Vertrouwen in verzekeraar
Vertrouwen in verzekeraar
BELANGRIJK VOOR ACCEPTATIE SELECTIEF CONTRACTEREN
Selectief contracteren is voor zorgverzekeraars een belangrijk instru- ment. Het idee is dat zij daarmee kunnen bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en het beheersen van de kosten hiervan. Dit instrument wordt echter door verzekerden vaak niet geaccepteerd. In dit artikel (eerder verschenen in het Engels1) wordt onderzocht wel- ke rol het vertrouwen in de zorgverzekeraar speelt in de acceptatie van selectief contracteren.
X.X. Xxx, E.C. Xxxxx, X.X. Xxxxxxxxxxx, X.X. xx Xxxx
B
innen ons zorgstelsel is een belangrijke rol weggelegd voor de zorgverzekeraars. Het is
namelijk de bedoeling dat zij voor hun verze- kerden op een zorgvuldige manier zorg inko- pen bij zorgaanbieders waarbij zij letten op de kwaliteit en de prijs van de zorg. Het idee is dat als zij dit goed doen, ze verzekerden kun- nen aantrekken, want zij mogen ieder jaar van zorgverzekeraar wisselen. Zorgverzekeraars mogen selectief contracteren. Dit betekent dat zij niet alle zorgaanbieders contracteren en dat zij de zorgaanbieders waar ze geen contract mee hebben niet volledig hoeven te vergoeden. Als zorgverzekeraars selectief contracteren is het voor hen belangrijk dat zij hun verzekerden naar de gecontracteerde zorgaanbieders sturen [1, 2]. Dit zorgt voor concurrentie tussen zorg- aanbieders. Deze concurrentie zou moeten lei- den tot een betere prijs/kwaliteit verhouding in de zorg. Op dit moment wordt het sturen voor- namelijk gedaan door middel van een financië- le prikkel. Als een patiënt naar een zorgaanbie- der gaat die niet gecontracteerd is moet de patiënt een deel van de kosten zelf betalen.
Selectief contracteren wordt steeds meer toe- gepast door zorgverzekeraars, maar naast po- lissen met selectief gecontracteerde zorg bie- den zij ook zorgverzekeringen aan waarin (vrijwel) alle zorgaanbieders zijn gecontrac- teerd. De reden hiervoor is dat zorgverzeke- raars bang zijn dat verzekerden selectief con- tracteren niet zullen accepteren en zullen wisselen van zorgverzekeraar. Ze verwachten dat verzekerden er niet op zullen vertrouwen dat hun zorgverzekeraar het beste met hen voor heeft bij het contracteren van zorg [3]. De rol van vertrouwen bij de acceptatie van selec- tief contracteren wordt ook in ander onder-
zoek genoemd [4]. Empirisch bewijs is er ech- ter niet. Zo is bijvoorbeeld niet bekend of mensen die meer vertrouwen hebben in hun zorgverzekeraar selectief contracteren vaker accepteren. Of is, meer specifiek, het vertrou- wen in het zorginkoopbeleid belangrijker bij deze acceptatie? En zijn er verschillen tussen groepen mensen? Onderzoek uit de VS laat zien dat jongere en gezondere mensen vaker kiezen voor een selectief gecontracteerde polis dan oudere en ongezondere mensen [5]. De re- den hiervoor kan zijn dat jongere en gezonde- re mensen minder zorg gebruiken en zich daarom minder zorgen maken over hun keuze- vrijheid. Daarnaast is het te verwachten dat mensen die regelmatig zorg gebruiken een band hebben opgebouwd met hun zorgaanbieder(s) en dat zij bang zijn te moeten wisselen van zorgaanbieder wanneer zij kiezen voor een selectief gecontracteerde zorgpolis.
Verder is het mogelijk dat de relatie tussen ver- trouwen en de acceptatie van selectief contrac- teren anders is voor verschillende groepen.
Het zou bijvoorbeeld kunnen dat ongezondere mensen en ouderen, die meer risico lopen om op korte termijn zorg nodig te hebben, meer vertrouwen in de zorgverzekeraar nodig heb- ben om selectief contracteren te accepteren.
Het doel van dit artikel is om te onderzoeken wat de rol van vertrouwen is in de acceptatie van selectief contracteren door verzekerden. Daarnaast wordt onderzocht in hoeverre per- soonskenmerken (leeftijd, geslacht en ervaren gezondheid) van verzekerden hier een rol in spelen en of de relatie tussen vertrouwen en de acceptatie van selectief contracteren anders is voor verschillende groepen.
Methode
In 2010 is via e-mail een vragenlijst verstuurd naar leden van het Verzekerdenpanel. Het Ver- zekerdenpanel is een accesspanel dat in 2006 is opgezet door NIVEL en zorgverzekeraar coö- peratie VGZ (cVGZ). De leden van het panel zijn allen 18 jaar en ouder en verzekerd bij la- bels die vallen onder cVGZ, namelijk Univé, VGZ, IZA, IZZ, ZEKUR en Bewuzt. De vragen- lijst is naar 6732 panelleden verstuurd. In totaal hebben 4422 respondenten de vragenlijst inge- vuld (66%).
Meetinstrumenten
De afhankelijke variabele is acceptatie van se- lectief contracteren. De respondenten kregen eerst een uitleg te lezen over wat selectief con- tracteren is en wat voor gevolgen dit heeft voor hen, zoals het zelf moeten betalen van een deel van de kosten wanneer zij een niet-gecontrac- teerde zorgaanbieder bezoeken. Hier werd ook bij vermeld dat zorgverzekeraars de zorgaan- bieders selecteren op basis van prijs en kwali- teit2. Daarna werden respondenten in vijf stel- lingen gevraagd in hoeverre zij het ermee eens zijn dat hun zorgverzekeraar alleen bepaalde ziekenhuizen, huisartsen, fysiotherapeuten, tandartsen en apotheken zal contracteren. De antwoorden zijn samengevoegd tot één varia- bele door het gemiddelde over de stellingen te berekenen3.
De onafhankelijke variabelen zijn vertrouwen in de zorgverzekeraar in het algemeen, vertrou- wen in het inkoopbeleid van de zorgverzeke- raar (specifiek vertrouwen) en de persoonsken- merken leeftijd, geslacht en ervaren gezondheid. Algemeen vertrouwen in de zorg- verzekeraar is gemeten met een gevalideerde schaal [6]. Om specifiek vertrouwen te meten zijn de respondenten gevraagd om aan te ge- ven in hoeverre ze het eens waren met drie stellingen3. Voor beide schalen is het gemiddel- de over de verschillende stellingen berekend om er één variabele van te maken. De achter- grondvariabelen van de panelleden zoals leef- tijd, geslacht en ervaren gezondheid zijn al be- kend.
Analyse
De resultaten zijn geanalyseerd met een regres- sie analyse. Omdat er ook is gekeken naar in- teractie effecten zijn de variabelen eerst gecen- treerd alvorens ze in het regressiemodel werden opgenomen. Dit maakt de interpretatie gemakkelijker en voorkomt multicollineariteit. De variabele leeftijd is gecentreerd rond het ge- middelde (56) en de variabelen algemeen ver- trouwen, specifiek vertrouwen en acceptatie van selectief contracteren zijn gecentreerd rond de score voor neutraal (4). Interactie effecten die niet significant (p>0,05) waren, zijn uit het model verwijderd om interpretatie van de ove- rige effecten te vereenvoudigen.
Resultaten
In Tabel 1 zijn de gegevens van de responden- ten weergegeven. De groep bevat relatief veel mannen en is gemiddeld iets ouder vergeleken met de gemiddelde Nederlandse bevolking.
Vertrouwen in het algemeen en specifiek ver-
Figuur 1: Associatie tussen specifiek vertrouwen en acceptatie van selectief contracteren voor mensen met de laagste leeftijd (19) en voor mensen met de hoogste leeftijd (90)a
a Wanneer algemeen vertrouwen neutraal is, geslacht is man en ervaren gezondheid is goed.
trouwen in de zorgverzekeraar zijn beide ge- middeld 4,7 op een schaal van 1 tot 7. De ac- ceptatie van selectief contracteren ligt vrij laag, met 2,7 op een schaal van 1 tot 7.
In Tabel 2 is het regressiemodel weergegeven. Hier is te zien dat algemeen vertrouwen en specifiek vertrouwen in het zorginkoopbeleid beide een rol spelen in de acceptatie van selec- tief contracteren. Hoe hoger het vertrouwen van verzekerden, hoe meer zij selectief contrac-
Alleen het verhogen van het vertrouwen in de zorgverzekeraar is niet voldoende
teren accepteren. Het effect van specifiek ver- trouwen in het zorginkoopbeleid is sterker dan het effect van algemeen vertrouwen. Verder is te zien dat mensen met een betere ervaren ge- zondheid selectief contracteren vaker accepte- ren. Mannen accepteren selectief contracteren vaker dan vrouwen. Leeftijd heeft geen direct effect op de acceptatie van selectief contracte- ren.
Alleen de interactie tussen specifiek vertrou- wen in het zorginkoopbeleid en leeftijd is sig- nificant en daarom is deze in het model geble- ven. De resultaten laten zien dat het effect van specifiek vertrouwen op de acceptatie van se- lectief contracteren anders is voor jongeren dan voor ouderen. In Figuur 1 (hierboven) is dit verschil zichtbaar gemaakt. Hier is te zien dat in alle gevallen een hoger vertrouwen zorgt voor meer acceptatie, maar dat de lijn steiler
Variabelen | Percentage / gemiddelde | N |
Vrouw | 44,4% | 4422 |
Leeftijd (SD) | 55,6 (14,6) | 4421 |
Ervaren gezondheida | 3,31 | 4396 |
Algemeen vertrouwen (SD)b | 4,71 (0,87) | 4422 |
Specifiek vertrouwen in zorginkoopbeleid (SD)b | 4,72 (1,48) | 4422 |
Acceptatie van selectief contracteren (SD)b | 2,69 (1,43) | 4422 |
a Gemeten op een 5-puntsschaal van slecht (1) tot uitstekend (5)
b Stellingen zijn gemeten op een 7-puntsschaal van helemaal oneens (1) tot helemaal eens (7).
Tabel 1: Achtergrondgegevens van de respondenten (N=4422)
loopt voor oudere mensen vergeleken met xxx- xxxx mensen. Dit betekent dat de associatie tussen specifiek vertrouwen en acceptatie ster- ker is voor ouderen dan voor jongeren. De as- sociatie tussen specifiek vertrouwen en accep- tatie is significant voor alle leeftijden (p<0,001).
Het significante interactie effect betekent ook dat de relatie tussen leeftijd en acceptatie van selectief contracteren anders is voor verschil- lende waarden van specifiek vertrouwen. De relatie tussen leeftijd en acceptatie is niet signi- ficant bij de hoogste score van vertrouwen maar bij de laagste score van vertrouwen wel (p<0,05; coef.= -0,009). Dit betekent dat bij laag vertrouwen jongeren selectief contracteren va- ker accepteren dan ouderen.
Discussie
Dit onderzoek laat zien dat vertrouwen in de zorgverzekeraar en vooral vertrouwen in het zorginkoopbeleid van de zorgverzekeraar een belangrijke rol spelen in de acceptatie van se- lectief contracteren. Daarnaast spelen geslacht, leeftijd en ervaren gezondheid ook een rol in de acceptatie van selectief contracteren, waarbij mannen, jongeren (wanneer vertrouwen laag is) en gezondere mensen selectief contracteren vaker accepteren.
In de praktijk betekenen de resultaten van dit onderzoek dat het belangrijk is dat verzeker- den hun zorgverzekeraar vertrouwen wanneer zij selectief contracteren willen implementeren. Het is bekend dat zorgverzekeraars lager sco- ren op vertrouwen vergeleken met bijvoorbeeld zorgaanbieders [7]. Er zijn verschillende manie- ren waarop het vertrouwen in zorgverzekeraars kan toenemen, bijvoorbeeld door de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren [8]. Dit gaat echter vooral over algemeen vertrouwen en niet specifiek over het vertrouwen in het in- koopbeleid van de zorgverzekeraar. Onderzoek uit de VS laat zien dat verzekerden de motieven
van een zorgverzekeraar die selectief contrac- teert niet vertrouwen. Ze denken dat zorgverze- keraars meer geïnteresseerd zijn in geld verdie- nen dan in het selecteren van zorgaanbieders van goede kwaliteit. Daarnaast is het ook heel belangrijk dat de verzekerden kennis hebben over wat de zorgverzekeraar doet en waarom [9]. Het zou kunnen dat verzekerden meer ver- trouwen krijgen in het inkoopbeleid van de zorgverzekeraar, als zorgverzekeraars hen over- tuigen van hun goede bedoelingen bij het inko- pen van zorg. Xxxxxx en Schut schrijven dat het gebrek aan vertrouwen in zorgverzekeraars opgelost kan worden door het beschikbaar ma- ken van objectieve informatie over de kwaliteit van zorgaanbieders [3]. Deze informatie kan zorgverzekeraars helpen bij het inkopen van zorg op basis van kwaliteit. Daarnaast is het een objectieve bron van informatie voor verze- kerden. Echter, uit dit onderzoek blijkt dat zelfs als vertrouwen hoog is, de acceptatie van selec- tief contracteren nog steeds laag is. Daarom zal alleen het verhogen van vertrouwen in zorgver- zekeraars niet genoeg zijn om de acceptatie van selectief contracteren te verhogen. Er is meer onderzoek nodig om te achterhalen wel- ke factoren de acceptatie van selectief contrac- teren verder beïnvloeden. Eén van deze facto- ren zou de prijs kunnen zijn. Selectief gecontracteerde zorgverzekeringen zijn vaak goedkoper. Dit kan de acceptatie ervan positief beïnvloeden. Recent hebben wij de keuze voor een type zorgverzekering onderzocht en daar- uit bleek dat 37% van de mensen bereid is om een selectief gecontracteerde polis te kiezen als deze 20 euro goedkoper is dan de niet selectief gecontracteerde polis (en als de reistijd naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gelijk is) [10].
Dit is een prijsverschil dat op dit moment rea- listisch is. Het is waarschijnlijk dat meer men- sen kiezen voor een selectief gecontracteerde polis als het verschil in prijs groter is. Het is ook waarschijnlijk dat er altijd een groep zal zijn die bereid is om meer te betalen voor keu- zevrijheid. Het is belangrijk om goed te moni- toren of er geen ongelijkheid ontstaat op basis van inkomen. Ons onderzoek liet ook zien dat mensen met een hoger inkomen vaker voor een duurdere zorgverzekering kiezen in ruil voor een kortere reistijd [10].
Mannen, gezondere en (afhankelijk van het vertrouwen) jongere mensen accepteren selec- tief contracteren vaker, daarom is het waar- schijnlijk dat zij ook eerder voor een dergelijke polis zullen kiezen. Dit is een probleem, omdat het voor de bedoelde werking van het zorgstel- sel juist belangrijk is dat ook mensen die zorg
gebruiken een selectief gecontracteerde polis kiezen. Als alle mensen die zorg gebruiken een zorgpolis met vrije keuze hebben, zullen zorg- aanbieders geen verschil merken wanneer zij wel of niet gecontracteerd zijn. Hierdoor krij- gen de zorgaanbieders geen prikkel om de kwaliteit te verbeteren en de kosten laag te houden. Op deze manier worden de doelen van het zorgstelsel dat ervan uit gaat dat de kwaliteit en prijs van de zorg in Nederland ver- betert door concurrentie, niet behaald.
Dit onderzoek kent een aantal beperkingen. Ten eerste zijn de respondenten verzekerd bij zorgverzekeringslabels die onder één organisa- tie vallen. Het betreft een van de grootste zorg- verzekeraars met veel verzekerden verspreid over stedelijke en landelijke gebieden. Toch is het mogelijk dat de waarden van vertrouwen in de zorgverzekeraar of mate van acceptatie van selectief contracteren verschilt van de gehele Nederlandse populatie. Dit hoeft de resultaten echter niet te beïnvloeden, omdat alle subgroe- pen van voldoende grootte zijn om associaties tussen de variabelen te kunnen analyseren. Ten tweede is de vragenlijst alleen online afgeno- men. Dit zou bias kunnen veroorzaken, omdat mensen die geen computer of internet hebben niet mee konden doen. Dit zijn meestal oude- ren [11]. In de respondentengroep zitten echter voldoende ouderen en omdat er naar associa- ties is gekeken verwachten we niet dat dit een significante invloed heeft op onze resultaten.
Tenslotte zijn er geen gestandaardiseerde in- strumenten om de acceptatie van selectief con- tracteren en het vertrouwen in het zorginkoop- beleid van de zorgverzekeraar te meten. Dit onderzoek zou wel een goed beginpunt kun- nen zijn voor het ontwikkelen van dergelijke instrumenten.
Conclusie
Selectief contracteren is voor zorgverzekeraars een belangrijk instrument. Het idee is dat zij daarmee kunnen bijdragen aan het behalen van de doelen van het zorgstelsel, namelijk het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en het beheersen van de kosten hiervan. Dit onder- zoek laat zien dat vertrouwen in de zorgverze- keraar een belangrijke rol speelt in de accepta- tie van selectief contracteren. Daarnaast blijkt ook dat alleen het verhogen van het vertrou- wen in de zorgverzekeraar niet voldoende is. Mogelijke andere factoren die een rol kunnen spelen in de acceptatie van selectief contracte- ren, zoals prijs of de beschikbaarheid van ob- jectieve kwaliteitsinformatie zouden verder on- derzocht moeten worden.
Coef. | Beta | |
Algemeen vertrouwen | 0,125 | 0,076** |
Specifiek vertrouwen | 0,324 | 0,335** |
Ervaren gezondheid | 0,048 | 0,029* |
Leeftijd | -0,003 | -0,029 |
Vrouw | -0,231 | -0,080** |
Leeftijd*specifiek vertrouwen | 0,002 | 0,032* |
Constante | 2,443 | |
R2 | 0,15 | |
* p <0.05; **p <0.001
Coef.= Coëfficiënt
Beta= Gestandaardiseerde regressie coëfficiënt
Tabel 2: Regressie analyse van algemeen vertrouwen, specifiek vertrouwen, ervaren ge- zondheid, leeftijd en geslacht op de afhankelijke variabele acceptatie van selectief con- tracteren (N=4396)
Noten
1 Dit onderzoek is al eerder gepubliceerd in het Engels [12]. 2 Voor de precieze tekst zie [12]
3 Voor de exacte vraagstelling en de scores op de afzonderlij- ke stellingen, zie [12].
Literatuur
1.Xxxxxxxx, A.T., Insurer-hospital bargaining: negotiated discounts in post-deregulation Conneticut. Journal of Indus- trial Economics, 2003. 51(4): p. 469-490.
2.Varkevisser, M., X. Xxxxxx, and X.X. Xxx xxx Xxxxx, Zorg-
verzekeraars moeten patiënten kunnen sturen. Economisch Statische Berichten, 2006. 91(4478): p. 38-40.
3.Xxxxxx, X.X.X.X. and F.T. Schut, Preferred providers and
the credible commitment problem in health insurance: first experiences with the implementation of managed competiti- on in the Dutch health care system. Health Economics, Policy and Law, 2011. 6: p. 219-235.
4.Xxxxxx, N.H., Insurer-provider integration, credible commit-
ment, and managed-care backlash. Journal of Health Econo- mics, 2006. 25: p. 861-876.
5.Xxxxxxxxx, X.X. and H.S. Xxxx, Selection bias in HMOs: A
review of the evidence. Medical Care Research and Review, 2000. 57(4): p. 405-439.
6.Xxxxxxxx, X., D.M.J. Xxxxxxx, and X.X. Xxxxxxxxxxx,
Het meten van vertrouwen in de zorgverzekeraar: psycho- metrische eigenschappen van een Nederlandse vragen- lijst. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 2007.
85(5): p. 280-286.
7.Xxxxxxx, A.E.M., X. Xxxxxxx-xxx Xxxxxxx, and X.X. xx Xxxx, Barometer Vertrouwen in de gezondheidszorg. 2013. 8.Xxxx, X.X. xxx X. Xxxxx, Service quality dimensions: an examination of Grönroos’s service quality model. Managing Service Quality, 2004. 14(4): p. 266-277.
9.Xxxxx, X.X., Trust and the ethics of health care institutions.
Xxx Xxxxxxxx Xxxxxx Xxxxxx, 0000. 31(6): p. 26-33.
10.Xxx, R.E., et al., Health plan choice in the Netherlands: restrictive health plans preferred by young and healthy indi- viduals. Health Economics Policy and Law (under review), 2015.
11.Xxxxxxxx, X. and X. Xxxxxxxxxx, The Computer Literacy
Scale (CLS) for older adults - development and validation. Mensch & Computer, 2008: p. 7-16.
12. Xxx, X.X., et al., Acceptance of selective contracting: the
role of trust in the health insurer. BMC Health Services Re- search, 2013. 13(375): p. doi:10.1186/1472-6963-13-375.