Inkoopkartels en collectieve inkoopregelingen
Inkoopkartels en collectieve inkoopregelingen
Xxxx Xxxx - 6 december 2018
Zaak AT.40018 - Car battery recycling (2017) | ||
– Coördinatie van prijszettingsgedrag voor de inkoop van afgedankte loodaccu’s voor auto’s in België, Duitsland, Frankrijk en Nederland ten behoeve van de productie van gerecycleerd lood (streefprijzen, maximumprijzen of prijsverlagingen met een vast bedrag) – Totale geldboete van 68 miljoen EUR ▪ Omdat de kartelleden samenspanden in verband met de inkoopprijzen, baseerde de Europese Commissie zich op de waarde van de inkoop om het niveau van de geldboetes vast te stellen ▪ Om ervoor te zorgen dat de afschrikkende werking voldoende groot was gelet op het specifieke karakter van de inbreuk, werd het bedrag van de geldboetes voor alle partijen met 10% verhoogd door toepassing van punt 37 van de Richtsnoeren inzake boetetoemeting – Beroepsprocedures hangende | ||
2014
De Duitse mededingingsautoriteit voert een marktonderzoek in de
voedingsdetailhandel en publiceert de bevindingen
September 2014
De Italiaanse mededingingsautoriteit sluit een onderzoek naar de samenwerking in de context van een collectieve inkoopregeling in de voedingsdetailhandel, na het opleggen van verbintenissen
Maart 2015
De Franse mededingingsautoriteit publiceert een advies inzake de algemene beoordeling van collectieve inkoopregelingen in de voedingsdetailhandel
Juni 2016
De Duitse mededingingsautoriteit voert inspecties uit bij autoconstructeurs betreffende de inkoop van staal
Februari 2017
De Europese Commissie voert inspecties uit bij supermarktketens in Frankrijk en België in een onderzoek naar hun commerciële strategieën en de voorwaarden die zij opleggen bij de inkoop van goederen via aankoopverbanden (bron: MLex)
Mei 2017
De Europese Commissie voert inspecties uit bij ondernemingen actief in de inkoop van ethyleen
Augustus 2017
De Italiaanse mededingingsautoriteit beboet acht ondernemingen, onder meer voor het uitwisselen van commercieel gevoelige informatie betreffende de inkoopprijs van ijzerschroot
Juni 2018
De Europese Commissie voert inspecties uit bij ondernemingen actief in de inkoop van styreenmonomeer
Juli 2018
De Spaanse mededingingsautoriteit beboet twee ondernemingen voor hun deelname aan een kartel voor de inkoop van afgedankte loodaccu’s
Juli 2018
De Franse mededingingsautoriteit onderzoekt collectieve inkoopregelingen in de voedingsdetailhandel
Oktober 2018
De Duitse mededingingsautoriteit opent een onderzoek naar de werking van het grootste aankoopverband in de Duitse meubelindustrie
November 2018
De Spaanse mededingingsautoriteit voert inspecties uit bij ondernemingen actief in de inkoop van schroot gebruikt in de productie van staal
“Onverenmietgdebiantearnre markt en verboden zijn alle overeenkomsten tussen ondernemingen […] welke bestaan in het rechtstreeks of zijdelings bepalen van de aan- of verkoopprijzen of van andere contractuele voorwaarden”
“[isiu]nntecessary to take account of the actual effects of an agreement where its object is to restrict, prevent or distort competition. By its very nature, an agreement fixing a […] price for a product […] is intended to
distort competition on that market”
Artikel 101, lid 1 (a) VWEU
Doelbeperking
Theory of harm?
Advocaat-Generaal Xxxxxx in gevoegde zaken C-264/01, C-306/01, C-354/01 en X-
000/00, XXX-Xxxxxxxxxxxxx x.x.
“Evenzeer ben ik ervan overtuigd dat een overeenkomst of een besluit van kopers om de aankoopprijs op een bepaalde markt vast te stellen, ertoe strekt de mededinging te beperken, zonder dat het nodig is in die fase van het onderzoek de gevolgen van deze overeenkomst of van dit besluit op de mededinging te onderzoeken. Aankoopkartels vallen volgens artikel 81, lid 1, sub a, EG uitdrukkelijk onder het verbod van artikel 81 EG. De speciale aandacht die daaraan wordt besteed, ligt voor de hand, omdat het mogelijk is de aankoopprijs van producten vast te stellen op een niveau waarop niet meer kan worden geconcurreerd, met alle negatieve gevolgen van dien voor de aanbodzijde van de relevante markt. Ik ben derhalve van mening dat zij op dezelfde strenge wijze moeten worden gecontroleerd als krachtens het communautaire mededingingsrecht geldt voor leverancierskartels.”
Theory of harm?
Xxxxxx aanwijzingen in de rechtspraak van het Hof van Justitie
Zie, bijvoorbeeld, arrest van het Gerecht van Eerste Aanleg in zaak T-39/06,
Transcatab SpA
“Waintcasu de aard van de betrokken inbreuk betreft, dient te worden vastgesteld dat deze met name betrekking had op de gemeenschappelijke vaststelling van de prijzen die door de bewerkers voor de ruwe tabak werden betaald, en op de verdeling van de leveranciers en de hoeveelheden ruwe tabak. Dergelijke praktijken vormen horizontale beperkingen van het type „prijsinkdeazrintvaen lde”richtsnoeren en vormen dus naar hun aard „zezewrarinebr”euken. Dit soort mededingingsregelingen worden door de rechtspraak als duidelijke inbreuken op de mededingingsregels of als bijzondere zware inbreuken gekwalificeerd, aangezien zij rechtstreeks ingrijpen in de belangrijkste mededingingsparameters op de betrokken markt […].”
Theory of harm?
Commissiebeschikking in zaak COMP/C-38.281/B.2 - Italian Raw Tobacco
- “The impact of this aspect of the infringement on competition was significant as purchase price is a fundamental aspect of the competitive conduct of any undertaking operating in a processing business and is also, by definition, capable of affecting the behaviour of the same companies in any other market in which they compete, including downstream markets. This is particularly so in cases like this, where the product affected by the buying cartel […] constitutes a substantial input of the activities carried out by participants downstream […].”
- “Ithnis case, it is clear that the agreements […] have by their very nature the object to restrict competition within the meaning of Article 81(1) as they shelter processors and producers of raw tobacco in Italy from full exposure to market forces. By eliminating the autonomy of strategic decision-making and competitive conduct, they prevent such undertakings from competing on the merits and enhancing their position on the market vis-à-vis the less efficient firms. The result could be reduced pressure to control costs, to improve quality and to innovate, thereby limiting productive and dynamic efficiencies.”
Theory of harm?
Commissiebeschikking in zaak AT.40018 - Car battery recycling
- “By achieving a reduction of the purchase prices of scrap lead-acid batteries or preventing an increase of those prices, the parties sought to increase their profit margin.”
- “Whiselekeing to reduce or maintain purchase prices, the parties also tried to ensure that these prices did not go below a certain level which would encourage the suppliers to sell to third parties as it could generally result in smaller volumes available for purchase to the parties.”
- “Undnoermral market conditions, in a market where demand exceeds supply, which is the case for the scrap batteries market […], and where there is a need for recycling companies to ensure regularity of supply of feed material […], recycling companies would compete with each other as buyers and would therefore generally seek to offer sufficiently high prices to attract the required supply of scrap batteries.”
Statements van Commissaris Xxxxxxxx naar aanleiding van zaak AT.40018 - Car battery recycling
Theory of harm?
- “Goewedrkende markten kunnen ons helpen om de afvalberg te verkleinen en de circulaire economie te ondersteunen. We tolereren dan ook geen gedrag dat de concurrentie ondermijnt. De vier bedrijven die vandaag een geldboete hebben gekregen, spanden samen om hun winsten uit de recycling van afgedankte accu's te maximaliseren, waardoor de concurrentie in deze essentiële schakel van de recyclingketen werd beperkt.”
- “Alcalrtels undermine competition, and make our markets work less well. That happens no matter whether they fix selling prices or purchase prices.”
Zaak AT.40018 - Car battery recycling (2017)
‒ Xxxxxxx betoogde dat overeenkomst tot vaststelling van een maximum aankoopprijs geen doelbeperking oplevert
– Xxxxx afspraak “does not reveal a sufficient degree of harm to competition”
– Geen aantasting van de concurrentie op de stroomafwaartse markt
– Geen bewijs dat de afspraak tot een voldoende merkbare beperking van de
mededinging leidde
‒ Europese Commissie
– “Each economic operator must determine i
intends to adopt on the market.”
– “Any exchange of information-cobmpeettitiwveeobejenct if ctheom exchange is capable of removing uncertainties concerning the intended conduct of the participating undertakings.”
Collectieve inkoopregelingen
4 Lossere samenwerkingsvormen
Collectieve inkoopregelingen: diverse vormen
De gemeenschappelijke inkoop kan worden verricht door:
1
Een onderneming onder gezamenlijke zeggenschap
2
Een onderneming waarin vele andere ondernemingen een niet- zeggenschapsdeelneming hebben
3
Een contractuele regeling
04
Lossere samenwerkingsvormen
Collectieve inkoopregelingen
“
Collectieve inkoopregelingen
hebben doorgaans de totstandbrenging van kopersmacht ten doel, hetgeen kan leiden tot lagere prijzen of een betere kwaliteit van producten of diensten voor de consument.
Kopersmacht kan evenwel, onder bepaalde omstandigheden,
ook aanleiding geven tot
mededingingsbezwaren.
”
Richtsnoeren inzake horizontale samenwerkingsovereenkomsten, paragraaf 194
Collectieve inkoopregelingen: voornaamste voordelen
Collectieve inkoopregelingen kunnen leiden tot aanzienlijke efficiëntieverbeteringen
Kostenbesparingen, in de vorm van lagere inkoopprijzen of geringere transactie-, transport- en opslagkosten, waardoor schaalvoordelen mogelijk worden
Kwalitatieve efficiëntieverbeteringen, doordat zij leveranciers ertoe aansporen te innoveren en nieuwe of verbeterde producten op de markt te brengen
Collectieve inkoopregelingen: relevante markten
Collectieve inkoopregelingen kunnen gevolgen hebben op twee markten
De inkoopmarkt(en), zijnde de markt(en) waarop de collectieve inkoopregeling rechtstreeks betrekking heeft
De afzetmarkt(en), zijnde de markt(en) downstream waarop de partijen bij de collectieve inkoopregeling als verkopers optreden
“
Collectieve inkoopregelingen hebben een mededingingsbeperkende strekking indien zij niet echt betrekking hebben op gemeenschappelijke inkoop, maar worden gebruikt als middel om een verkapt kartel op te zetten en aldus aan verboden prijsvaststelling, productiebeperking of
marktverdeling te doen.
”
Richtsnoeren inzake horizontale samenwerkingsovereenkomsten, paragraaf 205
Richtsnoeren inzake horizontale samenwerkingsovereenkomsten, paragraaf 206
Overeenkomsten waarbij inkoopprijzen worden vastgesteld, strekken er waarschijnlijk toe de mededinging te beperken in de zin van artikel 101, lid 1 VWEU
Uitzondering: wanneer de partijen bij een collectieve inkoopregeling in onderling overleg de inkoopprijzen bepalen die het collectieve inkoopverband aan zijn leveranciers mag betalen
Wanneer collectieve inkoopregelingen geen mededingingsbeperkende strekking hebben, dienen hun daadwerkelijke en potentiële negatieve gevolgen voor de mededinging te worden onderzocht op zowel de inkoop- als afzetmarkt(en)
Marktmacht
Heimelijke verstandhouding
Diverse factoren zijn daarbij relevant
Marktmacht
– Er bestaat geen absolute marktaandeeldrempel waarboven marktmacht wordt vermoed en mededingingsbeperkende gevolgen waarschijnlijk zijn
– De Richtsnoeren inzake horizontale samenwerkingsovereenkomsten schrijven evenwel een “veilige zone” voor:
▪ indien het gezamenlijke marktaandeel van de partijen op zowel de inkoop- als de afzetmarkt minder dan 15%
bedraagt, is het
o in de meeste gevallen onwaarschijnlijk dat er sprake zou zijn van marktmacht en mededingingsbeperkende gevolgen; en
o in elk geval waarschijnlijk dat aan de voorwaarden van artikel 101, lid 3 VWEU is voldaan
– Een collectieve inkoopregeling die niet binnen deze “veilige zone” valt, vereist een grondige analyse van de gevolgen op de markt, waarbij rekening gehouden wordt met marktconcentratie en mogelijke tegenmacht van sterke aanbieders
Bijzondere situatie: een collectieve inkoopregeling tussen concurrerende afnemers die niet op dezelfde relevante afzetmarkt werkzaam zijn zal waarschijnlijk geen concurrentiebeperkende gevolgen hebben, tenzij de partijen op de inkoopmarkten een positie innemen die gemakkelijk kan worden gebruikt om de concurrentiepositie van andere marktdeelnemers op hun respectieve afzetmarkten te schaden
Heimelijke verstandhouding
– Collectieve inkoopregelingen kunnen leiden tot een heimelijke verstandhouding indien zij coördinatie van de gedragingen van de partijen op de afzetmarkt vergemakkelijken
▪ Dit kan het geval zijn wanneer de partijen (concurrenten) door de gezamenlijke inkoop in hoge mate (variabele) kosten gaan delen, voor zover de partijen marktmacht bezitten en de markt kenmerken vertoont die aanzetten tot coördinatie
– Spillover-effecten van de uitwisseling van commercieel gevoelige informatie voor de uitvoering van een collectieve inkoopregeling in de afzetmarkt
▪ Het kan nodig zijn om commercieel gevoelige informatie uit te wisselen, bijvoorbeeld over inkoopprijzen
en volumes
▪ Waarschijnlijke toepasselijkheid van artikel 101, lid 3, VWEU als informatie niet verder gaat dan nodig is voor de gezamenlijke inkoop, zelfs indien de uitwisseling van informatie mededingingsbeperkende gevolgen zou hebben in de zin van artikel 101, lid 1, VWEU
mededingingsbezwaren
Op de afzetmarkt bestaat het risico dat de partijen (indien zij een aanzienlijke marktmacht bezitten) de lagere inkoopprijzen die door de collectieve inkoopregeling worden bereikt niet doorgeven aan consumenten | ||
Op de inkoopmarkt bestaat het risico dat de partijen (indien zij kopersmacht bezitten) leveranciers ertoe dwingen hun assortiment of de kwaliteit van de producten te reduceren, hetgeen mededingingsbeperkende gevolgen kan hebben (bijvoorbeeld kwaliteitsvermindering, terugschroeven van innovatie-inspanningen of uiteindelijk een suboptimaal aanbod) | ||
Kopersmacht kan door de partijen ook worden gebruikt om concurrerende kopers van de markt te weren door hun toegang tot efficiënte leveranciers te beperken. |
van artikel 101, lid 3 VWEU
1
Collectieve inkoopregelingen kunnen leiden tot aanzienlijke efficiëntieverbeteringen (zie eerder)
2
Onmisbaarheid
• Beperkingen die verder gaan dan nodig om de efficiëntieverbeteringen te behalen, voldoen niet aan de criteria
van artikel 101, lid 3 VWEU
• Een verplichting om uitsluitend via de samenwerking in te kopen kan in sommige gevallen onmisbaar zijn om het vereiste volume voor het behalen van schaalvoordelen te bereiken
3
Doorgifte aan consumenten
• De bereikte efficiëntieverbeteringen moeten in voldoende mate aan de gebruikers worden doorgegeven, bijvoorbeeld in de vorm van lagere prijzen op de afzetmarkten
• Hoe groter de marktmacht van de partijen op de afzetmarkt(en), hoe minder waarschijnlijk het is dat zij de efficiëntievoordelen aan de gebruikers zullen doorgeven in een mate die de mededingingsbeperkende gevolgen compenseert
4
De partijen mogen niet in de mogelijkheid zijn de mededinging, zowel op de inkoop- als de afzetmarkt(en), voor een wezenlijk deel van de betrokken producten uit te schakelen