STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŚWIDNICA

Ludność gminy wynosi 6 619 mieszkańców – (dane Gminy na dzień 31 grudnia 2018r.). Powierzchnia gminy wynosi 160,9 km2. W skład tej powierzchni wchodzą:

− sieć osadnicza, którą tworzy miejscowość gminna Świdnica z 10 innymi sołectwami, oraz 5 osad, w tym 2 miejscowości bez statusu sołectwa,

− pozostałe grunty zurbanizowane będące własnością komunalną, prywatną, podmiotów gospodarczych,

− tereny leśne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictw: Zielona Góra, Nowa Sól i Xxxxxxxxxxxx, xxxxxxxxxx 00 % powierzchni gminy,

− tereny kolejowe,

− tereny dróg publicznych,

− tereny rolne i użytki zielone, stanowiące 31% powierzchni gminy,

− tereny wód powierzchniowych – rzeka Śląska Ochla i zbiorniki wodne małej retencji, w tym stawy rybne (Świdnica-Łochowo), i zbiornik przeciwpożarowy pełniący również funkcje kąpieliska

(w Buchałowie).

Xxxxxxxxxxx Xxxxxxxx pełni funkcję ośrodka lokalnego o podstawowym wyposażeniu w zakresie usług, ochrony zdrowia, szkolnictwa podstawowego oraz administracyjnej obsługi ogólnej ludności.

Funkcją podstawową gminy jest leśnictwo, mieszkalnictwo, rolnictwo. Funkcje uzupełniające to: działalność produkcyjna, budownictwo.

Gmina położona jest w Obszarze Funkcjonalnym Zielona Góra.

2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGI JEGO OCHRONY

Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ład przestrzenny jest to: „takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne”.

Od strony formalno-prawnej, gmina jest słabo wyposażona w dokumenty planistyczne. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego pokrywają niewielkie obszary, w tym przede wszystkim tereny

„aktywne” lub takie, które w najbliższym czasie mogą się aktywizować. Na terenie gminy planami objęte

są lokalne inwestycje, w tym obszary nowych terenów zabudowy mieszkaniowej i produkcyjnej, usługowej. Wiele terenów, które nie zostały uruchomione powinny zostać przywrócone środowisku (np. znaczne obszary pomiędzy Świdnicą a Słonem).

Obecnie obowiązują na terenie gminy następujące dokumenty planistyczne:

− zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XXXI/181/2016 z dnia 29.12.2016r.

− mpzp terenów we wsi Radomia - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr 35/VIII/2/95 z dnia 30.12.1995r.

− zmiana mpzp gminy Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/31/99 z dnia 01.10.1999r.

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie wyznaczenia terenów mieszkaniowych, usługowych we wsi Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/31/99 z dnia 01.10.1999r. (Dz. U. Woj.

Xxxxxxxxxx z 2000r., Nr 5, poz. 65),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie obwodnicy Wilkanowa - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr II/2/2001 z dnia 09.02.2001r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2001r., Nr 9, poz. 103),

− zmiana mpzp w zakresie wyznaczenia terenów mieszkaniowych, usługowych we wsi Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr V/17/01 z dnia 28.081.2001r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2001r., Nr 108, poz. 771),

− zmiana mpzp w zakresie lokalizacji oczyszczalni ścieków i zbiornika wodnego - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VII/32/2001 z dnia 23.11.2001r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2001r., Nr 133, poz. 1425),

− zmiana mpzp gminy Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr V/25/02 z dnia 28.06.2002r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2002r., Nr 78, poz. 1032),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie lokalizacji funkcji mieszkaniowej - obręb wsi Świdnica- Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VIII/39/02 z dnia 27.09.2002r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2002r., Nr 103, poz. 1263),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w dotyczącej części terenu zlokalizowanego w obrębie wsi Wilkanowo - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VIII/40/02 z dnia 27.09.2002r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2002r., Nr 103, poz. 1264),

− zmiana mpzp gminy Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VIII/41/02 z dnia 27.09.2002r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2002r., Nr 111, poz. 1304),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie lokalizacji funkcji mieszkaniowo-rzemieślniczej - obręb wsi Słone - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr II/49/02 z dnia 27.11.2002r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2002r., Nr 118, poz. 1717),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie lokalizacji funkcji cmentarza i leśnej - obręb wsi Świdnica

- Xxxxxxx Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx Xx X/0/00 z dnia 20.02.2003r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2003r., Nr 18, poz. 346),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie przebiegu linii przemysłowej wysokiego napięcia - Xxxxxxx Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx Xx X/0/00 z dnia 20.02.2003r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2003r., Nr 236, poz. 455),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie lokalizacji funkcji usług kultury, rekreacji, funkcji mieszkaniowej oraz terenów leśnych i parkowych - obręb wsi Letnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr II/8/03 z dnia 21.03.2003r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2003r., Nr 26, poz. 508),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie lokalizacji funkcji mieszkaniowej - obręb wsi Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr IV/26/03 z dnia 27.03.2003r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2003r., Nr 59, poz. 957),

− mpzp w gminie Świdnica w zakresie trasy przebiegu gazociągu wysokiego ciśnienia - Xxxxxxx Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx Xx X/0/00 z dnia 12.02.2004r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2004r., Nr 19, poz. 336),

− mpzp osiedla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz terenów rekreacyjnych – Wilkanowo – Xxxxx XX - Xxxxxxx Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx Nr VIII/35/05 z dnia 23.09.2005r. (Dz. U. Woj.

Xxxxxxxxxx z 2005r., Nr 74, poz. 1341),

− mpzp zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w xxxxxxx xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XII/54/05 z dnia 14.12.2005r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2005r., Nr 4, poz.91),

− mpzp terenów zabudowy terenów usługowo-rzemieślniczych obręb Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VIII/34/05 z dnia 23.09.2005r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2005r., Nr 74, poz. 1340),

− mpzp terenów usługowo-rzemieślniczych – obręb Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VIII/34/05 z dnia 23.09.2005r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2005r., Nr 47, poz. 1027),

− mpzp terenu położonego w gminie Świdnica obręb Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr V/18/06 z dnia 29.06.2006r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 61, poz. 1362),

− mpzp w gminie Świdnica w zakresie trasy przebiegu gazociągów wysokiego i średniego ciśnienia - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr V/20/06 z dnia 29.06.2006r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2006r., Nr 54, poz. 1198),

− mpzp terenów w zakresie lokalizacji funkcji mieszkaniowej i działalności gospodarczej we wsi Słone - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/32/06 z dnia 28.09.2006r. (Dz. X. Xxx. Xxxxxxxxxx Xx 00, poz.1729),

− zmiana mpzp gminy Świdnica w zakresie obwodnicy wsi Wilkanowo - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/32/06 z dnia 28.09.2006r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego z dnia 2006r., Nr 92, poz. 1729),

− mpzp zabudowy mieszkaniowej we wsi Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr II/14/2008 z dnia 22.04.2008r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 47, poz. 885),

− mpzp zabudowy mieszkaniowej we wsi Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr II/15/2008 z dnia 22.04.2008r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 47, poz. 886),

− mpzp zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej we wsi Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr II/16/2008 z dnia 22.04.2008r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 47, poz. 887),

− mpzp terenu położonego w gminie Świdnica obręb Buchałów działki 228/1, 228/2, 233/1, 233/2, 69/2 - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/38/08 z dnia 30.10.2008r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 137, poz. 2195),

− mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej – obręb Buchałów – działki nr ewidencyjny 151/4, 151/3, oraz część 154 - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/39/08 z dnia 30.10.2008r. (Dz. U. Woj.

Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 134, poz. 2104),

− mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej - działka Nr ewidencyjny 317/2 oraz część 000, xxxxx Xxxxxxxx - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/40/08 z dnia 30.10.2008r. (Dz. U. Woj.

Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 134, poz.2105),

− mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej – xx. Xxxxxxxxxx, xxxxx Xxxxxxxx - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/41/2008 z dnia 30.10.2008r. (Dz. X. Xxx. Xxxxxxxxxx Xx 000, poz.2196),

− mpzp terenu położonego w obrębie Słone w gminie Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VI/42/08 z dnia 30.10.2008r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2008r., Nr 137, poz.2197),

− mpzp obejmującego obszar położony we wsi Słone, gmina Świdnica, na działkach o numerach ewidencyjnych 477/4 i 478/20 - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr IV/29/2009 z dnia 20.05.2009r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2009r. Nr 79, poz.1076),

− mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej i działalności gospodarczej we wsi Słone - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr IV/31/09 z dnia 20.05.2009r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2009r., Nr 79 poz.

1076),

− mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej – obręb Rybno II - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr V/32/10 z dnia 23.06.2010r. (Dz. X. Xxx. Xxxxxxxxxx Xx 00, poz.955),

− mpzp terenu obejmującego działki Nr 600/2 i Nr 000/0 xxxx xxxxx Xxxxxxx x xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx

- Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr V/33/10 z dnia 23.06.2010r. (Dz. X. Xxx. Xxxxxxxxxx Xx 00, poz.1162),

− mpzp obejmującego fragment działki Nr 472/3 we wsi Słone gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr VIII/28/11 z dnia 30.05.2011r. (Dz. X. Xxx. Xxxxxxxxxx Xx 00, poz.1416),

− mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej i usługowej – obręb Grabowiec, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XVII/100/12 z dnia 19.04.2012r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2012.1181),

− mpzp xxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx - xxxxx Xxxxxxxx, xxxxx Xxxxxxxx - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XVIII/108/12 z dnia 23.05.2012r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx 2012.1498),

− mpzp - obręb Świdnica, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XXIX/171/13 z dnia 27.02.2013r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx 2013.697),

− mpzp - obręb Piaski, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XLVII/263/14 z dnia 24.06.2014r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2014.1349),

− mpzp - obręb Letnica, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XLVII/265/14 z dnia 24.06.2014r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2014.1350),

− zmiana mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej i działalności gospodarczej we wsi Słone - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr IX/58/15 z dnia 30.06.2015r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2015.1354),

− mpzp - obręb Świdnica, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr IX/60/2015 z dnia 30.06.2015r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2015.1355),

− mpzp - obręb Słone, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XXI/121/2016 z dnia 02.03.2016r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2016.534),

− mpzp - obręb Wilkanowo, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XLIII/257/2017 z dnia 30.11.2017r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2017.2708),

− mpzp - obręb Letnica, gmina Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr XLIV/265/2017 z dnia 18.12.2017r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2017.2743),

− zmiana mpzp terenu położonego w gminie Świdnica – obr. Świdnica - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr LVII/325/2018 z dnia 24.09.2018r. (Dz. U. Woj. Xxxxxxxxxx z 2018r.poz. 2169),

− zmiana mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej i działalności gospodarczej we wsi Słone - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr LVII/327/2018 z dnia 24.09.2018r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego 2018.2170),

− zmiana mpzp terenów zabudowy mieszkaniowej i działalności gospodarczej we wsi Słone - Uchwała Rady Gminy Świdnica Nr X/76/2019 z dnia 28.08.2019r. (Dz. U. Woj. Lubuskiego z 2019r., 2361).

3. STAN ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGI OCHRONY

ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO.

3.1. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO

3.1.1. Rzeźba terenu, budowa geologiczna

Wg regionalizacji fizyczno-geograficznej gmina Świdnica położona jest na terenie prowincji Niżu Środkoweuropejskiego (31), podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (314-316) w makroregionie Wzniesienia Zielonogórskie (315.74) w mezoregionach Wysoczyzna Czerwieńska (315.73), Wał Zielonogórski (315.74) oraz w podprowincji Niziny Środkowopolskie (318) w makroregionie Obniżenie Milicko – Głogowskie (318.3) w mezoregionie Obniżenie Nowosolskie (318.31).

Według mapy geomorfologicznej X. Xxxxxxxxxxxx xxxxx Xxxxxxxx usytuowana jest na Wysoczyźnie Zielonogórskiej oraz częściowo w Pradolinie Głogowsko-Baruckiej.

Na obszarze gminy można wyróżnić następujące jednostki geomorfologiczne:

Wał Zielonogórski przebiega ze wschodu na zachód obejmując swoją powierzchnią centralną część gminy. Na jego terenie położone są min. wsie: Wilkanowo, Słone, Buchałów, Letnica, Grabowiec oraz Koźla. Wał Zielonogórski jest moreną czołową spiętrzoną, zbudowaną w okresie zlodowacenia południowo–polskiego (bałtyckiego) i środkowo-polskiego. Zlodowacenie północno–polskie (bałtyckie) dotarło wyłącznie do północnych stoków Wału, nie przekraczając go. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Wilkanowska o wysokości 220,81 m n.p.m. Wał charakteryzuje się bardzo zróżnicowaną rzeźbą terenu z licznie występującymi wzniesieniami i dolinkami. Na wychodniach utworów spoistych, w tym pyłów, iłów oraz glin występują liczne obniżenia, dolinki lub załomy terenu, a na wychodniach gruntów sypkich (piaski i żwiry) liczne wyniesienia. Część grzbietowa Wału jest lokalnym działem wodnym między Śląską Ochlą na południu i Zimną Wodą na północy. Na Wale znajdują się dwa systemy dolin. Pierwszy z nich to system ze współcześnie czynnymi potokami, przecinającymi Wał zgodnie z nachyleniem jego stoków. Drugi system to dolinki dużo mniejszych rozmiarów, przeważnie suche, usytuowane prostopadle do pierwszego systemu.

Zaburzenia glacitektoniczne Wału w rejonie Zielonej Góry sięgają do 130m. Zaburzenia obejmują również iły mioceńskie i węgle brunatne. Osady te miejscami występują blisko powierzchni i były eksploatowane przez kopalnie węgla brunatnego (w Słonem do 1947r.) oraz przez cegielnię „Krośnieńska” (położoną między Zieloną Górą a Wilkanowem). Iły trzeciorzędowe w okolicach Świdnicy są wyniesione do wysokości 120–150m n.p.m. Osady czwartorzędowe są zmiennej miąższości. Gliny zwałowe starszych zlodowaceń są zaburzone glacitektonicznie. Jedynie osady najmłodszego zlodowacenia nie zostały zaburzone. W utworach czwartorzędowych w obrębie Wału Zielonogórskiego obserwuje się bardzo dużą zmienność litologiczną, zarówno w profilu pionowym, jak też w rozprzestrzenieniu poziomym, co wynika ze zmiennych warunków sedymentacji.W obrębie wysoczyzny w podłożu występują również piaski o różnej granulacji oraz pospółki i żwiry. Jedynie podrzędnie są to przewarstwienia mułków, które mogą też występować w lokalnych obniżeniach terenu. Obszary położone na Wale Zielonogórskim będą miały bardzo urozmaiconą budowę geologiczną. Występować tu będą zaburzone glacitektonicznie osady trzeciorzędowe (iły, pyły, piaski) oraz czwartorzędowe (gliny lodowcowe, piaski, żwiry).

Równina Kosierska obejmująca swoim zasięgiem północno-zachodni fragment gminy Świdnica, w tym okolice wsi Drzonów oraz drzewostany na północny-zachód od wsi Lipno. Obszar charakteryzuje się równinnym położeniem z licznie występującymi miejscami podmokłymi. Zagłębienia w formie niecek i kotlin można spotkać w okolicach Lubiatowa i Trzebuli. Występujące w tych okolicach obniżenia powstały na skutek wytapiania się brył martwego lodu, jak również aktywności wód roztopowych lodowca. Terasa kemowa została utworzona przez utwory piaszczysto-żwirowe o bardzo niejednorodnej miąższości w zakresie od 4-50 m. Są to najczęściej piaski powstałe podczas ostatniego zlodowacenia. Pod tymi osadami znajdują się gliny morenowe, mułki trzeciorzędowe oraz iły zastoiskowe, które mogą być zaburzone glacitektonicznie.

Pradolina Głogowsko-Barucka obejmująca swoim zasięgiem południową część gminy, w tym okolice wsi Piaski. Jest to obszar płaski, w niektórych miejscach z tendencjami do tworzenia się terenów podmokłych. Pradolina usytuowana jest na rzędnej w zakresie 76 – 80 m n.p.m. Obniżanie się terenu ma tendencję w kierunku wschodnim. Wody z Pradoliny odprowadzane są przez rzekę Śląską Ochlę. Obszar wypełniają najczęściej osady piaszczysto żwirowe zalegające na trzeciorzędowych osadach ilasto- pylastych. Miąższość form piaszczystych mieści się w zakresie od 5 do 25 m, jednak najczęściej spotyka się je na głębokości 15 m. Na powierzchni łąk położone są rudy darniowe, a na terenach zalesionych wydmy. Grunty lepszych klas powstały na madach i namułach.

Krajobraz gminy Świdnica wyróżnia się na tle całego regionu swoją różnorodnością. Według podziału geobotanicznego Polski J. M. Matuszkiewicza (2008), obszar gminy leży w Krainie Południowo- wielkopolsko-Łużyckiej, w obrębie dwóch okręgów: Okręgu Zielonogórsko-Gubińskiego oraz Okręgu Kotlin Środkowej Odry. Zdecydowaną większość powierzchni gminy porastają lasy (67,75%). Większość miejscowości położona jest na łagodnych stokach Wału Zielonogórskiego. Na północnych stokach wału rozpościera się szeroka równina, która swoim zasięgiem obejmuje obszary, aż do doliny rzeki Odry. Południowa część gminy to z kolei tereny, gdzie znajdują się wilgotne łąki i mokradła. Cały ten obszar, który rozpościera się wzdłuż rzeki Śląska Ochla jest objęty ochroną krajobrazową. Na uwagę zasługuje fakt, iż na terenie gminy znajduje się 6 570,6 ha obszarów objętych różnymi formami ochrony, co stanowi 40,8% powierzchni całej gminy Świdnica. Ten bardzo duży odsetek w stosunku do sąsiednich gmin świadczy o ogromnym potencjale przyrodniczo-krajobrazowym gminy.

3.1.2. Warunki geomorfologiczne i hipsometryczne

Podstawą interpretacji struktury geomorfologicznej obszaru była mapa rzeźby terenu w skali 1: 10 000 oraz Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1: 50 000. Przy delimitacji struktur

geomorfologicznych wykorzystano również Mapę Geomorfologiczną Polski w skali 1: 100 000 autorstwa

B. Krygowskiego (1953), arkusze: Xxxxxx, Xxxxxx, Xxxxxxxx x Xxxxxxx Xxxx oraz Przeglądową Mapę Geomorfologiczną Polski w skali 1: 500 000, opracowaną przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, arkusze Poznań i Wrocław.

Gmina Świdnica położona jest na obszarze objętym arkuszem Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski nr 574 o godle „Buchałów”.

Arkusz Buchałów Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1: 50 000 (574) ograniczają współrzędne: 15°15’–15°30’ długości geograficznej wschodniej i 51°50’–52°00’ szerokości geograficznej północnej. Południowa część obszaru arkusza leży na Obniżeniu Nowosolskim. Środkową, wyżynną jego część stanowi Wał Zielonogórski, natomiast północna część terenu znajduje się w obrębie Wysoczyzny Czerwieńskiej.

Mapę geologiczną wykonano w latach 1995–1999 na podstawie „Projektu prac geologiczno-zdjęciowych dla tematów Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1: 50 000”, arkusze: Bobrowice (573), Buchałów (574), Krzystkowice (610) i Chotków (611) [Xxxxxxxx i in., 1994], zatwierdzonego decyzją KOK/9/95 przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Rozpoznaniem utworów kenozoicznych zajmowali się: Fries (1933), Berg (1935), Xxxxx i in. (1967), Xxxxx x Xxxxxxxx (1977), Xxxxx (1987), Xxxxx x Xxxxxx (1978), Giża (1993). Z innych prac dotyczących czwartorzędu należy wymienić opracowania: Krygowskiego (1967), Bartkowskiego (1960, 1967), Dyjora (1987, 1991), Xxxxxxxxxxxxxx (1967), Wróbla i Xxxxxxxxxxxxxx (1978), Żyndy (1967). Glacitektoniką Wału

Zielonogórskiego zajmowali się: Fries (1933), Ciuk (1955), Xxxxxxxxxx (1957), Wróbel (1977), Xxxxxx

x Xxxxxxxx (1980), Xxxxxxxx (1978).

Środkowa część obszaru arkusza znajduje się w obrębie Wału Zielonogórskiego. Od południa graniczy on z Obniżeniem Nowosolskim, a od północy z Wysoczyzną Czerwieńską. Powierzchnia terenu jest dość zróżnicowana. Najwyższy punkt leży na Wale Zielonogórskim na wysokości 220,5 m n.p.m., najniższy w dolinie Złotego Potoku w rejonie Płotów na wysokości 55 m n.p.m.

Wał Zielonogórski rozciąga się w kierunku ENE–WSW i jest lekko wygięty w łuk. Struktura ta osiąga w rejonie Wilkanowa wysokość 220,5 m n.p.m., a dalej w kierunku WSW systematycznie się obniża do 120 m n.p.m. w rejonie Bogaczowa. Między Koźlą a Buchałowem jest on rozcięty Bramą Letnicką, przez którą przebiega obecnie dolina Śląskiej Ochli.

Morfologia terenu w obrębie Wału Zielonogórskiego jest bardzo urozmaicona. Występują tu podłużne kulminacje i obniżenia rozciągające się na ogół w kierunku SW–NE. Kierunek tych form jest zgodny z przebiegiem stwierdzonych na podstawie otworów wiertniczych i robót górniczych struktur glacitektonicznych [Fries (1933), Xxxxxxxxxx (1957), Wróbel (1989)]. W najwyższych kulminacjach zalegają resztki najmłodszej pokrywy osadów glacjalnych, a w obniżeniach przeważnie odsłaniają się utwory trzeciorzędowe.

Po okresie spiętrzenia Wał Zielonogórski był silnie denudowany [Xxxxxxxxxxx (1967)]. Obecnie struktura ta jest porozcinana licznymi dolinkami erozyjnymi przebiegającymi głównie w dwóch kierunkach: NE–SW i NW–SE.

Po południowej stronie Wału Zielonogórskiego, u wylotu dolin erozyjnych, zaznaczają się stożki napływowe. U wylotu Bramy Letnickiej występują resztki poziomów sandrowych, które były sypane w fazie leszczyńskiej do Pradoliny Barucko–Głogowskiej. W rejonie Krzewin, w czasie fazy leszczyńskiej, pradolina prawdopodobnie została zasypana stożkami napływowymi Bobru. Obniżenie Nowosolskie charakteryzuje się płaską, wyrównaną powierzchnią leżącą na wysokości 74–79 m n.p.m. Szerokość tej formy na badanym obszarze dochodzi do 8 km.

Tarasy pradolinne zostały wydzielone między Ochlą a Świdnicą, gdzie leżą powyżej poziomu rzeczno- wodnolodowcowego. W obrębie Obniżenia Nowosolskiego wyróżniono tarasy holoceńskie. Powyżej właściwych tarasów pradolinnych leży poziom rzeczno-wodnolodowcowy charakteryzujący się spadkiem powierzchni terenu w kierunku wschodnim. Na poziomie rzeczno-wodnolodowcowym występują pola piasków eolicznych z wyraźnie zaznaczającymi się wydmami. W rejonie Jeleniowa maksymalna względna wysokość wydm dochodzi do 13 m.

Obszar po północnej stronie Wału Zielonogórskiego znajdował się pod wpływem procesów glacjalnych związanych z fazą leszczyńską zlodowacenia Wisły. Lądolód w czasie etapu maksymalnego oparł się o Wał Zielonogórski pozostawiając na północnych jego stokach osady glacjalne. Nie tworzą one jednak wyraźnych form morfologicznych.

Między Trzebulą a Radomią występuje falista wysoczyzna morenowa związana z etapem recesyjnym fazy leszczyńskiej. W rejonie tym znajdują się wzgórza moren czołowych o wysokości względnej dochodzącej do 46 m (134 m n.p.m.) oraz wzgórza kemowe. Najwyższy kem o wysokości względnej około 40 m (110 m n.p.m.) znajduje się w Łężycy.

Inaczej wygląda powierzchnia terenu na północ od Leśniowa Wielkiego i Przylepu. Wzgórza morenowe

o kilkusetmetrowej długości i towarzyszące im kemy wyraźnie układają się w formie łuków. Zdaniem autorów mapy geologicznej, formy te tworzyły się na przedpolu lądolodu w wałach czołowo morenowych [Xxxxxxxx x Xxxxxxxx (1992)]. Na obszarze tym ponadto występują szerokie obniżenia po martwym lodzie oraz rynny powstałe w wyniku działania wód roztopowych. W obniżeniach tych często znajdują się równiny torfowe.

Xxxxxx Xxxxxxxx – wyciąg ze szkicu geomorfologicznego e skali 1:100.000 [PIG 2003]

Podłoże mezozoiczne stanowią utwory iłowcowo-mułowcowe triasu-kajpru monokliny przedsudeckiej. Ich strop zalega 150-300 m poniżej poziomu morza.

Paleogen-neogen (trzeciorzęd) zalega ciągłą pokrywą o zmiennej miąższości od 180 do 300 m. Zmiana miąższości tych utworów jest uzależniona od powierzchni stropowej, która jest uwarunkowana z jednej strony erozją podtrzeciorzędową, z drugiej zaś procesami glacitektonicznymi.

Paleogen reprezentują osady oligoceńskie wykształcone w postaci mułów, mułów ilasto- piaszczystych, piasków szarych kwarcowych i glaukonitowych. Ich miąższość jest zmienna od 70 do 80 m.

Neogen reprezentowany jest przez utwory miocenu, lokalnie pliocenu. Miocen dolny reprezentują piaski i mułki z węglem. Ich miąższość w obszarze północnym dochodzi do 160 m. Osady miocenu środkowego to mułki, piaski i iły z jednym lub dwoma pokładami węgli brunatnych o miąższości do 60

m. Miocen górny to seria mulasto-ilasta warstw poznańskich o bardzo zmiennej miąższości, przy lokalnym ich braku. Pliocen jest lokalnie reprezentowany przez piaski i żwiry kaolinowe.

Utwory trzeciorzędowe w opisanym rejonie uległy na dużym obszarze, głównie na Wale Zielonogórskim, procesom glacitektonicznym, zostały lokalnie sfałdowane i przemieszczone łącznie z utworami czwartorzędowymi w okresie zlodowaceń plejstoceńskich.

Czwartorzęd. Plejstocen reprezentowany jest przez osady glacjalne, wodnolodowcowe i rzeczne od zlodowaceń południowopolskich po ostatnie zlodowacenie Wisły. Ich występowanie i miąższość jest bardzo zmienna, na co oprócz procesów erozyjnych w okresach interglacjalnych i zlodowaceń miały wpływ procesy glacitektoniczne. Ich miąższość waha się od kilku do 140 m.

Zlodowacenia południowopolskie reprezentowane są przez jeden lub dwa poziomy glin morenowych oraz poziom piasków i żwirów wodnolodowcowych. Ten układ warstw starszego czwartorzędu występuje na wysoczyznach morenowych na północ od pradoliny Warty-Odry, zaś na pozostałym obszarze jest on zachowany szczątkowo, z uwagi na erozję w okresach interglacjalnych i glacitektoniką (Xxxxxxx J., 2003).

Interglacjał wielki na tym obszarze według wykonanych map geologicznych występuje lokalnie w formie piasków i żwirów oraz utworów jeziornych mułów i piasków. Osady rzeczne tego interglacjału w postaci piasków i żwirów występują prawdopodobnie w formie doliny kopalnej Odry w północno- wschodniej części gminy Sulechów, na co wskazuje analiza wykazanych struktur w opracowaniach hydrogeologicznych (Dąbrowski S., Xxxxxxxxx – Krajewska A. 1989, Xxxxxxxxx S. 1990).

Zlodowacenia środkowopolskie reprezentowane są również dwoma nieciągłymi poziomami glin morenowych rozdzielonych lokalnie poziomem piasków i żwirów wodnolodowcowych, iłów i mułów oraz poziomem piasków i żwirów bez mułów i iłów zastoiskowych okresu recesji tego lądolodu.

Interglacjał emski stanowił okres erozji uprzednio złożonych utworów oraz sedymentacji piasków i żwirów w dolinach rzecznych podobnie do współczesnych form a także w jeziorach. Osady rzeczne tego okresu zostały włączone w formy dolinne i pradolin powstałe w okresie zlodowacenia Wisły.

Zlodowacenie północnopolskie (Wisły) objęło zasięgiem cały omawiany obszar. W okresie tym uformowały się aktualnie istniejące formy geomorfologiczne. Z uwagi na zasięg końcowy tego zlodowacenia (faza leszczyńska), recesję i postój w fazie poznańskiej, uformowały się tutaj obniżenia Pradoliny Barycko-Głogowskiej i Warciańsko-Odrzańskiej oraz tereny wysoczyzn morenowych z wyniesieniami moren czołowych, kemów, równin sandrowych. Osadami tego zlodowacenia są jeden lub lokalnie dwa poziomy glin morenowych o zróżnicowanej miąższości, występujące najczęściej poniżej 10 m. Z okresu transgresji i postoju maksymalnego lądolodu w obniżeniach terenu głównie Pradoliny Barycko-Głogowskiej, utworzyły się zbiorniki zastoiskowe, gdzie sedymentowały piaski pyłowe, mułki i iły zastoiskowe oraz piaski i żwiry. Ich miąższość dochodzi tu do 30-50 m. Nie mniej ich część, zwłaszcza dolny fragment profilu może pochodzić ze starszej sedymentacji z interglacjału wielkiego, zlodowaceń środkowopolskich interglacjału emskiego. W okresie fazy poznańskiej uformowała się Pradolina Warciańsko-Odrzańska, której osady piaszczysto-żwirowe osiągają miąższość do 15 m. Wzniesienia Wału Zielonogórskiego budują w dużej mierze osady piaszczysto- żwirowe moren czołowych z fazy leszczyńskiej. Z ostatnim zlodowaceniem związane są liczne pola sypane w kierunku południowym podczas postoju i recesji lodowca, gdzie miąższość osadów piaszczysto-żwirowych może lokalnie przekraczać 10 m.

Holocen stanowią w głównej mierze osady piaszczysto-żwirowe i mady tarasów zalewowych i zagłębień bezodpływowych. Ich miąższość w dolinie Odry może dochodzić do 12 m, zaś w drobnych ciekach nie przekracza 3-5 m.

Istotną rolę w budowie geologicznej omawianego obszaru odegrały procesy glacitektoniczne, które spowodowały powstanie szeregu struktur łuskowych i fałdowych w obszarze Wału Zielonogórskiego o kierunkach W-E i WSW-ENE. Spowodowały one, że w obrębie utworów czwartorzędowych istnieje wiele oderwanych bloków utworów trzeciorzędowych. Stąd strop osadów trzeciorzędowych obrębie Wału Zielonogórskiego wynosi 60-170 m n.p.m. i opada przeciętnie na południe do około 40 m n.p.m. w Obniżeniu Nowosolskim i na północ w obrębie pradoliny warszawsko-berlińskiej i wysoczyzn Pojezierza Lubuskiego do 10-30 m n.p.m.

3.1.3. Wody powierzchniowe

Siec hydrograficzna na terenie gminy Świdnica jest ściśle powiązana z powierzchniową budową geologiczną obszaru i odzwierciedla mozaikowość geomorfologiczną terenu. Generalnie na terenie gminy można wydzielić trzy odmienne hydrograficznie obszary:

1. część północna obejmująca zlewnie Kanału Zimna Woda i częściowo Kanału Strużyna, położona

w pierwszym przypadku na obszarach wodnolodowcowych równiny sandrowej z kemami i wydmami oraz wysoczyznowej w drugim przypadku. Obszary te są stosunkowo ubogie w naturalne cieki wodne,

2. część centralna, niemal pozbawiona sieci hydrograficznej z nielicznymi efemerycznymi ciekami

i urządzeniami melioracji wodnych, położona jest w obrębie wysoczyzny morenowej i północnych xxxxxx Xxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx,

0. część południowa z bardzo gęstą, częściowo zmeliorowaną siecią hydrograficzną, obejmująca tereny pokryte utworami akumulacji dolinnej w Dolinie Śląskiej Ochli.

Recypientem końcowym cieków w gminie Świdnica jest rzeka Odra. Jednakże część wód z cieków rowów melioracyjnych odprowadzających wody w kierunku zachodnim, trafia najpierw do Bobru. Z ważniejszych wymienić należy Zimną Wodę w zlewni Kosierskiej Młynówki. Odwodnienie w zlewni Łączy (zlewnia Kanału Zimny Potok) następuje w kierunku północno-zachodnim. Najbardziej zasobna część południowa odwadniana jest generalnie w kierunku południowo-wschodnim.

Do istotnych cieków zaliczyć należy:

Kanał Zimna Woda – bierze swój początek w pobliżu miejscowości Drzonów na terenach użytkowanych rolniczo. Pozostała część zlewni pokryta jest lasami iglastymi z niewielkim areałem lasów mieszanych;

Wodna i Świdniczanka (system cieków – Kanał Wodna) – cieki biorą swój początek na południowym skłonie Wału Zielonogórskiego w obrębie moren spiętrzonych. Spływają następnie w kierunku południowym rynnami erozyjnymi. W obrębie stożka napływowego cieki zostały połączone niezależnym kanałem modyfikującym pierwotny kierunek odpływu wód. Właściwe połączenie koryt o założeniu naturalnym następuje na południe od Świdnicy w granicach Doliny Śląskiej Ochli (Pradolina Zasieki – Nowa Sól). Z wyłączeniem górnych odcinków obu cieków, mających zlewnie leśne, pozostała część zlewni ma charakter wybitnie rolniczy, częściowo także zabudowany, co potwierdzają liczne rowy melioracyjne. Przed opuszczeniem granic gminy Świdnica ciek, nazywany lokalnie na tym odcinku Starą Ochlą, przyjmuje spływające z północnego-wschodu wody Młynianki;

Młynianka – lewostronny dopływ Wodnej, biorący początek w obrębie Wału Zielonogórskiego. W przeważającej części drenuje tereny leśne;

Kanał Jarosz z Małym Jaroszem – prawostronny dopływ Śląskiej Ochli, drenujący obszary pradolinne, użytkowane częściowo rolniczo, częściowo leśne. Prowadzi wody w kierunku północno- wschodnim i wpada do Śląskiej Ochli na północ od miejscowości Piaski;

Kanał Polny – niewielki - prawostronny dopływ Śląskiej Ochli, drenujący obszary pradolinne pokryte głównie lasami. Niewielki odsetek zlewni użytkowany rolniczo związany jest z gruntami wsi Piaski;

Śląska Ochla – jeden z głównych cieków odwadniających tereny Zielonogórskiego Obszaru Wodonośnego, o znaczących zasobach, co jest efektem stałego zasilania wodami gruntowymi w obrębie szerokiej doliny oraz spływami potamicznymi z Wału Zielonogórskiego. Zlewnia Śląskiej Ochli oprócz obszarów dolinnych i wzgórz morenowych zbiera częściowo wody z wyniesień równin sandrowych centralnej części gminy. Ciek wraz z systemem swoich dopływów odprowadza wody w kierunku południowo zachodnim i zachodnim. Cechą charakterystyczną Śląskiej Ochli są częste zmiany poziomu wody będące reakcją na zasilanie opadowe. Tereny zlewni objęte są różnymi formami użytkowania, od lasów do terenów zabudowanych z wyraźną dominacją obszarów użytkowanych rolniczo.

Na terenie gminy Świdnica występuje kilkadziesiąt zbiorników wód powierzchniowych. Usytuowane są głównie w jej zachodniej części. Na uwagę zasługują oddane do użytku 31 sierpnia 2015r. dwa zbiorniki retencyjne, które zostały rozbudowane w latach 2013–2014 ze środków gminy oraz dzięki dofinansowaniu ze środków budżetu Unii Europejskiej w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Akwen górny został powiększony od strony zachodniej do powierzchni 1,96 ha. Poniżej zbudowano drugi zbiornik o powierzchni 3,17 ha. Różnica poziomu piętrzenia pomiędzy zbiornikami wynosi 1,5 m. Oba zbiorniki o łącznej powierzchni 5,13 ha mają charakter przepływowy i stanowią jeden zbiorczy system gromadzenia wody (Hydrologiczne uwarunkowania …, 2014). Na pozostałą część sieci hydrograficznej gminy składają się liczne (w jej południowej części) kanały i rowy melioracji wodnych szczegółowych i podstawowych.

Poniżej zamieszczono wybrane wartości odpływów jednostkowych głównych cieków w m3/s z km2 (Hydrologiczne uwarunkowania …, 2015):

− Kanał Zimna Woda - 0,005860,

− Młynianka, Wodna, Śląska Ochla - 0,004620.

Na obszarze ZOF zlokalizowane są obecnie zaledwie dwie stacje pomiarowo-obserwacyjne wód powierzchniowych, w których wykonywane są przez PSHM regularne pomiary i obserwacje: Cigacice (gmina Sulechów) i Nietków (gmina Czerwieńsk), obie zlokalizowane na rzece Odrze. Są to stacje II rzędu charakteryzujące się ciągłymi automatycznymi pomiarami stanu wody oraz uzupełniającymi pomiarami wykonywanymi przez obserwatora ryczałtowego w przypadku stacji Cigacice. Nie mogą one jednak stanowić wyłącznej podstawy do analiz i obliczeń hydrologicznych.

Charakterystyka stacji pomiarowych PSHM [źródło; Hydrologiczne uwarunkowania… 2015]

Nazwa stacji

Jednostka

obsługująca stację

Rzeka

Typ stacji

Mierzone parametry

Współrzędne geograficzne

Cigacice

IMGW PIB O/Wrocław SHM Zielona Góra

Odra

Automatyczna (telemetria)

Stan wody Przepływ,

Temperatura wody

52°1’59’’

15°36’27’’

Nietków

IMGW PIB O/Wrocław SHM Zielona Góra

Odra

Automatyczna (telemetria)

Stan wody Przepływ Temperatura wody

52°2’47’’

15°20’51’’

Obliczone na podstawie danych z monitoringu Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej IMGW-PIB oraz archiwalnych danych i pomiarów hydrometrycznych średniorocznych wielkości zasobów dyspozycyjnych wód powierzchniowych wynoszą odpowiednio:

− Wodna (ujście Młynianki) – 0,064 m3/s,

− Śląska Ochla – 0,283 m3/s,

− Jarosz – 0,134 m3/s,

− Młynianka – 0,021 m3/s.

Na terenie gminy wyznaczono 8 jednolitych części wód powierzchniowych o określonej typologii i statusie. Podział ten zamieszczono poniżej:

Lp.	Europejski kod JCWP	Nazwa JCWP	Kod SCWP	Kod typu	Typologia	Status
1	PLRW60001715385	Czarna Struga od źródła do Mirotki	SO1114	17	Potok nizinny piaszczysty	silnie zmieniona część wód
2	PLRW60001715528	Czarna Strużka	SO1115	17	Potok nizinny piaszczysty	silnie zmieniona część wód
3	PLRW600017155274	Kanał Niedoradzki	SO1115	17	Potok nizinny piaszczysty	silnie zmieniona część wód
4	PLRW600017155272	Śląska Ochla od źródła do Kanału Jeleniówka	SO1115	17	Potok nizinny piaszczysty	silnie zmieniona część wód
5	PLRW600017159669	Kanał Łącza	SO1116	17	Potok nizinny piaszczysty	naturalna część wód
6	PLRW6000211739	Odra od Czarnej Strugi do Nysy Łużyckiej	SO1116	21	Wielka rzeka nizinna	silnie zmieniona część wód
7	PLRW60002315569	Śmiga	SO1116	23	Potoki i strumienie na obszarach będących pod wpływem procesów torfotwórczych	naturalna część wód
8	PLRW600017159659	Zimny Potok od źródła do Kanału Łącza	SO1116	17	Potok nizinny piaszczysty	naturalna część wód

3.1.4. Wody podziemne

Powszechnie w podziale zasobów zostały przyjęte cztery kategorie zasobów wód podziemnych:

− statyczne – inaczej zretencjonowane, jest to objętość wody wolnej zawartej w porach skalnych,

− dynamiczne – określają przepływ w strukturze wód podziemnych, inaczej odnawialne, stanowią stronę przychodową (głównie z infiltracji efektywnej opadów atmosferycznych) bilansu hydrogeologicznego systemów krążenia wód podziemnych,

− eksploatacyjne – stanowią ilość wód możliwych do pobrania z ujęć w określonych warunkach hydrogeologicznych, środowiskowych, technicznych i ekonomicznych,

− dyspozycyjne – stanowią ilość wód podziemnych możliwych do pobrania z użytkowych poziomów wodonośnych w obszarze zlewni bilansowej w określonych warunkach hydrogeologicznych i środowiskowych ustalonych w trybie opracowania dokumentacji hydrogeologicznej,

uregulowanym przez ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2019r. poz. 868 ze zm.),

− bez wskazywania szczegółowej lokalizacji i warunków technicznych ujmowania wody,

− zasoby perspektywiczne - określa się je dla wyznaczonego obszaru – zlewni podziemnej jako możliwe do zagospodarowania, ustalone w sposób przybliżony poza trybem dokumentowania hydrogeologicznego, o niższej wiarygodności.

Zasoby statyczne, dynamiczne i dyspozycyjne w tym perspektywiczne mają charakter regionalny. Dyspozycyjne i perspektywiczne zasoby wód podziemnych na obszarze środkowej Odry (X. Xxxxxxx, 2003) w ramach, której zlokalizowany jest zielonogórski obszar funkcjonalny, kształtują się następująco:

Zasoby dyspozycyjne – 2037,30 tys.m/d, zasoby perspektywiczne – 2856 tys.m3/d.

Jeżeli chodzi o dział zasilania podziemnego i powierzchniowego w odpływie całkowitym to na obszarze środkowej Odry występuje równowaga (wody podziemne 50%, wody powierzchniowe 50%).

Gmina Świdnica położona jest w południowej części regionu wielkopolskiego VI, subregionu zielonogórsko – leszczyńskiego VI5 i subregionu pradoliny barycko – głogowskiej VI6 oraz w północnej części regionu wrocławskiego (wg. Atlasu hydrogeologicznego Polski X. Xxxxxxxxx, 1995). Regiony te znajdują się na obszarze prowincji niżowej, która charakteryzuje się dominantą czwartorzędowych systemów wodonośnych ok. 90% zasobów dyspozycyjnych (Xxxxxxxxx B. i inni 1976 r.).

W obrębie piętra czwartorzędowego wody występują w utworach piaszczysto-żwirowych różnej genezy tworząc poziomy wodonośne:

− gruntowy,

− xxxxxxxxxxxxx xxxxx,

− podglinowy.

Poziom wód gruntowych związany jest z osadami zlodowacenia Wisły i holocenu. Występuje on w piaskach i żwirach pradolin i dolin rzecznych, sandrach, ozach, kemach i piaszczystych morenach czołowych. Miąższość warstw wodonośnych dochodzi do 30 m, sporadycznie więcej, najczęściej od 5 do

15 m. Zwierciadło wody tego poziomu zalega na zróżnicowanych głębokościach od 0,1 do 45 m, w zależności od morfologii terenu (najgłębiej obszarze Wału Zielonogórskiego). Poziom wód gruntowych jest zasilany w głównej mierze przez infiltrację opadów, a jedynie w dolinach rzecznych, będących strefami drenażu, może być zasilany z niżej zalegających poziomów. Stąd gromadzi wody opadowe, które drogą podziemną kierują się do cieków lub przesączają się do niżej zalegających poziomów. Zasilanie to praktycznie realizuje się w półroczu zimowym. Wody poziomu gruntowego ujmowane są przeważnie tylko na obszarach pradolin i sandrów, gdzie miąższość osadów wodonośnych przekracza 10

m. Na poziomie tym bazuje większość ujęć.

W obrębie struktur wodonośnych tego poziomu wyróżniono 4 główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP) stanowiące źródło dla poborów wód podziemnych (Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, 2011):

− nr 148 – Sandr Pliszki (poziom sandrowy i xxxxxxxxxxxxx xxxxx lokalnie),

− nr 150 – Pradolina Warszawsko – Berlińska (poziom gruntowy),

− nr 301 – Xxxxxxxxx Xxxxxxx – Nowa Sól (poziom gruntowy),

− nr 302 – Pradolina Barycz – Głogów (poziom gruntowy).

Poziom xxxxxxxxxxxxx xxxxx jest związany ze strukturami piaszczysto-żwirowymi, rozdzielającymi gliny morenowe zlodowacenia północnopolskiego od środkowopolskiego (rysunek 15). Są to struktury fluwioglacjalne lub rzeczne interglacjalne. Cechuje je duża zmienność miąższości i granulacji. Poziom ten występuje zwykle pod nadkładem glin morenowych zlodowacenia stanowiących warstwę napinającą. W strefach wyniesień lub krawędzi dolin zwierciadło wody tego poziomu jest lokalnie swobodne. Miąższość warstw wodonośnych wynosi od 2,5 do 20,0 m. Poziom xxxxxxxxxxxxx xxxxx występuje w obrębie wysoczyzn Pojezierza Lubuskiego i Wysoczyzny Czerwieńskiej. Ujmowany jest lokalnie dla potrzeb wodociągów wiejskich.

Poziom xxxxxxxxxxxxx xxxxx jest związany z osadami interglacjału wielkiego i fluwioglacjałów zlodowacenia środkowopolskiego. Występuje w obszarze wysoczyzn lubuskich. Tworzą go osady piaszczysto-żwirowe o miąższości od 10 do 30 m, rzadziej więcej.

Poziom podglinowy występuje lokalnie. Związany jest z systemem dolin kopalnych interstadiału lub fluwioglacjału zlodowacenia południowopolskiego.

Ten zarysowany układ warstwowy poziomów wodonośnych nie występuje przestrzennie w strefach zaburzeń glacitektonicznych, gdzie struktury hydrogeologiczne z reguły nie wykazują ciągłości, lecz są często połączone w układzie krążenia. Wykazały to sporządzone mapy hydroizohips dla obszarów Wału Zielonogórskiego i Wysoczyzny Czerwieńskiej w obrębie miasta Zielona Góra oraz gminy Świdnica i Zabór. W opracowaniach dotyczących rejonu Wału Zielonogórskiego na występowanie hydrostruktur wód używa się pojęcia „elewacyjny poziom wodonośny” (Wróbel 1979, Bielecka i inni 2000). Zbiorniki

„elewacyjne” mają charakter wód swobodnych, lokalnie napiętych. Wykazują one największe miąższości w osiowych strefach zagłębień synklinalnych. Zbiorniki te zasilane są tylko na drodze infiltracji opadów. Intensywna eksploatacja tych wód do lat 90-tych XX wieku doprowadziła w rejonie Zielonej Góry do obniżenia wód podziemnych lokalnie do 20 m. W okresie późniejszym, ze względu na zmniejszenie poboru wód, poziom powrócił do stanu zbliżonego do naturalnego.

Na większości pozostałych obszarów występowania wód piętra czwartorzędowego poziomy wodonośne wykazują stany wód zbliżone do naturalnych, gdyż eksploatacja tych wód jest niewielka w stosunku do ich odnawialności, a obniżenia wywołane nią mieszczą się w wielkościach naturalnych zmian.

W obrębie utworów trzeciorzędowych występują dwa poziomy wodonośne: mioceński i oligoceński.

Mioceński poziom wodonośny. Występowanie mioceńskiego poziomu wód podziemnych związane jest z serią piasków w obrębie osadów burowęglowych. W obrębie tego poziomu wyróżnia się dwie zasadnicze warstwy wodonośne: górną i dolną, związane z serią piasków górnego, środkowego i dolnego miocenu. Warstwy tworzą piaski od grubo do drobnoziarnistych mułkowatych ze zdecydowaną przewagą piasków drobnych. Warstwy wodonośne rozdzielone są serią słabo przepuszczalną, którą stanowią warstwy mułków, iłów i węgla brunatnego miocenu środkowego. Do eksploatacji ujmowana jest najczęściej warstwa górna. Eksploatowana jest w miejscach braku poziomów czwartorzędu, który na tym terenie jest ujmowany powszechnie.

Warstwa górna posiada najczęściej miąższość 5-20 m, sporadycznie tylko więcej. Miejscami rozdzielona jest iłami lub mułkami na warstewki drobniejsze. Z analizy przekrojów geologicznych wynika, że warstwa ta nie posiada ciągłego rozprzestrzenienia. Brak jej w strefach głębokiego wcięcia osadów czwartorzędowych w północnej części przedmiotowego obszaru lub w strefach zaburzeń glacitektonicznych.

Warstwa dolna poziomu mioceńskiego występuje na całym obszarze podsystemu. Jest to warstwa piasków, głównie drobnych, średnich i mułkowatych o miąższości średnio 40-60 m, rzadziej mniej, a miejscami nawet 70 m. Wodonosiec tworzy zwarty kompleks, miejscami tylko przeławicony węglami brunatnymi i mułkami.

Warstwa dolna od górnej oddzielona jest kompleksem węgla brunatnego i mułków o miąższości od paru do około 80 m. Bazy zasilania i drenażu warstwy są identyczne jak warstwy górnej. Parametry filtracyjne warstwy dolnej na podstawie danych z otworów w Maszewie koło Połęcka i Rudnicy są następujące: wydajność jednostkowa 0,8-1,8 m3/h 1 m, współczynnik filtracji 0,05 m/h. Warstwę dolną należy traktować, jako właściwy zbiornik wód w osadach mioceńskich o znaczeniu perspektywicznym. Aktualnie nie jest ujmowana do eksploatacji. Sięgnięto po nią w Maszewie koło Połęcka w studni nr 4 na terenie SKR, częściowo w Żabicach i Radachowie, została przebadana i poddana systematycznym obserwacjom na terenie stacji PIG w Rudnicy.

Poziom mioceński jest poziomem ciśnieniowym o wodach subartezyjskich. W układzie krążenia, w miejscach głębokiego wcięcia wgłębnych poziomów czwartorzędowych wiąże się z tymi poziomami, zwłaszcza poziomem podglinowym i międzyglinowym dolnym. Warstwą napinającą jest słabo przepuszczalny lub bardzo słabo przepuszczalny kompleks iłów poznańskich, warstwy mułków i gliny zlodowacenia południowopolskiego. Zasilany jest w wyniku przesączania się wód z poziomów czwartorzędowych poprzez osady ilaste, mułkowate i gliny. Zasilanie jest uwarunkowane wyraźnie miąższością serii ilastej i mułkowatej, zwiększa się w miejscach jej wyraźnego rozcięcia.

Oligoceński poziom wodonośny. Nie jest on tutaj rozpoznany pod względem hydrogeologicznym, nigdzie nie został ujęty do eksploatacji. Według danych z sąsiednich terenów wodonosiec oligoceński tworzą piaski o miąższości od paru do około 50 m. Od dolnej warstwy mioceńskiej oddzielony jest lokalnie

warstwą mułków o niewielkiej miąższości, stąd w układzie krążenia wiązać go należy z poziomem mioceńskim – warstwą dolną.

Zbiorniki wód podziemnych znajdujących się w zasięgu zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego.

Nr GZWP	Nazwa	Zasoby dyspozycyjne/szacunkowe [tys.m3/d]	Stopień odporności	Stopień udokumentowania	Rok wyk. dokument.
150	Pradolina Warszawa -Berlin (Koło-Odra)	456,0	-	Nieudokumentowane	2009-2011
148	Sandr Pliszki	243,0	niski	Opracowany projekt	2009-2011
000	Xxxxxxxxx Xxxxxxx - Xxxx Xxx	53,21	-	Udokumentowane	2001
302	Pradolina Barycko - Xxxxxxxxx (x)	00,0	-	Xxxxxxxxxxxxxx	0000

Xxxxx Xxxxxxxx położona jest częściowo na terenie GZWP nr 301 Pradolina Zasieki -Nowa Sól.

Zbiorniki wód podziemnych przeważnie są usytuowane w synklinach glacitektonicznych, wypełnionych osadami żwirowo – piaszczystymi. Zaopatrzenie w wodę wsi położonych na Wale Zielonogórskim odbywa się ze źródeł: Letnica, Koźla oraz ze zbiorników elewacyjnych Wilkanowo i Świdnica. Największym zbiornikiem jest zbiornik w Pradolinie Barycko – Głogowskiej GZWP 302. Długość tego zbiornika wynosi ok. 60 km, a szerokość od 2 do 6 km. Osady wodonośne utworzone są przez serie piaszczyste z przewarstwieniami mułków, w spągu lokalnie występują piaski gruboziarniste i żwiry. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi 15-80 m, średnio 20-25 m. Zwierciadło wody jest swobodne. Zbiornik zasilany jest między innymi przez wody Śląskiej Ochli z dopływami. Podłoże zbiornika wodonośnego tworzą iły trzeciorzędowe i czwartorzędowe.

Jedna z metod pozwalająca w przybliżony sposób określić zasoby dyspozycyjne i odnawialne dla danego obszaru zakłada wykorzystanie dwóch modułów odnawialnego Mo i dyspozycyjnego Md. Na podstawie

„Dokumentacji zasobów dyspozycyjnych międzyrzecza Odry i Bobru w tym GZWP 149 i 301” Tom I (Przedsiębiorstwo Geologiczne Proxima, Wrocław 2001) dla obszaru gmin zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego przyjęto Mo= 208,6 m3/d × km2 natomiast Md = 0,7 Mo i wynosi Md = 146,02 m3/d × km2.

Zasoby wód podziemnych dyspozycyjne, odnawialne i możliwe do wykorzystania.

Nazwa gminy

Zasób dyspozycyjny [m3/d]

Zasób odnawialny [m3/d]

Pobór wód [m3/d](*)

Zasób możliwy do wykorzystania

[m3/d]

Gmina Świdnica

23 509,22

33 584,60

1 483

22 026,22

(*) Wielkość poborów na podstawie danych dostarczonych WPRZGW we Wrocławiu

Potrzeby zapotrzebowania na wodę określane są przez trendy gospodarcze i demograficzne, co w konsekwencji ma wpływ na wielkość zasobów wodnych oraz na ich stan zanieczyszczenia. Proces ten uzależniony jest od zmian cywilizacyjnych i zrównoważonej gospodarki zasobami wodnymi. Zaktualizowana prognoza całkowitego zapotrzebowania na wodę wskazuje, że nastąpi spadek wielkości zapotrzebowania. Ze względu na zmiany warunków klimatycznych polegających na wzroście częstości pojawiania się okresów suchych, bez opadów, prognozuje się, że zapotrzebowanie na wodę w rolnictwie do celów nawadniania oraz hodowli wzrośnie (Hydrogeologia regionalna Polski PIG, 2007). Obecna tendencja tych zmian interpretowana jest przez niektóre grupy naukowców, jako globalne ocieplenie klimatu. Jeżeli chodzi o przemysł to jego rozwój nie spowoduje w zauważalny sposób wzrostu poboru wód podziemnych, ponieważ do tych celów głównie wykorzystywane są wody powierzchniowe. Zmniejszone potrzeby w przemyśle zrównoważą ewentualny wzrost potrzeb w rolnictwie. Podsumowując w gospodarce wodnej będziemy obserwować tendencję spadkową poboru wód podziemnych.

Deficyt możliwych do zagospodarowania zasobów wód podziemnych dotyczy obszarów, dla których występują ograniczenia możliwości korzystania z zasobów wód podziemnych. Ograniczenia mogą wynikać z naturalnych uwarunkowań oraz ze zmian naturalnego środowiska na skutek działalności człowieka. Ma to istotny wpływ na możliwości pełnego zaspokojenia aktualnych potrzeb wodnych użytkowników komunalnych, przemysłowych i rolniczych. Niezwykle istotne jest, aby w przypadku występowania deficytu zasobowego nie doprowadzić do niekontrolowanego udzielania pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód, w szczególności w przypadku występowania braku rezerw zasobowych. Niebezpieczne jest również występowanie deficytu formalnoprawnego (brak rezerw dostępnych do zagospodarowania) spowodowanego również niekontrolowanym udzielaniem pozwoleń wodnoprawnych

na pobór, przy występowaniu rezerw zasobowych w warunkach niewielkich poborów rzeczywistych. Ograniczenie wynikające z występowania zagrożeń dla zrównoważonego korzystania z zasobów wód podziemnych dotyczy pogorszenia stanu ilościowego wód powierzchniowych i stanu ekosystemów lądowych, bezpośrednio zależnych od wód podziemnych. Ma ono miejsce wtedy, gdy dla danych obszarów występuje deficyt bilansu wodno-gospodarczego tzn. ujemny wynik porównania aktualnych i prognozowanych potrzeb wodnych użytkowników z możliwymi do zagospodarowania zasobami dyspozycyjnymi lub perspektywicznymi.

3.1.5. Retencja wodna

Dla poprawy zwiększenia i odbudowy zasobów wodnych, a tym samym dla przyczynienia się do złagodzenia deficytu wody na terenie województwa lubuskiego, wykonane zostało na zlecenie Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze w m-cu grudniu 2006r. opracowanie pod nazwą „Mała retencja wodna w województwie lubuskim. Komponent rolny”, autorstwa Xxxxx Projektów Inżynierii Środowiska i Melioracji „EKOPROJEKT” Sp. z o.o. z Zielonej Góry.

Zgodnie z zawartymi porozumieniami dotyczącymi współpracy w zakresie programu małej retencji -, realizacja tego programu, ma na celu przeciwdziałanie powstającemu deficytowi wodnemu, poprzez odbudowę i zwiększenie zasobów wodnych, przede wszystkim dla celów ochrony przeciwpowodziowej, rolniczych, , ochrony gleb torfowych, zachowania równowagi ekologicznej biotopów i przeciwpożarowej. Województwo lubuskie znajduje się w I strefie o najpilniejszych potrzebach rozwoju małej retencji, wynikających z niekorzystnych warunków klimatycznych, oraz dużych potrzeb poprawy stosunków wodnych na obszarach rolniczych.

Główną rzeką gminy jest odcinek górny Śląskiej Ochli, która ma swoje źródła na terenie Wału Zielonogórskiego koło wsi Letnica. Długość kanałów podstawowych na terenie gminy wynosi 17,8 km, z tego:

− rzeka Śląska Ochla – 8,9 km,

− kanał Wodna – 9,2 km,

− kanał Jarosz – 4,1 km,

− kanał Polny – 4,5 km.

Pozostałe cieki są to rowy odwadniające fragmenty terenów leśnych lub łąk.

Na kanale Wodna wybudowano urządzenie piętrzące, w celu retencji korytowej wody. Szacuje się, że na skutek podpiętrzenia można w korycie kanału zmagazynować około 1500 m3 wody, która metodą podsiąku nawadnia okoliczne łąki.

Według sprawozdań GUS na terenie gminy jest 28 zbiorników wodnych małej retencji, z tego 15 stawów rybnych, 9 zbiorników retencyjnych i 4 zbiorniki przeciwpożarowe.

Usytuowane są głównie w jej zachodniej części. Na uwagę zasługują oddane do użytku 31 sierpnia 2015r. dwa zbiorniki retencyjne, które zostały rozbudowane w latach 2013 – 2014 ze środków gminy oraz dzięki dofinansowaniu ze środków budżetu Unii Europejskiej w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Akwen górny został powiększony od strony zachodniej do powierzchni 1,96 ha. Poniżej zbudowano drugi zbiornik o powierzchni 3,17 ha. Różnica poziomu piętrzenia pomiędzy zbiornikami wynosi 1,5 m. Oba zbiorniki o łącznej powierzchni 5,13 ha mają charakter przepływowy i stanowią jeden zbiorczy system gromadzenia wody (Hydrologiczne uwarunkowania …, 2014). Na pozostałą część sieci hydrograficznej gminy składają się liczne (w jej południowej części) kanały i rowy melioracji wodnych szczegółowych i podstawowych.

Na terenie gminy występują dwie zlewnie. Główną zlewnią jest Śląska Ochla, do której spływają wszystkie cieki ze środkowej i południowej części gminy. Zbiera ona głównie wody spływające z południowych i zachodnich stoków Wału Zielonogórskiego i Bramy Letnickiej. Okolice wsi Grabowiec nie odwadnia żaden ciek. Natomiast w okolicach wsi Wilkanowo, Słone i Buchałów (północne stoki Wału Zielonogórskiego) występują małe rowy, których wody wsiąkają w piaski terasy kemowej. W okolicach wsi Drzonów i Lipno znajdują się źródła cieków, które spływają ku północnemu zachodowi do Młynówki Kosierskiej. Przez gminę przebiega więc wododział między Odrą i Bobrem.

Na terenie gminy nie występują zjawiska powodziowe. Mogą zdarzać się tzw. powodzie lokalne, wywołane gwałtownymi opadami atmosferycznymi. Szczególnie tego typu zjawiska mogą wystąpić w Świdnicy, która zbudowana jest wzdłuż potoku spływającego z Wału Zielonogórskiego.

3.1.6. Warunki klimatyczne

Analizowany obszar położony jest, według podziału regionalnego Polski Kondrackiego (2013) – na pograniczu podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich i Niziny Środkowo-Polskiej. W dalszej gradacji jednostek regionalnych tego podziału wyróżnić możemy makroregiony: Pradolina Warciańsko-Odrzańska (mezoregiony; Kotlina Kargowska i Dolina Środkowej Odry), Pojezierze Lubuskie (Pojezierze Łagowskie, Bruzda Zbąszyńska), Wzniesienia Zielonogórskie (Wysoczyzna Czerwieńska, Wał Zielonogórski) i Obniżenie Milicko-Głogowskie (Obniżenie Nowosolskie).

Gmina leży w strefie przejściowej, objętej wpływami Atlantyku jak i Eurazji. Ze względu na położenie przy zachodnim skraju Polski uwydatniają się tu także wpływy oceaniczne. Gmina Świdnica położona jest na terenie XI krainy Wału Zielonogórskiego i IX krainy Pasa Pradolin Południowych (okolice wsi Piaski). (Prawdziwiec, Koźmiński, 1972 r. Agroklimat województwa zielonogórskiego, Zielona Góra).

W stosunku do stacji meteorologicznej w Zielonej Górze zlokalizowanej w południowo-wschodniej części miasta, którą uznano w tym opracowaniu za „stację matkę” gmina Świdnica położona jest w odległości ok. 10km w kierunku południowo-zachodnim.

W związku ze znacznym wzniesieniem Wału Zielonogórskiego, klimat jest tu chłodniejszy od klimatu otaczających go pradolin. Występują tu największe opady atmosferyczne, zwłaszcza w okresie od kwietnia do września. Wcześniej pojawia się tu zima i występuje największa liczba dni z pokrywą śnieżną. Kraina ta jest najbardziej uprzywilejowaną pod względem amplitud średnich dobowych (wynoszą tylko 9 – 10 0C) i bardzo małego zagrożenia przez przymrozki. Przymrozki na Wale Zielonogórskim zanikają średnio między 15 – 20 kwietnia. Występuje tu również najmniejsza częstość okresów bezopadowych. W krainie IX Pasa Pradolin Południowych występują nieco wyższe temperatury, w lecie (VI – VIII) – średnio 0,1-0,2 0C, wyższe amplitudy dobowe (11-12 0C), większa liczba dni z przymrozkami (średnio 5 dni więcej), a ostatnie przymrozki wiosenne występują średnio do 30 kwietnia. Zasadnicza różnica występuje w opadach atmosferycznych, gdyż w Pradolinie są one niższe w okresie IV – IX o średnio ok. 40 mm.

Według podziału Polski na dzielnice klimatyczne R. Gumińskiego zmodyfikowanego przez

J. Kondrackiego (1967), analizowane gminy leżą na obszarze Dzielnicy Lubuskiej – VII, w środkowym dorzeczu Odry, która obok Niziny Śląskiej i Dzielnicy Tarnowskiej należy w tej skali do najcieplejszych rejonów naszego kraju. Potwierdza to mapa (rysunek 2) średniej rocznej temperatury powietrza dla Polski zaczerpnięta z Atlasu Klimatu Polski – Lorenc (2005).

Temperatura średnia roczna obszarów tj.: Wzniesień Zielonogórskich, Wysoczyzny Czerwieńskiej i południowej części Pojezierza Łagowskiego, na których leży Zielonogórski Obszar Funkcjonalny, obliczona za okres 1971-2000 zawiera się w przedziale 8,5 – 8,8 °C.

Wydłużając ciąg obserwacyjny danych do Atlasu Klimatu Polski o dane publikowane cyklicznie w Biuletynach IMGW-PIB oraz w Internecie – xxx.xxxxxxxxx.xx, można jednak zauważyć, że od końca lat 90-tych i dalej do roku 2013, zmienność temperatury powietrza zarówno z roku na rok, jak i w ostrych granicach 10-letnich ulegała dużym odchyleniom od wartości średniej uznanej za normową. Potwierdzają to obserwacje prowadzone przez stacje meteorologiczne zlokalizowane w zachodniej części kraju i w ogóle w całej Polsce.

Temperatura średnia roczna w °C w kolejnych 10-leciach okresu 1971-2013

OKRESY	Xxxxxxx Xxxx	Xxxxxx	Xxxxxxx	Leszno	Legnica
1971-2000 (norma)	8,5	8,6	8,8	8,4	8,8
1971-1980	8,3	8,2	8,5	8,1	8,5
1981-1990	8,5	8,6	8,9	8,5	8,8
1991-2000	8,9	9	9,1	8,7	9,2
2001-2013	9,2	9,3	9,5	9,1	9,5
∆T+	0,7	0,7	0,7	0,7	0,7

Jak z powyższego zestawienia wynika, w ciągu ostatnich 42 lat temperatura na obszarze zachodniej części Polski, w tym również omawianego rejonu, wzrosła w stosunku do okresu normowego (1971-2000) aż o 0,7°C. Skutki tak dużego wzrostu temperatury przejawiają się przede wszystkim we wzroście występowania groźnych zjawisk pogodowych takich, jak: ulewne deszcze, susze, przyrosty prędkości

wiatru w czasie trwania burz, ale także wydłużenie się okresów wegetacyjnych (szczególnie rozpoczęcia wegetacji na wiosnę), skrócenie okresu występowania pokrywy śnieżnej, zmiany struktury opadów - przewaga występowania opadów burzowych, nagłych i krótkotrwałych (szczególnie w lecie) powodujących powodzie lokalne typu flash flood, fal upałów i innych zjawisk ekstremalnych.

Krzywa trendu wzrostu temperatury wyliczona w opracowaniu ekofizjograficznym dla ZOF wykazuje stały przyrost, który wynosi ok. 0,3°C/dekadę.

Obserwacje temperatur w latach 2018 i 2019 dają podstawę do wniosków, że będzie następować dalszy wzrost temperatur.

Dla charakterystyki klimatu gminy Świdnica posłużono się danymi ze stacji klimatycznej w Zielonej Górze, gdzie są prowadzone obserwacje całodobowe. Średnia temperatura wieloletnia dla lat 1951-1990 wynosiła 8,30C. Wahania temperatury między poszczególnymi miesiącami są jednak znaczne. Najwyższa średnia roczna temperatura, po wojnie, wystąpiła w 1989 r. i wynosiła 9,80C. W całym okresie obserwacji najwyższa średnia była w 1934 r. (100C). Najchłodniejszym rokiem był rok 1949 ze średnią temperaturą roczną 6,10C. Spośród 106 lat obserwacji najcieplejszy był lipiec 1994 r. ze średnią temperaturą 22,90C. Maksymalna temperatura w okresie powojennym wystąpiła 1 sierpnia 1994 r. Wynosiła ona wtedy 36,80C. Najwyższa temperatura w okresie obserwacji wystąpiła 19 sierpnia 1992 roku i wynosiła 38,90C. Najzimniej natomiast było 10 lutego 1929 r. kiedy to temperatura spadła do –30,20C, a po ostatniej wojnie

– 9 lutego 1956 r.: -29,50C. Najmroźniejsza zima była w latach 1939/40 o średniej temperaturze – 22,70C, a najdłuższa w latach 1995/96, która trwała 124 dni.

Po roku 2000 wystąpiło 6 najcieplejszych lipców w Polsce o podobnym przebiegu temperatury maksymalnej: w latach 2003, 2006, 2010, 2014, 2018, 2019. W tym ostatnim roku za sprawą dni upalnych w rejonie Zielonej Góry, fale upałów dały się we znaki zarówno społeczeństwu, jak rolnictwu, energetyce, gospodarce wodnej i gospodarce leśnej. W 2019r. na obszarze ZOF padły rekordy termiczne, utrzymująca się przez wiele dni temperatura powietrza powyżej 25°C, w tym powyżej 30°C jest ostrzeżeniem przed tego rodzaju scenariuszami w przyszłości i negatywnymi skutkami systematycznego przyrostu temperatury na skutek ocieplania się klimatu.

Kraina pradolin południowych charakteryzuje się najcieplejszym klimatem w województwie, występuje tu największa liczba dni gorących - średnio 42 i najdłużej trwające lato ok. 110 dni. Wiosenne przymrozki znikają najwcześniej na Wale Zielonogórskim przed 00.XX; w obniżeniach i na terenie pradolin utrzymują się średnio do 00.XX; natomiast przymrozki jesienne pojawiają się w odwrotnej kolejności tj. najwcześniej w niższych partiach gminy ok. 10-15 X, najpóźniej na wyniesieniach Xxxx Xxxxxxxxxxxxxxxx xx. 00-00 X. Okres bezprzymrozkowy jest znacznie zróżnicowany i trwa od 160 do 195 dni.

Średnie opady gminy Świdnica szacuje się na 600 mm. Największe opady atmosferyczne występują na Wale Zielonogórskim, a najniższe w obniżeniu Pradoliny w okresie IV – IX o średnio ok. 40 mm. Największe ilości opadu występują w miesiącu lipcu, najniższe w miesiącach zimowych. Opady w miesiącach IV-IX stanowią ok. 60% rocznego opadu. Zimą dominują wiatry z kierunku północnozachodniego i południowozachodniego, z maksymalnym udziałem wiatru zachodniego, natomiast latem dominują wiatry z kierunku wschodniego, północno-wschodniego i południowowschodniego. Rzeźba i pokrycie terenu ma tu wyraźne odzwierciedlenie w zróżnicowaniu zarówno wiatrów, opadów, jak i pokrywy śnieżnej. Pokrywa śnieżna występuje tu 55 dni.

W obszarze gminy stosunkowo często pojawiają się dni z pogodą gorącą, słoneczną, bez opadu. Mniej jest dni z typami pogody przymrozkowej. Gorące i suche lato i jesień 2019r. jak również praktycznie bezśnieżna zima 2019-2020r. wskazują, ze zmiany klimatu postepuja szybciej niż przewidywały to modele prognostyczne.

3.2. Stan rolniczej przestrzeni produkcyjnej

Kompleksy glebowo-rolnicze to zespoły różnych gleb o zbliżonych właściwościach rolniczych i podobnym użytkowaniu. Wyróżnia się 14 kompleksów glebowo-rolniczych gleb ornych i 3 kompleksy glebowo- rolnicze użytków zielonych, biorąc pod uwagę charakter samej gleby, warunki klimatyczne, stosunki wodne i rzeźbę terenu. Nazewnictwo pochodzi od roślin zbożowych jako wskaźników jakości kompleksu. Kompleksy gleb ornych: 1 - pszenny bardzo dobry, 2 - pszenny dobry, 3 - pszenny wadliwy, 4 - żytni bardzo dobry, 5 - żytni dobry, 6 - żytni słaby, 7 - żytni bardzo słaby, 8 - zbożowo-pastewny mocny, 9 - zbożowo-pastewny słaby, 10 - pszenny górski, 11 - zbożowy górski, 12 - owsiano-ziemniaczany górski, 13 - owsiano-pastewny górski, 00 - xxxxx xxxx przeznaczone pod użytki zielone. Kompleksy użytków zielonych: 1z - użytki zielone bardzo dobre i dobre, 2z - użytki zielone średnie, 3z - użytki zielone słabe i bardzo słabe.

Analizowany obszar leży w obrębie Regionu Zielonogórskiego. W gminie dominują gleby kwaśne i bardzo kwaśne, co daje łącznie ponad 80% powierzchni gleb. Udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych do gleb bardzo kwaśnych wynosi 86,3/40,7, natomiast średnia dla byłego województwa zielonogórskiego wynosi 75,0/35,1. Ok. 70% gleb wymaga systematycznego nawożenia magnezem. Gleby są mało zasobne w fosfor, a największe niedobory pierwiastków dotyczą molibdenu, miedzi i boru. W byłym województwie zielonogórskim zużycie nawozów jest ok. 30 % niższe niż w dawnych województwie leszczyńskim lub poznańskim. Gleby w gminie są przepuszczalne dlatego nawozy są wypłukiwane do wód gruntowych lub cieków wodnych.

Wśród gruntów ornych dominują gleby kompleksu 6, przy dużym udziale kompleksu 7, 5 i przy znacznie mniejszym udziale kompleksu 4 oraz kompleksu 2 i 9. (dane z ogólnej charakterystyki gleb dla rolniczego subregionu Zielonogórskiego).

Kompleksy i profile glebowe gruntów ornych w gminie Świdnica.

Kompleks	Utworzony przez gleby
Kompleks 7 żytni bardzo słaby	tworzą najsłabsze gleby piaskowe
Kompleks 6 żytni słaby	przeważają gleby brunatne wyługowane lub czarne ziemie wykształcone z piasków słabogliniastych.
Kompleks 5 żytni dobry	to średnie mady na piasku lub gleby brunatne wyługowane, wykształcone z piasków gliniastych lekkich podścielone średnio głęboko gliną.
Kompleks 4 Żytni bardzo dobry	to w większości gleby brunatne wyługowane wytworzone z utworów pyłowych lub mady średnie podścielone piaskiem.
Kompleks 2 pszenny dobry	to gleby wykształcone z glin całkowitych lub płytko spiaszczonych.
Kompleks 9 zbożowo –pastewny słaby	z piasków murszastych.

Gleby najsłabszych kompleksów żytnich (6 i 7) oraz zbożowo-pastewnego słabego obejmują w gminie Świdnica ponad 70%, czyli 3 544 ha powierzchni gruntów ornych. Użytki rolne klasy VI to 1 443 ha, co w procentach użytków rolnych daje 28,5%. Na terenie gminy znajdują się kompleksy użytków zielonych: 2z –użytki zielone średnie i 3z użytki zielone słabe i bardzo słabe.

Warunki do uprawy w gminie Świdnica są słabe i pod względem rolniczym najmniej korzystne w całym województwie lubuskim. Gleby w większości zaliczane są do V i VI klasy bonitacji. Charakteryzują się wysoką zawartością piasku, co powoduje średnią i dużą przepuszczalność oraz mały kompleks sorpcyjny gruntów. Uboga w związki mineralne gleba jest okresowo lub stale za sucha. Niedoborów wody nie wykazują jedynie grunty na bazie piasku będące pod stałym źródłem zasilania naturalnego, znajdujące się np. przy ciekach. Z całkowitego areału gruntów ornych przeszło 70% znajduje się w kompleksie żytnim słabym i żytnim bardzo słabym. Analogicznie słabe są również użytki zielone przeznaczone do użytkowania pastwiskowego. W tej grupie użytków znajdują się użytki zielone średnie, użytki zielone słabe i bardzo słabe.

Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp., na zlecenie indywidualnych rolników, przeprowadziła badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania, zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez. W omawianym zakresie w latach 2010-2011 r. przebadano 152 próbki glebowe pobrane z 263 ha użytków rolnych na terenie gminy. Ponadto sprawdzono próbki pod względem zawartości niektórych mikroelementów.

Jednym z podstawowych wskaźników oceny gleb był ich odczyn, który zależy od rodzaju skały macierzystej, składu granulometrycznego gleby, warunków przyrodniczych oraz zabiegów agrotechnicznych. W przebadanych próbkach stwierdzono, że aż 46% gleb ma odczyn kwaśny (odczyn pH odpowiednio do 4,5 i 4,6÷5,5). Odczyn środowiska glebowego ma wpływ na życie roślin, mikroorganizmów i fauny glebowej decydując tym samym o aktywności biologicznej gleby. Częściej spotykane kwaśne odczyny gleb powodują obniżanie plonowania roślin jak również ułatwiają przyswajanie przez rośliny metali ciężkich. Z odczynem gleb ściśle związana jest potrzeba ich wapnowania poprawiającego właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne. W przebadanych próbkach procentowy udział gleb wymagających wapnowania w przedziale koniecznym i potrzebnym wynosił 28%. Natomiast dla 43% przebadanych gleb nie dostrzeżono potrzeby wapnowania. Zawartość w glebie przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu jest ważnym wskaźnikiem pozwalającym ustalić poziom racjonalnego nawożenia. Procentowy udział zbadanych próbek gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartości fosforu (P2O5) dla użytków rolnych wynosiła 42%. Udział gleb o zawartości potasu (K2O) bardzo niskiej i niskiej wynosił 49%, a magnezu 19%. Niedobór fosforu powoduje zahamowanie wzrostu łodyg i liści,

karłowacenie roślin, słaby rozwój kwiatów; nie wytwarzają się prawidłowo nasiona. Rośliny stają się drobne, strzeliste, o cienkich łodygach i słabym systemie korzeniowym. Zwalnia się proces ukorzenienia i krzewienia rośliny. Ograniczone jest kwitnienie, tworzy się mniej nasion i owoców o gorszej jakości, a przy głębokim niedoborze roślina nie wytwarza ich wcale. Potas jest niezbędny dla produkcji cukru w liściach, jego transportu do korzenia i magazynowania. Reguluje gospodarkę wodną, dzięki czemu roślina traci mniej wody podczas parowania. Natomiast niedobór magnezu podczas wzrostu roślin powoduje spadek jakości i obniżenie plonów. Ze względu na małą liczbę próbek wyniki przeprowadzonych badań nie są wynikami reprezentacyjnymi dla danego obszaru.

Powierzchnia gminy wynosi 16 090 ha, z czego ok. 30 % zajmują tereny użytków zielonych w tym grunty orne (3 296 ha). Z ogólnej powierzchni gruntów ornych ponad 70% gleb należy do 6 i 7 kompleksu rolnego (kompleks żytni słaby i żytni bardzo słaby). Podobnie słabe są użytki zielone przeznaczone na pastwiska i łąki kośne zaliczane do klasy 2z i 3z (użytki zielone średnie, użytki zielone słabe i bardzo słabe).

Rodzaj użytkowania powierzchni gruntów gminy Świdnica w 2018r.

Lp.	Rodzaj użytku	Powierzchnia (ha)	Udział (%)
1	Grunty orne	3239	20,20
2	Sady	60	0,40
3	Łąki	1100	6,80
4	Pastwiska	426	2,64
5	Lasy i grunty leśne	10284	63,90
6	Grunty zabudowane i zurbanizowane, drogi, kolej	778	4,80
7	Grunty pod wodami	24	0,15
8	Pozostałe	179	1,11
Razem:		16090	100,00

Źródło: Starostwo Powiatowe w Zielonej Górze

3.3. Stan leśnej przestrzeni produkcyjnej

Lasy objęte niniejszym opracowaniem administracyjnie należą do Nadleśnictw: Zielona Góra, Nowa Sól, Krzystkowice – 10 100,1 ha, gminy Świdnica – 6,8 ha oraz do osób prywatnych - 117,8 ha wg stanu na 31.12.2017r.

Według regionizacji opartej na kryteriach przyrodniczo-leśnych obszar gminy położony jest w III Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, w 6 Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego. Tereny leśne zajmują ok. 61,4% powierzchni ogólnej gminy Świdnica.

Ponad 90% powierzchni leśnych Ziemi Lubuskiej stanowią bory suche, bory świeże i bory mieszane świeże, o bardzo niskiej produkcyjności. Siedliska żyźniejsze z drzewostanami bukowymi i dębowymi spotyka się rzadko, głównie w strefie moren czołowych.

Bory sosnowe pod względem fitosocjologicznym wykazują dość znaczne zróżnicowanie w warstwie roślin zielnych i mchów. Występuje tu wrzos, borówka, śmiałek pogięty, widłak spłaszczony, goździsty, pomocnik baldaszkowy, a wśród mchów dominuje rokiet pospolity, gajnik lśniący i widłoząb falistolistny.

Do najważniejszych gatunków drzew na badanym terenie należą: sosna, dąb, buk, olsza i jesion. Sosna jest gatunkiem najbardziej rozpowszechnionym i panuje we wszystkich borowych typach lasów. W borach mieszanych występuje z domieszką dębu i niekiedy buku, w lasach mieszanych utrzymuje rolę gatunku współpanującego z dębem i bukiem. W lesie i borze mieszanym wykazuje często nadmierny udział. Dąb szypułkowy jest najważniejszym z gatunków liściastych (ok. 5% składu drzewostanu). Buk występuje w ramach swego rozproszonego zasięgu i odgrywa skromną rolę lasotwórczą (ok. 2% powierzchni leśnej). Występuje na siedliskach lasu mieszanego i świeżego oraz na siedliskach boru mieszanego na obszarze moren Dzielnicy Lubuskiej. Olsza czarna jest pospolita na siedliskach bagiennych, a jesion jest spotykany w postaci domieszki w olsie i lesie wilgotnym. W roli domieszek o znaczeniu gospodarczym występują: brzoza, grab, świerk, lipa, osika, klon, jawor, modrzew, wiąz i topola.

Dzielnica Lubuska charakteryzuje się dużym stopniem lesistości (52%). Niekorzystna jest struktura wiekowa lasu. Największe powierzchnie zajmują lasy II klasy wiekowej – 26,9% (21-40 lat), a 16,4% klasy V (powyżej 81 lat). Średni wiek drzewostanu wynosi 48 lat.

Typy siedliskowe lasu wykształcone w zależności od pochodzenia geologicznego, warunków glebowych i wodnych na obszarach leśnych gminy przedstawia poniższe zestawienie (za rok 2015).

Typ lasu	Powierzchnia	Xxxxxxxxx
Xxx xxxxx	0 222,91 ha	12,4%
Bór świeży	6 054,89 ha	61,4%
Bór wilgotny	118,34 ha	1,2%
Bór mieszany świeży	1 607,40 ha	16,3%
Bór mieszany wilgotny	147, 92 ha	1,5%
Las mieszany świeży	305,70 ha	3,1%
Las mieszany wilgotny	187,37 ha	1,9%
Las świeży	49,31 ha	0,5%
Las wilgotny	78,89 ha	0,8%
Ols	29,58 ha	0,3%
Ols jesionowy	59,17 ha	0,6%
Razem grunty zalesione i nie zalesione	9 861,38 ha	100,0%
Ogółem lasy	9 881,38 ha

Najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, która zajmuje 92% powierzchni leśnej. Jako gatunek główny występuje bez wyjątku na wszystkich siedliskach na mniejszej lub większej powierzchni. Na siedliskach borowych tworzy przeważnie drzewostany jednogatunkowe najczęściej bezpodszytowe, a na siedliskach żyźniejszych w większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Jakość techniczna tych drzewostanów jest zróżnicowana. Zdecydowanie najsłabsze pod względem jakości technicznej są drzewostany na typie siedliskowym boru suchego oraz na zniekształconych borach świeżych. Występujące tu drzewostany charakteryzują się często słabym przyrostem masy, zbieżystością i sękatymi strzałami. Drzewostany o dobrej jakości technicznej zajmują siedliska żyźniejszych borów świeżych, borów mieszanych świeżych, gdzie sosna tworzy drzewostany I- III bonitacji o gonnych i dobrze oczyszczających się strzałach. Sosna tworzy jednowiekowe drzewostany lite na dużych powierzchniach. Na siedliskach żyźniejszych występuje często z udziałem innych gatunków, głównie brzozy, dębu oraz akcji. Uwzględniając warunki siedliskowe na omawianym terenie, sosna nadal pozostanie głównym gatunkiem produkcyjnym. Drzewostany innych gatunków występują na niewielkich powierzchniach. Iglaste (modrzew i świerk) 0,6 % powierzchni leśnej, liściaste łącznie 7,4 %, z tego brzoza, dąb łącznie o dość znacznym znaczeniu gospodarczym.

W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode, poniżej 40 lat – 45,2% powierzchni leśnej zalesionej. Drzewostany 41 do 80 lat zajmują 21,2 % tej powierzchni.

Przeciętna zasobność drzewostanów w gminie Świdnica wynosi 151 m3/ha, przeciętny wiek 53-lata, a przeciętny przyrost 2,85 m3/ha.

Podział powierzchni leśnej na kategorie ochronności ustalony został dla lasów skarbu Państwa pozostających w zarządzie Lasów Państwowych właściwymi Zarządzeniami MOSZNiL, i tak:

a) Dla Nadleśnictwa Krzystkowice Zarządzeniem nr 153 z dnia 13 września 1996r.

b) Dla Nadleśnictwa Zielona Góra Zarządzeniem nr 191, z dnia 31.12.1997r.

c) Dla Nadleśnictwa Nowa Sól – obowiązują Kategorie ochronności ustalone w operacie według stanu 01.01.1991r.; w lasach obrębu leśnego Niwiska na terenie Gminy Świdnica nie wyodrębniono lasów

ochronnych.

Podział na kategorie ochronności przedstawia się następująco:

1. Lasy wodochronne – 10 ha, lasy położone wzdłuż kanału Młynówka Kosierska.

2. Lasy ochronne wokół Zielonej Góry – 5631 ha, lasy w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców. Ochrona lasu w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra.

3. Lasy o podwójnej kategorii ochronności, łącznie – 696 ha, to:

− 318 ha, lasy wodochronne położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,

− 24 ha, lasy wodochronne w strefie ujęć wody położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,

− 325 ha, lasy na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych (GPW-glebowa powierzchnia wzorcowa) położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra,

− 29 ha, lasy stanowiące ostoje zwierząt chronionych (bocian czarny) położone w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra.

4. Lasy o potrójnej kategorii ochronności - 20 ha, lasy stanowiące ostoje zwierząt chronionych (bocian czarny), będące jednocześnie lasami wodochronnymi, położonymi w strefie wypoczynku ludności miasta Zielona Góra (ww. kategorie ochronności dotyczą tylko obrębu leśnego Wilkanowo Nadleśnictwa Zielona Góra).

Na terenie pozostałych dwóch obrębów leśnych: Bogaczów i Niwiska lasów ochronnych nie wyodrębniono.

Ogółem na terenie Gminy Świdnica występują lasy charakteryzujące się następującą strukturą (2015r):

Struktura lasów	Powierzchnia w ha	Struktura
Lasy ochronne	6 347	62,4%
Lasy gospodarcze	3 514	34,5%
Grunty związane z gospodarką leśną	318	3,1%
Ogółem	10 179	100,0%

Lasy o powierzchni 156 ha położone na terenie obrębu leśnego Niwiska, Nadleśnictwa Nowa Sól zaliczone zostały do I strefy uszkodzeń przemysłowych. Strefy tej nie zalicza się do lasów ochronnych.

Na terenie lasów Gminy Świdnica realizowane są formy ochrony przyrody (dot. obrębu leśnego Wilkanowo):

− lasy o nadzwyczajnym bogactwie florystycznym i strukturalnym łącznie – 200ha,

− lasy na siedliskach wydmowych – łącznie na 10ha,

− lasy na siedliskach wilgotnych, terenach źródliskowych (patrz lasy wodochronne obrębu leśnego Wilkanowo),

− stanowiska zwierząt chronionych (gniazda bociana czarnego),

− stanowiska roślin chronionych (stanowiska widłaka spłaszczonego, widłaka goździstego, paproci i porostów nadrzewnych,

− użytki ekologiczne: „Dereniówka” nr rej. 19 (0,66 ha), „Dober” nr rej. 20 (0,92 ha),

− pomniki przyrody,

− kępy, grupy i pojedyncze stare drzewa chronione przed wyrębem oraz park w Buchałowie występujące na terenie obszaru leśnego Wilkanowo w okolicy miejscowości: Świdnica, Wilkanowo, Słone, Buchałów, Letnica, Piaski.

Na terenach obrębów leśnych Bogaczów i Niwiska zlokalizowano tylko ekosystemy leśne na siedliskach wilgotnych, podmokłych i wzdłuż cieków wodnych i tak:

− obręb Bogaczów, na powierzchni ok. 100 ha,

− obręb Niwiska, na powierzchni ok. 60 ha.

Lasy położone na obszarze Gminy Świdnica należy zaliczyć do silnie narażonych ze strony czynników przyrody ożywionej i nieożywionej. Przewaga ubogich siedlisk zajmowanych przez lasy, w przeważającej powierzchni jednogatunkowy skład drzewostanów sprawiają, że lasy te znajdują się w sytuacji stałego zagrożenia stanu zdrowotnego. Szczególną rolę odgrywają tu czynniki abiotyczne, takie jak huragany, które w okresach jesienno-zimowych często wyrządzają szkody. Dość duże rozproszenie tych szkód w terenie (wiatrołomy, wywroty) powoduje duże trudności z porządkowaniem sanitarnym lasu. Inne czynniki abiotyczne to wahania poziomu wód gruntowych. Lata susz powodują przemieszczanie się wód gruntowych poza zasięg korzeni drzew (1982,1992, 208, 2019). Drzewa w obronie przed nadmierną transpiracją zrzucały przedwcześnie część ulistnienia (np. brzoza część ulistnienia zrzuciła już w lipcu 2019 r., a sosna jesienią tego roku miała zaledwie 1 rocznik igliwia).

Do czynników biotycznych zaliczamy: gradacje szkodliwych owadów, grzyby pasożytnicze i szkody powodowane przez zwierzynę. Charakter omawianych lasów sprzyja pojawom gradacyjnym najgroźniejszych szkodników liściożernych, x.xx. brudnicy mniszki, której gradacja o niespotykanej sile przetoczyła się przez lasy zielonogórskie w latach 1981-1985. Zaszła wówczas konieczność zwalczania ich środkami chemicznymi. Często występują również inne pierwotne szkodniki owadzie takie jak: barczatka sosnówka, borecznik rudy. Osłabione drzewostany atakują szkodniki wtórne. Największe, wręcz gradacyjne nasilenie tej grupy szkodników miało miejsce w latach 1982-1984, 1992-1993, 2018- 2019. Grzyby pasożytnicze atakują materiał siewny, siewki i sadzonki, a także drzewostany powodując choroby liści, igieł lub korzeni (huba korzeniowa, opieńka miodowa). Spośród łownych ssaków roślinożernych największe szkody w lesie wyrządzają jeleniowate. Szkody polegają głównie na zgryzaniu pędów młodych drzew przez sarny i jelenie, spałowaniu drzew przez jelenie, osmykiwaniu drzew w odnowieniach i zdeptywaniu upraw.

Czynniki antropogeniczne to przede wszystkim emisje przemysłowe, pożary lasów i wysypywanie odpadów. Emisje przemysłowe zakłócają funkcjonowanie ekosystemów leśnych poprzez negatywny wpływ zanieczyszczeń pyłowych i gazowych takich jak SO, NOx i F. W lasach działanie emisji przemysłowych uwidacznia się poprzez większy stopień zamierania drzew, zmniejszenie naturalnej odporności drzewostanów, a także w zmniejszaniu przyrostu bieżącego drzewostanów. Dotyczy to tylko części lasów gminy: południowej części obrębu Wilkanowo, obrębu Niwiska i lasów w pobliżu Zielonej Góry. Pożary lasów są najczęściej skutkami działalności człowieka sprzecznej z przepisami przeciwpożarowymi. Straty w wyniku pożarów to nie tylko ogromna strata materialna spalonych drzew na przyroście, ale największe kompletne zniszczenia całego biotopu przyrodniczego - jego odbudowa trwa przez wiele lat. Zaśmiecanie lasu wynika z masowego korzystania obszarów leśnych przez turystów i zbieraniu runa leśnego, a także wywożeniem różnych nieczystości z obejść. To zjawisko jest szczególnie widoczne w lasach wokół wsi i osiedli.

3.3.1. Flora i fauna

Charakter środowiska przyrodniczego gminy ma duże znaczenie w budowaniu bioróżnorodności tego obszaru. Bogactwo lasów i duża mozaika w ukształtowaniu terenu stwarzają doskonałe warunki dla bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt.

Na terenach rolniczych występuje wiele gatunków objętych częściową ochroną takich jak kret europejski (Talpa europaea). W lasach spotkać można lisy (Vulpes vulpes), kuny leśne (Martes martes), czy też myszy leśne (Apodemus flavicollis), a także gatunki będące pod ścisłą ochroną jak jeże europejskie (Erinaceus europaeus) czy pod ochroną częściową - wiewiórki pospolite (Sciurus vulgaris). Ornitofaunę reprezentują x.xx. kawki (Coloeus monedula), gawrony (Corvus frugilegus) i wróble (Passer domesticus). Na terenach leśnych stwierdzono występowanie ptaków objętych ścisłą ochroną takich jak: kukułka (Cuculus canorus) i myszołów (Buteo buteo). Gady i płazy reprezentowane są przez niewielu przedstawicieli, do najcenniejszych należą: traszka zwyczajna (Lossotriton vulgaris), traszka górska (Ichthyosaura alpestris) i ropucha szara (Bufo bufo).

Na obszarach gminy Świdnica występuje przede wszystkim roślinność porastająca nieużytki rolne, do której należy flora stepowa odłogów i łąk. Stanowi ona zbiorowisko roślin zielonych z domieszką traw.

W środowisku leśnym bytują największe ssaki: dziki i jelenie. Licznie występują: lisy, kuny leśne, jenoty, borsuki, myszy leśna i polna, tchórze. Gatunki będące pod ochroną prawną to: jeże, krety, wiewiórki, wydry, łasice, ryjówkowate. Część występujących tu gatunków zwierząt podlega Prawu Łowieckiemu. Wszystkie gatunki zwierząt łownych podlegają ochronie okresowej przypadającej na

czas godów, narodzin i odchowu młodych. Organizacją ochrony, hodowli i pozyskania zwierząt łownych zajmują się xxxx xxxxxxxxx.

Ornitofauna występuje w największej koncentracji na obszarach nie zasiedlonych. Stwierdzono tu występowanie wielu gatunków gniazdujących typowo leśnych, jak x.xx.: kowaliki, sikory. Na terenach leśnych stwierdzono występowanie gatunków ptaków objętych ochroną ścisłą, tj. kukułki, dzięciołów, puszczyka, pustułki, myszołowa. Okoliczne lasy łęgowe stanowią ostoję i obszary lęgowe ptactwa wodnego i błotnego, x.xx. gatunków ściśle chronionych: żurawia, czapli, gągoła, a także dzikich kaczek,. Ponadto występują cenne chronione ptaki drapieżne, x.xx. jastrzębie. Częste jest występowanie kawki, gawrona, wróbla. W obszarach zabudowanych wsi znajdują się miejsca gniazdowania bociana białego.

Przedstawicielami gromady gadów, występującymi na analizowanym obszarze są: jaszczurki zwinka i żyworodna, zaskroniec zwyczajny, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty.

Płazy reprezentowane są przez żaby: wodną, trawną, moczarową, jeziorkową, grzebiuszkę ziemną, ropuchy szarą i zieloną, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną oraz traszki zwyczajną i grzebieniastą. Wszystkie gatunki gadów i płazów objęte są ochroną ścisłą.

W wodach występują x.xx. leszcze, okonie, płocie, szczupaki, węgorze, karpie, liny, karasie.

Świat bezkręgowców jest słabo poznany. Teren gminy poprzecinany jest strumieniami, rzekami i innymi zbiornikami wodnymi, co sprzyja życiu i rozwojowi wielu gatunków owadów. W wodach żyją również pijawki, małże, a w lasach licznie występują różne gatunki ślimaków. Rozpoznanie występującej fauny wymaga wieloletnich badań i w tym zakresie jest niepełne. Dotyczy to przede wszystkim owadów.

3.4. WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ ZASOBÓW WODNYCH

Wielkość i jakość zasobów wodnych na terenie gminy została omówiona w rozdziale 3.1.3, 3.1.4 oraz 3.1.5.

3.5. OCHRONA PRZYRODY

Do podstawowych form ochrony przyrody w Polsce należy tworzenie rezerwatów przyrody, parków narodowych, parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu obszarów Natura 2000. Coraz większe znaczenie mają także użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne oraz zespoły przyrodniczo

– krajobrazowe. Formami ochrony indywidualnej są: gatunkowa ochrona roślin i zwierząt oraz pomniki przyrody w rodzaju: pojedynczych drzew, alei, głazów narzutowych, skałek itp., które są akcentami wydatnie wpływającymi na urozmaicenie krajobrazu.

3.5.1. Występujące formy ochrony przyrody

Powierzchnia obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych w gminie Świdnica wynosi około 21.085 ha, co stanowi około 67% powierzchni gminy i około 15% powierzchni powiatu.

System obszarów i obiektów prawnie chronionych gminy Świdnica stanowią:

− fragmenty obszarów chronionego krajobrazu,

− 2 użytki ekologiczne,

− 14 pomników przyrody.

Na terenie Gminy Świdnica nie ustanawiano parków narodowych i rezerwatów przyrody.

3.5.2. Użytek ekologiczny

W gminie Świdnica ustanowione są dwa użytki ekologiczne o powierzchni łącznej 1,58 ha.

Użytek ekologiczny „Dereniówka” – pow. 0,66 ha. Położenie: obręb Słone Nadleśnictwo Zielona Góra leśnictwo Buchałów, oddz. 872m.

Opis walorów przyrodniczych: pozostałość po dawnej leśniczówce, teren porośnięty: daglezją, świerkiem, cisem, dereniem, czeremchą, robinią, modrzewiem, jesionem, jabłonią. Na obrzeżu – 6 szt. Daglezji pomnikowej. Data utworzenia – 3.05.2002r. RWL nr 5 z 2002r. Właściciel: Nadleśnictwo Zielona Góra.

Użytek ekologiczny „Dober” – pow. 0,92 ha. Położenie: obręb drzonów Nadleśnictwo Zielona Góra leśnictwo Xxxxxxx, xxxx. 000x. Opis walorów przyrodniczych: porośnięta krzewami i starymi drzewami owocowymi pozostałość po ogrodzie należącym do dawnej osady leśnej, na jej terenie mały staw (latem wysychający). Data utworzenia – 3.05.2002r. RWL Xx 0 x 0000x. Xxxxxxxxxx: Xxxxxxxxxxxx Xxxxxxx Xxxx.

3.5.3. Obszar Chronionego Krajobrazu

Jedną z form ochrony przyrody są obszary chronionego krajobrazu, które obejmują wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów. Służą rekreacji we wszystkich jej formach, a także pełnią rolę korytarzy ekologicznych.

Obszar chronionego krajobrazu jest przestrzennie wydzieloną jednostką o określonych granicach na mapie województwa, poddaną ochronie ze względu na mało zniekształcone środowisko przyrodnicze zachowujące zdolność równowagi biologicznej.

Analizowany teren położony jest w zasięgu obszarów chronionego krajobrazu:

„Wzniesienia Zielonogórskie” – obszar o powierzchni 2 302,4 ha położony w gminie Świdnica, przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Lubuskiego Nr IX/88/15 z dnia 8 czerwca 2015r.

1. Na terenie obszaru zabrania się:

1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;

2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

3) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka;

5) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;

6) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, nie dotyczy wydobywania kopalin ze złóż udokumentowanych.

3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, nie dotyczy:

1) odbudowy, rozbudowy oraz nadbudowy istniejącego obiektu budowlanego;

2) działek, na których znajdują się już obiekty budowlane.

„Dolina Ślaskiej Ochli” – obszar o powierzchni 9.641,89 ha położony w gminach: Kożuchów, Otyń, Nowogród Bobrzański, Świdnica, miasto Zielona Góra, przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Xxxxxxxxxx Xx XX/000/00 z dnia 16 maja 2016r.

1. Na terenie obszaru zabrania się:

2) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka;

3) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych.

3.5.4. Pomniki przyrody

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupiska

o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród innych tworów.

Wykaz pomników przyrody zgodny z Wojewódzkim Rejestrem Pomników Przyrody na terenie gminy Świdnica.

Lp.

Nazwa pomnika Przyrody (jak w akcie

prawnym o ustanowieniu)

Obowiązująca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu

prawnego

Obwód na wysokości 1,3 m w [cm]

Wysokość [m]

Miejscowość

Kasztan jadalny castanea sativa

R.W.L Nr 48 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

848 z dn. 5.06.2006 r./

325

ok. 16

Buchałów

Daglezja zielona

Pseuditsuga menziesii

R.W.L Nr 34 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj .Lub. Nr 38 poz.

834 z dn. 5.06.2006 x./

000

xx. 00

Xxxxxxxx

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 48 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

848 z dn. 5.06.2006 r./

440

ok. 27

Buchałów

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 48 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

848 z dn. 5.06.2006 r./

525

ok. 39

Letnica

Tulipanowiec amerykański

Lirodendron tulipifera

R.W.L Nr 48 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

848 z dn. 5.06.2006 r./

ok. 18

Słone

Skupienie drzew – 6 szt. Daglezja zielona

Pseudotsuga menziessi

R.W.L Nr 48 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

848 z dn. 5.06.2006 r./

od 230 do

000

xx. 00

Słone

Skupienie drzew - 5 szt. Dąb szypułkowy Quercus

robur

R.W.L Nr 33 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

833 z dn. 5.06.2006 r./

od 340 do

410

ok. 20

Lipno

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 42 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

842 z dn. 5.06.2006 r./

510

ok. 27

Świdnica

Źródła potoków z siedliskami rzadkich roślin o nazwie „ŹRÓDLANA XXXXXXX”.

X.X.X Xx 00 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

840 z dn. 5.06.2006 x./

xxx. 00,00 xx

Xxxxxxxx

10.

Drzewostan jako stanowisko rośliny chronionej - Bluszczu pospolitego - Hedera helix

o pow. 0,5 ha

R.W.L Nr 40 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

840 z dn. 5.06.2006 r./

pow. 0,5 ha

Słone

11.

Źródło potoku o nazwie

„Ruczaj” z siedliskami

rzadkich i chronionych roślin.

R.W.L Nr 40 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

840 z dn. 5.06.2006 r./

pow. 4,38 ha

Słone

12.

Źródło potoku z siedliskiem rzadkich roślin o pow. 1,68

R.W.L Nr 40 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

840 z dn. 5.06.2006 x./

xxx. 0,00 xx

Xxxxxxxx

13.

Źródło potoku z siedliskiem rzadkich roślin o pow. 0,50

R.W.L Nr 40 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

840 z dn. 5.06.2006 x./

xxx. 0,00 xx

Xxxxxxxx

14.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 36 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.836 z dn. 5.06.2006 x./

000

Xxxxxxxx

15.

Dąb szypułkowy Quercus robur o nazwie „BLIŹNIAK”

R.W.L Nr 35 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

835 z dn. 5.06.2006 x./

000

xx. 00

Xxxxxxxx

16.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 35 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U. Woj. .Lub. Nr 38 poz.

835 z dn. 5.06.2006 x./

000

xx. 00

Xxxxxxxx

17.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 35 z 19 maja 2006 r.

/Dz .U. Woj. .Lub. Nr 38 poz.

835 z dn. 5.06.2006 x./

000

xx. 00

Xxxxxxxx

18.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 x./

000

Xxxxxxxx

19.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 x./

000

Xxxxxxxx

20.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 x./

000

Xxxxxxxx

21.

Lipa drobnolistna Tilia cordata

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

470

Buchałów

22.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

415

Xxxxxxx

00.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

500

Buchałów

24.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

385

Buchałów

25.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

420

Buchałów

26.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

385

Buchałów

27.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

425

Buchałów

28.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 19 maja 2006 r.

/Dz .U. Woj. Lub. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

325

Buchałów

29.

Brzoza brodawkowata Betula pendula

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

208

Lipno

30.

Topola czarna Populus nigra

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

390

Lipno

31.

Klon zwyczajny Acer platanoides

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

300

Lipno

32.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

395

ok. 28

Radomia

33.

Skupienie drzew – 2 szt. Platan klonolistny Platanus

acerifolia

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

420; 435

ok. 22

Xxxxxxxx

00.

Skupienie drzew – 3 szt. Cis pospolity Taxus baccata

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000./Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz. 847 z dn. 5.06.2006 r./

obwodach od 80 do 100

ok. 10

Buchałów

35.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

320

Buchałów

36.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 19 maja 2006 r.

/Dz. U .Woj. Lub. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

400

Buchałów

37.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

375

Buchałów

38.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

600

Buchałów

39.

Dąb czerwony Quercus rubra

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

340

Buchałów

40.

Dąb czerwony Quercus rubra

R.W.L Nr 47 z 00 xxxx 0000 x.

/Xx. X. Xxx. Xxx. Nr 38 poz.

847 z dn. 5.06.2006 r./

360

Buchałów

41.

Dąb szypułkowy Quercus robur

R.W.L Nr 32 z 19 maja 2006.

/Dz. U. Woj. Lub. Nr 38 poz.

832 z dn. 5.06.2006 x./

000

xx. 00

Xxxxxxxx

42.

Dąb szypułkowy Quercus robur

Xxxxxxx xx XX/00/00 Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx z dnia 26.10.2006 r. /Dz. U. Woj. Lub.

Nr 108 poz. 1922 z dn.

7.12.2006 r./

390

Xxxxxxxxx

00.

Skupienie drzew - 2 szt. Dąb szypułkowy Quercus robur

Uchwała nr VI/38/06 Rady Gminy Świdnica z dnia 26.10.2006 r. /Dz. U. Woj. Lub.

Nr 108 poz. 1922 z dn.

7.12.2006 r./

372; 365

28; 27

Xxxxxxxxx

00.

Osika - Populus termula

Xxxxxxx xx XX/00/00 Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx z dnia 26.10.2006 r. /Dz. U .Woj .Lub.

Nr 108 poz. 1922 z dn.

7.12.2006 r./

258

Xxxxxxxxx

00.

Dab szypułkowy Quercus robur

Xxxxxxx Xx XX/00/00 Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx z dnia 00 xxxxxxx 0000 x. (Xx. Xxx. Xxx.

Xxx. Nr 85 poz. 1688 z dn. 08.08.2011 r.); uchwała Nr XI/57/11 Rady Gminy Świdnica z dnia 23.08.2011 r. (Dz. U

.Woj. Lub. Nr 107 poz. 2017 z dn. 22.09.2011r.)

000

Xxxxxxxx

3.5.5. Obszary Natura 2000

Sieć Natura 2000 została utworzona w celu ochrony i zachowania cennych przyrodniczo gatunków i siedlisk występujących na kontynencie europejskim. W skład sieci wchodzą:

− Specjalne Obszary Ochrony (SOO) – wyznaczane na podstawie Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EWG z 21 maja 1992r.), w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin lub zwierząt lub w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony tych gatunków;

− Obszary Specjalnej Ochrony (OSO) – wyznaczane na podstawie Dyrektywy Xxxxxxx (00/000/XXX z 2 kwietnia 1979r.), w celu ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia,

w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju.

Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych jedną lub kilkoma formami ochrony przyrody, wymienionymi w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, jak również obszary i obiekty, nie objęte żadną forma ochrony, użytkowane gospodarczo. Utworzenie SSO nie oznacza automatycznego objęcia go ochroną ścisłą, tzn. wyłączenia go z działalności gospodarczej.

Na obszarach SOO, nie będących parkami narodowymi i rezerwatami przyrody, dopuszczalne jest użytkowanie gospodarcze, chociaż z uwagi na typy siedlisk, będących podstawą wyznaczenia obszaru, mogą obowiązywać pewne ograniczenia. Mogą one mieć postać zakazów wykonywania pewnych działań na całym obszarze lub w jego części, albo zaleceń dotyczących pożądanych sposobów i czasu wykonywania zabiegów gospodarczych. Obowiązuje zasada, że użytkowanie nie może spowodować zaniku określonego typu siedliska, zmniejszenia jego powierzchni czy zaburzenia jego struktury i funkcji. Generalnie celem jest utrzymanie typów siedlisk przyrodniczych w tzw. właściwym stanie ochrony. W myśl Dyrektywy Siedliskowej i w odniesieniu do siedliska przyrodniczego oznacza to, że:

− naturalny jego zasięg nie zmniejsza się,

− zachowuje ono specyficzną strukturę i swoje funkcje ekologiczne,

− stan zachowania typowych dla niego gatunków jest właściwy.

W odniesieniu do gatunków właściwy stan ochrony oznacza natomiast, że:

− zachowana zostaje liczebność populacji, gwarantująca jej utrzymanie się w biocenozie przez dłuższy czas,

− naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się,

− pozostaje zachowana wystarczająco duża powierzchnia siedliska gatunku.

Najważniejszymi instrumentami realizacji celów sieci Natura 2000 są oceny oddziaływania na środowisko oraz plany ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których utworzono obszar Natura 2000. Działania ochronne winny uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne danego obszaru Natura 2000.

W granicach administracyjnych gminy Świdnica nie występują Obszary Natura 2000.

3.5.6. Pozostałe elementy środowiska cenne przyrodniczo

Łączna powierzchnia obszarów objętych ochroną prawną na terenie gminy Świdnica wynosi 6 570,6 ha. Należą do nich między innymi najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym tereny leśne Wału Zielonogórskiego, usytuowane na północny wschód od Świdnicy oraz na południe od Grabowca. Ochroną objęto również duże kompleksy leśne, łąkowe i polne położone w Pradolinie Głogowsko- Baruckiej, znajdującej się między miejscowościami: Piaski, Świdnica, Letnica oraz Koźla.

Do najbardziej interesujących pod względem przyrodniczym terenów należą rozległe obszary graniczące z rzeką Śląska Ochla oraz z jej dopływem Jarosz. Na uwagę zasługują również tereny wyróżniające się krajobrazowo o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe pod względem możliwości zaspakajania potrzeb związanych z ekoturystyką.

Do obiektów cennych przyrodniczo należą aleje, których w gminie Świdnica wyróżniono aż 17. Aleje te w większości znajdują się przy drogach o nawierzchni asfaltowej oraz przy drogach polnych. Przeważają aleje jednogatunkowe: lipowe oraz dębowe ciągnące się wzdłuż dróg gruntowych. Kolejne popularne gatunki alejowe to klon zwyczajny, topola, kasztanowiec, jesion, brzoza, robinia, a także drzewa owocowe.

Oprócz ważnych obszarów chronionych w gminie Świdnica na uwagę zasługują również inne elementy środowiska naturalnego. Zaliczyć do nich należy:

− Zabytkowy Park w miejscowości Drzonów 3,00 ha;

− Zabytkowy Park w miejscowości Letnica 3,55 ha;

− Zabytkowy Park w xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx I 1,07 ha 3,55 ha;

− Zabytkowy Park w miejscowości Świdnica II 3,61 ha;

− Zabytkowy Park w miejscowości Buchałów 2,32 ha.

Na terenie gminy znajduje się także 7 cmentarzy o łącznej powierzchni ok. 6,00 ha.

3.5.6.1. Ochrona gleb

Stosownie do ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych ochronie podlegają kompleksy użytków rolnych z glebami zaliczonymi do wysokich klas bonitacyjnych (klasy I – III). Gleby o wysokiej wartości bonitacyjnej (klasy III – IVa) stanowią 15% ogólnej powierzchni gruntów ornych (72ha) oraz 54% ogólnej powierzchni użytków zielonych (76 ha w klasach III – IV).

W związku z powyższym praktycznie 1/7 powierzchni gruntów ornych oraz 1/2 powierzchni użytków zielonych podlega ochronie, a ewentualny rozwój przestrzenny w tym miejscach wymaga ingerencji w ochronę gleb. Wykorzystanie gruntów chronionych na cele nierolnicze, przy projektowanym obszarze 0,5 ha i powyżej wymaga uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

3.5.6.2. Ochrona złóż

Złożem kopaliny jest naturalne nagromadzenie minerałów, skał oraz innych substancji, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą. Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku, w celu określenia granic złoża, jego zasobów oraz geologicznych warunków występowania oraz możliwości wydobycia kopaliny ze złoża sporządza się dokumentację geologiczną. Udokumentowane złoża kopalin uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Ponadto, zgodnie z art. 95.cytowanej ustawy udokumentowane złoża kopalin oraz udokumentowane wody podziemne, w granicach projektowanych stref ochronnych ujęć oraz obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych, a także udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla, w celu ich ochrony ujawnia się w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz planach zagospodarowania przestrzennego województwa.

W terminie do 2 lat od dnia zatwierdzenia dokumentacji geologicznej przez właściwy organ administracji geologicznej obszar udokumentowanego złoża kopaliny oraz obszar udokumentowanego kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla obowiązkowo wprowadza się do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

W terminie 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia dokumentacji geologiczno-inwestycyjnej złoża węglowodorów przez właściwy organ administracji geologicznej obszar udokumentowanego złoża węglowodorów obowiązkowo wprowadza się do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Koszty sporządzenia zmiany studium ponosi przedsiębiorca, który sporządził dokumentację geologiczno-inwestycyjną złoża węglowodorów.

Bardzo istotne z punktu widzenia gospodarki przestrzennej i ochrony środowiska jest, w przypadku złóż eksploatowanych, maksymalne wykorzystanie zasobów w granicach udokumentowania, a następnie skuteczna i właściwa rekultywacja wyrobiska. Obowiązki te głównie ciążą na użytkowniku złoża, natomiast rolą administracji publicznej jest określenie warunków prowadzenia eksploatacji, jej zakończenia i rozliczenia. W przypadku złóż nie eksploatowanych, jedynym sposobem zabezpieczenia zasobów udokumentowanych złóż przed ich utratą jest ochrona obszarów, na których występują, przed zainwestowaniem uniemożliwiającym późniejszą eksploatację.

Przed przystąpieniem do wydobywania kopaliny, zgodnie z art. 26 ust.3 ww. ustawy, przedsiębiorca, na podstawie dokumentacji geologicznej oraz warunków określonych w koncesji, sporządza projekt zagospodarowania złoża. Projekt zagospodarowania złoża powinien określać zamierzenia w zakresie:

− ochrony złóż kopalin, zwłaszcza przez ich racjonalne wykorzystanie;

− technologii eksploatacji zapewniającej ograniczanie ujemnych skutków wpływu na środowisko.

3.5.6.3. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych

Ochrona wód polega na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami przez zapobieganie naruszaniu równowagi przyrodniczej i przeciwdziałanie wywoływaniu w wodach zmian powodujących ich nieprzydatność dla ludzi, świata roślinnego i zwierzęcego oraz gospodarki narodowej. Ochronie podlegają wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne oraz obszary ich zasilania.

3.5.7. Ochrona krajobrazu

Struktura przestrzenna krajobrazu jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na wartość przyrodniczą obszaru. Najważniejszymi elementami krajobrazu, które powinny podlegać ochronie są: lasy, większe zadrzewienia nieleśne, zadrzewienia śródpolne, pasy zieleni wzdłuż dróg i cieków wodnych, naturalne łąki w dolinach rzecznych, a także koryta rzek. Lasy, większe zadrzewienia lub zwarte, ekstensywnie użytkowane łąki spowalniają szybkość odpływu składników mineralnych oraz warunkują prawidłowe krążenie wody, pierwiastków i energii w środowisku. Zadrzewienia śródpolne ograniczają erozję wietrzną gleb, parowanie wody z gleb, szczególnie w okresie letnim oraz są miejscem bytowania gatunków zwierząt żywiących się wieloma szkodnikami upraw. Pasy zieleni przydrożnej zapobiegają tworzeniu się zasp śnieżnych na drogach. Szczególnie liczne dodatkowe korzyści występują w przypadku zachowania mało przekształconych rzek i ich dolin. Ochrona niezajętych przez przemysł, budownictwo, infrastrukturę techniczną i użytkowanie rolnicze dolin rzecznych bez obwałowań lub z wałami odsuniętymi daleko od rzeki, zapewnia nie tylko prawidłowe funkcjonowanie środowiska, ale także sprzyja lepszemu zabezpieczeniu przeciwpowodziowemu miejscowości położonych w dolinach

rzecznych, ochronie wód rzek przed zanieczyszczeniami obszarowymi pochodzenia rolniczego i samooczyszczaniu się tych wód. Takie doliny rzeczne pełnią rolę korytarzy ekologicznych zapewniających prawidłowe funkcjonowanie zespołów roślinnych i zwierzęcych. Struktura przestrzenna krajobrazu musi być odpowiednio uwzględniana w procesie planowania przestrzennego. Zachowaniu najistotniejszych obszarów o cennych walorach krajobrazowych służy tworzenie form ochrony przyrody wymienionych w ustawie o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku.

W gminie Świdnica zauważyć można wyraźną pasowość krajobrazu. Od północy, zgodnie z typologią krajobrazu naturalnego Polski (A. Richlinga, 1992), rozciąga się krajobraz glacjalny równinny i falisty przechodzący w krajobraz glacjalny pagórkowaty.

Krajobraz glacjalny równinny i falisty to krajobraz o urozmaiconej rzeźbie terenu oraz słabo rozwiniętym naturalnym drenażu. Duża ilość zagłębień bezodpływowych wypełniona jest wodami jezior lub torfowisk. Na obszarze tym występują torfowiska niskie, które powstają w wyniku zaniku jezior należących przeważnie do typu eutroficznego. Charakterystyczne dla tego typu krajobrazu zbiorowiska roślinne to lasy grądowe oraz bory mieszane. Żyzne gleby brunatne oraz czarne ziemie sprzyjają rozwojowi rolnictwa. Jeziora występują nielicznie, nie osiągają też one znacznych rozmiarów.

W typowym dla terenów pojeziernych glacjalnym krajobrazie pagórkowatym dominują formy moreny czołowej a także zespoły drumlinów. Występują liczne duże jeziora, często o wydłużonym kształcie (jeziora rynnowe).

Nieco na południe rozciąga się krajobraz fluwioglacjalny równinny i falisty. Występuje on zarówno na obszarach uformowanych przez zlodowacenie północnopolskie jak i przekształconych peryglacjalnie. Tereny sandrowe to równiny zbudowane z warstwowych piasków i żwirów, zwykle nachylone ku południowi. Zagłębienia wytopiskowe zajęte częściowo przez jeziora i torfowiska można zaobserwować w sandrach położonych w zasięgu najmłodszego zlodowacenia. Wody gruntowe występują tutaj głęboko. Słabo zaludnione tereny są w większości pokryte lasami, gdzie dominują bory, rzadziej bory mieszane z dużym udziałem świerka.

W części centralnej, w obrębie Wału Zielonogórskiego krajobraz glacjalny wzgórzowy przechodzi w krajobraz glacjalny równinny i falisty.

Formy morenowe o deniwelacjach sięgających kilkudziesięciu metrów są charakterystyczną formą dla krajobrazu glacjalnego wzgórzowego. Krajobraz ten pojawia się wyspowo na całym terenie objętym przez zlodowacenie północnopolskie. Występuje tutaj więcej opadów, a temperatury są nieco niższe niż na pozostałym obszarze gminy. Znajduje się tu stosunkowo niewiele jezior, część z nich uległa w przeszłości zdrenowaniu.

W części południowej zaobserwować możemy typ krajobrazu równin tarasowych na terenach nizinnych i wyżynnych z elementami krajobrazu fluwioglacjalnego równinnego i falistego.

Krajobraz równin tarasowych w terenach nizinnych i wyżynnych charakteryzuje się występowaniem piaszczystych tarasów rzecznych z wydmami. Pojawia się na obszarach większych dolin rzecznych, a także rozległych równin akumulacyjnych. Wody gruntowe znajdują się tutaj na głębokości kilku metrów. Pomiędzy wydmami pojawiają się jednakże mokradła, niekiedy nawet małe jeziorka śródwydmowe. Obszary te ze względu na mało urodzajne gleby nie są wykorzystywane pod uprawy, porastają je w większości zbiorowiska borowe.

W gminie Świdnica walory krajobrazowe i przyrodnicze chronione są na obszarach chronionego krajobrazu - Wzniesienia Zielonogórskie oraz Dolina Śląskiej Ochli oraz częściowo na terenie Rynien Pławskich - obszaru zlokalizowanego w części granicznej gminy.

4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

4.1. Historia regionu

Historia terenów należących do gminy Świdnica pokrywa się z historią Zielonej Góry. Rozwój osadnictwa na tym terenie nastąpił w XIII wieku, osiągając największe nasilenie w XIV w. W tym czasie teren gminy należał do Księstwa Głogowskiego rządzonego przez Piastów Śląskich. Rozwój osad nastąpił za rządów Xxxxxxx Xxxxxxxxx i był kontynuowany przez jego następców. Większość osad średniowiecznych powstała na wykarczowanych polanach leśnych. Wiele nazw pochodzi od typów i gatunków drzew np.: Drzonów, Grabowiec, Letnica, Buchałów. W okresie 1201-1450 powstają osady:

1. Słone – łańcuchówka, wymieniona po raz pierwszy w 1245 r. jako Zlani, a w 1305 r. jako Słone;

2. Świdnica – osada wymieniona po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1305 i 1376 r. jako Villa Szwydnicz. Nazwa jej wywodzi się od słowa „świetlisty” czyli polany śródleśnej;

3. Wilkanowo – wzmiankowana po raz pierwszy w 1305 r. jako Witchenow;

4. Radomia – wielodrożnica, wymieniona po raz pierwszy w 1305 r. jako Radoma;

5. Letnica – owalnica, wymieniona w 1305 r. jako Lethnicza. Nazwa jej pochodzi od leszczyny;

6. Piaski – łańcuchówka, wymieniona w 1305 r. jako Chychi;

7. Grabowiec – owalnica, wymieniona w 1305 r. jako Xxxxxxxxxxx;

8. Koźla – wielodrożnica, wymieniona w 1305 r. jako Cosli;

9. Buchałów – wielodrożnica, wymieniona w 1376 r. jako Buchwaldisdorph. Była to posiadłość rycerska założona w lesie bukowym;

10.Lipno – powstało w I połowie XVI wieku na porębie leśnej, wymieniona w 1500 r. pod nazwą Lippendorf.

W okresie późniejszym nowe osady w zasadzie już nie powstawały. W ostatnich latach rozbudowano jedynie przysiółek Rybno, gdzie wybudowano zespół szeregowych domków jednorodzinnych dla leśników.

Po wygaśnięciu dynastii Piastów Głogowskich na tym terenie władzę sprawował król Czech i Węgier Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx oraz jego syn Xxxxxx (1490-1526). W ich imieniu przejściowo (1491-1506) władzę w Księstwie Głogowskim sprawowali Xxxxxxxx x Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx, którzy później panowali w Polsce. W okresie 1526-1740 cały Śląsk, łącznie z Zieloną Górą był pod rządami Habsburgów.

Od 1740 do 1945 r. obszar ten był włączony do Prus, a później cesarstwa Niemiec. Po kapitulacji Niemiec w 1945 r. ziemie te powróciły do Polski. Do 1950 r. okolice Zielonej Góry należały do województwa poznańskiego, które miało swoją delegaturę w Gorzowie, obejmującą Ziemię Lubuską. Od 1 lipca 1950 r. do 00 xxxxxxx 0000 x. xxxxx Xxxxxxxx należała do województwa zielonogórskiego, a od 1 stycznia 1999 r. należy do województwa lubuskiego oraz powiatu zielonogórskiego. Należy tu nadmienić, że wieś Drzonów od 1482 r. dzieliła losy Ziemi Krośnieńskiej, którą zajęła Brandenburgia. Do powiatu zielonogórskiego została przyłączona ponownie w 1816 r.

O wczesnym rodowodzie jednostek osadniczych na terenie gminy Świdnica świadczą 172 stanowiska archeologiczne. Układy przestrzenne wsi pochodzące z okresu średniowiecza notujemy w większości wsi gminy: Świdnicy, Koźli, Letnicy, Buchałowie, Drzonowie, Słonem, Radomii, Piaskach, Wilkanowie. Rozplanowanie wsi często spotykane, to ulicowo-placowe jak: w Słonem, Wilkanowie, Buchałowie i Koźli, także notujemy owalnicę w Drzonowie i Grabowcu o układzie zatartym przez rozbudowę w XIX w. i wielodrożnice jak Letnica, Lipno, Radomia. Także notuje się wsie o układzie ulicowym jak Piaski, Orzewo oraz jedną łańcuchówkę wieś Świdnicę.

Dominantami w układzie przestrzennym są obiekty sakralne we wsiach: Świdnicy, Koźli, Letnicy, Lipnie, Drzonowie, które datują się od średniowiecza do 3 ćwierci XIX wieku. Zachowane są w średnim stanie, wymagającym stałej kontroli konserwatorskiej. Do dobrze zachowanych i ciekawych architektonicznie należą dwory i pałace: w Świdnicy – Muzeum Archeologiczne oraz parafia rzymsko-katolicka – obiekt datowany od XVII wieku. W Koźli pałac w stanie dobrym, użytkowany, datowany od końca XVII wieku. W Radomii dwór, datowany od 1700 roku, użytkowany obecnie przez nadleśnictwo. W Letnicy dwór datowany od poł. XVI wieku, przebudowany w XVIII i XIX w., w dobrym stanie zachowania i użytkowany. W Drzonowie pałac z drugiej połowy XIX w. w dobrym stanie, użytkowany jako Lubuskie Muzeum Wojskowe. Z obiektów użyteczności publicznej świadczących o poziomie życia we wsiach gminy, zwłaszcza w XIX i początku XX wieku występują świetlice wiejskie, gospody lub obiekty o połączonej funkcji, budynki te występują w Świdnicy, Wilkanowie, Grabowcu, Koźli, Piaskach, Słonem, Drzonowie, Buchałowie, znajdują się w dobrym stanie zachowania i prawie wszystkie użytkowane zgodnie z pierwotną funkcją. Do tej grupy funkcjonalnej należą budynki szkolne, użytkowane, lecz w niejednym wypadku z dobudowanymi obiektami lub swobodną rozbudową. Szkoły notujemy z początku XX wieku oraz I ćw. XX wieku w Świdnicy, Koźli, w Piaskach – pełni funkcję mieszkalną. Taką funkcję pełnią też szkoły w Letnicy, Lipnie, Grabowcu. Ośrodkiem administracyjno-usługowym gminy jest wieś Świdnica o rodowodzie średniowiecznym, z zachowanym rozplanowaniem łańcuchowym i bogatym programem zachowanych historycznych obiektów sakralnych, usługowych i archeologii.

4.2. Znaczenie kulturowe i charakterystyka jednostek osadniczych oraz istniejącej zabudowy

W budownictwie wsi dominowały domy drewniane, wznoszone w charakterystycznej dla Słowian konstrukcji zrębowej, zastąpione dopiero w XIX-XX wieku murowanymi. Ogólnie charakteryzując

zabudowę wsi dominują domy mieszkalne ustawione kalenicą bądź szczytem wzdłuż dróg wiejskich. W typowym rozplanowaniu zabudowy w obrębie działek siedliskowych na froncie działki zlokalizowane są domy mieszkalne, a za nimi budynki gospodarcze, składające się ze stodoły oraz chlewu. Budynki mieszkalne są głównie parterowe ze stromymi dachami z pokryciem dachówkowym. Są to budynki murowane z cegły, o przeważnie otynkowanych elewacjach. Elewacje frontowe są z bogatszym bądź skromniejszym detalem architektonicznym i wystrojem rzeźbiarskim. W niektórych budynkach pozostała oryginalna ozdobna stolarka okienna i drzwiowa. Posesje wygrodzone są od strony frontowej sztachetowym ogrodzeniem drewnianym lub metalowym. Okazalsze budynki we wsi jak szkoły, świetlice wiejskie, kościoły otoczone są murem lub sztachetowym ogrodzeniem metalowym o ozdobnej formie. Zazwyczaj w centrum wsi, na nawsiach sytuowano historyczne budynki remiz strażackich lub kościoły z otaczającymi je cmentarzami. W omawianych wsiach przeważa historyczna zabudowa siedliskowa, poddawana niewielkim modernizacjom szczególnie w odniesieniu do zmiany wielkości okien, wymiany oryginalnej stolarki okiennej, zmiany wyglądu elewacji poprzez jej ocieplanie styropianem lub malowanie bądź rzadziej usuwanie detali architektonicznych, zmiany pokrycia dachu. Nie stwierdzono natomiast nasilonej ekspansji nowej zabudowy. W obrębie wsi występują pojedyncze obiekty nieprzystające do architektury historycznej zabudowy na terenie wsi. Są to przede wszystkim współczesne budynki handlowe (sklepy) oraz budynki wielorodzinne (bloki mieszkalne w Letnicy) i jednorodzinne z płaskimi dachami z lat 70-tych XX wieku.

Przy części założeń historycznych rezydencji pałacowych bądź dworskich zachowały się parki o charakterze krajobrazowym. Stanowią one największe kompleksy historycznej zieleni komponowanej, często z najstarszymi i najcenniejszymi pod względem przyrodniczym gatunkami drzew. Przy projektowaniu parków wykorzystywano naturalne ukształtowanie terenu, które urozmaicały kompozycję przestrzenną oraz podnosiły walory krajobrazowe całego założenia. Oprócz założeń parkowych, które towarzyszyły pałacom, dworom i folwarkom, zakładanym na terenie wsi bądź w ich pobliżu, historycznymi formami zieleni komponowanej są nasadzenia drzew wzdłuż starych traktów komunikacyjnych i dróg wiejskich. Uzupełnieniem są pojedyncze drzewa, rosnące w obrębie zagród wiejskich lub u wjazdu na parcelę, a także ogródki kwiatowe przed i za domami oraz sady. Często szpalery drzew i aleje sadzone były przy drogach prowadzących do starych majątków. Na terenie działek kościelnych pierwotnie istniały cmentarze, których teren obficie porastał drzewostan. Obecnie jedyną pozostałością po dawnych cmentarzach są pojedyncze drzewa rozmieszczone wokół budynków kościelnych. W wielu wsiach istnieją miejsca po XIX-wiecznych cmentarzach, najczęściej w postaci enklaw wysokiej, zapuszczonej zieleni.

Dewastacji uległy stare założenia cmentarne, które w latach powojennych zostały zlikwidowane, a wszelkie elementy architektury nagrobnej zniszczone bądź rozproszone. Najczęściej tereny lokalizacji dawnych ewangelickich cmentarzy nie są oznakowane.

Świdnica

Wieś w XIII wieku otrzymała prawa niemieckie i nowe założenia przestrzenne o typie łańcuchówki. Już w średniowieczu we wsi były dwie posiadłości z odrębnymi folwarkami, przy których powstały rycerskie siedziby. W 1851 r. wyodrębniony został trzeci majątek, w oparciu o położony na północ od wsi folwark leśny. W początkach XVI x. Xxxxxxxx Xxxxxxxx (ród von Kittlitz), piastujący godność marszałka zielonogórskiej szlachty, podjął starania o uzyskanie dla Świdnicy praw miejskich. W dniu 29 grudnia 1514 r. król Czech i Węgier – Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx przyznał Świdnicy prawa miejskie oraz nadał przywileje: składu soli, warzenia piwa i monopol jego wyszynku, utworzenie komory celnej oraz urządzania 8 jarmarków rocznie.

Na prośbę Xxxx Xxxxxxxxxx Xxxxxxxxx, cesarz austriacki Xxxxxx XX potwierdził, w 1602 r., przywileje przyznane przez Xxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx, nadając równocześnie statuty cechowe dla: tkaczy, bednarzy, cieśli, kowali i kamieniarzy. W czasie wojny trzydziestoletniej Świdnica została mocno zniszczona i utraciła prawa miejskie.

Z okresu gdy Świdnica była miastem pochodzą niektóre zabytki: pałac i kamienne nagrobki z epitafiami Kietliczów, wmurowanymi w wewnętrzne ściany kościoła parafialnego. Pozostałe zabytki Świdnicy:

1. Kościół parafialny pod wezwaniem Św. Marcina z XIV w.;

2. Dwór z XVI w. – siedziba rodu Kietliczów, obecnie Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza. Pałac jest otoczony parkiem od strony wschodniej i południowej;

3. Kościół filialny p.w. NMP Królowej Polski – dawny zbór ewangelicki, zbudowany w latach 1794-96;

4. Plebania – barokowa z drugiej połowy XVIII w.;

5. Dawne oficyny dworskie z XVIII i I połowy XIX w.;

6. Zespół dworski II – położony w północno-wschodniej części wsi. Była tu najstarsza siedziba rycerska, początkami sięgająca XIV wieku. Została zniszczona przez pożar w 1932 r. Z dawnego założenia pozostała zabudowa folwarczna z XVIII i XIX w. Park krajobrazowy w obecnym stanie (5 ha), pochodzi z II połowy XIX w.;

7. Zespół dworski III – położony na północ od zachodniego krańca wsi. Dwór z 1852 r., obora z połowy XIX w.;

8. Budynki zabytkowe: poczta, gospoda, świetlica, szkoła z początków XX wieku, trafostacja z 1927r., cmentarz z XIX w., stanowiska archeologiczne.

Drzonów

Wieś o typie owalnicy, wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach w 1305 r., ma rodowód XIII-wieczny. Powstała w wyniku trzebienia lasów, na co wskazuje nazwa, pochodząca od słowa drzewo.

Na terenie wsi Drzonów występują następujące zabytki:

1. Pałac z 1816 r., powiększony w 1868 r., obecnie siedziba Lubuskiego Muzeum Wojskowego w Drzonowie. Pałac jest otoczony parkiem z licznym starodrzewem;

2. Kościół z 1817 r., postawiony na miejscu starszego, potwierdzonego w źródłach z 1376 r.; Gospoda z końca XIX w., kuźnia (koniec XIX w.), trafostacja – lata 20-te XX wieku; stanowiska archeologiczne (wczesnodziejowe, średniowieczne, nowożytne).

Buchałów

Posiadłość rycerska w Buchałowie jest potwierdzona źródłowo wraz z wsią z 1376r. Xxxxx został zburzony w 1956r. Typ wsi ulicowo - placowy, zabudowa zwarta kalenicowa z XIX w. i początków XX wieku.

Z zabytków na terenie wsi występują: zespół podworski z XIX w. – spichlerz, oficyna, budynek gospodarczy, park z licznymi pomnikami przyrody, leśniczówka z 1874 r., dzwonnica z II połowy XIX w., remiza strażacka, dom ludowy z pocz. XX w., trafostacja z lat 20-tych XX w; stanowiska archeologiczne (wczesnodziejowe, średniowieczne i nowożytne).

Grabowiec

Wieś zbudowana na planie owalnicy z zabudową zwartą, w przewadze szczytową z XIX i ćwierćwiecza XX w.

Zabytki: domy nr 16-18, zbudowane w początkach XIX w. oraz trafostacja z I ćwierćwiecza XX w.; stanowiska archeologiczne.

Koźla

Typ zabudowy ulicowo – placowy, zabudowa zwarta, szczytowa od początków XIX w., zabudowa z lat 20-30 XX w. – kalenicowa. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 oraz 1306 roku.

Na terenie wsi Koźla występują następujące zabytki:

1. Kościół parafialny p.w. Św. Jadwigi z XIV w.;

2. Pałac barokowy z końca XVII wieku, odbudowany i użytkowany przez osobę prywatną.

Inne obiekty zabytkowe to: folwark z II połowy XX w., gospoda z pocz. XX wieku, remiza strażacka z pocz. XX w., szkoła z lat 30-tych XX w., stacja kolejowa i plebania z pocz. XX w., miejsca pocmentarne. wiele stanowisk archeologicznych wczesnodziejowych, w tym cmentarzysko kurhanowe średniowieczne.

Letnica

Typ zabudowy – wielodrożnica. Pierwsza wzmianka w źródłach historycznych z 1305 r. Zabudowa zwarta, kalenicowa, od połowy XIX w. Nie przebadane dotąd grodzisko pochodzi prawdopodobnie z czasów plemiennych. Znaleziony skarb monet z XI w. wskazuje na ciągłość osadniczą przez cały okres wczesnego średniowiecza. W dokumentach Letnica wzmiankowana jest w 1305 r. jako wieś 23 łanowa, będąca własnością komesa Młodota. Majętność letnicka podzielona została w XVI w. na dwie części, a każdy z właścicieli posiadał odrębną siedzibę.

Wieś posiada wiele zabytków:

1. Kościół filialny p.w. Św. Szymona i Xxxxxxxx z lat 1572-1579, murowany z kamienia i cegły;

2. Dawny zbór ewangelicki z 1819 r.;

3. Dwór z II połowy XVI w., w latach 1735-1867 przebudowany, obecnie użytkowany;

4. Ruiny zamku z XIV w.

Pozostała zabudowa z II połowy XIX i początku XX wieku, to: stacja kolejowa, kuźnia, szkoła, mleczarnia, trafostacja, browar, plebania, cmentarze. W okolicach wsi stwierdzono 26 stanowisk archeologicznych, wczesnodziejowych i średniowiecznych, w tym grodzisko i gródek stożkowy.

Łochowo

Miejscowość należy administracyjnie do Świdnicy. Występuje zabudowa mieszkalna i gospodarcza dawnego folwarku z połowy XIX w.

Lipno

Wieś w typie wielodrożnicy. Zabudowa zwarta, kalenicowa z II połowy XIX i początku XX wieku.

Zabytki: kościół filialny, zbudowany jako zbór ewangelicki w 1842 r., park krajobrazowy z XIX w. – zaniedbany. Z innych zabytków: szkoła, trafostacja z początku XX wieku.

Dobra (nazwa niemiecka Dober)

Powstała w XIX w. jako majątek należący do Lipna. Zachowały się w złym stanie dwie zagrody z zabudową mieszkalną i inwentarską. Pochodzą z przełomu XIX i XX w.

Piaski

Wieś o typie ulicówki. Zabudowa zwarta, szczytowo-kalenicowa. Najstarsze budynki z połowy XIX w. oraz lat 20-30-tych XX w.

Radomia

Typ zabudowy – ulicówka. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 r. Zabudowa rozproszona, kalenicowo – szczytowa, z drugiej połowy XIX w. i początku XX w.

Zabytki: dwór z XVI w., użytkowany przez leśnictwo. Stwierdzono 3 stanowiska archeologiczne, wczesnodziejowe, w tym cmentarzysko kurhanowe.

Rybno

Jest to osada powstała w końcu XIV w. Obecna zabudowa mieszkalna i gospodarcza pochodzi z początku XX wieku oraz z lat osiemdziesiątych. Do wieku XIX znajdowała się tam huta szkła.

Słone

Typ rozplanowania zabudowy – ulicowo – placowy. Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z 1305 r. Zabudowa zwarta, kalenicowa, od końca XVIII w. oraz z XIX i I połowy XX w.

Zabytki: gospoda z początku XX w., trafostacja z 1932 r. Stwierdzono 9 stanowisk archeologicznych wczesnodziejowych i średniowiecznych.

Wilkanowo

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1305 r. Typ zabudowy ulicowo – placowy. Zabudowa zwarta, kalenicowo

– szczytowa, powstała w końcu XVIII, XIX i I połowie XX w.

Zabytki: gospoda z początku XX w., trafostacja z 1927 r. Stwierdzono 3 stanowiska archeologiczne, wczesnodziejowe i średniowieczne.

4.2.1. Obiekty objęte ochroną – zabytki nieruchome.

Wykaz obiektów zlokalizowanych na terenie gminy Świdnica wpisanych do rejestru zabytków.

Lp.

Nazwa

Położenie

Nr rejestru zabytków

Krótka charakterystyka

Kościół pw. Św. Xxxxxxxx.

Drzonów

2035 z 29.04.1971

Kościół powstał w wyniku odbudowy szesnastowiecznej świątyni, która spłonęła w 1802 r. W klasycznej, murowanej, z kwadratową wieżą od zachodu budowli zachowały się jedenastogłosowe organy sygnowane jako „Opus 392” oraz dzwon odlany w 1809 r. przez

X.X.X Xxxxxx z Berlina.

Pałac

Drzonów

2036 z 29.04.1971

Usytuowany w centrum wsi pałac został wybudowany w 1816 r. przez przedstawicieli rodu von Misitschek, do których od początku XVIII w. do połowy XIX w. należała wieś Drzonów. Wzniesioną na planie prostokąta dwukondygnacyjną budowlę w stylu klasycystycznym przebudowano w 1868 r. Od południa, wschodu i zachodu dobudowano aneksy, a także zmieniono wystrój środkowej partii elewacji północnej. Po wojnie majątek przejął Skarb Państwa. Od 1945 r. mieściła się tutaj szkoła a także mieszkania dla nauczycieli oraz biura Gminnej Samopomocy Chłopskiej. W 1973 r. obiekt przejęło Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Od lat 80-tych w budynku pałacu mieści się

Lubuskie Muzeum Wojskowe.

Park

Drzonów

3273 z 19.03.1993

Założony w 1816 r. park rozciąga się na powierzchni blisko 10 ha. Północna jego część powstała na planie wydłużonego prostokąta natomiast południowa część na planie zbliżonym do kwadratu. W środkowej części znajduje się niewielki staw. W trakcie przeprowadzonej w 1988 r. inwentaryzacji parku zliczono 376 sztuk drzew wśród których dominują klony pospolite, lipy drobnolistne i olsze czarne. Wiele z nich osiągnęło rozmiary pomnikowe. Obecnie park jest miejscem

ekspozycji ciężkiej broni, ciężkiego sprzętu wojskowego oraz kolekcji sprzętu lotniczego.

Kościół pw. Jadwigi Śląskiej

Koźla

1759 z 16.03.1965

Murowana z kamienia i cegły świątynia powstała w XIV

w. Masywna wieża zwieńczona murowanym hełmem w formie iglicy miała charakter obronny na co wskazują dochodzące do 1 m grubości ściany oraz fakt, że do wnętrza wieży można dostać się po drabinie przez znajdujące się na wysokości ok. 4 m małe drzwiczki. Na przełomie wieków kościół podlegał wielokrotnym

renowacjom. Z dawnego wyposażenia przetrwały min. dwa ołtarze neogotyckie z 1816 r.

Dwór

Koźla

1760 z 16.03.1965

Wzniesiony w 1710 r. dwór usytuowany jest w centrum wsi, nieopodal kościoła parafialnego. Dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony budynek należał po wojnie do PGR, pełniąc funkcję magazynów produktów rolnych. W latach 80-tych zdewastowany budynek przeszedł w ręce prywatne. Nowy właściciel

przeprowadził gruntowny remont przywracając zabytkowi dawny wygląd.

Kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Xxxxxxxx

Xxxxxxx

000 z 19.04.1961

Wybudowany w latach 1572 – 1579 kościół nieznacznie przebudowano w XVIII w., a w XIX i XX w. wielokrotnie remontowano. We wschodnią ścianę murowanej z kamienia polnego i cegły świątyni wmurowano płytę nagrobną Xxxxxx xxx Xxxxxxxxxxxx, prawdopodobnego właściciela ziem letnickich. We wznoszącej się od zachodu masywnej wieży zawieszone są trzy żeliwne

dzwony odlane w 1880 r.

Zbór poewangelicki

Letnica

517 z 30.04.1963

i 16.03.1965

Klasycystyczny zbór zbudowany w 1819 r. użytkowany był po wojnie jako kościół rzymsko – katolicki. W połowie lat 60-tych XX w. budynek został przejęty przez PGR i przekształcony w magazyn zbożowy. W latach 90-tych właścicielem zboru została Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie zbór stanowi własność gminy

Świdnica.

Dwór

Letnica

518 z 30.04.1963

i 16.03.1965

Otoczony ze wszystkich stron parkiem krajobrazowym szesnastowieczny dwór położony jest w północnej części wsi. Przebudowano go w 1735 r. a następnie w latach 80-tych XIX w. Nad drzwiami prowadzącymi na balkon znajduje się kartusz herbowy z inicjałami właściciela HEEFVD (Xxxx Xxxxx Xxxxxxxx xxx Xxxxxxxxx) i datą 1735 r. Po II wojnie światowej majątek przejął Skarb Państwa. Do lat 60-tych XX w. mieściła się tutaj gminna szkoła podstawowa oraz biura PGR. Obecnie

obiekt stanowi własność prywatną.

Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej

Lipno

519 z 30.05.1993

i 16.03.1965

Świątynia wybudowana w latach 1841 – 1842 jako zbór ewangelicki o konstrukcji ryglowej. W 1847 r. powstał tzw. Ołtarz – Ambona, którego pozostałością jest klasycystyczny ołtarz z umieszczonym w nim obrazem

Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

10.

Plebania

Lipno

519 z 30.05.1993

i 16.03.1965

Plebania przykościelna. – obiekt nie istnieje w terenie

11.

Kościół pw. Św. Xxxxxxx

Xxxxxxxx

000 z 19.04.1961

Szesnastowieczna budowla gotycka łącząca elementy trzech epok: gotyku, renesansu i baroku. Otoczona kamiennym murem z barokową bramą w swoich wnętrzach kryje min. renesansowe płyty nagrobne z XVI i XVII w., poświęcone właścicielom Świdnicy z rodów

von Xxxxxxxx i von Xxxxxxx.

12.

Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski

Świdnica

1784 z 16.04.1965

Budowla powstała w latach 1794 – 1796. W 1876 r. dobudowano wysoką, oktagonalną wieżę w stylu neogotyckim. W kościele znajdują się organy wykonane

przez Xxxxxxx Xxxxxxxx Xxxxxxxx z Wilenia, które są najstarszymi organami na ziemi lubuskiej.

13.

Zespół pałacowy

Świdnica

Pałac

308 z 19.04.1961

Renesansowy dwór wzniesiony w 1602 r. znajduje się w centralnej części miejscowości. Pierwszym właścicielem otoczonego prawdopodobnie fosą dworu był Xxxxxxxx Xxxxxxx von Xxxxxxxx. Na przełomie XVI – XVII w. przekształcono budowle obronną w rezydencję tworząc późnorenesansowy, trzykondygnacyjny, podpiwniczony obiekt założony na planie litery „L”. Po II wojnie światowej budynek był użytkowany jako magazyn przez Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska”. W latach 1967 – 1972 został odnowiony i obecnie jest siedzibą

Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza.

Park

3274 z 19.03.1993

Założenie dworsko – parkowe jest obecnie siedzibą Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza. Mapa topograficzna z 1933 roku ukazuje układ parku, który miał kształt prostokąta wydłużonego na osi północno-południowej. Kompozycja ozdobnego ogrodu w typie krajobrazowym oparta była na pięciu okręgach ułożonych względem siebie w sposób przypominający kiść winogrona. Dzisiaj park w całości należy do gminy Świdnica, a w jego kompozycji można wyróżnić dwie części: północną nieużytkową, utrzymującą się w stanie przyrodniczej równowagi i południową pielęgnowaną i użytkowaną przez mieszkańców, głównie podczas gminnych imprez. Ta część parku jest oświetlona. Znajdują się tu współczesne obiekty, takie jak: scena,

ławki i drewniane rzeźby. Polanę parkową okalają wysokie drzewa.

Stajnia i chlewnia 1785 z 16.03.1965

Pozostałości folwarku.

14.

Park dworski

Świdnica ul. Parkowa

3186 z 03.09.1981

Park dworski powstał w połowie XIX wieku, w epoce romantyzmu. Regularnie rozplanowany park został przekształcony w założenie krajobrazowe. Do dzisiaj

zachowały się jedynie resztki zabytkowego drzewostanu.

Wykaz wszystkich obiektów zlokalizowanych na terenie gminy znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków (sporządzony na podstawie kart ewidencyjnych).

Lp.	Miejscowość	Obiekt	Lokalizacja/ulica	Nr domu/dz.	Nr rejestru	Uwagi
1.	Buchałów	Aleja drzew dł. 230 m	za parkiem na zachód od drogi prowadzącej od Buchałowa do Drzonowa	dz. nr 220
2.	Buchałów	Cmentarz leśny nieczynny	poza wsią w lesie przy drodze z Buchałowa do Letnicy	dz. nr 136
3.	Buchałów	Cmentarz parafialny nieczynny	w centrum wsi	dz. nr 172
4.	Buchałów	Park pałacowy		dz. nr 85, 86/1, 86/2, 87/3, 845/4

5.	Xxxxxxxx	Xxxxxxxxxxx		xx. xx 000
0.	Buchałów	Wieża, dzwonnica	w centrum wsi	dz. nr 172
7.	Buchałów	Budynek gospodarczy		10
8.	Buchałów	Dom		15
9.	Buchałów	Dom		20
10.	Buchałów	Dom		22
11.	Buchałów	Dom		28
12.	Buchałów	Dom		30
13.	Buchałów	Budynek gospodarczy		31
14.	Buchałów	Dom		32
15.	Buchałów	Dom		36
16.	Buchałów	Dom		38
17.	Buchałów	Dom		45
18.	Buchałów	Dom - leśniczówka		49
19.	Buchałów	Dom		49A
20.	Buchałów	Budynek gospodarczy		49A
21.	Buchałów	Dom		50
22.	Buchałów	Budynek gospodarczy I		50
23.	Buchałów	Budynek gospodarczy II		50
24.	Drzonów	Cmentarz leśny nieczynny	poza wsią, na skraju lasu	dz. nr 335, 710/2
25.	Drzonów	Cmentarz wiejski czynny	przy drodze z Leśniowa do Drzonowa	dz. nr 264
26.	Drzonów	Cmentarz przykościelny zlikwidowany oraz historyczne otoczenie kościoła	w centrum wsi przy kościele fil. pw. św. Mikołaja	dz. nr 347
27.	Drzonów	Dwór - ob. Muzeum Wojska Polskiego	w centrum wsi	54	2036
28.	Drzonów	Kościół fil. pw. św. Mikołaja	w centrum wsi	dz. nr 347	2035
29.	Drzonów	Park dworski (część przy muzeum)	w centrum wsi	54	3273
30.	Xxxxxxx	Xxxxxxxxxxx		xx. xx 00
00.	Drzonów	Dom		3
32.	Drzonów	Budynek gospodarczy I		3
33.	Drzonów	Budynek gospodarczy II		3
34.	Drzonów	Dom		4
35.	Drzonów	Budynek gospodarczy		4
36.	Xxxxxxx	Xxxxxxx xxxxxxxxxxx		00
37.	Drzonów	Dom		25
38.	Drzonów	Budynek gospodarczy		49
39.	Drzonów	Budynek gospodarczy I		58
40.	Drzonów	Dom		68
41.	Drzonów	Dom		70
42.	Grabowiec	Układ ruralistyczny	historyczny układ wsi
43.	Grabowiec	Cmentarz leśny nieczynny	poza wsią w lesie, ok. 200 m od zabudowań	dz. nr 151/5

44.	Grabowiec	Aleja drzew dł. 500 m	wzdłuż drogi powiatowej nr 1178F	dz. nr 214
45.	Xxxxxxxxx	Xxxxxxxxxxx		xx. xx 000
00.	Grabowiec	Dom		4
47.	Grabowiec	Budynek gospodarczy		4
48.	Grabowiec	Dom		8
49.	Grabowiec	Dom z budynkiem gospodarczym		14
50.	Grabowiec	Dom z budynkiem gospodarczym		15
51.	Grabowiec	Dom		17
52.	Grabowiec	Dom		18
53.	Grabowiec	Dom		25
54.	Grabowiec	Budynek gospodarczy		25
55.	Grabowiec	Budynek gospodarczy		26
56.	Grabowiec	Świetlica		26
57.	Grabowiec	Dom		40
58.	Grabowiec	Dom		42
59.	Grabowiec	Budynek gospodarczy		42
60.	Koźla	Cmentarz polny czynny	na krańcu wsi przy torach kolejowych wśród pól	dz. nr. 280/1
61.	Koźla	Cmentarz przykościelny nieczynny oraz historyczne otoczenie kościoła	w centrum wsi wokół kościoła par. pw. św. Jadwigi	dz. nr 406
62.	Koźla	Cmentarz parafialny nieczynny	na rozdrożu, na poł.- zach. Krańcach wsi między gospodarstwami	dz. nr 189
63.	Koźla	Cmentarz parafialny nieczynny	przy drodze polnej na płn.-zach. od ostatnich zabudowań	dz. nr 197
64.	Koźla	Kościół par. pw. św. Jadwigi	w centrum wsi	dz. nr 406	1759
65.	Koźla	Trafostacja	w centrum wsi	dz. nr 392
66.	Koźla	Dom		1
67.	Koźla	Dom		11
68.	Koźla	Dom		14
69.	Koźla	Dom z budynkiem gospodarczym		15
70.	Koźla	Dom		27
71.	Koźla	Dom z budynkiem gospodarczym		30
72.	Koźla	Szkoła Podstawowa - ob. dom		31
73.	Koźla	Budynek gospodarczy		40
74.	Koźla	Dom z budynkiem gospodarczym		44
75.	Koźla	Dom		46
76.	Koźla	Dom		47
77.	Koźla	Dom		48
78.	Koźla	Dom		51
79.	Koźla	Dom		52
80.	Koźla	Dom		54
81.	Koźla	Dom		56

82.	Koźla	Dom z budynkiem gospodarczym		56
83.	Koźla	Dom		57
84.	Koźla	Dom		59
85.	Koźla	Dom		63
86.	Koźla	Dom		64
87.	Koźla	Stodoła z budynkiem gospodarczym		64
88.	Koźla	Stodoła		67B i 67D
89.	Koźla	Dom		71
90.	Koźla	Budynek gospodarczy		71
91.	Koźla	Stodoła		71
92.	Koźla	Stodoła z chlewami		84
93.	Koźla	Dom		88
94.	Koźla	Dom		91
95.	Koźla	Dom		92
96.	Koźla	Dom		93
97.	Koźla	Dom		97
98.	Koźla	Chlewnia - ob. budynek gospodarczy		97
99.	Koźla	Dom - ob. Gminny Ośrodek Kultury		99
100.	Koźla	Zespół folwarczny:		101
101.	Koźla	Dwór		101	1760
102.	Koźla	Dom		105
103.	Koźla	Dom		108
104.	Koźla	Plebania		110
105.	Koźla	Dom - ob. Szkoła Podstawowa		117
106.	Letnica	Cmentarz wiejski czynny	za wsią przy szosie z Letnicy do Koźli	dz. nr 341
107.	Letnica	Cmentarz przykościelny nieczynny oraz historyczne otoczenie kościoła	wokół kościoła fil. pw. śś. Szymona i Xxxxxxxx	dz. nr 288
108.	Letnica	Cmentarz przykościelny oraz historyczne otoczenie kościoła poewangelickiego	w części wsch. wsi, wokół d. zboru ewangelickiego	xx.xx 310
109.	Letnica	Kościół xxx.xx. śś. Szymona i Xxxxxxxx		dz. nr 288	301
110.	Letnica	Kościół poewangelicki - ob. obiekt usług kultury	w części wsch. wsi	xx.xx 310	517
111.	Letnica	Zespół dworsko-parkowy:		dz. nr: 309, 310, 313, 531/5, 531/8, 531/9, 531/10, 531/14, 531/15, 531/16
112.	Xxxxxxx	Xxxx		0X	518
113.	Letnica	Park dworski		dz. nr: 531/8, 531/9, 000/00, xx. 531/16
114.	Letnica	Trafostacja		dz. nr 394/3

115.	Letnica	Trafostacja II		dz. nr 134/4
116.	Letnica	Budynek gospodarczy I		6
117.	Letnica	Budynek gospodarczy II		6
118.	Letnica	Szkoła - ob. dom		7
119.	Letnica	Budynek gospodarczy z chlewikiem		8
120.	Letnica	Dom		10
121.	Letnica	Dom II		10
122.	Letnica	Dom - ob. klub		10
123.	Letnica	Dom		18
124.	Letnica	Budynek gospodarczy		18
125.	Letnica	Dom		20
126.	Letnica	Dom		22
127.	Letnica	Stodoła		22
128.	Letnica	Dom		36
129.	Letnica	Dom		37
130.	Letnica	Kuźnia		42
131.	Letnica	Dom		43
132.	Letnica	Dom z budynkiem gospodarczym		47
133.	Letnica	Dom		53
134.	Letnica	Dom		55
135.	Letnica	Dom		56
136.	Letnica	Dom		73
137.	Letnica	Chlew		74
138.	Letnica	Budynek gospodarczy		74
139.	Letnica	Budynek gospodarczy ze stajnią		77
140.	Letnica	Dom		82
141.	Letnica	Budynek gospodarczy		82
142.	Letnica	Zakład prod. ceramiki - ob. dom		92
143.	Letnica	Dom		94
144.	Letnica	Budynek gospodarczy		94
145.	Lipno	Aleja drzew dł. 220 m	wzdłuż drogi gminnej 001211F
146.	Lipno	Cmentarz polny nieczynny	w pobliżu wsi wśród pól	dz. nr 140
147.	Lipno	Cmentarz przykościelny nieczynny oraz historyczne otoczenie kościoła	w centrum wsi przy kościele fil. pw. Matki Bożej Częstochowskiej	dz. nr 164
148.	Lipno	Kościół fil. pw. św. Matki Bożej Częstochowskiej	w centrum wsi	dz. nr 164	519
149.	Lipno	Park dworski		dz. nr 145
150.	Xxxxx	Xxxxxxxxxxx		xx. xx 000/0
151.	Lipno	Xxxxxxx xxxxxxxxxxx		0
000.	Xxxxx	Stodoła		5
153.	Lipno	Dom		8

154.	Lipno	Xxxxxxx xxxxxxxxxxx		0
000.	Xxxxx	Dom		9
156.	Lipno	Xxxxxxx xxxxxxxxxxx		0
000.	Xxxxx	Dom		11
158.	Lipno	Dom		14
159.	Lipno	Zajazd - ob. Dom		16
160.	Lipno	Dom		18
161.	Lipno	Dom		37
162.	Lipno	Xxxxxxx xxxxxxxxxxx		00
000.	Xxxxx	Stodoła		41
164.	Lipno	Budynek gospodarczy		42
165.	Łochowo	Dom z budynkiem gospodarczym		3
166.	Łochowo	Dom z budynkiem gospodarczym		4
167.	Łochowo	Dom		6
168.	Łochowo	Dom		7
169.	Łochowo	Stodoła		7
170.	Łochowo	Dom		9
171.	Piaski	Aleja drzew dł. 620 m	przy drodze prow. do wsi od strony m. Zielonej Góry	dz. nr 424/1
172.	Piaski	Cmentarz komunalny nieczynny	w centrum wsi	dz. nr 133, 134, 431
173.	Piaski	Trafostacja		dz. nr 135
174.	Piaski	Dom		3
175.	Piaski	Budynek gospodarczy		3
176.	Piaski	Stodoła		6
177.	Piaski	Dom		7
178.	Piaski	Dom z budynkiem gospodarczym		8
179.	Piaski	Stodoła		8
180.	Piaski	Chlewik		8
181.	Piaski	Dom dróżnika - ob. dom		9
182.	Piaski	Budynek gospodarczy		9
183.	Piaski	Budynek gospodarczy		11
184.	Piaski	Stodoła		11
185.	Piaski	Dom		12
186.	Piaski	Dom		14
187.	Piaski	Dom		23
188.	Piaski	Dom		24
189.	Piaski	Stodoła		24
190.	Piaski	Budynek gospodarczy		24
191.	Piaski	Budynek gospodarczy		27
192.	Piaski	Stodoła		27

193.	Piaski	Szkoła - ob. dom		28
194.	Piaski	Budynek gospodarczy		28
195.	Piaski	Dom		30
196.	Piaski	Budynek gospodarczy		40
197.	Radomia	Cmentarz protestancki nieczynny	w lesie, po lewej stronie drogi prowadzącej do budynku nr 1A	dz. nr 738/3
198.	Xxxxxxx	Xxxx		0
000.	Xxxxxxx	Dom		5
200.	Radomia	Dom		10
201.	Radomia	Dom	Xxxxxxx	0
000.	Xxxxxx	Dom		16
203.	Słone	Cmentarz polny	Morwowa	dz. nr 262
204.	Słone	Trafostacja	Objazdowa	dz. nr 359
205.	Słone	Dom	Xxxxxxxx	0
206.	Słone	Dom	Xxxxxxxx	00
207.	Słone	Dom	Objazdowa	21
208.	Słone	Dom	Polna	4, 6
209.	Słone	Dom	Słoneczna	17, 19
210.	Słone	Dom	Słoneczna	21
211.	Słone	Dom	Słoneczna	28
212.	Słone	Dom	Słoneczna	32
213.	Słone	Stodoła	Słoneczna	32
214.	Słone	Dom	Słoneczna	33
215.	Słone	Budynek gospodarczy	Słoneczna	37
216.	Słone	Dom, Gminny Ośrodek Kultury	Słoneczna	42, 44
217.	Słone	Dom	Słoneczna	45
218.	Słone	Dom	Słoneczna	50
219.	Słone	Dom	Spokojna	40
220.	Słone	Dom	Szkolna	2, 4, 6
221.	Słone	Stodoła z budynkiem gospodarczym	Szkolna	8
222.	Świdnica	Układ ruralistyczny	historyczny układ wsi
223.	Świdnica	Aleja drzew dł. 250 m	Leśna	dz. nr 737
224.	Świdnica	Cmentarz leśny parafialny czynny	Kosynierów	dz. nr 876
225.	Świdnica	Cmentarz przykościelny nieczynny, hist. otoczenie kościoła, brama kościelna z murem oraz bramka kościelna kościoła par. pw. św. Marcina	Długa	24
226.	Świdnica	Cmentarz parafialny nieczynny	Xxxxxxxxx	xx. xx 000
000.	Xxxxxxxx	Dom	Długa	7
228.	Świdnica	Park (fragment) - zespół dworski	Długa	15	3186
229.	Świdnica	Dom	Długa	18

230.	Świdnica	Dom	Długa	19
231.	Świdnica	Kościół par. pw. św. Xxxxxxx	Xxxxx	24	307
232.	Świdnica	Zespół pałacowo-parkowo- folwarczny:	Xxxxx	00 i 27
233.	Świdnica	Pałac w zespole pałacowo- parkowo-folwarcznym - ob. siedziba muzeum AŚN	Długa	27	308
234.	Świdnica	Park w zespole pałacowo- parkowo-folwarcznym	Długa	27	3274
235.	Świdnica	Budynek administracyjny (2) w zespole pałacowo-parkowo- folwarcznym	Długa	27
236.	Świdnica	Stajnia (5a) w zespole pałacowo- parkowo-folwarcznym	Długa	25
237.	Świdnica	Obora (5b), (8) w zespole pałacowo-parkowo-folwarcznym	Xxxxx	00x
238.	Świdnica	Rządcówka (6) w zespole pałacowo-parkowo-folwarcznym - ob. ZUK	Xxxxx	00
239.	Świdnica	Czworak (7) w zespole pałacowo-parkowo-folwarcznym - ob. Biblioteka Xxxxxx	Xxxxx	00
240.	Świdnica	Gorzelnia (10)	Xxxxx	00
241.	Świdnica	Budynek gospodarczy (11)	Xxxxx	00
242.	Świdnica	Szkoła (17) w zespole pałacowo- parkowo-folwarcznym	Długa	22
243.	Świdnica	Plebania przy kościele pw. św. Marcina	Długa	26
244.	Świdnica	Dom - ob. Urząd Pocztowy	Długa	28
245.	Świdnica	Dom	Długa	30
246.	Świdnica	Stodoła	Xxxxx	00
247.	Świdnica	Budynek gospodarczy	Długa	30
248.	Świdnica	Dom	Długa	31
249.	Świdnica	Dom	Długa	32
250.	Świdnica	Dom	Długa	33
251.	Świdnica	Kościół fil. pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski	Długa	36	1784
252.	Świdnica	Dom - ob. Urząd Gminy	Długa	38
253.	Świdnica	Dom	Długa	39
254.	Świdnica	Dom	Długa	40
255.	Świdnica	Stodoła	Xxxxx	00
256.	Świdnica	Dom	Długa	43
257.	Świdnica	Budynek gospodarczy	Xxxxx	00X
258.	Świdnica	Dom z budynkiem gospodarczym	Długa	47
259.	Świdnica	Dom	Długa	53
260.	Świdnica	Dom	Długa	59
261.	Świdnica	Dom z budynkiem gospodarczym	Długa	61
262.	Świdnica	Stodoła	Xxxxx	00
263.	Świdnica	Dom	Długa	62
264.	Świdnica	Dom z budynkiem gospodarczym	Długa	69
265.	Świdnica	Dom z budynkiem gospodarczym	Długa	81
266.	Świdnica	Dom	Drzymały	1

267.	Świdnica	Dom	Drzymały	3
268.	Świdnica	Dom	Drzymały	15
269.	Świdnica	Dom	Kosynierów	1
270.	Świdnica	Dom	Kościuszki	1
271.	Świdnica	Dom z salą widowiskową	Kosynierów	2A, 2B
272.	Świdnica	Trafostacja	Krótka	xx. xx 000/00
000.	Xxxxxxxx	Dom	Krótka	1
274.	Świdnica	Aleja lipowa	Leśna	dz. nr 737
275.	Świdnica	Zespół folwarczny:	Xxxxx	00
276.	Świdnica	Dwór (1) w zespole folwarcznym - ob. dom	Leśna	13
277.	Świdnica	Hydrofornia (2) w zespole folwarcznym	Xxxxx	00
278.	Świdnica	Obora (3), (7) w zespole folwarcznym	Xxxxx	00
279.	Świdnica	Paszarnia (5) w zespole folwarcznym	Xxxxx	00
280.	Świdnica	Spichlerz (8) w zespole folwarcznym	Xxxxx	00
281.	Świdnica	Transformator (10) w zespole folwarcznym	Xxxxx	00
282.	Świdnica	Stajnia (13) w zespole folwarcznym	Xxxxx	00
283.	Świdnica	Dom	Mieszka I	2
284.	Świdnica	Dom ze stodołą	Xxxxxxx X	0x
000.	Xxxxxxxx	Dom	Mieszka I	6
286.	Świdnica	Budynek gospodarczy	Mieszka I	6
287.	Świdnica	Dom	Mieszka I	8
288.	Świdnica	Budynek gospodarczy	Mieszka I	8
289.	Świdnica	Budynek gospodarczy II	Mieszka I	8
290.	Świdnica	Trafostacja	Ogrodowa	dz. nr 583
291.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	4
292.	Świdnica	Dom z budynkiem gospodarczym	Ogrodowa	8
293.	Świdnica	Budynek gospodarczy	Ogrodowa	8
294.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	22
295.	Świdnica	Budynek gospodarczy	Ogrodowa	22
296.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	24
297.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	25
298.	Świdnica	Dom z budynkiem gospodarczym	Ogrodowa	26
299.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	28
300.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	30A
301.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	35
302.	Świdnica	Dom	Ogrodowa	36
303.	Świdnica	Park dworski	Parkowa	dz. nr 85	3186
304.	Świdnica	Oficyna w zespole dworskim - ob. dom	Parkowa	1	1785
305.	Świdnica	Dom	Parkowa	3

306.	Wilkanowo	Cmentarz polny nieczynny	w pobliżu wsi, wśród pól	dz. nr 64
307.	Wilkanowo	Cmentarz leśny nieczynny	w lesie przy trasie Zielona Góra - Żary	dz. nr 866/1
308.	Wilkanowo	Cmentarz parafialny nieczynny (zabudowany budynkiem)	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	8A
309.	Wilkanowo	Trafostacja	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	dz. nr 164/1
310.	Wilkanowo	Budynek gospodarczy	Kosowa	1
311.	Wilkanowo	Stodoła	Kosowa	1
312.	Wilkanowo	Dom	Kosowa	9
313.	Wilkanowo	Dom	Kosowa	15
314.	Wilkanowo	Dom	Kosowa	19
315.	Wilkanowo	Dom	Piaskowa	1
316.	Wilkanowo	Dom z budynkiem gospodarczym	Strumykowa	8
317.	Wilkanowo	Dom	Szkolna	1
318.	Wilkanowo	Stodoła z budynkiem gospodarczym	Szkolna	2
319.	Wilkanowo	Kaplica Rzymsko-Katolicka	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	3
320.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	4
321.	Wilkanowo	Budynek gospodarczy	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	6
322.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	8
323.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	12
324.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	23
325.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	24
326.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	35
327.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	46
328.	Wilkanowo	Dom	Xxxxx Xxxxxxxxxxxx	58
329.	Wilkanowo	Dom	Przysiółek Xxxxx	00

4.2.2. Obiekty objęte ochroną konserwatorską – stanowiska archeologiczne.

STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE - Obszary AZP: 61-12, 62-12, 62-13, 63-12, 63-13

lp	Miejscowość	Obszar	Nr stan.	Funkcja	Chronologia	Rejestr uwagi
1	Drzonów, st 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	WŚ PŚ
2	Drzonów, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	neolit PŚ
3	Drzonów, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	WŚ PŚ
4	Letnica, st. 3	62-12	1	punkt osadniczy cmentarzysko osada ? punkt osadniczy ślad osadniczy	EK Ha k. łużycka OWR WŚ PŚ	370/Ar 1971-11-23
5	Letnica, st. 4	62-12	2	cmentarzysko ? osada ? osada ślad osadniczy ślad osadniczy	Ha EB WŚ pradzieje PŚ	371/Ar 1971-11-28
6	Letnica, st. 5	62-12	3	cmentarzysko osada	Ha Lt/OWR	372/Ar 1971-11-28 archiwalne

7	Letnica, st. 6	62-12	4	osada cmentrzysko osada cmentrzysko osada cmentrzysko ślad osadniczy	Ha k. łużycka Lt/OWR OWR PŚ	373/Ar 1971-11-24 rozbieżność funkcji pomiędzy ewidencją, a wpisem do rejestru zab.(wyróżniono rej.)
8	Letnica, st. 7	62-12	5	osada punkt osadniczy ślad osadniczy	Ha k. łużycka pradzieje PŚ	374/Ar 1971-11-24
9	Letnica, xx. 0	00-00	0	xxxxx	Xx x. xxxxxxx	375/Ar 1971-11-24
10	Letnica, st. 9	62-12	7	cmentarzysko osada ? xxxxx xxxx xxxxxxxxx	Xx x. xxxxxxx XX x. xxxxxxx OWR PŚ	376/Ar 1971-11-24
11	Letnica, st. 29	62-12	8	osada osada	Lt PŚ
12	Letnica, st. 30	62-12	9	punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt PŚ
13	Letnica, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt PŚ
14	Letnica, st. 32	62-12	11	punkt osadniczy ślad osadniczy	OWR PŚ
15	Letnica, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	OWR PŚ
16	Letnica, st. 00	00-00	00	osada punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt Lt PŚ
17	Letnica, st. 00	00-00	00	osada	Lt
18	Buchałów, st. 1	62-12	15	punkt osadniczy punkt osadniczy	EK pradzieje
19	Buchałów, st. 4	00-00	00	xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx	x. xxxxxxx	zakaz zabudowy
00	Xxxxx, xx. 1	62-12	17	ślad osadniczy	PŚ
00	Xxxxx, xx. 2	62-12	18	punkt osadniczy ślad osadniczy punkt osadniczy	pradzieje WŚ PŚ
00	Xxxxx, xx. 3	62-12	19	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ/NOW
00	Xxxxx, xx. 4	62-12	20	ślad osadniczy	PŚ
00	Xxxxx, xx. 5	62-12	21	ślad osadniczy	PŚ
25	Drzonów, st. 1	62-12	22	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ
26	Drzonów, st. 2	62-12	23	osada osada osada	pradzieje WŚ PŚ
27	Drzonów, st. 3	62-12	24	punkt osadniczy	pradzieje
28	Drzonów, st. 4	62-12	25	punkt osadniczy	pradzieje
29	Drzonów, st. 5	62-12	26	osada ślad osadniczy	Lt PŚ
30	Drzonów, st. 6	62-12	27	punkt osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje WŚ PŚ
31	Drzonów, st. 7	62-12	28	punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt PŚ
32	Drzonów, st. 8	62-12	29	punkt osadniczy ślad osadniczy	neolit/WEB PŚ
33	Drzonów, st. 9	62-12	30	ślad osadniczy	PŚ
34	Drzonów, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
35	Drzonów, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	WŚ PŚ
36	Drzonów, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
37	Drzonów, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
38	Buchałów, st. 7	62-12	35	cmentarzysko kurhanowe	EB k. łużycka ?	zakaz zabudowy dz. ew. nr 815/1

39	Wilkanowo, st. 1	62-13	1	ślad osadniczy xxxxx	Xx/Xx x. xxxxxxxx XX
00	Xxxxxxxxx, st. 2	62-13	2	osada ślad osadniczy	Ha/Lt k. pomorska ŚR
41	Wilkanowo, st. 3	62-13	3	osada ślad osadniczy osada	Ha/Lt k. pomorska ŚR WŚ
42	Słone, st. 1	62-13	4	ślad osadniczy	pradzieje
43	Słone, st. 2	62-13	5	ślad osadniczy ślad osadniczy	WŚ PŚ
44	Słone, st. 3	62-13	6	ślad osadniczy osada ślad osadniczy	EK Ha/Lt PŚ
45	Słone, st. 4	62-13	7	ślad osadniczy osada	Lt PŚ
46	Słone, st. 6	62-13	8	osada	Lt/OWR
47	Słone, st. 5	62-13	9	osada ślad osadniczy	Lt/OWR ŚR
48	Słone, st. 7	62-13	10	osada ślad osadniczy	Lt Lt
49	Słone, st. 8	62-13	11	osada ślad osadniczy	Lt/OWR ŚR
50	Słone, st. 9	62-13	12	osada ślad osadniczy	Lt ŚR
51	Buchałów, st. 4	62-13	13	ślad osadniczy	WEB ?
52	Buchałów, st. 3	62-13	14	ślad osadniczy osada	EK Ha/Lt k. pomorska
53	Buchałów, st. 2	62-13	15	osada	Lt
54	Buchałów, st. 1	62-13	16	ślad osadniczy osada ślad osadniczy ślad osadniczy	neolit Ha k. pomorska ŚR EB
55	Buchałów, st. 5	62-13	17	ślad osadniczy	ŚR
00	Xxxxxxx, xx. 2	62-13	18	ślad osadniczy	mezolit
00	Xxxxxxx, xx. 3	62-13	19	ślad osadniczy ślad osadniczy	EK Ha k. łużycka
58	Radomia, st. 1	62-13	20	cmentarzysko kurhanowe	?	zakaz zabudowy
00	Xxxxxxxxx, xx. 4	62-13	21	punkt osadniczy punkt osadniczy	WEB PŚ/NŻ
60	Słone, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy	NOW
61	Słone, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy	NOW
62	Słone, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy	NOW
00	Xxxxxxxxx, xx. 5	62-13	25	punkt osadniczy	NOW
00	Xxxxxxxxx, xx. 6	62-13	26	punkt osadniczy	NOW
00	Xxxxxxxxx, xx. 7	62-13	27	obozowisko	paleolit
66	Słone, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy	paleolit
67	Słone, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	EB k. łużycka PŚ
68	Słone, st. 00	00-00	00	cmentarzysko kurhanowe ?	EB k. łużycka PŚ	zakaz zabudowy
69	Koźla, st. 1	63-12	1	cm. płaskie i kurhan. pkt osadniczy	EB, x. xxxxxxx PR
00	Xxxxx, xx. 2	63-12	2	pkt osadniczy pkt osadniczy pkt osadniczy ślad osadniczy	H, k. łużycka KŁ L PŚ	433/Ar 1973-09-10

00	Xxxxx, xx. 3	63-12	3	osada osada ślad osadniczy	EB Ha/Lt PŚ
72	Koźla, st. 4	63-12	4	cmentarzysko punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt/ OWR OWR PŚ
73	Koźla, st. 5	63-12	5	punkt osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy ślad osadniczy	EB k. łużycka OWR ? WŚ PŚ	350/Ar 1971-10-27
74	Koźla, st. 6	63-12	6	punkt osadniczy osada ślad osadniczy	EB k. łużycka OWR ? PŚ	364/Ar 1971-11-23
75	Koźla, st. 7	63-12	7	cmentarzysko punkt osadniczy ślad osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy	Ha k. łużycka WŚ PŚ OWR PŚ	432/Ar 1973-09-10
00	Xxxxx, xx. 8	63-12	8	osada ? xxxxx ? xxxxx xxxxxxxxx xxxx xxxxxxxxx	XX/ Xx x. xxxxxxx WŚ Lt PŚ	349/Ar 1971-10-27
77	Koźla, xx. 0	00-00	0	xxxxx	XX/ Xx x. xxxxxxx	348/Ar 1971-10-27 archiwalne
00	Xxxxx, xx. 00	00-00	00	osada ślad osadniczy	Lt PŚ
79	Koźla, st. 11	63-12	11	punkt osadniczy ślad osadniczy	OWR PŚ
80	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
81	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt PŚ
82	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy smolarnia ?	PŚ
83	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
84	Koźla, st. 00	00-00	00	cmentarzysko ślad osadniczy	OWR PŚ
85	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy	EK Lt PŚ
86	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
87	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy osada punkt osadniczy punkt osadniczy	neolit Lt WŚ PŚ
88	Koźla, st. 00	00-00	00	osada punkt osadniczy ślad osadniczy	Lt WŚ PŚ
89	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	OWR PŚ
90	Koźla, st. 00	00-00	00	cmentarzysko	XXX
00	Xxxxx, xx. 00	00-00	00	ślad osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy	EK OWR PŚ
92	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy	EB k. łużycka pradzieje PŚ
93	Koźla, st. 00	00-00	00	osada ?	XXX
00	Xxxxx, st. 00	00-00	00	osada ? punkt osadniczy punkt osadniczy	Lt k. luboszycka WŚ PŚ
95	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy	PŚ
96	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy ślad osadniczy	neolit/ WEB Lt PŚ
97	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
98	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy	PŚ

99	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy osada ? punkt osadniczy	EK Ha/ Lt WŚ
100	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	EB/ Ha k. łużycka PŚ
101	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy osada punkt osadniczy punkt osadniczy ślad osadniczy	EB k. łużycka Lt OWR WŚ PŚ
102	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	pradzieje PŚ
103	Koźla, st. 00	00-00	00	osada punkt osadniczy	Lt WEB
104	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy cmentarzysko ? Punk osadniczy	WEB Ha/ Lt WŚ/ PŚ
105	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ
106	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	OWR PŚ
107	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ
108	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy punkt osadniczy	WEB pradzieje PŚ
109	Koźla, st. 41	00-00	00	xxxxx xxxxx	XX x. xxxxxxx Lt
110	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy osada osada	EK k. amfor kulistych Lt Lt
111	Koźla, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy	Ha/Lt x. xxxxxxx
112	Letnica, st. 00	00-00	00	grodzisko	WŚ	zakaz zabudowy
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	punkt osadnicy ślad osadniczy	Lt PŚ
114	Letnica, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy	PŚ/NOW
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	cmentarzysko	EB k. łużycka
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ
117	Letnica, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy	PŚ
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	punkt osadniczy	pradzieje
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	punkt osadniczy	pradzieje
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	PŚ pradzieje
121	Letnica, st. 00	00-00	00	osada punkt osadniczy	V-VI w. Pradzieje	zakaz zabudowy
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	punkt osadniczy ślad osadniczy	OWR PŚ
123	Letnica, st. 1	00-00	00	xxxxx	x. xxxxxxx	archiwalne
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	osada	OWR	archiwalne
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	osada	WEB	archiwalne
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	gródek stożkowaty	XIV w.	zakaz zabudowy
000	Xxxxxxxxx, xx. 1	63-12	59	osada osada	OWR PŚ
000	Xxxxxxxxx, xx. 2	63-12	60	osada	PŚ
000	Xxxxxxxxx, xx. 3	63-12	61	punkt osadniczy	PŚ
000	Xxxxxxxxx, xx. 4	63-12	62	punkt osadniczy	PŚ
000	Xxxxxxxxx, xx. 5	63-12	63	punkt osadniczy ślad osadniczy	EB k. łużycka PŚ

132	Świdnica, xx. 0	00-00	00	xxxxxxxxxxxx	x. xxxxxxx	archiwalne
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	xxxxx xxxxx xxxxxxxxx	Xx/ Xx x. xxxxxxx PŚ
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	xxxxx xxxxx xxxxxxxxx	X/ Xx x. xxxxxxx
135	Letnica, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ
136	Letnica, st. 00	00-00	00	punkt osadniczy punkt osadniczy	pradzieje PŚ
137	Letnica, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy	PŚ
000	Xxxxxxx, xx. 2	00-00	00	xxxxx	x. xxxxxxx	archiwalne
000	Xxxxxxx, xx. 00	00-00	00	cmentarzysko	Lt k. pomorska
140	Koźla, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy	PŚ
000	Xxxxxxxx, xx. 22	63-13	1	osada	WEB	zakaz zabudowy
000	Xxxxxxxx, xx. 21	63-13	2	osada	WEB	zakaz zabudowy
000	Xxxxxxxx, xx. 20	63-13	3	xxxxx xxxxx xxxx xxxxxxxxx	XX/Xx x. xxxxxxx WŚ NŻ
144	Świdnica, xx. 00	00-00	0	xxxxx	XX/Xx x. xxxxxxx
145	Świdnica, xx. 00	00-00	0	?	? x. xxxxxxx ?	archiwalne
146	Świdnica, xx. 0	00-00	0	xxxxxxxxxxxx ?	x. xxxxxxx ?
147	Świdnica, st. 15	63-13	7	znalezisko luźne	EK	archiwalne
148	Świdnica, st. 12	63-13	8	ślad osadniczy ślad osadniczy	Ha k. łużycka PŚ	434/Ar 1973-09-10 zakaz zabudowy dz. ew. nr 868/11, 868/30, 868/31, 868/32, 868/33 ob. 0010 Świdnica
000	Xxxxxxxx, xx. 9	63-13	9	ślad osadniczy	? x. xxxxxxx	xxxxxxxxxx
000	Xxxxxxxx, st. 5	63-13	10	cmentarzysko ?	Ha/Lt x. xxxxxxxx
000	Xxxxxxxx, xx. 00	00-00	00	xxxxx	Xx x. xxxxxxxx ?
152	Świdnica, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy osada	EK Ha k. pomorska
153	Świdnica, st. 7	63-13	13	ślad osadniczy cmentarzysko ? ślad osadniczy	EK k. pomorska ? Ha NŻ
154	Świdnica, st. 00	00-00	00	xxxxx xxxx xxxxxxxxx	Xx/Xx x. xxxxxxxx ? PŚ
155	Świdnica, st. 1	63-13	15	cmentarzysko	Lt x. xxxxxxxx
000	Xxxxxxxx, st. 2	63-13	16	xxxxx xxxx xxxxxxxxx	XX/Xx x. xxxxxxx NŻ
157	Świdnica, st. 3	63-13	17	osada ślad osadniczy ślad osadniczy	Ha C-D, k. łużycka WŚ faza A PŚ
158	Świdnica, st. 8	63-13	19	?	OR	archiwalne
000	Xxxxxxxx, xx. 00	00-00	00	?	OWR	archiwalne
000	Xxxxxxxx, xx. 00	00-00	00	?	OWR	archiwalne
000	Xxxxxxxx, xx. 6	63-13	22	ślad osadniczy	OWR ?	archiwalne
162	Świdnica, st. 00	00-00	00	xxxxx	Xx/Xx x. xxxxxxxx
000	Xxxxxxxx, st. 00	00-00	00	ślad osadniczy ślad osadniczy	pradzieje NŻ

164	Świdnica, st. 00	00-00	osada ślad osadniczy	HAD k. łużycka NŻ
165	Świdnica, st. 00	00-00	ślad osadniczy ślad osadniczy	pradzieje NŻ
166	Świdnica, st. 00	00-00	xxxxx xxxx xxxxxxxxx	XxX x. xxxxxxx/ x. xxxxxxxx NŻ
167	Świdnica, st. 00	00-00	xxxxx xxxx xxxxxxxxx	Xx X x. xxxxxxx/ x. xxxxxxxx NŻ
168	Świdnica, st. 00	00-00	xxxxx xxxx xxxxxxxxx	Xx X x. xxxxxxx/ x. xxxxxxxx NŻ
169	Świdnica, st. 00	00-00	cmentarz ewangelicki	XVIII-XIX w.
170	Świdnica, st. 00	00-00	cmentarz katolicki	XIII-XVIII w.
171	Świdnica, st. 00	00-00	ślad osadniczy ślad xxxxxxxxx	Xx X x. xxxxxxx/ x. xxxxxxxx NOW
172	Świdnica, st. 00	00-00	miejsce po wieży xxxxxxxxxx	XXX x.
000	Xxxxxxxx, st. 00	00-00	miejsce po dworze	2 poł. XVII w.

Na załączniku graficznym do studium przedstawiono lokalizację stanowisk archeologicznych znajdujących się na terenie gminy Świdnica. Lokalizacja ta nie zawsze odzwierciedla faktyczny zasięg stanowiska. Stanowiska punktowe wrysowano z uwzględnieniem bufora (zgodnie z tabelą). Z tego też względu, każda inwestycja, w pobliżu której istnieje możliwość wystąpienia stanowiska archeologicznego, musi uzyskać uzgodnienie w trybie decyzji administracyjnej wydanej przez Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

4.2.3. Obiekty objęte ochroną konserwatorską – układy ruralistyczne.

Na terenie gminy Świdnica ochroną konserwatorską objęto dwa układy urbanistyczne - ruralistyczne tj. układ wsi Świdnica i układ wsi Grabowiec. Zasięg układów wykazano na rysunku studium.

4.3. STAN DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

Na terenie gminy Świdnica nie stwierdzono występowania budynków i innych obiektów kultury współczesnej o walorach architektonicznych lub innych, które wymagałyby objęcia ochroną.

5. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW, W TYM OCHRONA ICH ZDROWIA

5.1. DEMOGRAFIA I ZATRUDNIENIE

5.1.1. Sieć osadnicza

Sieć osadniczą (administracyjną) gminy Świdnica tworzą:

− siedziba gminy - miejscowość Świdnica (sołectwo) będąca ośrodkiem ponadpodstawowym

− ośrodki podstawowe o niepełnym zakresie usług - 2 sołectwa, Koźla i Słone,

− ośrodki elementarne - 8 wsi o statusie sołectwa,

− ośrodki elementarne - 2 wsie i 3 osady bez statusu sołectwa.

1. ŚWIDNICA – ośrodek ponadpodstawowy;

− Łochowo – wieś – ośrodek elementarny;

2. BUCHAŁÓW – ośrodek elementarny;

3. DRZONÓW – ośrodek elementarny;

− Wirówek osada niezamieszkała, budynki rozebrano;

4. GRABOWIEC – ośrodek elementarny;

5. KOŹLA – ośrodek podstawowy;

6. LETNICA – ośrodek elementarny;

7. LIPNO – ośrodek elementarny;

− Dobra – osada niezamieszkała, budynki rozebrano;

8. PIASKI – ośrodek elementarny;

9. RADOMIA – ośrodek elementarny;

− Orzewo – wieś – ośrodek elementarny;

10. SŁONE – ośrodek podstawowy;

11. WILKANOWO – ośrodek elementarny;

− Rybno – osada.

5.1.2. Demografia

Podstawowymi miernikami charakteryzującymi zbiorowość ludzką jest jej liczebność i rozmieszczenie. Gmina Świdnica wg stanu na dzień 31 grudnia 2018 roku liczyła 6 619 mieszkańców. Zamieszkiwało ją 3 263 mężczyzn oraz 3 356 kobiet. Ilość kobiet przypadającą na 100 mężczyzn określa współczynnik feminizacji. W gminie Świdnica wynosi 103, jest nieco wyższy od średniej dla powiatu zielonogórskiego i niższy od średniej dla województwa lubuskiego.

Gmina Świdnica należy do słabo zaludnionych gmin województwa. Na 1 km2 przypada 41 osób, podczas gdy w sąsiednich gminach na 1 km2 przypada: od 29 osób w gminie Dąbie do 52 osób w gminie Czerwieńsk. W powiecie zielonogórskim na 1 km2 przypada 56 osób, a w województwie lubuskim 73 osoby.

Sytuacja demograficzna w gminie Świdnica i w gminach ościennych wg stanu na 31.12.2018r.

Ludność	Świdnica	Nowogród Bobrz.	Czerwieńsk	Dąbie
Ludność ogółem	6 619	9 490	10 050	4 943
Mężczyźni	3 263	4 700	4 974	2 547
Kobiety	3 356	4 790	5095	2 396
Gęstość zaludnienia na 1km kw.	41	37	52	29
Ilość kobiet na 100 mężczyzn	103	102	102	94
Przyrost natur. na 1000 ludności	-0,76	-3,58	1,19	-0,80
Saldo migracji	38	10	0	-11

Źródło: dane GUS

Współczynnik feminizacji i gęstość zaludnienia na tle powiatu zielonogórskiego i województwa lubuskiego na dzień 31 XII 2018 roku.

Xxxxxxxxxxxxxxxx	Xxxxx Xxxxxxxx	Xxxxxx xxxxxxxxxxxxx	Xxxxxxxxxxx Xxxxxxxx
Współczynnik feminizacji	103	102	105
Gęstość zaludnienia	41	56	73

Źródło: dane GUS

Zaludnienie na terenie gminy w latach 2005 – 2018.

Rok

Liczba mieszkańców

Mężczyźni

Kobiety

Ogółem ludności

2005

2 857

2 864

5 721

2006	2 888	2 911	5 799
2007	2 982	2 973	5 955
2008	3 034	3 046	6 080
2009	3 094	3 113	6 207
2010	3 068	3 086	6 154
2011	3 080	3 107	6 187
2012	3 131	3 176	6 307
2013	3 146	3 184	6 330
2014	3 193	3 250	6 443
2015	3 193	3 274	6 467
2016	3 227	3 292	6 519
2017	3 256	3 317	6 573
2018	3 263	3 326	6 619

Źródło: dane GUS

W analizowanym okresie czasu liczba ludności gminy Świdnica mieści się w przedziale od 5,8 do 6,6 tysięcy mieszkańców. Największą liczbę mieszkańców gmina osiągnęła w 2018 roku. Wtedy to liczba mieszkańców gminu wyniosła 6 619 osób.

W okresie ostatnich 10 lat liczba ludności gminy ma tendencję rosnącą. Główną przyczyną powyższego jest tendencja migracji ludności z miasta na tereny wiejskie.

Liczba mieszkańców w gminie Świdnica wg miejscowości.

Lp.	Miejscowość	Liczba ludności w 2008r.	Liczba ludności w 2018r.	Ludność wg wieku w 2018r.
Lp.	Miejscowość	Liczba ludności w 2008r.	Liczba ludności w 2018r.	0-17	%	18-65	%	pow. 65	%
1.	Buchałów	225	243	40	16,5	167	68,7	36	14,8
2.	Xxxxxxx	000	382	70	18,3	255	66,8	57	14,9
3.	Grabowiec	220	253	62	24,5	167	66,0	24	9,5
4.	Koźla	549	541	102	18,9	371	68,6	68	12,6
5.	Letnica	620	636	136	21,4	419	65,9	81	12,7
6.	Lipno	174	175	34	19,4	125	71,4	16	9,1
7.	Łochowo	56	74	13	17,6	56	75,7	5	6,8
8.	Piaski	193	197	35	17,8	139	70,6	23	11,7
9.	Radomia	171	213	46	21,6	145	68,1	22	10,3
10.	Xxxxxx	00	93	13	14,0	67	72,0	13	14,0
11.	Słone	471	584	104	17,8	411	70,4	69	11,8
12.	Świdnica	1 652	1 898	391	20,6	1 283	67,6	224	11,8
13.	Xxxxxxxxx	0 071	1 126	173	15,4	784	69,6	169	15,0
14.	Xxxxx	0	0	0	-	0	-	0	-
	Xxxxxx	5 852	6 415	1219	19,0	4 389	68,4	807	12,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UG w Świdnicy.

W ciągu ostatnich 10 lat zauważa się trend wzrostowy liczby mieszkańców gminy w większości miejscowości. Największe wzrosty populacji odnotowano w: Łochowie (o 32%), Radomii (o 24%), Słonem

(24%), Orzewie (o 16%), Świdnicy i Grabowcu (o 15%), Buchałowie (o 8%). W pozostałych miejscowościach przyrosty były niewielkie, do 2%. Populacja Koźli zmniejszyła się o 1,5%.

Na zmiany populacji decydujący wpływ mają dwa czynniki: ruch naturalny oraz wędrówkowy ludności. Te z kolei zdeterminowane są przez strukturę ludności według wieku i płci. Struktura ludności według wieku określa proces starzenia się ludności, definiowany najogólniej jako zmiany stanu i struktury według wieku.

5.1.2.1. Przyrost naturalny

Na przyrost naturalny ludności składają się zmiany w populacji, powodowane przez urodzenia i zgony. Charakteryzujące go wartości określają nie tylko strukturę populacji według płci i wieku, ale także liczbę zawartych małżeństw, osób w wieku rozrodczym oraz zgonów.

Ruch naturalny ludności w 2018 roku.

Ruch naturalny	Gmina Świdnica	Powiat zielonogórski	Województwo lubuskie
Urodzenia żywe	44	743	9 467
Zgony	49	719	10 981
Przyrost naturalny	-5	24	-1 514
Współczynnik przyrostu naturalnego	-0,75‰	0,32‰	-0,015‰

Źródło: dane GUS

Wartości charakteryzujące ruch naturalny na terenie gminy Świdnica w 2018 roku rozkładają się mniej korzystnie od średniej dla powiatu zielonogórskiego i województwa lubuskiego. Wpływ na to ma szczególnie niższy wskaźnik urodzeń w stosunku do powiatu i województwa. Należy wziąć pod uwagę fakt, że przy stosunkowo niskiej populacji gminy, nawet jednostkowe przypadki mogą wpłynąć na obraz poszczególnych wskaźników statystycznych.

5.1.2.2. Migracje

Migracje są drugim, obok przyrostu naturalnego, czynnikiem wpływającym bezpośrednio na liczbę ludności oraz jej rozmieszczenie.

Migracje ludności w 2018 roku na terenie gminy.

Napływ				Odpływ				Saldo migracji
ogółem	z miast	ze wsi	z zagranicy	ogółem	do miast	na wieś	za granicę	Saldo migracji
134	120	12	2	96	81	9	6	38

Źródło: dane GUS

Analizując dane migracji na terenie gminy zauważa się duże przemieszczanie ludności z miasta na wieś. Związane jest to z ogólną tendencją preferowania do zamieszkiwania terenów o małej uciążliwości, dogodnych do wypoczynku po pracy. Większość tych terenów położonych jest poza terenami miejskimi.

Saldo migracji stałej liczone na 1000 ludności wyniosło na terenie gminy w 2018 roku (5,8) i było dużo wyższe od średniej dla powiatu zielonogórskiego (0,9) oraz od średniej dla województwa lubuskiego (-1,0), dla którego saldo jest ujemne. Przyrost rzeczywisty dla gminy Świdnica, liczony jako suma wartości przyrostu naturalnego oraz salda migracji, był dodatni i wyniósł w 2018 roku w liczbach bezwzględnych 33 osoby.

5.1.2.3. Struktura wieku

Na liczbę ludności decydujący wpływ mają dwa czynniki: ruch naturalny oraz wędrówkowy ludności. Te z kolei zdeterminowane są przez strukturę ludności według wieku i płci. Struktura ludności według wieku określa proces starzenia się ludności, definiowany najogólniej jako zmiany stanu i struktury według wieku ludności, polegające na wzroście w ogólnej liczbie udziału osób starszych. Za granicę starości przyjmuje się umownie wiek 60 lat. Obecnie ludność województwa lubuskiego, podobnie jak całej Polski starzeje się.

Zestawienie ludności według wieku w 2018 roku.

Grupa wieku	Liczba mieszkańców
Grupa wieku	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
0 – 4	148	165	313
5 – 9	147	166	313
10 – 14	219	188	407
15 – 19	177	175	352
20 – 24	197	193	390
25 – 29	222	219	441
30 – 34	261	228	489
35 – 39	283	257	540
40 – 44	279	286	565
45 – 49	248	269	517
50 – 54	000	000	000
55 – 59	204	249	453
60 – 64	271	258	529
65 – 69	216	202	418
70 i więcej	199	194	519

Źródło: dane GUS

Struktura ludności według wieku w 2018 roku.

Grupa wieku	Gmina Świdnica	Powiat zielonogórski	Województwo lubuskie
0 – 4	4,73%	5,17%	4,79%
5 – 9	4,73%	5,21%	5,27%
10 – 14	6,15%	5,20%	5,24%
15 – 19	5,32%	4,86%	4,72%
20 – 24	5,89%	6,06%	5,56%
25 – 29	6,66%	7,17%	6,69%
30 – 34	7,39%	8,08%	7,86%
35 – 39	8,16%	5,53%	8,58%
40 – 44	8,54%	7,94%	7,90%
45 – 49	7,81%	6,44%	6,41%
50 – 54	5,64%	5,67%	5,75%
55 – 59	6,84%	6,60%	6,62%
60 – 64	7,99%	7,58%	7,69%
65 – 69	6,32%	6,38%	6,67%
70 i więcej	7,84%	9,09%	10,23%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Struktura ludności w gminie Świdnica wg kryterium ekonomicznego w latach 2015-2018

Wiek	0000		0000		0000		0000
Wiek	liczba	udział	liczba	udział	liczba	udział	liczba	udział
Przedprodukcyjny	1 209	18,7%	1 245	19,1%	1 249	19,0%	1 244	18,8%
Produkcyjny	4 242	65,6%	4 205	64,5%	4 200	63,9%	4 177	63,1%
Poprodukcyjny	1 016	15,7%	1 069	16,4%	1 124	17,1%	1 198	18,1%
Ogółem	6 467	100,00%	6 519	100,00%	6 573	100,00%	6 619	100,00%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W latach 2015-2018 udział osób grupie osób w wieku produkcyjnym spada z ok. 66% w roku 2015 do ok. 63% w roku 2018. Udział osób w wieku poprodukcyjnym systematycznie rośnie z ok. 16% w 2015r. do ok.18% w 2018rUdział osób w wieku przedprodukcyjnym utrzymuje się na jednakowym poziomie ok. 19%.

Struktura wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego mieszkańców gminy Świdnica w 2018r. (36,9%) jest nieznacznie korzystniejsza od średnich wartości przyporządkowanych dla powiatu (37,8%) i województwa (39,1%).

Współczynnik obciążenia demograficznego, ustalony jako stosunek ludności nieprodukcyjnej do liczebności wieku produkcyjnego dla gminy wynosi 0,37 i jest niższy od średniej w powiecie zielonogórskim (0,38) oraz w województwie lubuskim (0,39). Jego wartość w gminie Świdnica rozkłada się mało korzystnie, ponieważ wśród mieszkańców „nieprodukcyjnych” jest tylko 1,04 razy więcej osób

„przedprodukcyjnych” niż „poprodukcyjnych”. Odnotowując jednak zmiany struktury mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym oraz rosnącą liczebność roczników poprodukcyjnych, za kilkanaście lat można przewidywać odwrócenie dotychczasowych tendencji wskaźników „obciążenia”.

5.1.2.4. Zatrudnienie

Według danych z końca 2018 roku liczba pracujących w gospodarce narodowej na obszarze gminy Świdnica wyniosła 786 osoby, w tym 377 kobiet (47,98%). W sektorze publicznym pracowało 305 osób, a w prywatnym – 481 osób (61,22%).

Zestawienie osób pracujących w 2018 roku.

Pracujący	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
Ogółem	409	377	786
Sektor rolniczy	55	50	105
Przemysł i budownictwo	154	142	296
Usługi rynkowe	81	74	155
Usługi nierynkowe	120	110	230

Struktura osób pracujących w 2018 roku.

Pracujący	Gmina Świdnica	Powiat zielonogórski	Województwo lubuskie
Ogółem	786	17 842	268 551
Sektor rolniczy, leśny, łowiectwo rybactwo	105	4 035	35 942
Przemysł i budownictwo	296	6 258	62 856
Usługi rynkowe	155	3 284	54 247
Usługi nierynkowe	230	135	6 404
Pozostałe	bd.	4 130	78 465
Na 1000 ludności	121	190	233

Źródło: dane GUS

Powyższe statystyki nie odzwierciedlają faktycznej struktury zatrudnienia na terenie gminy Świdnica, powiatu zielonogórskiego i województwa lubuskiego. Odnoszą się one do liczby pracujących w firmach

zatrudniających powyżej 9-ciu pracowników i odzwierciedlają strukturę zatrudnienia w większych podmiotach gospodarczych. Jednakże na podstawie powyższej tabeli obserwujemy naturalną prawidłowość. Odsetek pracujących w sektorze przemysłowym i budownictwie osiąga znaczną wartość ze względu na fakt, że znaczna ilość lokalnych firm zatrudniających powyżej 9 osób stanowią właśnie firmy produkcyjne. Równie wysoki jest odsetek pracujących w usługach nierynkowych, takich jak: administracja, szkolnictwo, kultura, służba zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, obrona narodowa, które również charakteryzują się znacznym zatrudnieniem.

5.1.2.5. Bezrobocie

Jednym z ważniejszych kryteriów oceny warunków bytu mieszkańców jest możliwość uzyskania zatrudnienia. Zjawiskiem, które nieustannie wywiera istotny wpływ na poziom życia ludności jest bezrobocie. W poniższej tabeli zestawiono liczbę osób bezrobotnych z udziałem procentowym do liczby mieszkańców gminy.

Bezrobocie w latach 2015 – 2018.

Rok	Mężczyźni		Kobiety		Ogółem
Rok	liczba	udział	liczba	udział	liczba	udział
2015	102	5,3%	123	6,2%	225	5,3%
2016	64	4,0%	105	5,4%	169	4,0%
2017	59	3,0%	74	3,8%	133	3,2%
2018	49	2,2%	77	3,9%	126	3,0%

Źródło: dane GUS

W ciągu całego analizowanego okresu ilość osób bezrobotnych sukcesywnie spada, jednak udział kobiet wśród ogółu bezrobotnych w 2018r. wzrósł w stosunku do roku poprzedniego o 0,1% i wyniósł 3,9%.

5.2. WARUNKI MIESZKANIOWE

5.2.1. Zasoby mieszkaniowe

Na podstawie danych udostępnionych przez GUS w 2017 roku na terenie gminy było 2 081 mieszkań (w tym domów jednorodzinnych) o przeciętnej powierzchni 109 m2. w 2018 roku było już 2 112 mieszkań o przeciętnej powierzchni 110 m2. Przeciętna powierzchnia mieszkania w Polsce wynosiła w 2017r. 75,2 m2, a Unii Europejskiej 96 m2. Tak duża dysproporcja w wartościach przeciętnej powierzchni mieszkania wynika z przeważającej zabudowy jednorodzinnej wolnostojącej na terenie gminy.

W gminie Świdnica średnio (w 2018r). w przypadało ok. 316 mieszkań na 1 000 mieszkańców. Na terenie Polski średnia liczba na 1 000 ludności wynosi 375 mieszkań.

W roku 2017 średnie zasoby mieszkaniowe dla krajów Unii Europejskiej wyniosły 489,4 mieszkań na tysiąc mieszkańców. Największymi zasobami może pochwalić się Hiszpania (549,7). Spośród wszystkich analizowanych krajów najmniej mieszkań jest w Polsce, gdzie wskaźnik ten wynosi 375 mieszkań na tysiąc mieszkańców. (Wg. Raportu Deloitte: Property Index, Overview of European Residential Markets. W ostatnich latach Raport Property Index znalazł się w gronie najważniejszych publikacji dotyczących rynku nieruchomości w Europie – 2018r.).

Należy jeszcze wspomnieć, że na jedno mieszkanie na terenie gminy Świdnica przypada statystycznie 3,1 osoby. W Polsce liczba ta wynosi 2,9 osoby, a na terenie Unii Europejskiej 2,1 osoby.

5.2.2. Własność komunalna

Własnością komunalną objętych jest 26 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej 1 461,97 m2. Średnia powierzchnia użytkowa mieszkania komunalnego wynosi 56,23 m2. Ponadto Gmina Świdnica dysponuje jednym lokalem socjalnym.

Lokalami tymi zarządza Zakład Usług Komunalnych w Świdnicy.

Komunalne zasoby mieszkaniowe w 2018 roku.

Wyszczególnienie	Własność Gminy Świdnica	Powierzchnia
Mieszkania	26	1 461,97 m2
Lokale socjalne	1	28,80 m2

Źródło: dane GUS

Ponadto ustalono, że w 2018 roku wyposażenie mieszkań komunalnych zlokalizowanych na terenie gminy Świdnica obejmowało między innymi:

− z łazienka, wc i c.o. – 18 mieszkań (69% zasobu),

− z łazienką i wc bez co.– 8 mieszkań (31% zasobu),

− wodociąg i kanalizacja – 28 mieszkań (100% zasobu),

− bez wodociągu i kanalizacji – brak mieszkań (0% zasobu),

− lokal socjalny – 1 wyposażony w wodociąg i kanalizację oraz łazienką i wc, bez co.

Mieszkaniowe zasoby Gminy usytuowane są w większości w budynkach o nienajlepszym stanie technicznym i długim okresie użytkowania. Budynki te charakteryzują się starymi technologiami wykonania. Nie spełniają wymogów obecnego prawa budowlanego.

Największymi mankamentami tych budynków są:

− słaba termoizolacja (mała grubość ścian zewnętrznych),

− brak właściwej izolacji fundamentów (fundamenty z kamienia lub cegły),

− stropy wykonane z polepy glinianej,

− nieprzystosowana do obecnych warunków użytkowania wewnętrzna instalacja elektryczna,

− zużyte konstrukcje stropów i dachów,

− wyeksploatowana stolarka okienna.

W ostatnim czasie w lokalach komunalnych zostały wykonane prace remontowe polegające na:

− remoncie całego lokalu w 2 lokalach,

− remont łazienki w 1 lokalu,

− wymiana okien w 1 lokalu.

Wyremontowany został w całości także lokal socjalny.

5.2.2.1. Budownictwo mieszkaniowe

Na terenie gminy Świdnica w 2018 roku oddano do użytku ogółem 115 mieszkań, składających się z 385 izb. Łączna powierzchnia użytkowa nowo oddanych mieszkań wyniosła 8 835 m2. W budynkach indywidualnych zrealizowano 46 mieszkań, składających się ze 241 izb pozostałe 69 mieszkań są to mieszkania wybudowane na sprzedaż lub wynajem przez deweloperów.

Zestawienie mieszkań oddanych do użytku w 2018 roku.

Wyszczególnienie	Gmina
Mieszkania oddane do użytku	32
Nowe izby mieszkalne	168
Przeciętna liczba izb w nowym mieszkaniu	5,25
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w m2	138,41
Mieszkania oddane do użytku w budownictwie indywidualnym	31
Przeciętna liczba izb w nowym mieszkaniu w budownictwie indywidualnym	5,3

Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w budownictwie indywidualnym w m2	142,87
Mieszkania zakładowe oddane do użytku	1
Przeciętna liczba izb w nowym mieszkaniu zakładowym	3
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania zakładowego w m2	83
Przeznaczone na sprzedaż lub wynajem	bd.
Przeciętna liczba izb w nowym mieszkaniu w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem	bd.
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem w m2	bd.

Źródło: dane GUS

Zestawienie mieszkań oddanych do użytku w 2018 roku na terenie gminy Świdnica, powiatu zielonogórskiego i województwa lubuskiego.

Wyszczególnienie	Gmina Świdnica	Powiat zielonogórski	Województwo lubuskie
Mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności	4,6	3,1	4,2
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w m2	138,41	107,3	87,3
Mieszkania oddane do użytku w budownictwie indywidualnym na 1000 ludności	4,6	2,2	2,1
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w budownictwie indywidualnym w m2	142,87	133,0	131,1

Źródło: dane GUS

W 2018 roku wskaźnik ilości nowych mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców na terenie gminy Świdnica (4,6) był o 48% wyższy od wartości charakteryzującej powiat zielonogórski (3,1) oraz zbliżony do średniej w województwie lubuskim (4,2).

Przeciętna powierzchnia nowo oddanego mieszkania w gminie była znacznie wyższa od wartości dla powiatu i województwa. Stało się tak dzięki temu, że większość nowych mieszkań w gminie Świdnica powstało w budownictwie jednorodzinnym, charakteryzującym się większą powierzchnią użytkową od mieszkań w budynkach wielorodzinnych.

Prezentowane dane nie są wizerunkiem stałych tendencji, lecz tylko obrazem sytuacji w danym roku należy mieć świadomość, że z roku na rok mogą ulegać drobnym zmianom.

Perspektywiczne potrzeby mieszkaniowe są ściśle powiązane ze skalą rozwoju ludności, istniejącym deficytem mieszkań samodzielnie zamieszkiwanych, jakością zasobów mieszkaniowych (wiek i stopień zużycia technicznego) oraz aspektami ekonomicznymi wynikającymi z polityki społeczno–gospodarczej państwa (zamożność społeczeństwa, dostępność do tanich kredytów hipotecznych, itp.). W przypadku gminy Świdnica czynnikami decydującymi w głównej mierze o potrzebie wyznaczenia i rezerwowania terenów przeznaczonych pod lokalizację zabudowy mieszkaniowej, pomimo prognozowanemu malejącemu przyrostowi liczby ludności, będącej konsekwencją dotychczasowych procesów demograficznych jest widoczna migracja mieszkańców miasta Zielonej Góry na tereny wiejskie. Obrazuje to dążenie społeczeństwa do zamieszkiwania w budownictwie o niskiej intensywności, daleko od uciążliwości obecnych w zabudowie miejskiej.

5.3. EDUKACJA

W roku szkolnym 2019 / 2020 publiczna sieć oświatowa na terenie gminy składa się z:

− Zespół Szkolno-Przedszkolny w Świdnicy,

− Szkoła Podstawowa w Słonem.

Placówki niepubliczne, świadczące usługi to:

− Niepubliczne Przedszkole Nibylandia z punktem żłobkowym,

− Niepubliczne Przedszkole Prymuski z punktem żłobkowym.

Młodzież z terenu gminy Świdnica korzysta również z bogatej sieci placówek zlokalizowanych poza granicami miasta, głównie w Zielonej Górze. Dotyczy to pobierania nauki w szkołach średnich, a przede wszystkim na wyższych uczelniach.

Obecnie wiejska sieć oświatowa jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb i nie przewiduje się w najbliższych latach budowy nowej bądź likwidacji żadnej z funkcjonujących obecnie placówek. Jednakże w dłuższej perspektywie, w związku z postępującym niżem demograficznym, należy rozważyć weryfikację sieci przedszkoli, szkół podstawowych.

5.4. KULTURA

Na terenie gminy funkcjonuje sieć placówek kulturalnych o znaczeniu zarówno lokalnym jak i ponadlokalnym.

Rozpowszechnianiem kultury na terenie gminy zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury z biblioteką, zlokalizowany w Świdnicy.

Ponadto, w Letnicy, w odnowionym obiekcie dawnego kościoła ewangelickiego, funkcjonuje sala widowiskowo-koncertowa. Odbywają się tu przede wszystkim koncerty muzyki klasycznej i rozrywkowej.

Uzupełniającą częścią lokalnych instytucji kultury są również obiekty ponadlokalne:

− Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie,

− Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy.

Ze wskaźników statystycznych wynika, że dostępność do podstawowych instytucji kulturalnych jest w gminie Świdnica dobra. Z usług kultury wyższego rzędu (np.: teatry, opery, galerie, wystawy, itp.) mieszkańcy gminy korzystają poza jej granicami, głównie w Zielonej Górze, Wrocławiu i Poznaniu.

Obecna sieć i zakres usług kultury jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb. Władze samorządowe zamierzają nadal utrzymywać i kontynuować działalność istniejących placówek kulturalnych. Ponadto przyszłe działania powinny prowadzić do zachęcenia uczestnictwem w życiu kulturalnym gminy coraz większej liczby mieszkańców. Osiągnąć to można między innymi poprzez szersze dostosowanie oferty w kierunku potrzeb różnych grup wiekowych, między innymi wzbogacając obecną ofertę oraz łącząc działalność instytucji kulturalnych z innymi rodzajami aktywności, szczególnie w dziedzinach: sportu, rekreacji, gastronomii czy rozrywki. W najbliższym czasie nie przewiduje się likwidacji żadnej z placówek kulturalnych.

We wszystkich miejscowościach, za wyjątkiem Orzewa i Łochowa funkcjonują świetlice wiejskie. Obiekty wykorzystywane są przez mieszkańców do celów kulturalnych, spotkań społeczności lokalnej, organizowania imprez rodzinnych itp. Należy stwierdzić, że w tym zakresie potrzeby samorządu są wystarczające.

5.5. SPORT, REKREACJA I WYPOCZYNEK

5.5.1. Sport i rekreacja

Urozmaicona infrastruktura sportowa to podstawowa możliwość rozwoju kultury fizycznej wśród mieszkańców gminy, a szczególnie dzieci i młodzieży. Organizacją aktywności związanych ze sportem zajmuje się Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Świdnicy. Zarządza on obiektami sportowymi i wypoczynkowymi:

− Hala Sportowa Świdniczanka w Świdnicy,

− Kompleks Boisk Piłkarskich w Świdnicy,

− Ośrodek Sportu i Rekreacji Bunkier w okolicach ul. Bunkrowej w Świdnicy,

− Siłownia,

− Xxxxx Xxxxxxxxx.

Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Świdnicy jest nowo powstałą jednostką organizacyjną Gminy Świdnica. Został utworzony 1 stycznia 2017 roku aby realizować zadania w zakresie sportu, rekreacji i turystyki. Do zadań Gminnego Ośrodka należą w szczególności:

− upowszechnianie kultury fizycznej, sportu, rekreacji i turystyki,

− utrzymywanie i rozwijanie bazy sportowo- rekreacyjnej,

− prowadzenie działalności promocyjnej,

− zarządzanie i gospodarowanie posiadanym mieniem.

Na terenie gminy znajduje się ponadto kilka ośrodków jeździeckich oraz komercyjny kompleks sportowo- rekreacyjny przy drugim bunkrze w Świdnicy.

Urządzenia sportu i rekreacji w postaci boisk, placów sportowych, placów zabaw lub siłowni plenerowych występują w każdej miejscowości, za wyjątkiem Łochowa i Orzewa.

Działania samorządu powinny nadal koncentrować się wokół rozwoju oraz upowszechniania na terenie gminy różnych form sportu i rekreacji. Analogicznie do przedsięwzięć związanych z kulturą, należy kontynuować możliwość zrzeszania się w klubach i sekcjach sportowych miejscowej młodzieży. W najbliższych latach nie planuje się likwidacji obecnych obiektów.

5.5.2. Turystyka

5.5.2.1. Główne atrakcje turystyczne

Główne atrakcje turystyczne stanowią dwa muzea tj. Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie oraz Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy. Ofertę uzupełniają obiekty dwóch bunkrów w Świdnicy, kąpielisko Zalew Świdnicki, Zbór poewangelicki w Letnicy oraz szlaki turystyki pieszej w malowniczych krajobrazach z wieżą Bismarcka.

Ponadto, na szlaku turystycznym, w pobliżu wsi Wilkanowo zlokalizowana jest jedna z 17 z prawdopodobnych 40 wież Bismarcka, które zachowały się w Polsce.

5.5.2.2. Znakowane trasy turystyczne

Sieć szlaków turystycznych na terenie gminy Świdnica tworzą:

1. szlaki piesze:

− zielony – wzdłuż granicy miasta Zielona Góra tj. Ochla – Wilkanowo – miasto ul. Wojska Polskiego,

− czerwony – miasto Zielona Góra – Świdnica – Łochowo – Niwiska,

− czarny – granica miasta Zielona Góra - Wilkanowo – Buchałów – Drzonów – Letnica – Grabowiec - Bogaczów.

2. ścieżki przyrodniczo – krajobrazowe:

− ścieżka dydaktyczna przy Nadleśnictwie Zielona Góra. Tematyka – zwiedzający poznają funkcję lasu, znaczenie dla ludności oraz wybrane zagadnienia z ochrony lasu, ochrony przyrody, łowiectwa i hodowli lasu.

3. trasy rowerowe to ścieżka rowerowa miasto Zielona Góra – Wilkanowo.

5.5.2.3. Baza noclegowa

Baza noclegowa występuje wyłącznie w gospodarstwach agroturystycznych oraz usługi noclegowe świadczy pensjonat ESSENZA Party Center w Świdnicy.

5.5.2.4. Potencjał turystyczny i sportowo – rekreacyjny

Pomimo istniejących rzeczywistych i potencjalnych możliwości rozwoju turystyki na obszarze gminy, funkcja ta nie była dotychczas należycie rozwijana. W związku ze zmieniającymi się uwarunkowaniami społeczno–gospodarczymi w skali kraju i gmin, a także zwarzywszy na niewykorzystane walory kulturowe i krajobrazowe oraz zasoby sportowe i rekreacyjne gminy Świdnica, wydaje się być zasadne organizowanie, choćby w skali „mikro” tej dochodowej działalności. Aby osiągnąć wyżej wymieniony cel należy przede wszystkim:

− rozwijać bazę noclegową oraz gastronomiczną,

− przygotować zabytki kultury i przyrody na przyjęcie turystów poprzez: budowę i urządzenie parkingów, ogrodzenia oraz inne działania zależne od specyfiki miejsca,

− promować gminę poprzez szereg inicjatyw promocyjno–medialnych (TV, radio, internet, publikacje, wydawnictwa, ponadlokalne imprezy kulturalne i sportowo – rekreacyjne, itp.).

Wskazana jest kontynuacja wprowadzania funkcji turystycznych w formie obiektów agroturystyki. Przede wszystkim poprzez adaptację budynków zabytkowych na zajazdy, karczmy lub pensjonaty z towarzyszącymi im usługami gastronomicznymi i rozrywkowymi. Aby wykorzystać istniejący potencjał tych obiektów należy doskonalić ich standard, dostosować infrastrukturę do wymogów architektonicznych, ekologicznych oraz ogólnych uwarunkowań ładu przestrzennego.

5.6. OCHRONA ZDROWIA

Mieszkańcy gminy korzystają z przychodni specjalistycznych, laboratorium analitycznego, prześwietleń rentgenowskich oraz USG w Zielonej Górze. Pomoc doraźną prowadzi pogotowie Zespołu Opieki Zdrowotnej także w Zielonej Górze. Najbliższy szpital, w którego rejonie działania jest gmina, znajduje się w Zielonej Górze.

Opiekę sanitarną na terenie gminy sprawuje Państwowa Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze. Pod jej nadzorem i kontrolą znajdują się wszystkie placówki, które mają do czynienia z żywnością (sklepy, stołówka szkolna i przedszkolna, restauracje, piekarnie, masarnie, itp.). Zaopatrzenie w leki mieszkańcy realizują w aptece w Świdnicy.

Ponadto na terenie gminy zlokalizowano 2 żłobki (Świdnica), funkcjonujące jako oddziały żłobkowe.

Na terenie gminy Świdnica działa Przychodnia Lekarska PANACEUM w Świdnicy świadcząca podstawową opiekę zdrowotną(lekarz pediatra, lekarz chorób wewnętrznych, położna, pielęgniarki, punkt poboru materiału do badań diagnostycznych). Przychodnia posiada punkt w miejscowości Koźla.

5.7. OPIEKA SPOŁECZNA

Opieką społeczną na terenie gminy zarządza Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (GOPS) w Świdnicy. Ośrodek jest jednostką organizacyjną realizującą zadania pomocy społecznej, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są oni w stanie pokonać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna podejmuje działania zmierzające do życiowego usamodzielnienia się osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

W strukturach Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej funkcjonuje:

− Centrum Terapeutyczno-Psychologiczne w Świdnicy,

− Dzienny Dom Pobytu Senior plus w Świdnicy.

Program zajęć terapeutycznych jest dostosowany do potrzeb mieszkańców. Terapia daje mieszkańcom możliwość wyrażania się w indywidualnej formie, określonej predyspozycjami i możliwościami. Podopieczni uczestniczą w imprezach kulturalno-artystycznych, sportowo-rekreacyjnych, olimpiadach.

W najbliższej przyszłości nie przewiduje się rozbudowy infrastruktury związanej z gminną pomocą społeczną.

5.8. GOSPODARKA

5.8.1. Rolnictwo i leśnictwo

5.8.1.1. Użytkowanie gruntów w rolnictwie

Sektor rolniczy stanowi jedną z funkcji uzupełniających w strukturze gospodarczej gminy Świdnica. Przeważają małe gospodarstwa rolne o areale około 5 ha, zajmujące się głównie uprawą ziemi oraz hodowlą.

Użytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych w 2018 roku (w ha).

Powierzchnia ogólna gminy	Użytki rolne					Lasy i grunty leśne	Pozostałe grunty i nieużytki
	Razem	W tym
		grunty orne	sady	łąki	pastwiska
16 090	5 091	3 239	60	1 100	426	10 284	715

5.8.1.2. Charakterystyka gospodarstw rolnych

W Gminie dominują gospodarstwa małe (do 10 ha), przy czym opłacalna produkcja oceniana jest przy gospodarstwie o minimalnej wielkości 40 ha.

Wielkoobszarowa struktura gospodarstw występuje w miejscowościach: Letnica.

Użytki zielone zajmują stosunkowo dużą powierzchnię – największe kompleksy występują w miejscowościach: Piaski, Świdnica, Łochowo.

W produkcji rolniczej dominuje produkcja roślinna z dużym udziałem zbóż, natomiast w produkcji zwierzęcej – hodowla indyków (Słone) i trzody chlewnej.

5.8.1.3. Jakość gleb

5.8.1.4. Leśnictwo

Podobnie jak w całym kraju oraz województwie lubuskim dzisiejsze lasy na terenie gminy Świdnica mają strukturę gatunkową korzystną z punktu widzenia zysków, ale niekorzystną z punktu widzenia optymalnego wykorzystania siedlisk i bioróżnorodności zespołów leśnych. Od 1991r. wraz wejściem w życie przepisów „Ustawy o lasach” zmienił się kierunek gospodarki leśnej stawiający nadrzędność pozaprodukcyjnych funkcji lasu nad produkcją drewna. Las gospodarczy, bliższy wzorcowi lasu naturalnego, jest bardziej odporny na działanie szkodliwych czynników. Do najgroźniejszych z nich należą:

− cyklicznie pojawiające się susze,

− skażenie powietrza i gleb zanieczyszczeniami,

− gradacje szkodliwych owadów,

− odbiegająca od przepisów penetracja terenów leśnych przez ludzi,

− ewentualne zmiany struktury własnościowej lasów.

Znaczna część lasów na terenie gminy została uznana jako lasy ochronne: wodochronne, ochronno– obronne i lasy masowego wypoczynku. Cenne pod względem przyrodniczym są lasy nasienne wyłączone z pozyskiwania drewna, zajęte przez starodrzew i służące do pozyskiwania nasion z drzew stojących.

W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną zapewniającą utrzymanie spełnianych funkcji ochronnych. Istnienie takich form ochronnych na terenie lasów położonych w granicach gminy

Świdnica w zasadniczy sposób wpływa na możliwości ich wykorzystywania dla celów rekreacyjnych. Racjonalna gospodarka leśna zapewnia: ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na zniszczenie lub uszkodzenie oraz ochronę wód powierzchniowych i głębinowych. Właściwa gospodarka leśna pozwala miejscowym lasom na spełnianie różnych funkcji, które można podzielić na dwie podstawowe grupy: funkcja produkcyjna i pozaprodukcyjna. Funkcje produkcyjne (gospodarcze) lasu polegają na

zdolności do produkcji biomasy i ciągłego powtarzania tego procesu, co umożliwia trwałe użytkowanie drewna i surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym użytków gospodarki łowieckiej. Do funkcji pozaprodukcyjnych zaliczyć należy: funkcje ekologiczne i społeczne. Funkcje ekologiczne wyrażają się między innymi korzystnym wpływem lasów na kształtowanie: klimatu, atmosfery, regulacji obiegu wody w przyrodzie, ochronę gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem, zachowanie potencjału biologicznego (różnorodność gatunków i ekosystemów) i różnorodności krajobrazu. Funkcje społeczne lasu kształtują głównie korzystne warunki: zdrowotne, rekreacyjne, turystyczne i edukacyjne dla społeczeństwa. Daje to również możliwość obcowania z przyrodą i jej poznawania. Produkcja drewna jest tutaj ograniczona ze względu na pełnione funkcje pozaprodukcyjne. Dlatego też zagospodarowanie tych lasów winno mieć na celu trwałość utrzymania drzewostanu z zachowaniem w nich walorów estetyczno–krajobrazowych. Nadrzędnym celem ochrony ekosystemów leśnych jest utrzymanie i odtwarzanie ich charakteru, zbliżonego do pierwotnego oraz naturalnego, a także prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej związanej z pozyskiwaniem drewna. Ponadto zgodnie z tendencją zwiększania lesistości kraju wskazane byłoby przeznaczenie pod zalesienie nie użytkowanych produkcyjnie i rolniczo gruntów rolnych i użytków zielonych V i VI klasy bonitacyjnej.

5.8.2. Działalności produkcyjne

5.8.2.1. Górnictwo i przetwórstwo kopalin

Na terenie gminy Świdnica nie działają podmioty gospodarcze zajmujące się wydobyciem i przetwarzaniem kopalin. Wydobycie odbywa się według zaistniałych potrzeb, w miarę uruchamiania kolejnych inwestycji. Największe zapotrzebowanie na kruszywa naturalne występuje w zakresie inwestycji drogowych, ale jest realizowane przez kopalnie z poza obszaru gminy.

5.8.2.2. Pozostałe działalności produkcyjne

Struktura podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w systemie REGON na terenie gminy Świdnica w 2018r.

Podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON	Gmina
Ogółem	814
Sektor publiczny	14

Źródło: dane GUS

Struktura podmiotów gospodarczych w sektorze prywatnym.

Sektor prywatny	Gmina
Ogółem	789
Spółki prawa handlowego	59
W tym z udziałem kapitału zagranicznego	5
Spółki cywilne	34
Spółdzielnie	3
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą	627

Źródło: dane GUS

Zestawienie podmiotów gospodarczych wg PKD na terenie gminy w 2018 roku.

Podmioty gospodarcze wg sekcji PKD 2004	Gmina jedn. gosp.
Sekcja A - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo	12
Sekcja B - Rybactwo	0
Sekcja C - Górnictwo	23
Sekcja D - Przetwórstwo przemysłowe	2
Sekcja E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę	1
Sekcja F - Budownictwo	6
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego	24
Sekcja H - Hotele i restauracje	8
Sekcja I - Transport, gospodarka magazynowa i łączność	4
Sekcja J - Pośrednictwo finansowe	3
Sekcja K - Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej	2
Sekcja L - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne	13
Sekcja M - Edukacja	7
Sekcja N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna	4
Sekcja O - Działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała	5
Sekcja P - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników	10
Sekcja Q - Organizacje i zespoły eksterytorialne	2

Źródło: dane GUS

Na atrakcyjność inwestycyjną gminy Świdnica wpływa jej korzystne położenie – blisko granicy z Niemcami, przy drodze krajowej nr 27, 32.

Gmina dysponuje atrakcyjnymi terenami dla inwestorów, doskonale nadającymi się pod zabudowę działalności gospodarczej. Gmina oferuje dogodny system ulg podatkowych w celu zachęcenia inwestorów do lokalizowania kapitału na terenie gminy. Ponadto oferuje pomoc w nawiązaniu kontaktów z instytucjami lokalnymi oraz samorządami, a także w poszukiwaniu odpowiednich kontrahentów i dostawców usług.

5.8.3. Usługi rynkowe

Charakterystyczny w ostatnich 30 latach XX wieku dla krajów rozwiniętych proces serwicyzacji gospodarki postępuje w Polsce od ponad 20 lat. Rośnie odsetek zatrudnionych w III sektorze gospodarki narodowej. Dogodne położenie geograficzne gminy Świdnica oraz jej potencjał struktury gospodarczej powoduje, że pożądany staje się dalszy rozwój sektora produkcyjnego oraz usług: handlowych, gastronomicznych, sportowych i rekreacyjnych.

5.8.3.1. Handel

Ogółem w 2019 roku na terenie gminy funkcjonowało 9 sklepów. Należy zauważyć, że wielu mieszkańców wsi zaopatruje się w punktach handlowych położonych na terenie miasta Zielona Góra. Większość sklepów, poza 2 sklepami sieci Dino w Wilkanowie i Świdnicy, to placówki małe, o powierzchni sprzedaży nie przekraczającej 100 m2. Ponadto, na terenie gminy w 2019 roku funkcjonowały 2 stacje paliw Wilkanowo-Rybno, Świdnica i jedna pozostająca w budowie stacja przy obwodnicy w Wilkanowie.

Z pozostałych usług, zwłaszcza ponadpodstawowych, związanych między innymi z: handlem, kulturą, szkolnictwem, służbą zdrowia, pośrednictwem finansowym, administracją wojewódzką, itd., mieszkańcy miasta korzystają w sąsiadującej Zielonej Górze.

5.8.3.2. Gastronomia i hotelarstwo

Niezbędnym elementem współtworzącym prestiż danego rejonu czy konkretnego miasta jest świadcząca wysoki poziom gastronomia. Należy rozwijać sieć tego typu placówek. W tym celu należy wykorzystać obecne rezerwy lokalizacyjne, zwłaszcza najniższe kondygnacje zabudowań położonych wzdłuż głównych ulic handlowych miasta oraz obiekty zabytkowe. Obecnie obiekty gastronomiczne, hotelowe i gastronomiczno–rozrywkowe reprezentuje pensjonat ESSENZA Party Center w Świdnicy.

Pozostałe obiekty to gospodarstwa agroturystyczne w Świdnicy, Słonem, Letnicy, Lipnie, Radomi, Wilkanowie.

5.8.3.3. Pozostałe placówki usługowe i rzemiosło

Oferta zakładów rzemieślniczych jest uboga. W szczególności świadczą one usługi: budowlane, transportowe, mechaniki pojazdowej. Na terenie gminy zlokalizowany jest jeden Urząd Pocztowy przy ul. Długiej w Świdnicy. Łącznie na terenie gminy, poza handlem, funkcjonują inne placówki usługowe. Są to między innymi: warsztaty obsługi samochodów, wulkanizacyjne, punkt skupu złomu w Świdnicy (ul. Leśna).

5.8.4. Pośrednictwo finansowe

Na terenie gminy nie jest prowadzona działalność związana z pośrednictwem finansowym.

6. ZAGROŻENIE BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA

6.1. Policja

Za stan bezpieczeństwa na terenie gminy odpowiedzialna jest Komenda Miejska Policji w Zielonej Górze II Komisariat przy ul. Szarych Szeregów Posterunek Policji w Świdnicy przy ul. Długiej.

Przestępczość jest jednym z tych zjawisk społecznych, które odciskają dotkliwe piętno na funkcjonowaniu lokalnej społeczności. Jest to margines życia społecznego, ale intensywność zdarzeń oraz częstotliwość, z jaką występują, mogą mieć wpływ na formowanie się postaw i zachowań ludzi tworzących społeczność gminy. Z analizy stanu zagrożenia przestępczością w okresie 12 miesięcy 2019 roku wynika, iż na terenie gminy Świdnica stwierdzono, że najczęściej popełnianymi przestępstwami były przestępstwa drogowe oraz kradzieże z włamaniem i kradzieże – ogółem 124 przypadki.

6.2. Ochrona przeciwpożarowa

W zakresie ochrony xxxxxxxxxxxxxxxx xxxxx Xxxxxxxx podlega Państwowej Straży Pożarnej - Komenda Powiatowa w Zielonej Górze.

Poza Państwową Strażą Pożarną za bezpieczeństwo przeciwpożarowe na terenie gminy Świdnica odpowiadają następujące jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej w Świdnicy, Koźli, Letnicy.

6.3. Ochrona przeciwpowodziowa

Stopień zagrożenia powodziowego w dolinach rzecznych determinowany jest zarówno czynnikami naturalnymi, takimi jak: rzeźba terenu, gleba, budowa geologiczna, szata roślinna, natężenie opadów atmosferycznych, powierzchnia i ukształtowanie zlewni i jej poszczególnych dopływów, jak również

czynnikami antropogenicznymi, takimi jak: regulacja koryt rzecznych, infrastruktura hydrotechniczna, stopień zagospodarowania dolin rzecznych.

Na terenie gminy Świdnica do tej pory nie zarejestrowano zdarzeń występowania zagrożenia powodziowego. Jednakże nie można wykluczyć podtopień powstających po okresowych, nawalnych opadach deszczu.

6.4. Siły zbrojne

Na terenie gminy Świdnica nie stacjonują żadne formacje wojskowe.

7. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY

Bariery i zagrożenia rozwoju stanowią istniejące uwarunkowania, przedstawione poniżej.

7.1. OGRANICZENIA I ZAGROŻENIA ROZWOJU GMINY

7.1.1. Ograniczenia pochodzenia naturalnego

− Lasy ochronne,

− Obszary prawnie chronione – ustanowione obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty, oraz tereny objęte innymi formami ochrony przyrody,

− Tereny ekosystemów wodno–łąkowych, położonych wzdłuż cieków wodnych,

− Tereny podmokłe o wodach gruntowych występujących na głębokości mniejszej niż 1 m,

− Tereny zagrożone erozją wodną i wietrzną.

7.1.2. Ograniczenia pochodzenia antropogenicznego

− Strefy ochrony kulturowej,

− Obiekty i obszary zabytkowe wpisane do rejestru zabytków województwa lubuskiego,

− Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków województwa lubuskiego,

− Obiekty o wartościach środowiskowych i kulturowych objęte spisem konserwatorskim,

− Stanowiska archeologiczne znajdujące się w ewidencji zabytków,

− Strefy uciążliwości akustycznej dróg,

− Strefy ochrony ujęć wody,

− Strefy ochronnej od gazociągów wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno–pomiarowych,

− Strefy uciążliwości od linii i urządzeń elektroenergetycznych–zagrożenie polami elektromagnetycznymi,

− Strefy ochrony sanitarnej cmentarzy,

− Obszary występowania deformacji powierzchni terenu, będące wynikiem zaciskania się podziemnych wyrobisk poniemieckich kopalni węgla brunatnego,

− Inne obiekty.

7.1.3. Główne źródła zagrożeń środowiska przyrodniczego i stanu sanitarnego

7.1.3.1. Komunikacja – strefa uciążliwości akustycznej od dróg

Pomiary hałasu w Polsce wykonują przede wszystkim wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska (WIOŚ) i zarządzający drogami, liniami kolejowymi oraz portami lotniczymi, a także prowadzący instalacje. Wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska realizują monitoringowe pomiary hałasu komunikacyjnego (drogowego, kolejowego, lotniczego) w miejscowościach poniżej 100 tys. mieszkańców oraz na terenach, (czyli przy drogach, którymi przejeżdża rocznie poniżej 3 mln. pojazdów, przy liniach kolejowych, którymi przejeżdża rocznie poniżej 30 tys. składów pociągów oraz wokół portów cywilnych

o liczbie przemieszczeń (startów lub lądowań) nie większej niż 50 tys. rocznie).

W 2018 roku została sporządzona mapa akustyczna wybranych odcinków dróg krajowych w granicach województwa lubuskiego, po których przejeżdża więcej niż 3 000 000 pojazdów w ciągu roku. Mapę tą sporządziło konsorcjum firm: Xxxxxxxx Xxxxxxxxx Ecoplan z siedzibą w Opolu oraz Xxxxxxx Xxxxxxxxx Ecoplan z siedzibą w Opolu na zlecenie GDDKiA, która jest zarządcą drogi krajowej nr DK27 przebiegającej częściowo przez teren gminy Świdnica.

W opracowaniu tym zidentyfikowano i scharakteryzowano źródła hałasu na poszczególnych odcinkach dróg. Wyniki tych badań zamieszczono w poniższej tabeli.

Lp.

Nr drogi

Odcinek

Średni ruch w przekroju [pojazdów/okres]*

Ruch średni godzinowy [pojazdów/okres]*

Liczba jezdni

Pojazdy lekkie

Pojazdy ciężkie

Pojazdy lekkie

Pojazdy ciężkie

D**

W***

N****

XX00

Xxxxxxxx Xxxxxxxxxx - Xxxxxxxx

6061

1138

475

985

135

134

505

285

XX00

Xxxxxxxx - Xxxxxxx Xxxx

6618

1358

566

1085

139

156

552

340

* informacja o natężeniu ruchu na poszczególnych odcinkach drogowych pochodzi z cyklicznych badań ruchu prowadzonych przez GDDKiA w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu; ** D - pora dzienna 6.00-18.00; *** W - pora wieczorna 18.00-22.00; **** N - pora nocna 22.00-06.00

Sporządzona mapa akustyczna uwzględnia średnie prędkości pojazdów na odcinkach drogowych oraz prędkości dopuszczalne. Prędkości średnie pojazdów na poszczególnych odcinkach drogowych objętych mapą akustyczną na terenie gminy Świdnica przedstawiono poniżej.

L.p.	Nr drogi	Odcinek	Symbol odcinka	Początek [km]	Koniec [km]	Prędkość średnia [km/h]
L.p.	Nr drogi	Odcinek	Symbol odcinka	Początek [km]	Koniec [km]	L*	C*
1.	XX00	Xxxxxxxx Xxxxxxxxxx - Xxxxxxxx	31413	41,421	55,795	82	80
2.	XX00	Xxxxxxxx - Xxxxxxx Xxxx	31411	55,795 58,379	58,379 59,134	82	80

* L - pojazdy lekkie, ** - pojazdy ciężkie, *** - prowadzona przebudowę odcinków

W poniższej tabeli zestawiono liczbę ludności zamieszkującej tereny przylegające do przedmiotowych odcinków drogi krajowej.

L.p.	Droga	Xxxx przebiegu odcinka drogowego	Numer odcinka drogowego	Pikietaż		Liczba mieszkańców w promieniu 600m od odcinka drogowego
L.p.	Droga	Xxxx przebiegu odcinka drogowego	Numer odcinka drogowego	początek	koniec	Liczba mieszkańców w promieniu 600m od odcinka drogowego
1.	DK27	Nowogród Bobrzański - Świdnica	31413	41,421	55,795	2394
2.	XX00	Xxxxxxxx - Xxxxxxx Xxxx	31411	55,795	59,134	1354

W części tekstowej mapy akustycznej przedstawiono również zestawienia tabelaryczne i wykresy prezentujące skalę oddziaływania akustycznego w porze dzienno-wieczorno-nocnej (LDWN) oraz nocnej (LN) w przedziałach 5 decybelowych dla każdego odcinka drogowego będącego przedmiotem mapowania. Gdzie:

LDWN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB) wyznaczony w ciągu wszystkich dób roku, z uwzględnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godziny

6.00 do godziny 18.00), pory wieczoru (rozumianej ja-ko przedział czasu od godziny 18.00 do 22.00) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godziny 22.00 do godziny 06.00). Sposób obliczania wskaźnika określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu LDWN.

LN - długookresowy średni poziom dźwięku A wyrażony w dB, wyznaczony w ciągu wszystkich pór w roku (rozumianych jako przedział czasu od 22.00 do 06.00).

Tabele zawierają informację o:

− ilości lokali mieszkalnych i osób zamieszkujących te lokale, narażonych na hałas oceniany wyżej wymienionymi wskaźnikami, wyznaczonymi dla wysokości 4 m nad poziomem terenu,

− ilość lokali mieszkalnych w których zastosowano przegrody zewnętrzne o podwyższonej izolacyjności akustycznej jako rozwiązanie ochronne w odniesieniu do hałasu w środowisku,

z jednoczesnym zastosowaniem na tyle cichych urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, że nie eliminują one efektów podwyższenia tej izolacyjności,

− ilość budynków posiadających tzw. cichą elewację, tj. elewację przy której wartość wskaźnika LDWN na wysokości 4 m nad poziomem terenu oraz w odległości 2 m od elewacji jest ponad 20 dB niższa niż najwyższa wartość wskaźnika LDWN przy elewacji najbardziej eksponowanej na hałas,

− powierzchniach terenów eksponowanych na hałas oceniany wskaźnikami LDWN i LN.

1. Odcinek 31411 (Świdnica – Zielona Góra)

Wskaźnik	Zakres poziomu hałasu	Powierzchnia [km2]	Liczba osób	Odsetek osób*	Liczba lokali	Budynki zabezpieczone	Osoby w budynkach z cichą elewacją
LDWN	55-60	0,099	201	14,8	67	0	6
	60-65	0,042	74	5,5	25	0	0
	65-70	0,020	28	2,1	9	0	0
	70-75	0,006	0	0,0	0	0	0
	>75	0,000	0	0,0	0	0	0
LN	50-55	0,060	95	7,0	32	0	3
	55-60	0,026	33	2,4	11	0	0
	60-65	0,009	10	0,7	3	0	0
	65-70	0,000	0	0,0	0	0	0
	>70	0,000	0	0,0	0	0	0

* w stosunku do całego obszaru analizy w promieniu 600m od odcinka drogowego, ** - lokali mieszkalnych w których zastosowano przegrody zewnętrzne o podwyższonej izolacyjności akustycznej

2. Odcinek 31411 (Nowogród Bobrzański - Świdnica)

Wskaźnik	Zakres poziomu hałasu	Powierzchnia [km2]	Liczba osób	Odsetek osób*	Liczba lokali	Budynki zabezpieczone	Osoby w budynkach z cichą elewacją
LDWN	55-60	0,245	205	8,6	69	0	3
	60-65	0,103	69	2,9	23	0	0
	65-70	0,044	39	1,6	13	0	3
	70-75	0,017	3	0,1	1	0	0
	>75	0,000	0	0,0	0	0	0
LN	50-55	0,151	128	5,3	43	0	0
	55-60	0,058	51	2,1	17	0	3
	60-65	0,022	3	0,1	1	0	0
	65-70	0,001	0	0,0	0	0	0
	>70	0,000	0	0,0	0	0	0

* w stosunku do całego obszaru analizy w promieniu 600m od odcinka drogowego, ** - lokali mieszkalnych w których zastosowano przegrody zewnętrzne o podwyższonej izolacyjności akustycznej

Ograniczenia w zainwestowaniu na terenach o przekroczonych standardach akustycznych polegają na zakazie lokalizacji obiektów mieszkalnych lub innych wymagających ochrony przed hałasem, jeżeli wcześniej nie zostaną podjęte środki ograniczające emisję fal dźwiękowych.

7.1.3.2. Ujęcia wody

Obecnie na terenie gminy Świdnica jest eksploatowanych 5 komunalnych ujęć wody. Wszystkie te systemy wodociągowe są eksploatowane przez jednostkę organizacyjną Gminy - Zakład Usług Komunalnych w Świdnicy.

Poniżej przedstawiono podstawowe, charakterystyczne dane dotyczące poszczególnych ujęć wody.

Lp.	Lokalizacja ujęcia i oznaczenie	Ilość. studni i ich głębokości [m]	Zatwierdzone zasoby [m3/godz.]	Stacja uzdatniania, wydajność [m3/godz.]	Dł. sieci rozdz. w 2019r. [km]	Śr. ilość pobranej wody w 2019 r. [m3/dobę]	Strefa ochrony pośredniej	Xxxxx
0	X-0 Xxxxxxxx	2 szt. [28,0 i 30,0]	57,0	jest 11,94	12	286,70	brak
2	W-2 Xxxxxxx	0 szt. [45,0 i 45,0]	31,0	jest 5,40	19,5	131,27	brak
3	W-3 Słone	1 szt. 50	16,0	jest 4,73	6,0	113,58	brak
4	W-4 Letnica	b.d.	13,0	x.x.	x.x.	x.x.	x.x.	nie użytkowane
5	W-5 Letnica- Xxxxxxxxx	0 szt. [42,0, 42,0, i 90,0 - nieczynna]	55,0	brak	20,3	147,67	brak
6	W-6 Wilkanowo	2 szt. [30 i 30]	18,0	brak	7,16	144,98	brak	trwają prace nad wyłacze- niem z eksploata- cji

Źródło: ZUK w Świdnicy

Ponadto na terenie gminy zlokalizowane są ujęcie zakładowe:

1. W-7 eksploatowane są przez Polski Związek Działkowców Zarząd ROD „Wilkanów„ w Wikanowie. Ujęcie to ma 2 studnie o łącznych zasobach Q = 58,0 m3/godz. i głębokościach: studnia nr 1 – 27 m (wspomagająca), studnia nr 2 – 20 m. Pozwolenie wodno-prawne zobowiązuje ogrody działkowe do przekazania na rzecz wsi wody w ilości Q = 12,0 m3/godz.

2. W-8 eksploatowane są przez Polski Związek Działkowców Zarząd ROD „Wiarus„ w Wikanowie. Ujęcie to ma 2 studnie o łącznych zasobach Q = 45,0 m3/godz. i głębokościach: studnia nr 1 – 45,64 m, studnia nr 2, – 45 m. Ujęcie użytkowane jest na potrzeby własne ROD „Wiarus”.

Na rysunku uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy Świdnica przedstawiono orientacyjne, przewidywane granice stref ochrony pośredniej ujęć wód podziemnych wyliczone z uwzględnieniem warunków geologicznych i kierunków spływów wód podziemnych.

7.1.3.3. Tereny położone w strefie ochronnej od odwiertów, gazociągów wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno–pomiarowych

Na terenie gminy nie ma czynnych oraz zlikwidowanych odwiertów służących do wydobycia gazu ziemnego.

Na terenie gminy aktualnie istnieją rurociągi wysokoprężne eksploatowane przez EWE energia. Dn 400 o długości 21 233 mb.

W związku z występowaniem na terenie gminy sieci gazowej wysokiego ciśnienia, dla przedmiotowej sieci zgodnie z przepisami szczególnymi należy określono strefę kontrolowaną wyznaczoną przez odległości podstawowe. Lokalizacja obiektów budowlanych względem istniejącej sieci gazowej w/c powinna być zgodna z wymaganiami zawartymi w przepisach, według których sieć gazowa została zrealizowana. Z tego względu lokalizacja obiektów budowlanych względem sieci gazowej, dla której pozwolenie na budowę wydano przed 12.12.2001r. (rok budowy wyżej wymienionych sieci i stacji – 1999r.) powinna być zgodna z przepisami rozporządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14

listopada 1995r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz.U. z 1995r., Nr 139, poz. 686).

Strefa kontrolowana sieci gazowej wysokiego ciśnienia stanowi obszar, w którym operator sieci gazowej jest uprawniony do zapobiegania działalności mogącej mieć negatywny wpływ na jej trwałość i prawidłową eksploatację.

7.1.3.4. Tereny położone w strefie uciążliwości od linii i urządzeń elektroenergetycznych

– zagrożenie polami elektromagnetycznymi

Podstawowymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego są pola elektromagnetyczne wytwarzane przez urządzenia i linie elektroenergetyczne oraz urządzenia radiokomunikacyjne (wieże telefonii komórkowej, nadajniki radiowe i telewizyjne, radiotelefony) i radiolokacyjne (urządzenia radarowe).

Skutki oddziaływania elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego na organizmy żywe nie są jeszcze w pełni rozpoznane, jednak wiadomo, że nie pozostaje ono obojętne x.xx. dla człowieka. Promieniowanie to może stanowić zagrożenie dla ludzi – o ile nie zostaną zastosowane odpowiednie środki zabezpieczające.

Wpływu promieniowania na inne elementy środowiska dotychczas nie zaobserwowano, jednak źródła promieniowania mają istotny wpływ na zmiany w krajobrazie. Dotyczy to w szczególności napowietrznych linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia, wież i masztów antenowych (niekiedy bardzo wysokich). Z kolei budowa linii elektroenergetycznych w terenach leśnych związana jest z nieuniknioną wycinką drzew.

Na terenie gminy Świdnica zlokalizowano wieże telefonii komórkowej w następujących punktach: w Świdnicy (dwie wieże), w Wilkanowie (4 wieże) i Koźli.

Linie elektroenergetyczne i wieże bazowe telefonii komórkowej stanowią ograniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym ze względu na strefy ochronne od tych obiektów. Ustanawianie stref ograniczonego użytkowania wokół źródeł promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego (dotyczy to również napowietrznych linii elektroenergetycznych) jest najczęściej stosowanym środkiem zabezpieczającym. Środek ten jest bardzo skuteczny, gdyż intensywność promieniowania maleje ze wzrostem odległości od jego źródła. Biorąc pod uwagę szereg parametrów charakteryzujących występujące na terenie gminy źródła promieniowania, na etapie sporządzania planów miejscowych lub ustalaniu lokalizacji inwestycji celu publicznego należy ocenić czy w danym przypadku zaistnieje konieczność ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. W przypadku nowych urządzeń należy poszukiwać niekonfliktowych lokalizacji.

Dla napowietrznych linii elektroenergetycznych obowiązują strefy ochronne, określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401). W wyżej wymienionym rozporządzeniu określono minimalne szerokości stref ochronnych w zależności od napięcia znamionowego linii, liczone w poziomie od skrajnych przewodów.

Dla napowietrznych linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym powyżej 30 kV do 110 kV strefa ochronna obejmuje pas technologiczny o szerokości 15 m, dla linii o napięciu powyżej 110 kV – 30 m. Dla linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym mniejszym, niż wyżej wymienione, szerokość pasa technologicznego ustalana jest w zależności od tego napięcia i wynosi od 3 m do 10 m.

Ponadto, zarządcy sieci ustalają pasy technologiczne dla poszczególnych linii.

W przypadku linii 220 kV należy przyjmować pas technologiczny po 25 m od osi linii w obie strony tj. – pas 50m, w przypadku linii o napięciu 110 kV należy przyjmować pas technologiczny o szerokości po 11m od osi linii w obie strony tj. – pas 22 m.

Wszelkie zmiany zagospodarowania terenu pod linią 110 kV i 220 kV oraz w odległościach poziomych mniejszych niż 30 m od skrajnych przewodów linii należy projektować w oparciu o normę PN-E-05100-1 oraz ustawę Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku i uzgodnić z właściwym zakładem energetycznym.

Pozostawienie pasów wolnych od zagospodarowania i zadrzewienia wzdłuż linii elektroenergetycznych 1 kV i 15 kV umożliwia eksploatację sieci napowietrznych z uwzględnieniem dojazdu do stanowisk słupowych.

Lokalizację i liczbę stacji transformatorowych należy ustalić na podstawie bilansu mocy zapotrzebowanej przez nowe tereny przewidziane pod zabudowę oraz wzrost zapotrzebowanej mocy przez istniejących odbiorców w konsultacji z właściwym zakładem energetycznym. Przyjmuje się, że standardowa działka pod stację kompaktową ma powierzchnię około 42 m2 (6 m x 7 m) a pod stacje słupową ok. 9m2 tj. 3x3 m.

7.1.3.5. Cmentarze – strefa ochrony sanitarnej

Rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 roku w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze (Dz. U. Nr 52, poz. 315), podaje minimalne odległości terenów od granicy cmentarzy:

− 50 m od zabudowań mieszkalnych, jeśli mają one sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do niej podłączone,

− 150 m od zabudowań mieszkalnych, zakładów produkujących lub przechowujących artykuły żywnościowe, zakładów żywienia zbiorowego, studzien, źródeł i strumieni, z których czerpana jest woda do picia dla potrzeb gospodarczych,

− 500 m od ujęć wody o charakterze zbiorników wodnych będących źródłem zaopatrzenia sieci wodociągowej w wodę do picia.

7.1.3.6. Obiekty wojskowe i obrony cywilnej

Ochronie podlegają obiekty obrony cywilnej:

− studnie zapasowe,

− obiekty wojskowe istotne dla bezpieczeństwa kraju,

− inne obiekty służące bezpieczeństwu ludności i kraju.

Gabaryty i parametry ochronne określają właściwe organy wojskowe i obrony cywilnej.

7.1.3.7. Pozostałe obiekty

Dla obiektów typu oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych, baz maszynowych, zakładów przemysłowych, ferm hodowlanych, stacji paliw płynnych – strefy ochronne wyznaczane są indywidualnie. W bezpośrednim sąsiedztwie zajmowanym przez tereny uciążliwe może być wprowadzony zakaz lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej, obiektów służby zdrowia, oświaty, sportu i rekreacji oraz innych budynków użyteczności publicznej. Wskazane jest tworzenie pasów zieleni izolacyjnej.

7.1.4. Obszary szczególnej ochrony środowiska

Na obszarze gminy Świdnica ochronie przyrodniczo-rolniczej podlegają:

− gleby prawnie chronione przed zmianą użytkowania,

− tereny leśne, w tym lasy wodochronne i glebochronne,

− Obszary Chronionego Krajobrazu,

− pomniki przyrody,

− użytki ekologiczne Dober i Dereniówka,

− ostoje zwierząt,

− gatunki roślin i zwierząt prawnie chronionych,

− aleje, zieleń urządzona, grupy śródpolnej zieleni wysokiej, ciągi zadrzewione,

− ciągi ekosystemów wodno-łąkowych stanowiących obudowę biologiczną cieków i zbiorników wodnych,

− wody powierzchniowe i podziemne, w tym Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 301 Pradolina Nowogród Bobrzański – Nowa Sól,

− złoża surowców naturalnych.

Wszystkie wyżej wymienione elementy zostały omówione w niniejszym opracowaniu.

Podstawową zasadą rozwoju funkcjonalno–przestrzennego gminy jest zapewnienie warunków utrzymywania równowagi przyrodniczej i maksymalne ograniczenie antropopresji na tereny o wysokich walorach i zasobach środowiska.

Uwarunkowania przyrodnicze powinny być podstawą rozwoju przestrzennego. Stanowić one będą podstawę kompleksowych uwarunkowań, określających preferencje, ograniczenia i bariery w rozwoju zagospodarowania funkcjonalno- przestrzennego miasta.

Problematyka środowiska przyrodniczego dotyczyć powinna wszystkich projektowanych zamierzeń inwestycyjnych na terenie gminy Świdnica. Pozwoli to na utrzymanie i zachowanie istniejących struktur ekologicznych.

7.2. Prognoza demograficzna

Prognoza ta została opracowana w oparciu o długoterminowe założenia Prognozy ludności Polski na lata 2014-2050 oraz prognozy dla powiatów i miast na prawie powiatu na lata 2014-2050. Wymienione prognozy były tworzone w latach 2013-2014 i zostały opublikowane w IV kw. 2014 r.

Przedstawiona prognoza ludności gmin do 2030 r. jako punkt wyjścia przyjmuje stan ludności w dniu 31.12.2017 r. w obowiązującym wówczas podziale administracyjnym.

Prognozowany stan ludności oraz ruch naturalny i wędrówkowy w latach 2017–2030 na terenie gminy Świdnica.

Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Ruch naturalny		Migracje wewnętrzne na pobyt stały		Migracje zagraniczne na pobyt stały
Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Urodzenia	Zgony	Napływ	Odpływ	Imigracja	Emigracja
2017	6 609	65	60	175	88	2	4
2018	6 701	67	60	174	87	2	4
2019	6 789	66	60	170	86	2	4
2020	6 875	66	64	170	85	3	4
2021	6 962	67	62	166	83	3	4
2022	7 044	67	65	163	82	3	4
2023	7 125	66	64	161	81	3	4
2024	7 202	66	67	159	80	3	4
2025	7 281	70	68	156	78	3	4
2026	7 358	67	66	154	77	3	4
2027	7 432	66	67	152	76	3	4
2028	7 505	66	67	150	75	3	4
2029	7 578	67	67	148	74	3	4
2030	7 652	66	64	146	73	3	4

Źródło GUS

Prognozowany stan ludności oraz ruch naturalny i wędrówkowy 2017–2030 na terenach wiejskich powiatu zielonogórskiego.

Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Ruch naturalny		Migracje wewnętrzne na pobyt stały		Migracje zagraniczne na pobyt stały
Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Urodzenia	Zgony	Napływ	Odpływ	Imigracja	Emigracja
2017	34 181	289	311	443	495	14	45
2018	34 000	000	000	429	485	14	45
2019	33 950	288	316	415	475	14	45

2020	33 822	284	319	402	465	15	45
2021	33 000	000	000	390	455	15	45
2022	33 541	276	324	378	445	16	45
2023	33 386	268	326	367	435	16	45
2024	33 221	261	328	355	425	17	45
2025	33 047	255	330	344	415	17	45
2026	32 864	248	332	336	407	17	45
2027	32 674	242	335	329	399	18	45
2028	32 476	236	338	321	390	18	45
2029	32 270	231	342	313	382	19	45
2030	32 055	224	346	306	373	19	45

Źródło GUS

Analiza prognozowanego przyrostu liczby ludności na terenie gminy Świdnica i na terenach wiejskich powiatu zielonogórskiego wykazała, że roczny procentowy przyrost ludności w latach 2017 do 2030 w obu jednostkach jest porównywalny i wynosi:

Xxx	Xxxxxx procentowe przyrosty ludności
Xxx	gmina Świdnica	powiat zielonogórski – tereny wiejskie
2018	0,99	0,99
2019	1,06	0,99
2020	1,04	0,99
2021	1,00	0,99
2022	1,07	0,99
2023	1,02	0,99
2024	1,06	0,99
2025	0,99	0,99
2026	1,04	0,99
2027	1,05	0,99
2028	1,02	1,00
2029	1,01	1,00
2030	1,00	1,00

Źródło GUS

Należy zwrócić uwagę na drobną rozbieżność w latach 2019–2029. W tym czasie przewidywany jest nieco większy procentowy wskaźnik przyrostu w gminie Świdnica, niż na terenach wiejskich powiatu zielonogórskiego. Spowodowane to jest z pewnością sąsiedztwem miasta Zielona Góra, co ma duży wpływ na większy od średniej powiatowej przyrost ludności spowodowany migracją z miasta na tereny podmiejskie.

Wykorzystując tą zależność można przyjąć, że przewidywany trend zmian liczby ludności na terenie gminy Świdnica w latach 2031–2050 będzie w przybliżeniu taki, jak na terenach wiejskich powiatu zielonogórskiego.

Prognozowany stan ludności oraz ruch naturalny i wędrówkowy 2031 – 2050 na terenach wiejskich powiatu zielonogórskiego.

Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Ruch naturalny		Migracje wewnętrzne na pobyt stały		Migracje zagraniczne na pobyt stały
Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Urodzenia	Zgony	Napływ	Odpływ	Imigracja	Emigracja
2031	67 355	542	654	1036	651	29	37
2032	67 602	541	668	1031	650	30	37
2033	67 831	540	681	1025	649	31	37
2034	68 043	539	694	1020	647	31	37
2035	68 238	539	707	1014	646	32	37
2036	68 420	539	720	1014	646	32	37
2037	68 591	539	731	1014	646	32	37
2038	68 749	539	743	1013	646	32	37
2039	68 000	000	000	1013	646	32	37
2040	69 000	000	000	1013	646	32	37
2041	69 169	539	770	1013	646	32	37
2042	69 294	538	774	1012	646	32	37
2043	69 411	537	782	1012	645	32	37
2044	69 520	535	787	1011	645	32	37
2045	69 000	000	000	1010	645	32	37
2046	69 716	529	794	1009	645	32	37
2047	69 802	525	796	1007	645	32	37
2048	69 881	521	798	1006	645	32	37
2049	69 955	519	800	1005	645	32	37
2050	70 022	513	801	1005	645	32	37

Źródło GUS

Procentowe wskaźniki trendu zmian migracyjnych w latach 2031-2050 na terenach wiejskich powiatu zielonogórskiego na podstawie danych z GUS.

Rok	Zmiany ludności w %	Zmiany w ruchu naturalnym w %		Zmiany migracji wewnętrznych na pobyt stały w %		Zmiany migracji zagranicznych na pobyt stały w %
Rok	Zmiany ludności w %	Urodzenia	Zgony	Napływ	Odpływ	Imigracja	Emigracja
2031	0,39	0,80	0,97	1,54	0,97	0,04	0,05
2032	0,37	0,80	0,99	1,53	0,96	0,04	0,05
2033	0,34	0,80	1,00	1,51	0,96	0,05	0,05
2034	0,31	0,79	1,02	1,50	0,95	0,05	0,05
2035	0,29	0,79	1,04	1,49	0,95	0,05	0,05
2036	0,27	0,79	1,05	1,48	0,94	0,05	0,05
2037	0,25	0,79	1,07	1,48	0,94	0,05	0,05
2038	0,23	0,78	1,08	1,47	0,94	0,05	0,05
2039	0,22	0,78	1,09	1,47	0,94	0,05	0,05
2040	0,20	0,78	1,10	1,47	0,94	0,05	0,05

2041	0,19	0,78	1,11	1,46	0,93	0,05	0,05
2042	0,18	0,78	1,12	1,46	0,93	0,05	0,05
2043	0,17	0,77	1,13	1,46	0,93	0,05	0,05
2044	0,16	0,77	1,13	1,45	0,93	0,05	0,05
2045	0,15	0,76	1,13	1,45	0,93	0,05	0,05
2046	0,13	0,76	1,14	1,45	0,93	0,05	0,05
2047	0,12	0,75	1,14	1,44	0,92	0,05	0,05
2048	0,11	0,75	1,14	1,44	0,92	0,05	0,05
2049	0,11	0,74	1,14	1,44	0,92	0,05	0,05
2050	0,10	0,73	1,14	1,44	0,92	0,05	0,05

Źródło GUS

Stosując powyższe dane oraz założenia wynikające z prognoz można oszacować prognozowany stan liczby ludności oraz ruchy migracyjne na terenie gminy Świdnica w latach 2031–2050. Wyniki tych wyliczeń przedstawiono w poniższej tabeli.

Prognozowany stan ludności oraz ruch naturalny i wędrówkowy 2031–2050 na terenie gminy Świdnica.

Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Ruch naturalny		Migracje wewnętrzne na pobyt stały		Migracje zagraniczne na pobyt stały
Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Urodzenia	Zgony	Napływ	Odpływ	Imigracja	Emigracja
2031	7 682	67	65	148	74	3	4
2032	7 710	67	65	151	74	3	4
2033	7 736	68	66	153	75	3	4
2034	7 760	68	67	155	76	3	4
2035	7 782	69	67	157	77	3	4
2036	7 803	69	68	160	77	3	4
2037	7 823	70	69	162	78	3	4
2038	7 841	70	69	164	79	3	4
2039	7 858	71	70	167	79	3	4
2040	7 874	71	71	169	80	3	4
2041	7 888	72	72	172	81	3	4
2042	7 903	73	73	174	82	3	4
2043	7 916	73	73	177	82	3	4
2044	7 928	74	74	179	83	3	4
2045	7 940	74	75	182	84	3	4
2046	7 951	75	76	185	85	3	4
2047	7 960	75	77	187	86	3	4
2048	7 969	76	78	190	86	3	4
2049	7 978	76	79	193	87	3	4
2050	7 986	77	79	196	88	3	4

7.3. Analiza ekonomiczna

Na wysokość dochodów gminy mają wpływ x.xx. należne kwoty podatków od nieruchomości, a także udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy oraz udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, posiadających siedzibę na obszarze gminy.

Powyższe źródła są bezpośrednio związane z inwestycjami komercyjnymi na terenie gminy. Rozwijający się przemysł i rynek usług generuje dodatkowe miejsca pracy oraz ma wpływ na zwiększanie się ilości mieszkańców gminy. To, w konsekwencji, zwiększa wpływy z tytułu podatków od nieruchomości oraz kwoty z udziałów we wpływach z tytułu podatków od osób fizycznych i prawnych. W interesie gminy jest zatem stwarzanie dogodnych możliwości lokalizacji powyższych inwestycji.

Należy jednak mieć na uwadze również koszty, jakie musi ponieść gmina na przygotowanie warunków dla realizacji i funkcjonowania tych inwestycji, np. zaopatrzenia wyznaczonych terenów inwestycyjnych w sieci infrastruktury technicznej. Przy lokalizacji oraz określaniu powierzchni tych terenów należy uwzględnić możliwości finansowe gminy, w tym możliwości uzyskania środków zewnętrznych w postaci programów unijnych, kredytów bankowych czy partnerstwa publiczno-prywatnego. Wyznaczając takie tereny należy również wziąć pod uwagę wpływ nowych inwestycji na interesy mieszkańców gminy w celu uniknięcia późniejszych konfliktów i ewentualnych procesów odszkodowawczych.

7.4. Możliwości finansowania przez gminę infrastruktury technicznej i społecznej

Wydatki gminy na realizację infrastruktury społecznej, sieci komunikacyjnych i pozostałej infrastruktury technicznej, zgodnie z uchwałą nr IX/71/2019 Rady Gminy Świdnica z dnia 19 czerwca 2019 roku w sprawie zmian do Wieloletniej Prognozy Finansowej (WPF) Gminy Świdnica na lata 2017–2030, wynoszą w latach: 2019 – 16 872 884,65 zł, 2020 – 4 313 117,68 zł, 2021-2030 średnio rocznie na kwotę

1 296 879,37 zł.

Zgodnie z wyżej wymienioną uchwałą w sprawie WPF w najbliższych latach zakłada się następujące inwestycje (wydatki majątkowe):

1. Budowa i modernizacja systemu kanalizacyjnego na terenie aglomeracji Świdnica z zapewnieniem wysokiej efektywności eksploatacyjnej systemu ściekowego oraz jego adaptacyjności do zmian klimatu" - RPO Lubuskie 2020 - Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Świdnicy i w Drzonowie na kwotę 7 831 769,30 zł w latach 2016 – 2020, z czego 4 650 156,91 zł w 2019r. i 2 989 813,39 zł w 2020r.;

2. Kompleksowe uzbrojenie stref inwestycyjnych w miejscowości Piaski i Letnica w Gminie Świdnica - etap II" - ZIT MOF Zielona Góra – Kompleksowe uzbrojenie stref inwestycyjnych w miejscowości Piaski i Letnica w Gminie Świdnica na kwotę 4 347 240,74 zł w latach 2017 – 2019, z czego pozostało 3 484 673,74 zł w 2019r.;

3. Kompleksowa termomodernizacja budynków komunalnych na terenie Gminy Świdnica w formule partnerstwa publiczno-prywatnego - Termomodernizacja budynków komunalnych na terenie Gminy Świdnica - m. in. wzrost standardów energetycznych, ograniczenie mocy źródła ciepła, ograniczenie emisji zanieczyszczeń, poprawa bilansu energetycznego, utrzymanie wysokich standardów ekologicznych na kwotę 3 537 762,41 zł w latach 2014 – 2024, z czego 218 172,56 zł w 2019r., 232 588,74 zł w 2020r., 247 957,48 zł w 2021r., 264 341,76 zł w 2022r., 281 808,64 zł

w 2023r., 300 429,69 zł w 2024r.;

4. Budowa GOK - Budowa Gminnego Ośrodka Kultury w celu rozwijania kultury w Gminie Świdnica i integracji lokalnej społeczności na kwotę 130 000,00 zł w latach 2018 – 2019, z czego

130 000,00 zł w 2019r., 30 000,00 zł w 2020r.;

5. Budowa ulicy Rumiankowej w Świdnicy - poprawa jakości życia mieszkańców Gminy Świdnica 350 000,00 zł w latach 2018 – 2019, z czego 350 000,00 zł w 2019r.;

6. DT i modernizacja SUW w Drzonowie - poprawa jakości życia mieszkańców Gminy Świdnica 2 086 000,00 zł w latach 2018 – 2019, z czego 2 050 000,00 zł w 2019r.;

7, DT i modernizacja SUW w Drzonowie - poprawa jakości życia mieszkańców Gminy Świdnica 3 310 000,00 zł w latach 2018 – 2019, z czego 3 310 000,00 zł w 2019r.;

8. Remont dróg w Letnicy – poprawa infrastruktury na terenie Gminy Świdnica 135 000,00 zł w latach 2018 – 2019, z czego 135 000,00 zł w 2019r.;

8. Budowa, rozbudowa i przebudowa ulicy Brzozowej w Wilkanowie – poprawa jakości infrastruktury na terenie Gminy Świdnica 80 000,00 zł w latach 2019 – 2021, z czego 0,00 zł w 2019r., 20 000,00 w 2020r., 60 000,00 zł w 2021r.;

9. Wykonanie DT na "Budowę budynku Przedszkola ze Żłobkiem w miejscowości Świdnica, gmina Świdnica" – zwiększenie liczby miejsc w przedszkolu i żłobku dla dzieci z terenu Gminy Świdnica 160 000,00 zł w latach 2019 – 2020, z czego 20 000,00 zł w 2019r., 140 000,00 w 2020r.

Suma wydatków inwestycyjnych zapisane w Wieloletniej Prognozie Finansowej na powyższe inwestycje wynosi 7 779 298,87 zł.

Obecnie nie ma możliwości tak dokładnego, jak do roku 2030, podania symulacji wydatków inwestycyjnych na lata 2031 – 2050. Na potrzeby studium założono szacunkowo, że w latach 2031 – 2050 roczna kwota przeznaczona na finansowanie przez gminę wykonania infrastruktury społecznej, sieci komunikacyjnych i pozostałej infrastruktury technicznej będzie zbliżona do średniej z lat 2020-2030 i wyniesie 1 296 880 zł. Powyższe szacunki zakładają, że ew. wzrost wydatków na cele inwestycyjne będą rosnąć ze wskaźnikiem inflacji, co spowoduje, że wartość pieniądza w następnych latach będzie niezmienna.

Zakładając brak inflacji, a więc szacowaną wartość pieniądza z obecnego okresu. Możemy założyć, że w okresie najbliższych 30 lat Gmina Świdnica będzie dysponować kwotą około 40.000.000 zł na wydatki inwestycyjne.

Oznacza to, że możliwości finansowe gminy Świdnica w perspektywie najbliższych 30 lat umożliwiają wykonanie inwestycji służących realizacji zadań własnych gminy. Z własnych środków budżetowych.

W celu przyśpieszenia potrzebnych inwestycji gminnych możliwe jest pozyskanie dodatkowych środków ze źródeł pomocowych, kredytów, programów dofinansowań oraz porozumienia z inwestorami na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego.

7.5. Bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę

Gmina Świdnica położona jest po zachodniej stronie i bezpośrednio graniczy z miastem Zielona Góra. Takie położenie powoduje, że gmina stała się sypialnią dla mieszkańców miasta. Konsekwencją tego jest spadek ilości gospodarstw rolnych na rzecz zabudowy mieszkaniowej oraz ze względu na niższe podatki niż w Zielonej Górze lokowanie produkcji i usług.

Powierzchnia gminy wynosi 16,1 km2, z czego 63% stanowią lasy. W roku opracowywania obowiązującego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Świdnica w 1998 liczba mieszkańców wynosiła 4 995 osób.

Ostatnie dane GUS określają liczbę mieszkańców gminy, wg stanu na 31 grudnia 2018r., na 6 619 osoby z czego 50,7% stanowią kobiety, a 49,3% mężczyźni.

W latach 2002-2018 liczba mieszkańców wzrosła o 32,5%. Średni wiek mieszkańców wynosi 39,6 lat i jest nieznacznie mniejszy od średniego wieku mieszkańców województwa lubuskiego oraz nieznacznie mniejszy od średniego wieku mieszkańców całej Polski.

Gmina Świdnica ma ujemny przyrost naturalny wynoszący (-10). Odpowiada to przyrostowi naturalnemu (-1,53) na 1 000 mieszkańców gminy Świdnica.

W 2018 roku urodziło się 57 dzieci, w tym 52,6% dziewczynek i 47,4% chłopców. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 0,9 i jest mniejszy od średniej dla powiatu zielonogórskiego (1,03) oraz równy współczynnikowi dynamiki demograficznej dla województwa lubuskiego (0,9).

W 2018 roku zarejestrowano 134 zameldowania w ruchu wewnętrznym oraz 96 wymeldowań, w wyniku czego saldo migracji wewnętrznych wynosi dla gminy Świdnica 38. W tym samym roku 2 osoby zameldowało się z zagranicy oraz zarejestrowano 6 wymeldowań za granicę - daje to saldo migracji zagranicznych wynoszące (-4).

63,1% mieszkańców gminy Świdnica jest w wieku produkcyjnym, 18,8% w wieku przedprodukcyjnym, a 18,1% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. W 2018r. gęstość zaludnienia wynosiła 41 osób na 1 km2.

7.5.1. Obecne zasoby mieszkaniowe

Na podstawie danych udostępnionych przez GUS w 2017 roku na terenie gminy było 2 081 mieszkań (w tym domów jednorodzinnych) o przeciętnej powierzchni 109 m2. w 2018 roku było już 2 118 mieszkań o przeciętnej powierzchni 110 m2. Przeciętna powierzchnia mieszkania w Polsce wynosiła w 2017r. 75,2 m2, a Unii Europejskiej 96 m2. Tak duża dysproporcja w wartościach przeciętnej powierzchni mieszkania wynika z przeważającej zabudowy jednorodzinnej wolnostojącej na terenie gminy.

W gminie Świdnica średnio (w 2018r). w przypadało ok. 316 mieszkań na 1 000 mieszkańców. Na terenie Polski średnia liczba na 1 000 ludności wynosi 375 mieszkań.

Należy jeszcze wspomnieć, że na jedno mieszkanie na terenie gminy Świdnica przypada statystycznie 3,1 osoby. W Polsce liczba ta wynosi 2,9 osoby, a na terenie Unii Europejskiej 2,1 osoby.

7.5.2. Analiza zapotrzebowania na nową zabudowę

1. Usługową i produkcyjną

Zapotrzebowanie na zabudowę produkcyjną i usługową wynika z potrzeb rynkowych, położenia geograficznego oraz przedsiębiorczości ludności. Należy zauważyć, że obecnie o lokalizacji zakładów produkcyjnych oraz usług decydują czynniki ekonomiczne wynikające z koniunktury gospodarczej w skali lokalnej, krajowej oraz ogólnoświatowej. Nie jest możliwym określenie zapotrzebowania na tereny lokalizacji przemysłu, składów, baz transportowych oraz terenów usług z określeniem ich powierzchni, a ty bardziej powierzchni użytkowej obiektów powstałych na tych terenach.

Brak jest bezpośredniej zależności pomiędzy ilością mieszkańców gminy, a zapotrzebowaniem na tereny usługowe i produkcyjne. Obserwuje się odwrotną zależność. Zwiększona ilość miejsc pracy generuje wzrost liczby mieszkańców i potrzebę wyznaczania nowych terenów mieszkaniowych.

W celu aktywizacji gospodarki na obszarze gminy Świdnica zaleca się wyznaczenie stref aktywności gospodarczej. Napływ inwestorów tworzących nowe miejsca pracy zwiększy napływ nowych mieszkańców oraz zatrzyma obecnych. Przy odpowiedniej polityce władz gminy umożliwi to racjonalne wykorzystanie gruntów budowlanych poprzez uzupełnienie wolnych terenów wśród istniejącej zabudowy oraz wykorzystanie potencjału gruntów objętych planami miejscowymi.

2. Mieszkaniową

Analizując zapotrzebowanie na nową zabudowę przyjęto za cel osiągnięcie poziomu średniej europejskiej, tj. 489 mieszkań na 1 000 mieszkańców w gminie Świdnica.

Wyniki wyliczeń zapotrzebowania na nowe mieszkania wg wskaźników obecnych na terenie gminy oraz średniej europejskiej w odniesieniu do prognozowanej liczby mieszkańców gminy Świdnica w poszczególnych 10-cio latkach przedstawiono poniżej.

Rok	Ludność, stan w dniu 31 XII	Zapotrzebowanie na mieszkania – wskaźnik obecny	Zapotrzebowanie na mieszkania – wskaźnik unijny	deficyt mieszkań – wskaźnik obecny	deficyt mieszkań – wskaźnik unijny
2020	6 875	2 173	3 362	61	1 350
2030	7 652	2 418	3 742	306	1 730
2040	7 874	2 488	3 850	376	1 838
2050	7 986	2 524	3 905	412	1 893

Z powyższych analiz wynika, że w perspektywie 30 lat w gminie deficyt nowych mieszkań wzrośnie o 412 mieszkania, przy obecnym standardzie zabudowy, i o 1 893 mieszkania przy standardzie docelowym.

Uwzględniając niepewność procesów rozwojowych, zwiększając o 30% zapotrzebowanie w stosunku do wyników analiz, docelowo prognozuje się potrzebę posiadnia, na terenie gminy, 5 077 mieszkań (w tym domów jednorodzinnych), a deficyt szacuje się na 2 959 mieszkań.

7.5.3. Chłonność obszarów

1. W pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej

Przyjęto, że obszar o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w granicach jednostki osadniczej jest obszarem zurbanizowanym, w których struktura przestrzenna, ciągi komunikacyjne i wyposażenie w sieci infrastruktury technicznej oraz infrastruktura społeczna zostały zrealizowane w takim zakresie, że zlokalizowanie na tych obszarach nowej zabudowy nie wymaga istotnych nowych inwestycji infrastrukturalnych (np. budowy nowych dróg, szkół, zwielokrotnienia przepustowości istniejących sieci uzbrojenia (WSA w Poznaniu z 29 sierpnia 2018r., sygn. akt IV SA/Po 439/18).

Obszary te nie są objęte planami miejscowymi. Mają dostęp do sieci infrastruktury technicznej. Ich zabudowa opiera się o wydane decyzje o warunkach zabudowy.

Chłonność obszarów w zakresie możliwości lokalizowania nowej zabudowy dokonano na podstawie inwentaryzacji w terenie, analizy warunków środowiskowych (uksztaltowanie terenu, warunki geologiczne, strefy ochrony) oraz społecznych. Obliczeń dokonano na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków.

W poniższej tabeli pokazano ilość możliwych do zabudowy terenów w poszczególnych jednostkach osadniczych w rozbiciu na obszary funkcjonalne.

L.p.	Jednostka osadnicza	MN	MN,U	MW	U	P i P,U
1.	Xxxxxxxx	00	brak	brak	brak	brak
2.	Xxxxxxx	0	brak	brak	brak	brak
3.	Xxxxxxxxx	00	brak	brak	brak	brak
4.	Koźla	31	brak	brak	brak	brak
5.	Letnica	5	brak	brak	brak	brak
6.	Lipno	8	brak	brak	brak	brak
7.	Łochowo	brak	brak	brak	brak	brak
8.	Xxxxxx	0	brak	brak	brak	brak
9.	Piaski	9	brak	brak	brak	brak
10.	Radomia	00	brak	brak	brak	brak
11.	Rybno	brak	brak	brak	brak	brak
12.	Słone	33	brak	brak	brak	brak
13.	Świdnica	80	brak	brak	brak	brak
14.	Xxxxxxxxx	00	brak	brak	brak	brak
15.	Wirówek	brak	brak	brak	brak	brak
	Xxxx	276	brak	brak	brak	brak

W oparciu o powyższe dane oszacowano chłonność obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w granicach jednostki osadniczej jako możliwość lokalizowania na tych obszarach nowej zabudowy wyrażoną w powierzchni użytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy. Przyjęto założenie, że na tych obszarach w budynkach mieszkalnych mogą być lokalizowane funkcje usługowe wynikające z potrzeb mieszkańców danej jednostki osadniczej. W oparciu o preferencje inwestorów, na terenie gminy, przyjęto, że nowe domy jednorodzinne będą miały średnią powierzchnię użytkową części mieszkalnej 100 m2 oraz 40 m2 części garażowej. Założono więc, że na jednej działce na terenach MN może stanąć budynek o średniej powierzchni użytkowej 140 m2.

Szacunkowe wyliczenia powierzchni użytkowej mieszkań na obszarach o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w granicach jednostki osadnicze, przedstawiono w poniższej tabeli.

L.p.	Jednostka osadnicza	MN	MN,U	MW	U	P i P,U
1.	Buchałów	2 520 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
2.	Xxxxxxx	000 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
3.	Xxxxxxxxx	0 680 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
4.	Koźla	4 340 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
5.	Letnica	700 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
6.	Lipno	1 120 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
7.	Łochowo	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
8.	Xxxxxx	000 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
9.	Piaski	1 260 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
10.	Radomia	3 640 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
11.	Xxxxx	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
12.	Słone	4 620 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
13.	Świdnica	11 200 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
14.	Xxxxxxxxx	0 880 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
15.	Xxxxxxx	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
	Suma	34 020 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2

2. Przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

W poniższej tabeli pokazano ilość niezabudowanych działek budowlanych w poszczególnych jednostkach osadniczych w rozbiciu na obszary funkcjonalne w obowiązujących na terenie gminy miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

L.p.	Jednostka osadnicza	MN	MN,U	MW	U	P i P,U
1.	Xxxxxxxx	00	brak	brak	brak	brak
2.	Drzonów	brak	brak	brak	brak	brak
3.	Xxxxxxxxx	00	brak	brak	brak	brak
4.	Xxxxx	brak	brak	brak	brak	brak
5.	Letnica	brak	brak	bez zabudowy	brak	brak
6.	Lipno	brak	brak	brak	brak	brak
7.	Łochowo	brak	brak	brak	brak	brak
8.	Xxxxxx	brak	brak	brak	brak	brak
9.	Xxxxxx	brak	brak	brak	brak	brak
10.	Radomia	brak	96	brak	brak	brak
11.	Xxxxx	00	brak	brak	brak	brak
12.	Słone	216	57	brak	brak	brak
13.	Świdnica	546	24	brak	brak	brak
14.	Xxxxxxxxx	00	19	brak	brak	brak

15.	Wirówek	brak	brak	brak	brak	brak
	Xxxx	858	196	brak	brak	brak

W oparciu o powyższe dane oszacowano chłonność obszarów przeznaczonych w m.p.z.p. jako możliwość lokalizowania na tych obszarach nowej zabudowy wyrażoną w powierzchni użytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy. W oparciu o preferencje inwestorów na terenie gminy, przyjęto, że nowe domy jednorodzinne będą miały średnią powierzchnię użytkową części mieszkalnej 100 m2 oraz 40 m2 części garażowej. Założono więc, że na jednej działce na terenach MN może stanąć budynek o średniej powierzchni użytkowej 140 m2. Dla terenów MN,U dodano 100 m2 powierzchni usługowej do powierzchni użytkowej budynków położonych na terenach MN. Pozostałe tereny funkcjonalne położone na obszarach planów miejscowych są już wykorzystane.

Szacunkowe wyliczenia powierzchni użytkowej mieszkań w poszczególnych jednostkach osadniczych, w rozbiciu na obszary funkcjonalne w obowiązujących na terenie gminy miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego przedstawiono w poniższej tabeli.

l.p.	Jednostka osadnicza	MN	MN,U	MW	U	P i P,U
1.	Buchałów	3 780 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
2.	Xxxxxxx	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
3.	Xxxxxxxxx	0 680 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
4.	Koźla	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
5.	Letnica	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
6.	Lipno	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
7.	Łochowo	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
8.	Xxxxxx	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
9.	Piaski	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
10.	Radomia	0 m2	23 040 m2	0 m2	0 m2	0 m2
11.	Xxxxx	0 760 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
12.	Słone	30 240 m2	13 680 m2	0 m2	0 m2	0 m2
13.	Świdnica	76 440 m2	5 760 m2	0 m2	0 m2	0 m2
14.	Xxxxxxxxx	0 370 m2	4 560 m2	0 m2	0 m2	0 m2
15.	Xxxxxxx	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2	0 m2
	Suma	120 120 m2	47 040 m2	0 m2	0 m2	0 m2

7.5.4. Maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na nową zabudowę poza obszarami istniejącymi i wyznaczonymi w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

W obecnie obowiązującym studium gminy Świdnica przewidziane do zabudowy grunty umożliwiają wydzielenie 5 551 działek mieszkaniowych, 42 działki na terenach mieszkaniowo-usługowych, 14 działek na terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, 1 044 działki na terenach usług oraz 831 działek na terenach produkcyjno-magazynowych.

O ile wielkości terenów projektowanych pod lokalizację funkcji usługowej i produkcyjno-magazynowych nie budzi większych wątpliwości, to ilość terenów mieszkaniowych powinna ulec redukcji.

Na rysunku uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przedstawiono obecny stan zagospodarowania terenu gminy Świdnica w oparciu o inwentaryzację terenową. Nie uwzględniono na nim terenów niezabudowanych w obszarach o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej (w tym objętych

miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego). Tereny te zostaną uwzględnione na rysunku kierunków polityki przestrzennej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Wobec tego niezabudowane obszary o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej (w tym objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego) są zawarte w zapotrzebowaniu na nową zabudowę mieszkaniową.

Analizując zapotrzebowanie na nową zabudowę przyjęto za cel osiągnięcie na terenie gminy Świdnica poziomu średniej europejskiej, tj. 489 mieszkań na 1 000 mieszkańców.

Z zamieszczonych analiz wynika, że w perspektywie 30 lat w zapotrzebowanie na mieszkania gminie wzrośnie do 5 077 mieszkań przy standardzie docelowym, tj. 489 mieszkań na 1 000 mieszkańców. W 0000 x. xx xxxxxxx xxxxx Xxxxxxxx było 2 118 mieszkań. Uwzględniając niepewność procesów rozwojowych, zwiększając o 30% zapotrzebowanie w stosunku do wyników analiz, docelowe deficyt nowych mieszkań (w tym domy jednorodzinne) szacuje się na 2 959 mieszkania o łącznej powierzchni użytkowej 414 260 m2. Na terenie gminy nie planuje się budowy domów wielorodzinnych.

Należy także rozważyć zmianę przeznaczenia terenów objętych planami miejscowymi, na których, ze względu na położenie i brak sieci infrastruktury technicznej nie rozpoczęły się żadne inwestycje. Chłonność tych terenów można przesunąć na obszary gminy, które są atrakcyjniejsze inwestycyjnie. Dotyczy to planów miejscowych:

1. uchwalonego Uchwałą Nr V/25/02 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica;

2. uchwalonego Uchwałą Nr IV/29/2009 Rady Gminy Świdnica z dnia 00 xxxx 0000x. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego obszar położony we wsi Słone, gmina Świdnica, na działkach o numerach ewidencyjnych 477/4 i 478/20.

Umożliwi to lokalizację dodatkowej, nowej zabudowy na terenach bardziej korzystnych inwestycyjnie łącznie o 274 działki budowlane.

W kierunkach rozwoju przestrzennego gminy Świdnica można wyznaczyć tereny nowej zabudowy mieszkaniowej o chłonności do 2 959 nowych działek budowlanych, co umożliwi wybudowanie mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 414 260 m2.

W celu określenia zapotrzebowania na nowe tereny inwestycyjne, zastosowane zostały współczynniki korygujące. Wyznaczone w studium tereny stanowią bowiem tereny brutto, co oznacza, że są w całości przeznaczone pod daną funkcję, nie uwzględniając funkcji obsługowych, np. komunikacji (drogi publiczne i wewnętrzne, ciągi piesze i rowerowe, parkingi, infrastruktura) czy usług podstawowych (np. sklepy itp.). Znaczna część terenów wymaga lokalizacji innych funkcji wydzielonych (wymagających własnej działki). Pojawiające się usługi, nawet przy ich lokalizacji na parterach budynków mieszkalnych, generują ruch samochodów, a w konsekwencji zwiększone zapotrzebowanie na tereny niezwiązane bezpośrednio z mieszkalnictwem. Ponadto wyznaczona w studium maksymalna powierzchnia zabudowy jest często znacznie zawyżona, a istniejące i realizowane nowe budynki zajmują tylko część powierzchni, na której dopuszcza się zabudowę.

Analizując powierzchnie projektowanych terenów zastosowano następujące współczynniki korygujące:

− powierzchnia terenu w ramach jednostki wyłączona pod funkcje obsługowe przyjęto 30%;

− powierzchnia zabudowy na terenach MN do 30% powierzchni działki, śr. pow. dz. 1 150 m2;

− powierzchnia zabudowy na terenach MN,U do 30% powierzchni działki, śr. pow. dz. 1 200 m2;

− powierzchnia zabudowy na terenach U,MN do 60% powierzchni działki, śr. pow. dz. 1 300 m2;

− powierzchnia zabudowy na terenach U do 60% powierzchni działki, min. śr. dz. 1 500 m2;

− powierzchnia zabudowy na terenach U,P do 60% powierzchni działki, min. śr. dz. 1 800 m2;

W poniższej tabeli przedstawiono obliczenia maksymalnych powierzchnie terenów funkcjonalnych wynikających z zapotrzebowania na nową zabudowę z uwzględnieniem powyższych współczynników korygujących oraz uwzględniając chłonności tych terenów.

Lp.	Jednostka osadnicza	MN	MN,U	U,MN	U	P i P,U
1.	Buchałów	214 300 m2	brak	brak	brak	96 800 m2
2.	Drzonów	154 400 m2	brak	brak	brak	brak

3.	Grabowiec	153 100 m2	74 400m2	brak	16 300 m2	brak
4.	Koźla	275 700 m2	brak	brak	brak	108 200 m2
5.	Letnica	136 800 m2	52 700 m2	brak	brak	104 600 m2
6.	Lipno	112 400 m2	brak	brak	brak	brak
7.	Łochowo	100 100 m2	brak	brak	brak	brak
8.	Xxxxxx	00 700 m2	brak	brak	brak	brak
9.	Piaski	233 600 m2	brak	brak	brak	315 700 m2
10.	Radomia	132 200 m2	64 000 m2	4 900 m2	6 700 m2	brak
11.	Xxxxx	xxxx	xxxx	xxxx	xxxx	xxxx
00.	Słone	855 800 m2	49 400 m2	286 100 m2	40 800 m2	58 400 m2
13.	Świdnica	1 438 800 m2	49 300 m2	46 800 m2	20 600 m2	280 000 m2
14.	Wilkanowo	454 500 m2	44 400 m2	brak	45 500 m2	brak
15.	Wirówek	brak	brak	brak	brak	brak
	Suma	4 368 700 m2	334 200 m2	337 800 m2	316 900 m2	614 900 m2

Oszacowane powyżej powierzchnie terenów funkcjonalnych umożliwią wybudowanie ok. 2 959 nowych mieszkań o łącznych powierzchniach użytkowych podanych w poniższej tabeli.

Lp.	Jednostka osadnicza	MN	MN,U	U,MN
1.	Xxxxxxxx	00 262 m2	0 m2	0 m2
2.	Xxxxxxx	00 158 m2	0 m2	0 m2
3.	Xxxxxxxxx	00 047 m2	6 076 m2	0 m2
4.	Koźla	23 494 m2	0 m2	0 m2
5.	Letnica	11 658 m2	4 304 m2	0 m2
6.	Lipno	9 578 m2	0 m2	0 m2
7.	Łochowo	8 530 m2	0 m2	0 m2
8.	Xxxxxx	0 110 m2	0 m2	0 m2
9.	Piaski	19 907 m2	0 m2	0 m2
10.	Radomia	11 266 m2	5 227 m2	369 m2
11.	Xxxxx	0 432 m2	0 m2	0 m2
12.	Słone	67 773 m2	4 034 m2	21 568 m2
13.	Świdnica	127 315 m2	4 026 m2	3 528 m2
14.	Xxxxxxxxx	00 604 m2	3 626 m2	0 m2
15.	Xxxxxxx	0 m2	0 m2	0 m2
	Suma	396 900 m2	27 293 m2	25 465 m2

Przy powyższych założeniach na terenie gminy Świdnica można będzie wybudować mieszkania o łącznej powierzchni użytkowej szacowanej na 449 658 m2.

8. STAN PRAWNY GRUNTÓW

8.1. Struktura użytkowania gruntów

Struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych w 2017 roku (w ha).

Powierzchnia ogólna	Użytki rolne					Lasy i grunty leśne	Pozostałe grunty i nieużytki
	Razem	W tym
		grunty orne	sady	łąki	pastwiska
16 090	5 091	3 239	40	1 100	426	10 284	715

Źródło: dane GUS

Użytki rolne stanowią 31,60% ogólnej powierzchni gminy, lasy i grunty leśne 63,91%, a pozostałe grunty i nieużytki 11,93%. Natomiast w strukturze użytków rolnych największy obszar zajmują grunty orne – 63,62% oraz łąki – 21,60%.

Z powyższej tabeli wynika, że w porównaniu z powiatem i województwem na terenie gminy Świdnica jest więcej gruntów rolnych, niż terenów określonych kategorią „pozostałe” w skład których wchodzą między innymi: obszary zabudowy mieszkaniowej, xxxxxx xxxxxxxxxxx, xxxxx, xxxxx, xxxxxx, xxxxx, xxxxxx wodne, nieużytki itp. Udział lasów jest większy niż w powiecie zielonogórskim i większy niż w województwie lubuskim. W strukturze użytków rolnych, porównaniu z powiatem i województwem, dominują grunty orne, mniejszą powierzchnię stanowią łąki i pastwiska.

8.2. Struktura własnościowa gruntów

Poniższa tabela obrazuje strukturę własności gruntów na terenie gminy Świdnica w końcu 2017r.

Wyszczególnienie	Wieś
Wyszczególnienie	powierzchnia	%
Grunty Skarbu Państwa	10 890 ha	67,68%
Grunty komunalne	671 ha	4,17%
Grunty województw	21 ha	0,13%
Grunty powiatów	53 ha	0,33%
Grunty osób fizycznych	3 975 ha	24,70%
Grunty spółek prawa handlowego	620 ha	3,85%
Grunty spółdzielni	34 ha	0,21%
Grunty kościołów	21 ha	0,13%

Dane Starostwa Powiatowego w Zielonej Górze

9. WYSTĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH

W przeznaczeniu terenów należy uwzględnić ograniczenia, jakie wynikają z prawnej ochrony: środowiska, zasobów przyrody i warunków życia ludzi. Należy zapewnić przewidywaną prawem ochronę wszystkich elementów środowiska i obiektów opisanych w rozdziałach nr 3 i 4 niniejszego opracowania. Istnienie na omawianym terenie infrastruktury technicznej, opisanej w rozdziale nr 12, stwarza dodatkowe ograniczenia. Wymagają one zapewnienia dodatkowych stref ochronnych oraz ewentualnie obszarów ograniczonego użytkowania.

10. WYSTĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH

Na terenie gminy Świdnica występują obszary naturalnych zagrożeń geologicznych tj. tereny zagrożone ruchami masowymi, wykazane na rysunku uwarunkowań wraz z numerem identyfikacyjnym zgodnym z bazą danych SOPO (System Osłony Przeciwosuwiskowej), numery od 10 786 do 10 819.

Tereny są zróżnicowane wielkościowo. Duża koncentracja występuje na wschód od wsi Wilkanowo, południowy-wschód od wsi Grabowiec, na południe od wsi Buchałów.

W przeszłości, w latach 1933 - 1945 na terenie gminy, prowadzone były podziemne roboty górnicze polegające na wydobywania węgla brunatnego, metodą podziemną. W chwili obecnej część zagrożeń geologicznych występuje w związku z powstającymi zapadliskami poeksploatacyjnymi.

11. WYSTĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓŻ KOPALIN, TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH

W obecnej chwili na terenie Gminy Świdnica nie prowadzi się prac w zakresie rozpoznania występowania kopalin.

W ramach inwentaryzacji wykonano zwiady terenowe oraz przestudiowano materiały archiwalne w celu inwentaryzacji punktów eksploatacji kopalin. Wynikiem było zarejestrowanie 1 wyrobiska w Letnicy.

11.1. Złoża udokumentowane

Wilkanowo – złoże kruszywa naturalnego rozpoznane szczegółowo, zbudowane z utworów czwartorzędowych reprezentowanych przez utwory fluwioglacjalne wykształcone, jako piaski drobnoziarniste oraz podrzędnie jako piaski różnoziarniste z domieszka żwirów.

Złoże buduje głównie kruszywo drobne. Miąższość złoża waha się od 4,5 do 16,6 m. nadkład złoża stanowi warstwa gleby o średniej miąższości 0,3 m. głębokość spągu 10,4 Złoże jest złożem suchym. Klasę złoża, ze względu na prostą budowę geologiczną, zaliczono do I grupy złóż.

Powierzchnia złoża wynosi 17,38 ha. Brak zasobów przemysłowych i brak aktualnych: obszaru górniczego i terenu górniczego. Na obszarze nie występują również elementy i obszary chronione powoływane na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

Zasoby geologiczna w kategorii C1 (stan na dzień 1 .01.1978r.) zostały określone na poziomie 2 870 tys. Mg. Złoże jest suche, a jego eksploatacja odbywać się będzie jednym piętrem do głębokości 10,5 m. Przewiduje się, że kruszywo wywożone będzie transportem samochodowym po drodze gruntowej w kierunku miejscowości Wilkanowo. Całość złoża położona jest na gruntach leśnych Skarbu Państwa Nadleśnictwo Zielona Góra.

Leśniów Wielki - złoże kruszywa naturalnego rozpoznane szczegółowo, piasek ze żwirem z zastosowaniem dla drogownictwa.

Miąższość złoża waha się od 10,5 do 17,6 m. nadkład złoża stanowi warstwa gleby o średniej miąższości 3,4 m. głębokość spągu 16,6 m. Złoże jest złożem suchym. Klasę złoża, ze względu na prostą budowę geologiczną, zaliczono do I grupy złóż.

Powierzchnia złoża wynosi 0,7960 ha. Brak zasobów przemysłowych i brak aktualnych: obszaru górniczego i terenu górniczego. Na obszarze nie występują również elementy i obszary chronione powoływane na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

Zasoby geologiczne w kategorii C1 (stan na dzień 19.10.1978r.) zostały określone na poziomie172,5 tys. Mg. Złoże jest suche, a jego eksploatacja odbywać się będzie jednym piętrem do głębokości 10,5 m. Całość złoża położona jest na gruntach leśnych Skarbu Państwa Nadleśnictwo Zielona Góra.

Letnica - złoże kruszywa naturalnego rozpoznane szczegółowo, - R piasek z zastosowaniem dla budownictwa, drogownictwa.

Miąższość złoża waha się od 4,7 do 9,7 m. nadkład złoża stanowi warstwa gleby o średniej miąższości 3,4 m. głębokość spągu 0,3 m. Złoże jest złożem suchym. Klasę złoża, ze względu na prostą budowę geologiczną, zaliczono do I grupy złóż.

Powierzchnia złoża wynosi 15,02 ha. Brak zasobów przemysłowych i brak aktualnych: obszaru górniczego i terenu górniczego. Na obszarze nie występują również elementy i obszary chronione powoływane na podstawie ustawy o ochronie przyrody.

Zasoby geologiczne w kategorii C1 (stan na dzień 31.12.2020r.) zostały określone na poziomie 1 909 tys. t. Złoże jest suche, a jego eksploatacja odbywać się będzie jednym piętrem do głębokości 10 m.

11.2. Punkty eksploatacji

Letnica – wyrobisko położone we wschodniej części miejscowości, w okolicy dawnego, nieczynnego wysypiska śmieci. Powierzchnia wynosi około 2 ha. Wydobywany jest tam okresowo piasek przez okoliczną ludność na potrzeby prywatne.

11.3. Zasoby wód podziemnych

Wody podziemne oraz sposoby ich ochrony zostały szczegółowo omówione w punktach 3.1.4. i 3.5.6.3. niniejszego opracowania.

12. STAN SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM STOPIEŃ UPORZĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMII

12.1. STAN SYSTEMU KOMUNIKACJI

12.1.1. Struktura sieci drogowej

Główny układ komunikacyjny gminy Świdnica tworzą:

− drogi krajowe,

− drogi wojewódzkie,

− drogi powiatowe,

− drogi gminne.

12.1.2. Drogi gminne

Drogi gminne, stanowią sieć uzupełniającą, która zaspokaja elementarne potrzeby i dostęp do dróg powiatowych, wojewódzkich, krajowych.

Ogólna długość dróg publicznych gminnych na dzień 31.13.2019r. wyniosła 236 506 mb. Szczególnie na terenach miejscowości drogi te nie posiadają parametrów wymaganych przepisami dla dróg publicznych.

12.1.3. Drogi powiatowe

Wykaz dróg zaliczanych do kategorii dróg powiatowych położonych w całości lub w części na terenie gminy Świdnica.

Numer drogi	Nazwa drogi
F1050	Świdnica – Jeleniów – Książ Śląski – Ługi - Otyń
F1074	Piaski – Niwiska – Urzuty – Wichów
F1142	Tarnawa Krośnieńska – Grabowiec -
F1144	Trzebule – Drzonów – Radomia – Zagórze - Płoty
F1178	Świdnica – Grabowiec - Lipno
F1180	Bogaczów - Koźla
F1181	Wilkanowo – Buchałów – Letnica – Koźla - Rożen

12.1.4. Drogi zaliczone do kategorii dróg wojewódzkich

Przez teren gminy Świdnica przebiegają drogi wojewódzkie:

− droga wojewódzka nr 279 – Zielona Góra – Świdnica – Drzonów - Leśniów Wielki – Czerwieńsk,

− droga wojewódzka – Zielona Góra – Wilkanowo do drogi krajowej nr 27

12.1.5. Drogi zaliczone do kategorii dróg krajowych

Przez teren gminy Świdnica przebiegają drogi krajowe:

− droga krajowa nr 27 – Zielona Góra – Nowogród Bobrzański - Żary,

− xxxxx xxxxxxx xx 00 Xxxxxxx Xxxx – Gubin,

12.1.6. Stan techniczny układu komunikacji drogowej

Drogi gminne w części posiadają nawierzchnię gruntową. Drogi powiatowe w wielu wypadkach posiadają niedostateczną geometrię (zbyt małą szerokość, nienormatywne łuki). Stan nawierzchni bitumicznej ze względu na bardzo liczne spękania i uszkodzenia wymaga pilnego remontu (odnowy).

Droga wojewódzka nr 279 posiada nieodpowiednie parametry i bardzo zły stan techniczny. W ostatnich latach Zarząd Dróg Wojewódzkich przeprowadził część prac związanych z przebudową drogi na odcinku dojazdowym do miejscowości Drzonów.

12.1.7. Lokalizacja głównych urządzeń obsługi

Potrzeby podróżnych zaspokajane są przez infrastrukturę zlokalizowaną głównie na terenie wsi oraz w ciągu drogi krajowej nr 27. Stacje paliw zlokalizowano w miejscowości Świdnica i Wilkanowo (w budowie). Poszczególne wsie obsługiwane są lokalnymi kursami komunikacji publicznej i prywatnej.

Brak jest stacji kontroli pojazdów i myjni samochodowych. Obsługę w zakresie napraw prowadzą podmioty prywatne w poszczególnych wsiach.

12.1.8. Istniejąca sieć kolejowa

Przez teren gminy przebiega normalnotorowa linia kolejowa PKP nr 370 o znaczeniu państwowym relacji Zielona Góra – Nowogród Bobrzański – Żary, o długości 17,0 km, podlegająca Zachodniej DOKP w Poznaniu. Linia ta ma duże znaczenie dla województwa lubuskiego, w mniejszym dla gminy Świdnica. Linia obsługuje przystanki kolejowe położone w Buchałowie, Letnicy i Koźli.

12.1.9. Komunikacja wodna i lotnicza

Na terenie gminy brak jest obiektów komunikacji wodnej, natomiast – w obrębie Grabowiec – zlokalizowane jest lądowisko, przeznaczone do wykonywania lotów w dzień, na statkach powietrznych o maksymalnej masie startowej 5 700 kg. Lądowisko wykorzystywane jest do lotów gaśniczych, agrolotniczych, patrolowych obszarów leśnych, zostało wpisane w Krajowy Rejestr Lądowisk w 2008r.

Podmiotem zarządzającym lądowiskiem są Lasy Państwowe Nadleśnictwo Krzystkowice, a użytkownikiem jest Aeroklub Ziemi Lubuskiej.

Charakterystyka lądowiska (zgodnie z Instrukcją operacyjną lądowiska Grabowiec):

− rzędna lądowiska – 98,0 m n.p.m.,

− długość pasa startowego – 586 m (686 m z przesuniętym progiem o 100 m na kursie statku Az geograficzny 300°),

− szerokość pasa startowego – 50 m,

− główny kierunek startu (podejścia) – azymut geograficzny 300°,

− nawierzchnia trawiasta,

− urządzenia dodatkowe – wskaźnik kierunku wiatru,

− brak przeszkód lotniczych.

Wykonywanie lotów możliwe jest w warunkach nie gorszych niż:

− podstawa chmur – 200 m,

− widzialność – 2 km,

− wysokość lotu – nie niżej niż 300 m.

W otoczeniu terenu lądowiska znajdują się pola awaryjnych lądowań.

Lokalizacja lądowiska Grabowiec stanowi uwarunkowanie, które wywiera bezpośredni wpływ na sposób zagospodarowania terenów sąsiednich.

Dla lądowiska, na etapie jego legalizacji, nie ustanowiono obszaru ograniczonego użytkowania, a także nie wyznaczono strefy ochrony, ponieważ funkcjonowanie lądowiska nie przewiduje znaczącego wzrostu oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi.

12.2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

12.2.1. Zaopatrzenie w wodę

Nie wszystkie miejscowości w gminie wyposażone są w systemy wodociągowe. Na łączną ilość 14 miejscowości, tylko mieszkańcy 12 wsi mają możliwość korzystania z wody wodociągowej. Wodociągi znajdują się w następujących miejscowościach: Świdnica, Słone, Wilkanowo, Drzonów, Radomia, Koźla, Grabowiec, Letnica, Lipno, Orzewo, Buchałów, Piaski i Rybno. Do sieci wodociągowej przyłączonych jest ok. 1 800 odbiorców, co stanowi 85% gospodarstw domowych.

Świdnica – zaopatrywana jest w wodę z ujęcia W-1 w Świdnicy. Z tego ujęcia woda grawitacyjnie dopływa do odbiorców we wsi. Sieci wodociągowe w Świdnicy o łącznej długości 12 km (bez przyłączy) mają średnice Ø160 i Ø110 mm do Ø90 mm. Istniejący system wodociągowy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę mieszkańców wsi.

Xxxxxxx, Xxxxxxx, Xxxxxx i Buchałów – zaopatrywane są w wodę z ujęcia usytuowanego W-2 w Drzonowie. Sieć wodociągowa ma średnice Ø160, Ø110 i Ø90 mm. Długość sieci łącznie z magistralą doprowadzającą – 19,5 km.

Lipno, Grabowiec, Koźlę i Letnicę – zaopatruje w wodę wodociąg zbiorowy Koźla z ujęcia W-5

„Letnica-Grabowiec”. Sieci wodociągowe do poszczególnych miejscowości mają średnicę Ø150 mm, a na terenach poszczególnych wsi – średnice Ø110 i Ø80 mm. Istniejący układ wodociągowy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę w poszczególnych miejscowościach.

Piaski – zaopatrywane są ujęcia wody „Kaczenice” położonego na terenie gminy Nowogród Bobrzański. Ujęcie to dostarcza 3,83 m3 wody na godzinę.

Słone – zaopatrywane jest z ujęcia W-3 „Słone”. Sieć wodociągowa ma średnice Ø160, Ø110, Ø90 i Ø40 mm. Istniejący układ wodociągowy w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę.

Rybno – zaopatrywane jest z systemu wodociągowego miasta Zielona Góra obsługiwanego przez

„Zielonogórskie Wodociągi i Kanalizacja” Sp. z o.o.

Północna część Wilkanowa – zaopatrywana jest z ujęcia wody W-6 „Wilkanowo”. Część mieszkańców północno-wschodniej części miejscowości zaopatrywane jest z systemu wodociągowego miasta Zielonej Góry, obsługiwanej przez „Zielonogórskie Wodociągi i Kanalizacja” Sp. z o.o.

Północna część Wilkanowa – zaopatrywana jest z ujęcia wody W-6 „Wilkanowo”. Południowa część

Wilkanowa – zaopatrywana jest w wodę z ujęcia W-7 ROD „Wilkanów”.

12.2.2. Aktualny stan gospodarki ściekowej

Na terenie gminy Świdnica można wydzielić cztery systemy gospodarki ściekowej:

1. obsługujący: Świdnicę, Piaski, Letnicę, Koźlę, Grabowiec i Lipno poprzez grawitacyjno–pompowy systemem kanalizacji sanitarnej do oczyszczalni ścieków w miejscowości Świdnica – oznaczoną na rysunku symbolem NO–1,

2. obsługujący: Drzonów, Radomię, Orzewo, Buchałów i Słone poprzez grawitacyjno–pompowy systemem kanalizacji sanitarnej do oczyszczalni ścieków w miejscowości Drzonów – oznaczoną na rysunku NO–2,

3. ścieki z Łochowa i z nieruchomości niepodłączonych do systemu kanalizacji sanitarnej gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach na nieczystości płynne lub w przydomowych oczyszczalniach ścieków i wywożone taborem asenizacyjnym do najbliższych oczyszczalni ścieków,

4. część m. Wilkanowo posiada grawitacyjno-tłoczny system kanalizacji sanitarnej, zakończony przepompownią, ścieki przesyłane są dalej do systemu Miasta Zielonej Góry i docelowo trafiają one Centralnej Oczyszczalni Ścieków (COŚ) w m. Łężyca; również przysiółek Rybno poprzez lokalną przepompownię połączony jest z COŚ w Łężycy.

Poniżej przedstawiono parametry ww. oczyszczalni ścieków.

Lokalizacja

Rodzaj

Wydajność docelowa [m3/d]

Aktualne wykorzystanie

Obszar, z którego dostarczane są ścieki

[m3/d]

NO-1 Świdnica

mechaniczno-biolog. z podwyższonym usuwaniem biogenów

300

355

118,33

Świdnica, Piaski, Letnica, Koźla, Grabowiec, Lipno

NO-2 Drzonów

mechaniczno-biolog. z podwyższonym usuwaniem biogenów

200

148

74,00

Drzonów, Radomia, Orzewo, Buchałów, Słone,

Źródło: ZUK w Świdnicy

Oczyszczalnia ścieków w Świdnicy – NO-1 funkcjonuje od 2006r. Składa się z 1 ciągu technologicznego. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Kanał Wodna w km 6+580. Rocznie powstaje ok. 59 ton suchej masy osadu ściekowego (bez masy z oczyszczalni w Drzonowie), która po odwodnieniu na prasie trafia do rolniczego wykorzystywania. .Długość łączna czynnej sieci sanitarnej (bez przykanalików) według stanu na koniec 2019r. wynosi: 63 894,00 mb. Ilość ścieków dopływających w roku 2019 do oczyszczalni NO-1 wyniosła łącznie 129 875 m3.Oczyszczalnia jest w trakcie modernizacji.

Oczyszczalnia ścieków w Drzonowie – NO-2 funkcjonuje od 2000r. Składa się z 2 ciągów technologicznych, każdy o wydajności docelowej 100 m3/d. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Kanał Zimna Woda w km 16+250. Rocznie na oczyszczalni powstaje ok. 37 ton suchej masy osadu ściekowego. Osad zostaje przewieziony do oczyszczalni ścieków w Świdnicy w celu odwodnienia i przekazania do rolniczego zagospodarowania. Długość łączna czynnej sieci sanitarnej (bez przykanalików) według stanu na koniec 2019r. wynosi: 28 706,0 mb. Ilość ścieków dopływających w roku 2019 do oczyszczalni NO-2 wyniosła łącznie 53 952 m3. Oczyszczalnia jest w trakcie modernizacji.

Długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Świdnica wynosi 92,6 km. W roku 2019 w gminie pozostawała 1 nieskanalizowana miejscowość. Do sieci kanalizacyjnej przyłączonych jest w 82,14% gospodarstw domowych.

12.2.3. System awaryjnego zasilania systemów wodociągowych i kanalizacji

Dla zapewnienia zastępczego źródła zasilania kluczowych obiektów infrastruktury wodociągowo- kanalizacyjnej, w przypadku długotrwałego braku zasilania, wywołanego awariami zasiania energetycznego w wyniku klęski żywiołowej i innych sytuacji stwarzających zagrożenie dla środowiska zainstalowano dwa agregaty prądotwórcze. Zakup tych agregatów było zadaniem zgodnym z systemem zarządzania kryzysowego, określonym w ustawie o zarządzaniu kryzysowym oraz w planie zarządzania kryzysowego gminy Świdnica,

1. agregat prądotwórczy QES 30 o mocy znamionowej 30 kVA/ 24 kW został zamontowany na ujęciu wody Grabowiec-Letnica, dostarczającym wodę na potrzeby mieszkańców Letnicy, Koźli, Grabowca i Lipna;

2. agregat prądotwórczy QES 20 o mocy znamionowej 20 kVA/ 16 kW stanowi mobilne źródło zasilania energetycznego obiektów wodno-kanalizacyjnych: ujęć wody Świdnica, Słone, Drzonów i Wilkanowo oraz głównych przepompowni ścieków.

12.2.4. Aktualny stan gospodarki odpadami

Gmina Świdnica ma uregulowaną gospodarkę odpadami stałymi. Gmina nie posiada własnego składowiska odpadów komunalnych. W 2000 roku wprowadzono zorganizowany system odbioru i utylizacji odpadów komunalnych, a segregację odpadów komunalnych w 2010 roku jeszcze przed uchwaleniem ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Systemem gospodarowania

odpadami komunalnymi zostały objęte zarówno nieruchomości zamieszkałe jak i niezamieszkałe, na których powstają odpady komunalne.

Na podstawie analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi za 2018r., gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi objęte było 1 936 nieruchomości jednorodzinnych, 6 nieruchomości wielolokalowych i 112 nieruchomości niezamieszkałych. W sumie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi zostało objętych 2 048 nieruchomości. Nieczystości stałe są gromadzone zarówno przez mieszkańców jak i jednostki usługowo-przemysłowe, w pojemnikach o objętości 120 l, 240 l, 1 100 l, 7 000 l oraz 16 000 l, a także w workach do segregacji o pojemności 120 l usytuowanych przy poszczególnych posesjach. Systemem tym objęte są wszystkie miejscowości na terenie gminy.

Odpady komunalne zbierane są z wydzieleniem następujących frakcji odpadów:

− papier i tektura ( w tym opakowania, gazety, czasopisma itd.),

− tworzywo sztuczne,

− szkło i odpady opakowaniowe ze szkła,

− odpady ulegające biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe ulegające biodegradacji oraz odpady zielone,

− przeterminowane leki i chemikalia,

− zużyte baterie i akumulatory,

− zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,

− meble i inne odpady wielkogabarytowe,

− odpady budowlane i rozbiórkowe,

− tekstylia,

− zużyte opony.

Od 01-01-2020r. wyłoniona w przetargu firma PreZero Service Zachód sp. z o.o. z siedzibą w Kiełczu zajmuje się obsługą gminy w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych. Zadanie to realizowane jest przez podwykonawcę w/w firmy, firmę P.U.K. Uskom sp. z o.o. z siedzibą w Kożuchowie. Przedsiębiorca, wyłoniony w przetargu, odbiera w/w odpady bezpośrednio od właścicieli nieruchomości.

Dodatkowo w 2018r. w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie gminy dwukrotnie organizowane były trzy Mobile Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów w miejscowościach: Buchałów, Letnica i Świdnica. Mieszkańcy własnym transportem mogli dostarczać tam następujące frakcje odpadów:

− przeterminowane chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe itd.),

− zużyte baterie i akumulatory,

− zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,

− tekstylia,

− odpady budowlane i rozbiórkowe,

− makulaturę,

− tworzywa sztuczne,

− szkło,

− opakowania wielomateriałowe,

− odpady zielone.

Gmina Świdnica nie ma możliwości przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania ( nie ma stosownych instalacji i nie przewiduje się ich budowy).

Zgodnie z obowiązującą w 2018 roku uchwałą nr XXIC/449/17 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 10 kwietnia 2017r. w sprawie wykonania Aktualizacji Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych, wszystkie odpady zebrane nieselektywnie, odpady zielone, odpady rozbiórkowe i budowlane przekazywane były do Zakładu Gospodarki Komunalnej Zielona Góra, natomiast segregowane odpady komunalne wywożone są do PreZero Service Zachód sp. z o.o. w Kiełczu.

Masa odpadów komunalnych wytworzonych na terenie gminy Świdnica w okresie od stycznia do grudnia 2018 r.

Nazwa i adres instalacji, do której zostały przekazane odpady komunalne	Kod odebranych odpadów komunalnych	Rodzaj odebranych odpadów komunalnych	Masa odebranych odpadów komunalnych [Mg]
ZAKŁAD GOSPODARKI KOMUNALNEJ XX. XXXXXXXXXXXX 000, 00-000 XXXXXXX XXXX	20 03 01	Niesegregowane (zmieszane odpady) komunalne	1631,140
	20 03 07	Odpady wielkogabarytowe	187,444
Zakład Zagospodarowania Odpadów sp. z o.o. Xxxxxxx 00x, 00-000 Xxxx	15 01 02	Opakowania z tworzyw sztucznych	196,940
	15 01 01	Opakowania z papieru i tektury	35,460
	15 01 07	Opakowania ze szkła	127,020
RECYKL Organizacja Odzysku S.A. xx. Xxxxxx 0, 00-000 Xxxx	16 01 03	Zużyte opony	1,00
Składowisko do składowania odpadów inne niż obojętne i niebezpieczne „RACULA”, xx. Xxxxxxxxxx 00, Xxxxxxx Xxxx	17 01 01	Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów	22,500
	17 01 02	Gruz ceglany	21,080
	17 09 04	Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu	2,900
	17 01 07	Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione 17 01 06	69,160
	20 02 03	Inne odpady nieulegające biodegradacji	73,580
Składowisko do składowania odpadów inne niż obojętne i niebezpieczne „RACULA”, xx. Xxxxxxxxxx 00, Xxxxxxx Xxxx	20 02 01	Odpady ulegające biodegradacji	2,040
Instalacja do mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów xx. Xxxxxxxxxx 00, 00-000 Xxxxxxx Xxxx	20 03 99	Odpady komunalne niewymienione w innych podgrupach	27,940

Przedstawione wartości wynikają ze sprawozdań składanych przez podmioty odbierające odpady komunalne z terenu gminy.

Część nieodbieranych odpadów trafia do środowiska w sposób niekontrolowany (spalanie, deponowanie na tzw. dzikich wysypiskach) powodując jego zanieczyszczenie. Na terenach wiejskich część odpadów jest wykorzystywana w żywieniu zwierząt lub kompostowana. Odpady mające właściwości energetyczne (drewno, papier, tworzywa sztuczne) są spalane, co w przypadku tworzyw sztucznych należy uznać za zjawisko bardzo niebezpieczne dla środowiska (x.xx. emisja chloru, dioksyn i furanów). Dzikie wysypiska stanowią ogromny problem zarówno od strony estetycznej, jak i zanieczyszczeń, gdyż często składowane są na nich odpady szkodliwe i niebezpieczne.

12.2.5. Odprowadzenie wód opadowych

Na terenie Gminy Świdnica brak systemów kanalizacji deszczowej. Wody opadowe odprowadzane są do gruntu bądź do rowów przydrożnych.

12.2.6. Gazyfikacja przewodowa

W chwili obecnej następuje częściowa gazyfikacja terenu gminy. Dostawą gazu sieciowego do niektórych miejscowości (Świdnica, Wilkanowo, częściowo Słone) zajmuje się przedsiębiorstwo EWE energia sp. z o.o., z siedzibą w Międzyrzeczu oraz Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu:

1. System gazu ziemnego zaazotowanego grupy Lw, eksploatowany przez Polską Spółkę Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu, który rozprowadza paliwo gazowe na terenie miejscowości Wilkanowo.

2. System gazu ziemnego wysokometanowego grupy E, eksploatowany przez EWE energia sp. z o.o., który rozprowadza paliwo gazowe na xxxxxxx xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx.

Gaz ziemny zaazotowany pochodzi ze złóż gazu ziemnego z kierunku Radlin-Krobia. Rozprowadzany jest w miejscowości Wilkanowo za pośrednictwem dystrybucyjnej sieci gazowej średniego ciśnienia o całkowitej długości 11,5 km. Wszystkie sieci wykonane są z rur PE-HD.

Miejscowości, w których istnieją sieci gazownicze zlokalizowane są we wschodniej części gminy, w sąsiedztwie granicy z miastem Zielona Góra.

Odbiorcy w gminie (w miejscowości Wilkanowo), wykorzystujący gaz ziemny zaazotowany grupy Lw, zaopatrywani są bezpośrednio ze średnioprężnej sieci dystrybucyjnej miasta Zielona Góra obsługiwanej przez Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu. Zielona Góra w gaz grupy Lw zaopatrywana jest z krajowego systemu przesyłu gazu, którego eksploatatorem jest Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., poprzez układ połączonych 3 stacji redukcyjno- pomiarowych I st. (SRP I st.), tj.: Jędrzychów, Nowy Kisielin i Chynów, będących własnością i w eksploatacji OGP GAZ-SYSTEM S.A.

Odbiorcy z xxxxxx xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx zaopatrywani są w gaz ziemny wysokometanowy grupy E za pośrednictwem stacji redukcyjno-pomiarowej I st. będącej własnością i w eksploatacji EWE energia sp. z o.o., zlokalizowanej na terenie tej miejscowości. Stacja posiadająca wydajność 10 000 Nm3/h wybudowana została w 2004 r. i jest, zdaniem właściciela, w bardzo dobrym stanie technicznym. Źródło zasilania gazociągu wysokiego ci-śnienia, będącego własnością EWE, dostarczającego gaz ziemny wysokometanowy do tej stacji zlokalizowane jest w Brieskow-Finkenheerd – teren RFN. Eksploatowane na terenie gminy Świdnica własne gazociągi wysokiego ciśnienia wykonano z rur stalowych w 2004 r., a ciśnienie w gazociągu wynosi od 16 do 100 barów. Na terenie gminy aktualnie istnieją rurociągi wysokoprężne eksploatowane przez EWE energia Dn 400 o długości 21 233 mb.

Przez obszar gminy spółka poprowadziła gazociągi magistralne wysokiego i średniego ciśnienia relacji granica miasta do granicy z gminą Xxxxxxxx Xxxxxxxxxx x xxxxxxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx i dalej do Zielonej Góry w celu kompleksowej gazyfikacji obszaru gminy.

Dystrybucja gazu.

Gaz ziemny zaazotowany rozprowadzany jest w miejscowości Wilkanowo z dystrybucyjnej średnioprężnej infrastruktury gazowniczej – sieci gazowe rozdzielcze średnioprężne oraz stację redukcyjno-pomiarową II st., eksploatowane przez Polską Spółkę Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu. PSG/oWr na terenie gminy Świdnica eksploatuje 1 stację gazową II st. – w Wilkanowie przy xx. Xxxxxxxxxxx 0. Wybudowana w 2004 r. SRP II st. posiada przepustowość 70 Nm3/h. Stan techniczny ww. stacji został określony przez operatora jako dobry. Jej obciążenie w okresie letnim wynosi ok. 70%, a w okresie zimowym ok. 95%.

Przedsiębiorstwo dystrybucyjne PSG/oWr eksploatuje na terenie gminy Świdnica (miejscowość Wilkanowo i częściowo tereny przemysłowe w Słonem) własne gazociągi dystrybucyjne średniego ciśnienia o łącznej długości ok. 13,5 km.

Ocena stanu zaopatrzenia terenu gminy w gaz.

Z uwagi na to, że system gazowniczy jest systemem ogólnokrajowym, ocena bezpieczeństwa zasilania gminy zależy w dużym stopniu od bezpieczeństwa krajowego w zakresie dostaw gazu przewodowego.

Na terenie gminy Świdnica gaz ziemny sieciowy (zaazotowany – z PSG/oWr oraz wysokometanowy – z EWE energia) doprowadzany jest do odbiorców zlokalizowanych w 3 miejscowościach (Wilkanowo i Świdnica i częściowo Słone – tereny przemysłowe), łącznie do ok. 25% istniejących na terenie gminy gospodarstw domowych i 33 podmiotów gospodarczych (przemysłowych, handlu i usług oraz tzw. pozostałych).

Gaz ziemny zaazotowany grupy Lw na obszar gminy Świdnica dostarczany jest do wszystkich odbiorców średnioprężną siecią dystrybucyjną z terenu miasta Zielona Góra, obsługiwaną przez Polską Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu, poprzez indywidualne stacje redukcyjne. W systemie nie występują sieci niskiego ciśnienia. Sieć gazociągów dystrybucyjnych na terenie gminy Świdnica, wg oceny PSG/oWr, posiada rezerwy przepustowości w granicach 15÷40%, a istniejąca SRP II st. w okresie zimowym jest obciążona średnio na poziomie 95%. Do zadań wytyczonych w Planie Rozwoju Polskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. Oddział we Wrocławiu na lata 2014-2018 należy, ze względu na wiek i stan techniczny gazociągów, realizowanie programu sukcesywnej modernizacji sieci, koncentrującego się szczególnie na wymianie sieci stalowej.

System dosyłu gazu ziemnego wysokometanowego grupy E do obszaru gminy posiada rezerwy przepustowości głównych magistrali i stacji I st. kształtujące się aktualnie na poziomie ponad 50%, które są wg opinii operatora (EWE energia sp. z o.o.), w stanie zaspokoić przyszłościowe zapotrzebowanie na gaz sieciowy odbiorców zlokalizowanych na analizowanym obszarze funkcjonalnym.

Eksploatowane przez EWE na terenie gminy Świdnica gazociągi dystrybucyjne średniego ciśnienia wykonane zostały w latach 2004-14 z rur PE (ciśnienie w gazociągu: 100 mbar do 5 bar), a gazociągi wysokiego ciśnienia wykonano w 2004 r. z rur stalowych (ciśnienie w gazociągu: od 16÷100 barów). W opinii eksploatatora sieć gazownicza znajduje się w bardzo dobrym stanie technicznym oraz zapewnia bezproblemową i bezpieczną obsługę aktualnie przyłączonych odbiorców, których zasilanie odbywa się bezpośrednio z sieci średniego ciśnienia poprzez indywidualne stacje redukcyjne. Przepustowość stacji redukcyjno-pomiarowej I st. zlokalizowanej w Świdnicy, z której zasilane są odbiory na obszarze gminy, wg oceny jej właściciela, umożliwia pokrycie wszystkich aktualnych i przyszłych potrzeb obszaru gminy – z zastrzeżeniem, że rozwój systemu gazowniczego następować będzie wyłącznie na kierunkach o gwarantowanym rozbiorze gazu na poziomie zapewniającym spełnienie warunków technicznej i ekonomicznej opłacalności przedsięwzięcia.

Operator systemu stwierdza, że na bieżąco realizuje zadania inwestycyjne związane z zaopatrzeniem obszaru gminy w paliwo gazowe oraz, w celu podniesienia bezpieczeństwa dostaw gazu do odbiorców, uzgadnia dokumentacje obcych firm w zakresie kolizji z przedmiotową siecią i wykonuje nadzór nad pracami w jej pobliżu, dokonuje corocznych przeglądów sieci, zapewnia 24-godzinny dyżur Pogotowia Gazowego oraz na przełomie lat 2014/15 wdrożyła system Telexus monitoringu ciśnień na sieci. EWE energia sp. z o.o. określa poziom bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do obszaru na poziomie źródłowym jako wysoki oraz na poziomie dystrybucyjnym jako średni/wysoki (głównym zagrożeniem są działania firm prowadzących roboty budowlane w pobliżu sieci gazowych – potencjalne uszkodzenia sieci i w następstwie tego krótkookresowe przerwy w dostawie gazu).

Rozwój potencjalnych lokalnych układów kogeneracyjnych (lub trigeneracyjnych), dla których gaz ziemny sieciowy stanowi najczęściej podstawowe paliwo, może być przedmiotem analiz w zakresie wykorzystania ich jako podstawy dywersyfikacji układu zasilania odbiorców z terenu gminy w ciepło i energię elektryczną.

12.2.7. Ciepłownictwo

Na terenie gminy brak jest zaopatrzenia w ciepło w systemie zcentralizowanym, opartym na systemie sieciowym.

Do celów ogrzewania stosowane są indywidualne piece grzewcze na opał stały oraz inne źródła energii tj. pompy ciepła, gaz, fotowoltaika. W tego typu urządzenia centralnego ogrzewania wyposażonych jest ok. 81% mieszkańców gminie.

Zespoły popegeerowskiego mieszkalnictwa wielorodzinnego posiadają kotłownie niskoparametrowe, opalane paliwem stałym.

W miejscowościach, do których doprowadzono sieci gazowe, wykorzystywane są do celów ogrzewania kotły na gaz sieciowy. Dotyczy to zarówno budownictwa mieszkaniowego jak i budownictwa usługowego.

12.2.8. Cmentarnictwo

Na terenie gminy znajduje się obecnie 7 czynnych cmentarzy, na których w latach 2010-2015 pochowano:

− Świdnica – 2 cmentarze komunalne, 135 osób,

− Drzonów – komunalny, 18 osób,

− Koźla – komunalny, 70 osób,

− Letnica – komunalny, 40 osób,

− Lipno – komunalny, 10 osób,

− Słone – komunalny, 33 osoby.

Obecne powierzchnie czynnych cmentarzy są wystarczające dla zapewnienia pochówków na odpowiednio długi okres czasu.

W stosunku do roku 1998 liczba ludności Gminy Świdnica wzrosła w 2015r. o 1 339 osób.

Pomimo zwiększającej się liczby ludności gminy ogólnie zaznacza się trend starzenia się społeczeństwa. Wiąże się to z potrzebą przygotowania terenów dla przyszłych pochówków, a tym samym przygotowania terenów cmentarnych.

Na cmentarzach chowane są także osoby z poza obszaru Gminy Świdnica.

Właściwe przygotowanie terenu pod cmentarz, lub poszerzenie istniejącego cmentarza, wymaga skomplikowanej procedury oraz znalezienia właściwego miejsca, które będzie spełniało wymogi wynikające z obowiązujących przepisów.

12.2.9. Charakterystyka istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej 12.2.9.1.Elektroenergetyczna sieć przesyłowa ‌

Na obszarze gminy Świdnica znajdują się fragmenty elektroenergetycznych linii przesyłowych:

− 220 kV relacji Leśniów-Mikułowa,

− 220 kV relacji Leśniów-Żukowice.

Wzdłuż tych sieci znajduje się pas technologiczny o szerokości 50 m (po 25 m od osi linii w obu kierunkach). W pasie tym występują następujące ograniczenia użytkowania i zagospodarowania:

a. obowiązuje zakaz:

− realizacji obiektów budowlanych przeznaczonych na stały pobyt ludzi,

− tworzenia hałd i nasypów,

− sadzenia roślinności o wysokości pow. 3 m,

b. teren w pasie technologicznym nie może być kwalifikowany jako teren przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową, zagrodową oraz działalności gospodarczej,

c. zalesienia terenów rolnych w pasie technologicznym linii mogą być przeprowadzone w uzgodnieniu z właścicielem linii,

d. lokalizacja budowli zawierających materiały łatwopalne, stacji paliw i stref zagrożonych wybuchem w bezpośrednim sąsiedztwie pasów technologicznych wymaga uzgodnień z właścicielem linii,

e. minimalna odległość turbiny wiatrowej od linii elektroenergetycznej 220 kV, określona jako odległość skrajnego elementu turbiny wiatrowej (krańców łopat turbiny) od trasy linii wynosi trzykrotną długość średnicy koła zataczanego przez łopaty turbiny wiatrowej pod warunkiem zamontowania na liniach czynnej ochrony przeciwdrganiowej lub wynoszącą pięciokrotną długość średnicy koła zataczanego przez łopaty turbiny wiatrowej bez takiej ochrony.

Wszelkie zamierzenia na terenach położonych w obrębie pasa technologicznego lub w jego najbliższym sąsiedztwie wymagają opiniowania z właścicielem linii.

12.2.9.2.Sieć dystrybucyjna energii elektrycznej

Xxxxx xxxxx Xxxxxxxx obsługiwany jest przez spółkę Enea Operator Sp. z o.o. z siedzibą Poznaniu.

Jednostki osadnicze (wsie i przysiółki) zasilane są w energię elektryczną w układzie podstawowym i rezerwowym, liniami napowietrznymi (częściowo kablowymi) o napięciu roboczym 15kV.

Linie główne wyprowadzone są z GPZ 110/15kV “Krośnieńska”, GPZ “Łużycka”. GPZ “Przylep” oraz GPZ

„Nowogród Bobrzański”. Ponadto przez teren gminy przebiegają linie magistralne o napięciu 110kV:

− SE „Leśniów” (LSN) – GPZ „Łużycka” (LUZ),

− SE „Leśniów” (LSN) – GPZ „Nowogród Bobrzański”,

Document Metadata

Table of Contents

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŚWIDNICA

Document Metadata