:C:2011:854, точка 119.
9190 Предмет C-155/82 Комисијата против Белгија [1983.] ECLI:EU:C:1983:53, точка 7.
9291 Ibid, точка12. Види и предмет C-12/02 Grilli [2003.] ECLI:EU:C:2003:538, точки 48. i 49.; C193/94 Skanavi and Chryssanthakopoulos [1996.] ECLI:EU:C:1996:70, точки 36.–38.
9392 Предмет C-155/82 Komisija/Belgija [1983.] ECLI:EU:C:1983:53, точка 15.
9493 Предмет C-13/78 Eggers/Freie Hansestadt Bremen [1978.] ECLI:EU:C:1978:182.
9594 Предмет 174/82 Officier van Justitie/Sandoz [1983.] ECLI:EU:C:1983:213; C-24/00 Комисијата против Франција [2004.] ECLI:EU:C:2004:70; C-420/01 Комисијата против Италија[2003.] ECLI:EU:C:2003:363; C-192/01 Комисијата против Данска[2003.] ECLI:EU:C:2003:492; C-41/02 Комисијата против Холандија[2004.] ECLI:EU:C:2004:762; C-319/05 Комисијата против Германија [2007.] ECLI:EU:C:2007:678.
9696 Предмет C-473/98 Kemikalieinspektionen/Toolex Alpha AB [2000.] ECLI:EU:C:2000:379.
9796 Предмет C-421/09 Humanplasma GmbH/Република Австрија [2010.] ECLI:EU:C:2010:760, точка 45.
9807 Предмет C-270/02 Комисијата против Италија [2004.] ECLI:EU:C:2004:78.
9998 Предмет C-421/09 Humanplasma GmbH//Република Австрија [2010.] ECLI:EU:C:2010:760, точка 45.
10099 Предмет C-104/75 De Peijper [1976.] ECLI:EU:C:1976:67.
101100 Предмет C-24/00 Комисијата против Франција [2004.] ECLI:EU:C:2004:70, точка 75.
102101 Предмет C-192/01 Комисијата против Данска [2003.] ECLI:EU:C:2003:492.
103102 Предмет C-192/01 Комисијата против Данска [2003.], ECLI:EU:C:2003:492, точка 46.
104103 Ibid, точка 56.
105104 Предмет C-473/98 Kemikalieinspektionen/Toolex Alpha AB [2000.] ECLI:EU:C:2000:379; предмет C24/00 Комисијата против Франција [2004.] ECLI:EU:C:2004:70.
106105 Види во продолжение, точка 7.1.2
107106 Предмет C-344/90 Комисијата против Франција [1992.] ECLI:EU:C:1992:328.
108108 Предмет C-231/83 Cullet [1985.] ECLI:EU:C:1985:29; предмет C-82/77 Van Tiggele [1978.] ECLI:EU:C:1978:10
109109 OJ L 176, 5.7.2011, p. 24
110 Предмет C-221/15 Colruyt [2016.] ECLI:EU:C:2016:704, точка 41
110111 Предмет C-333/14 Scotch Whisky Association i dr./Lord Advocate и Advocate General for Scotland [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точка 50.
111112. Предмет C-65/75 Tasca [1976.] ECLI:EU:C:1976:30; предмет C-88-90/75 SADAM [1976.] ECLI:EU:C:1976:32; предмет C-181/82 Roussel [1983.] ECLI:EU:C:1983:352; предмет C-13/77 GBINNO/ATAB [1977.] ECLI:EU:C:1977:185
113113 Предмет C-16-20/79 Danis [1979.] ECLI:EU:C:1979:248.
114114 Предмет C-116/84 Roelstrate [1985.] ECLI:EU:C:1985:237; предмет C-188/86 Lefevre [1987.] ECLI:EU:C:1987:327.
115115 За повеќе информации за методите на продажба, види дел 3.4.2.2.
116116 Предмет C-63/94 Belgapom/ITM and Vocarex [1995.] ECLI:EU:C:1995:270.
117117 Предмет C-531/07 Fachverband der Buch- und Medienwirtschaft/LIBRO[2009.] ECLI:EU:C:2009:276.
118118 Предмет C-148/15 Deutsche Parkinson Vereinigung [2016.] ECLI:EU:C:2016:394, точки 23.–27.
119119 Предмет C-322/01 DocMorris [2003.] ECLI:EU:C:2003:664, точка 6.
120120 Предмет C-333/14 Scotch Whisky Association [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точка 32. (дополнително истакнато).
121121 Види предмет C-254/05 Комисијата против Белгија [2007.] ECLI:EU:C:2007:319. предмет C432/03 Комисијата против Португалија [2005.] ECLI:EU:C:2005:669, точка 41.; предмет C-249/07 Комисијата против Холандија [2008.] ECLI:EU:C:2008:683, точка 26
122122 Предмет C-390/99 Canal Satélite Digital [2002.] ECLI:EU:C:2002:34; предмет C-333/08 Комисијата против Франција [2010.] ECLI:EU:C:2010:44; предмет C-423/13 Vilniaus Energija [2014.] ECLI:EU:C:2014:2186.
123122 Предмет C-390/99 Canal Satélite Digital [2002] ECLI:EU:C:2002:34; Предмет C-333/08 Commission v France [2010] ECLI:EU:C:2010:44;
123 C-423/13 Vilniaus Energija [2014] ECLI:EU:C:2014:2186Предмет C-423/13 Vilniaus Energija[2014.] ECLI:EU:C:2014:2186, точка 55.
124124 Предмет C-21/84 Комисијата против Франција [1985.] ECLI:EU:C:1985:184.
125125 Предмет C-455/01 Комисијата против Италија [2003.] ECLI:EU:C:2003:551.
126126 Предмет C-432/03 Комисијата против Португалија [2005.] ECLI:EU:C:2005:514.
127127 Предмет C-61/12 Комисијата против Литванија [2014.] ECLI:EU:C:2014:172, точки 57. и 69. Види предмет C639/11 Комисијата против Полска [2014.] ECLI:EU:C:2014:173.
128128 Видете, на пример, мислењето на независниот адвокат Џејкобс во предметот C-412/93 Leclerc-Siplec [1995.] ECLI:EU:C:1995:26 и независниот адвокат Geelhoeda во предметот C-239/02 Douwe Egberts [2004.] ECLI:EU:C:2004:445.
129129 Види споени предмети C-34/95 i C-36/95 De Agostini [1997.] ECLI:EU:C:1997:344.
130130 Предмет C-286/81 Oosthoek [1982.] ECLI:EU:C:1982:438, точка 15. Види предмети пред Keck: Предмет C-362/88 GB-INNO [1990.] ECLI:EU:C:1990:102 и предмет C-1/90 Aragonesa [1991.] ECLI:EU:C:1991:327.
131131 Предмет C-470/93 Mars [1995.] ECLI:EU:C:1995:224, točka 13. (мерката бара дополнителни трошоци за пакување и рекламирање). Види и предмет C-368/95 Familiapress [1997.] ECLI:EU:C:1997:325, точка 11.
132132 Види и предмет C-292/92 Hünermund [1993.] ECLI:EU:C:1993:932 (забрана за рекламирање на „парафармацевтски“ производи надвор од аптеките) и предмет C-412/93 Leclerc-Siplec [1995.] ECLI:EU:C:1995:26 (ограничување на телевизиското рекламирање); usp. Споени предмети C-34/95 i C-36/95 De Agostini [1997.] ECLI:EU:C:1997:344; предмет C405/98 Gourmet [2001.] ECLI:EU:C:2001:135.
133133 Предмет C-239/02 Douwe Egberts [2004.] ECLI:EU:C:2004:445, точка 53.
134134 За дискриминацијата помеѓу домашните економски оператори и економските оператори од другите земји-членки, види предмет C-322/01 DocMorris [2003.] ECLI:EU:C:2003:664, точка 74. и предмет C254/98 Heimdienst [2000.] ECLI:EU:C:2000:12, точка 26. Види и предмети C-87/85 и C-88/85 Legia i Gyselinx [1986.] ECLI:EU:C:1986:215, точка 15. и предмет C-189/95 Franzén [1997.] ECLI:EU:C:1997:504, точка 71.
135135 Во тој контекс види и предмет C-405/98 Gourmet [2001.] ECLI:EU:C:2001:135; предмети C-34/95 i C-36/95 De Agostini [1997.] ECLI:EU:C:1997:344 и предмет C-239/02 Douwe Egberts [2004.] ECLI:EU:C:2004:445 (за забраната за упатување на „губење тежина“ и „здравствени препораки, сертификати, декларации или изјави за ефективноста на производот“”).
136136 Во овој контекст види предмет C-292/92 Hünermund [1993.] ECLI:EU:C:1993:932 и предмет C71/02 Karner [2004.] ECLI:EU:C:2004:181 (забрана за известување дека стоката доаѓа од фирма во стечај).
137137 Предмет C-337/95 Dior [1997.] ECLI:EU:C:1997:517.
138138 Предмет C-405/98 Gourmet [2001.] ECLI:EU:C:2001:135.
139139 Види предмет C-33/97 Colim [1999.] ECLI:EU:C:1999:274, точка 37. И предмет C-416/00 Morellato [2003.] ECLI:EU:C:2003:475, точки 29. и 30. Predmet C-217/99 Komisija/Belgija [2000.], ECLI:EU:C:2000:638, точка 17.
140140 Предмет C-27/80 Fietje ECLI:EU:C:1980:293, точка 15.
141141 Предмет C-385/10 Elenca Srl/Ministero dell’Interno [2012.] ECLI:EU:C:2012:634.
142142 Ibid.
143143 Предмет C-261/81 Rau /De Smedt [1982.] ECLI:EU:C:1982:382.
144144 Предмет C-30/99 Комисијата против Ирска [2001.] ECLI:EU:C:2001:346; предмет C-525/14 Комисијата против Република Чешка [2016.], ECLI:EU:C:2016:714; види и предмет C-481/12 Juvelta/VĮ Lietuvos prabavimo rūmai [2014.] ECLI:EU:C:2014:11
145145 Предмет C-244/06 Dynamic Medien Vertriebs GmbH/Avides Media AG [2008.] ECLI:EU:C:2008:85; во таа пресуда, трговските бариери беа прогласени за оправдани со цел да се заштитат малолетниците.
146146 Види пример со предмет C-207/83 Комисијата против Обединетото кралство [1985.] ECLI:EU:C:1985:161, точка 17.
147147 Види предмет C-95/14 UNIC i Uni.co.pel [2015.] ECLI:EU:C:2015:492, точка 44.
148148 Види предмет C-207/83 Комисијата против Обединетото кралство [1985.] ECLI:EU:C:1985:161, точка 21.
149149 Види предмет C-325/00 Комисијата против Германија [2002.] ECLI:EU:C:2002:633, точка 24. и предмет C255/03 Komisija/Belgija ECLI:EU:C:2004:378.
150150 Види предмет C-13/78 Eggers ECLI:EU:C:1978:182, точки 24–25.
151151 Види судска пресуда во споени предмети C-321/94 do C-324/94 Pistre и други, ECLI:EU:C:1997:229, точка 45.
152152 Предмет C-169/17 Asociación Nacional de Productores de Ganado Porcino [2018.] ECLI:EU:C:2018:440, точки 24.–28. И наведената судска пракса.
153153 Предмет C-249/81 Комисијата против Ирска [1982.] ECLI:EU:C:1982:402.
154154 Види предмет C-325/00 Комисијата против Германија [2002.] ECLI:EU:C:2002:633, предмет C6/02 Комисијата против Франција [2003.] ECLI:EU:C:2003:136. Види и споени предмети од C-204/12 до C208/12 Essent Belgium [2014.] ECLI:EU:C:2014:2192, точки 88, 90.–95. i 116. Види и C-573/12 Ålands Vindkraft [2014.] ECLI:EU:C:2014:2037.
155155 Предмет C-322/01 DocMorris [2003.] ECLI:EU:C:2003:664.
156156 Споени предмети C-34/95 i C-36/95 De Agostini [1997.] ECLI:EU:C:1997:344, точки 43.–44. Независниот адвокат Geelhoed (Случај C-239/02 Douwe Egberts [2004] ECLI: EU: C: 2004: 445, став 68) го споредува ова образложение со она на Судот во предметот C-292/92 Hünermund [1993] ECLI : EU: C: 1993: 932) и C-412/93 Leclerc-Siplec (1995) ECLI: EU: C: 1995: 26). Тој тврди дека забраните за рекламирање во последните два предмети биле ограничени. Тој истакна дека во последните два предмети, Судот му дал важност на фактот дека предметните ограничувања не влијаеле на способноста на другите трговци да ги рекламираат предметните производи на други средства. Со други зборови, „функцијата што ја извршуваше рекламирањето во однос на добивање пристап на пазарот за предметните производи остана недопрена“.
157157 Предмет C-322/01 DocMorris [2003.] ECLI:EU:C:2003:664, точка 74
158158 Предмет C-108/09 Ker-Optika [2010.] ECLI:EU:C:2010:725, точки 43.–44.
159159 Директива 2000/31/EЗ од Европскиот Парламент и Советот од 8 јуни 2000 за одредни правни аспекти на услугите на информатичкото општество, особено за електронска трговија, во Внатрешниот пазар (Директива за електронска трговија) (OJ L 178, 17.7.2000, p. 1)
160 Предмет C-198/14 Visnapuu [2015.] ECLI:EU:C:2015:751, точки 99., 102., 208. i 129
160161 Предмет C-463/01 Комисијата против Германија [2004.] ECLI:EU:C:2004:797; предмет C-309/02 Radlberger Spitz [2004.] ECLI:EU:C:2004:799.
165160 Предмет C-120/95 Decker [1998.] ECLI:EU:C:1998:167
166161 Предмет C-201/94 Smith & Nephew [1996.] ECLI:EU:C:1996:432.
167162 Предмет C-100/96 British Agrochemicals [1999.] ECLI:EU:C:1999:129; предмет C-201/06 Комисијата против Франција [2008.] ECLI:EU:C:2008:104, точка 33.
168162 OJ L 365, 31.12.1994, p. 10
163 Види предмет 238/82 Duphar [1984] ECLI:EU:C:1984:45 and Case C-70/95 Sodemare and Others [1997] ECLI:EU:C:1997:301
164 Council Directive 89/105/EEC of 21 December 1988 relating to the transparency of measures regulating the prices of medicinal products for human use and their inclusion in the scope of national health insurance systems (OJ L 40, 11.2.1989, p. 8).
165 Предмет C-120/95 Decker [1998] ECLI:EU:C:1998:167.
166 Предмет C-201/94 Smith & Nephew [1996.] ECLI:EU:C:1996:432,
167 Предмет C-100/96 British Agrochemicals [1999] ECLI:EU:C:1999:129; Case C-201/06 Commission v France [2008] ECLI:EU:C:2008:104, para. 33.
168. Предмет C-44/01 Pippig Augenoptik/Hartlauer [2003.] ECLI:EU:C:2003:205, точка 63.
169 Предмет C-104/75 De Peijper [1976.] ECLI:EU:C:1976:67
170 Предмет C-94/98 Rhône-Poulenc Rorer i May & Baker [1999.] ECLI:EU:C:1999:614, точка 40
171 Предмет C-172/00 Ferring [2002.] ECLI:EU:C:2002:474.
172 Предмет C-201/94 Smith&Nephew [1996] ECLI:EU:C:1996:432, Case C-94/98 Rhone Poulenc [1999] ECLI:EU:C:1999:614
169173 Предмет C-112/02 Kolpharma [2004.] ECLI:EU:C:2004:208, точки 15–18.
174174 Предмети C-104/75 De Peijper [1976.] ECLI:EU:C:1976:67, C-201/94 Smith & Nephew [1996.] ECLI:EU:C:1996:432, предмет C-387/18 Delfarma [2019.] ECLI:EU:C:2019:556.
175175 Предмет C-114/15 Audace [2016.] ECLI:EU:C:2016:813.
176176 Предмет C-322/01 DocMorris [2003.] ECLI:EU:C:2003:664, точка 127. Види и предмет C-229/83 Leclerc i dr. [1985.] ECLI:EU:C:1995:26, точка 26. и предмет C-240/95 Schmit [1996.] ECLI:EU:C:1996:259, точка 10.
177177 Предмет C-322/01 DocMorris [2003.] ECLI:EU:C:2003:664, точка 129.
178178 Предмет C-33/97 Colim/Bigg’s Continent Noord [1999.] ECLI:EU:C:1999:274.
179179 Видете исто така, во овој поглед, Директива 2011/83 / ЕУ за правата на потрошувачите (OJ L 304, 22.11.2011, стр. 64-88), Директива 93/13/EEC за нефер услови во потрошувачките договори (OJ L 95, 21.4 .1993, стр. 29-34), Директива 1999/44/ЕЗ во врска со одредени аспекти на продажбата на стоки за широка потрошувачка и гаранции за такви стоки (OJ L 171, 7.7.1999, стр. 12-16) и Регулатива (ЕУ) бр. 1169/2011 за информирање на потрошувачите за храната (OJ L 304, 22.11.2011, стр. 18-63).
180180 Предмет C-366/98 Yannick Geffroy [2000.] ECLI:EU:C:2000:430, точка 28.
181181 Предмет C-85/94 Piageme/Peeters [1995.] ECLI:EU:C:1995:312.
182182 Предмет C-33/97 Colim/Bigg’s Continent Noord [1999.] ECLI:EU:C:1999:274, точки 41–43.
183183 Предмет C-215/87 Schumacher [1989.] ECLI:EU:C:1989:111.
184184 Предмети C-260/06 и C-261/06 Escalier i Bonnarel [2007.] ECLI:EU:C:2007:659.
185185 Ibid, точка 32.
186186 Предмет C-373/11 Panellinios Sindesmos Viomikhanion Metapoiisis Kapnou [2013.] ECLI:EU:C:2013:567, точка 26.
187187 C-283/03 Kuipers, [2005.] ECLI:EU:C:2005:314, точка 37. и наведена судска пракса.
188188 Уредба (EU) бр. 1308/2013 на Европскиот парламент и на Советот од 17 декември 2013 година за воспоставување заедничка организација на пазарот на земјоделски производи, SL L 347, 20.12.2013., стр. 671.
189189 Предмет C-333/14 Scotch Whisky Association и други., [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точка 20.
190190 Ibid, точка 26. и наведена судска пракса.
191191 Предмет C-2/18, Lietuvos Respublikos Seimo narių grupė[2019.] ECLI:EU:C:2019:962, точка 45.
192192 Ibid, точка 49.
193193 Ibid, точка 57.
194194 Ibid, точка 69.
195195 Предмет C-15/79 P. B. Groenveld BV/Produktschap voor Vee en Vlees [1979.] ECLI:EU:C:1979:253.
196196 Предмет C-15/79 P. B. Groenveld BV/Produktschap voor Vee en Vlees [1979.] ECLI:EU:C:1979:253, точка 7. Види и предмет C-12/02 Marco Grilli [2003.] ECLI:EU:C:2003:538, точка 41.
197197 Предмет C-47/90 Delhaize / Promalvin [1992] ECLI: EU: C: 1992: 250 (во образложението на пресудата, Судот го изостави барањето за доделување посебна предност на националното производство, иако тоа беше јасно присутно во факти). Меѓутоа, во подоцнежната пресуда на Судот на правдата во предметот C-388/95 Кралство Белгија/Кралство Шпанија [2000] ECLI: EU: C: 2000: 244 Судот утврди дека предметното барање (барање до регионот ) мора да се смета за компатибилен со правото на Заедницата, без оглед на неговите рестриктивни ефекти врз трговијата, доколку се покаже како неопходно и пропорционално и може да го зачува високиот углед што Риоха неспорно го ужива меѓу потрошувачите како „denominación de origen calificada“. Судот оцени дека тоа навистина е така бидејќи економските оператори во регионот го имаат потребното знаење за сложени операции на флаширање. Истото образложение важеше и за контролите спроведени во регионот. Дополнително, транспортот на нефлаширано вино надвор од регионот е ризичен бидејќи може да доведе до намалување на квалитетот поради оксидација.
198198 Предмет C-108/01 Consorzio del Prosciutto di Parma [2003.] ECLI:EU:C:2003:296. Меѓутоа, во овој случај, Судот утврди дека условот како оној што е во прашање во главната постапка (сечењето и пакувањето мора да се вршат во регионот на производство) мора да се смета за компатибилен со правото на ЕУ, без оглед на неговите рестриктивни ефекти врз трговијата доколку се покаже дека е неопходно и пропорционално и дека може да го зачува квалитетот на предметниот производ, да го гарантира неговото потекло или да обезбеди контрола на спецификацијата и заштитената географска ознака (види точка 66 погоре). Судот зазеде став дека ова е особено случај кога постапката утврдена во спецификацијата предвидува систематски и темелни контроли да се спроведуваат од страна на експерти со специјалистичко познавање на карактеристиките на предметните производи и затоа е тешко да се замисли такво проверува точка 75.). Видете и во предметот C-469/00 Ravil / Bellon [2003] ECLI: EU: 2003: 295. Овој пристап е потврден и во предметот C-367/17 EA et al. [2018] ECLI: EU: C: 2018: 1025 и предметот C-569/18 Caseificio Cirigliana [2019] ECLI: EU: C: 2019: 873 , види точка 39.
199199 Предмет C-155/80 Oebel [1981.] ECLI:EU:C:1981:177; предмет C-388/95 Кралството Белгија против Кралството Шпанија [2000.] ECLI:EU:C:2000:244, точка 41.
200200 Предмет C-205/07 Gysbrechts i Santurel Inter [2008.] ECLI:EU:C:2008:730.
201201 Ibid., točke 40.–43. C-169/17 Asociación Nacional de Productores de Ganado Porcino [2018.] ECLI:EU:C:2018:440, точка 29.
202202 Предмет C-15/15 New Valmar [2016.] ECLI:EU:C:2014:464, точка 36. Види и предмет C-169/17 Asociación Nacional de Productores de Ganado Porcino [2018.] ECLI:EU:C:2018:440, точка 29.
203203 Предмет C-15/15 New Valmar [2016.] ECLI:EU:C:2014:464, точки 47, 50–56.
204204 Предмет C-648/18 Hidroelectrica [2019.] ECLI:EU:C:2020:723, точка 33.
205205 Предмет C-222/18 VIPA [2019.] ECLI:EU:C:2019:751, точка 62.
206206 Предмет C-120/95 Decker [1998.] ECLI:EU:C:1998:167; предмет C-72/83 Campus Oil [1984.] ECLI:EU:C:1984:256.
207207 Предмет C-251/78 Denkavit Futtermittel/Minister für Ernährung [1979.] ECLI:EU:C:1979:252.
208208 Предмет C-55/99 Комисијата против Франција [2000.] ECLI:EU:C:2000:693.
209209 Предмет C-473/98 Kemikalieinspektionen/Toolex Alpha AB [2000.] ECLI:EU:C:2000:379; предмет C5/77 Tadeschi/Denkavit [1977.] ECLI:EU:C:1977:144.
210210 Предмет C-34/79 Henn i Darby [1979.] ECLI:EU:C:1979:295, точка 21., како и споени предмети C1/90 и C-176/90 Aragonesa de Publicidad Exterior i Publivía [1991.] ECLI:EU:C:1991:327, точка 20.
211211 Предмет C-121/85 Conegate/Customs and Excise Commissioners [1986.] ECLI:EU:C:1986:114; предмет C-34/79 R/Henn i Darby [1979.] ECLI:EU:C:1979:295.
212212 Предмет C-275/92 Schindler [1994.] ECLI:EU:C:1994:119, точка 58.; Предмет C-124/97 Läärä и другите [1999.] ECLI:EU:C:1999:435, точка 33.; предмет C-98/14 Berlington Hungary [2015.] ECLI:EU:C:2015:386, точка 58.
213213 Предмет C-244/06 Dynamic Medien Vertriebs/Avides Media [2008.] ECLI:EU:C:2008:85.
214214 Судот призна дека законодавството „со цел да се контролира консумацијата на алкохол, со цел да се спречат штетните ефекти на алкохолните супстанци врз здравјето и општеството, а со тоа и да се стремиме да се бориме против злоупотребата на алкохол, ги одразува здравствените и јавните политики признати во членот. [36. UFEU-a]” – предмет C-434/04 Ahokainen и Leppik [2006.] ECLI:EU:C:2006:609, точка 28.; види и предмет C-170/04 Rosengren и другите [2007.] ECLI:EU:C:2007:313, точка 40.; предмет C-198/14 Visnapuu [2015.] ECLI:EU:C:2015:751, точка 116.
215215 Предмет C-7/78 R/Thompson [1978.] ECLI:EU:C:1978:209.
216216 Предмет C-72/83 Campus Oil [1984.] ECLI:EU:C:1984:256
217217 Предмет C-648/18 Hidroelectrica [2019.] ECLI:EU:C:2020:723, точка 36.
218218 Предмет C-367/89 Кривична постапка против Aimé Richardt i Les Accessoires Scientifiques SNC [1991.] ECLI:EU:C:1991:376.
219219 Ibid.
220220 Предмет C-104/75 De Peijper [1976.] ECLI:EU:C:1976:67
221221 Види и предмет C-333/14 Scotch Whisky Association [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, Предмет 59.
222222 Предмет C-198/14 Visnapuu [2015.] ECLI:EU:C:2015:751, Предмет 118.; предмет C-108/09 Ker-Optika [2010.] ECLI:EU:C:2010:725, точка 58.
223223 Предмет C-270/02 Комисијата против Италија [2004.], ECLI:EU:C:2004:78, точка 22.; предмет C-319/05 Комисијата против Германија [2007.] ECLI:EU:C:2007:678, точка 88.; C-421/09 Humanplasma GmbH/Австрија [2010.] ECLI:EU:C:2010:760, точка 34.
224224 Предмет C-270/02 Комисијата против Италија [2004.] ECLI:EU:C:2004:78; предмет C-319/05 Комисијата против Германија [2007.] ECLI:EU:C:2007:678; предмет C-148/15 Deutsche Parkinson Vereinigung [2016.] ECLI:EU:C:2016:776, точки 36. i 40.
225225 Предмет C-108/09 Ker-Optika [2010.] ECLI:EU:C:2010:725, точка 35.
226226 Предмет C-157/96 National Farmers Union [1998.] ECLI:EU:C:1998:191, точка 63.
227227 Види пример со предмет C-227/82 Van Bennekom [1983.] ECLI:EU:C:1983:354, точка 40. И предмет C-178/84 Комисијата против Германија (Reinheitsgebot) [1987.] ECLI:EU:C:1987:126, точка 46.
228228 Предмет C-41/02 Комисијата против Холандија [2004.] ECLI:EU:C:2004:762, точка 47.; предмет C-192/01 Комисијата против Данска [2003.], ECLI:EU:C:2003:492, точка 46.; предмет C-24/00 Комисијата против Франција [2004.] ECLI:EU:C:2004:70, точка 53.
229229 Предмет C-249/07 Комисијата против Холандија [2008.] ECLI:EU:C:2008:683, точка 50.–51.; предмет C41/02 Комисијата против Холандија [2004.] ECLI:EU:C:2004:762; предмет C-192/01 Комисијата против Данска [2003.] ECLI:EU:C:2003:492; предмет C-24/00 Комисијата против Франција [2004.] ECLI:EU:C:2004:70.
230230 Комисијата усвои соопштение за принципот на претпазливост,, COM(2000) 1 финал.
231231 Споени предмети C-132/03 Codacons и Federconsumatori [2005.] ECLI:EU:C:2005:310, точка 61. и предмет C-236/01 Monsanto Agricoltura [2003.] ECLI:EU:C:2003:431, точка 111
232232 Предмет C-446/08 Solgar Vitamin’s France [2010.] ECLI:EU:C:2010:233, точка 67.
233233 Предмет C-236/01 Monsanto Agricoltura [2003.] ECLI:EU:C:2003:431, точка 106.; предмет C-41/02 07 Комисијата против Холандија [2004.] ECLI:EU:C:2004:762, точка 52.; predmet C-192/01 07 Комисијата против Данска [2003.], ECLI:EU:C:2003:492, точка 49.; предмет C-24/00 07 Комисијата против Франција [2004.] ECLI:EU:C:2004:70, точка 56. предмет C-446/08 Solgar Vitamin’s France [2010.] ECLI:EU:C:2010:233, точка 67.
234234 Предмет C-672/15 Noria Distribution SARL [2017.] ECLI:EU:C:2017:310, точка 33
235235 Предмет C-531/07 Fachverband der Buch- und Medienwirtschaft/LIBRO [2009.] ECLI:EU:C:2009:276, точка 32.
236236 За списокот на специфични права на интелектуална сопственост, видете ја Декларацијата на Комисијата за член 2 од Директивата 2004/48/ЕЗ на Европскиот парламент и на Советот за спроведување на правата на интелектуална сопственост (2005/295/ЕЗ), OJ L 94, 13.4 .2005, стр. 37.
237237 Предмет C-235/89 Комисијата против Италија [1992.] I-777.
238238 Види, пример, предмет 53/87, Circa i drugi/Renault, ECLI:EU:1988:472
239239 Види, пример, предмет C-5/11, Donner, ECLI:EU:C:2012:370, točke 31.–37., во врска со претходната судска пракса.
240240 Види, на пример, споени предмети C-267/95 и C-268/95 Merck & Co e.a/Primecrown Ltd e.a. ECLI: EU: C: 1996: 468, став 30, во врска со претходната судска пракса.
241241 Види споени предмети C-267/95 i C-268/95 Merck & Co e.a/Primecrown Ltd e.a ECLI:EU:C:1996:468, точка 32., во врска со претходната судска пракса.
242242 Види предмет C-10/89 SA CNL-SUCAL NV/HAG GF AG ECLI:EU:C:1990:359, точка 14., во врска со претходната судска пракса.
243243 За добар преглед на судската пракса на Судот, види предмет C-143/00, Boehringer Ingelheim, ECLI: EU: C: 2002: 246.
244244 Предмет 53/87, Circa и другите /Renault, ECLI:EU:C:1988:472, точка 10.
245245 Директива (ЕУ) 2015/2436 на Европскиот парламент и на Советот од 16 декември 2015 година за усогласување на законите на земјите-членки кои се однесуваат на трговските марки [2015] OJ L 336/1, член 15 (1);
246246 Регулатива (ЕУ ) 2017/1001 на Европскиот парламент и Советот на Советот од 14 јуни 2017 година за трговската марка на Европската унија [2017] OJ L 154/1.
247247 За преглед на овој закон за интелектуална сопственост види https://ec.europa.eu/growth/industry/policy/intellectual-property_en
248248 Директива 2001/29/ЕЗ на Европскиот парламент и на Советот од 22 мај 2001 година за усогласување на одредени аспекти на авторското право и сродните права во информатичкото општество [2001] OJ L 167.
249249 Директива 2006/115/ЕЗ на Европскиот парламент и на Советот од 12 декември 2006 година за правото на изнајмување и правото на заем и за одредени права поврзани со авторските права во областа на интелектуалната сопственост [2006] OJ L 376.
250250 Директива 2009/24/ЕЗ на Европскиот парламент и на Советот од 23 април 2009 година за правна заштита на компјутерските програми [2009] OJ L 111.
251251 Пресуда на Судот во предметот C-128/11, Usedsoft.
252252 Пресуда на Судот во предметот C-263/18 Tom Kabinet.
253253 Предмет C-3/91 Exportur/LOR [1992.] ECR I-5529, точка 37.; предмет C-216/01 Budějovický Budvar [2003.] ECLI:EU:C:2003:618, точка 99.
254254 Предмет C-120/78 Rewe-Zentral AG/Bundesmonopolverwaltung für Branntwein [1979.] ECLI:EU:C:1979:42, точка 8.
255255 Види пример споени предмети C 1/90 и C 176/90 Aragonesa de Publicidad Exterior i Publivia/Departamento de Sanidad y Seguridad Social de Cataluña [1991.] ECLI:EU:C:1991:327, точка 13.
256256 Види, на пример, предмет C-2/90 Комисијата против Белгија [1992] ECLI: EU: C: 1992: 310, во кој Судот пресуди дека мерката што може да се смета за дискриминаторска не е дискриминаторска поради посебната природа на случај и дозволено оправдување за заштита на животната средина. Во предметот C-320/03 Комисија против Австрија [2005] ECLI: EU: C: 2005: 684, Судот избра да ја смета мерката како подеднакво применлива за домашните и за увозните производи наместо индиректно дискриминаторска.
257257 Предмет C-302/86 Комисијата против Данска [1988.] ECLI:EU:C:1988:421, точка 8.
258258 Предмет C-240/83, Procureur de la République/ADBHU, [1985.], ECLI:EU:C:1985:59, точки 12., 13. i 15. Предмет C-302/86 Комисијата против Данска [1988.], ECLI:EU:C:1988:421, точки 8.–9.; Предмет C 487/06 British Aggregates/Komisija [2008.] ECLI:EU:C:2008:757, точка 91.
259259 Предмет C-573/12 Ålands Vindkraft [2014.] ECLI:EU:C:2014:2037, точка 78.
260260 Предмет C-242/17 L.E.G.O. [2018.] ECLI:EU:C:2018:804, точка 72.
261261 Предмет C-549/15 E.ON Biofor Sverige [2017.] ECLI:EU:C:2017:490, точки 74., 80. i 84.
262262 Ibid., точки 88.–89
263263
Предмет
C-302/86 Комисијата против Данска [1988.]
ECLI:EU:C:1988:421; Сепак, како што е споменато
погоре, шемите за враќање на депозитите
се делумно покриени со Директивата
94/62/ЕЗ од 20 декември 1994 година за пакување
и пакување на отпад и Директивата (ЕУ)
2018/852 за изменување и дополнување на
Директивата 94/62/ЕЗ за пакување и пакување
на отпад.
264264 Види пример: предмет C-319/05 Комисијата против Германија [2007.] ECLI:EU:C:2007:678; предмет C186/05 Комисијата против Шведска [2007.] ECLI:EU:C:2007:571; предмет C-297/05 Комисијата против Холандија [2007.] ECLI:EU:C:2007:531; предмет C-254/05 Комисијата против Белгија [2007.] ECLI:EU:C:2007:319; предмет C-432/03 Комисијата против Португалија [2005.] ECLI:EU:C:2005:669.
265266 Предмет C-242/17 L.E.G.O. [2018.] ECLI:EU:C:2018:804, точки 65. Предмет C-573/12 Ålands Vindkraft [2014.] ECLI:EU:C:2014:2037, точки 79. i 93.
266266 Предмет C-28/09 Комисијата против Австрија [2011.] ECLI:EU:C:2011:854, точки 121.–122.; предмет C-67/97 Bluhme [1998.] ECLI:EU:C:1998:584.
267267 Предмет C-481/12 Juvelta [2014.] ECLI:EU:C:2014:11, точка 23.
268268 Предмет C-481/12 Juvelta [2014.] ECLI:EU:C:2014:11, точки 21.–22.; предмет C-220/81 Robertson и други [1982.] ECLI:EU:C:1982:239, точки 11–12.
269269 Предмет C-456/10 ANETT [2012.] ECLI:EU:C:2012:241, точка 54.
270270 Предмет C-448/98 Guimont [2000.] ECLI:EU:C:2000:663 за француското законодавство кое го резервира името „Emmentaler“ за одредена категорија сирење со кора, Предмет 261/81 Rau/De Schmedt [1982] ECLI: EU: C: 1982: 382 за белгиското барање маргаринот да се продава во коцки.
271271 Предмет C-112/00 Schmidberger [2003.] ECLI:EU:C:2003:333, точка 77.
272272 Во предметот 155/80 Oebel [1981] ECLI: EU: C: 1981: 177, Судот изјави дека забраната за ноќно производство на пекарски производи била легитимна одлука на економската и социјалната политика во јасно чувствителен сектор.
273273 Споени предмети C-60/84 i 61/84 Cinéthèque SA/Fédération nationale des cinémas français [1985.] ECLI:EU:C:1985:329.
274274 Предмет C-531/07 Fachverband der Buch- und Medienwirtschaft [2009.] ECLI:EU:C:2009:276, точка 34.
275275 Предмет C-368/95 Familiapress [1997.] ECLI:EU:C:1997:325.
276276 Предмет C-120/95 Decker [1998.] ECLI:EU:C:1998:167, точки 39.–40. и мислењето на независниот адвокат на Шпунар во случајот C-148/15 Deutsche Parkinson Vereinigung [2016.] ECLI:EU:C:2016:394, точка 42.
277277 Види пример предмет C-54/05 Komisija/Finska [2007.] ECLI:EU:C:2007:168, точка 40. и наведената судска пракса и предмет C-61/12 Komisija/Litva [2014.] ECLI:EU:C:2014:172, точка 59.
278278 Предмет C-265/06 Komisija/Portugal [2008.] ECLI:EU:C:2008:210, точка 38.
279279 Предмет C-219/07 Nationale Raad van Dierenkwekers en Liefhebbers i Andibel [2008.] ECLI:EU:C:2008:353, точка 27.
280280 Предмет C-15/15 New Valmar [2016.] ECLI:EU:C:2014:464, точка 50. Види предмет C 379/87 Groener/Minister for Education and City of Dublin Vocational Education Committee [1989.] ECLI:EU:C:1989:599, точка 19., предмет C 391/09 Runevič-Vardyn i Wardyn [2011.] ECLI:EU:C:2011:291, точка 85. i предмет C 202/11 Las [2013.] ECLI:EU:C:2013:239, точки 25– 27.
281281 Предмет C-390/99 Canal Satélite Digital [2002.] ECLI:EU:C:2002:34, точка 33.; предмет C-254/05 Комисијата против Белгија [2007.] ECLI:EU:C:2007:319, точка 33. и наведената судска пракса; предмет C286/07 Комисијата против Луксембург [2008.] ECLI:EU:C:2008:251, точка 36.
282282 Види пример предмет C-320/03 Комисијата против Австрија [2005.] ECLI:EU:C:2005:684, točka 85. и предмет C-319/05 Комисијата против Германија (за лукот) [2007.] ECLI:EU:C:2007:678, точка 87. и наведената судска пракса.
283283 Види предмет C-104/75 De Peijper [1976.] ECLI:EU:C:1976:67; предмет C-54/05 Комисијата против Финска [2007.] ECLI:EU:C:2007:168, точка 46. i предмет C-297/05 Комисијата против Холандија [2007.] ECLI:EU:C:2007:53, точка 79., каде Судот ги наведува достапните алтернативи на оспорените мерки.
284284 Предмет C-28/09 Комисијата против Австрија [2011.] ECLI:EU:C:2011:854, точки 116.–117., 140., 150.–151., i predmet C-320/03 Komisija/Austrija [2005.] ECLI:EU:C:2005:684, точки 87, 91.
285285 Предмет C-549/15 E.ON Biofor Sverige [2017.] ECLI:EU:C:2017:490, точки 85, 88–99.
286286 Предмет C-333/14 Scotch Whisky Association [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точки 50. i 54.
287287 Предмет C-333/14 Scotch Whisky Association [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точка 65.
288288 Види пример предмет C-169/07 Hartlauer [2009.] ECLI:EU:C:2009:141, точка 55, и предмет C333/14 Scotch Whisky Association [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точка 37.
289289 Погледнете го мислењето на независниот адвокат на Мадуро за предметот C-434/04 Ahokainen i Leppik [2006.] ECLI:EU:C:2006:609, точка 25.
290290 Ова е особено точно за целта за заштита на здравјето и животот на луѓето, која е најважна меѓу добрата и интересите заштитени со членот 36 од ДФЕУ. Оваа „дискреција“ се препознава и за мерките мотивирани од потребата да се обезбеди јавен ред, јавен морал и јавна безбедност. За примери на оправдувања засновани на јавното здравје, види предмет C-322/01 DocMorris [2003] ECLI: EU: C: 2003: 664, точка 103 и наведената судска пракса. За оправдување засновано на јавниот морал, види примери предмети 34/79 Henn и Darby [1979] ECLI: EU: C: 1979: 295 и C-244/06 Dynamic Medien [2008] ECLI: EU: C: 2008: 85. За мерките кои се однесуваат на алкохолот и оправдувањето врз основа на јавното здравје и јавниот ред, види пример предмет C-434/04 Ahokainen and Leppik [2006] ECLI: EU: C: 2006: 609. За мерките против коцкањето и оправдувањето засновано на јавен морал, ред и безбедност, види пример предмет C-65/05 Комисија против Грција [2006] ECLI: EU: C: 2006: 673; за мерките за заштита на животните види пример предмет C-219/07 Nationale Raad van Dierenkwekers en Liefhebbers and Andibel [2008] ECLI: EU: C: 2008: 353.
291291 Види пример предмет C-219/07 Nationale Raad van Dierenkwekers en Liefhebbers i Andibel [2008.] ECLI:EU:C:2008:353, точка 31.
292292 Предмет C-124/97 Läärä i ostali [1999.] ECLI:EU:C:1999:435, точка 36.
293293 Види пример предмет C-204/12 Essent Belgium [2014.] ECLI:EU:C:2014:2192, точки 96–116.
294294 Предмет C-14/02 ATRAL [2004.] ECLI:EU:C:2003:265, точка 69.
295295 Ibid. точка 69., predmet C-254/05 Комисијата против Белгија [2007.] ECLI:EU:C:2007:319, точка 36.
296296 Предмет C-265/06 Комисијата против Португалија [2008.] ECLI:EU:C:2008:210, точки 40–47.
297297 Предмет C-110/05 Комисијата против Италија [2009.] ECLI:EU:C:2009:66, точка 66.; предмет C-333/14 Scotch Whisky Association [2015.] ECLI:EU:C:2015:845, точка 55.
298298 Предмет C-387/01 Weigel [2004.] ECLI:EU:C:2004:256
299299 Ibid, точка 54.
300300 Предмет C-232/01 Van Lent [2003.] ECLI:EU:C:2003:535 и предмет C-464/02 Комисијата против Данска [2005.] ECLI:EU:C:2005:546.
301301 Предмет C-420/15 U [2017.] ECLI:EU:C:2017:408 , точки 21–22.
302302 За разлика од дејноста на работниците со договор за вработување регулирана со слободното движење на работниците (види претходен дел 7.1.), види предмет C-337/97 Meeusen [1999.] ECLI:EU:C:1999:284, точка 17. и предмет C-413/13 FNV [2014.] ECLI:EU:C:2014:241, точка 37.
303303 Предмет C-221/89 Factortame [1991.] ECLI:EU:C:1991:320, точка 20.
304304 Предмет C-384/08 Attanasio Group [2010.] ECLI:EU:C:2010:133, точка 39.
305305 Види член 57, втор став, ДФЕУ и предмет C-55/94 Gebhard [1995.] ECLI:EU:C:1995:411, точка 39.
306306 Види член 56, прв став, ДФЕУ и предмет C-97/98 Jägerskiöld [1999] ECLI: EU: C: 1999: 515, точки 43 и 44.
307307 Ова обично вклучува такса што во голема мера покрива дел од трошоците за активноста - види предмет C263 / 86 Humbel [1988] ECLI: EU: C: 1988: 451, точка 17.
308308 Транспортните услуги не се опфатени со членот 56 од ДФЕУ туку со членот 58 (1) од ДФЕУ.
309309 Во соени предмети C-360/15 i C-31/16 Visser [2018.] ECLI:EU:C:2018:44 Судот јасно кажа дека малопродажните активности се услуги.
310310 Предмет C-405/98 Gourmet International Products [2001.] ECLI:EU:C:2001:135.
311311 Предмет C-452/04 Fidium Finanz [2006.] ECLI:EU:C:2006:631, точка 32.
312312 Ibid.
313313 Предмет C-20/03 Burmanjer [2005.] ECLI:EU:C:2005:307, точка 34.
314314 Предмет C-591/17 Комисијата против Германија [2019] ECLI: EU: C: 2019: 504, став 164. Имајќи ја предвид пресудата Visser (Предмет C-31/16sep), до опсегот на Директивата за услуги (2006/123/EC) не е засегната од прецизната поделба на слободите според ДФЕУ. Заклучувајќи дека малопродажбата треба да се смета за услуга според член 4(1) од Директивата за услуги и дека поглавјето од Директивата за порамнување за даватели на услуги (Поглавје III) се применува на внатрешни ситуации, Судот не прифати дека примарното право ќе се ограничи себеси-Директива за услуги за толкување (точки 92-94 и 107 од пресудата).
315315Предмет C-239/90 SCP Boscher [1991.] ECLI:EU:C:1991:180.
316316 (Директното) влијание на мерката врз употребата може да биде такво што стоките што не можат да се усогласат со таа конкретна употреба, иако легално се продаваат на пазарот, ќе имаат сериозно ограничена побарувачка или дури и ќе исчезнат од пазарот.
317317 Предмет C-203/80 Casati [1981.] ECLI:EU:C:1981:261, точка 8.
318318 Предмет C-7/78 Thompson [1978.] ECLI:EU:C:1978:209, точка 25.
319319 Предмет C-358/93 Bordessa и други [1995.] ECLI:EU:C:1995:54, точки 13.–14.
320320 Иако Договорот не ги дефинира термините „движење на капитал“ или „плаќања“, според утврдената судска пракса, Директивата 88/361, со номенклатурата приложена кон неа, може да се користи за да се дефинира што се смета за движење на капиталот. (предмет C-222/97 Trummer i Mayer [1999.] ECLI:EU:C:1999:143, точки 20. i 21.).
321321 Предмет C-318/07 Persche [2009.] ECLI:EU:C:2009:33, точки 25. i 30.
322322 Види дел 4.2.
323323 Предмет C-583/14 Nagy [2015.] ECLI:EU:C:2015:737, точка 23.
324324 Предмет C-591/17 Австрија против Германија [2019.] ECLI:EU:C:2019:504, точка 39., предмет C-296/15 Medisanus [2017.] EU:C:2017:431.
325325 Предмет C-591/17 Австрија против Германија [2019.] ECLI:EU:C:2019:504, точки 162–164.
326326 Предмет C-24/68 Комисијата против Италија [1969.] ECLI:EU:C:1969:29 точка 7.; C-441/98 Michailidis [2000.] ECLI:EU:C:2000:479, точка 15.; предмет C-313/05 Brzeziński [2007.] ECLI:EU:C:2007:33, точка 22., предмет C-254/13 Orgacom [2014.] ECLI:EU:C:2014:2251, точка 23.; предмет C-65/16 Istanbul Logistik [2017.] ECLI:EU:C:2017:770, точка 39
327327 Предмет C-173/05 Комисијата против Италија, [2007.], ECLI:EU:C:2007:362, предмет 42., предмет C-65/16 Istanbul Logistik, [2017.] ECLI:EU:C:2017:770, точка 40, предмет C-305/17, FENS [2018.] ECLI:EU:C:2018:986, точка 53.
328328 Споени предмети C-149/91 i C-150/91,Sanders Adour i Guyomarc’h Orthez Nutrition animale, [1992.] ECLI:EU:C:1992:261, точка 17., предмет C-72/03 Carbonati Apuani [2004.] ECLI:EU:C:2004:506, точка 31. и предмет C-39/17 Lubrizol [2018.] ECLI:EU:C:2018:438, точка 26.
329329 Предмет C-39/17 Lubrizol [2018.] ECLI:EU:C:2018:438, точка 25.
330330 Предмет C-24/68 Комисијата против Италија [1969.], ECLI:EU:C:1969:29, точка 14. C-441/98 Michailidis [2000.] ECLI:EU:C:2000:479, точка 15., предмет C-313/05 Brzeziński [2007.] ECLI:EU:C:2007:33, точка 22., предмет C-254/13 Orgacom, ECLI:EU:C:2014:2251, точка 23., предмет C-65/16 Istanbul Logistik ECLI:EU:C:2017:770, точка 39.
331331 Предмет C-254/13 Orgacom [2014.] EU:C:2014:2251, точка 29.
332332 Предмет C-28/96 Fricarnes [1997.] ECLI:EU:C:1997:412, точки 24. i 25. Предмет C-76/17 PetrotelLukoil i Georgescu [2018.] ECLI:EU:C:2018:139, точка 24.
333333 Предмет C-76/17 Petrotel-Lukoil i Georgescu [2018.] ECLI:EU:C:2018:139, точка 39.
334334 Предмет C-155/73 Sacchi [1974.] ECLI:EU:C:1974:40.
335335 Предмет C-189/95 Franzén [1997.] ECLI:EU:C:1997:504, точка 35.
336336 Предмет C-189/95 Franzén [1997.] ECLI:EU:C:1997:504, точка 36.
337337 Предмет C-438/02 Hanner [2005.] ECLI:EU:C:2005:332, точка 35.
338338 Предмет C-170/04 Rosengren [2007.] ECLI:EU:C:2007:313, точки 21–22.; види и предмет C-186/05 Комисијата против Шведска [2007.] ECLI:EU:C:2007:571.
339339 Предмет C-456/10 ANETT [2012.] ECLI:EU:C:2012:241, точки 21–23.
340340 Предмет C-456/10 ANETT [2012.] ECLI:EU:C:2012:241, точки 25–31.
341341 Предмет C-198/14 Visnapuu [2015.] ECLI:EU:C:2015:751, точки 90–91.
342342 Предмет C-198/14 Visnapuu [2015.] ECLI:EU:C:2015:751, точка 95.
343343 Предмети C-159/94 Комисијата против Франција [1997.] ECLI:EU:C:1997:501, точка 41.; C-158/94 Комисијата против Италија [1997.] ECLI:EU:C:1997:500, точка 33.; C-157/94 Комисијата против Холандија [1997.] ECLI:EU:C:1997:499, точка 24.
344344 Предмет C-103/84 Комисијата против Италија [1986.] ECLI:EU:C:1986:229, точка 19.
345345 Предмет C-234/99 Nygård [2002.] ECLI:EU:C:2002:244, точка 56.; предмет C-351/88 Laboratori Bruneau [1991.] ECLI:EU:C:1991:304, точка 7.
346346 Предмет C-18/84 Комисијата против Франција [1985.] ECLI:EU:C:1985:175.
347347 Предмет C-21/88 Du Pont de Nemours Italiana Spa [1990.] ECLI:EU:C:1990:121; предмет C-351/88 Laboratori Bruneau Srl [1991.] ECLI:EU:C:1991:304; C-156/98 Германија [2000.] ECLI:EU:C:2000:467, точка 78. и предмет C-114/00 Шпанија против Комисијата [2002.] ECLI:EU:C:2002:508, точка 104.
348348 Предмет C-379/98 PreussenElektra [2001.] ECLI:EU:C:2001:160.
349349 Предмет C-74/76 Ianelli [1977.] ECLI:EU:C:1977:51, точка 17.
350350 Предмет T-57/11 Castelnou Energía против Комисијата [2014] ECLI:EU: T:2014:1021, точка 196.
351351 Предмет C-598/17 A-Fonds [2019.] ECLI:EU:C:2019:352.
352352 Ibid, точка 47. Во оваа смисла, види предмет C-234/99 Nygård [2002.] EU:C:2002:244, точка 57.
353353 Предмет C-91/18 Комисијата против Грција [2019.], ECLI:EU:C:2019:600, точка 52.
354354 Предмет C-134/07 Piotr Kawala/Gmina Miasta Jaworzna [2007.] ECLI:EU:C:2007:770.
355355 Види пример предмет C-591/17 Австрија против Германија [2019.] ECLI:EU:C:2019:504, точка 56. и наведената судска пракса.
356356 Предмет C-302/00 Комисијата против Франција [2002.] ECLI:EU:C:2002:123.
357357 Предмет C-221/06 Stadtgemeinde Frohnleiten [2007.] ECLI:EU:C2007:185, точка 70.
358358 Предмет C-167/05 Комисијата против Шведска [2008.] ECLI:EU:C:2008:202
359359 Во случај на целосно враќање, таа корист претставува корист со еквивалентно дејство на царинската давачка, спротивно на членовите 28 и 30 од ДФЕУ.
360360 Предмет C-76/17 Petrotel-Lukoil [2018.] ECLI:EU:C:2018:139, точки 22-25.
361361 Предмет C-324/93 The Queen/Secretary of State for Home Department, ex parte Evans Medical i Macfarlan Smith [1995.] ECLI:EU:C:1995:84.
362362 Предмет C-74/76 Iannelli/Meroni [1977.] ECLI:EU:C:1977:51.
363363 Предмет C-83/78 Pigs Marketing Board/Redmond [1978.] ECLI:EU:C:1978:214.
364364 Дополнителни информации во Комуникацијата на Комисијата: Акционен план за зајакнување на SOLVIT (COM (2017) 255) и Препораката на Комисијата за принципите што ја регулираат мрежата SOLVIT (C(2013) 5869).
365365 Препорака на Комисијата од 7 декември 2001 година за принципите за користење на SOLVIT - мрежа за резолуција на внатрешен пазар, C (2001) 3901, OJ L 331, 15.12.2001, стр. 79-82.
366 Регулатива (ЕУ) 2019/515 на Европскиот парламент и на Советот од 19 март 2019 година за взаемно признавање на стоки кои законски се продаваат во друга земја-членка и ја укинуваат Регулативата (ЕЗ) бр. 764/2008, OJ L 91, 29.3.2019, стр. 1–18
366366 Предмет C-457/07 Комисијата против Португалија [2009.] ECLI:EU:C:2009:531, точка 55.
367367 За повеќе информации за прекршочната постапка и начинот на пресметување на финансиските санкции, види: https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/applying-eu-law/infringement-procedure_en .
368368 COM/2002/141 конечно, Комуникација од Комисијата до Европскиот парламент и Европскиот омбудсман за односите со подносителите на претставките за прекршување на правото на Заедницата. COM (2012) 154 финал, Комуникација од Комисијата до Советот и Европскиот парламент: Ажурирање на третманот на подносителот на жалбата кон правото на Унијата. Комуникација од Комисијата, право на ЕУ: подобри резултати преку подобра апликација, C/2016/8600, OJ C 18, 19.1.2017, p. 10–20.
369369 https://ec.europa.eu/assets/sg/report-a-breach/complaints_hr/ ; https://ec.europa.eu/info/about-europeancommission/contact/problems-and-complaints/complaints-about-breaches-eu-law/how-makecomplaint-eu-level_en#submitting-a-complaint-onlinе
370370 Предмет C-200/88 Комисијата против Грција [1990.] ECLI:EU:C:1990:346; решеиие во предметот T-47/96 [1996.], ECLI:EU:T:1996:164, точка 42.; види решеиие во предметот T-177/05 Финска против Комисијата од 9 јануари 2006 година, ставови 37-40.
372371 OJ L 241, 17.9.2015, p. 1..
373372 Види точки 5. и 6. од Директивата
373Предмет C-194/94 CIA Security [1996.] ECLI:EU:C:1996:172; предмет C-443/98 Unilever [2000.] ECLI:EU:C:2000:496.
374374 Предмет C-20/05 Schwibbert [2007.] ECLI:EU:C:2007:652; предмет C-390/18 Airbnb Ireland [2019.] ECLI:EU:C:2019:1112.
375375 Регулатива (ЕЗ) бр. 2679/98 на Советот од 7 декември 1998 година за функционирањето на внатрешниот пазар во однос на слободното движење на стоки меѓу земјите-членки, OJ L 337, 12.12.1998, стр. 8–9
Регулатива (ЕЗ) бр. 764/2008 на Европскиот парламент и на Советот од 9 јули 2008 година со која се утврдуваат процедурите за примена на одредени национални технички правила за производите кои законски се продаваат во друга земја-членка и за укинување на Одлуката бр. 3052/95/ЕЗ, OJ L 218, 13.8.2008, стр. 21–2).
376Регулатива (ЕУ) 2019/515 на Европскиот парламент и на Советот од 19 март 2019 година за взаемно признавање на стоки кои законски се продаваат во друга земја-членка и ја укинуваат Регулативата (ЕЗ) бр. 764/2008, OJ L 91, 29.3.2019 година, стр. 1–18.
376 За повеќе информации, видете https://ec.europa.eu/growth/single-market/barriers-to-trade/physical_en и работен документ на персоналот на Комисијата SWD(2019) 371 финално.
Уредба (ЕЗ) бр. Регулатива (ЕЗ) бр. 764/2008 на Европскиот парламент и на Советот од 9 јули 2008 година за утврдување процедури за примена на одредени национални технички прописи за производи кои законски се пласираат на пазарот во друга земја-членка и за укинување на Одлуката бр. 764/2008 3052/95 / EC, OJ L 218, 13.8.2008, стр. 21-ви и 22-ри
Уредба (ЕУ) 2019/515 на Европскиот парламент и на Советот од 19 март 2019 година за взаемно признавање на стоки законски пласирани на пазарот во друга земја-членка и укинување на Регулативата (ЕЗ) бр. 1234/2007 764/2008, OJ L 91, 29.3.2019, стр. 1–18.