HOF VAN BEROEP BRUSSEL (8 ST E K .) 8 MEI 2012
R E C H T S P R A A K
HOF VAN BEROEP BRUSSEL (8 ST E K .) 8 MEI 2012
VENNOOTSCHAPPEN
Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid: Gemeen- schappelijke bepalingen – Rechtsvorderingen – Ontbin- ding en vereffening van vennootschappen – V.O.F. – Stukken uitgaande van een ontbonden vennootschap – Sanctie – Dagvaarding – Ontvankelijkheid
Artikel 183, § 1, tweede lid W.Venn., dat bepaalt dat alle stukken die uitgaan van een ontbonden vennootschap ver- melden dat zij in vereffening is, voorziet in geen specifieke sanctie ingeval deze regel niet wordt nageleefd. Het ontbre- ken van de vermelding in een exploot van dagvaarding dat de vennootschap in vereffening is, brengt niet de onontvan- kelijkheid met zich mee.
SOCIETES
Sociétés avec la personnalité morale: Dispositions com- munes – Actions en justice – Dissolution et liquidation des sociétés – SNC – Pièces émanant d’une société dis- soute – Sanction – Citation – Recevabilité
L’article 183, § 1, deuxième alinéa C.soc., qui dispose que toutes les pièces émanant d’une société dissoute mention- nent qu’elle est en liquidation, ne prévoit aucune sanction spécifique en cas de non respect de cette règle. L’absence de mention dans un exploit de citation que la société est en liquidation, n’entraîne pas l’irrecevabilité de l’action.
Hulsmans-Van Loo V.O.F. / Dexia Bank België NV
Zet.: X. Xxxxxx, X. Xxx Xxxxxxxxx en X. Xxxxxxxxxx (raadsheren) Pl.: Mrs. X. Xxxxxxx en X. Xxxxxxxxx loco G.-X. Xxx Xxxxx
(...)
Overzicht van de relevante feiten
6. Appellante en de rechtsvoorgangster van geïntimeerde sloten op 1 juni 1998 een overeenkomst van han- delsagentuur, waarbij appellante voor een onbepaalde duur werd aangesteld als zelfstandige bankagent van het toenma- lige Gemeentekrediet te Geel.
(...)
7. Bij aangetekend schrijven van 26 oktober 2000 stelde de rechtsvoorgangster van geïntimeerde een einde aan de tussen partijen gesloten overeenkomst, met onmiddellijke ingang per 31 oktober 2000. Zij kende aan appelante een opzeg- gingsvergoeding toe van 3.281.181 BEF (81.338,35 EUR), die onmiddellijk werd betaald. Deze vergoeding werd bere- kend op basis van een opzeggingstermijn van zes maanden, zijnde de minimumtermijn waarop appelante aanspraak mocht maken krachtens de agentuurovereenkomst.
(...)
8. Op de buitengewone algemene vergadering van appel- lante d.d. 31 oktober 2000 werd zij ontbonden en in vereffe- ning gesteld. Haar statuten bepaalden dat zij van rechtswege zou worden ontbonden, indien de met de rechtsvoorgangster van geïntimeerde gesloten overeenkomst een einde zou nemen.
Er werden drie vereffenaars aangesteld, namelijk de twee vennoten Xxx Xxx en Hulsmans en de xxxx Xxxxxxx. Volgens de notulen van deze vergadering ging hun opdracht in op
1 november 2000 en dienden alle beslissingen gezamenlijk te worden genomen door de drie vereffenaars.
9. Op 31 oktober 2001 liet appellante de rechtsvoorgangster van geïntimeerde dagvaarden voor de eerste rechter tot beta- ling van een saldo dat volgens haar verschuldigd is op de opzeggingsvergoeding – zij betwist de toegepaste aftrek van kosten – en tot betaling van een uitwinningsvergoeding.
In het exploot van dagvaarding werd echter niet vermeld dat appelante in vereffening was gesteld, noch dat de vordering werd ingesteld op benaarstiging van de vereffenaars.
Bespreking
10. Geïntimeerde werpt op dat de oorspronkelijke dagvaar- ding nietig moet worden verklaard en dat de vordering van appellante bijgevolg en in ieder geval als ontoelaatbaar of onontvankelijk moet worden verworpen.
Zij verwijst ter zake naar de volgende bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen:
– artikel 183, § 1, tweede lid van de Vennootschappenwet, dat bepaalt dat alle stukken die uitgaan van een ontbonden vennootschap vermelden dat zij in vereffening is;
– artikel 186, dat bepaalt dat, voor zover de statuten of de akte van benoeming niet anders bepalen, de vereffenaars alle rechtsgedingen kunnen voeren als eiser.
De eerste rechter verklaart de vordering van appelante ontoelaatbaar om de volgende redenen.
De inleidende dagvaarding maakt geen gewag van het feit dat appellante in vereffening is gesteld en duidt evenmin aan
J U R I S P R U D E N C E
dat de vordering wordt ingesteld op grond van een gezamen- lijke beslissing van de vereffenaars.
Enkel de vereffenaars waren bevoegd om namens appellante in rechte op te treden. De ontbinding van de vennootschap heeft immers een einde gemaakt aan de opdracht van de bestuurders en zaakvoerders.
De dagvaarding werd in casu betekend nadat appellante in vereffening was gesteld zonder de aanduiding daarvan en niet op verzoek van de vereffenaars doch wel op verzoek van de vennootschap.
De vordering is bijgevolg ontoelaatbaar vermits zij op onre- gelmatige wijze werd ingesteld door een vennootschap die reeds ontbonden was vóór de betekening van de dagvaarding en zonder de daartoe voorziene vormvoorwaarden te hebben vervuld.
Nu de vordering werd ingesteld door niet daartoe bevoegde personen en bijgevolg ontoelaatbaar is, kan een gedingher- vatting door de bevoegde personen deze ontoelaatbaarheid niet dekken.
11. Het hof overweegt het volgende.
De ontbinding van een vennootschap leidt niet tot het einde van de rechtspersoon. Zij behoudt haar rechtspersoonlijk- heid, haar rechten en haar verbintenissen en de aan deze rechtspersoon verbonden vorderingsrechten kunnen enkel door haar worden uitgeoefend. Zij behoudt haar actieve pro- cesbekwaamheid en kan in rechte optreden om haar vóór de ontbinding verworven rechten uit te oefenen.
Artikel 703, eerste en tweede lid van het Gerechtelijk Wet- boek bepaalt dat rechtspersonen in rechte optreden door tus- senkomst van hun bevoegde organen en dat om van hun identiteit te doen blijken in de dagvaarding en in elke akte van rechtspleging, het voldoende is hun benaming, hun rechtskarakter en hun maatschappelijke zetel op te geven.
Er wordt derhalve niet vereist dat rechtspersonen de naam, de voornaam, de woonplaats en de hoedanigheid van hun organen vermelden in de dagvaarding.
Artikel 703, derde en vierde lid Ger.W. bepaalt wel dat de partij tegen wie zodanige akte van rechtspleging wordt xxxx- xxxxxx, het recht heeft om in elke stand van het geding te eisen dat de rechtspersoon haar de identiteit meedeelt van de natuurlijke personen die haar organen zijn en dat het vonnis over de zaak kan worden uitgesteld zolang aan deze vorde- ring niet is voldaan. De wetgever heeft deze regel evenwel alleen ingevoerd om die partij de inlichtingen te kunnen ver- schaffen waarop zij recht heeft en het ontbreken ervan levert op zich niet het afdoende bewijs dat de akte die aldus in naam van de rechtspersoon is verricht, door hem niet was toegestaan.
Artikel 183, § 1, tweede lid W.Venn., dat bepaalt dat alle stukken die uitgaan van een ontbonden vennootschap ver-
melden dat zij in vereffening is, voorziet in geen enkele sanctie ingeval deze regel niet wordt nageleefd. De vermel- ding van de naam van de vereffenaars wordt niet opgelegd.
Voormelde regel wordt niet voorgeschreven op straffe van nietigheid en geïntimeerde toont bovendien niet aan dat haar belangen werden geschaad door het niet vermelden van de staat van vereffening noch van de namen van de vereffenaars in de dagvaarding. Zij wist en diende in ieder geval te weten dat appellante, gelet op de beëindiging van de agentuur, was ontbonden en in vereffening gesteld.
In het licht van de artikelen 860, eerste lid en 861 van het Gerechtelijk Wetboek leiden het niet vermelden in de dag- vaarding van het feit dat de vennootschap die tot dagvaar- ding is overgegaan, in vereffening werd gesteld en van de namen van de vereffenaars, op zich dan ook niet tot de nie- tigheid van deze dagvaarding noch tot de ontoelaatbaarheid of onontvankelijkheid van de vordering.
De vorige vaststellingen en overwegingen, die betrekking hebben op de vermeldingen in de dagvaarding, staan los van de vraag of alle vereffenaars wel gezamenlijk hebben beslist om deze vordering in te stellen.
In dat verband verwijst appellante terecht naar artikel 440, tweede lid van het Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt dat de advocaat verschijnt als gevolmachtigde van de partij zonder dat hij van enige volmacht moet doen blijken, behalve indien de wet een bijzondere lastgeving eist.
Buiten deze uitzondering wordt een advocaat die voor een rechtscollege van de rechterlijke orde een proceshandeling verricht en die in de akte van rechtspleging enkel verklaart op te treden namens een rechtspersoon die behoorlijk is geï- dentificeerd door de vermelding van zijn benaming, zijn rechtskarakter en zijn maatschappelijke zetel, wettelijk ver- moed daartoe een regelmatige lastgeving te hebben gekre- gen van een bevoegd orgaan van die rechtspersoon. Dit ver- moeden kan worden weerlegd maar dit moet dan worden bewezen door de partij die de regelmatigheid van het man- daat betwist. De regel volgens xxxxxxx een partij tegen wie een namens een rechtspersoon verrichte proceshandeling wordt ingeroepen het recht heeft in elke stand van het geding te eisen dat deze rechtspersoon haar de identiteit meedeelt van de natuurlijke personen die haar organen zijn en het von- nis over de zaak kan worden uitgesteld tot hieraan is vol- daan, is door de wetgever enkel ingegeven met het oog op een gewettigde informatie van die partij bij wijze van inlich- ting, terwijl deze mededeling op zich nog niet het bewijs levert dat de aldus namens de rechtspersoon verrichte hande- ling door deze niet werd toegelaten.
Geïntimeerde, die derhalve de bewijslast draagt, toont niet aan dat de raadsman van appellante niet geldig gemanda- teerd was door alle vereffenaars van appellante om de gedin- ginleidende dagvaarding te laten betekenen, zelfs indien de staat van vereffening niet werd vermeld in de dagvaarding.
R E C H T S P R A A K
Er moet bijgevolg worden aangenomen dat alle vereffenaars gezamenlijk hebben beslist om deze procedure in te stellen.
Dit werd bovendien bevestigd door het proces-verbaal van de buitengewone algemene vergadering van appellante d.d. 22 oktober 2001, ter gelegenheid waarvan de vereffenaars unaniem hebben beslist om deze rechtsvordering in te stel- len. Dat dit document geantidateerd en/of vals zou zijn, wordt niet bewezen, zelfs indien het slechts later werd mee- gedeeld. De klacht met burgerlijke partijstelling die geïnti- meerde daaromtrent heeft neergelegd, leidde tot de buiten- vervolgingstelling van appellante en de drie vereffenaars.
Dat de buitengewone algemene vergadering van appelante reeds op 18 oktober 2001 dezelfde beslissing had genomen, maar toen in afwezigheid van één van de vereffenaars (de heer Xxxxxx Xxx Xxx), staat hieraan niet in de weg. Het is
immers niet uitgesloten dat de beslissing op 22 oktober 2001 werd genomen om dit euvel recht te zetten. Hiervoor was geen nieuwe oproeping vereist. Het is evenmin uitgesloten dat de heer Xxx Xxx, die toen nog persoonlijk werkzaam was in het zelfstandig net van Dexia Bank en door deze hierover was ondervraagd na de betekening van de dagvaarding, toen enkel het proces-verbaal van 18 oktober 2001 en niet dat van 22 oktober 2001 heeft meegedeeld uit vrees voor de moge- lijke gevolgen voor hemzelf.
Het hof besluit dan ook dat de oorspronkelijke vordering van appellante toelaatbaar en ontvankelijk is. Appellante heeft nooit het tegendeel erkend.
Het bestreden vonnis moet bijgevolg teniet worden gedaan. (...)
Noot
Geen nietigheid, wel eventueel aansprakelijkheid voor het niet vermelden dat de vennootschap in vereffening is
Xxx Xxx Vanwijngaerden1
Appelante (Hulsmans-Van Loo V.O.F.) en de rechtsvoorgan- ger van geïntimeerde (Dexia Bank België NV) sloten op 1 juni 1998 een overeenkomst van handelsagentuur, waarbij appellante voor een onbepaalde duur werd aangesteld als zelfstandig bankagent van het toenmalige Gemeentekrediet te Geel. Bij aangetekend schrijven van 26 oktober 2000 stelde de rechtsvoorganger van geïntimeerde een einde aan de tussen partijen gesloten overeenkomst. Zij kende aan appellante een opzeggingsvergoeding toe die onmiddellijk werd betaald.
Op de buitengewone algemene vergadering van appellante
d.d. 31 oktober 2000 werd zij ontbonden en in vereffening gesteld. Haar statuten bepaalden dat zij van rechtswege zou worden ontbonden, indien de met de rechtsvoorgangster van geïntimeerde gesloten overeenkomst een einde zou nemen.
Op 31 oktober 2001 liet appellante de rechtsvoorgangster van geïntimeerde dagvaarden voor de eerste rechter tot beta- ling van een saldo dat volgens haar verschuldigd was op de opzeggingsvergoeding en tot betaling van een uitwinnings- vergoeding. In het exploot van dagvaarding werd echter niet vermeld dat appellante in vereffening was gesteld. Artikel 183, § 1, tweede lid van het Wetboek van Vennoot- schappen bepaalt dat “alle stukken uitgaande van een ont- bonden vennootschap vermelden dat zij in vereffening is”.
In eerste aanleg verklaarde de rechtbank van koophandel te Brussel bij vonnis d.d. 29 juni 2007 dat de vordering van
appellante ontoelaatbaar is, onder andere omdat de inlei- dende dagvaarding geen gewag maakt van het feit dat appel- lante in vereffening is gesteld.
Het hof van beroep te Brussel overwoog het volgende:
“Artikel 183, § 1, tweede lid W.Venn., dat bepaalt dat alle stukken die uitgaan van een ontbonden vennootschap ver- melden dat zij in vereffening is, voorziet in geen enkele sanc- tie ingeval deze regel niet wordt nageleefd. […]
Voormelde regel wordt niet voorgeschreven op straffe van nietigheid en geïntimeerde toont bovendien niet aan dat haar belangen werden geschaad door het niet vermelden van de staat van vereffening […]. Zij wist en diende in ieder geval te weten dat appellante, gelet op de beëindiging van de agentuur, was ontbonden en in vereffening gesteld.
In het licht van de artikelen 860, eerste lid en 861 van het Gerechtelijk Wetboek leiden het niet vermelden in de dag- vaarding van het feit dat de vennootschap die tot dagvaar- ding is overgegaan, in vereffening werd gesteld […], op zich dan ook niet tot de nietigheid van de dagvaarding noch tot de ontoelaatbaarheid of onontvankelijkheid van de vorde- ring.”
Daarom, en omwille van andere overwegingen, oordeelde het hof dat de oorspronkelijke vordering van appellante toe- laatbaar en ontvankelijk is.
1. Advocaat aan de balie te Brussel (Linklaters LLP).