ASSOCIATIEOVEREENKOMST EU-MERCOSUR*
ASSOCIATIEOVEREENKOMST EU-MERCOSUR*
HANDEL EN DUURZAME ONTWIKKELING
*Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay
De overeenkomst tussen de EU en Mercosur is gebaseerd op het uitgangspunt dat handel niet ten koste van het milieu of arbeidsomstandigheden mag gaan – integendeel: zij moet duurzame ontwikkeling bevorderen.
De overeenkomst bevat een apart hoofdstuk over handel en duurzame ontwikkeling. Daarin komen de twee partijen overeen hun handelsbetrekkingen zodanig vorm te geven dat zij bijdragen tot duurzame ontwikkeling en voortbouwen op hun multilaterale verbintenissen op het gebied van arbeid en milieu. In de overeenkomst zal het maatschappelijk middenveld een belangrijke rol spelen om ervoor te zorgen dat deze verbintenissen worden nagekomen.
Bescherming van het milieu
In de overeenkomst wordt er bijzondere aandacht aan besteed dat de handel in natuurlijke hulpbronnen – zoals producten van de bosbouw, de visserij en de jacht – is gebaseerd is op beginselen van duurzaamheid. Het doel is, de handel in illegaal verkregen producten te voorkomen en de handel in producten die bijdragen tot het behoud van de biodiversiteit te bevorderen.
De EU verbiedt de verkoop van illegaal gekapt hout. Importeurs moeten alle voorzorgsmaatregelen nemen (of “passende zorgvuldigheid” betrachten) om ervoor te zorgen dat het hout dat zij invoeren, waaronder het hout uit de Mercosur, niet op illegale wijze is verkregen. In aanvulling op deze bestaande EU-regels verbinden de EU en Mercosur zich ertoe illegaal kappen te bestrijden en het betrekken van hout uit duurzaam beheerde bossen te bevorderen.
De overeenkomst bevordert de daadwerkelijke uitvoering van verscheidene multilaterale milieuovereenkomsten die door de EU en de Mercosur-landen zijn ondertekend, zoals de Overeenkomst van Parijs, de CITES-overeenkomst inzake de handel in wilde dieren en planten, die een
vergunningensysteem oplegt voor alle in- en uitvoer van soorten waarop zij van toepassing is.
HOGE NORMEN VOOR DUURZAAMHEID & HET VOORZORGSBEGINSEL
De EU en Mercosur komen overeen dat zij geen lagere arbeids- of milieunormen zullen hanteren om de handel te bevorderen of investeringen aan te trekken.
Het “voorzorgsbeginsel” zorgt ervoor dat de EU en de Mercosur-landen de gezondheid en het milieu kunnen blijven beschermen, zelfs als dit een weerslag heeft op het handelsverkeer, ook in situaties waarin de wetenschappelijke informatie niet eenduidig is.
Bescherming van het klimaat
De EU en Mercosur verbinden zich ertoe de Klimaatovereenkomst van Parijs daadwerkelijk ten uitvoer te leggen en komen overeen samen te werken in verband met de klimaataspecten van de handel tussen beide partijen. De Overeenkomst van Parijs omvat bijvoorbeeld:
• een toezegging van Brazilië om zijn netto broeikasgasemissies tegen 2025 met 37 % te verminderen ten opzichte van de niveaus van 2005
• maatregelen om de illegale ontbossing een halt toe te roepen, onder meer in het Braziliaanse Amazonegebied
• een toezegging van de EU om de emissies op haar grondgebied tegen 2030 met ten minste 40 % te verminderen
Handel in landbouwproducten:
Welk effect op het milieu?
De mogelijke milieueffecten van de handel in landbouwproducten zoals rundvlees en soja moeten worden gezien in de volgende context:
• De Mercosur-landen voeren nu al jaarlijks 200 000 ton
rundvlees uit naar de EU. De EU heft rechten op deze
invoer.
• Op grond van de overeenkomst zal de EU toestaan dat 99 000 ton rundvlees de EU binnenkomt met een invoerrecht van 7,5 %.
• De overeengekomen hoeveelheden zullen niet leiden tot een sterke productieverhoging binnen de Mercosur. Alleen al Brazilië produceert jaarlijks 11 miljoen ton rundvlees en het overeengekomen quotum zal nog altijd over de vier landen worden verdeeld.
• Wat soja betreft, zal de overeenkomst geen verandering inhouden van de geldende tarieven voor sojabonen en sojameel (die nu al nul zijn); de EU voert momenteel een groot deel van haar soja in vanuit de Verenigde Staten.
Tenuitvoerlegging
Verantwoorde bevoorradingsketens
De EU en Mercosur verbinden zich ertoe de vrijwillige toepassing door ondernemingen van verantwoorde zakelijke praktijken voor zowel sociale als milieuaspecten te bevorderen. Zij zullen ook een ondersteunend beleidskader bieden voor de doeltreffende tenuitvoerlegging van de internationale beginselen en richtsnoeren op dit gebied. Beide partijen zullen steun verlenen aan de verspreiding en het gebruik van relevante internationale instrumenten, zoals de tripartiete verklaring van de IAO inzake de beginselen voor multinationale ondernemingen en sociaal beleid, het “Global Compact”- initiatief van de VN, de VN-richtsnoeren voor het bedrijfsleven en mensenrechten en de OESO-richtsnoeren voor multinationale ondernemingen.
Bescherming van arbeidsrechten
De overeenkomst bevat een verbintenis om de handel niet te bevorderen ten koste van sociale en arbeidsrechten. Beide partijen verbinden zich ertoe de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) inzake dwangarbeid en kinderarbeid, non-discriminatie op het werk, vrijheid van vereniging en het recht op collectieve onderhandelingen in acht te nemen. Bovendien hebben beide partijen toezeggingen gedaan ten aanzien van gezondheid en veiligheid op het werk en arbeidsinspectie.
Alle Mercosur-landen hebben wetgeving die voorziet in de bescherming van de rechten van werknemers. De Mercosur-landen hebben internationale arbeidsnormen geratificeerd, waaronder de acht fundamentele IAO- verdragen (met uitzondering van één door Brazilië, als gevolg van grondwettelijke beperkingen).
Het gedeelte van de overeenkomst dat over handel en duurzame ontwikkeling gaat, is onderworpen aan een specifieke geschillenbeslechtingsprocedure. Als de EU of Mercosur van mening is dat de andere partij zich niet aan de regels houdt, kan zij om formeel overleg op regeringsniveau verzoeken. Indien de situatie niet is opgelost, kan een onafhankelijk panel van deskundigen worden verzocht de zaak te onderzoeken en een verslag met aanbevelingen op te stellen. Het verslag en de aanbevelingen moeten openbaar worden gemaakt, zodat de belanghebbenden en de relevante instellingen aan beide zijden hier gevolg aan kunnen geven.
Bescherming van mensenrechten en inheemse gemeenschappen
De associatieovereenkomst biedt een solide kader om mensenrechtenkwesties aan te pakken, ook met betrekking tot inheemse bevolkingsgroepen.