Contract

Bestuurlijke samenwerkingsovereenkomst

Samenwerking Waterketen Westfriesland 2021-2030

en haar bijdrage aan een gezonde en prettige leefomgeving

Gemeenten, waterschap en drinkwaterbedrijf in Westfriesland

Versie 6 nov. 2020

Achtergrond

Bestuursakkoord Water (2011)

In 2011 is het landelijk Bestuursakkoord Water gesloten met een looptijd tot en met 2020. Een groot deel van het akkoord gaat over de waterketen: het produceren en leveren van drinkwater en het inzamelen en verwerken van vuil water en overtollig hemel- en grondwater. De doelen van het akkoord ten aanzien van de waterketen staan bekend als de 3K’s: kosten besparen, de kwaliteit van het beheer verhogen en de personele kwetsbaarheid verminderen. De sleutel voor het realiseren van deze doelstellingen is samenwerking tussen gemeenten, waterschap en drinkwaterbedrijf.

Samenwerkingsafspraken Noorderkwartier (2014)

Die samenwerking was in 2011 nog beperkt en er bleek enige druk nodig vanuit de landelijke Visitatiecommissie, onder leiding van voormalig minister Xxxxx Xxxxx, om de samenwerking goed op gang te brengen. De gezamenlijke rapportage vanuit Noorderkwartier aan de Visitatiecommissie heeft als leidraad gediend voor de samenwerking in de afgelopen jaren.

Convenant Westfriesland (2014)

Vlak na de rapportage aan de Visitatiecommissie is een bestuurlijk convenant over de regionale samenwerking binnen Westfriesland gesloten. Het convenant geeft aan hoe de doelen uit het Bestuursakkoord Water gerealiseerd kunnen worden in de regio en legt afspraken vast over organisatie en kostenverdeling.

Resultaten 2010-2020

Jaarlijks is de voortgang gemonitord, zowel voor heel Noorderkwartier als voor deelregio’s – zoals Westfriesland – en individuele organisaties. In 2020 is op basis van begrotingscijfers vastgesteld dat Westfriesland de besparingsdoelstelling zal halen en dat een forse verbetering van de kwaliteit en afname van de kwetsbaarheid is gerealiseerd. Voor de regio Noorderkwartier zijn de resultaten samengevat in de eindrapportage over het Bestuursakkoord Water.

Nieuwe ontwikkelingen

Het werkveld is volop in beweging. Er zijn vele ontwikkelingen in de waterketen en ontwikkelingen die de waterketen direct raken:

a. De toegenomen aandacht voor waterkwaliteit. Het gaat daarbij zowel over de ecologische waterkwaliteit als over microverontreinigingen in afvalwater (o.a. medicijnresten, industriële stoffen, reststoffen uit consumentenproducten, microplastics en antibiotica resistente bacteriën).

b. De circulaire economie. De waterketen biedt kansen om bij te dragen aan de circulaire economie door het terugwinnen van grondstoffen en energie en het hergebruik van gezuiverd afvalwater.

c. Energietransitie. De overstap op andere energiebronnen zal leiden tot ingrepen in de openbare ruimte. Van belang is dat we werkzaamheden slim combineren. Ook de invloed van warmtenetten op de temperatuur in het drinkwaternet verdient veel aandacht.

d. Toegankelijke data. Om opgaven en werkzaamheden slim te combineren en af te stemmen is het van belang om inzicht te hebben in elkaars systemen en plannen. Dit vraagt om informatiebronnen die gemakkelijk ontsloten kunnen worden en elkaars taal spreken.

e. Cybersecurity. Het produceren en leveren van drinkwater en het verwerken van afvalwater zijn processen die van vitaal belang zijn voor de samenleving. Een goede bescherming tegen ongewenste digitale ingrepen in de processen is nodig.

f. Ruimtelijke adaptatie. Het klimaat verandert. Thema’s als wateroverlast bij extreme neerslag, droogte, bodemdaling en de kwetsbaarheid van de waterketeninfrastructuur bij overstromingen raken direct aan de waterketen.

g. Omgevingswet

In 2022 treedt de Omgevingswet in werking. We zullen er voor moeten zorgen dat de maatschappelijke doelen van het stedelijk waterbeheer en de bescherming van de zoetwatervoorraden

voor de drinkwatervoorziening een plek krijgen in de Omgevingsvisies en waterbeleidsplannen. Door de decentralisatie van lozingsregels voor huishoudens en veel typen bedrijven, zullen we lokaal afwegingen moeten maken welke regels worden toegepast.

Samenwerkingsovereenkomst Noorderkwartier 2021-2030

De intensieve samenwerking die de afgelopen jaren is ontstaan en de fraaie resultaten die daarbij zijn bereikt, vormen de aanleiding om ook de komende jaren de samenwerking voort te zetten en gezamenlijk in te spelen op de nieuwe ontwikkelingen. Voor de regio Noorderkwartier zijn voor de periode 2021-2030 nieuwe samenwerkingsafspraken gemaakt tussen gemeenten, waterschap en drinkwaterbedrijf.

Samenwerkingsovereenkomst Westfriesland 2021-2030

De voorliggende overeenkomst geeft speerpunten aan voor de regio Westfriesland en regelt praktische zaken zoals budgetten en organisatie.

	Ondergetekenden
Drechterland	de gemeente Drechterland, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder J. Broeders, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
Enkhuizen	de gemeente Enkhuizen, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder X. Xxxxxxx, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
Hoorn	de gemeente Hoorn, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder A. Xxxxxxx, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
Koggenland	De gemeente Koggenland, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder X. Xxxxxxxxx, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
Medemblik	de gemeente Medemblik, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder X. xxx Xxxxxx, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
Opmeer	de gemeente Opmeer, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder X. Xxxxxxxxx, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
Stede Broec	de gemeente Stede Broec, ingevolge artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door wethouder B.S. Nootebos, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van DATUM, nummer BESLUITNUMMER;
	hierna te noemen ‘gemeenten’;
HHNK	Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, hierna te noemen ‘HHNK’, krachtens machtiging vertegenwoordigd door hoogheemraad X. Xxxxxx;
	gezamenlijk te noemen ‘partijen’;

Partijen komen het volgende overeen:
	Afspraken
	Afspraken Noorderkwartier
Afspraken Noorderkwartier	▪ Partijen onderschrijven de afspraken die in de bestuurlijke overeenkomst Samenwerking Waterketen Noorderkwartier 2021-2030 zijn vastgelegd. Voor Westfriesland zijn de onderstaande speerpunten nader uitgewerkt. Deze zullen met prioriteit worden opgepakt in de vorm van (clusters van) projecten. Voor de overige afspraken geldt dat zij in de reguliere uitvoering van waterketentaken worden opgepakt, waarbij kansen worden benut als deze zich voordoen.
	Speerpunten Westfriesland
Gezamenlijk rioleringsbeleid opstellen	▪ Om tot verdere uniformering van beleid te komen stellen gemeenten in samenwerking met het waterschap een regionaal rioleringsplan op. We benutten de gezamenlijke (beleids)uitgangspunten die we in de afgelopen jaren hebben bepaald. Er wordt één gezamenlijk plan opgesteld, waaraan per gemeente een gemeente specifiek deel wordt toegevoegd. In de visievorming staan we expliciet stil bij de buitengebieden: veroudering van bestaande voorzieningen en nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in het buitengebied (o.a. centrale huisvesting voor arbeidsmigranten) vragen om herziening van beleidsuitgangspunten. Het gezamenlijke rioleringsplan is klaar in 2021.
Afvalwaterakkoorden	▪ Inzameling, transport en zuivering van afvalwater vormen één fysiek proces. Gemeenten en waterschap leggen werkafspraken vast in afvalwaterakkoorden. Het laatste akkoord wordt uiterlijk 2021 gesloten. Bij nieuwe ontwikkelingen actualiseren we deze.
Functioneren afvalwaterketen Rioolvreemd water en foutaansluitingen Ombouw VGS-stelsels Indirecte lozingen Doelgericht meten en monitoren	Gemeenten en waterschap verbeteren het functioneren van de afvalwaterketen zowel kwantitatief als kwalitatief, door: ▪ Rioolvreemd water te verminderen. We benutten hierbij het instrument van de droogweeranalyse. Bijzondere aandacht gaat uit naar foutaansluitingen (vuilwater op regenwaterriool en vice versa). ▪ VGS-stelsels waar mogelijk om te bouwen naar GS-stelsels. ▪ In samenspraak met Omgevingsdiensten te streven naar meer zicht en grip op indirecte lozingen. Dit zijn lozingen van ongewenste stoffen vanuit bedrijven via de gemeentelijke riolering en de zuivering naar het oppervlaktewater. Die kunnen een nadelige invloed hebben op de voorzieningen voor inzameling, transport en zuivering, maar ook op de kwaliteit van het oppervlaktewater. We ontwikkelen beleid en maken hier procesafspraken over. ▪ Doelgericht te meten en te monitoren. We zorgen er voor dat we goed inzicht krijgen en houden op het feitelijk functioneren van de afvalwaterketen per zuiveringskring.

Doelmatigheid Meerjarenplannen Zicht op aanwezige voorzieningen Calamiteitenplannen	Partijen voeren de waterketentaken doelmatig uit, door: ▪ Te streven naar eenzelfde format voor de meerjarenplannen. ▪ Te zorgen voor inzicht in ligging en toestand van de aanwezige voorzieningen. Die basis is in 2023 op orde en uitwisselbaar is. Zo nodig schakelen partijen gezamenlijk of afzonderlijk specifieke expertise in om dit te bereiken. ▪ Gezamenlijk in beeld te brengen hoe incidenten afgehandeld kunnen worden en dat vast te leggen in een calamiteitenplan. Partijen leveren uiterlijk in 2025 een gezamenlijk plan op en organiseren na het gereedkomen periodieke oefeningen.
Samen werken Branchestandaard	▪ Door kennis en inzichten te delen zijn we in staat voortdurend de kwaliteit van het beheer te verbeteren. Doordat kennis op deze wijze bij meerdere mensen verankerd is, neemt de personele kwetsbaarheid af. We werken aan het opleiden en aantrekken van nieuwe medewerkers om daarmee in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen en om vacatures in te vullen die ontstaan bij vertrek van ervaren collega’s. ▪ We investeren in de aandachtsgebieden die in de rapportage van de Branchestandaard gemeentelijke watertaken naar voren zijn gekomen. We monitoren het kennis- en competentieniveau door de Branchestandaard periodiek te herhalen.
	Organisatie van de samenwerking
Organisatie in beeld	De organisatie van de samenwerking is in onderstaand schema weergegeven.
	Westfriesland
Bestuurders	▪ Het bestuurlijk overleg bestaat uit de verantwoordelijke wethouders van de deelnemende gemeenten en de portefeuillehouder van HHNK. ▪ De bestuurders kiezen uit hun midden een voorzitter.

	▪ Het bestuurlijk overleg geeft richting aan het proces, bespreekt voortgang en ontwikkelingen en evalueert de uitvoering van de bestuurlijke overeenkomst. ▪ De voorzitter van het bestuurlijk overleg Westfriesland is tevens lid van de bestuurlijke stuurgroep Noorderkwartier. De bestuurlijke stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van alle deelregio’s, portefeuillehouder(s) van HHNK en een bestuurder van PWN. De bestuurlijke stuurgroep geeft richting aan het proces op Noorderkwartierniveau.
Managers	▪ De managers zien toe op de beschikbaarheid van mensen en middelen, toetsen de doelrealisatie, stimuleren en faciliteren de samenwerking. ▪ De managers zorgen voor voldoende personele inzet ten behoeve van de uitvoering van het werkprogramma.
Projectteam	▪ Het projectteam, met vertegenwoordigers van alle gemeenten en HHNK, formuleert een werkprogramma, organiseert de uitvoering en bespreekt de inhoudelijke resultaten.
Coördinatie	▪ De coördinator zorgt voor de verbinding tussen de bestuurlijke, management en vakinhoudelijke aspecten van de samenwerking. De coördinator vervult de rol van secretaris van het bestuurlijk en managementoverleg en zit het projectteam voor.
PWN	▪ De focus van deze afspraken ligt voor een belangrijk deel bij de afvalwaterketen en het grondwater. Waar drinkwater een belangrijke rol speelt zal PWN participeren in de uitvoering. Afhankelijk van het onderwerp wordt bezien hoe de bestuurlijke en managementbetrokkenheid geregeld wordt.
Inhuur	▪ Naast de aanwijzing van een coördinator kan worden besloten één of meer medewerkers aan te wijzen die ingezet kunnen worden voor werkzaamheden voor de partijen gezamenlijk of voor één of meer afzonderlijke partijen. Indien genoemde organisaties, gelet op de specifiek vereiste kennis en deskundigheid voor een bepaald project, geen medewerkers beschikbaar hebben, kunnen deze worden ingehuurd. Deze medewerker(s) worden ingehuurd door één van de aangesloten organisaties. Bij inhuur en detachering worden de arbeidsrechtelijke voorwaarden vastgelegd in een overeenkomst. De coördinator en de secretariële ondersteuning worden gehuisvest en facilitair ondersteund bij één van de aangesloten organisaties. Deze organisatie ontvangt hiervoor een vergoeding voor de werkelijk gemaakte kosten.
	Klimaatadaptatie
Klimaatadaptatie	▪ Klimaatadaptatie of Ruimtelijke adaptatie is een onderwerp dat sinds het verschijnen van het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie eind 2017 volop in beweging is. ▪ De opgave uit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie is zorgen voor een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting in 2050. Hiervoor wordt een separaat spoor gevolgd, dat verbonden is met de waterketen. De waterketen kan bijdragen aan de adaptatie, maar voor een beperkt aantal thema's (wateroverlast, droogte).
Kernteam	▪ In Westfriesland, maar ook in andere deelregio’s, zijn teams ontstaan die zich specifiek richten op klimaatadaptatie (in het organisatieschema aangeduid als

	coördinatie ruimtelijke adaptatie WF). De coördinator waterketen en ruimtelijke adaptatie zorgt/zorgen voor een adequate inhoudelijke afstemming. ▪ Ook op Noorderkwartierniveau is een kernteam klimaatadaptatie actief.
Bestuurders	▪ In Westfriesland worden ontwikkelingen en samenwerkingsvraagstukken rond ruimtelijke adaptatie via de VVRE behandeld.
Noorderkwartier	▪ Op Noorderkwartierniveau is de organisatie van de bestuurlijke aansturing van de samenwerking op het gebied van ruimtelijke adaptatie en waterketen nog in ontwikkeling. Bij ondertekening van deze samenwerkingsovereenkomst bespreekt het bestuurlijk overleg samenwerking waterketen Noorderkwartier ook onderwerpen rondom ruimtelijke adaptatie.
	Begroting en kostenverdeling
Begroting	▪ De begroting voor de samenwerking binnen Westfriesland wordt jaarlijks door het programmamanagement voorgelegd aan het managersoverleg en door hen vastgesteld. ▪ De aan Westfriesland toegerekende kosten voor samenwerking op Noorderkwartierniveau maken onderdeel uit van de begroting.
Kostenverdeling	▪ Bij projecten van gemeenten en HHNK is een financiering afgesproken waarbij de gemeenten, naar rato van inwoneraantal, 70 procent van de externe kosten dragen en het waterschap 30 procent. ▪ Bij samenwerkingsprojecten tussen gemeenten onderling worden de externe kosten door de gemeenten verdeeld op basis van inwonertal. ▪ Als ook PWN participeert in samenwerkingsprojecten wordt de financiële inbreng van PWN per project bepaald. ▪ De kosten worden door de gemeenten onderling verdeeld op basis van inwonertal, tenzij voor deelprocessen een andere verdeling wordt overeengekomen. De kostenverdeling wordt gebruikt bij die activiteiten waaraan alle partijen deelnemen of die voor alle partijen relevant zijn. De kostenverdeling geldt niet voor die activiteiten waarbij goederen of diensten worden aangeschaft specifiek voor één der partijen. Voor activiteitgerelateerde kosten die variëren per deelnemer (onder meer meetapparatuur, opdrachten voor relining, et cetera) worden aparte kostenverdelingen opgesteld.
Eigen inzet	▪ Voor de ambtelijke deelname aan de werkgroepen en het uitvoeren van de inhoudelijke projecten worden de benodigde middelen (uren, faciliteiten, etc.) door partijen in principe zonder vergoeding ter beschikking gesteld, tenzij er in de verhouding een grote onbalans ontstaat. Dan dienen er nadere afspraken te worden gemaakt. ▪ Het managementoverleg bewaakt of er niet te grote verschillen ontstaan in inzet en resultaat per deelnemende partij.

	Geldingsduur overeenkomst
10 jaar	Deze overeenkomst treedt in werking na ondertekening door alle partijen. Deze kent een looptijd van 10 jaar.
Wijziging en opzegging	Aanpassing van de overeenkomst is alleen mogelijk met toestemming van alle partijen. Elk van de partijen heeft het recht de overeenkomst schriftelijk op te zeggen per de 1e januari van elk kalenderjaar, met een opzegtermijn van zes maanden. De opzeggende partij(en) dient(en) na opzegging en na afloop van de opzegtermijn, alle financiële verplichtingen en verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenwerkende partijen te zijn nagekomen.
Aanhaaltitel	Deze overeenkomst kan worden aangehaald als ’Overeenkomst Samenwerking Waterketen Regio Westfriesland 2021-2030’.

Ondertekening

	Partij	Rechtsgeldig vertegenwoordigd door	Datum	Xxxxxxxxxxxx
0	Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxx	Xxxxxxxxx X. Xxxxxxxx
0	Xxxxxxxx Xxxxxxxxx	Wethouder X. Xxxxxxx
3	Gemeente Hoorn	Xxxxxxxxx X. Xxxxxxx
0	Xxxxxxxx Xxxxxxxxxx	Xxxxxxxxx X. Xxxxxxxxx
0	Xxxxxxxx Xxxxxxxxx	Xxxxxxxxx X. xxx Xxxxxx
0	Xxxxxxxx Xxxxxx	Wethouder X. Xxxxxxxxx
7	Gemeente Stede Broec	Wethouder B.S. Nootebos

Partij Rechtsgeldig vertegenwoordigd door Datum Handtekening

8 Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) Xxxxxxxxxxxx X. Xxxxxx

Bijlage 1:

Relatieve bijdrage per deelnemer aan de samenwerking waterketen Westfriesland

In onderstaande tabel is de relatieve bijdrage per deelnemer aan de samenwerking waterketen Westfriesland opgenomen.

	Partij	Aantal inwoners per 1-1-2020 [CBS]	Procentuele bijdrage Projecten gemeenten en HHNK	Procentuele bijdrage Projecten gemeenten xxxxxxxxx
0	Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxx	19.597	6,47%	9,24%
2	Gemeente Enkhuizen	18.507	6,11%	8,72%
3	Gemeente Hoorn	73.004	24,09%	34,41%
4	Gemeente Koggenland	22.738	7,50%	10,72%
5	Gemeente Medemblik	44.809	14,79%	21,12%
6	Gemeente Opmeer	11.779	3,89%	5,55%
7	Gemeente Stede Broec	21.706	7,16%	10,23%
	TOTAAL gemeenten	212.140	70%	100,0%
8	HHHK	n.v.t.	30%	0%
9	PWN	n.v.t.	n.t.b.	p.m.