H1 De collectieve arbeidsovereenkomst

H1 De collectieve arbeidsovereenkomst

1.1 Wat is een CAO?

Een cao is een afspraak tussen werknemers en werkgevers. De cao komt tot stand door onderhandelingen door vakbonden en de werkgever of werkgeversorganisaties(vakbonden).

Een cao is een overeenkomst tussen één of meer werkgeversorganisaties en één of meer vakbonden. Daardoor zijn er cao’s die voor een bepaalde bedrijfstak gelden bijvoorbeeld:

detailhandel of horeca. Grote bedrijven zoals Phillips hebben vaak hun eigen cao(bij een bedrijfs-cao onderhandelt de ondernemer zelf met de vakbonden).

Kenmerken van een arbeidsovereenkomst Art. 7:610 BW:

1. Gezagsverhouding

2. Persoonlijke arbeid

3. Loon

4. (tijdsduur)

1.2 Werknemersorganisatie

Een werknemer kan zelf niet deelnemen aan de cao-besprekingen. Daarom wordt een werknemer door één of meer vakbonden vertegenwoordigt.

Vakbonden zijn weer aangesloten bij vakcentrales(het is een overkoepelende werknemersorganisatie).

Voorbeelden van werknemers- en werkgeversorganisaties: Werknemersorganisaties:

- ANPV

- ABGP

- VBM

- CNV

Werkgeversorganisatie:

- ANKO

- MKB

- LTO

- VNONCW

Werknemers en werkgeversorganisaties komen elkaar ook op landelijk niveau tegen:

- Stichting van Arbeid

Deze stichting is een ontmoetingsplaats voor werknemers- en werkgeversorganisaties om te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Ook is het een adviesorgaan voor de regering.

- Sociaal-Economische Raad(SER)

Dit is het belangrijkste adviesorgaan. Naast werkgevers- en werknemersorganisaties zijn er ook kroonleden die lid zijn van de SER.

ONTHOUDT: bij de Stichting van Arbeid en de SER bespreken zij de onderwerpen arbeid en economie.

1.4 Verhouding tussen CAO en wet

De vakbonden en de werkgeversorganisaties zijn gebonden aan het arbeidsrecht.

Bijvoorbeeld: werkgevers mogen niet onder het minimumloon uitkeren, wel mogen zij meer loon geven, dus zij mogen wel afwijken wanneer het positief uitpakt voor de werknemer.

ONTHOUDT: Het arbeidsrecht is dwingend recht.

ONTHOUDT: Werkgevers mogen binnen bepaalde grenzen afwijken.

Driekwart dwingend recht

Dit recht biedt de werknemer bescherming maar het biedt de werkgever ook ruimte om ervan af te wijken als de belangenorganisatie van de werknemer ermee instemt.

ONTHOUDT: Er is ook nog zoiets als twee derde dwingend recht, in dit geval mag er ook door afspraken met de ondernemingsraad worden afgeweken van het recht.

In het kort:

Van het driekwart en semidwingend recht en aanvullend recht kan in een cao worden afgeweken.

1.5 Inhoud van de cao

Een cao wordt altijd voor een bepaalde periode afgesproken. Aan het einde van de looptijd starten er weer nieuwe onderhandelingen.

ONTHOUDT: Als de onderhandelingen helemaal vastlopen kunnen de vakbonden stakingen gebruiken als drukmiddel.

Onderwerpen die worden geregeld in de cao zijn:

- Arbeidsvoorwaarden:

▪ Lonen

▪ Toeslagen

▪ Arbeidsduur

▪ Vakantiedagen

Verschil tussen normatieve en obligatoire bepalingen:

- Normatieve bepalingen:

Dit zijn cao-afspraken waarin normen/regels worden gemaakt voor de individuele arbeidsovereenkomst.

- Obligatoire bepalingen:

Dit zijn afspraken over de procedure, de gang van zaken bijv. op welk tijdstip waarop de onderhandelingen plaatsvinden. Deze bepalingen scheppen rechten en plichten tussen de onderhandelende partijen.

ONTHOUDT: De obligatoire bepalingen gelden alleen tussen werkgeversorganisaties en werknemersorganisaties.

ONTHOUDT: De cao bestaat voornamelijk uit arbeidsvoorwaarden.

1.6 Werking van de cao

Voor wie geldt de cao? Hieronder een tabel:

Bron: Xxxxxx

ONTOUDT: De arbeidsvoorwaarden van de cao gaan vóór de afspraken uit de individuele overeenkomst.

ONTHOUDT: Een cao kan algemeen bindend verklaard worden door de minister van Sociale zaken en werkgelegenheid, als dit gebeurt dan geldt de cao voor alle werkgevers en werknemers van een bepaalde bedrijfstak. Ook als werkgevers of werknemers niet aangesloten zijn bij betrokken belangenorganisaties.

De minister kan dit doen om rust op de arbeidsmarkt te creëren.

Wat is het verschil tussen minimum-cao en standaard-cao?

- Minimum-cao

Een werkgever die gebonden is aan een cao mag niet onder de minimum afgesproken regels zitten over bijv. loon. Hij mag dus niet minder dan het minimumloon afspreken wel mag hij een hoger loon afspreken.

- Standaard-cao

Soms is een cao bindend/standaard dat betekent dat je er ook niet naar boven toe mag afwijken.

ONTHOUDT: Je kunt er meestal van uitgaan dat je een minimum-cao hebt. Als het om een standaard-cao gaat dan staat dat nadrukkelijk vermeldt.

ONTHOUDT: Een cao wordt voor een bepaalde periode afgesloten, meestal is dit één jaar.

1.7 Stakingsrecht

In Nederland is het recht om te staken niet in de wet vastgelegd. Toch is iedereen het over eens dat iedereen het recht heeft om te staken. Dit betekent niet dat elke staking geoorloofd is. Een rechter bepaald of een staking geoorloofd is. Hij let op een aantal punten:

- Georganiseerd of wild

Wanneer een staking niet wordt ondersteund door vakbonden is er sprake van een wilde staking(wilde stakingen zijn meestal onrechtmatig).

- Laatste middel

Het stakingsmiddel mag pas worden gebruikt als vakbonden er alles aangedaan hebben om het conflict eerst op een andere manier op te lossen(anders is er sprake van een onrechtmatige staking).

- Zorgvuldigheid

Een staking moet ruim op tijd worden aangekondigd, ook moeten vakbonden de nodige voorzorgsmaatregelen nemen om ongemakken en onveilige situaties te voorkomen.

Stakingsrecht voor ambtenaren

Ambtenaren mogen ook staken, zij moeten dan wel extra veel rekening houden met de gevolgen van de staking.

ONTHOUDT: De omvang van het stakingsrecht is vastgelegd in rechterlijke uitspraken(jurisprudentie).

ONTHOUDT: Ons land is verbonden aan het Europees Sociaal handvest. In dit verdrag wordt het stakingsrecht erkend. Dit verdrag is de wettelijke basis voor het stakingsrecht in ons land.

ONTHOUDT: Een werknemer die staakt heeft voor deze absenten uren geen recht op loon. Als de werknemer lid is van een vakbond dan krijgt hij meestal wel een bescheiden uitkering.

Begrippenlijst:

- Eisenpakket

Xxxxx die vakbonden meenemen naar de cao onderhandelingen.