PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) branży budowlanej
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT)
w
branży budowlanej
Prowadzący:
Xxxxxx Xxxxxxxxxx
DORADCA PODATKOWY / PARTNER LTCA
Warszawa, 2021
KARY UMOWNE I ODSZKODOWANIA
Co podlega VAT
Czynności
opodatkowane VAT
Świadczenie usług
Dostawa towarów
Odpłatne
świadczenie usług
Nieodpłatne
świadczenie usług
Odpłatna dostawa
towarów
Nieodpłatna dostawa
towarów
„standardowe”
świadczenie usług
m. in. zobowiązanie
do powstrzymania się od dokonania czynności
Jedynie w
przypadkach wskazanych w ustawie
Regulacje prawne
Dyrektywa VAT
VAT
Art. 2 ust. 1 lit. c
Opodatkowaniu VAT podlegają następujące transakcje (…) odpłatne świadczenie usług na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze.
Art. 24 ust. 1
„Świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów.
Art. 25
Świadczenie usług może obejmować między innymi jedną z następujących czynności:
a) przeniesienie praw do wartości niematerialnych, bez względu na to, czy są one przedmiotem dokumentu
ustanawiającego tytuł prawny, czy nie;
b) zobowiązanie do zaniechania działania lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
c) świadczenie usług na podstawie nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu lub z mocy prawa.
Trybunał Sprawiedliwości UE
Orzecznictwo TSUE (C-102/86 Apple and Pear, C-16/93 Tolsma, C-174/00 Kennemer
TSUE
Aby daną transakcję można było uznać za świadczenie usług na gruncie VAT, powinny zostać spełnione
następujące przesłanki:
1. istnienie świadczenia - konkretnego zachowania się dostawcy usługi, stanowiącego przedmiot czynności,
2. istnienie stosunku prawnego łączącego strony - stosunku zobowiązaniowego pomiędzy podmiotem świadczącym usługę a jej usługobiorcą, na podstawie którego dochodzi do wykonania świadczenia za wynagrodzeniem,
3. istnienie beneficjenta świadczenia - podmiotu, który przez nabycie świadczenia nabywa określoną
korzyść,
4. istnienie wynagrodzenia/odpłatności - precyzyjnie określonego wynagrodzenia (wyrażalnego w pieniądzu) należnego w zamian za wykonanie świadczenia (mające zatem charakter ekwiwalenty w stosunku do świadczenia), stanowiącego korzyść dla świadczącego usługę, przy czym, wynagrodzenie to musi mieć bezpośredni związek z usługą, za które jest wypłacane.
Regulacje prawne
Ustawa VAT
VAT
Art. 8 ust. 1
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano
czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego
imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Sąd administracyjny
Wyrok NSA z 7 lutego 2014 r., I FSK 1664/12
NSA
Skrótowo rzecz ujmując, odszkodowanie ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. W swym wniosku spółka podała, że zawiera porozumienie rozwiązujące umowę najmu z wynajmującym i w porozumieniu tym określa kwotę, jaka zostanie wypłacona wynajmującemu w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu z przyczyn leżących wyłącznie po jej stronie. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego tak podany stan faktyczny nie umożliwia stwierdzenia, jaki charakter ma wypłacana przez spółkę kwota, a zwłaszcza nie pozwala na uznanie, że jest to odszkodowanie za wyrządzoną przez spółkę szkodę.
Podobnie - już na tle okoliczności niniejszej sprawy - można stwierdzić, że sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem stron nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Zaś określenie, że jest to odszkodowanie "w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy" także szkody tej nie określa. Nadmienić również można, że to, iż umowa najmu sama w sobie nie przewiduje możliwości jej wypowiedzenia, nie oznacza jeszcze, że strony umowy nie mogą później dokonać - w ramach swobody kontraktowej - modyfikacji łączącego je stosunku prawnego, poprzez np. zawarcie porozumienia umowę najmu rozwiązującego. Trudno w świetle stanu faktycznego sprawy stwierdzić, dlaczego taka zmiana - dokonana za zgodą obu stron - miałaby świadczyć o tym, że niejako automatycznie dochodzi do powstania szkody, która wymaga wypłacenia odszkodowania.
Sąd administracyjny
Wyrok WSA w Warszawie z 13 marca 2019 r., III SA/Wa 2099/18
WSA
Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej. Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).
Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie zatem to nic innego jak rekompensata, zadośćuczynienie za utracone zyski, które mogłyby zostać uzyskane przez dalsze świadczenie usług na rzecz kontrahenta. A zatem podkreślić ponownie należy, iż odszkodowanie nie jest wynagrodzeniem z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Istotą i celem odszkodowań jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie. Otrzymanie odszkodowania nie wiąże się bowiem z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.
Interpretacje DKIS
Interpretacja z 20 maja 2019 r., 0115-KDIT1-2.4012.176.2019.1.AJ
DKIS
Zatem kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem wprowadzanym do umów, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy. Kara umowna może dotyczyć niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jak również innych wyraźnie wskazanych w umowie okoliczności.
Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.
Interpretacje DKIS
Interpretacja z 13 listopada 2020 r., znak 0114-KDIP1-2.4012.327.2020.1.RM
DKIS
Jak wskazano, aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek zobowiązaniowy pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi więc istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę. W rozpatrywanym przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie, gdyż należność obciążająca Wykonawcę (Kary Umowne) nie wiąże się z żadnym świadczeniem wzajemnym. Należność obciążająca Wykonawcę (Kara Umowna) ma charakter jednostronny i jest związana z odpowiedzialnością Wykonawcy wynikającą z przepisów prawa oraz przyjętych przez strony postanowień umownych.
Interpretacje DKIS
Interpretacja z 13 listopada 2020 r., znak 0114-KDIP1-2.4012.327.2020.1.RM
DKIS
Zatem przedmiotowe Kary Umowne, którymi Wnioskodawca obciąży Wykonawcę (w przypadku gdy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy nastąpi zwłoka w przekazaniu Wnioskodawcy Przedmiotu umowy, gdy z przyczyn leżących po stronie Wykonawcy Wnioskodawca odstąpi od umowy lub też gdy nastąpi zwłoka Wykonawcy w załatwieniu reklamacji), nie będą stanowić wynagrodzenia za dostawę towaru bądź świadczenie usług, o których mowa w art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy.
Interpretacje DKIS
Interpretacja z 7 września 2018 r., znak 0000-XXXX0.0000.000.0000.0.XX
DKIS
Spółka domagała się od Zamawiającego (Generalnego Wykonawcy) zwrotu poniesionych dodatkowych kosztów w przedłużonym czasie realizacji Umowy, spowodowanych okolicznościami, za które Spółka nie ponosi odpowiedzialności i których nie mogła przewidzieć, a które spowodowały u niej stratę. Ponieważ między stronami nie doszło do porozumienia, Spółka w dniu 15 maja 2015 r. wystąpiła do Sądu z pozwem przeciwko Zamawiającemu domagając się zwrotu poniesionych kosztów ogólnych w łącznej kwocie 1.634.833,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 21 października 2014 r.
Na przedmiotowe koszty składały się:
- Wynagrodzenia pracowników umysłowych,
- Sprzęt i transport (paliwo do samochodów służbowych, przeglądy i naprawy samochodów służbowych,
amortyzacja, wynajem, zarządzanie flotą, ubezpieczenia i pozostałe),
- Koszty finansowe (gwarancje, ubezpieczenia),
- Koszty ogólne zarządu,
- Koszty biura i zaplecza (czynsz, media, telefon, internet, ochrona itp.),
- Pozostałe niesklasyfikowane powyżej (opieka medyczna, zakwaterowanie).
Interpretacje DKIS
Interpretacja z 7 września 2018 r., znak 0000-XXXX0.0000.000.0000.0.XX
DKIS
Przedmiotowe roszczenie zawarte w pozwie sądowym złożonym przez Wnioskodawcę, oparte zostało na art. 471 k.c. w związku z art. 647 k.c., gdyż Zamawiający nienależycie wykonał swoje zobowiązania i przedstawił błędną dokumentację oraz nie poinformował o problemach z gruntem, co spowodowało wydłużenie realizacji umowy i konieczność poniesienia dodatkowych kosztów stałych, powodując stratę w majątku Wnioskodawcy. Powyższe koszty nie wynikały z realizacji prac dodatkowych, nie zwiększały zakresu zamówienia, a związane były jedynie z utrzymaniem gotowości do zakończenia realizacji umowy.
Podsumowując, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota z tytułu zwrotu kosztów stałych poniesionych w związku z wydłużeniem terminu realizacji inwestycji nie spełnia funkcji odszkodowawczej, mieści się bowiem w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy jako odpłatne świadczenie usług i tym samym podlega opodatkowaniu VAT według stawki podatku VAT przewidzianej dla czynności będącej przedmiotem zapytania