Rotterdam, 6 september 2017
Rotterdam, 6 september 2017
V. 10 AUGUSTUS 2017
SAMENWERKINGSPROTOCOL IABR–POV 2018+2020
De Internationale Architectuur Biennale Rotterdam, opererend onder de naam IABR, gevestigd op de Xxxxxxxxxxxxx 0, 0000 XX xx Xxxxxxxxx,
ten deze vertegenwoordigd door Xxxxxx Xxxxxxxx, bestuurder - directeur, hierna te noemen 'IABR'
en
de Provincie Oost-Vlaanderen
gevestigd aan het Xxxxxxxxxxxxxxxxxx 0, X-0000 Xxxx,
ten deze vertegenwoordigd door de bevoegde gedeputeerden voor de Deputatie en de Provinciegriffier van de Provincie Oost-Vlaanderen, België,
hierna te noemen 'Provincie',
concluderen dat er gezamenlijke doelstellingen zijn en willen die verwezenlijken middels een samenwerking waarbij het Oost-Vlaams Kerngebied (OVK) als lokaal atelier, genoemd het IABR-Atelier OVK, wordt opgenomen in het onderzoek– en ontwikkelingtraject van de twee toekomstige edities van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR), in 2018 en 2020.
In dit protocol worden de principes van deze samenwerking vastgelegd. De concrete afspraken met betrekking tot het belangrijkste resultaat van de samenwerking, het IABR- Atelier OVK, zijn vastgelegd in een overeenkomst van de Provincie met de stichting 'iabr/UP', de 'Overeenkomst IABR-Atelier OVK'.
Dit samenwerkingsprotocol wordt aan de 'Overeenkomst IABR-Atelier OVK' toegevoegd en is er daarmee integraal onderdeel van.
1. ALGEMEEN
De Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) is een tweejaarlijkse internationale manifestatie over architectuur die zich met name richt op de stedenbouw, de toekomst van de stad en de grote uitdagingen die dat stelt aan ontwerpers, overheden, bedrijven en burgers. De komende vier jaar stelt de IABR het Klimaatverdrag van Parijs voorop en staat zij in het teken van duurzame stedelijke ontwikkeling: hoe kunnen we ruimte maken voor het vergroten van de fysieke en sociale weerbaarheid van onze steden en landschappen?
De IABR zet samen met haar drie curatoren, de Nederlands Rijksbouwmeester Xxxxxx Xxxxxxxx, de Vlaams Xxxxxxxxxxx Xxx Xxx Xxxxxx en Brussels architect Xxxxxxx Xxxxxxxx, allen benoemd voor vier jaar en samen het Curatorium van IABR–2018+2020, en in partnerschap met lokale partijen, waaronder Rotterdam, Eindhoven en het Oost-Vlaams Kerngebied, een ontwikkelingstraject op tussen 2017 en 2020, met als doel belangrijke doorbraken en inzichten op het vlak van architectuur, stedenbouw en ruimtelijke planning te genereren, delen en implementeren.
De IABR-Ateliers in (in ieder geval) Rotterdam, Eindhoven en het Oost-Vlaams Kerngebied fungeren als primaire test-omgevingen voor dat globaal biennale-project tot 2020: ze zijn de ankerpunten van zowel de manifestatie(s) in 2018 en 2020 als van inhoudelijke ontwikkeling, internationaal debat en kennisuitwisseling, en presentatie op het internationaal forum. Door bij te dragen aan het IABR–2018+2020-traject 2020 positioneert de Provincie Oost- Vlaanderen de eigen ruimtelijke en maatschappelijke vraagstukken in dat groter onderzoek-, ontwikkel- en presentatietraject.
Enerzijds fungeren de inzichten die in het IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied specifiek worden ontwikkeld, in het totaal-narratief van IABR–2018+2020 als centrale ingrediënten van de internationale uitwisseling en presentatie. Anderzijds vloeien alle in dat totaalproject ontwikkelde inzichten en kennis binnen dat gehele trajectintegraal terug naar elk van de testomgevingen (en dus niet enkel dat wat specifiek in het IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied wordt ontwikkeld).
De IABR zet zijn instrumenten en werkvormen in om die dubbele beweging te realiseren, zoals hieronder wordt gespecifieerd.
2. INTERNATIONALE ARCHITECTUUR BIENNALE ROTTERDAM
Een belangrijke doelstelling van de Internationale Architectuur Biennale Rotterdam (IABR) is om te ontwerpen met boots on the ground, impact te hebben op het operationaliseren van ruimtelijke noden in concrete situaties en met dat doel te investeren in lokale partner- schappen en ateliers. Zonder lokale verankering en effectief testen en experimenteren in een concrete setting kan er immers geen sprake zijn van ‘echte’ oplossingen.◻( Zie hiervoor ook de procesnota in bijlage II)
Als lead partner van de Nederlandse Rijksoverheid is de IABR als zodanig actief in Nederland. Op verzoek van buitenlandse overheden werden de afgelopen jaren ook IABR- Ateliers georganiseerd in, onder meer Istanbul, São Paulo, Albanië en Brussel.
De samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen ter versterking van het lokaal ‘Atelier Oost-Vlaams Kerngebied’ is voor de IABR een uitgelezen kans deze doelstelling ook in Vlaanderen, en samen met Vlaamse partners, te realiseren.
De IABR beschikt over de nodige middelen (cultuursubsidies) om de bovenbouw van zijn werking te verzekeren. Deze middelen gaan naar de organisatie van de culture manifestatie, de biennale zelf, het internationale platform voor uitwisseling, kennisproductie, verspreiding van resultaten en inzichten, netwerkvorming en zichtbaarheid onder inhoudelijke impuls van de curatoren.
In de samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen neemt de IABR het engagement om het lokale atelier te versterken door het te koppelen aan haar kennis en expertise- netwerken. Dit engagement neemt, om evidente redenen, toe bij het verhogen van de slagkracht van het lokale atelier.
De IABR brengt vanuit bovenstaande doelstellingen het volgende in de samenwerking in:
• De architectuur biennales van 2018 en 2020 te Rotterdam (en eventueel op andere locaties) als internationaal platform voor het tonen en verspreiden van de opgedane kennis in het atelier OVK én als uitwisselingsplek om deze kennis verder te verknopen en te versterken in een internationale setting.
De IABR voorziet hiertoe voldoende ruimte, zowel ruimtelijk als naar programmatijd, binnen de twee manifestaties. Ze verzorgt een professionele omkadering en uitwerking van het tentoonstellingsmateriaal, materiaal voor lezingen, persberichten en catalogi.
• De IABR voorziet daarnaast in het breed onder de aandacht brengen van (de werking van) het IABR–Atelier OVK en van de Provincie Oost-Vlaanderen op de biennale manifestaties, in de verschillende publicaties en in haar bredere communicatie. De IABR wordt zo een vliegwiel voor het Oost-Vlaams Kerngebied, zowel om andere internationale samenwerkingen op te zetten, als om lokale partners aan het project te koppelen. De IABR voorziet dan ook effectieve uitwisseling op de biennales door de verschillende actoren binnen het Oost-Vlaams Kerngebied — bedrijven, overheden, kennisinstellingen en burger(platforms), ook wel quadruple helix genoemd — de mogelijkheid te bieden om de biennale en haar evenementen bij te wonen én van de IABR als platform voor uitwisseling gebruik te maken. Ze voorziet daarvoor een aangepaste omkadering.
• De IABR verzorgt tevens de netwerkvorming tussen de verschillende lokale ateliers. Zij neemt het initiatief en organiseert daartoe tussentijdse ontmoetings- en uitwisselmomenten tussen de verschillende actieve teams.
• De IABR voorziet in het aanleveren van (internationale) kennis en expertise naar het Oost-Vlaams Kerngebied. Zij zet hiertoe de kennis in die wordt verworven binnen andere trajecten van de biennales van 2018 en 2020, zowel centraal als bij andere IABR-Ateliers, of eerder verworven werd bij vorige edities van de IABR. Deze kennis beslaat een breed en mondiaal veld en omvat, onder andere, academische expertise, bedrijfsinnovatie, vernieuwende culturele productie en concrete praktijkkennis.
• Bij het voeren van ontwerpend onderzoek op het niveau van de volledige biennale (in de Lage Landen, Europa, of verder internationaal) wordt steeds ook de regio OVK (net zoals de andere lokale IABR- Ateliers) ingebracht als mogelijk onderzoeksobject en als potentieel lokaal klankbord. Het Curatorium — bestaande uit Nederlands Rijksbouwmeester Xxxxxx Xxxxxxxx, Vlaams Xxxxxxxxxxx Xxx Xxx Xxxxxx en Brussels architect Xxxxxxx Xxxxxxxx — en de afdeling Ontwerpend Onderzoek + Ontwikkeling (OO+O) van de IABR worden opengesteld als aanspreekpunt voor de ruimtelijke processen binnen het OVK.
• De IABR ondersteunt dus de vorming en de werking van het Atelier OVK vanuit het curatorschap. IABR doet op deze manier aan ijking en benchmarking, en heeft op die manier een rol bij het versterken van het kwaliteitsniveau en het ambitieniveau van het Atelier OVK.
• De IABR ondersteunt, als internationaal netwerk, het vormgeven van internationale partnerschappen, bijvoorbeeld in het kader van Europese of andere samenwerkings- projecten. Het streven is om daar waar mogelijk gezamenlijk bij op te trekken.
Om al deze elementen te kunnen verwezenlijken zet de IABR in de periode 2017 – 2020, exclusief de niet-Nederlandse bijdragen, een voorzien totaal budget in van ruim € 7.100.000 voor zowel de algemene werking (overhead en manifestaties in Rotterdam in zowel 2018 als in 2020) als voor onderzoek en ontwikkeling (voor de biennale als zodanig en voor de verschillende lokale ateliers).
Van dat totale budget wordt € 2.300.000 ingebracht door Nederlandse nationale en lokale overheden ten behoeve van de Nederlandse ateliers.
Het internationaal platform (tentoonstellingen, programma, werksessies, uitwisseling, kennis- netwerk, catalogi, publicaties, communicatie, productionele ondersteuning – geraamde kosten € 2.750.000) en de afdeling OO+O en Curatorium (ontwerpend onderzoek, begeleiding ateliers en Call for Practices, ontwikkeling methodologie en kennisuitwisseling – geraamde kosten € 1.450.000) worden in samenhang ingezet voor een optimale begeleiding, omkadering en presentatie van de inhoudelijke motor van de biennale, de ateliers, waaronder het IABR-Atelier OVK.
3. PROVINCIE OOST-VLAANDEREN
De provincie Oost-Vlaanderen is verantwoordelijk voor de provinciale ruimtelijke ontwikkeling van haar territorium. Zij doet dat op basis van de visie uitgeschreven in de kernnota ‘Maak Ruimte voor Xxxx-Xxxxxxxxxx 0000’ (zie ook bijlage IV bij de overeenkomst tussen de provincie en iabr/UP). Ze heeft als directe doelstelling om de verschillende ruimtevragers, in het bijzonder deze met bovenlokale impact, op elkaar af te stemmen en te komen tot slimme oplossingen. Ze beschikt als bestuur over verschillende juridische instrumenten om het beoogde toekomstgericht beleid te operationaliseren. De provincie is in het bijzonder actief op het vlak van het realiseren van gebiedsgerichte samenwerkingen, zoals het Oost-Vlaams Kerngebied, waarbij ze sterk wenst in te zetten in een governance verhaal met sterke aandacht voor transitie van onderuit. Binnen het Oost-Vlaams Kerngebied wil de provincie de verschillende partnerschappen tussen de actoren versterken en inzetten op het creëren van een gezamenlijk toekomstbeeld, vanuit de trend van een groeiende bevolking. De provincie is actief in het opzetten van verschillende structuren in de regio. Het provinciebestuur wenst ook haar samenwerkingen strategisch uit te bouwen binnen Vlaanderen en binnen de Europese context.
Het provinciebestuur kan vanuit deze uitgangspunten volgende elementen bijdragen aan de samenwerking:
• Het Oost-Vlaams kerngebied als ruimte waarin wordt gezocht naar een toekomstverhaal op basis van demografische groei. Binnen dit gebied kunnen de verschillende ontwerpen, inzichten en beleidsdoelstellingen van het hoger abstractieniveau worden geïnterfereerd met de specifieke lokale situatie van het OVK. Op die manier kunnen deze getest worden en kan de reproduceerbaarheid van deze visies worden nagegaan.
• Het team OVK van de Provincie Oost-Vlaanderen (4 personen met verschillende disciplines) werkt samen met de ateliermeester, projectleider en de verschillende stakeholders binnen het kerngebied aan toekomstscenario’s en brengt een proces naar voor dat kan worden tentoongesteld en verspreid binnen de IABR van 2018 en 2020
• De provincie Oost-Vlaanderen (project OVK) zorgt voor de inbedding van de activiteiten, de kennis en de expertise van IABR binnen de lokale quadrupel helix — het regionetwerk, lokale kennisinstellingen, het bedrijfsleven, burger(platformen) en andere regionale samenwerkingsverbanden of projecten — en zorgt op deze manier voor een publiek debat en het mogelijks doorbreken van het glazen plafond, zoals omschreven in de procesnota in bijlage II.
• De Provincie Oost-Vlaanderen draagt zorg voor de financiële en organisatorische afwikkeling met de eventuele andere bij het ‘IABR–Atelier OVK’ betrokken lokale partners, voor de onderlinge informatiestroom en voor het afstemmen en bewaken van de afspraken zoals gemaakt in deze samenwerkingsovereenkomst. Eerste aanspreekpunt vanuit de lokale alliantie voor de IABR is de Provincie Oost- Vlaanderen.
• Daarnaast voorziet de provincie in een fysiek atelier en financiële middelen (cf. samenwerkingsovereenkomst iabr/UP-Provincie Oost-Vlaanderen.
4. STUURGROEP
Vertegenwoordigers afgevaardigd door de Deputatie en het Bestuur van IABR en iabr/UP vormen de 'stuurgroep' waarin gezocht wordt naar overeenstemming. De 'stuurgroep' is het leidend orgaan voor alle elementen en doelstellingen die onder de toepassing vallen van dit samenwerkingsprotocol.
Aan de 'stuurgroep' wordt door de ateliermeester en de projectcoördinator gerapporteerd en de twee partijen beslissen op basis daarvan, en ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid, over de timing en kleine inhoudelijke of budgettaire wijzigingen van de doelstellingen in geval van problemen of opportuniteiten.
Fundamentele wijzigingen in het project (doelstellingen, budget, timing) worden eveneens aan de 'stuurgroep' voorgelegd, waarna ze, indien de stuurgroep dit nodig acht, door de (volledige) provinciale deputatie en het Bestuur van IABR / iabr/UP gevalideerd moeten worden.
Bij de eerste samenkomst van de 'stuurgroep' legt het dagelijks bestuur een projectplan voor. Dit projectplan verfijnt het document in bijlage (cf. bijlage II) en legt de methodiek en bijhorende mijlpalen van het project vast. Het projectplan wordt geactualiseerd bij wijzigingen zodat de 'stuurgroep' telkens beschikt over een indicatief tijdskader en (budgettaire) omschrijving van de fundamentele stappen in het proces.
De 'stuurgroep' komt minimaal twee maal per jaar samen en indien nodig vaker.
5. PROJECTGROEP
Inhoudelijk worden de 'stuurgroep' en het ‘dagelijkse bestuur (ateliermeester/projectleiding)' ondersteund door een projectgroep met 3 afgevaardigden van de Provincie, 4 van gemeenten, 3 inhoudelijke experts (aangebracht door de stuurgroep, waarvan minstens een expert een curator is van IABR–2018+2020) en 2 afgevaardigden van de IABR. Deze projectgroep begeleidt en adviseert inhoudelijk op hoofdlijnen de kwaliteit en de werking van 'IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied' en kan als klankbord functioneren voor de ateliermeester en de projectleiding.
6. DAGELIJKSE WERKING
De dagelijkse werking wordt uitgevoerd in een samenwerking tussen het door de Provincie aangestelde lokale team OVK — bestaande uit een projectcoördinator, een ruimtelijk planner, een beleidsmedewerker participatie en een administratief medewerker (voor de lokale actie, lokaal ontwerpend onderzoek en verankering) — en het operationele team van de IABR — de ateliermeester en diens assistentie, als vertegenwoordigers van de IABR in het algemeen en het curatorium in het bijzonder.
Aldus overeengekomen en in tweevoud opgemaakt en ondertekend
Internationale Architectuur Biennale Rotterdam Provincie Oost-Vlaanderen datum: datum:
te Rotterdam te Gent
Xxxxxx Xxxxxxxx
bestuurder–directeur de bevoegde gedeputeerden