RAAD VAN DE EUROPESE UNIE

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE

Brussel, 4 november 2011 (07.11) (OR. en)

16394/11

Interinstitutioneel dossier: 0000/0000 (XXX)

ADD 27

AMLAT 98

PESC 1389

WTO 387

VOORSTEL

van: de Commissie

d.d.: 26 oktober 2011

Nr. Comdoc.: COM(2011) 679 definitief - BIJLAGE V

Betreft: Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en Midden-Amerika, anderzijds

- BIJLAGE V

Hierbij gaat voor de delegaties het voorstel van de Commissie dat bij brief van de heer

Xxxxx XXXX XXXXXXXXX, directeur, aan de xxxx Xxx XXXXXXXXX, secretaris-generaal van de Raad van de Europese Unie, is toegezonden.

Bijlage: COM(2011) 679 definitief - XXXXXXX X

00000/00 XXX 00 xx

XXX 0 XX

EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 25.10.2011

COM(2011) 679 definitief

BIJLAGE

BIJLAGE V

Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en Midden-Amerika, anderzijds

Bijlage X: Lijsten van verbintenissen inzake vestiging

Begeleidend document bij

Voorstel voor een besluit van de Raad

tot sluiting van de Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en Midden-Amerika, anderzijds

BIJLAGE

BIJLAGE V

Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en Midden-Amerika, anderzijds

Bijlage X: Lijsten van verbintenissen inzake vestiging

Begeleidend document bij

Voorstel voor een besluit van de Raad

tot sluiting van de Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en Midden-Amerika, anderzijds

LIJSTEN VAN VERBINTENISSEN INZAKE VESTIGING

(als bedoeld in artikel 166 van titel III van deel IV van de overeenkomst)

Afdeling A: EU-PARTIJ

1. In onderstaande lijst van verbintenissen zijn de economische activiteiten opgenomen die overeenkomstig artikel 166 van de overeenkomst zijn geliberaliseerd, alsmede, door middel van voorbehouden, de beperkingen ten aanzien van markttoegang en nationale behandeling die van toepassing zijn op vestigingen en investeerders van de overeenkomstsluitende republieken van de MA-partij in die activiteiten. De lijsten bevatten de volgende elementen:

a) een eerste kolom, waarin de sector of subsector wordt vermeld waarin de partij de verbintenis is aangegaan, en de liberalisering waarop de voorbehouden van toepassing zijn;

b) een tweede kolom, waarin de toepasselijke voorbehouden worden beschreven.

Wanneer de in b) bedoelde kolom slechts lidstaatspecifieke voorbehouden bevat, gaan de lidstaten die er niet in worden vermeld, in de betrokken sector verbintenissen zonder voorbehouden aan (NB het ontbreken van lidstaatspecifieke voorbehouden in een bepaalde sector doet geen afbreuk aan horizontale voorbehouden of aan eventuele voor de hele EU geldende sectorspecifieke voorbehouden).

Voor niet in onderstaande lijst vermelde sectoren of subsectoren zijn geen verbintenissen aangegaan.

2. Voor de vaststelling van de afzonderlijke sectoren en subsectoren:

a) wordt onder ISIC rev 3.1 verstaan de "International Standard Industrial Classification of all Economic Activities" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, N° 4, ISIC REV 3.1, 2002" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties;

b) wordt onder CPC verstaan de "Central Products Classification" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, N° 77, CPC prov, 1991" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties;

c) wordt onder CPC ver. 1.0 verstaan de "Central Products Classification" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, Nr. 77, CPC ver 1.0, 1998" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties.

3. Onderstaande lijst bevat geen maatregelen met betrekking tot kwalificatievereisten en -procedures, technische normen, en vergunningsvereisten en -procedures die geen beperking ten aanzien van markttoegang of nationale behandeling in de zin van de artikelen 164 en 165 van de overeenkomst vormen. Deze maatregelen (zoals een verplichte vergunning, universeledienstverplichting, verplichte erkenning van kwalificaties in gereglementeerde sectoren, verplichting om specifieke examens (inclusief taalexamens) af te leggen, niet-discriminerende verplichting dat bepaalde activiteiten niet mogen worden uitgeoefend in beschermde milieugebieden of gebieden van bijzonder historisch en artistiek belang) gelden in elk geval voor investeerders van de andere partij, ook al zijn zij niet in de lijst opgenomen.

4. In overeenstemming met artikel 159, lid 3, van de overeenkomst bevat onderstaande lijst geen maatregelen betreffende door de partijen verleende subsidies.

5. In overeenstemming met artikel 164 van de overeenkomst zijn niet-discriminerende vereisten ten aanzien van de soort rechtsvorm van een vestiging niet in onderstaande lijst opgenomen.

6. De uit deze lijst van verbintenissen voortvloeiende rechten en verplichtingen hebben geen directe werking, zodat er voor individuele natuurlijke of rechtspersonen niet rechtstreeks rechten uit voortvloeien.

7. In de lijst hieronder worden de volgende afkortingen gebruikt:

AT Oostenrijk

BE België

BG Bulgarije

CY Cyprus

CZ Tsjechië

DE Duitsland

DK Denemarken

EU EU Partij

ES Spanje

EE Estland

FI Finland

FR Frankrijk

EL Griekenland

HU Hongarije

IE Ierland

IT Italië

LV Letland

LT Litouwen

LU Luxemburg

MT Malta

NL Nederland

PL Polen

PT Portugal

RO Roemenië

SK Slowakije

SI Slovenië

SE Zweden

UK Verenigd Koninkrijk

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
ALLE SECTOREN	Onroerend goed AT, BG, CY, CZ, DK, EE, ES, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: beperking van de aankoop van grond en onroerend goed door buitenlandse investeerders1.
ALLE SECTOREN	Openbare nutsvoorzieningen EU: economische activiteiten die op nationaal of lokaal niveau als openbare nutsvoorzieningen worden beschouwd, kunnen zijn voorbehouden aan overheidsmonopolies; ook kunnen hiervoor exclusieve rechten aan particuliere exploitanten zijn verleend2.
ALLE SECTOREN	Soorten vestiging EU: de behandeling, die wordt toegepast ten aanzien van dochterondernemingen (van vennootschappen uit een derde land) die in overeenstemming met de wetgeving van een lidstaat zijn opgericht en hun statutaire zetel, hoofdbestuur of hoofdvestiging binnen de EU hebben, geldt niet voor filialen of agentschappen die door een vennootschap uit een derde land in een lidstaat worden opgericht. BG: voor de oprichting van filialen is een vergunning vereist. EE: minstens de helft van de leden van de raad van bestuur moet zijn verblijfplaats in de EU hebben. FI: een buitenlander die handel drijft als vennoot in een Finse commanditaire vennootschap of vennootschap onder firma, heeft een handelsvergunning nodig en moet permanent ingezetene van de EU zijn. Voor alle sectoren, behalve telecommunicatiediensten, is er een nationaliteits- en ingezetenschapsvereiste voor ten minste de helft van de gewone en plaatsvervangende leden van de raad van bestuur. Voor bepaalde ondernemingen kan echter een uitzondering worden gemaakt. Indien een buitenlandse organisatie zaken wil doen of handel wil drijven en daartoe een filiaal in Finland oprichten, heeft zij een handelsvergunning nodig. Indien een buitenlandse organisatie of een particulier die geen EU-burger is, een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid wil oprichten, heeft zij/hij een vergunning nodig. Voor telecommunicatiediensten moeten de helft van de oprichters en de helft van de leden van de raad van bestuur permanent ingezetene zijn. Indien de oprichter een rechtspersoon is, moet deze in Finland gevestigd zijn. IT: voor de toegang tot industriële, commerciële en ambachtelijke activiteiten zijn een verblijfsvergunning en speciale toestemming vereist. BG, PL: het activiteitengebied van een vertegenwoordiging mag alleen de reclame en de promotie voor de vertegenwoordigde buitenlandse moederonderneming omvatten.

1 Wat de dienstensectoren betreft, gaan deze beperkingen niet verder dan de beperkingen in de bestaande GATS-verbintenissen.

2 Er kan geen gedetailleerde, volledige lijst per sector worden opgesteld omdat openbare nutsvoorzieningen vaak ook op lagere niveaus dan het centrale niveau bestaan. Voor een beter begrip zullen specifieke voetnoten in deze lijst van verbintenissen op een illustratieve en niet-exhaustieve manier die sectoren markeren waar openbare nutsvoorzieningen een belangrijke rol spelen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	PL: met uitzondering van financiële diensten, niet geconsolideerd voor filialen. Investeerders van buiten de EU mogen uitsluitend economische activiteiten uitoefenen in de vorm van een commanditaire vennootschap, een commanditaire vennootschap op aandelen, een besloten vennootschap of een naamloze vennootschap (in het geval van juridische diensten uitsluitend in de vorm van een geregistreerde vennootschap of een commanditaire vennootschap). RO: de enige bestuurder of de voorzitter van de raad van bestuur en de helft van het totale aantal bestuurders van commerciële ondernemingen moeten Roemeens staatsburger zijn, tenzij anders is bepaald in het contract of de statuten van de onderneming. De meerderheid van de accountants van een commerciële onderneming en hun plaatsvervangers moeten Roemeens staatsburger zijn. SE: een buitenlandse onderneming (zonder rechtspersoonlijkheid in Zweden) dient haar handelstransacties te laten verlopen via een in Zweden gevestigd filiaal met een onafhankelijke leiding en gescheiden rekeningen. Bouwprojecten met een duur van minder dan een jaar zijn vrijgesteld van de verplichting een filiaal op te richten of een in Zweden gevestigde vertegenwoordiger aan te wijzen. Een besloten of naamloze vennootschap kan een of meer oprichters hebben. De oprichters moeten hetzij in Zweden wonen hetzij een Zweedse rechtspersoon zijn. Een vennootschap onder firma kan alleen als oprichter fungeren als iedere partner in Zweden woont. Vergelijkbare voorwaarden gelden voor de oprichting van alle andere soorten rechtspersonen. Ten minste 50% van de leden van de raad van bestuur moeten in Zweden wonen. Niet in Zweden woonachtige buitenlanders of Zweedse burgers die handelstransacties willen uitvoeren in Zweden, moeten een ingezetene als voor deze activiteiten verantwoordelijke vertegenwoordiger aanwijzen en deze laten registreren bij de lokale autoriteiten. Ontheffing van deze voorwaarden is mogelijk als kan worden aangetoond dat ingezetenschap in een bepaald geval niet noodzakelijk is. SI: voor de vestiging van filialen door buitenlandse ondernemingen geldt als voorwaarde dat de moederonderneming in het land van oorsprong ten minste één jaar in een handelsregister is opgenomen. SK: buitenlandse natuurlijke personen wier naam in het handelsregister moet worden opgenomen als gemachtigde van de ondernemer, moeten een verblijfsvergunning in Slowakije aanvragen.
ALLE SECTOREN	Investeringen ES: voor investeringen in Spanje door buitenlandse overheden en buitenlandse overheidsinstellingen (waarbij doorgaans naast economische ook niet-economische belangen voor deze instanties een rol spelen), direct of via ondernemingen of andere instellingen die direct of indirect onder zeggenschap van een buitenlandse overheid staan, dient de overheid vooraf toestemming te verlenen. BG: bij ondernemingen waarvan meer dan 30% van de aandelen in handen is van de overheid (de staat of de gemeente) is toestemming vereist voor het overdragen van deze aandelen aan een derde partij. Voor bepaalde economische activiteiten met betrekking tot de exploitatie of het gebruik van staats- of overheidseigendommen moet toestemming worden verleend krachtens de Concessiewet. Buitenlandse investeerders kunnen niet deelnemen aan privatisering. Buitenlandse investeerders en Bulgaarse rechtspersonen met een buitenlands controlebelang moeten toestemming hebben voor a) prospectie, ontwikkeling of winning van natuurlijke hulpbronnen uit de territoriale wateren, het continentaal plat of de exclusieve economische zone en b) het verwerven van een controlebelang in ondernemingen die bij één van de onder a) genoemde activiteiten betrokken zijn.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	FR: voor buitenlandse aankopen van meer dan 33,33% van de aandelen in het kapitaal of van de stemrechten in bestaande Franse ondernemingen of 20% in op de beurs genoteerde Franse ondernemingen gelden de volgende voorschriften: - investeringen van minder dan 7,6 miljoen euro in ondernemingen met een omzet van niet meer dan 76 miljoen euro zijn vrij, na verloop van 15 dagen na de aanmelding en nadat de bedragen in orde zijn bevonden; - nadat na de aanmelding één maand is verstreken, wordt stilzwijgend toestemming verleend voor nieuwe investeringen, tenzij de minister van Economische Zaken, in uitzonderlijke omstandigheden, zijn recht heeft uitgeoefend om de investeringen uit te stellen. Buitenlandse participatie in recent geprivatiseerde ondernemingen kan worden beperkt tot een bepaald deel van de uitgegeven aandelen, dat door de Franse regering van geval tot geval wordt vastgesteld. Wanneer een vestiging betrekking heeft op bepaalde commerciële, industriële of ambachtelijke activiteiten, is speciale toestemming vereist indien de algemeen directeur geen permanente verblijfsvergunning heeft. FI: de aankoop van aandelen door buitenlandse kopers die daardoor meer dan een derde van de stemrechten in een grote Finse vennootschap of onderneming (met meer dan 1000 werknemers, een omzet van meer dan 168 miljoen euro of een balanstotaal van meer dan 168 miljoen euro) verwerven, moet worden goedgekeurd door de Finse overheid; deze goedkeuring kan alleen worden geweigerd als er grote nationale belangen op het spel staan. Deze beperkingen zijn niet van toepassing op telecommunicatie. XX: niet geconsolideerd voor buitenlandse participaties in recent geprivatiseerde ondernemingen. IT: exclusieve rechten kunnen worden toegekend aan of gehandhaafd voor recent geprivatiseerde ondernemingen. In sommige gevallen kan het stemrecht in dergelijke ondernemingen worden beperkt. Gedurende een periode van vijf jaar kan voor de verwerving van een groot aandeel in ondernemingen met activiteiten op het gebied van defensie, vervoer, telecommunicatie en energie toestemming van de bevoegde instanties vereist zijn.
ALLE SECTOREN	Geografische zones FI: op de Ålandeilanden, beperkingen van het recht van vestiging voor natuurlijke personen die geen regionaal burger van Åland zijn of voor rechtspersonen zonder toestemming van de bevoegde instanties van de Ålandeilanden.
1. LANDBOUW, JACHT,

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
BOSBOUW
A. Landbouw, jacht (ISIC rev. 3.1: 011, 012, 013, 014, 015) m.u.v. adviseurs en consulenten3	AT, HU, MT, RO: niet geconsolideerd voor landbouwactiviteiten. CY: een niet-EU-participatie van ten hoogste 49% is toegestaan. FR: voor de vestiging van landbouwbedrijven door niet-EU-onderdanen en de aankoop van xxxxxxxxxxx door niet-EU-investeerders is toestemming vereist. IE: voor de vestiging van graanmolens door ingezetenen van landen die geen lid zijn van de EU is toestemming vereist.
Bosbouw en de exploitatie van bossen (ISIC rev. 3.1: 020) m.u.v. adviseurs en consulenten4	BG: niet geconsolideerd voor bosexploitatieactiviteiten.
2. VISSERIJ EN AQUACULTUUR ISIC rev. 3.1: 0501, 0502) m.u.v. adviseurs en consulenten5	AT: minstens 25 procent van de schepen moet in Oostenrijk geregistreerd zijn. XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: buitenlandse investeerders die geen rechtspersoonlijkheid hebben in respectievelijk België, Finland, Ierland, Letland, Nederland, Portugal en Slowakije en er hun hoofdkantoor niet hebben, kunnen geen eigenaar zijn van schepen onder respectievelijk de Belgische, Finse, Ierse, Letse, Nederlandse, Portugese en Slowaakse vlag. CY, EL: een niet-EU-participatie van ten hoogste 49% is toegestaan. DK: niet-EU-ingezetenen kunnen geen eigenaar zijn van een derde of meer van de aandelen van een bedrijf dat zich bezighoudt met commerciële visserij. Niet-EU-ingezetenen kunnen uitsluitend via een volgens Deens recht opgerichte onderneming eigenaar zijn van schepen onder Deense vlag. FR: niet-EU-onderdanen kunnen niet participeren in kwekerijen voor vis, schelpdieren of algen op maritiem staatseigendom. Buitenlandse investeerders die in Frankrijk geen rechtspersoonlijkheid hebben en er hun hoofdkantoor niet hebben, kunnen hoogstens eigenaar zijn van 50% van een schip onder Franse vlag. DE: een vergunning om op zee te vissen wordt alleen toegekend aan schepen die onder Duitse vlag mogen varen. Dat zijn vissersvaartuigen waarvan het merendeel van de aandelen in handen is van EU-burgers of bedrijven die overeenkomstig de regels van de EU gevestigd zijn in een lidstaat en daar hun hoofdvestiging hebben. Het gebruik van dergelijke schepen moet geleid en gecontroleerd worden door personen die in Duitsland wonen. Om een visvergunning te krijgen, moeten alle vissersvaartuigen geregistreerd worden bij de betreffende kuststaten waarin de schepen hun thuishaven hebben. EE: schepen mogen onder Estse vlag varen indien hun thuishaven in Estland ligt

3 Landbouw-, jacht-, bosbouw- en visserijadviseurs en -consulenten zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.f) en 6.F.g).

4 Landbouw-, jacht-, bosbouw- en visserijadviseurs en -consulenten zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.f) en 6.F.g).

5 Landbouw-, jacht-, bosbouw- en visserijadviseurs en -consulenten zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.f) en 6.F.g).

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	en hun eigenaren in meerderheid Ests staatsburger zijn in een algemene vennootschap of een besloten vennootschap of een andere in Estland gevestigde vennootschap waar de meerderheid van de stemmen in de directie aan Estse staatsburgers toebehoort. BG, HU, LT, MT, RO: niet geconsolideerd. IT: niet-EU-ingezetenen kunnen geen meerderheidsbelang hebben in schepen onder Italiaanse vlag, noch een controlebelang in scheepvaartmaatschappijen die hun hoofdvestiging in Italië hebben. Visserij in de Italiaanse territoriale wateren is voorbehouden aan schepen onder Italiaanse vlag. SE: buitenlandse investeerders die in Zweden geen rechtspersoonlijkheid hebben en er hun hoofdkantoor niet hebben, kunnen hoogstens eigenaar zijn van 50% van een schip onder Zweedse vlag. Voor de aankoop door buitenlandse investeerders van 50% of meer van de aandelen in firma's die zich bezighouden met commerciële visserij in Zweedse wateren, is toestemming vereist. SI: schepen mogen onder Sloveense vlag varen indien meer dan de helft van het schip eigendom is van EU-burgers of van rechtspersonen die hun hoofdvestiging in een EU-lidstaat hebben. UK: voorbehoud wat betreft de aankoop van schepen onder de vlag van het Verenigd Koninkrijk, tenzij de investering voor ten minste 75% gedaan wordt door Britse staatsburgers en/of bedrijven die voor ten minste 75% in handen zijn van Britse staatsburgers, die in beide gevallen ingezetene moeten zijn van het Verenigd Koninkrijk. De schepen moeten beheerd, bestuurd en gecontroleerd worden vanuit het Verenigd Koninkrijk.
3. WINNING VAN DELFSTOFFEN6 A. Winning van steen- en bruinkool; winning van turf (ISIC rev. 3.1: 10) B. Winning van aardolie en aardgas 7 (ISIC rev. 3.1: 1110) C. Winning van metaalertsen (ISIC rev. 3.1: 13) D. Overige winning van delfstoffen (ISIC rev. 3.1: 14)	EU: het kan investeerders uit landen die energieleveranciers zijn, worden verboden controle over de activiteit te verkrijgen. Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). Niet geconsolideerd voor de winning van aardolie en aardgas. ES: niet geconsolideerd voor buitenlandse investeringen in delfstoffen van strategisch belang.
4. INDUSTRIE8

6 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

7 Omvat niet de diensten in verband met de mijnbouw voor een vast bedrag of op contractbasis op olie- en gasvelden, die zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.A.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
A. Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken (ISIC rev. 3.1: 15)	Geen.
B. Vervaardiging van tabaksproducten (ISIC rev. 3.1: 16)	Geen.
C. Vervaardiging van textiel (ISIC rev. 3.1: 17)	Geen.
D. Vervaardiging van kleding; bereiden en verven van bont (ISIC rev. 3.1: 18)	Geen.
E. Looien en bereiden van leer; vervaardiging van koffers, tassen, zadel- en tuigmakerswerk en schoeisel (ISIC rev. 3.1: 19)	Geen.
F. Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout en van kurk, exclusief meubelen; vervaardiging van artikelen van riet en van vlechtwerk (ISIC rev. 3.1: 20)	Geen.
G. Vervaardiging van papier en papierwaren (ISIC rev. 3.1: 21)	Geen.
H. Uitgeverijen, drukkerijen, reproductie van opgenomen media9 (ISIC rev. 3.1: 22), m.u.v. voor een vast bedrag of op contractbasis10	IT: nationaliteitsvereiste voor de eigenaar van uitgeverijen en drukkerijen.

8 Hieronder vallen niet de adviseurs en consulenten in verband met de industrie, die zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.h).

9 De sector is beperkt tot vervaardigingsactiviteiten. Hij omvat geen audiovisuele activiteiten of activiteiten met een culturele inhoud.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
I. Vervaardiging van cokesovenproducten (ISIC rev. 3.1: 231)	Geen.
J. Vervaardiging van geraffineerde aardolieproducten11 (ISIC rev. 3.1: 232)	EU: het kan investeerders uit landen die energieleveranciers zijn, worden verboden controle over de activiteit te verkrijgen. Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
K. Vervaardiging van andere chemische producten dan springstoffen (ISIC rev. 3.1: 24 m.u.v. vervaardiging van springstoffen)	Geen.
L. Vervaardiging van producten van rubber of kunststof (ISIC rev. 3.1: 25)	Geen.
M. Vervaardiging van andere niet-metaalhoudende minerale producten (ISIC rev. 3.1: 26)	Geen.
N. Vervaardiging van metalen in primaire vorm (ISIC rev. 3.1: 27)	Geen.
O. Vervaardiging van producten van metaal, m.u.v. machines en apparaten (ISIC rev. 3.1: 28)	Geen.
P. Vervaardiging van machines
a) Vervaardiging van machines voor algemeen gebruik (ISIC rev. 3.1: 291)	Geen.
b) Vervaardiging van machines voor specifieke doeleinden, andere dan wapens en munitie	Geen.

10 Uitgeven en drukken voor een vast bedrag of op contractbasis zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.p).

11 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(ISIC rev. 3.1: 2921, 2922, 2923, 2924, 2925, 2926, 2929)
c) Vervaardiging van huishoudapparaten, n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 293)	Geen.
d) Vervaardiging van kantoormachines, boekhoudmachines en computers (ISIC rev. 3.1: 30)	Geen.
e) Vervaardiging van elektrische machines en toestellen, n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 31)	Geen.
f) Vervaardiging van radio-, televisie- en communicatieapparatuur en -toestellen (ISIC rev. 3.1: 32)	Geen.
Q. Vervaardiging van medische, optische en precisie- instrumenten en uurwerken (ISIC rev. 3.1: 33)	Geen.
R. Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers (ISIC rev. 3.1: 34)	Geen.
S. Vervaardiging van andere (niet-militaire) transportmiddelen (ISIC rev. 3.1: 35 m.u.v. de vervaardiging van oorlogsschepen, oorlogsvliegtuigen en andere transportmiddelen voor militair gebruik)	Geen.
T. Vervaardiging van meubelen; industrie n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 361, 369)	Geen.
U. Recyclage	Geen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(ISIC rev. 3.1: 37)
5. PRODUCTIE, TRANSMISSIE EN DISTRIBUTIE VOOR EIGEN REKENING VAN ELEKTRICITEIT, GAS, STOOM EN WARM WATER12 (BEHALVE DE PRODUCTIE VAN ELEKTRICITEIT MET KERNENERGIE)
A. Productie van elektriciteit; transmissie en distributie van elektriciteit voor eigen rekening (deel van ISIC rev. 3.1: 4010)13	EU: Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen. Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
B. Productie van gas; distributie voor eigen rekening van gasvormige brandstoffen via leidingen (deel van ISIC rev. 3.1: 4020)14	EU: Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen. Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
C. Productie van stoom en warm water; distributie voor eigen rekening van stoom en warm water (deel van ISIC rev. 3.1: 4030)15	EU: het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden controle over de activiteit te verkrijgen. Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
6. ZAKELIJKE DIENSTEN
A. Vrije beroepen
a) Rechtskundige diensten (CPC 861)16	AT: de participatie van buitenlandse advocaten (die in hun eigen land volledig gekwalificeerd moeten zijn) in het aandelenkapitaal van een advocatenkantoor en hun aandeel in het bedrijfsresultaat mogen maximaal 25% bedragen. Zij mogen in

12 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

13 Omvat niet de exploitatie van elektriciteitstransmissie- en distributiesystemen voor een vast bedrag of op contractbasis, die is opgenomen in ENERGIEDIENSTEN.

14 Omvat niet het transport van aardgas en gasvormige brandstoffen via pijpleidingen, de transmissie en distributie van gas voor een vast bedrag of op contractbasis en de verkoop van aardgas en gasvormige brandstoffen, die zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN.

15 Omvat niet de transmissie en distributie van stoom en warm water voor een vast bedrag of op contractbasis en de verkoop van stoom en warm water, die zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN.

16 Omvat advies en vertegenwoordiging, arbitrage en bemiddeling in juridische aangelegenheden, juridische documentatie en certificering. Het verlenen van rechtskundige diensten is uitsluitend toegestaan met betrekking tot internationaal publiekrecht, EU-recht en het recht van de jurisdicties waar de investeerder of zijn personeel gekwalificeerd is als advocaat, en is, net als andere diensten, onderworpen aan vergunningsvereisten en -procedures die van toepassing zijn in de lidstaten van de Europese Unie. Voor advocaten die rechtskundige diensten verlenen met betrekking tot internationaal publiekrecht en buitenlands recht, kunnen deze onder meer de vorm aannemen van de naleving van

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(m.u.v. rechtskundig advies, juridische documentatie en certificering die worden verstrekt door beoefenaars van juridische beroepen die met publieke functies zijn belast, zoals notarissen, gerechtsdeurwaarders of andere ambtenaren)	de besluitvorming geen beslissende invloed hebben. BE: om in andere dan strafzaken voor het Hof van Cassatie te verschijnen, gelden quota's. FR: voor de toegang van advocaten tot het beroep van "avocat auprès de la Cour de Cassation" en "avocat auprès du Conseil d’Etat" gelden quota's. DK: uitsluitend juristen met een Deense vergunning tot uitoefening van het beroep van advocaat en in Denemarken geregistreerde advocatenkantoren mogen aandeelhouder zijn van een Deens advocatenkantoor. Uitsluitend juristen met een Deense vergunning tot uitoefening van het beroep van advocaat mogen bestuurder of beheerder van een Deens advocatenkantoor zijn. Om een Deense vergunning te verkrijgen, moet een juridisch examen worden afgelegd. FR: Bepaalde rechtsvormen ("association d'avocats" en "société en participation d'avocat") zijn voorbehouden aan advocaten die in FR volledig tot de balie zijn toegelaten. In een advocatenkantoor dat diensten verstrekt met betrekking tot Frans of EU-recht, moet ten minste 75% van de partners die 75% van de aandelen in handen hebben, in FR volledig tot de balie toegelaten advocaten zijn. HU: commerciële aanwezigheid moet de vorm aannemen van een partnerschap met een Hongaarse advocaat (ügyvéd), een Hongaars advocatenkantoor (ügyvédi iroda) of een vertegenwoordiging. PL: hoewel voor EU-advocaten andere soorten rechtsvormen beschikbaar zijn, hebben buitenlandse advocaten uitsluitend toegang tot de rechtsvormen geregistreerde vennootschap of commanditaire vennootschap.
b) 1. Boekhouders (CPC 86212 andere dan accountants, CPC 86213, CPC 86219 en CPC 86220)	AT: de participatie van buitenlandse accountants (die bevoegd moeten zijn verklaard overeenkomstig de wetten van hun land van oorsprong) in het aandelenkapitaal van een Oostenrijkse rechtspersoon en hun aandeel in het bedrijfsresultaat mogen maximaal 25% bedragen, wanneer zij geen lid zijn van de Oostenrijkse beroepsvereniging.
	CY: alvorens toegang wordt verleend, wordt een onderzoek naar de economische behoefte uitgevoerd. Belangrijkste criterium: de werkgelegenheid in de subsector.
	DK: buitenlandse accountants kunnen na toestemming van het Deense agentschap voor handel en bedrijven (Danish Commerce and Companies Agency) partnerschappen met in Denemarken officieel erkende accountants aangaan.

plaatselijke beroepscodes, gebruik van de titel uit het eigen land (tenzij erkenning met de titel in het gastland werd verkregen), vereisten in verband met verzekeringen, gewone registratie bij de balie van het gastland of een vereenvoudigde toegang tot de balie van het gastland via een bekwaamheidstest en een wettelijk of professioneel domicilie in het gastland. Rechtskundige diensten met betrekking tot EU- recht moeten in principe worden uitgevoerd door of via een volledig gekwalificeerde advocaat die in de EU tot de balie is toegelaten en persoonlijk optreedt, en rechtskundige diensten met betrekking tot het recht van een lidstaat van de Europese Unie moeten in principe worden uitgevoerd door of via een volledig gekwalificeerde advocaat die in die lidstaat persoonlijk tot de balie is toegelaten en optreedt. Voor vertegenwoordiging voor rechtbanken en andere bevoegde instanties in de EU kan daarom volledige toelating tot de balie in de betrokken lidstaat van de Europese Unie noodzakelijk zijn aangezien dat de beoefening van het nationale en het EU-procesrecht inhoudt. Niettemin mogen buitenlandse advocaten die niet volledig tot de balie zijn toegelaten in bepaalde lidstaten in civielrechtelijke procedures een partij vertegenwoordigen die onderdaan is van of behoort tot de staat waarin de advocaat gemachtigd is zijn beroep uit te oefenen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
b) 2. Accountants (CPC 86211 en 86212 andere dan boekhouders)	AT: de participatie van buitenlandse accountants (die bevoegd moeten zijn verklaard overeenkomstig de wetten van hun land van oorsprong) in het aandelenkapitaal van een Oostenrijkse rechtspersoon en hun aandeel in het bedrijfsresultaat mogen maximaal 25% bedragen, wanneer zij geen lid zijn van de Oostenrijkse beroepsvereniging. CY: alvorens toegang wordt verleend, wordt een onderzoek naar de economische behoefte uitgevoerd. Belangrijkste criterium: de werkgelegenheid in de subsector. CZ, SK: minimaal 60% van het kapitaal of de stemrechten moet in handen van staatsburgers zijn. DK: buitenlandse accountants kunnen na toestemming van het Deense agentschap voor handel en bedrijven (Danish Commerce and Companies Agency) partnerschappen met Deense officieel erkende accountants aangaan. FI: minstens één van de accountants van een Finse vennootschap moet ingezetene zijn. LV: in een handelsonderneming van beëdigde auditors moet meer dan 50% van de aandelen met stemrecht in handen zijn van beëdigde accountants of handelsondernemingen van beëdigde accountants in de EU. LT: minstens 75% van de aandelen moet in handen zijn van EU-accountants of – accountancy-ondernemingen. SE: alleen in Zweden erkende auditors mogen wettelijke audits uitvoeren voor bepaalde entiteiten met rechtspersoonlijkheid, zoals alle vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid. Alleen zij mogen aandeelhouder zijn van of partner zijn in ondernemingen die erkende audits (voor officiële doeleinden) uitvoeren. Ingezetenschap is verplicht voor erkenning. SI: buitenlanders mogen maximaal 49% van het aandelenkapitaal van een auditonderneming bezitten.
c) Belastingconsulenten (CPC 863)17	AT: de participatie van buitenlandse belastingconsulenten (die bevoegd moeten zijn verklaard overeenkomstig de wetten van hun land van oorsprong) in het aandelenkapitaal van een Oostenrijkse rechtspersoon en hun aandeel in het bedrijfsresultaat mogen maximaal 25% bedragen. Dit geldt alleen voor degenen die geen lid zijn van de Oostenrijkse beroepsvereniging. CY: alvorens toegang wordt verleend, wordt een onderzoek naar de economische behoefte uitgevoerd. Belangrijkste criterium: de werkgelegenheid in de subsector.
d) Architecten en e) Stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten (CPC 8671 en CPC 8674)	BG: voor projecten van nationaal of regionaal belang moeten buitenlandse investeerders werken in partnerschap met of als onderaannemers van plaatselijke investeerders. LV: voor architecten geldt dat om een vergunning te krijgen drie jaar werkervaring in Letland op het gebied van ontwerpen en een universitair diploma vereist zijn; met de vergunning is het mogelijk zakelijke activiteiten op te zetten en daarbij de volledige juridische aansprakelijkheid te aanvaarden en contracten aan te gaan.

17 Omvat niet rechtskundig advies en rechtskundige vertegenwoordiging in belastingaangelegenheden, die zijn opgenomen onder 6.A.a). Rechtskundige diensten.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
f) Ingenieurs en g) Ingenieurs: geïntegreerde diensten (CPC 8672 en CPC 8673)	BG: voor projecten van nationaal of regionaal belang moeten buitenlandse investeerders werken in partnerschap met of als onderaannemers van plaatselijke investeerders.
h) Artsen (psychologen daaronder begrepen) en tandartsen (CPC 9312 en deel van CPC 85201)	AT: niet geconsolideerd, behalve voor tandartsen en voor psychologen en psychotherapeuten, waar: geen. DE: onderzoek naar de economische behoefte voor artsen en tandartsen die bij publieke ziektekostenverzekeringen aangesloten patiënten mogen behandelen. Belangrijkste criterium: tekort aan artsen en tandartsen in de betrokken regio. FI: niet geconsolideerd. FR: hoewel voor EU-investeerders andere soorten rechtsvormen beschikbaar zijn, hebben buitenlandse investeerders uitsluitend toegang tot de rechtsvormen "société d'exercice liberal" en "société civile professionnelle". LV: onderzoek naar de economische behoefte. Belangrijkste criterium: tekort aan artsen en tandartsen in de betrokken regio. BG, LT: voor dienstverlening is toestemming nodig, waarbij wordt uitgegaan van een vraaggestuurd gezondheidszorgplan op basis van de bevolkingsomvang en de reeds aanwezige artsen en tandartsen. SI: niet geconsolideerd voor sociale geneeskunde, hygiënische, epidemiologische en medisch-ecologische diensten; levering van bloed, bloedpreparaten en transplantaten; autopsie. UK: vestiging van artsen in het kader van de National Health Service is afhankelijk van een bezettingsplan voor medisch personeel.
i) Dierenartsen (CPC 932)	AT: niet geconsolideerd. BG: onderzoek naar de economische behoefte. Belangrijkste criterium: bevolking en concentratie van bestaande ondernemingen. FR: hoewel voor EU-investeerders andere soorten rechtsvormen beschikbaar zijn, hebben buitenlandse investeerders uitsluitend toegang tot de rechtsvormen "société d'exercice liberal" en "société civile professionnelle". HU: onderzoek naar de economische behoefte. Belangrijkste criterium: arbeidsvoorwaarden in de sector.
j) 1. Verloskundigen (deel van XXX 00000)	XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. FR: hoewel voor EU-investeerders andere soorten rechtsvormen beschikbaar zijn, hebben buitenlandse investeerders uitsluitend toegang tot de rechtsvormen "société d'exercice liberal" en "société civile professionnelle". LT: er kan een onderzoek naar de economische behoefte worden uitgevoerd. Belangrijkste criterium: de werkgelegenheid in de subsector.
j) 2. Verpleegkundigen,	AT: buitenlandse investeerders zijn uitsluitend in de volgende activiteiten

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
fysiotherapeuten en paramedisch personeel (deel van CPC 93191)	toegelaten: verpleegkundigen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, diëtisten en voedingsdeskundigen. BG, MT, SI: niet geconsolideerd. FI: niet geconsolideerd voor fysiotherapeuten en paramedisch personeel. FR: hoewel voor EU-investeerders andere soorten rechtsvormen beschikbaar zijn, hebben buitenlandse investeerders uitsluitend toegang tot de rechtsvormen "société d'exercice liberal" en "société civile professionnelle". LT: er kan een onderzoek naar de economische behoefte worden uitgevoerd. Belangrijkste criterium: de werkgelegenheid in de subsector. LV: onderzoek naar de economische behoefte voor buitenlandse fysiotherapeuten en paramedisch personeel. Belangrijkste criterium: de werkgelegenheid in de betrokken regio.
k) Detailhandel in geneesmiddelen en detailhandel in medische en orthopedische goederen (CPC 63211) en andere door apothekers verstrekte xxxxxxxx00	XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. BE, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: hiervoor wordt een onderzoek naar de economische behoefte uitgevoerd. Belangrijkste criterium: bevolking en geografische concentratie van bestaande apotheken.
B. Diensten in verband met computers (CPC 84)	Geen.
C. Speur- en ontwikkelingswerk19 a) S&O op het gebied van natuurwetenschappen (CPC 851) b) S&O op het gebied van de maatschappij- en geesteswetenschappen (CPC 000 x.x.x. xxxxxxxxxxx)00 x) Xxxxxxxxxxxxxxxxx X&X (XXX 000)	XX: voor door de overheid gefinancierd speur- en ontwikkelingswerk kunnen exclusieve rechten en/of vergunningen alleen worden toegekend aan EU-onderdanen en aan EU-rechtspersonen die hun hoofdvestiging in de EU hebben.

18 Het verstrekken van geneesmiddelen aan het grote publiek is, net als andere diensten, onderworpen aan de vergunnings- en kwalificatie-eisen en -procedures die in de lidstaten van de Europese Unie gelden. In de regel is deze activiteit aan apothekers voorbehouden. In een aantal lidstaten is alleen het verstrekken van geneesmiddelen op voorschrift aan apothekers voorbehouden.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
D. Exploitatie van en handel in onroerend goed21
a) Van eigen of geleased onroerend goed (CPC 821)	Geen.
b) Voor een vast bedrag of op contractbasis (CPC 822)	Geen.
E. Verhuur/lease zonder bedieningspersoneel
a) Schepen (CPC 83103)	LT: schepen moeten eigendom zijn van Litouwse natuurlijke personen of in Litouwen gevestigde ondernemingen. SE: buitenlandse eigenaren mogen alleen onder Zweedse vlag varen wanneer zij kunnen aantonen dat het Zweedse belang doorslaggevend is.
b) Luchtvaartuigen (CPC 83104)	EU: luchtvaartuigen die door maatschappijen uit de EU worden gebruikt, moeten zijn geregistreerd in de EU-lidstaat die de maatschappij vergunning heeft verleend of elders in de EU. Het luchtvaartuig moet eigendom zijn van natuurlijke personen die aan specifieke nationaliteitscriteria voldoen, of van rechtspersonen die voldoen aan specifieke criteria betreffende eigendom van kapitaal en zeggenschap (de nationaliteit van directieleden inbegrepen). In uitzonderlijke omstandigheden of voor kortlopende leasecontracten kan ontheffing worden verleend.
c) Andere transportmiddelen (CPC 83101, CPC 83102 en CPC 83105)	Geen.
d) Andere machines en werktuigen (CPC 83106, CPC 83107, CPC 83108 en CPC 83109)	Geen.
e) Consumentenartikelen (CPC 832)	AT, BE, BG, CY, CZ, DE, DK, ES, FI, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd voor CPC 83202.
f) Telecommunicatieapparatuur (CPC 7541)	Geen.

19 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

20 Deel van CPC 85201 dat is opgenomen onder 6.A.h) - Artsen en tandartsen.

21 De betrokken dienst houdt verband met het beroep van makelaar in onroerend goed en heeft geen gevolgen voor de rechten van en/of beperkingen voor natuurlijke en rechtspersonen die onroerend goed kopen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
F. Andere zakelijke diensten
a) Reclame (CPC 871)	Geen.
b) Markt- en opinieonderzoek (CPC 864)	Geen.
c) Advies op het gebied van bedrijfsbeheer (CPC 865)	Geen.
d) Diensten in verband met advies op het gebied van bedrijfsbeheer (CPC 866)	HU: niet geconsolideerd voor arbitrage en bemiddeling (CPC 86602).
e) Technische testen en toetsen 22 (CPC 8676)	Geen.
f) Adviseurs en consulenten in verband met landbouw, jacht en bosbouw (deel van CPC 881)	Geen.
g) Adviseurs en consulenten in verband met visserij (deel van CPC 882)	Geen.
h) Adviseurs en consulenten in verband met de industrie (deel van CPC 884 en deel van CPC 885)	Geen.
i) Arbeidsbemiddeling en personeelsvoorziening
i) 1. Werving en selectie van leidinggevend personeel (CPC 87201)	XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd.

22 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op technische testen en toetsen die verplicht zijn voor vergunningen voor het in de handel brengen of voor gebruiksvergunningen (zoals autokeuring, voedingsmiddeleninspectie).

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
i) 2. Plaatsing van personeel (CPC 87202)	AT, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. BE, FR, IT: staatsmonopolie. DE: hiervoor wordt een onderzoek naar de economische behoefte uitgevoerd. Belangrijkste criterium: situatie op en ontwikkeling van de arbeidsmarkt.
i) 3. Leveren van kantoorpersoneel (CPC 87203)	AT, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. IT: staatsmonopolie.
i) 4. Modellenagentschappen (deel van CPC 87209)	Geen.
j) 1. Xxxxxxxxxxxxxxxxxx (XXX 00000)	XX, XX, XX, XX, XX, ES, EE, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd.
j) 2. Beveiligingsdiensten (CPC 87302, CPC 87303, CPC 87304 en CPC 87305)	DK: nationaliteit en ingezetenschap vereist voor de leden van de raad van bestuur. Niet geconsolideerd voor de voorziening van bewaking van vliegvelden. XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: de vergunning wordt soms alleen verleend aan onderdanen en in het land geregistreerde organisaties. ES: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). Alleen toegang met voorafgaande vergunning.
k) Aanverwante wetenschappelijke en technische adviezen23 (CPC 8675)	FR: buitenlandse investeerders hebben een specifieke vergunning nodig voor exploratie en prospectie.
l) 1. Onderhoud en reparatie van schepen (deel van CPC 8868)	Geen.
l) 2. Onderhoud en reparatie van spoorwegmaterieel (deel van CPC 8868)	LV: staatsmonopolie. SE: een onderzoek naar de economische behoefte wordt ingesteld wanneer een investeerder zijn eigen terminalinfrastructuurfaciliteiten wil opzetten. Belangrijkste criterium: beschikbare ruimte en capaciteit.
l) 3. Onderhoud en reparatie van auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en wegtransportmiddelen (CPC 6112, CPC 6122, deel van	SE: een onderzoek naar de economische behoefte wordt ingesteld wanneer een investeerder zijn eigen terminalinfrastructuurfaciliteiten wil opzetten. Belangrijkste criterium: beschikbare ruimte en capaciteit.

23 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op bepaalde activiteiten met betrekking tot mijnbouw (mineralen, olie, gas enz.).

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
CPC 8867 en deel van CPC 8868)
l) 4. Onderhoud en reparatie van luchtvaartuigen en delen daarvan (deel van CPC 8868)	Geen.
l) 5. Onderhoud en reparatie van producten van metaal, machines (m.u.v. kantoormachines), toestellen (m.u.v. transportmiddelen en kantoortoestellen) en consumentenartikelen24 (CPC 633, CPC 7545, CPC 8861, CPC 8862, CPC 8864, CPC 8865 en CPC 8866)	Geen.
m) Reiniging van gebouwen (CPC 874)	Geen.
n) Fotografie (CPC 875)	Geen.
o) Verpakkingsdiensten (CPC 876)	Geen.
p) Drukkerijen en uitgeverijen (CPC 00000)	XX, XX: alleen nationale rechtspersonen (geen filialen) mogen een uitgeverij oprichten. PL: nationaliteitsvereiste voor de hoofdredacteur van kranten en tijdschriften. SE: Ingezetenschap verplicht voor uitgevers en eigenaren van uitgeverijen of drukkerijen.
q) Organisatie van congressen (deel van CPC 87909)	Geen.
r) 1. Xxxxxxxxx xx xxxxxx (XXX 00000)	XX: Bij de erkenning als vertaler of tolk kan het activiteitengebied worden beperkt. PL: niet geconsolideerd voor beëdigde tolken. BG, HU, SK: niet geconsolideerd voor officiële vertalingen en vertolkingen.

24 Onderhoud en reparatie van transportmiddelen (CPC 6112, 6122, 8867 en CPC 8868) zijn opgenomen onder 6.F. l) 1 tot en met 6.F.l) 4.

Onderhoud en reparatie van kantoormachines en -toestellen, inclusief computers, (CPC 845) zijn opgenomen onder 6.B. Diensten in verband met computers.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
r) 2. Binnenhuisarchitecten en andere gespecialiseerde designers (CPC 87907)	Geen.
r) 3. Incassobureaus (CPC 87902)	IT, PT: nationaliteitsvereiste voor investeerders.
r) 4. Kredietrapportage (CPC 87901)	BE: voor consumentenkredietgegevensbanken, nationaliteitsvereiste voor investeerders. IT, PT: nationaliteitsvereiste voor investeerders.
r) 5. Vermenigvuldigen van teksten (CPC 87904)25	Geen.
r) 6. Advies inzake telecommunicatie (CPC 7544)	Geen.
r) 7. Telefoonbeantwoording (CPC 87903)	Geen.
7. COMMUNICATIE
A. Post- en koeriersdiensten Diensten in verband met het verwerken26 van postzendingen27 volgens onderstaande lijst van subsectoren, naar binnen- en buitenlandse bestemmingen: i) verwerking van op enigerlei fysieke drager aangebrachte schriftelijke geadresseerde mededelingen28, waaronder hybride postdiensten en direct mail, ii) verwerking van geadresseerde pakjes en pakketten29, iii) verwerking van geadresseerd drukwerk30, iv) verwerking van onder i) tot en met	Geen36.

25 Omvat geen drukkerijen, die onder CPC 88442 vallen en onder 6.F p) zijn opgenomen.

26 Het begrip "verwerken" omvat ophalen, sorteren, vervoeren en bezorgen.

27 Het begrip "postzending" omvat alle poststukken die door een bedrijf worden verwerkt, ongeacht of dit bedrijf publiek of particulier is.

28 Bijvoorbeeld brieven of briefkaarten.

29 Met inbegrip van boeken en catalogi.

30 Kranten en tijdschriften.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
iii) genoemde poststukken als aangetekende of verzekerde zendingen, v) expresbesteldiensten31 voor onder i) tot en met iii) bedoelde zendingen, vi) verwerking van niet-geadresseerde zendingen, vii) uitwisseling van documenten32 Subsectoren i), iv) en v) blijven buiten beschouwing wanneer ze onder diensten vallen die kunnen worden voorbehouden: voor brievenpost die minder dan 2,5 keer het publieke basistarief kost, mits de brieven minder dan 50 gram wegen33, en voor aangetekende zendingen bij gerechtelijke of administratieve procedures.) (deel van CPC 751, deel van CPC 7123534 en deel van CPC 7321035)
B. Telecommunicatie Het leveren van inhoud die via telecommunicatiediensten wordt verzonden, valt hier niet onder.
a) Alle diensten die bestaan uit de elektromagnetische	Geen39.

31 Expresbesteldiensten bieden naast snellere en betrouwbaardere verzending extra dienstverlening in de vorm van ophalen vanaf het verzendpunt, persoonlijke aflevering bij de geadresseerde, het volgen en opsporen van zendingen, de mogelijkheid om het adres of de geadresseerde tijdens het vervoer te wijzigen, ontvangstbevestiging.

32 Levering van middelen, met inbegrip van het verschaffen van ad-hocruimte alsmede vervoer door derden, voor zelfbestelling door de wederzijdse uitwisseling van postzendingen tussen gebruikers die zich op deze dienst abonneren. Het begrip "postzending" omvat alle poststukken die door een bedrijf worden verwerkt, ongeacht of dit bedrijf publiek of particulier is.

33 "Brievenpost": een op enigerlei fysieke drager aangebrachte schriftelijke mededeling die wordt vervoerd en besteld op het door de afzender op de zending zelf of op de omslag daarvan vermelde adres. Boeken, catalogi, kranten en tijdschriften worden niet als brievenpost aangemerkt.

34 Vervoer van post voor eigen rekening via elke vorm van vervoer over land.

35 Vervoer van post voor eigen rekening via de lucht.

36 Voor de subsectoren i) tot en met iv) kunnen afzonderlijke vergunningen die specifieke universeledienstverplichtingen en/of een financiële bijdrage aan een compensatiefonds opleggen, vereist zijn.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
transmissie en ontvangst van signalen37, m.u.v. radio- en televisieomroep38.
b) Transmissie van programma's via satelliet40	EU: geen, behalve dat: -de verbintenissen wederkerig moeten zijn; - dienstverleners in deze sector kunnen onderworpen zijn aan verplichtingen om de doelstellingen van algemeen belang te beschermen die verband houden met inhoud die via hun netwerk wordt getransfereerd, in overeenstemming met het EU-regelgevingskader voor elektronische communicatie. BE: niet geconsolideerd.
8. BOUWNIJVERHEID EN CIVIELTECHNISCHE DIENSTEN IN VERBAND DAARMEE (CPC 511, CPC 512, CPC 513, CPC 514, CPC 515, CPC 516, CPC 517 en CPC 518)	Geen.
9. HANDEL (m.u.v. de handel in wapens, munitie, springstoffen en ander oorlogsmaterieel) Alle hieronder vermelde subsectoren41	AT: niet geconsolideerd voor de handel in pyrotechnische producten, ontvlambare producten, explosieven en giftige stoffen. Voor de handel in geneesmiddelen en tabaksproducten kunnen exclusieve rechten en/of vergunningen alleen worden toegekend aan EU-onderdanen en aan EU-rechtspersonen die hun hoofdvestiging in de EU hebben. FI: niet geconsolideerd voor de handel in alcoholhoudende dranken en geneesmiddelen.

37 Deze diensten omvatten niet online-informatie en/of gegevensverwerking (met inbegrip van de verwerking van transacties) (deel van CPC 843), die zijn opgenomen onder 1.B. Diensten in verband met computers.

38 Een omroep is de ononderbroken transmissieketen die vereist is voor de distributie van televisie- en radioprogrammasignalen naar het grote publiek. Het begrip omvat niet de toeleveringskoppelingen tussen exploitanten.

39 Voetnoot ter verduidelijking: enkele lidstaten van de Europese Unie handhaven overheidsdeelname bij bepaalde telecommunicatie-exploitanten. Zij behouden zich het recht voor deze overheidsdeelname ook in de toekomst te handhaven. Dit is geen beperking van de markttoegang. In België zijn de overheidsdeelname en stemrechten in Belgacom vastgesteld in het kader van wettelijke bevoegdheden, die momenteel zijn vastgelegd in de Wet van 21 maart 1991 inzake de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven.

40 Hieronder valt de telecommunicatiedienst die bestaat in de transmissie en ontvangst van radio- en televisieprogramma's via satelliet (de ononderbroken transmissieketen via satelliet die vereist is voor de distributie van televisie- en radioprogrammasignalen naar het grote publiek). De verkoop van satellietdiensten valt hieronder, maar niet de verkoop van pakketten televisieprogramma's aan huishoudens.

41 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op de handel in chemische producten, geneesmiddelen, producten voor medisch gebruik zoals medische en chirurgische instrumenten, geneeskundige stoffen en voorwerpen voor medisch gebruik, militaire uitrusting en edele metalen (en edelstenen) en in een aantal lidstaten van de Europese Unie eveneens de handel in tabak en tabaksproducten en alcoholische dranken.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
A. Handelsbemiddeling
a) Handelsbemiddeling in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (deel van CPC 61111, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121)	Geen.
b) Andere handelsbemiddeling (CPC 621)	Geen.
B. Groothandel
a) Groothandel in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (deel van CPC 61111, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121)	Geen.
b) Groothandel in telecommunicatie- eindapparatuur (deel van CPC 7542)	Geen.
c) Overige groothandel (CPC 622 m.u.v. groothandel in energieproducten42)	FR, IT: staatstabaksmonopolie. FR: voor vergunningen voor de groothandel in geneesmiddelen wordt een onderzoek naar de economische behoefte gedaan. Belangrijkste criterium: bevolking en geografische concentratie van bestaande apotheken.
C. Detailhandel43 Detailhandel in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (CPC 61112, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121 ) Detailhandel in telecommunicatieapparatuur	ES, IT: staatstabaksmonopolie. BE, BG, DK, FR, IT, MT, PT: voor vergunningen voor warenhuizen (in FR alleen voor grote warenhuizen) wordt een onderzoek naar de economische behoefte gedaan. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande warenhuizen en de gevolgen daarvoor, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding, de gevolgen voor het verkeer en potentiële nieuwe werkgelegenheid. IE, SE: niet geconsolideerd voor detailhandel in alcoholhoudende dranken. SE: onderzoek naar de economische behoefte kan worden ingesteld voor de tijdelijke handel in kleding, schoeisel en voedingsmiddelen die niet op de plaats

42 Deze diensten, die CPC 62271 omvatten, zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.D.

43 Omvat niet onderhoud en reparatie, die zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.B. en 6.F.l).

Omvat geen detailhandel in energieproducten, die is opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.E en 18.F.

44 Detailhandel in geneesmiddelen en medische en orthopedische goederen zijn opgenomen onder VRIJE BEROEPEN in 1.A.k).

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(deel van CPC 7542) Detailhandel in voedingsmiddelen (CPC 631) Detailhandel in andere (niet- energie)goederen, behalve detailhandel in geneesmiddelen en medische en orthopedische goederen44 (CPC 632 m.u.v. CPC 63211 en 63297)	van verkoop worden geconsumeerd. Belangrijkste criterium: het effect op de bestaande winkels in de betrokken geografische zone.
D. Franchising (CPC 8929)	Geen.
10. ONDERWIJS (alleen indien particulier gefinancierd)
A. Basisonderwijs (CPC 921) B. Voortgezet onderwijs (CPC 922) C. Hoger onderwijs (CPC 923) D. Volwasseneneducatie (CPC 924)	EU: een concessie is vereist voor participatie van particuliere operatoren in het onderwijsnetwerk. AT: niet geconsolideerd voor het hoger onderwijs. Niet geconsolideerd voor volwasseneneducatie via radio of televisie. BG: niet geconsolideerd voor basis- en/of voortgezet onderwijs door buitenlandse natuurlijke personen en verenigingen en voor hoger onderwijs. CZ, SK: nationaliteitsvereiste voor de meerderheid van de bestuursleden. Niet geconsolideerd voor hoger onderwijs, behalve voor postsecundair technisch en beroepsonderwijs (CPC 00000). XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. EL: nationaliteitsvereiste voor de meerderheid van de bestuursleden van scholen van het basis- en het voortgezet onderwijs. Niet geconsolideerd voor hogeronderwijsinstellingen die staatsdiploma's afgeven. ES, IT: onderzoek naar behoefte voor het openen van particuliere universiteiten die erkende diploma’s of graden mogen toekennen. De procedure omvat een advies van het parlement. Belangrijkste criterium: bevolking en concentratie van bestaande instellingen. HU, SK: het aantal scholen dat wordt opgericht kan worden beperkt door de plaatselijke overheid (of door de centrale overheid in geval van een instelling voor hoger onderwijs) die bevoegd is om vergunningen te verlenen. LV: niet geconsolideerd voor voortgezet technisch en beroepsonderwijs voor gehandicapte leerlingen (CPC 9224). SI: niet geconsolideerd voor basisscholen. Nationaliteitsvereiste voor de meerderheid van de bestuursleden van scholen van het voortgezet en het

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	middelbaar onderwijs.
E. Overig onderwijs (CPC 929)	AT, BE, BG, CY, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, PL, PT, RO, SI, SE, UK: niet geconsolideerd. CZ, SK: een concessie is vereist voor participatie van particuliere operatoren in het onderwijsnetwerk. Nationaliteitsvereiste voor de meerderheid van de bestuursleden.
11. MILIEUDIENSTEN45 A.) Diensten in verband met afvalwater (CPC 9401)46 B. Beheer van vaste en gevaarlijke afvalstoffen, m.u.v. grensoverschrijdend vervoer van gevaarlijke afvalstoffen a) Afvalverzameling en -verwerking (CPC 9402) b) Hygiënediensten en vergelijkbare diensten (CPC 9403) C. Bescherming van luchtkwaliteit en klimaat (CPC 9404)47 D. Sanering en reiniging van bodem en water a) Behandeling en sanering van verontreinigde bodem en verontreinigd water (deel van CPC 9406)48 E. Lawaaibestrijding en reductie van trillingen	Geen.

45 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

46 Stemt overeen met afvalwaterinzameling en -behandeling.

47 Stemt overeen met reiniging van uitlaatgassen.

48 Stemt overeen met delen van bescherming van natuur en landschap.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 9405) F. Bescherming van de biodiversiteit en het landschap a) Bescherming van natuur en landschap (deel van CPC 9406) G. Overige diensten in verband met het milieu en aanverwante diensten (CPC 9409)
12. FINANCIËLE DIENSTEN
A. Verzekeringen en aanverwante diensten	AT: Vergunningen voor filialen van buitenlandse verzekeringsmaatschappijen moeten worden geweigerd indien de verzekeraar in zijn land van herkomst geen rechtsvorm heeft die overeenstemt met of vergelijkbaar is met die van een naamloze vennootschap of een onderlinge verzekeringsmaatschappij. BG, ES: voordat een buitenlandse verzekeraar in Bulgarije of Spanje een filiaal of agentschap kan oprichten met het oog op de aanbieding van bepaalde soorten verzekeringen, moet hij in zijn land van herkomst al minstens vijf jaar over een vergunning voor het aanbieden van dezelfde soorten verzekeringen beschikken. EL: Het recht van vestiging strekt zich niet uit tot de oprichting van kantoren of andere permanente vertegenwoordigingen van verzekeringsmaatschappijen, behalve wanneer dergelijke kantoren als agentschappen, filialen of hoofdkantoren worden gevestigd. FI: minstens de helft van de financiers en de leden van de raad van bestuur en de raad van toezicht van een verzekeringsmaatschappij moeten in de EU wonen, tenzij de bevoegde instantie ontheffing verleent. Buitenlandse verzekeraars kunnen in Finland geen vergunning verkrijgen voor de oprichting van een filiaal om wettelijke pensioenverzekeringen aan te bieden. IT: De toestemming tot oprichting van filialen is in laatste instantie aan het oordeel van de toezichthoudende autoriteiten onderworpen. BG, PL: zij moeten hun activiteiten verrichten via een lokale vennootschap (geen filialen). PT: buitenlandse verzekeringsondernemingen die een filiaal in Portugal willen oprichten, moeten minstens vijf jaar praktijkervaring kunnen aantonen. De oprichting van rechtstreekse filialen is niet toegestaan voor verzekeringsintermediairs, maar is voorbehouden aan ondernemingen die overeenkomstig de wetgeving van een EU-lidstaat zijn opgericht. SK: buitenlanders mogen een verzekeringsmaatschappij in de vorm van een naamloze vennootschap oprichten of via een dochteronderneming met statutaire zetel in Slowakije verzekeringsactiviteiten verrichten (geen filialen). SI: buitenlandse investeerders kunnen niet participeren in verzekeringsondernemingen die worden geprivatiseerd. Alleen in Slovenië

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	opgerichte ondernemingen (geen filialen) en natuurlijke personen van Sloveense nationaliteit mogen lid zijn van onderlinge verzekeringsmaatschappijen. Voor advies en de regeling van schade-eisen moet een entiteit met rechtspersoonlijkheid worden opgericht (geen filialen). Voor eenmanszaken is een verblijfplaats in Slovenië vereist. SE: niet in Zweden geregistreerde verzekeringsmakelaars mogen zich alleen via een filiaal vestigen.
B. Bankdiensten en andere financiële diensten (m.u.v. verzekeringen)	EU: alleen bedrijven met statutaire zetel in de EU kunnen als bewaarder van activa van beleggingsfondsen optreden. Voor het beheer van unit trusts en beleggingsfondsen moet een gespecialiseerde beheermaatschappij worden opgericht met hoofdkantoor en statutaire zetel in dezelfde lidstaat.
	BG: pensioenverzekeringen kunnen worden aangeboden via participatie in naar Bulgaars recht opgerichte verzekeringsmaatschappijen (geen filialen). De voorzitters van de raad van beheer en de raad van bestuur moeten hun vaste verblijfplaats in Bulgarije hebben.
	CY: Alleen leden van de Cypriotische effectenbeurs (makelaars) mogen het effectenbedrijf op Cyprus uitoefenen. Een makelaarsbedrijf kan alleen als lid van de Cypriotische effectenbeurs worden geregistreerd als het is opgericht en in een register is ingeschreven overeenkomstig de vennootschapswet van Cyprus (geen filialen).
	FI: minstens de helft van de oprichters, de leden van de raad van bestuur, minstens één gewoon en één plaatsvervangend lid van de raad van toezicht en de persoon die gemachtigd is namens de kredietinstelling te ondertekenen moeten hun vaste verblijfplaats in de EU hebben. De bevoegde instanties kunnen vrijstelling van deze verplichtingen verlenen.
	HU: voor filialen van buitenlandse instellingen is het niet toegestaan de activa van particuliere pensioenfondsen te beheren, noch aan beheer van risicokapitaal te doen. Minstens twee leden van de raad van bestuur van een financiële instelling moeten Hongaarse onderdanen zijn, die ingezetenen zijn in de zin van de van toepassing zijn de deviezenregelgeving en sinds ten minste één jaar een vaste verblijfplaats hebben in Hongarije.
	IE: Voor collectieve beleggingsfondsen die als unit trust of vennootschap met variabel kapitaal zijn opgezet (andere dan fondsen voor collectieve beleggingen in effecten, ICBE’s), moeten de trustee/bewaarder en de beheermaatschappij maatschappijen zijn die naar Iers recht of naar het recht van een andere EU- lidstaat zijn opgericht (geen filialen). In het geval van een commanditaire beleggingsvennootschap moet minstens één algemene partner een naar Iers recht opgerichte onderneming zijn. Om lid te worden van een Ierse effectenbeurs moet een entiteit hetzij I) een vergunning hebben verkregen in Ierland, hetgeen veronderstelt dat deze entiteit een naar Iers recht opgerichte onderneming is of een partnerschap is aangegaan en over een hoofdkantoor/maatschappelijke zetel in Ierland beschikt of II) in een andere lidstaat een vergunning hebben gekregen overeenkomstig de EU-richtlijn inzake beleggingsdiensten.
	IT: om met een vestiging in Italië het effectenafwikkelingssysteem te mogen beheren, moet een onderneming naar Italiaans recht zijn opgericht (geen filialen). Om met een vestiging in Italië centrale depositodiensten voor effecten te mogen beheren, moeten ondernemingen naar Italiaans recht zijn opgericht (geen filialen). Voor andere collectieve beleggingsfondsen dan overeenkomstig EU-wetgeving geharmoniseerde icbe’s, moet de gevolmachtige/depositaris in Italië geregistreerd

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	zijn of een in een andere lidstaat van de Europese Unie geregistreerde onderneming zijn met een filiaal in Italië. Beheermaatschappijen van niet overeenkomstig EU-wetgeving geharmoniseerde icbe's moeten eveneens naar Italiaans recht zijn opgericht (geen filialen). Alleen banken, verzekeringsmaatschappijen, investeringsmaatschappijen en ondernemingen die overeenkomstig EU-wetgeving geharmoniseerde icbe's beheren en hun hoofdkantoor in de EU hebben, alsook naar Italiaans recht opgerichte icbe's, mogen de middelen van pensioenfondsen beheren. In geval van huis-aan-huis- verkoop moet gebruik worden gemaakt van de diensten van erkende verkopers van financiële producten die ingezetene zijn van een lidstaat van de EU. Vertegenwoordigingen van buitenlandse tussenpersonen mogen geen activiteiten in verband met beleggingsdiensten verrichten. LT: voor het beheer van de activa moet een gespecialiseerde beheermaatschappij worden opgericht (geen filialen). Enkel bedrijven met statutaire zetel in Litouwen kunnen als bewaarder van activa optreden. PT: pensioenfondsen mogen uitsluitend worden beheerd door gespecialiseerde ondernemingen die met dat doel naar Portugees recht zijn opgericht, door verzekeringsondernemingen die in Portugal zijn gevestigd en gemachtigd zijn levensverzekeringen aan te bieden of door entiteiten die in andere EU-lidstaten pensioenfondsen mogen beheren (niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen vanuit niet-EU-landen). RO: voor filialen van buitenlandse instellingen is het niet toegestaan activa te beheren. SK: investeringsdiensten kunnen worden verleend door banken, investeringsbedrijven, investeringsfondsen en effectenhandelaren met de rechtsvorm van een naamloze vennootschap met eigen vermogen (geen filialen). SI: niet geconsolideerd voor participatie in banken die worden geprivatiseerd en voor particuliere pensioenfondsen (niet-verplichte pensioenfondsen). SE: de oprichter van een spaarbank moet een in de EU ingezeten natuurlijke persoon zijn.
13. GEZONDHEIDSZORG EN MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING49 (alleen particulier gefinancierde diensten)
A. Ziekenhuizen (CPC 9311) B. Ambulances	EU: een concessie is vereist voor de participatie van particuliere operatoren in het netwerk van gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. Er kan een onderzoek naar de economische behoefte worden uitgevoerd. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande instellingen en de gevolgen daarvoor, de vervoersinfrastructuur, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding en potentiële nieuwe werkgelegenheid.
(CPC 93192)	AT, SI: niet geconsolideerd voor ambulances.
C. Intramurale gezondheidszorg, andere dan	BG: niet geconsolideerd voor ziekenhuizen, ambulances en intramurale

49 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
verpleging in een ziekenhuis	gezondheidszorg, andere dan verpleging in een ziekenhuis.
(CPC 00000)	XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd.
D. Maatschappelijke dienstverlening	HU, SI: niet geconsolideerd voor maatschappelijke dienstverlening.
(CPC 933)	PL: niet geconsolideerd voor ambulances, intramurale gezondheidszorg andere dan verpleging in een ziekenhuis, en voor maatschappelijke dienstverlening.
	BE, UK: niet geconsolideerd voor ambulances, intramurale gezondheidszorg andere dan verpleging in een ziekenhuis, en voor maatschappelijke dienstverlening andere dan herstellingsoorden, verpleegtehuizen en bejaardenhuizen.
	CY: niet geconsolideerd voor ziekenhuizen, ambulances, intramurale gezondheidszorg andere dan verpleging in een ziekenhuis, en voor maatschappelijke dienstverlening andere dan herstellingsoorden, verpleegtehuizen en bejaardenhuizen.
14. TOERISME EN DIENSTEN IN VERBAND MET REIZEN
A. Hotels, restaurants en catering	BG: oprichting naar Bulgaars recht is vereist (geen filialen).
(CPC 641, CPC 642 en CPC 643)	IT: er wordt een onderzoek naar de economische behoefte gedaan voor bars, cafés en restaurants. Belangrijkste criteria: bevolking en concentratie van bestaande vestigingen.
m.u.v. catering in de luchtvaart50
B. Reisbureaus en reisorganisatoren (inclusief reisleiders)	BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
(CPC 7471)	PT: oprichting van een onderneming met hoofdkantoor in Portugal verplicht (niet geconsolideerd voor filialen).
C. Toeristengidsen (CPC 7472)	Geen.
15. CULTUUR, SPORT EN RECREATIE (andere dan audiovisuele diensten)
A. Amusement (inclusief theater, concerten, circussen en discotheken) (CPC 0000)	XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. BG: niet geconsolideerd, behalve voor theaterproducenten, zanggroepen, bands en orkesten (CPC 96191), auteurs, componisten, beeldhouwers, entertainers en andere individuele artiesten (CPC 96192) en aanverwante theaterdiensten (CPC 96193). EE: niet geconsolideerd voor ander amusement (CPC 96199) behalve voor

50 Catering in de luchtvaart is opgenomen in HULPDIENSTEN IN VERBAND MET VERVOER onder

17.D.a) Grondafhandelingsdiensten.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	bioscopen. LV: niet geconsolideerd behalve voor bioscopen (deel van CPC 96199).
B. Nieuws- en persagentschappen (CPC 962)	FR: de participatie van buitenlanders in ondernemingen die publicaties in het Frans uitgeven, mag niet meer bedragen dan 20% van het kapitaal van of de stemrechten in de onderneming. Voor de vestiging van persagentschappen door buitenlandse investeerders is wederkerigheid vereist.
C. Bibliotheken, archieven, musea en overige culturele diensten51 (CPC 963)	BE, BG, CY, CZ, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd. AT, LT: voor de participatie van particuliere exploitanten in bibliotheken, archieven, musea en andere netwerken van culturele diensten is een concessie of vergunning vereist.
D. Sport (CPC 9641)	AT, SI: niet geconsolideerd voor skischolen en berggidsen. XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd.
E. Recreatieparken en stranden (CPC 96491)	Geen.
16. VERVOER
A. A. Zeevervoer52
a) Internationaal personenvervoer (CPC 7211 zonder nationale cabotage) b) Internationaal goederenvervoer (CPC 7212 zonder nationale cabotage)53	AT, BE, BG, CY, CZ, DE, DK, ES, EE, FI, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd voor de oprichting van een geregistreerde onderneming om een vloot te laten varen onder de vlag van de staat waar de onderneming gevestigd wordt. XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, RO: andere vormen van commerciële aanwezigheid voor internationaal zeevervoer: XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: feedering met vergunning.
X. Xxxxxxxxxxx 00
a) Personenvervoer	EU: in maatregelen gebaseerd op bestaande of toekomstige overeenkomsten over de toegang tot binnenwateren (waaronder overeenkomsten inzake het Rijn-Main- Donau-kanaal) worden bepaalde verkeersrechten gereserveerd voor

51 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

52 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op havendiensten en andere diensten op het gebied van zeevervoer waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

53 Omvat feedering en het verplaatsen van materiaal door internationale zeevervoerders tussen havens binnen dezelfde staat wanneer er geen inkomsten zijn.

54 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op havens en andere diensten met betrekking tot de binnenvaart waarvoor openbare ruimte moet worden gebruikt.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 7221) b) Goederenvervoer (CPC 7222)	maatschappijen in de betrokken landen die voldoen aan de nationaliteitsvereisten voor eigenaren. Regelingen voortvloeiende uit de Akte van Mannheim inzake de Rijnvaart. AT, BE, BG, CY, CZ, DE, DK, ES, EE, FI, FR, EL, HU, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd voor de oprichting van een geregistreerde onderneming om een vloot te laten varen onder de vlag van de staat waar de onderneming gevestigd wordt. AT: natuurlijke personen moeten aan de nationaliteitsvereiste voldoen om een scheepvaartmaatschappij op te richten. Bij vestiging als rechtspersoon geldt de nationaliteitsvereiste voor de raad van bestuur en de raad van toezichthouders. Een geregistreerde onderneming of permanente vestiging in Oostenrijk is vereist. Daarnaast moet de meerderheid van de aandelen in handen zijn van burgers van EU-landen. BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). FI: diensten mogen alleen worden verstrekt door schepen die onder Finse vlag varen.
C. Vervoer per spoor55 a) Personenvervoer (CPC 7111) b) Xxxxxxxxxxxxxxx (XXX 0000)	XX: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
D. Vervoer over de weg 56
a) Personenvervoer (CPC 7121 en CPC 7122)	EU: buitenlandse investeerders mogen binnen een lidstaat geen vervoer aanbieden (cabotage), behalve voor verhuur van busdiensten met chauffeur, zonder dienstregeling. EU: onderzoek naar de economische behoefte voor taxi's. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande ondernemingen en de gevolgen daarvoor, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding, de gevolgen voor het verkeer en potentiële nieuwe werkgelegenheid. AT, BG: exclusieve rechten en/of vergunningen kunnen alleen worden toegekend aan EU-onderdanen en aan EU-rechtspersonen die hun hoofdvestiging in de EU hebben. BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). FI, LV: vergunning vereist, deze is niet geldig voor in het buitenland geregistreerde

55 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op vervoer per spoor waarvoor openbare ruimte moet worden gebruikt.

56 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	voertuigen. LV, SE: gevestigde ondernemingen zijn verplicht nationaal geregistreerde voertuigen te gebruiken. ES: onderzoek naar de economische behoefte voor CPC 7122. Belangrijkste criterium: plaatselijke vraag. IT, PT: onderzoek naar de economische behoefte voor limousines. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande ondernemingen en de gevolgen daarvoor, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding, de gevolgen voor het verkeer en potentiële nieuwe werkgelegenheid. ES, IE, IT: onderzoek naar de economische behoefte voor intercitybussen. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande ondernemingen en de gevolgen daarvoor, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding, de gevolgen voor het verkeer en potentiële nieuwe werkgelegenheid. FR: niet geconsolideerd voor intercitybussen.
b) Goederenvervoer57 (CPC 7123, m.u.v. vervoer van post voor eigen rekening58).	AT, BG: exclusieve rechten en/of vergunningen kunnen alleen worden toegekend aan EU-onderdanen en aan EU-rechtspersonen die hun hoofdvestiging in de EU hebben. BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). FI, LV: vergunning vereist, deze is niet geldig voor in het buitenland geregistreerde voertuigen. LV, SE: gevestigde ondernemingen zijn verplicht nationaal geregistreerde voertuigen te gebruiken. IT, SK: onderzoek naar de economische behoefte. Het belangrijkste criterium is de plaatselijke vraag.
E. Vervoer van goederen andere dan brandstof, via xxxxxxxxxxxxx00 00 (XXX 0000)	XX: exclusieve rechten kunnen alleen worden toegekend aan EU-onderdanen en aan EU-rechtspersonen die hun hoofdvestiging in de EU hebben.
17 HULPDIENSTEN VOOR XXXXXXX00
A. Hulpdiensten voor zeevervoer62	AT, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, EL, HU, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: voor duwen en slepen en voor

57 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing in een aantal lidstaten van de Europese Unie.

58 Deel van CPC 71235, dat is opgenomen in COMMUNICATIE onder 7.A. Post- en koeriersdiensten.

59 Het vervoer van brandstoffen via pijpleidingen is opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.B.

60 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

61 Omvat niet onderhoud en reparatie van transportmiddelen, die zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.l) 1 tot en met 6.F.l) 4.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
a) Behandeling van zeevracht b) Opslag (deel van CPC 742) c) In- en uitklaring d) Diensten in verband met de opslag van containers e) Diensten van scheepsagenten f) Maritieme expediteursdiensten g) Verhuur van schepen met bemanning (CPC 7213) h) Duwen en slepen (CPC 7214) i) Ondersteunende diensten voor zeevervoer (deel van CPC 745) j) Andere ondersteunende en hulpdiensten (inclusief catering) (deel van CPC 749)	ondersteunende diensten voor zeevervoer niet geconsolideerd voor de oprichting van een geregistreerde onderneming om een vloot te laten varen onder de vlag van de staat waar de onderneming gevestigd wordt. IT: onderzoek naar de economische behoefte voor de behandeling van zeevracht. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande ondernemingen en de gevolgen daarvoor, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding en potentiële nieuwe werkgelegenheid. BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). Participatie in Bulgaarse ondernemingen is beperkt tot 49%. SI: in- en uitklaring alleen door in Slovenië gevestigde rechtspersonen (geen filialen). FI: duwen en slepen alleen door schepen die onder Finse vlag varen.
B. Hulpdiensten voor de binnenvaart63 a) Vrachtbehandeling (deel van CPC 741) b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748)	EU: in maatregelen gebaseerd op bestaande of toekomstige overeenkomsten over de toegang tot binnenwateren (waaronder overeenkomsten inzake het Rijn-Main- Donau-kanaal) worden bepaalde verkeersrechten gereserveerd voor maatschappijen in de betrokken landen die voldoen aan de nationaliteitsvereisten voor eigenaren. Regelingen voortvloeiende uit de Akte van Mannheim inzake de Rijnvaart. AT, BE, BG, CY, CZ, DE, DK, ES, EE, FI, FR, EL, HU, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd voor duwen en slepen en ondersteunende diensten voor de binnenvaart. AT: natuurlijke personen moeten aan de nationaliteitsvereiste voldoen om een scheepvaartmaatschappij op te richten. Bij vestiging als rechtspersoon geldt de nationaliteitsvereiste voor de raad van bestuur en de raad van toezichthouders. Een geregistreerde onderneming of permanente vestiging in Oostenrijk is vereist. Daarnaast moet de meerderheid van de aandelen in handen zijn van burgers van

62 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op havens, op andere hulpdiensten waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt en op duwen en slepen.

63 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op havens, op andere hulpdiensten waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt en op duwen en slepen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
d) Verhuur van schepen met bemanning (CPC 7223) e) Duwen en slepen (CPC 7224) f) Ondersteunende diensten voor de binnenvaart (deel van CPC 745) g) Andere ondersteunende en hulpdiensten (deel van CPC 749)	EU-landen. BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). Participatie in Bulgaarse ondernemingen is beperkt tot 49%. HU: overheidsparticipatie in een onderneming kan vereist zijn. FI: duwen en slepen alleen door schepen die onder Finse vlag varen. SI: in- en uitklaring alleen door in Slovenië gevestigde rechtspersonen (geen filialen).
C. Hulpdiensten voor vervoer per spoor64 a) Vrachtbehandeling (deel van CPC 741) b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748) d) Trekken en opdrukken (CPC 7113) e) Ondersteunende diensten voor vervoer per spoor (CPC 743) f) Andere ondersteunende en hulpdiensten (deel van CPC 749)	BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). Participatie in Bulgaarse ondernemingen is beperkt tot 49%. SI: in- en uitklaring alleen door in Slovenië gevestigde rechtspersonen (geen filialen).
D. Hulpdiensten voor vervoer over de weg65	AT: voor de verhuur van vrachtauto's met chauffeur kunnen exclusieve rechten en/of vergunningen alleen worden toegekend aan EU-onderdanen en aan EU-rechtspersonen die hun hoofdvestiging in de EU hebben.

64 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op diensten waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

65 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op diensten waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
a) Vrachtbehandeling (deel van CPC 741) b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748) d) Verhuur van vrachtauto's met chauffeur (CPC 7124) e) Ondersteunende diensten in verband met het vervoer over de weg (CPC 744) f) Andere ondersteunende en hulpdiensten (deel van CPC 749)	BG: Niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). Participatie in Bulgaarse ondernemingen is beperkt tot 49%. FI: voor de verhuur van vrachtauto's met chauffeur is een vergunning vereist; er worden geen vergunningen verleend voor in het buitenland geregistreerde voertuigen. SI: in- en uitklaring alleen door in Slovenië gevestigde rechtspersonen (geen filialen).
E. Hulpdiensten voor de luchtvaart
a) Grondafhandelingsdiensten (inclusief catering)	EU: geen, behalve dat: -de verbintenissen wederkerig moeten zijn; -de categorieën activiteiten afhangen van de grootte van de luchthaven. Het aantal dienstverleners in een luchthaven kan worden beperkt naar gelang van de beschikbare ruimte; bij beperkingen om andere redenen moet het aantal dienstverleners minimaal twee bedragen. BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
b) Opslag (deel van CPC 742)	BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). PL: voor opslag van diepgevroren of gekoelde goederen en bulkopslag van vloeistoffen of gassen, hangen de categorieën activiteiten af van de grootte van de luchthaven. Het aantal dienstverleners in een luchthaven kan worden beperkt naar gelang van de beschikbare ruimte; bij beperkingen om andere redenen moet het aantal dienstverleners minimaal twee bedragen.
c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748)	BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). HU: niet geconsolideerd.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	SI: in- en uitklaring alleen door in Slovenië gevestigde rechtspersonen (geen filialen).
d) Verhuur van luchtvaartuigen met bemanning (CPC 734)	EU: luchtvaartuigen die door maatschappijen uit de EU worden gebruikt, moeten zijn geregistreerd in de EU-lidstaat die de maatschappij vergunning heeft verleend of elders in de EU. Het luchtvaartuig moet eigendom zijn van natuurlijke personen die aan specifieke nationaliteitscriteria voldoen, of van rechtspersonen die voldoen aan specifieke criteria betreffende eigendom van kapitaal en zeggenschap (de nationaliteit van directieleden inbegrepen). In uitzonderlijke omstandigheden of voor kortlopende leasecontracten kan ontheffing worden verleend. BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
e) Verkoop en marketing	EU: specifieke verplichtingen voor investeerders die geautomatiseerde boekingssystemen runnen die eigendom zijn van luchtvaartmaatschappijen of waarover luchtvaartmaatschappijen zeggenschap hebben. BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
f) Geautomatiseerd boekingssysteem (CRS)	EU: specifieke verplichtingen voor investeerders die geautomatiseerde boekingssystemen runnen die eigendom zijn van luchtvaartmaatschappijen of waarover luchtvaartmaatschappijen zeggenschap hebben. BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
g) Beheer van luchthavens66	EU: -de verbintenissen moeten wederkerig zijn; BG: niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist). PL: buitenlandse deelneming is beperkt tot 49%.
F. Hulpdiensten voor vervoer van andere goederen dan brandstof, via pijpleidingen67 a) Opslag van andere goederen dan brandstof, vervoerd via pijpleidingen68 (deel van CPC 742)	Geen.
18. ENERGIEDIENSTEN
A. Diensten in verband met de mijnbouw69	Geen.

66 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

67 Hulpdiensten voor het vervoer van brandstoffen via pijpleidingen zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.C.

68 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 883)70
B. Vervoer van brandstoffen via pijpleidingen71 (CPC 7131)	AT, BE, BG, CY, CZ, DE, DK, ES, EE, FI, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd.
C. Opslag van via pijpleidingen vervoerde brandstoffen72 (deel van CPC 742)	PL: het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden controle over de activiteit te verkrijgen. niet geconsolideerd voor de oprichting van rechtstreekse filialen (oprichting als vennootschap is vereist).
D. Groothandel in vaste, vloeibare en gasvormige brandstoffen en aanverwante producten (CPC 62271) en groothandel in elektriciteit, stoom en warm water73	EU: niet geconsolideerd voor de groothandel in elektriciteit, stoom en warm water.
E. Detailhandel in motorbrandstoffen (CPC 613) F. Detailhandel in stookolie, flessengas, steenkool en brandhout (CPC 63297) en detailhandel in elektriciteit, gas (niet in flessen), stoom en warm water74	EU: niet geconsolideerd voor de detailhandel in motorbrandstoffen, elektriciteit, gas (niet in flessen), stoom en warm water. BE, BG, DK, FR, IT, MT, PT: voor de detailhandel in motorbrandstoffen, flessengas, steenkool en brandhout wordt voor vergunningen voor warenhuizen (in FR alleen voor grote warenhuizen) een onderzoek naar de economische behoefte gedaan. Belangrijkste criterium: het aantal bestaande warenhuizen en de gevolgen daarvoor, de bevolkingsdichtheid, de geografische spreiding, de gevolgen voor het verkeer en potentiële nieuwe werkgelegenheid.

69 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

70 Omvat de volgende diensten verleend voor een vast bedrag of op contractbasis: adviseurs en consulenten met betrekking tot de mijnbouw, het exploitatierijp maken van terreinen, het installeren van booruitrusting aan land, boren, boorkronen, bekledingsbuizen en exploitatiebuizen, modder-engineering en bevoorrading, controle van vaste stoffen, vissen en speciale operaties in de boorput, geologie van de bronnen en boorcontrole, het nemen van bodemmonsters, het testen van bronnen, kabels, bevoorrading met en gebruik van opvulvloeistoffen (pekel), bevoorrading met en installatie van opvulinrichtingen, cementeren (pompen onder druk), stimulatie (breken, verzuren en pompen onder druk), nazicht en herstel van bronnen, het opvullen en het uit gebruik nemen van bronnen.

Omvat niet de directe toegang tot of de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen.

Omvat niet het exploitatierijp maken van terreinen voor de winning van andere grondstoffen dan aardolie en gas (CPC 5115), dat is opgenomen onder 8. BOUWNIJVERHEID.

71 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

72 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

73 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
G. Diensten in verband met de distributie van energie75 (CPC 887)	AT, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, EL, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX, XX: niet geconsolideerd, behalve voor advies, waarvoor: geen. SI: niet geconsolideerd behalve voor diensten in verband met gasdistributie, waarvoor: geen.
19. OVERIGE DIENSTEN, NIET ELDERS INGEDEELD
a) Xxxxxx, reinigen en verven (CPC 9701)	Geen.
b) Haarverzorging (CPC 97021)	IT: er wordt op nationaal niveau een onderzoek naar de economische behoefte gedaan. Een eventueel onderzoek naar de economische behoefte betreft een beperking van het aantal ondernemingen. Belangrijkste criterium: bevolking en concentratie van bestaande ondernemingen.
c) Cosmetische behandeling, manicure en pedicure (CPC 97022)	IT: er wordt op nationaal niveau een onderzoek naar de economische behoefte gedaan. Een eventueel onderzoek naar de economische behoefte betreft een beperking van het aantal ondernemingen. Belangrijkste criterium: bevolking en concentratie van bestaande ondernemingen.
d) Overige schoonheidsverzorging n.e.g. (CPC 97029)	IT: er wordt op nationaal niveau een onderzoek naar de economische behoefte gedaan. Een eventueel onderzoek naar de economische behoefte betreft een beperking van het aantal ondernemingen. Belangrijkste criterium: bevolking en concentratie van bestaande ondernemingen.
e) Kuuroorden en niet-therapeutische massages, voor zover die met het oog op ontspanning en lichamelijk welzijn en niet voor medische of revalidatiedoeleinden worden verstrekt76 77 (CPC ver. 1.0 97230)	Geen.
f) Telecommunicatieverbinding (CPC 7543)	Geen.

74 De horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

75 Behalve voor advies is de horizontale beperking inzake openbare nutsvoorzieningen van toepassing.

76 Therapeutische massages en thermale kuren vallen onder 6.A.h) Artsen en tandartsen, 6.A.j) 2 Verpleegkundigen, fysiotherapeuten en paramedisch personeel, en 13.A en 13.C Gezondheidszorg.

77 De horizontale beperking op openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op kuuroorden en niet-therapeutische massages verstrekt in ruimten van openbaar nut zoals bepaalde waterbronnen.

Sectie B: REPUBLIEKEN VAN DE MA-PARTIJ

COSTA RICA

1. In onderstaande lijst zijn de economische activiteiten opgenomen waarvoor overeenkomstig artikel 166 van de overeenkomst verbintenissen zijn aangegaan, alsmede, door middel van voorbehouden, de beperkingen ten aanzien van markttoegang en nationale behandeling die van toepassing zijn op vestigingen en investeerders van de EU-partij in die activiteiten. De lijst bevat de volgende elementen:

a) een eerste kolom, waarin de economische activiteiten worden vermeld waarvoor de partij de verbintenis is aangegaan, en de reikwijdte van de voorbehouden;

b) een tweede kolom, waarin de toepasselijke voorbehouden worden beschreven.

2. In deze lijst wordt met "geen" gedoeld op economische activiteiten waarvoor geen beperkingen, voorwaarden en kwalificaties bestaan ten aanzien van nationale behandeling of markttoegang. De uitdrukking "niet geconsolideerd" geeft aan dat geen verbintenissen ten aanzien van nationale behandeling of markttoegang zijn aangegaan.

Voor alle duidelijkheid: het ontbreken van specifieke voorbehouden in een bepaalde economische activiteit doet geen afbreuk aan horizontale voorbehouden die van toepassing zijn.

3. Voor niet in onderstaande lijst vermelde economische activiteiten zijn geen verbintenissen aangegaan.

4. Voor de vaststelling van de individuele economische activiteiten:

a) wordt onder ISIC rev 3.1 verstaan de "International Standard Industrial Classification of all Economic Activities" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, N° 4, ISIC REV 3.1, 2002" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties;

b) wordt onder CPC verstaan de "Central Products Classification" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, N° 77, CPC prov, 1991" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties;

c) wordt onder CPC ver. 1.0 verstaan de "Central Products Classification" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, Nr. 77, CPC ver 1.0, 1998" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties.

5. Onderstaande lijst bevat geen maatregelen met betrekking tot kwalificatievereisten en -procedures, technische normen, en vergunningsvereisten (met inbegrip van

concessies, registratie en andere vormen van toestemming) en -procedures die geen beperking ten aanzien van markttoegang of nationale behandeling vormen in de zin van de artikelen 164 en 165 van de overeenkomst. Deze maatregelen (zoals een verplichte vergunning, universeledienstverplichting, verplichte erkenning van kwalificaties in gereglementeerde sectoren, verplichting om specifieke examens (inclusief taalexamens) af te leggen, niet-discriminerende verplichting dat bepaalde activiteiten niet mogen worden uitgeoefend in beschermde milieugebieden of gebieden van bijzonder historisch en artistiek belang) gelden in elk geval voor investeerders van de EU-partij, ook al zijn zij niet in de lijst opgenomen.

6. In overeenstemming met artikel 159, lid 3, van de overeenkomst bevat onderstaande lijst geen maatregelen betreffende door de partijen verleende subsidies.

7. In overeenstemming met artikel 164 van de overeenkomst zijn niet- discriminerende vereisten ten aanzien van de soort rechtsvorm van een vestiging niet in onderstaande lijst opgenomen.

8. De uit deze lijst van verbintenissen voortvloeiende rechten en verplichtingen hebben geen directe werking, zodat er voor individuele natuurlijke of rechtspersonen niet rechtstreeks rechten uit voortvloeien. The rights and obligations arising from this list of commitments shall have no self-executing effect and thus confer no rights directly to individual natural persons or juridical persons.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
HORIZONTALE VOORBEHOUDEN
Alle vermelde economische activiteiten:
1. De behandeling die wordt toegepast ten aanzien van dochterondernemingen van rechtspersonen van de EU- partij die naar Costa Ricaans recht zijn opgericht en hun statutaire zetel, hoofdbestuur of hoofdvestiging in Costa Rica hebben, geldt niet voor door een rechtspersoon uit de EU-partij in Costa Rica geopende filialen, agentschappen of vertegenwoordigingen. Een minder gunstige behandeling kan worden toegepast ten aanzien van dochterondernemingen van rechtspersonen van de EU-partij die naar het recht van Costa Rica zijn opgericht en enkel hun statutaire zetel of hoofdbestuur binnen Costa Rica hebben, tenzij kan worden aangetoond dat zij substantiële activiteiten in Costa Rica verrichten.
2. Buitenlandse verenigingen die in Costa Rica actief willen zijn, en buitenlandse rechtspersonen die in Costa Rica filialen hebben of willen openen, moeten in het land een volmacht voor de activiteiten van het filiaal opstellen en handhaven.
3. In de in overeenstemming met het recht van Costa Rica recht omschreven zee-landzone worden wat het openbare domein betreft geen activiteiten ontwikkeld. Concessies worden alleen verleend voor het gebied waarvoor beperkingen gelden; er worden echter geen concessies verleend aan: a) buitenlanders die niet al ten minste vijf jaar in Costa Rica ingezeten zijn; b) ondernemingen met aandelen aan toonder; c) in het buitenland gevestigde ondernemingen; d) ondernemingen die in het land uitsluitend door buitenlanders zijn opgericht; en e) ondernemingen waarin buitenlanders meer dan 50% van het aandelenkapitaal houden. De entiteiten of de partners ervan die deze concessies hebben, dragen geen quota of aandelen over aan buitenlanders.
4. Een onderneming waarop een regeling voor vrije zones van Costa Rica van toepassing is, mag niet meer dan 25% van haar totale verkoop aan producten, of niet meer dan 50% van haar totale verkoop aan diensten in het douanegebied van Costa Rica invoeren. Een onderneming waarop de regeling voor vrije zones van Costa Rica van toepassing is en die koopwaar enkel in behandeling neemt, opnieuw verpakt of herdistribueert, mag de desbetreffende producten niet in het grondgebied van Costa Rica invoeren.
5. De volgende zaken mogen niet permanent aan staatseigendom worden onttrokken: uit openbaar water binnen het nationale grondgebied gegenereerde elektriciteit, vindplaatsen van steenkool, oliebronnen, andere vindplaatsen van olie en andere koolwaterstoffen, vindplaatsen van radioactieve mineralen binnen het nationale grondgebied, alsmede draadloze diensten. Exploitatie mag alleen plaatsvinden door de overheid of particuliere partijen, overeenkomstig de wet of op grond van een bijzondere, voor een beperkte periode verleende concessie en op basis van door de wetgevende macht vast te stellen voorwaarden en voorschriften.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
6. Nationale spoorwegen, havens en luchthavens - de laatste indien zij in gebruik zijn – mogen noch direct noch indirect worden verkocht, geleased of bezwaard of anderszins aan staatseigendom en -zeggenschap worden onttrokken. Ten aanzien van spoorwegen, havens en internationale luchthavens worden, ongeacht of zij nieuw of bestaand zijn, en ook ten aanzien van de daar verrichte diensten enkel concessies verleend volgens de in de nationale wetgeving vastgelegde procedures. Wat de havens xxx Xxxxx, Xxxx, Caldera en Puntarenas betreft worden concessies enkel voor nieuwe werken of uitbreidingen daarvan, en niet voor bestaande werken verleend. Alle ondernemingen met concessies ten aanzien van spoorwegen, dokken of luchthavens moeten naar Costa Ricaans recht zijn opgericht en in Costa Rica zijn gevestigd.
7. Economische activiteiten die als diensten van openbaar nut of als openbare diensten78 worden beschouwd, kunnen zijn voorbehouden aan overheidsmonopolies; ook kunnen hiervoor exclusieve rechten aan natuurlijke personen of aan openbare dan wel particuliere rechtspersonen zijn verleend. De voor het verlenen van openbare diensten vereiste concessie of vergunning moet van de bevoegde overheidsentiteit worden verkregen. De instellingen en openbare ondernemingen die als wettelijk mandaathouder deze diensten verlenen, zijn van deze verplichting vrijgesteld. De dienstverleners mogen ten aanzien van een door hen geëxploiteerde openbare dienst geen monopolierechten verwerven; voor hen gelden de beperkingen en wijzigingen die de wetgeving meebrengt. Nieuwe concessies of vergunningen worden verleend voor zover de vraag naar diensten dit rechtvaardigt, of deze diensten voor de gebruiker onder betere voorwaarden kunnen worden aangeboden. Concessiehouders die de dienst verlenen, krijgen voorrang. Het voorgaande geldt niet voor bij wet of bestuursbesluit ingestelde staatsmonopolies.
8. Alleen de naar behoren bij de respectieve beroepsorganisatie in Costa Rica aangesloten beoefenaars van een vrij beroep mogen het desbetreffende beroep, met inbegrip van advisering, in Costa Rica uitoefenen. Ingezetenschap is verplicht. Om zich bij sommige van de beroepsverenigingen in Costa Rica te kunnen aansluiten, moeten de buitenlandse beoefenaars van een vrij beroep aantonen dat in hun land van herkomst waar zij hun beroep mogen uitoefenen, beoefenaars van een vrij beroep uit Costa Rica het beroep onder soortgelijke omstandigheden kunnen uitoefenen. In sommige gevallen kan het inhuren van buitenlandse beoefenaars van een vrij beroep door de overheid of particuliere instellingen alleen geschieden wanneer er geen beoefenaars van een vrij beroep uit Costa Rica zijn die de dienst onder de gestelde voorwaarden kunnen verlenen, of met de verklaring van inopia.

78 Openbare diensten omvatten: elektriciteitsvoorziening, met inbegrip van de productie, transmissie, distributie en verhandeling ervan; watervoorziening, met inbegrip van drinkwatervoorziening, inzameling, behandeling en verwijdering van afval-, rest- en regenwater, en diensten op het gebied van brandblusinstallaties en de exploitatie en het onderhoud daarvan; nationale brandstofvoorziening in de vorm van levering van derivaten van koolwaterstoffen, met inbegrip van olie, asfalt, gas en nafta, aan distributiestations en van derivaten van olie, asfalt, gas en nafta aan de eindverbruiker; irrigatie en drainage; betaald openbaar personenvervoer, met uitzondering van luchtvervoer; zee- en luchtvaartdiensten in nationale havens; goederenvervoer per spoor; inzameling en verwerking van vast en industrieel afval; maatschappelijke diensten op het gebied van communicatie per post; andere diensten die, gelet op het belang ervan voor de duurzame ontwikkeling van het land, door de wetgevende macht als zodanig worden gekwalificeerd en gereguleerd.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
9. Costa Rica behoudt zich het recht voor om maatregelen vast te stellen of te handhaven: a) waarbij rechten of voorrechten aan bepaalde achtergestelde sociale of economische groepen of autochtone groepen worden toegekend; en b) met betrekking tot rechtshandhaving en penitentiaire diensten, en de volgende diensten voor zover het maatschappelijke diensten zijn die voor publieke doeleinden worden ingesteld of gehandhaafd: inkomenszekerheid of –verzekering, sociale zekerheid of verzekering, bijstand, openbaar onderwijs, openbare scholing, gezondheid, kinderopvang, openbare afvalwaterinzameling en-behandeling, en watervoorziening.
10. In economische activiteiten die in deze lijst zijn opgenomen, zijn voorbehouden ten aanzien van markttoegang en nationale behandeling op het niveau van de lokale overheid (gemeenten) geconsolideerd; deze voorbehouden worden echter niet vermeld. Deze voorbehouden moeten niet aldus worden uitgelegd dat zij de verbintenissen die Costa Rica in het kader van Titel V (Overheidsopdrachten) van deel IV van de overeenkomst is aangegaan, teniet doen.
11. Het senior management, de raden van bestuur en andere daarmee verband houdende functies binnen openbare instellingen en overheidsbedrijven zijn aan onderdanen van Costa Rica voorbehouden.
12. Markttoegang voor niet-dienstensectoren is niet geconsolideerd. Uit een internationale overeenkomst voortvloeiende gunstigere verbintenissens ten aanzien van markttoegang voor niet-dienstensectoren in de zin van artikel 164 van de overeenkomst, vormen verbintenissen in het kader van deze overeenkomst, vanaf de datum van inwerkingtreding van die overeenkomst.
SPECIFIEKE VOORBEHOUDEN
1. LANDBOUW, JACHT, BOSBOUW
A. Landbouw, jacht (ISIC rev. 3.1: 011, 012, 013, 014, 015) m.u.v. diensten	Niet in Costa Rica ingezeten buitenlanders mogen alleen jagen op bepaalde duivensoorten onder de in de desbetreffende wetgeving vastgelegde voorwaarden. Aan niet in Costa Rica ingezeten buitenlanders worden jachtvergunningen en verzamelvergunningen voor wetenschappelijke of culturele doeleinden voor een andere periode (tot 6 maanden) en tegen een andere vergoeding verleend.
B. Bosbouw en de exploitatie van bossen (ISIC rev. 3.1: 020) m.u.v. diensten	Aan niet in Costa Rica ingezeten buitenlanders worden verzamelvergunningen voor wetenschappelijke of culturele doeleinden voor een andere periode (tot 6 maanden) en tegen een andere vergoeding verleend.
2. VISSERIJ EN AQUACULTUUR	De Costa Ricaanse staat heeft binnen twaalf mijl gemeten vanaf de eblijn langs zijn kusten de volledige en exclusieve soevereiniteit over

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(ISIC rev. 3.1: 0501, 0502) m.u.v. diensten	zijn territoriale wateren, continentale plat en de zeebodem rond de eilanden, in overeenstemming met de beginselen van internationaal recht. Tevens heeft hij bijzondere jurisdictie over de aan zijn grondgebied grenzende zee, binnen tweehonderd mijl vanaf hetzelfde ijkpunt gemeten, teneinde, in overeenstemming met die beginselen, alle zich in die wateren, bodem en ondergrond van die zones bevindende natuurlijke hulpbronnen en rijkdommen te beschermen, in stand te houden en exclusief te exploiteren. De Costa Ricaanse staat heeft in overeenstemming met nationaal recht en internationale verdragen exclusieve jurisdictie over de mariene hulpbronnen en de natuurlijke rijkdommen die zich bevinden in de continentale wateren, de territoriale zee, de exclusieve economische zone en de daaraan grenzende gebieden, thans en in de toekomst. De visserij is voorbehouden aan natuurlijke personen en rechtspersonen van Costa Rica, en aan onder nationale vlag varende teboekgestelde schepen. Buitenlandse schepen mogen in de exclusieve economische zone met uitzondering van de territoriale zee met staande netten alleen tonijn vissen. Voor het vissen van tonijn met staande netten door buitenlandse schepen moet per tocht een vergunning worden verkregen, moet een jaarlijkse registratie plaatsvinden en moet een onderzoek naar de economische behoefte worden gedaan (voornaamste criteria: ontwikkelingsnoodzaak en duurzaamheid van de sector); in dit geval is er sprake van andere perioden en vergoedingen. Voor vergunningen voor het lossen van visproducten door buitenlandse schepen is een onderzoek naar de economische behoefte vereist (voornaamste criteria: vraag en aanbod, bescherming van de consument en van de nationale visserijsector). Op het gebied van belasting en de verkoop van brandstof wordt aan de nationale visserijvloot een voorkeursbehandeling toegekend.
3. WINNING VAN DELFSTOFFEN79 met uitzondering van diensten De vindplaatsen van kolen, aardgas, olie of andere koolwaterstoffen; radioactieve mineralen, thermale bronnen, geothermische en oceaanthermische energiebronnen; hydroelektrische energiebronnen; Minerale bronnen en wateren en ondergrondse en oppervlaktewateren zijn voorbehouden aan de staat en mogen alleen door de overheid of particuliere partijen overeenkomstig de wet of op grond van een bijzondere, voor een bepaalde tijd verleende concessie en op basis van door de wetgevende macht vast te stellen voorwaarden en voorschriften worden geëxploiteerd. De natuurlijke hulpbronnen in de bodem en ondergrond en in de aan het nationale grondgebied grenzende zeewateren mogen in een gebied tot tweehonderd mijl vanaf de eblijn langs de kust alleen in overeenstemming met de Constitución Xxxxxxxx xx xx Xxxxxxxxx xx Xxxxx Xxxx worden geëxploiteerd. Op open mijnbouw is voor onbepaalde tijd een niet-discriminerend moratorium van toepassing.

79 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
A. Winning van steen- en bruinkool; winning van turf (ISIC rev. 3.1: 10)	Niet geconsolideerd voor ISIC 1110. Concessies voor de winning van delfstoffen worden niet aan buitenlandse overheden of vertegenwoordigers daarvan verleend. Concessiehouders die naar buitenlands recht opgerichte ondernemingen of niet in Costa Rica woonachtige natuurlijke personen zijn, moeten een wettelijke vertegenwoordiger met volledige rechtsbevoegdheid benoemen om namens de vertegenwoordigde onderneming of natuurlijke persoon in Costa Rica rechten te verwerven en verplichtingen aan te gaan, en moeten een onderneming of vennootschap zijn. Aan ondernemingen met buitenlands kapitaal of ondernemingen waarvan het kapitaal voor meer dan 50% in handen van buitenlandse eigenaren is, mogen bij het Costa Ricaanse bankstelsel aangesloten banken slechts middelen ten bedrage van 10% van de totale investeringen toekennen. Alleen natuurlijke personen mogen coöperaties voor de winning van delfstoffen oprichten, en 75% van de leden moet Costa Ricaans onderdaan zijn. Is de entiteit waaraan een concessie voor exploratie op het gebied van koolwaterstoffen en andere daarmee verband houdende diensten wordt verleend, opgericht naar buitenlands recht, dan moet zij een filiaal en een wettelijke vertegenwoordiger in Costa Rica hebben.
B. Winning van aardolie en aardgas 80 (ISIC rev. 3.1: 1110)
C. Winning van metaalertsen (ISIC rev. 3.1: 13)
D. Overige winning van delfstoffen (ISIC rev. 3.1: 14)
4. INDUSTRIE81 (m.u.v. diensten en vervaardiging van wapens, munitie, springstoffen en ander oorlogsmaterieel)
A. Vervaardiging van voedingsmiddelen (ISIC rev. 3.1: 151, 152, 153, 154)	Geen.
B. Vervaardiging van tabaksproducten (ISIC rev. 3.1: 16)	Geen.
C. Vervaardiging van textiel (ISIC rev. 3.1: 17)	Geen.

80 Omvat niet de diensten in verband met de mijnbouw voor een vast bedrag of op contractbasis aan olie- en gasvelden, die zijn opgenomen in Energiediensten onder 18.A.

81 Hieronder vallen geen adviseurs en consulenten in verband met de industrie, die zijn opgenomen in Zakelijke diensten onder 6.F.h).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
D. Vervaardiging van kleding; bereiden en verven van bont (ISIC rev. 3.1: 18)	Geen.
E. Looien en bereiden van leer; vervaardiging van koffers, tassen, zadel- en tuigmakerswerk en schoeisel (ISIC rev. 3.1: 19)	Geen.
F. Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout en van kurk, exclusief meubelen; vervaardiging van artikelen van riet en van vlechtwerk (ISIC rev. 3.1: 20)	Geen.
G. Vervaardiging van papier en papierwaren (ISIC rev. 3.1: 21)	Geen.
H. Uitgeverijen, drukkerijen, reproductie van opgenomen media82 (ISIC rev. 3.1: 22), m.u.v. voor een vast bedrag of op contractbasis83	Geen.
I. Vervaardiging van cokesovenproducten (ISIC rev. 3.1: 231)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.
J. Vervaardiging van geraffineerde aardolieproducten84 (ISIC rev. 3.1: 232)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.

82 De sector is beperkt tot de vervaardiging.. Hij omvat geen audiovisuele activiteiten of activiteiten met een culturele inhoud.

83 Uitgeven en drukken voor een vast bedrag of op contractbasis zijn opgenomen in Zakelijke diensten onder 6.F.p).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
K. Vervaardiging van andere chemische producten dan springstoffen (ISIC rev. 3.1: 24 m.u.v. vervaardiging van springstoffen)	Niet geconsolideerd voor ISIC 2411.
L. Vervaardiging van producten van rubber of kunststof (ISIC rev. 3.1: 25)	Geen.
M. Vervaardiging van andere niet-metaalhoudende minerale producten (ISIC rev. 3.1: 26)	Geen.
N. Vervaardiging van metalen in primaire vorm (ISIC rev. 3.1: 27)	Geen.
O. Vervaardiging van producten van metaal, m.u.v. machines en apparaten (ISIC rev. 3.1: 28)	Geen.
P. Vervaardiging van machines
a) Vervaardiging van machines voor algemeen gebruik (ISIC rev. 3.1: 291)	Geen.
b) Vervaardiging van machines voor specifieke doeleinden, andere dan wapens en munitie (ISIC rev. 3.1: 2921, 2922, 2923, 2924, 2925, 2926, 2929)	Geen.

84 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
c) Vervaardiging van huishoudapparaten, n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 293)	Geen.
d) Vervaardiging van kantoormachines, boekhoudmachines en computers (ISIC rev. 3.1: 30)	Geen.
e) Vervaardiging van elektrische machines en toestellen, n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 31)	Geen.
f) Vervaardiging van radio-, televisie- en communicatieapparatuur en -toestellen (ISIC rev. 3.1: 32)	Geen.
Q. Vervaardiging van medische, optische en precisie- instrumenten en uurwerken (ISIC rev. 3.1: 33)	Geen.
R. Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers (ISIC rev. 3.1: 34)	Geen.
S. Vervaardiging van andere (niet-militaire) transportmiddelen (ISIC rev. 3.1: 35 m.u.v. de vervaardiging van oorlogsschepen, oorlogsvliegtuigen en andere transportmiddelen voor militair gebruik)	Geen.
T. Vervaardiging van meubelen; industrie n.e.g.	Geen.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(ISIC rev. 3.1: 36)
U. Recycling (ISIC rev. 3.1: 37)	Geen.
5. PRODUCTIE, TRANSMISSIE EN DISTRIBUTIE VOOR EIGEN REKENING VAN ELEKTRICITEIT, GAS, STOOM EN WARM WATER85 (m.u.v. diensten en de productie van elektriciteit met kernenergie)
A. Productie van elektriciteit; transmissie en distributie van elektriciteit voor eigen rekening (deel van ISIC rev. 3.1: 4010)86	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing.
B. Productie van gas; distributie voor eigen rekening van gasvormige brandstoffen via leidingen (deel van ISIC rev. 3.1: 4020)87	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing.
C. Productie van stoom en warm water; distributie voor eigen rekening van stoom en warm water (deel van ISIC rev. 3.1: 4030)88	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing.
6. ZAKELIJKE DIENSTEN89
A. Vrije beroepen
a) Rechtskundige diensten	Nationaliteitsvereiste voor vrije beroepen.

85 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

86 Omvat niet de exploitatie van elektriciteitstransmissie- en distributiesystemen voor een vast bedrag of op contractbasis, die is opgenomen in Energiediensten onder 18.G.

87 Omvat niet het transport van aardgas en gasvormige brandstoffen via pijpleidingen, de transmissie en distributie van gas voor een vast bedrag of op contractbasis en de verkoop van aardgas en gasvormige brandstoffen, die zijn opgenomen in Energiediensten.

88 Omvat niet de transmissie en distributie van stoom en warm water voor een vast bedrag of op contractbasis en de verkoop van stoom en warm water, die zijn opgenomen in Energiediensten.

89 De horizontale voorbehouden inzake openbare nutsvoorzieningen zijn van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 861) m.u.v. rechtskundig advies, juridische documentatie en certificering die worden verstrekt door beoefenaars van juridische beroepen die met publieke functies zijn belast, zoals notarissen.
b) 1. Boekhouders (CPC 86212 andere dan accountants, CPC 86213, CPC 86219 en CPC 86220)	Nationaliteitsvereiste voor vrije beroepen. Partnerschappen met natuurlijke of rechtspersonen uit Costa Rica vereist.
b) 2. Accountants (CPC 86211 en 86212 andere dan boekhouders)	Nationaliteitsvereiste voor vrije beroepen. Partnerschappen met natuurlijke of rechtspersonen uit Costa Rica vereist.
c) Belastingconsulenten (CPC 863)90	Nationaliteitsvereiste voor vrije beroepen. Partnerschappen met natuurlijke of rechtspersonen uit Costa Rica vereist.
d) Architecten en e) Stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten (CPC 8671 en CPC 8674)	Geen.
f) Ingenieurs en g) Ingenieurs: geïntegreerde diensten (CPC 8672 en CPC 8673)	Geen.
h) Artsen (psychologen daaronder begrepen) en tandartsen	Voor de vraag naar sociale diensten wordt de voorkeur gegeven aan binnenlandse onderdanen.

90 Omvat niet rechtskundig advies en rechtskundige vertegenwoordiging in belastingaangelegenheden, die zijn opgenomen in Zakelijke diensten, onder 6.A.a).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 9312 en deel van CPC 85201)
i) Dierenartsen (CPC 932)	Geen.
j) 1. Verloskundigen (deel van CPC 93191)	Niet geconsolideerd.
j) 2. Verpleegkundigen, fysiotherapeuten en paramedisch personeel (deel van CPC 93191)	Voor de vraag naar sociale diensten wordt de voorkeur gegeven aan binnenlandse onderdanen.
k) Detailhandel in geneesmiddelen en detailhandel in medische en orthopedische goederen (CPC 63211)	Voor de vraag naar sociale diensten wordt de voorkeur gegeven aan binnenlandse onderdanen. Onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Belangrijkste criteria: bevolking en geografische dichtheid.
B. Diensten in verband met computers (CPC 84)	Geen.
C. Speur- en ontwikkelingswerk (S&O)91
a) S&O op het gebied van natuurwetenschappen	Buitenlanders of in het buitenland gevestigde ondernemingen die in Costa Rica diensten verlenen op het gebied van wetenschappelijk

91 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

92 Bioprospectie omvat het voor commerciële doeleinden systematische zoeken naar, indelen en onderzoeken van nieuwe bronnen van chemische verbindingen, genen, proteïnen, micro-organismen en andere producten met werkelijke of potentiële economische waarde die in de biodiversiteit worden gevonden.

93 Biodiversiteit omvat de verscheidenheid aan levende organismen van welke aard ook, op het land, in de lucht, in de zee, in het water anderszins of in andere ecologische ecosystemen, alsmede de diversiteit binnen elke soort en tussen soorten en de ecosystemen waarvan zij deel uitmaken. Biodiversiteit omvat tevens immateriële elementen zoals de kennis, vernieuwing en individuele of collectieve traditionele praktijken, met een werkelijke of potentiële economische waarde, samen met genetische en biochemische hulpbronnen waarop al dan niet intellectuele-eigendomsrechten of sui generis registratiesystemen van toepassing zijn.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 851 m.u.v. biologische hulpbronnen)	onderzoek en bioprospectie92 met betrekking tot de biodiversiteit93, moeten een in Costa Rica woonachtige wettelijke vertegenwoordiger benoemen. Aan niet in Costa Rica ingezeten buitenlanders worden verzamelvergunningen voor wetenschappelijke of culturele doeleinden voor een andere periode (tot 6 maanden) en tegen een andere vergoeding verleend.
b) S&O op het gebied van de maatschappij- en geesteswetenschappen (CPC 852 m.u.v. psychologen)94	Geen.
c) Interdisciplinair S&O (CPC 853)	Geen.
D. Exploitatie van en handel in onroerend goed95
a) Van eigen of geleased onroerend goed (CPC 821)	Geen.
b) Voor een vast bedrag of op contractbasis (CPC 822)	Geen.
E. Verhuur/lease zonder bedieningspersoneel
a) Schepen (CPC 83103)	Schepen moeten onder de vlag van Costa Rica varen en in Costa Rica zijn teboekgesteld. Alle in het buitenland gevestigde natuurlijke personen of ondernemingen die een of meer in het buitenland teboekgestelde schepen bezitten die zich in Costa Rica bevinden, moeten een agent of wettelijke vertegenwoordiger in Costa Rica benoemen of behouden, die als contactpersoon voor het contact met de officiële autoriteiten kunnen dienen voor alle het schip of de schepen betreffende aangelegenheden.

94 Deel van CPC 85201 dat is opgenomen onder 6.A.h) - Artsen en tandartsen.

95 De betrokken dienst houdt verband met het beroep van makelaar in onroerend goed en heeft geen gevolgen voor de rechten van en/of beperkingen voor natuurlijke en rechtspersonen die onroerend goed kopen.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
	Schepen kunnne in Costa Rica alleen worden teboekgesteld door Costa Ricaanse onderdanen, nationale overheidsdiensten, naar Costaricaans recht en in Costa Rica gevestigde ondernemingen en vertegenwoordigers van scheepvaartmaatschappijen.
b) Luchtvaartuigen (CPC 83104)	Hiervoor gelden een ingezetenschap- en een wederkerigheidsvereiste. Onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Belangrijkste criteria: verkeer en operationele noodzaak.
c) Andere transportmiddelen (CPC 83101, CPC 83102 en CPC 83105)	Geen.
d) Andere machines en werktuigen (CPC 83106, CPC 83107, CPC 83108 en CPC 83109)	Geen.
e) Consumentenartikelen (CPC 832)	Niet geconsolideerd voor CPC 83202.
f) Telecommunicatieapparatuur (CPC 7541)	Geen.
F. Andere zakelijke diensten
a) Reclame (CPC 871)	Niet geconsolideerd voor CPC 8719. Oprichting van een onderneming en specifieke rechtsvormen vereist (sociedades personales). Voor buitenlandse natuurlijke of rechtspersonen gelden beperkingen ten aanzien van het beschikken over hun eigendomsrecht. Voor uitzendingen via radio, televisie, en bioscopen van buitenlandse reclame gelden beperkingen. Aan reclame uit Midden-Amerikaanse landen wordt een preferentiële behandeling toegekend. Voor personen die uitzendingen via radio, televisie en bioscopen van reclame verzorgen, gelden nationaliteits-, ingezetenschaps- en registratievereisten. Met betrekking tot reclame die wordt gesubsidieerd door de overheid,

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
	overheidsinstellingen of andere door de overheid ondersteunde emtiteiten gelden nationaliteitsvereisten.
b) Markt- en opinieonderzoek (CPC 864)	Geen.
c) Advies op het gebied van bedrijfsbeheer (CPC 865)	Geen.
d) Diensten in verband met advies op het gebied van bedrijfsbeheer (CPC 866)	Geen.
e) Technische testen en toetsen96 (CPC 8676)	Geen.
f) Adviseurs en consulenten in verband met landbouw, jacht en bosbouw (deel van CPC 881)	Geen.
g) Adviseurs en consulenten in verband met visserij (deel van CPC 882)	Geen.
h) Adviseurs en consulenten in verband met de industrie (deel van CPC 884 en deel van CPC 885)	Geen.
i) Arbeidsbemiddeling en personeelsvoorziening
i) 1. Werving en selectie van	Xxxx.

96 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op technische testen en toetsen die verplicht zijn voor vergunningen voor het in de handel brengen of voor gebruiksvergunningen (zoals autokeuring, voedingsmiddeleninspectie).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
leidinggevend personeel (CPC 87201)
i) 2. Plaatsen van kantoorpersoneel en andere werknemers (CPC 87202)	Geen.
i) 3. Leveren van kantoorpersoneel (CPC 87203)	Geen.
i) 4. Modellenagentschappen (deel van CPC 87209)	Geen.
j) 1. Opsporingsdiensten (CPC 87301)	Ingezetenschaps- en nationaliteitsvereiste. Er gelden maximumaantallen. Belangrijkste criterium: dichtheid in de sector
j) 2. Beveiliging (CPC 87302, CPC 87303, CPC 87304 en CPC 87305)	Ingezetenschaps- en nationaliteitsvereiste. Er gelden maximumaantallen. Belangrijkste criterium: dichtheid in de sector
k) Aanverwante wetenschappelijke en technische adviezen97 (CPC 8675)	Niet geconsolideerd voor CPC 86751.
l) 1. Onderhoud en reparatie van schepen (deel van CPC 8868)	Geen.
l) 2. Onderhoud en reparatie van spoorwegmaterieel (deel van CPC 8868)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.

97 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op bepaalde activiteiten met betrekking tot de mijnbouw (mineralen, olie, gas, enz.).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
l) 3. Onderhoud en reparatie van auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en wegtransportmiddelen (CPC 6112, CPC 6122, deel van CPC 8867 en deel van CPC 8868)	Geen.
l) 4. Onderhoud en reparatie van luchtvaartuigen en delen daarvan (deel van CPC 8868)	Oprichting van een onderneming is vereist. Hiervoor geldt een ingezetenschaps- en een wederkerigheidsvereiste. Onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Belangrijkste criteria: verkeer en operationele noodzaak.
l) 5. Onderhoud en reparatie van producten van metaal, machines en toestellen (m.u.v. transportmiddelen en kantoortoestellen) en consumentenartikelen98 (CPC 633, CPC 7545, CPC 8861, CPC 8862, CPC 8864, CPC 8865 en CPC 8866)	Geen.
m) Reiniging van gebouwen (CPC 874)	Geen.
n) Fotografie (CPC 875)	Niet geconsolideerd voor CPC 87504.
o) Verpakkingsdiensten (CPC 876)	Geen.
p) Drukkerijen en uitgeverijen (CPC 88442)	Geen.
q) Organisatie van congressen	Geen.

98 Onderhoud en reparatie van transportmiddelen (CPC 6112, 6122, 8867 en CPC 8868) zijn opgenomen in Zakelijke diensten, onder 6.F. l) 1 tot en met 6.F.l) 4.

Onderhoud en reparatie van kantoormachines en -toestellen, inclusief computers, (CPC 845) zijn opgenomen onder 6.B. Diensten in verband met computers.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(deel van CPC 87909)
r) 1. Vertalers en tolken (CPC 87905)	Niet geconsolideerd voor officiële vertalingen en vertolkingen.
r) 2. Binnenhuisarchitecten en andere gespecialiseerde designers (CPC 87907)	Geen.
r) 3. Dienstverlening door incassobureaus (CPC 87902)	Geen.
r) 4. Kredietrapportage (CPC 87901)	Geen.
r) 5. Vermenigvuldigen van teksten (CPC 87904)99	Geen.
r) 6. Advies inzake telecommunicatie (CPC 7544)	Geen.
r) 7. Telefoonbeantwoording (CPC 87903)	Geen.
7. COMMUNICATIE
A. Koeriersdiensten inclusief expresbesteldiensten100 (CPC 7512, m.u.v. diensten die overeenkomstig de nationale wetgeving zijn voorbehouden aan	Geen.

99 Omvat geen drukkerijen, die onder CPC 88442 vallen en zijn opgenomen in Zakelijke diensten, onder 6.F p).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
de staat en zijn ondernemingen)
B. Telecommunicatie
a) Alle diensten die volledig of hoofdzakelijk bestaan uit de transmissie van signalen via telecommuncatienetwerken, m.u.v. omroep101 102	Voor het mogen verlenen van telecommunicatiediensten in Costa Rica is een concessie of vergunning vereist. Voor de verlening van een dergelijke concessie of vergunning is een onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Voor het mogen verlenen van traditionele basistelefoniediensten is een bijzondere door de wetgevende macht verleende concessie verplicht103. Kapitaaldeelnemingen in door het Instituto Costarricense de Electricidad opgerichte of verworven ondernemingen zijn toegestaan tot maximaal 49%. Deelneming van buitenlands kapitaal in joint ventures met de Empresa de Servicios Públicos de Heredia zijn toegestaan tot maximaal 49%. Trustovereenkomsten van het Fondo Nacional de Telecomunicaciones worden ondertekend met openbare banken van het Sistema Bancario Nacional.
b) Transmissie van programma's via satelliet104	Niet geconsolideerd.

100 Voor de toepassing van deze overeenkomst wordt onder "expresbesteldiensten" verstaan: het met spoed ophalen, vervoeren en bezorgen van documenten, drukwerk, pakjes, goederen, of andere poststukken, terwijl gedurende de hele dienstverlening de controle over deze poststukken wordt behouden en deze poststukken kunnen worden getraceerd. Expresbesteldiensten omvatten niet i) luchtvervoerdiensten, ii) in het kader van de uitoefening van overheidsgezag verleende diensten, en

iii) zeevervoerdiensten.

101 Deze diensten omvatten niet online-informatie en/of gegevensverwerking (met inbegrip van de verwerking van transacties) (deel van CPC 843), die zijn opgenomen in Diensten in verband met computers onder 6.B.

102 Een omroep is de ononderbroken transmissieketen die vereist is voor de distributie van televisie- en radioprogrammasignalen naar het grote publiek. Het begrip omvat niet de toeleveringskoppelingen tussen exploitanten.

103 Traditionele basistelefoniediensten zijn gericht op communicatie tussen gebruikers door middel van centrales die gegevens en spraak doorschakelen via een netwerk dat hoofdzakelijk een draadnetwerk is; deze diensten zijn algemeen toegankelijk voor het publiek, en omvatten geen aanverwante waarde toevoegende diensten.

104 Hieronder valt de telecommunicatiedienst die bestaat in de transmissie en ontvangst van radio- en televisieprogramma's via satelliet (de ononderbroken transmissieketen via satelliet die vereist is voor de distributie van televisie- en radioprogrammasignalen naar het grote publiek). De verkoop van satellietdiensten valt hieronder, maar niet de verkoop van pakketten televisieprogramma's aan huishoudens.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
8. BOUWNIJVERHEID EN CIVIELTECHNISCHE DIENSTEN IN VERBAND DAARMEE105 (CPC 511, CPC 512, CPC 513, CPC 514, CPC 515, CPC 516, CPC 517 en CPC 518)	Geen.
9. HANDEL (m.u.v. de handel in wapens, munitie, springstoffen en ander oorlogsmaterieel)106
A. Handelsbemiddeling
a) Handelsbemiddeling in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (deel van CPC 61111, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121)	Geen.
b) Overige handelsbemiddeling (CPC 621)	Niet geconsolideerd voor CPC 62112, 62113, 62117.
B. Groothandel
a) Groothandel in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (deel van CPC 61111, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121)	Geen.
b) Groothandel in telecommunicatie- eindapparatuur (deel van CPC 7542)	Geen.
c) Overige groothandel	Niet geconsolideerd voor CPC 62226, 6225, 6227.

105 Het horizontale voorbehoud inzake vrije beroepen is van toepassing.

106 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 622 m.u.v. groothandel in energieproducten107)
C. Detailhandel108
Detailhandel in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (CPC 61112, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121 )	Geen.
b) Detailhandel in telecommunicatie- eindapparatuur (deel van CPC 7542)	Geen.
c) Detailhandel in voedingsmiddelen (CPC 631)	Niet geconsolideerd voor CPC 63107.
d) Detailhandel in andere (niet- energie)goederen, m.u.v. detailhandel in geneesmiddelen en medische en orthopedische goederen109 (CPC 632 m.u.v. CPC 63211 en 63297)	Geen.
D. Franchising (CPC 8929)	Geen.
10. ONDERWIJS (alleen particulier gefinancierde diensten)

107 Deze diensten, die CPC 62271 omvatten, zijn opgenomen in Energiediensten onder 18.D.

108 Omvat niet onderhoud en reparatie, die zijn opgenomen in Zakelijke diensten onder 6.B. en 6.F.l). Omvat niet detailhandel in energieproducten, die is opgenomen in Energiediensten onder 18.E en 18.F.

109 Detailhandel in geneesmiddelen en medische en orthopedische goederen zijn opgenomen onder Vrije beroepen in 6.A.k).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
A. Basisonderwijs (CPC 921) B. Voortgezet onderwijs (CPC 922) C. Hoger onderwijs (CPC 923) D. Volwasseneneducatie (CPC 924) E. Overig onderwijs (CPC 929)	Niet geconsolideerd voor CPC 923.
11. MILIEUDIENSTEN110
A. Diensten in verband met afvalwater (CPC 9401)111 B. Beheer van vaste en gevaarlijke afvalstoffen, m.u.v. grensoverschrijdend vervoer van gevaarlijke afvalstoffen a) Afvalverzameling en -verwerking (CPC 9402) b) Hygiënediensten en vergelijkbare diensten	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing. Onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Belangrijkste criterium: milieunoodzaak.

110 De horizontale voorbehouden inzake openbare nutsvoorzieningen zijn van toepassing.

111 Stemt overeen met afvalwaterinzameling en -behandeling.

112 Stemt overeen met reiniging van uitlaatgassen.

113 Stemt overeen met delen van bescherming van natuur en landschap.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 9403) C. Bescherming van luchtkwaliteit en klimaat (CPC 9404)112 D. Sanering en reiniging van bodem en water Behandeling en sanering van verontreinigde bodem en verontreinigd water (deel van CPC 9406)113 E. Lawaaibestrijding en reductie van trillingen (CPC 9405) F. Bescherming van de biodiversiteit en het landschap Bescherming van natuur en landschap (deel van CPC 9406) G. Overige diensten in verband met het milieu en aanverwante diensten (CPC 9409)
12. FINANCIËLE DIENSTEN Voor financiële diensten geldt dat de in de Costa Ricaanse wetgeving ten gunste van de staat, commerciële overheidsbanken en andere openbare instellingen voorziene gedifferentieerde behandeling ten opzichte van particuliere banken en particuliere financiële instellingen (Costa Ricaans of buitenlands kapitaal) of een andere staat, geen voorbehoud ten aanzien van markttoegang en nationale behandeling vormt. Costa Rica behoudt zich het recht voor om maatregelen vast te stellen of te handhaven waarbij van andere buitenlandse financiële dienstverleners dan zij die binnen Costa Rica als bank of verzekeringsmaatschappij werkzaam willen zijn, wordt verlangd dat zij in Costa Rica een onderneming oprichten.
A. Verzekeringen en	De oprichting van een onderneming is vereist, behalve voor

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
aanverwante diensten	verzekerings- en herverzekeringsmaatschappijen. Op niet-discriminerende basis is het verboden om zaken te doen en te contracteren als vertegenwoordigend kantoor. De staat staat borg voor de verzekeringswerkzaamheden van het Instituto Nacional de Seguros. Tot 1 januari 2011 bestaat er voor verplichte autoverzekeringen en verzekeringen tegen beroepsrisico's een overheidsmonopolie.
B. Bankwezen en andere financiële diensten (m.u.v. verzekeringen)	Particuliere banken in Costa Rica moeten worden opgericht naar Costa Ricaans recht.
	De overheid staat garant voor de verplichtingen van de staatsbanken.
	Particuliere banken die actief zijn op het gebied van lopende rekeningen en spaarrekeningen, moeten voldoen aan de volgende eisen:
	a) ononderbroken een minimumkredietsaldo aanhouden bij de staatsbank die het fondo de crédito para el desarrollo beheert, ter hoogte van 17% van het totaal aan korte-termijndeposito's (30 dagen of korter), na aftrek van de overeenkomstige reserve, in zowel de nationale munteenheid als in deviezen. Dergelijke middelen worden geplaatst tegen een rentevoet die 50% bedraagt van de door de Banco Central de Costa Rica voor de nationale munteenheid berekende basisrente, of 50% van de LIBOR-rente op éénmaandsbasis voor deviezen;
	of anders ten minste vier agentschappen of filialen voor het verlenen van basisbankdiensten - zowel passieve als actieve – openen in de volgende regio's: Chorotega, Pacifico Central, Brunca, Huétar Atlántica, En Huétar Norte, waarbij ten minste 10%, na aftrek van de overeenkomstige reserve, van het totaal aan korte-termijndeposito's (30 dagen of korter) in nationaal geld of in deviezen moet worden bestemd voor kredieten voor door de Consejo Rector del Sistema de Banca para el Desarrollo aangewezen projecten, en de betrokken middelen moeten worden geplaatst tegen een rentevoet die niet hoger is dan de door de Banco Central de Costa Rica berekende passieve-rentevoet, voor zijn beleggingen in nationaal geld, en de LIBOR-rente op éénmaandsbasis voor middelen in deviezen.
	De staat en openbare instellingen met een overheidskarakter, alsmede de openbare instellingen waarvan het vermogen hoofdzakelijk aan de staat of staatsinstellingen toebehoort, mogen handelingen met betrekking tot lopende en spaarrekeningen alleen via commerciële staatsbanken verrichten.
	Alleen de Banco Popular y de Desarrollo Comunal mag de fondsen van de wettelijke werkgevers- en werknemersbijdragen beheren.
	Voor het vestigen en exploiteren van een coöperatieve bank zijn ten minste 10 Costa Ricaanse coöperatieve organisaties nodig.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
	Voor het vestigen en exploiteren van een solidariteitsbank zijn ten minste 25 Costa Ricaanse solidariteitsorganisaties nodig. Op een niet-discriminerende basis geldt dat niet-bancaire financiële organisaties geen financiële leasediensten mogen verlenen, aangezien er voor de verwerving van roerende en onroerende zaken door dergelijke entiteiten wettelijke beperkingen gelden.
13. GEZONDHEIDSZORG EN MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING114 (alleen particulier gefinancierde diensten)
A. Ziekenhuizen	Geen.
(CPC 9311)
B. Ambulances
(CPC 93192)
C. Intramurale
gezondheidszorg, andere dan
verpleging in een ziekenhuis
(CPC 93193)
14. TOERISME EN DIENSTEN IN VERBAND MET REIZEN
A. Hotels, restaurants en catering	Onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Belangrijkste criteria: bevolking en geografische dichtheid.
(CPC 641 en CPC 642)
m.u.v. catering in de luchtvaart115
B. Reisbureaus en diensten van touroperators (met inbegrip van reisleiders) (CPC 7471)	Het aantal reisbureaus dat in Costa Rica actief mag zijn, is onderworpen aan een onderzoek naar de economische behoefte.
C. Toeristengidsen	Ingezetenschapsvereiste voor het verkrijgen van een vergunning om als

114 De horizontale voorbehouden inzake openbare nutsvoorzieningen zijn van toepassing.

115 Catering in de luchtvaart is opgenomen in Hulpdiensten in verband met vervoer onder 17.E.a).

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 7472)	toeristengids werkzaam te zijn.
15. CULTUUR, SPORT EN RECREATIE (andere dan audiovisuele diensten) (alleen particulier gefinancierde diensten)
A. Amusement (inclusief theater, concerten, circussen en discotheken) (CPC 9619)	Geen.
B. Nieuws- en persagentschappen (CPC 962)	Behoudens andersluidende vergunning kan een buitenlandse journalist gebeurtenissen in Costa Rica alleen verslaan als hij of zij ingezetene van Costa Rica is. Mits daardoor geen schade aan of conflict met de belangen van de leden van het Colegio de Periodistas ontstaat, kan de raad van bestuur van het Colegio de Periodistas aan niet in Costa Rica ingezeten buitenlanders voor maximaal een jaar een bijzondere vergunning verlenen om gebeurtenissen in Costa Rica te verslaan; deze periode kan worden verlengd. Indien het Colegio de Periodistas besluit dat een gebeurtenis van internationaal belang in Costa Rica plaatsvindt of zal plaatsvinden, kan het aan niet in Costa Rica ingezeten buitenlanders met passende beroepskwalificaties een tijdelijke vergunning voor het verslaan van de gebeurtenis voor de door de journalist vertegenwoordigde buitenlandse media verlenen. Deze vergunning kan geldig worden verklaard voor een periode tot één maand na de gebeurtenis.
C. Bibliotheken, archieven, musea en overige culturele diensten116 (CPC 963)	Niet geconsolideerd.
D. Sport (CPC 9641)	Geen.
E. Recreatieparken en stranden (met inbegrip van jachthavens voor toeristen) (CPC 96491)	Niet geconsolideerd.

116 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
16. VERVOER
A. Zeevervoer117
a) Internationaal personenvervoer (CPC 7211 zonder nationale cabotage) b) Internationaal goederenvervoer (CPC 7212 zonder nationale cabotage)118	Niet geconsolideerd voor de oprichting van een geregistreerde onderneming om een vloot te laten varen onder de vlag van Costa Rica.
B. Binnenvaart 119
a) Personenvervoer (CPC 7221) b) Goederenvervoer (CPC 7222)	Niet geconsolideerd.
C. Vervoer per spoor120
a) Personenvervoer	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.

117 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op havens en andere diensten met betrekking tot zeevervoer waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

118 Omvat feedering en het verplaatsen van materiaal door internationale zeevervoerders tussen havens binnen Costa Rica wanneer er geen inkomsten zijn.

119 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op havens en andere diensten met betrekking tot de binnenvaart waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

120 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op vervoer per spoor waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 7111) b) Goederenvervoer (CPC 7112)
D. Vervoer over de weg 121
a) Personenvervoer (CPC 7121 en CPC 7122) b) Goederenvervoer122 (CPC 7123)	Niet geconsolideerd.
E. Vervoer van goederen andere dan brandstof, via pijpleidingen123 124 (CPC 7139)	Niet geconsolideerd.
17. HULPDIENSTEN VOOR VERVOER125
A. Hulpdiensten voor zeevervoer126
a) Behandeling van zeevracht b) Opslag (deel van CPC 742) c) In- en uitklaring	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing. Costa Rica behoudt zich het recht voor het aantal concessies voor het verlenen van maritieme diensten in nationale havens te beperken op basis van de vraag naar dergelijke diensten. Voorrang wordt verleend aan concessiehouders die de dienst reeds verlenen. Alle ondernemingen die concessiehouder zijn, moeten naar Costa Ricaans recht zijn opgericht en in Costa Rica zijn gevestigd.

121 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

122 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

123 Het vervoer van brandstoffen via pijpleidingen is opgenomen in Energiediensten onder 18.B.

124 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

125 Omvat niet onderhoud en reparatie van transportmiddelen, die zijn opgenomen in Zakelijke diensten onder 6.F.l) 1 tot en met 6.F.l) 4.

126 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
d) Diensten in verband met de opslag van containers e) Diensten van scheepsagenten f) Maritieme expediteursdiensten g) Verhuur van schepen met bemanning (CPC 7213) h) Duwen en slepen (CPC 7214) i) Ondersteunende diensten voor zeevervoer (deel van CPC 745) j) Andere ondersteunende en hulpdiensten (inclusief catering) (deel van CPC 749)	Niet geconsolideerd voor in- en uitklaring, duwen en slepen, en andere ondersteunende en hulpdiensten (inclusief catering).
B. Hulpdiensten voor de binnenvaart127
a) Vrachtbehandeling (deel van CPC 741) b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten	Niet geconsolideerd.

127 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(deel van CPC 748) d) Verhuur van schepen met bemanning (CPC 7223) e) Duwen en slepen (CPC 7224) f) Ondersteunende diensten voor de binnenvaart (deel van CPC 745) g) Andere ondersteunende en hulpdiensten (deel van CPC 749)
C. Hulpdiensten voor vervoer per spoor128
a) Vrachtbehandeling (deel van CPC 741) b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748) d) Trekken en opdrukken (CPC 7113) e) Ondersteunende diensten voor vervoer per spoor	Niet geconsolideerd.

128 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op diensten waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 743) f) Andere ondersteunende en hulpdiensten (deel van CPC 749)
D. Hulpdiensten voor vervoer over de weg129
a) Vrachtbehandeling (deel van CPC 741) b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748) d) Verhuur van vrachtauto's met chauffeur (CPC 7124) e) Ondersteunende diensten in verband met het vervoer over de weg (CPC 744) f) Andere ondersteunende en hulpdiensten (deel van CPC 749)	Niet geconsolideerd.
E. Hulpdiensten voor de luchtvaart
a) Grondafhandelingsdiensten (inclusief catering)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing.

129 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op diensten waarvoor de openbare ruimte moet worden gebruikt.

130 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
b) Opslag (deel van CPC 742) c) Bevrachtingsagenten (deel van CPC 748) d) Beheer van luchthavens130	Costa Rica behoudt zich het recht voor het aantal concessies voor het verlenen van luchtvervoerdiensten in nationale havens te beperken op basis van de vraag naar dergelijke diensten. Voorrang wordt verleend aan concessiehouders die de dienst reeds verlenen. Alle ondernemingen die concessiehouder zijn, moeten naar Costa Ricaans recht zijn opgericht en in Costa Rica zijn gevestigd.
e) Verhuur van luchtvaartuigen met bemanning (CPC 734)	Hiervoor geldt een ingezetenschaps- en een wederkerigheidsvereiste. Onderzoek naar de economische behoefte verplicht. Belangrijkste criteria: verkeer en operationele noodzaak.
f) Verkoop en marketing g) Geautomatiseerd boekingssysteem (CRS)	Geen.
F. Hulpdiensten voor vervoer van andere goederen dan brandstof via pijpleidingen131 Opslag van andere goederen dan brandstof, vervoerd via pijpleidingen132 (deel van CPC 742)	Niet geconsolideerd.
18. ENERGIEDIENSTEN
A. Diensten in verband met de mijnbouw133 (CPC 883)134	Niet geconsolideerd.

131 Hulpdiensten voor het vervoer van brandstoffen via pijpleidingen zijn opgenomen in Energiediensten onder 18.C.

132 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

133 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
B. Vervoer van brandstoffen via pijpleidingen135 (CPC 7131)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.
C. Opslag van via pijpleidingen vervoerde brandstoffen136 (deel van CPC 742)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.
D. Groothandel in vaste, vloeibare en gasvormige brandstoffen en aanverwante producten (CPC 62271) m.u.v. groothandel in elektriciteit, stoom en warm water137	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie.
E. Detailhandel in motorbrandstoffen (CPC 613)	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie. Costa Rica behoudt zich het recht voor het aantal concessies voor detailhandel in ruwe olie en de derivaten ervan - met inbegrip van brandstof, asfalt en nafta - te beperken op basis van de vraag naar de dienst, Voorrang wordt verleend aan concessiehouders die de dienst reeds verlenen.
F. Detailhandel in stookolie, flessengas, steenkool en brandhout	Hiervoor geldt een overheidsmonopolie of zijn exclusieve rechten van toepassing.

134 Omvat de volgende diensten verleend voor een vast bedrag of op contractbasis: adviseurs en consulenten met betrekking tot de mijnbouw, het exploitatierijp maken van terreinen, het installeren van booruitrusting aan land, boren, boorkronen, bekledingsbuizen en exploitatiebuizen, modder- engineering en bevoorrading, controle van vaste stoffen, vissen en speciale operaties in de boorput, geologie van de bronnen en boorcontrole, het nemen van bodemmonsters, het testen van bronnen, kabels, bevoorrading met en gebruik van opvulvloeistoffen (pekel), bevoorrading met en installatie van opvulinrichtingen, cementeren (pompen onder druk), stimulatie (breken, verzuren en pompen onder druk), nazicht en herstel van bronnen, het opvullen en het uit gebruik nemen van bronnen. Omvat niet de directe toegang tot of de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen.

Omvat niet het exploitatierijp maken van terreinen voor de winning van andere grondstoffen dan aardolie en gas (CPC 5115), dat is opgenomen in Bouwnijverheid, onder 8.

135 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

136 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

137 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

138 Het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen is van toepassing.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 63297) m.u.v. detailhandel in elektriciteit, gas (niet in flessen), stoom en warm water138	Costa Rica behoudt zich het recht voor het aantal concessies voor detailhandel in ruwe olie en de derivaten ervan - met inbegrip van brandstof, asfalt en nafta - te beperken op basis van de vraag naar de dienst. Voorrang wordt verleend aan concessiehouders die de dienst reeds verlenen.
G. Diensten in verband met de distributie van energie139 (CPC 887)	Niet geconsolideerd behalve voor consulenten.
19. OVERIGE DIENSTEN, NIET ELDERS INGEDEELD
a) Xxxxxx, reinigen en verven (CPC 9701)	Geen.
b) Haarverzorging (CPC 97021)	Geen.
C) Cosmetische behandeling, manicure en pedicure (CPC 97022)	Geen.
D) Overige schoonheidsverzorging n.e.g. (CPC 97029)	Geen.
e) Diensten van kuuroorden en niet-therapeutische massages, voor zover die met het oog op ontspanning en lichamelijk welzijn en niet voor medische of revalidatiedoeleinden worden verstrekt140 141	Geen.

139 Behalve voor advies is het horizontale voorbehoud inzake openbare nutsvoorzieningen van toepassing.

140 Therapeutische massages en thermale kuren vallen onder 6.A.h) Artsen en tandartsen, 6.A.j) 2 Verpleegkundigen, fysiotherapeuten en paramedisch personeel, en 13.A en 13.C Gezondheidszorg.

141 Het horizontale voorbehoud ten aanzien van openbare nutsvoorzieningen is van toepassing op kuuroorden en niet-therapeutische massages verstrekt in ruimten van openbaar nut zoals bepaalde waterbronnen.

Economische activiteit	Omschrijving van voorbehouden
(CPC ver. 1.0 97230)
F. Telecommunicatieverbinding (CPC 7543)	Niet geconsolideerd.

EL SALVADOR

1. In onderstaande lijst zijn de economische activiteiten opgenomen die overeenkomstig artikel 166 van de overeenkomst in de lijst zijn opgenomen, alsmede, door middel van voorbehouden, de beperkingen ten aanzien van markttoegang en nationale behandeling die van toepassing zijn op vestigingen en investeerders van de EU-partij in die activiteiten. De lijst bevat de volgende elementen:

a) een eerste kolom, waarin de economische activiteiten worden vermeld waarvoor de partij de verbintenis is aangegaan, en de reikwijdte van de voorbehouden; en

b) een tweede kolom, waarin de toepasselijke voorbehouden worden beschreven.

2. In deze lijst wordt met "geen" gedoeld op economische activiteiten waarvoor geen beperkingen, voorwaarden en kwalificaties bestaan ten aanzien van nationale behandeling of markttoegang. De uitdrukking "niet geconsolideerd" geeft aan dat geen verbintenissen ten aanzien van nationale behandeling of markttoegang zijn aangegaan.

Voor alle duidelijkheid: het ontbreken van specifieke voorbehouden in een bepaalde economische activiteit doet geen afbreuk aan horizontale voorbehouden die van toepassing zijn.

3. Voor niet in onderstaande lijst vermelde economische activiteiten zijn geen verbintenissen aangegaan.

4. Voor de vaststelling van de afzonderlijke economische activiteiten:

a) wordt onder ISIC rev. 3.1 verstaan de "International Standard Industrial Classification of all Economic Activities" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, N° 4, ISIC REV 3.1, 2002" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties;

b) wordt onder CPC verstaan de "Central Products Classification" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, N° 77, CPC prov, 1991" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties; en

c) wordt onder CPC ver. 1.0 verstaan de "Central Products Classification" zoals vastgesteld in de "Statistical Papers, Series M, Nr. 77, CPC ver 1.0, 1998" van het Bureau voor de statistiek van de Verenigde Naties.

5. Onderstaande lijst bevat geen maatregelen met betrekking tot kwalificatievereisten en -procedures, technische normen, en vergunningsvereisten (met inbegrip van concessies, registratie en andere vormen van toestemming) en -procedures die geen beperking ten aanzien van markttoegang of nationale behandeling vormen in de zin van de artikelen 164 en 165 van de overeenkomst. Deze maatregelen (zoals een verplichte vergunning, universeledienstverplichting, verplichte erkenning van kwalificaties in gereglementeerde sectoren, verplichting om specifieke examens (inclusief taalexamens) af te leggen, niet-discriminerende verplichting dat bepaalde

activiteiten niet mogen worden uitgeoefend in beschermde milieugebieden of gebieden van bijzonder historisch en artistiek belang) gelden in elk geval voor investeerders van de EU-partij, ook al zijn zij niet in de lijst opgenomen.

6. In overeenstemming met artikel 159, lid 3, van de overeenkomst bevat onderstaande lijst geen maatregelen betreffende door de partijen verleende subsidies.

7. In overeenstemming met artikel 164 van de overeenkomst zijn niet-discriminerende vereisten ten aanzien van de soort rechtsvorm van een vestiging niet in onderstaande lijst opgenomen.

8. De uit deze lijst van verbintenissen voortvloeiende rechten en verplichtingen hebben geen directe werking, zodat er voor individuele natuurlijke of rechtspersonen niet rechtstreeks rechten uit voortvloeien.

Horizontale verbintenissen

1. Het luchtruim, de ondergrond en het overeenkomstige continentale en eilandplat zijn eigendom van El Salvador. De staat kan een concessie voor de exploitatie van de ondergrond verlenen.

2. Een buitenlander mag geen grond in landelijke gebieden in eigendom hebben wanneer hij onderdaan van een land is of onderworpen is aan het recht van een land dat niet toestaat dat Salvadoraanse onderdanen grond in landelijke gebieden in eigendom hebben, tenzij de grond gebruikt wordt voor de bouw van fabrieken.

3. Punt 2 geldt ook voor naar Salvadoraans recht opgerichte ondernemingen waarvan de meerderheid van het kapitaal in buitenlandse handen is, of waarvan een meerderheid van de vennoten buitenlander is.

4. Alleen de volgende personen mogen in El Salvador actief zijn op het gebied van kleinschalige handel, productie en dienstverlening:

a) Salvadoraanse onderdanen die in El Salvador geboren zijn; en

b) onderdanen van Costa Rica, Guatemala, Honduras, en Nicaragua.

Een naar Salvadoraans recht opgerichte onderneming waarvan de meerderheid van het kapitaal eigendom van buitenlanders is, of waarvan een meerderheid van de vennoten buitenlander is, mag geen kleinschalige onderneming vestigen om op het gebied van kleinschalige handel, productie en dienstverlening actief te zijn.

Voor de toepassing van dit punt wordt onder "kleinschalige onderneming" verstaan een onderneming waarvan het kapitaal niet meer dan $US 200 000 bedraagt.

5. In productiecoöperaties moet ten minste 75% van de partners Salvadoraan zijn. Een filiaal van een niet naar Salvadoraans recht opgerichte onderneming valt niet onder het begrip Salvadoraan.

Voor alle duidelijkheid: een productiecoöperatie heeft tot doel aan haar leden bepaalde voordelen te verstrekken, bijvoorbeeld op het gebied van distributie, verkoop, management en technische bijstand. Zij heeft niet alleen een economische maar ook een sociale functie.

6. Een werkgever moet ervoor zorgen dat ten minste 90% van het personeel van zijn onderneming uit Salvadoraanse onderdanen bestaat. In bijzondere omstandigheden kan het ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zekerheid toestaan dat meer buitenlanders in dienst zijn, namelijk wanneer het moeilijk of onmogelijk is deze door Salvadoraanse onderdanen te vervangen; werkgevers blijven echter verplicht om binnen maximaal vijf jaar en onder toezicht en verantwoordelijkheid van voornoemd ministerie Salvadoraans personeel op te leiden. De lonen van de Salvadoranen mogen niet minder dan 85% van de totale loonsom bedragen. Dit percentage kan met toestemming van het hiervoor genoemde ministerie worden gewijzigd142.

142 Voor alle duidelijkheid: deze bepaling is van toepassing op buitenlandse werkers die een arbeidsbetrekking hebben, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de verbintenissen van El Salvador uit hoofde van hoofdstuk 4 (Tijdelijke aanwezigheid van natuurlijke personen voor zaken).

7. El Salvador kan maatregelen vaststellen of handhaven waarbij rechten of preferenties worden toegekend aan sociaal of economisch kansarme minderheden.

8. El Salvador kan maatregelen vaststellen of handhaven voor de uitvoering van wetgeving en dienstverlening op het gebied van sociale integratie, en voor maatschappelijke dienstverlening, wanneer deze voor een openbaar doel dienen.

9. Niets in deze overeenkomst, met inbegrip van de onderhavige lijst van specifieke verbintenissen, mag aldus worden opgevat dat van een partij privatisering wordt verlangd van openbare diensten die in het kader van de uitoefening van overheidsgezag worden verleend.

10. De op het niveau van de lokale overheid gehandhaafde beperkingen ten aanzien van markttoegang en nationale behandeling worden geconsolideerd, ook al zijn zij niet zijn vermeld. Deze beperkingen mogen echter niet aldus worden uitgelegd dat zij de verbintenissen die El Salvador in het kader van het hoofdstuk inzake Overheidsopdrachten is aangegaan, teniet doen.

11. El Salvador kan als niet-discriminerende voorwaarde een concessie, vergunning of andere bevoegdheid verlenende titel verplicht stellen voor het mogen verrichten van een economische activiteit of het mogen verlenen van een dienst.

12. Voor de toepassing van deze lijst worden naar Salvadoraans recht opgerichte rechtspersonen die juridisch in El Salvador zijn gevestigd, geacht Salvadoraans te zijn. De ten gunste van Salvadoranen vastgestelde wetten en voorschriften zijn van toepassing op Salvadoraanse rechtspersonen waarvan de vennoten of het kapitaal in meerderheid buitenlander respectievelijk buitenlands zijn.

13. Economische activiteiten die van openbaar nut worden geacht, kunnen zijn voorbehouden aan overheidsmonopolies; ook kunnen hiervoor aan natuurlijke personen of aan openbare dan wel particuliere rechtspersonen exclusieve rechten worden verleend.

14. Artikel 164 van de overeenkomst verwijst naar niet-discriminerende maatregelen.

15. De markttoegang voor niet-dienstensectoren is niet geconsolideerd. Uit een internationale overeenkomst voortvloeiende gunstigere verbintenissen ten aanzien van markttoegang voor niet-dienstensectoren in de zin van artikel 164 van de overeenkomst, vormen vanaf de datum van inwerkingtreding van die overeenkomst verbintenissen in het kader van deze overeenkomst.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
Vestiging in niet-dienstensectoren
1. LANDBOUW, JACHT, BOSBOUW
A. Landbouw, jacht (ISIC rev. 3.1: 011, 012, 013, 014, 015) m.u.v. adviseurs en consulenten	Geen.
B. Bosbouw en de exploitatie van bossen (ISIC rev. 3.1: 020) m.u.v. adviseurs en consulenten143	Geen.
2. VISSERIJ EN AQUACULTUUR ISIC rev. 3.1: 0501, 0502) m.u.v. diensten	Geen.
3. WINNING VAN DELFSTOFFEN
A. Winning van steen- en bruinkool; winning van turf (ISIC rev. 3.1: 10)	Geen.
B. Winning van aardolie en aardgas 144 (ISIC rev. 3.1: 1110)	Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen.
C. Winning van metaalertsen (ISIC rev. 3.1: 13)	Geen.
D. Overige winning van delfstoffen (ISIC rev. 3.1: 14)	Geen.
4. INDUSTRIE145

143 Landbouw-, jacht-, bosbouw- en visserijadviseurs en -consulenten zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.f) en 6.F.g).

144 Omvat niet de diensten in verband met de mijnbouw voor een vast bedrag of op contractbasis op olie- en gasvelden, die zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.A.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
A. Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken (ISIC rev. 3.1: 151, 152, 153, 154)	Geen.
B. Vervaardiging van tabaksproducten (ISIC rev. 3.1: 16)	Geen.
C. Vervaardiging van textiel (ISIC rev. 3.1: 17)	Geen.
D. Vervaardiging van kleding; bereiden en verven van bont (ISIC rev. 3.1: 18)	Geen.
E. Looien en bereiden van leer; vervaardiging van koffers, tassen, zadel- en tuigmakerswerk en schoeisel (ISIC rev. 3.1: 19)	Geen.
F. Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout en van kurk, exclusief meubelen; vervaardiging van artikelen van riet en van vlechtwerk (ISIC rev. 3.1: 20)	Geen.
G. Vervaardiging van papier en papierwaren (ISIC rev. 3.1: 21)	Geen.
H. Uitgeverijen, drukkerijen, reproductie van opgenomen media146 (ISIC rev. 3.1: 22), m.u.v. voor een vast bedrag of op contractbasis147	Geen.

145 Hieronder vallen niet de adviseurs en consulenten in verband met de industrie, die zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.h).

146 De sector is beperkt tot vervaardigingsactiviteiten. Hij omvat geen audiovisuele activiteiten of activiteiten met een culturele inhoud.

147 Uitgeven en drukken voor een vast bedrag of op contractbasis zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.F.p).

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
I. Vervaardiging van cokesovenproducten (ISIC rev. 3.1: 231)	Geen.
J. Vervaardiging van geraffineerde aardolieproducten (ISIC rev. 3.1: 232)	Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen.
K. Vervaardiging van andere chemische producten dan springstoffen (ISIC rev. 3.1: 24 m.u.v. vervaardiging van springstoffen)	Geen.
L. Vervaardiging van producten van rubber of kunststof (ISIC rev. 3.1: 25)	Geen.
M. Vervaardiging van andere niet- metaalhoudende minerale producten (ISIC rev. 3.1: 261)	Geen.
N. Vervaardiging van metalen in primaire vorm (ISIC rev. 3.1: 27)	Geen.
O. Vervaardiging van producten van metaal, m.u.v. machines en apparaten (ISIC rev. 3.1: 28)	Geen.
P. Vervaardiging van machines
a) Vervaardiging van machines voor algemeen gebruik (ISIC rev. 3.1: 291)	Geen.
b) Vervaardiging van machines voor specifieke doeleinden, andere dan wapens en munitie (ISIC rev. 3.1: 2921, 2922, 2923, 2924, 2925, 2926, 2929)	Geen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
c) Vervaardiging van huishoudapparaten, n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 293)	Geen.
d) Vervaardiging van kantoormachines, boekhoudmachines en computers (ISIC rev. 3.1: 30)	Geen.
e) Vervaardiging van elektrische machines en toestellen, n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 31)	Geen.
f) Vervaardiging van radio-, televisie- en communicatieapparatuur en -toestellen (ISIC rev. 3.1: 32)	Geen.
Q. Vervaardiging van medische, optische en precisie-instrumenten en uurwerken (ISIC rev. 3.1: 33)	Geen.
R. Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers (ISIC rev. 3.1: 34)	Geen.
S. Vervaardiging van andere (niet- militaire) transportmiddelen (ISIC rev. 3.1: 351, 352, 359 m.u.v. de vervaardiging van oorlogsschepen, oorlogsvliegtuigen en andere transportmiddelen voor militair gebruik)	Geen.
T. Vervaardiging van meubelen; industrie n.e.g. (ISIC rev. 3.1: 361, 369)	Geen.
U. Recycling (ISIC rev. 3.1: 371)	Geen.
5. productie; Transmissie en distributie voor eigen rekening van elektriciteit, gas, stoom en heet water (m.u.v. de productie van elektriciteit met kernerngie)

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
A. Productie van elektriciteit; transmissie en distributie van elektriciteit voor eigen rekening (deel van ISIC rev. 3.1: 4010)148	Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen.
B. Productie van gas; distributie voor eigen rekening van gasvormige brandstoffen via leidingen (deel van ISIC rev. 3.1: 4020)149	Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen.
C. Productie van stoom en warm water; distributie voor eigen rekening van stoom en warm water (deel van ISIC rev. 3.1: 4030)150	Het kan investeerders uit landen die energieleverancier zijn, worden verboden zeggenschap over de activiteit te verkrijgen.
Vestiging in dienstensectoren
6. ZAKELIJKE DIENSTEN
A. Vrije beroepen
a) Rechtskundige diensten (CPC 861) m.u.v. juridische documentatie en certificering die worden verstrekt door beoefenaars van juridische beroepen die met publieke functies zijn belast, zoals notarissen. Dit betreft uitsluitend Rechtskundig advies en juridische informatie (86190**)	Geen.
b) 1. Boekhouders (CPC 86212 andere dan accountants, CPC 86213, CPC 86219 en CPC 86220) m.u.v. overheidsfinanciën	Nationaliteitsvereiste voor erkende accountants; externe audits mogen alleen door erkende accountants worden verricht. Salvadoraanse deelname is vereist bij accountants- en boekhoudkantoren. Geen voor financiële audits (CPC 86211), controle van boekhouding (CPC

148 Omvat niet de exploitatie van elektriciteitstransmissie- en distributiesystemen voor een vast bedrag of op contractbasis, die is opgenomen in ENERGIEDIENSTEN.

149 Omvat niet het transport van aardgas en gasvormige brandstoffen via pijpleidingen, de transmissie en distributie van gas voor een vast bedrag of op contractbasis en de verkoop van aardgas en gasvormige brandstoffen, die zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN.

150 Omvat niet de transmissie en distributie van stoom en warm water voor een vast bedrag of op contractbasis en de verkoop van stoom en warm water, die zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
b) 2. Accountants (CPC 86211 en 86212 andere dan boekhouders), m.u.v. de controle van de overheidsfinanciën	86212) en boekhouddiensten, m.u.v. belastingteruggave (86302).
c) Belastingconsulenten (CPC 863)151 m.u.v. overheidsfinanciën en de controle daarvan	Geen, behalve dat in belastingondernemingen sprake van Salvadoraanse deelname moet zijn.
d) Architecten en e) Stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten (CPC 8671 en CPC 8674)	Voor registratie in het Registro Nacional geldt een ingezetenschapvereiste, behalve voor architectuuradviezen en eerste bouwkundige tekeningen (CPC 86711) en bouwkundige ontwerpen (CPC 86712), waarvoor geen ingezetenschapsvereiste geldt. Voor tekenaars geldt een nationaliteitsvereiste. El Salvador kent een ingezetenschapsvereiste voor architecten en stedenbouwkundigen.
f) Ingenieurs en g) Ingenieurs: geïntegreerde diensten (CPC 8672 en CPC 8673)	Voor registratie in het Registro Nacional geldt een ingezetenschapsvereiste, behalve voor technische adviezen (CPC 86721), waarvoor geen ingezetenschapsvereiste geldt. Voor tekenaars geldt een nationaliteitsvereiste.
h) Artsen (psychologen daaronder begrepen) en tandartsen (CPC 9312 en deel van CPC 85201)	Voor de door de Junta de Vigilancia verleende permanente vergunning geldt een ingezetenschapsvereiste. Nationaliteitsvereiste voor deze diensten.
i) Dierenartsen (CPC 932)
j) 1. Verloskundigen (deel van CPC 93191)
j) 2. Verpleegkundigen, fysiotherapeuten en paramedisch personeel (deel van CPC 93191)

151 Omvat niet rechtskundig advies en rechtskundige vertegenwoordiging in belastingaangelegenheden, die zijn opgenomen onder 1.A.a). Rechtskundige diensten.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
k) Detailhandel in geneesmiddelen en detailhandel in medische en orthopedische goederen (CPC 63211)	Geen.
k.l) door apothekers verleende diensten	Voor het verlenen van deze diensten geldt een vergunningsplicht. Nationaliteitsvereiste voor deze diensten.
Douane-expediteurs en bijzondere douanevertegenwoordigers	Voor het verlenen van deze diensten kent El Salvador een nationaliteitsvereiste.
B. Diensten in verband met computers (CPC 84)	Geen.
C. Speur- en ontwikkelingswerk152
a) S&O op het gebied van natuurwetenschappen (CPC 851)	Geen.
b) S&O op het gebied van de maatschappij- en geesteswetenschappen (CPC 852 m.u.v. psychologen)153 c) Interdisciplinair S&O (CPC 853)	Geen.
D. Exploitatie van en handel in onroerend goed154
a) Van eigen of geleased onroerend goed (CPC 821)	Geen.

152 Voor al deze sectoren verleent El Salvador deze concessies in overeenstemming met haar nationale programma's ter bescherming van de biodiversiteit. Voorts behoudt El Salvador zich het recht voor om deel te nemen aan en zich op de hoogte te stellen van de studies en resultaten die uit deze diensten voortvloeien.

153 Deel van CPC 85201 dat is opgenomen onder 6.A.h) - Artsen en tandartsen.

154 De betrokken dienst houdt verband met het beroep van makelaar in onroerend goed en heeft geen gevolgen voor de rechten van en/of beperkingen voor natuurlijke en rechtspersonen die onroerend goed kopen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
b) Voor een vast bedrag of op contractbasis (CPC 822)	Geen.
E. Verhuur/lease zonder bedieningspersoneel
a) Schepen (CPC 83103)	Geen.
b) Luchtvaartuigen (CPC 83104)	Geen.
c) Andere transportmiddelen (CPC 83101, CPC 83102 en CPC 83105)	Geen.
d) Andere machines en werktuigen (CPC 83106, CPC 83107, CPC 83108 en CPC 83109)	Geen.
e) Consumentenartikelen (CPC 832)	Geen.
f) Telecommunicatieapparatuur (CPC 7541)	Geen.
F. Andere zakelijke diensten
a) Reclame (CPC 871)	Geen.
b) Markt- en opinieonderzoek (CPC 864)	Geen.
c) Advies op het gebied van bedrijfsbeheer (CPC 865)	Geen.
d) Diensten in verband met advies op het gebied van bedrijfsbeheer (CPC 866)	Geen.
e) Technische testen en toetsen	Geen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 8676)
f) Adviseurs en consulenten in verband met landbouw, jacht en bosbouw (deel van CPC 881)	Geen.
g) Adviseurs en consulenten in verband met visserij (deel van CPC 882)	Geen.
h) Adviseurs en consulenten in verband met de industrie (deel van CPC 884 en deel van CPC 885)	Geen.
i) Arbeidsbemiddeling en personeelsvoorziening
i) 1. Werving en selectie van leidinggevend personeel (CPC 87201)	Geen.
i) 2. Plaatsing van personeel (CPC 87202)	Geen.
i) 3. Leveren van kantoorpersoneel (CPC 87203)	Geen.
i) 4. Modellenagentschappen (deel van CPC 87209)	Geen.
j) 1. Opsporingsdiensten (CPC 87301) j) 2. Beveiligingsdiensten (CPC 87302, CPC 87303, CPC 87304 en CPC 87305)	Voor het verlenen van deze diensten geldt een vergunningsplicht. Met betrekking tot personeel, hoeveelheid wapens, munitie, uitrusting en materieel in het algemeen van particuliere beveiligingsdiensten kunnen maximumaantallen worden vastgesteld.
k) Aanverwante wetenschappelijke en technische adviezen	Geen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 8675)
l) 1. Onderhoud en reparatie van schepen (deel van CPC 8868)	Geen.
l) 2. Onderhoud en reparatie van spoorwegmaterieel (deel van CPC 8868)	De concessie of vergunning voor het verlenen van deze diensten moet bij de CEPA (Comision Ejecutiva Portuaria Autonoma) worden aangevraagd.
l) 3. Onderhoud en reparatie van auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en wegtransportmiddelen (CPC 6112, CPC 6122, deel van CPC 8867 en deel van CPC 8868)	Geen.
l) 4. Onderhoud en reparatie van luchtvaartuigen en delen daarvan (deel van CPC 8868)	Voor het verlenen van deze diensten is een concessie of vergunning vereist. El Salvador stelt wederkerigheidsvereisten voor de erkenning of geldigverklaring van door buitenlandse luchtvaartautoriteiten verleende vergunningen en afgegeven certificaten.
l) 5. Onderhoud en reparatie van producten van metaal, machines (m.u.v. kantoormachines), toestellen (m.u.v. transportmiddelen en kantoortoestellen) en consumentenartikelen155 (CPC 633, CPC 7545, CPC 8861, CPC 8862, CPC 8864, CPC 8865 en CPC 8866)	Geen.
m) Reiniging van gebouwen (CPC 874)	Geen.
n) Fotografie (CPC 875)	Voor bijzondere luchtfotografiediensten is naast voorafgaande toestemming wederkerigheid vereist en hierbij moet het nationale luchtvaartbeleid in acht worden genomen.

155 Onderhoud en reparatie van transportmiddelen (CPC 6112, 6122, 8867 en CPC 8868) zijn opgenomen onder 6.F. l) 1 tot en met 6.F.l) 4. Onderhoud en reparatie van kantoormachines en -toestellen, inclusief computers, (CPC 845) zijn opgenomen onder 6.B. Diensten in verband met computers.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
o) Verpakkingsdiensten (CPC 876)	Geen.
p) Drukkerijen en uitgeverijen (CPC 88442)	Geen.
q) Organisatie van congressen (deel van CPC 87909)	Geen.
r) 1. Xxxxxxxxx xx xxxxxx (XXX 00000)	Xxxx.
r) 2. Binnenhuisarchitecten en andere gespecialiseerde designers (CPC 87907)	Geen.
r) 3. Incassobureaus (CPC 87902)	Geen.
r) 4. Kredietrapportage (CPC 87901)	Geen.
r) 5. Vermenigvuldigen van teksten (CPC 87904)156	Geen.
r) 6. Advies inzake telecommunicatie (CPC 7544)	Geen.
r) 7. Telefoonbeantwoording (CPC 87903)	Geen.
7. COMMUNICATIE
Koeriersdiensten inclusief expresbesteldiensten157 (CPC 75121)	Geen.

156 Omvat geen drukkerijen, die onder CPC 88442 vallen en onder 6.F p) zijn opgenomen.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
B. Telecommunicatie
a) Alle diensten die bestaan uit de elektromagnetische transmissie en ontvangst van signalen158, m.u.v. radio- en televisieomroep159.	Geen.
b) Transmissie van programma's via satelliet160	Geen.
8. BOUWNIJVERHEID EN CIVIELTECHNISCHE DIENSTEN IN VERBAND DAARMEE161 (CPC 511, CPC 512, CPC 513, CPC 514, CPC 515, CPC 516, CPC 517 en CPC 518)	Contractuele associatie met een in El Salvador gevestigde onderneming is vereist voor participatie in ontwerpactiviteiten, advies en management voor technische of architectuurporjecten, of andere werkzaamheden of studies in het kader van dergelijke projecten. Buitenlandse ondernemingen moeten een in El Salvador ingezeten vertegenwoordiger hebben. Voor alle technische of architectuurprojecten is participatie van Salvadoraanse onderdanen, met inbegrip van ondernemingen, verplicht. Participatie van Salvadoraanse onderdanen als werkers en participatie van Salvadoraanse ondernemingen als jointventurepartners is vereist voor alle technische of architectuurprojecten. Bouwers en technici voor elektrische installaties moeten Salvadoraans onderdaan zijn om in het Registro Nacional de Arquitectos, Ingenieros, Proyectistas y Constructores te kunnen worden opgenomen.
9. HANDEL (m.u.v. de handel in wapens, munitie, springstoffen en ander oorlogsmaterieel)
A. Handelsbemiddeling

157 Voor de toepassing van deze overeenkomst wordt onder "expresbesteldiensten" verstaan: het met spoed ophalen, vervoeren en bezorgen van documenten, drukwerk, pakjes, goederen, of andere poststukken, terwijl gedurende de hele dienstverlening de controle over deze poststukken wordt behouden en deze poststukken kunnen worden getraceerd. Expresbesteldiensten omvatten niet i) luchtvervoerdiensten, ii) in het kader van de uitoefening van overheidsgezag verleende diensten, en iii) zeevervoerdiensten.

158 Deze diensten omvatten niet online-informatie en/of gegevensverwerking (met inbegrip van de verwerking van transacties) (deel van CPC 843), die onder 1.B. Diensten in verband met computers.

159 Een omroep is de ononderbroken transmissieketen die vereist is voor de distributie van televisie- en radioprogrammasignalen naar het grote publiek. Het begrip omvat niet de toeleveringskoppelingen tussen exploitanten.

160 Hieronder valt de telecommunicatiedienst die bestaat in de transmissie en ontvangst van radio- en televisieprogramma's via satelliet (de ononderbroken transmissieketen via satelliet die vereist is voor de distributie van televisie- en radioprogrammasignalen naar het grote publiek). De verkoop van satellietdiensten valt hieronder, maar niet de verkoop van pakketten televisieprogramma's aan huishoudens.

161 Voor alle duidelijkheid: horizontale verbintenis 15 is van toepassing op deze sector.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
a) Handelsbemiddeling in auto's, motorfietsen, skimotoren en delen en toebehoren daarvan (deel van CPC 61111, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121)	Geen.
b) Andere handelsbemiddeling (CPC 621)	Geen.
B. Groothandel
a) Groothandel in auto's, motorfietsen, sneeuwscooters en delen en toebehoren daarvan (deel van CPC 61111, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121)	Geen.
b) Groothandel in telecommunicatie-eindapparatuur (deel van CPC 7542)	Geen.
c) Overige groothandel (CPC 622 m.u.v. groothandel in energieproducten162)	Geen.
C. Detailhandel163 Detailhandel in auto's, motorfietsen, skimotoren en delen en toebehoren daarvan (CPC 61112, deel van CPC 6113 en deel van CPC 6121 ) Detailhandel in telecommunicatie- eindapparatuur (deel van CPC 7542)	Geen.
Detailhandel in voedingsmiddelen (CPC 631)	Geen.

162 Deze diensten, die CPC 62271 omvatten, zijn opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder 18.D.

163 Omvat niet onderhoud en reparatie, die zijn opgenomen in ZAKELIJKE DIENSTEN onder 6.B. en 6.F.l). Omvat niet detailhandel in energieproducten, die is opgenomen in ENERGIEDIENSTEN onder

18.E en 18.F.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
Detailhandel in andere (niet- energie)goederen, behalve detailhandel in geneesmiddelen en medische en orthopedische goederen164 (CPC 632 m.u.v. CPC 63211 en 63297)
D. Franchising (CPC 8929)	Geen.
10. ONDERWIJS (alleen indien particulier gefinancierd)
A. Basisonderwijs (CPC 921) B. Voortgezet onderwijs (CPC 922) C. Hoger onderwijs (CPC 923) D. Volwasseneneducatie (CPC 924)	Voor het onderwijs in nationale geschiedenis en de grondwet kent El Salvador een nationaliteitsvereiste.
E. Overig onderwijs (CPC 929)	Geen.
11. MILIEUDIENSTEN
A. Diensten in verband met afvalwater (CPC 9401)165 B. Beheer van vaste en gevaarlijke afvalstoffen, m.u.v. grensoverschrijdend vervoer van gevaarlijke afvalstoffen	Voor het verlenen van deze diensten is een concessie of vergunning vereist.

164 Detailhandel in geneesmiddelen en medische en orthopedische goederen is opgenomen onder VRIJE BEROEPEN in 6.A.k).

165 Stemt overeen met afvalwaterinzameling en -behandeling.

166 Stemt overeen met reiniging van uitlaatgassen.

167 Stemt overeen met delen van bescherming van natuur en landschap.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
a) Afvalverzameling en -verwerking (CPC 9402) b) Hygiënediensten en vergelijkbare diensten (CPC 9403) C. Bescherming van luchtkwaliteit en klimaat (CPC 9404)166 D. Sanering en reiniging van bodem en water a) Behandeling en sanering van verontreinigde bodem en verontreinigd water (deel van CPC 9406)167 E. Lawaaibestrijding en reductie van trillingen (CPC 9405) F. Bescherming van de biodiversiteit en het landschap a) Bescherming van natuur en landschap (deel van CPC 9406) G. Overige diensten in verband met het milieu en aanverwante diensten (CPC 9409)
12. FINANCIËLE DIENSTEN
El Salvador behoudt zich het recht voor om niet-discriminerende maatregelen vast te stellen of te handhaven waarbij van andere buitenlandse financiële instellingen dan die welke binnen El Salvador als bank of verzekeringsmaatschappij werkzaam willen zijn, wordt verlangd dat zij in El Salvador een onderneming oprichten.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
Voor alle duidelijkheid: voor naar Salvadoraans recht opgerichte rechtspersonen die financiële diensten verlenen, gelden niet-discriminerende beperkingen ten aanzien van de rechtsvorm. Wat El Salvadors verplichtingen met betrekking tot financiële diensten aangaat, mag het Panama als een Midden- Amerikaanse partij behandelen.
A. Verzekeringen en aanverwante diensten	Rechtsgeldig in het buitenland opgerichte verzekeringsmaatschappijen mogen vanaf een jaar na de inwerkingtreding van deze overeenkomst ook in El Salvador actief worden door een filiaal te openen. Voor oprichting van een onderneming naar Salvadoraans recht is vereist dat ten minste 75% van de aandelen ervan gezamenlijk of afzonderlijk eigendom zijn van: a) Salvadoraanse, Guatemalteekse, Nicaraguaanse, Hondurese of Costa Ricaanse natuurlijke personen; b) naar Salvadoraans recht opgerichte rechtspersonen waarvan de meerderheid van de aandeelhouders of vennoten uit Salvadoraanse, Guatemalteekse, Nicaraguaanse, Hondurese of Costa Ricaanse natuurlijke personen bestaat; c) Guatemalteekse, Nicaraguaanse, Hondurese of Costa Ricaanse verzekerings- of herverzekeringsmaatschappijen; of d) buitenlandse verzekerings- en herverzekeringsmaatschappijen met een eersteklasrating afkomstig van een internationaal ratingbureau (bijvoorbeeld Moody’s, A.M. Best of S&P).
B. Bankdiensten en andere financiële diensten (m.u.v. verzekeringen)	Oprichting naar Salvadoraans recht moet voor banken geschieden in de vorm van een vennootschap met een in aandelen op naam verdeeld vast kapitaal en met minimaal tien vennoten. Spaar- en kredietinstellingen en coöperaties moeten naar Salvadoraans recht zijn opgericht. Ten minste 51% van de aandelen van rechtsgeldig in El Salvador opgerichte banken moeten eigendom zijn van een van de volgende soorten investeerder: a) onderdanen van El Salvador of een ander Midden-Amerikaans land; b) naar Salvadoraans recht opgerichte rechtspersonen waarvan de meerderheid van de aandeelhouders of de vennoten bestaat uit: (i) onderdanen van El Salvador of een Midden-Amerikaans land of (ii) andere naar Salvadoraans recht opgerichte rechtspersonen waarvan de meerderheid van de aandeelhouders of vennoten onderdanen van El Salvador of een ander Midden-Amerikaans land zijn; c) naar het recht van een Midden-Amerikaans land opgerichte banken die i) in overeenstemming met de desbetreffende internationale praktijk onderworpen zijn aan prudentiële regelgeving en prudentieel toezicht in dat land, ii) door internationale ratingbureaus zijn erkend, en iii) volledig aan de in die landen geldende wettelijke bepalingen en richtsnoeren voldoen; of d) banken en andere financiële dienstverleners die door internationaal erkende ratingbureaus met een eersteklas-rating als financiële dienstverleners zijn erkend en aan andere toepasselijke vereisten voldoen. Het hier vermelde is tevens van toepassing ten aanzien van holdings en andere buitenlandse financiële dienstverleners die aan deze vereisten voldoen Filialen van buitenlandse banken moeten, om in El Salvador actief te mogen zijn, deel uitmaken van een bank die aan de vereisten onder c) of d) voldoet. De activiteiten van buitenlandse filialen in El Salvador worden door hun kapitaal in El Salvador begrensd. Een naar Salvadoraans recht opgerichte bank waarin meer dan 50% van de aandelen

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
	door buitenlandse banken of financiële conglomeraten wordt gehouden, mag met andere ondernemingen van hetzelfde financiële conglomeraat alleen namen, activa of infrastructuur delen of het publiek gemeenschappelijke diensten aanbieden. Voor spaar- en kredietinstellingen gelden dezelfde vereisten ten aanzien van eigendom als hierboven voor de subsector bankdiensten zijn vermeld. Spaar- en kredietinstellingen en coöperaties moeten naar Salvadoraans recht zijn opgericht. De hierboven vermelde beperking ten aanzien van aandelenbezit geldt niet voor buitenlandse non-profitstichtingen en verenigingen met uitgebreide rechtspersoonlijkheid. Aandelenbeurzen en beleggingsondernemingen moeten naar Salvadoraans recht zijn opgericht. De directeuren of bestuurders van aandelenbeurzen en de leden van de raden van bestuur van beleggingsondernemingen moeten niet alleen aan prudentiële voorschriften voldoen, maar ook onderdaan van El Salvador of een Midden- Amerikaans land zijn of, indien het andere buitenlanders betreft, al ten minste drie jaar in het land wonen. Wisselkantoren moeten zijn opgericht naar Salvadoraans recht. De aandelen van wisselkantoren zijn eigendom van nationale financiële instellingen, Salvadoraanse onderdanen of uitsluitend uit Salvadoraanse onderdanen bestaande rechtspersonen. Financiële dienstverleners die pensioenfondsen beheren, moeten naar Salvadoraans recht zijn opgericht met een in aandelen op naam verdeeld vast kapitaal en minimaal tien vennoten. De aandelen van dergelijke dienstverleners moeten eigendom zijn van de volgende personen die, individueel of afzonderlijk, goed zijn voor ten minste 50% van het kapitaal: a) onderdanen van El Salvador of een Midden-Amerikaans land; b) naar Salvadoraans recht opgerichte rechtspersonen waarvan de meerderheid van de aandeelhouders uit de onder a) beschreven natuurlijke personen bestaat; c) buitenlandse pensioenfondsbeheerders met drie jaar ervaring op dit gebied; d) internationale financiële instellingen en daaraan verwante verleners van beleggingsdiensten waarin de Banco Central de Reserva aandelen houdt; en e) holdings met een uitsluitend vennootschapsdoel (sociedades controladoras de finalidad exclusiva) waarop de Ley de Bancos van toepassing is, mits aan de voorwaarden met betrekking tot het vermogen en belastingen wordt voldaan. El Salvador verlangt niet dat de Banco de Fomento Agropecuario lid is van het Instituto de Garantía de Depósitos.
13. GEZONDHEIDSZORG EN MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING (alleen particulier gefinancierde diensten)
A. Ziekenhuizen (CPC 9311) B. Ambulances (CPC 93192) C. Intramurale gezondheidszorg, andere dan verpleging in een ziekenhuis (CPC 93193) D. Maatschappelijke dienstverlening	Niet geconsolideerd.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
(CPC 933)
14. TOERISME EN DIENSTEN IN VERBAND MET REIZEN
A. Hotels, restaurants en catering (CPC 641, CPC 642 en CPC 643) m.u.v. catering in de luchtvaart168	Geen.
B. Reisbureaus en reisorganisatoren (inclusief reisleiders) (CPC 7471)	Geen.
C. Toeristengidsen (CPC 7472)	Geen.
15. CULTUUR, SPORT EN RECREATIE (andere dan audiovisuele diensten) (alleen particulier gefinancierde diensten)
A. Amusement (inclusief theater, concerten, circussen en discotheken) (CPC 9619)	Buitenlandse kunstenaars die betaalde voorstellingen geven moeten een vergunning aanvragen bij het Ministerio de Gobernación, en, al naar gelang het geval, vooraf een vergoeding betalen of een passend bedrag als zekerheid stellen jegens het Sindicato Gremial de Músicos, Cantantes y Bailarines Salvadoreños, Sindicato Gremial de Artista del Espectáculo en het Sindicato de Artistas Circenses. Buitenlandse circussen en dergelijke voorstellingen moeten aan de desbetreffende circusvakbond een optreedvergoeding betalen en een vergunning van het desbetreffende ministerie hebben. Buitenlandse circussen moeten ook een aanvullende vergoeding betalen op basis van het bruto-inkomen uit de kaartverkoop voor elk optreden, alsmede op de totale inkomsten uit verkoop aan het publiek van vlaggen, petten, T- shirts, ballonnen, foto's en dergelijke. Het buitenlandse circus moet een passend bedrag als zekerheid stellen. Er gelden beperkingen voor het aantal optredens van buitenlandse artiesten en circussen in El Salvador. Minimumvereiste voor Salvadoraanse deelneming ten opzichte van buitenlanders voor openbare optredens waarin artiesten live deelnemen.
B. Nieuws- en persagentschappen (CPC 962)	Geen.

168 Catering in de luchtvaart is opgenomen in HULPDIENSTEN IN VERBAND MET VERVOER onder

17.D.a) Grondafhandelingsdiensten.

Sector of subsector	Omschrijving van voorbehouden
C. Bibliotheken, archieven, musea en overige culturele diensten (CPC 963)	Geen.
D. Sport (CPC 964) Uitgesloten; Kansspelen (CPC 96492)	Geen.
E. Recreatieparken en stranden (CPC 96491)	Geen.
16. VERVOER
A. Zeevervoer a) Internationaal personenvervoer (CPC 7211 zonder nationale cabotage) b) Internationaal goederenvervoer (CPC 7212 zonder nationale cabotage)169	Geen.
B. Binnenvaart a) Personenvervoer (CPC 7221)	Geen.
b) Goederenvervoer (CPC 7112)	De concessie of vergunning voor het verlenen van deze diensten moet bij de CEPA (Comision Ejecutiva Portuaria Autonoma) worden aangevraagd.
C. Vervoer per spoor a) Personenvervoer (CPC 7111) b) Goederenvervoer (CPC 7112)	De concessie of vergunning voor het verlenen van deze diensten moet bij de CEPA (Comision Ejecutiva Portuaria Autonoma) worden aangevraagd.

169 Omvat feedering en het verplaatsen van materiaal door internationale zeevervoerders tussen havens binnen dezelfde staat wanneer er geen inkomsten zijn.