MODEL WDROŻENIA PRAKTYK WSPOMAGANYCH

PRAKTYKI

w szkołach przysposabiających do pracy

Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli

Innowacja społeczna „Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy”

testowana jest w ramach projektu grantowego „Akcja Inkubacja”

Innowacja społeczna realizowana przez Centrum Rozwoju Zawodowego – Xxxxxx Xxxxxxxxxx

Środowisko testowe innowacji:

Szkoła Przysposabiająca do Pracy przy Zespole Szkół Specjalnych Nr 85, xx. Xxxxxxxxxxx 00/00 w Warszawie Szkoła Przysposabiająca do Pracy przy Zespole Szkół Specjalnych, xx. Xxxxxxxxxxx 0 w Łomży

Ekspertyzę branżową prototypu modelu praktyk wspomaganych przygotowały:

dr hab. prof. APS Xxxxxxx Xxxxx-Xxxxxxxxxx, Kierownik Pracowni Rehabilitacji Zawodowej w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie;

xxx Xxxxxx Xxxxx, pedagog specjalny (oligofrenopedagog), wieloletni pracownik Ministerstwa Edukacji Narodowej, dyrektor w Departamencie Zwiększania Szans Edukacyjnych,

doradca ministra i naczelnika Wydziału Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych;

xxx Xxxxxxxxx Xxxxx, wicedyrektor Zespołu Niepublicznych Szkół Specjalnych „Krok za krokiem” w Zamościu

Ekspertyzę branżową produktu finalnego modelu praktyk wspomaganych przygotowały:

Xxxxxx Xxxxxxxx, Dyrektor Departamentu Wychowania i Kształcenia Integracyjnego w Ministerstwie Edukacji Narodowej

dr hab. prof. UWr, Xxxxx Xxxxxxxx, Kierownik Zakładu Edukacji Osób z Niepełnosprawnością w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego

Recenzja:

xx Xxxxxx Xxxxxxx, doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, nauczyciel i wychowawca dzieci niewidomych z niepełnosprawnością intelektualną, wieloletni pracownik Ministerstwa Edukacji Narodowej

Publikacja bezpłatna

Xxxxxx Xxxxxxx, Xxxxxxx Xxxxxxxxx-Xxxxx, Xxxxxxx Xxxx-Xxxxxxxxxx, Xxxxx Xxxxx-Xxxxx, Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx, Xxxxxx Xxxxxxxxxx

MODEL WDROŻENIA PRAKTYK WSPOMAGANYCH

w szkołach przysposabiających do pracy

Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli

Warszawa 2018

Spis treści

Wstęp 5

Perspektywa edukacji – proces tranzycji (przejście z edukacji na rynek pracy) 7

Model praktyk wspomaganych 12

Szczegółowe wytyczne organizacji i realizacji praktyk wspomaganych

w klasach I-III 18

Odkrywanie indywidualnego potencjału ucznia

z niepełnosprawnością intelektualną 23

Zasady nawiązywania współpracy z pracodawcami 27

Analiza zadania kluczem do wyboru

strategii uczenia 31

Wejście nauczyciela/doradcy zawodowego w rolę trenera pracy 35

Założenia metodyczne szkolenia

„Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy

szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy” 37

Scenariusz szkolenia

„Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy

szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy” 39

Aneks – zestaw narzędzi 56

Noty o autorach 80

Wstęp

Każdy człowiek dąży do samodzielności, niezależności. Chce mieć prawo do podejmo- wania samodzielnych decyzji, dokonywania wyborów, do pracy, do ciekawego, godnego życia. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną, również głębszego stopnia, nie są pozbawione takich pragnień. Niestety ich samodzielność życiowa, możliwość doświad- czania różnych sytuacji, jest często ograniczana lub tłumiona. Zdarza się, że ich edukacja jest infantylna i skoncentrowana na mało istotnych, w ich przyszłym dorosłym życiu, wiadomościach, aktywnościach, zagadnieniach.

Od wielu lat większość krajów europejskich, w dużej mierze, koncentruje się na kształce- niu u uczniów z niepełnosprawnością intelektualną samodzielności, zaradności, różnych przydatnych w życiu czynności i przygotowaniu do pracy zarówno na chronionym jak i otwartym rynku pracy. Doświadczenia innych krajów a także realizacja przez ostatnie lata, przez polskie organizacje pozarządowe i placówki oświatowe, wielu europejskich projektów pozwala również nam spojrzeć na edukację tych osób inaczej.

Zebrane przez lata doświadczenia zaowocowały zmianą myślenia o nauczaniu osób z niepełnosprawnością intelektualną i decyzjami, by większość działań, które dotych- czas obejmowały wyłącznie osoby dorosłe, już po ukończeniu edukacji, wprowadzać jednak znacząco wcześniej, właśnie na poziomie edukacji w szkołach. W efekcie tego opracowano nowatorskie Podstawy Programowe dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym. Podstawa Programowa dla szkół podstawowych wskazuje, że najważniejszym celem na tym poziomie kształcenia jest rozwijanie u uczniów kompetencji osobistych, komunikacyjnych i społecznych. Nato- miast Podstawa Programowa dla szkół specjalnych przysposabiających do pracy określa priorytet w edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarko- wanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi, jako poszerzanie ich kompetencji osobistych, społecznych i komunikacyjnych, doświadczanie i rozumienie sytuacji związanych z dorosłym życiem, przygotowanie uczniów do zatrudniania wspo- maganego lub innej formy zatrudniania albo do efektywnego funkcjonowania w dzien- nych placówkach aktywności dla osób dorosłych, w maksymalnej integracji z innymi członkami społeczności lokalnej.

Jednym z elementów niezbędnych w prawidłowej edukacji uczniów z niepełnospraw- nością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym jest wprowadzenie do szkół obowiązku organizowania praktyk wspomaganych, z udziałem nauczyciela (doradcy zawodowego lub innego specjalisty), który pełni wówczas rolę trenera pracy.

Dotychczas prawo oświatowe nie uregulowało spraw związanych z organizacją tych praktyk. Pozostawiono to inicjatywom poszczególnych szkół. Wiemy, że dla placówek oświatowych nie jest to łatwe zadanie. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektu- alną w stopniu umiarkowanym, znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi, przedstawiamy propozycję rozwiązań organizacyjnych i merytorycznych związanych z wprowadzeniem praktyk wspomaganych oraz materiały edukacyjne i diagnostyczne, pomocne w prowadzeniu prawidłowej edukacji tej grupy osób.

Obecnie nie wykorzystuje się pełnego potencjału osób z niepełnosprawnością inte- lektualną, często marnotrawi się lata ich kosztownej edukacji, a w wielu miejscach naszego kraju nie podejmuje się działań, które skutecznie włączyłyby te osoby w nurt życia społecznego. Dotychczas absolwenci naszych szkół przysposabiających do pracy stawali się często beneficjentami opieki społecznej, generując kolejne szeregi osób bezrobotnych, których należy wspierać przez całe ich życie. Nie jest to godna dla nich przyszłość, skazuje się te osoby na wykluczenie społeczne. Czas zawalczyć o inną wizję życia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Perspektywa edukacji – proces tranzycji (przejście z edukacji na rynek pracy)

Przejście ze szkoły do dorosłego życia to okres, kiedy większość rodziców dzieci pełno- sprawnych naturalnie rezygnuje z kontroli, jaką mieli nad życiem swoich dzieci. Przej- ście to oznacza także czas, kiedy większość młodych ludzi (bez niepełnosprawności) przejmuje kontrolę i stają się niezależni. Zaczynają tworzyć swoje samodzielne życie w obszarach takich jak mieszkalnictwo, zatrudnienie, finanse, czas wolny. Podejmują decyzję prawie we wszystkich sprawach, które dotyczą ich życia a czasem tworzą wła- sne rodziny. Dla rodzin, w których żyją młode osoby z niepełnosprawnością intelektu- alną będące w okresie przejścia do niezależnego życia zwykle nie jest to aż tak proste. Stopień zaangażowania rodziców wzrasta. Istnieje kilka uzasadnionych powodów. Do najważniejszych należy to, że młodzi dorośli chcąc się usamodzielnić, wybierają najpierw zwrócenie się do tych, którzy są najbliżej nich (rodzice/opiekunowie), aby otrzymać dodatkowe wsparcie emocjonalne w czasach zmian. Instytucje rynku pracy są mało przygotowane do wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną, a pracodawcy mają znikome doświadczenie w zakresie zatrudniania tych osób. Nauczy- ciele zaś nie są już dostępni na co dzień.

Stąd ogromna rola systemu edukacji we wspieraniu ucznia z niepełnosprawnością in- telektualną w procesie przejścia z edukacji do zatrudniania, z uwzględnieniem kierunku wspierania, który koncentruje się na całym życiu osoby z niepełnosprawnością intelek- tualną, a nie tylko na zmianie „tu i teraz”. To w perspektywie ma zasadniczy wpływ na jakość życia tego młodego człowieka. To właśnie w warunkach szkolnych uczeń powi- nien doświadczać sytuacji edukacyjnych, które pozwolą mu na nabycie umiejętności zachowania się w sytuacjach społecznych oraz nabycie umiejętności zawodowych, w sytuacjach praktycznych. Konieczne jest stwarzanie takich sytuacji, gdzie uczeń będzie mógł pełnić centralną rolę we własnym rozwoju oraz zrozumienie, że praca jest podstawowym czynnikiem uzyskania niezależności życiowej dla każdego człowieka. W rezultacie pozwoli to uczniowi na zwiększenie motywacji i podjęcie zatrudnienia zgodnie z kompetencjami. Dlatego tak ważne jest, aby oferowane przez placówki edu- kacyjne ścieżki kształcenia były bliskie potrzebom lokalnego rynku pracy, gdyż mają one zasadniczy wpływ na przyszłość zawodową absolwenta.

Dlaczego to jest szczególnie ważne dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną?

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną ze względu na charakter swej niepełno- sprawności mają specyficzne potrzeby dotyczące zatrudnienia. Poziom ich umiejętności społecznych jest zazwyczaj wyższy niż kompetencji intelektualnych, ale jest bezpośred-

nio uzależniony od jakości nauczania, wychowania i wspierania w domu i w placówkach edukacyjnych. Niezależne życie wymaga nie tylko samodzielności i zaradności osobistej, ale również kompetencji społecznych i zawodowych, które uczniowie powinni nabyć podczas edukacji. Szczególnie ważne jest tutaj stworzenie warunków do transferu wie- dzy teoretycznej na praktyczne umiejętności.

Podstawową sprawą jest uczestnictwo osoby z niepełnosprawnością intelektualną w procesie oceny i podejmowania przez nią najważniejszych decyzji, niezależnie od formy oceny. Celem oceny jest określenie, w jakim obszarze pracy osoba niepełno- sprawna ma największe szanse na sukces i jakiej pracy należy dla niej szukać. Podczas oceny powinna być umożliwiona identyfikacja mocnych stron i umiejętności osoby niepełnosprawnej. Procedura oceny powinna koncentrować się na tym, co osoby po- trafią, jakie mają zainteresowania, co sprawdzało się w ich przypadku w przeszłości, jakie są potencjalnie użyteczne doświadczenia tych osób. Nie oznacza to, że ignorować należy niepełnosprawność intelektualną, a raczej to, że nacisk kładziony powinien być na zasoby, nie zaś na ograniczenia osób niepełnosprawnych. Oczywiście skuteczna identyfikacja obszaru pracy dla osoby niepełnosprawnej musi obejmować ograniczenia i trudności, z jakimi boryka się dana osoba.

W przypadku myślenia o wspieraniu osób z niepełnosprawnością intelektualną w pla- nowaniu kariery zawodowej, właściwym kierunkiem jest wykorzystanie elementów zatrudnienia wspomaganego już na etapie edukacji co w konsekwencji może przynieść wymierne efekty w podejmowaniu decyzji zawodowych. Nie oznacza to, że wszystkie osoby z niepełnosprawnością intelektualną, będę pracowały w przyszłości na otwar- tym rynku pracy, ale z pewnością potrzebują proaktywnego podejścia, aby móc podjąć decyzję opartą na własnym doświadczeniu a nie na swoich wyobrażeniach, lub częściej opiniach innych.

Zatrudnienie wspomagane jest skuteczną metodą pozwalającą osobom o niskim po- ziomie funkcjonowania odnaleźć się na rynku pracy. Od kilkunastu lat z powodzeniem stosowane jest w Polsce w zakresie aktywizacji zawodowej dorosłych osób z niepełno- sprawnością. W modelu zatrudnienia wspomaganego chodzi nam o model włączenia społecznego z prawdziwą pracą na otwartym rynku pracy. Nikt nie powinien być wyłączony ze społeczeństwa, to jest fundamentalna kwestia tego podejścia. Wiemy, że możemy nauczyć, a jedynym problemem jest sposób nauczania (zmiana podejścia). Skąd pochodzi model zatrudnienia wspomaganego.

W latach 70-tych Xxxx Xxxx pracował w dużych instytucjach z osobami z ciężkimi, złożonymi niepełnosprawnościami, z poziomem IQ 20 lub poniżej, z ludźmi z bardzo głęboką niepełnosprawnością. Zaczął on uczyć strategii behawioralnych w przekazy- waniu wiedzy. Był jedną z osób, która zapoczątkował temat nowych strategii w uczeniu się. Uczył osoby, które w potocznym rozumieniu były „niezdatne do pracy”. Stwierdził,

że ci ludzie nie pracują i nie uczą się dlatego, że sposób przekazywania im wiedzy1 jest niewłaściwy. Zasadą Xxxxx Xxxxx jest to, że przede wszystkim patrzymy na siebie – w jaki sposób my podochodzimy do problemu, w jaki sposób można inaczej, lepiej do tego podejść, żeby przekazać wiedzę w skuteczny sposób. Niezwykle istotną rolę w zatrudnieniu wspomaganym odgrywa ruch normalizacji - zapewniający ludziom równe możliwości, takie same prawa jak innym członkom społeczeństwa. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną, by mogły dokonywać w przyszłości najbardziej trafnych wyborów, muszą poznać jak najwięcej miejsc pracy oraz różnych czynności.

Aby nauczyciele uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, którzy podejmują nie- ustanne działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, mogli stworzyć warunki do podjęcia działań praktycznych powinni bazować na dobrej diagnozie – wieloprofilowym rozpoznaniu potrzeb i potencjału osoby, wyzna- czeniu odpowiednich celów, form działań, a także ich ewaluacji. Dlatego też metodę pozwalającą na indywidualne podejście w procesie diagnozy jaką jest zastosowa- nie elementów Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF) do opisu funkcjonowania osoby. Koncepcja Klasyfikacji ICF zakłada postrzeganie człowieka w kontekście całościowym i wielowymiarowym, z uwzględ- nieniem środowiska, w którym dany człowiek funkcjonuje.

Uznanie indywidualności oraz dostrzeganie pozytywnych wartości ucznia zaspokaja jego podstawowe potrzeby i wzmacnia w procesie rozwoju. Wykorzystanie elementów metody zatrudnienia wspomaganego oraz filozofii Klasyfikacji ICF w procesie diagnozy może wesprzeć wysiłki nauczycieli i jeszcze lepiej przygotować ucznia do wyjścia na rynek pracy. Niewątpliwą jej zaletą Klasyfikacji jest, fakt, że została sporządzona w zro- zumiałym języku (uniwersalizm) dla różnych grup zawodowych. Stwarza możliwość uwzględniania mocnych i słabych stron ucznia, biorąc pod uwagę szerszy kontekst (aktywność, uczestniczenie, wpływ środowiska oraz jego indywidualne predyspozy- cje). Kładzie nacisk na funkcjonowanie, czyli udział w różnych sytuacjach życiowych. Funkcjonowanie zawsze związane jest z daną sytuacją albo ze środowiskiem i może być determinowane przez wewnętrzne (osobiste) zasoby danego ucznia. Wykorzystujemy standardy oceny zgodnie z biopsychospołecznym modelem, sprawdzamy jaka jest ak- tualna sytuacja, ale też patrzymy na przyszłość w kontekście jakości życia dorosłego człowieka i jego potrzeb.

1 Zatrudnienie wspomagane definiuje się jako płatne zatrudnienie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną lub inną na otwartym rynku pracy z minimalną płacą, w jakimkolwiek zakładzie pracy, gdzie zatrudnieni są pełnosprawni, gdzie taka osoba jest wspierana w jakikolwiek sposób wymagany dla podtrzymania jej zatrudnienia. Taka definicja kła- dzie nacisk na traktowanie pracy w „rzeczywisty” sposób, wykonywanie „rzeczywistych” zadań w pracy „z prawdziwego zdarzenia”, za „rzeczywistą” płacę. Zatrudnienie wspomagane ma za zadanie umożliwić wspieranym doświadczenia rzeczywistości miejsca pracy na konkurencyjnym (nie chronionym) rynku pracy, wraz ze wszystkimi jej aspektami.

Ważnym czynnikiem, jest nastawienie środowiska, w tym nie tylko pojedynczego na- uczyciela, ale całego grona pedagogicznego, rodziny i znajomych/przyjaciół oraz ich przeświadczenie o wadze proaktywnej edukacji osoby z niepełnosprawnością, edukacji opartej na kształceniu kompetencji, czego naturalną konsekwencją jest ułatwiony do- stęp do rynku pracy. Uczniowie powinni w jak największym stopniu brać udział w tym procesie decyzyjnym. Planowanie działań praktycznych i praca na rozwojem kompe- tencji służą weryfikacji, czy nasze przypuszczenia odnośnie ucznia i jego umiejętności znajdują odbicie w praktyce. Ryzykiem związanym z oceną jest jednak to, że mamy tendencję do koncentrowania się na tym, co już wcześniej zauważyliśmy i zbyt wcześnie wyciągamy wnioski, które uznajemy za ostateczne. Ważne jest zatem, by nie zapominać o tym, że patrzymy na klienta w sposób holistyczny, budując pełny jego/jej obraz.

Konsekwencją myślenia o wspieraniu ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w procesie nauczania x.xx w szkołach przysposobienia do pracy jest stworzenie wa- runków dla uczniów do nabycia kluczowych kompetencji z punktu widzenia rynku pracy. Nowa podstawa programowa2 stwarza takie możliwości podejmowania działań, które mają przygotować ucznia do podjęcia pracy na otwartym lub chronionym rynku, ale nie zapewnia narzędzi do ich realizacji. Szkoły Przysposabiające do Pracy (w skrócie SPdP) nie prowadzą praktyk pozaszkolnych lub prowadzą je sporadycznie w ograniczonym zakresie, więc uczniowie nie mają możliwości poznać regulacji rynku pracy i nabyć praktycznego doświadczenia na stanowiskach pracy. Innowacyjność przedsięwzięcia polega na wdrożeniu elementów skutecznej metody zatrudnienia wspomaganego do edukacji, aby dać szansę uczniom na zdobywanie praktycznego doświadczenia zawodowego w trakcie edukacji szkolnej na otwartym rynku pracy.

Wdrożenie modelu praktyk wspomaganych wraz z narzędziami do praktyki SPdP wpłynie znacząco na podniesienie poziomu kształcenia praktycznego uczniów z umiar- kowanym bądź znacznym stopniem niepełnosprawności intelektualnej i sprzężeniami na poziomie szkoły. Stworzenie warunków do bezpośredniego doświadczenia „pracy” w zakładach pracy na otwartym rynku pracy pozwoli uczniom na poznanie realiów rynku pracy, umożliwi im nabywanie umiejętności praktycznych i tym samym pozwoli na wyrównanie szans na rynku w stosunku do innych grup, które na poziomie edukacji miały szansę na zdobywanie praktycznych doświadczeń.

Znaczenie zaplanowanych działań jest nie do przecenia w aspekcie samostanowienia, w tym podejmowania przyszłych decyzji zawodowych przez ucznia z niepełnospraw- nością intelektualną. W zaplanowanych działaniach wskazujemy na szerszy kontekst

wspierania, gdzie niewielką, aczkolwiek kluczową rolą jest przygotowanie i realizacja praktyk wspomaganych. Podkreślamy istotę:

• planowania, które musi odzwierciedlać perspektywę młodzieży

z niepełnosprawnością i zawierać ich pragnienia, marzenia, cele na przyszłość, postrzeganie siebie jako dorosłych, i preferowane sposoby robienia różnych rzeczy oparte na doświadczeniach praktycznych zdobytych podczas edukacji.

• roli wielosektorowego udziału przedstawicieli najbliższego środowiska (już od najmłodszych lat), którzy są w stanie dokonać zmian, rodziny, przyjaciół, szkoły (w tym zaangażowanie Rady Pedagogicznej);

• przygotowania ucznia do centralnej roli jaką będzie odgrywał w planowaniu swojej przyszłości;

• stworzenia uczniowi sytuacji edukacyjnych, aby umożliwić mu dokonywanie wzmacniających go wyborów życiowych zawodowych i pozazawodowych.

2 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wycho- wania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, załącznik nr 5 do rozporządzenia (Dz.U. poz. 356)

Model praktyk wspomaganych

Celem głównym edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiar- kowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, uczących się w Szkołach Specjalnych Przysposabiających do Pracy, jest efektywne przygotowanie młodzieży do dorosłości, w tym w praktycznym przysposobieniu do podjęcia zatrudnie- nia na otwartym/chronionym rynku pracy.

Wśród 21 celów szczegółowych, wymienianych w Podstawie Programowej, stanowiącej Załącznik nr 5 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy progra- mowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełno- sprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabia- jącej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej – Dziennik Ustaw Rze- czypospolitej Polskiej, Warszawa, dnia 24.02.2017 r., poz. 356, należy zwrócić uwagę na cel związany z „kształtowaniem umiejętności praktycznych do podjęcia zatrudnienia na otwartym lub chronionym rynku pracy, w tym udział w praktykach wspomaganych”.

Zgodnie z zapisem w wyżej wymienionej Podstawie Programowej, na szkole spoczywa obowiązek: „organizowania praktyk wspomaganych na indywidualnie dobranych stano- wiskach pracy przy wsparciu nauczycieli pełniących rolę trenerów pracy”.

Praktyki wspomagane powinny być realizowane w ramach przedmiotu „przysposo- bienie do pracy”. Godzin na tygodniową realizację tego przedmiotu jest dużo: w klasie I – 18 godzin, w klasie II – 19 godzin, w klasie III – 20 godzin (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów naucza- nia dla publicznych szkół – Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, dnia 31 marca 2017 r., poz. 703, Załącznik nr 9).

Ramowy plan nauczania dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi

1.	Funkcjonowanie osobiste i społeczne	I	II	III	nauczania
1.	Funkcjonowanie osobiste i społeczne	6	6	5	17
2.	Wychowanie fizyczne	3	3	3	9
3.	Przysposobienie do pracy	18	19	20	57
4.	Zajęcia kształtujące kreatywność	4	4	4	12
5.	Zajęcia rozwijające komunikowanie się	2	2	2	6
Razem na obowiązkowe zajęcia edukacyjne i zajęcia z wychowawcą		33	34	34	101
Godziny do dyspozycji dyrektora szkoły		3			3
Ogółem		104
Zajęcia rewalidacyjne		10	10	10	30
Religia/etyka3
Dodatkowe zajęcia edukacyjne4
Język migowy
Zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej5

Lp.

Obowiązkowe zajęcia edukacyjne i zajęcia z wychowawcą

Tygodniowy wymiar godzin w klasie

Razem w trzylet- nim okresie

Ogólne założenia organizacji i realizacji praktyk wspomaganych

Zgodnie z zapisami w nowej Podstawie Programowej „O doborze uczniów do oddzia- łów decydują głównie ich potrzeby edukacyjne i możliwości psychofizyczne. Najważniej- szym kryterium powinno być dobro ucznia i uzasadnione przekonanie, że tworzymy dla niego najkorzystniejsze warunki, przygotowujące go do wchodzenia w dorosłe życie, w tym także do zatrudniania wspomaganego lub innej formy zatrudniania albo efek- tywnego funkcjonowania w dziennych placówkach aktywności dla osób dorosłych”.

Założenia w stosunku do uczniów

3 Wymiar godzin zajęć religii lub etyki określają przepisy wydane na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej są realizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo oświatowe.

4 Dodatkowe zajęcia edukacyjne i zajęcia języka migowego są realizowane w przypadku przyznania przez organ pro- wadzący szkołę godzin na realizację tych zajęć, zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia

5 Zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej są realizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo oświatowe.

1. W praktykach wspomaganych powinni uczestniczyć wszyscy uczniowie Szkoły Przysposabiającej do Pracy.

2. O kwalifikacji uczniów/uczennic do udziału w praktykach wspomaganych sta- nowić będzie ocena dokonana przez zespół nauczycieli i specjalistów, naj- bliższego otoczenia, samej osoby z niepełnosprawnością na podstawie karty kompetencji ucznia.

3. Jeśli poziom funkcjonowania ucznia w momencie oceny nie pozwala na zakwa- lifikowanie go do udziału w praktykach wspomaganych, to należy znaleźć dla niego inne możliwości realizacji celów zawodowych na terenie szkoły.

4. W przypadku grupy zróżnicowanej ze względu na poziom funkcjonowania poszczególnych jej członków i konieczności podziału zespołu klasowego na 2 grupy (np. przy 8-osobowej klasie) możliwe jest zastosowanie nastę- pującego rozwiązania: jeżeli jedna grupa udaje się na praktyki wspomagane, to pozostali uczniowie zostają dołączeni na zajęcia z przedmiotu przysposo- bienie do pracy do innych klas. Wówczas także realizują podstawę progra- mową w zależności od swoich potrzeb i możliwości psychofizycznych. Należy pamiętać jednak o nieprzekraczaniu maksymalnej liczby uczniów w klasie, przewidzianej prawem. Liczba uczniów w oddziale dla uczniów z niepełno- sprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest nie- pełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 4, w oddziale dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – nie więcej niż 8 (§ 6 pkt 5 ust. 2 i 5 Rozporządzenia MEN z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej orga- nizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli).

Założenia organizacyjne w oparciu o obecnie obowiązujące przepisy prawne

Wykorzystanie godzin przedmiotu „przysposobienie do pracy” do realizacji praktyk wspomaganych.

1. Dokonanie, w ramach w/w przedmiotu podziału klasy na 2 grupy, co umożliwi rzetelne wsparcie uczniów przez nauczyciela-trenera pracy, podczas odbywania przez nich praktyk. Najbardziej optymalna liczba uczniów w grupie wychodzącej na praktyki poza szkołą wynosi 2-4 osoby.

2. W doborze liczebności grup uczniów udających się na praktyki grupowe należy uwzględnić indywidualne potrzeby i możliwości uczniów, zasoby i możliwości szkoły oraz lokalnego rynku pracy.

3. W doborze częstotliwości wyjść grupowych oraz indywidualnych na praktyki

należy uwzględnić indywidualne potrzeby i możliwości uczniów oraz zasoby i możliwości lokalnego rynku pracy i środowiska społeczno-kulturowego ucznia.

4. Możliwy jest udział uczniów w praktykach poprzez wykorzystanie godzin zajęć rewalidacyjnych, które według Podstawy Programowej mają na celu „doskona- lenie samodzielności osobistej i społecznej” ucznia. Wówczas następuje włą- czenie do realizacji praktyk wspomaganych nauczycieli specjalistów, szczegól- nie prowadzących zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia usamodzielniania, treningu społecznego, terapii mowy, itp. Będą oni realizować swoje zadania w realnych, konkretnych sytuacjach społecznych.

5. Możliwe jest również wykorzystywanie godzin do dyspozycji dyrektora na realizację praktyk wspomaganych.

6. Możliwe jest także wykorzystanie, zwłaszcza na praktyki indywidualne, zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej (ujętych w ramowych planach nauczania). Zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 28.08.2017 zmieniającym rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psycholo- giczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna może być także udzielana w formie: zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia zawodu oraz pla- nowaniem kształcenia i kariery zawodowej (& 7 ust.1 pkt.5). Zajęcia te powinny być uwzględnione w Indywidualnym Programie Edukacyjno-Terapeutycznym (Planie Działań) dla konkretnego ucznia.

7. Praktyki grupowe odbywają się co najmniej jeden raz w tygodniu, w najbar- dziej dogodnym/ych dniu/ach tygodnia, praktyki indywidualne są realizowane, w miarę możliwości, dwa razy w tygodniu podczas dwóch dni pracy szkoły.

8. Konieczne jest zatrudnienie na pełen etat w szkole doradcy zawodowego z kwa- lifikacjami z zakresu pedagogiki osób z niepełnosprawnością intelektualną.

W nowej Podstawie Programowej pojawia się ważne zadanie szkoły: „Wsparcie uczniów pomocą doradcy zawodowego, w tym prowadzenie zajęć grupowych i kon- sultacji indywidualnych”, a w dziale „Warunki i sposób realizacji” widnieje zapis:

„W celu nabywania praktycznych umiejętności związanych z wchodzeniem w rolę pracownika, szkoła zapewnia uczniowi wsparcie doradcy zawodowego, zajęcia przy- sposobienia do pracy oraz zgodnie z jego predyspozycjami i zainteresowaniami – praktyki wspomagane poza szkołą, z udziałem nauczyciela (doradcy zawodowego lub innego specjalisty), który pełni rolę trenera pracy”.

9. W placówkach, w których już jest zatrudniony doradca zawodowy wskaza- ne jest, by brał on udział w praktykach wspomaganych. Obserwacja uczniów na różnych stanowiskach dostarczy ważnych informacji o funkcjonowaniu uczniów, o ich szczególnych potrzebach, możliwościach, a także problemach, które powinny być rozwiązywane również na innych przedmiotach nauczania lub na indywidualnych/grupowych sesjach z doradcą zawodowym.

10. W planie pracy szkoły na dany rok szkolny należy uwzględnić realizację praktyk wspomaganych w tygodniowym rozkładzie zajęć.

11. Ważny jest wybór nauczycieli, którzy wcielą się w rolę trenerów pracy i wraz z uczniami, przy odpowiednim przydziale czynności, będą wspierać uczniów podczas praktyk. Zatem rolę trenera pracy pełnić będzie nauczyciel, doradca zawodowy lub inny specjalista, którego głównym zadaniem będzie bezpośred- nie wspomaganie uczniów na danym stanowisku pracy, czyli zastosowanie instrukcji słownej, obserwacja, pokaz poprawnego wykonania zadania oraz motywowanie uczniów do jak największej samodzielności.

Rekomendacje wypływające z okresu testowania

Rekomendacje zwiększające użyteczność modelu w zakresie organizacyjnym (bez zmian aktów prawnych)

1. Planując wdrożenie praktyk wspomaganych należy w tygodniowym rozkła- dzie zajęć zaplanować stałe dni i równoległe godziny, w których odbywają się praktyki wspomagane dla wszystkich klas. Takie rozwiązanie pozwoli na elastyczną rotację uczniów pomiędzy grupami na poszczególnych prakty- kach. Jest to niezbędne szczególnie w przypadku praktyk grupowych orga- nizowanych w I i II klasie.

2. W celu zapewnienia uczniom warunków do realizacji praktyk na wybranych sta- nowiskach, w tym na stanowiskach związanych z wytwarzaniem, pakowaniem, dystrybucją nieopakowanej żywności lub wody przeznaczonych do spożycia, przygotowywaniem i wydawaniem posiłków, myciem naczyń i pojemników przeznaczonych na żywność lub w kontakcie z dużą liczbą ludzi bądź dziećmi do lat 6, konieczne jest posiadanie przez nich książeczki do celów sanitarno-epide- miologicznej. Szkoła jest odpowiedzialna za zapewnienie i sfinansowanie badań niezbędnych do uzyskania książeczki sanitarno-epidemiologicznej. Dotychczas praktyki w SPdP nie były realizowane w zakładach pracy na otwartym rynku pracy, więc taki wymóg nie był konieczny.

Rekomendacje ułatwiające wdrożenie modelu praktyk wspomaganych (wymagające zmian na poziomie aktów prawnych)

Wskazana byłaby zmiana Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2017 poz. 703) w Załączniku nr 9 dotyczącym ramowego planu nauczania

dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z niepełnospraw- nością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi:

Zmiana 1 - Przy przedmiocie „przysposobienie do pracy” – powinien być obligatoryjny podział oddziału klasowego na grupy, co umożliwiłoby realizację praktyk wspo- maganych dla uczniów bez konieczności wykorzystywania godzin z innych przed- miotów lub angażowania innych specjalistów.

Zmiana 2 – W ramowym planie nauczania SPdP konieczne jest uwzględnienie godzin z doradztwa zawodowego (tak jak np. w przypadku ramowych planów nauczania dla szkół podstawowych w klasach VII i VIII czy dla oddziałów przysposabiających do pracy organizowanych w klasach VII i VIII szkoły podstawowej, w tym szkoły podstawowej specjalnej, z wyjątkiem szkoły podstawowej specjalnej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym).

Zgodnie z § 2. Ust. 1. Rozporządzenia „Ramowy plan nauczania określa: (...) 3) minimal- ny wymiar godzin zajęć z zakresu doradztwa zawodowego”. Natomiast w § 4. Ust. 1. Dyrektor szkoły, uwzględniając ramowy plan nauczania, ustala dla poszczególnych klas i oddziałów tygodniowy rozkład zajęć (...) 4) zajęć z zakresu doradztwa zawodowego.

Szczegółowe wytyczne organizacji i realizacji praktyk wspomaganych w klasach I-III

KLASA I

praktyki wspomagane grupowe

Grupa: 2–4 osoby

Częstotliwość: 1–2 razy w tygodniu po 2–4 godziny

bezpośredniej realizacji praktyk

Realizacja: 4 różne stanowiska praktyk

Czas: 4–8 tygodni na jednym stanowisku praktyk

IV stanowisko praktyk wspomaganych

III stanowisko praktyk wspomaganych

II stanowisko praktyk wspomaganych

I stanowisko praktyk wspomaganych

Celem praktyk wspomaganych w I klasie jest zapoznanie uczniów z rynkiem pracy, z róż- nymi rodzajami prac, na różnych stanowiskach pracy, oraz umożliwienie uczniom spraw- dzenia praktycznych umiejętności i wiedzy w naturalnych warunkach zakładu pracy.

Praktyki wspomagane powinny się rozpocząć od października, jednak dopuszczalne jest rozpoczęcie praktyk wcześniej lub później dostosowując się do możliwości związanych z organizacją praktyk.

Wielospecjalistyczna ocena funkcjonowania ucznia, powinna być dokonana do końca września. Na podstawie informacji uzyskanych podczas wielospecjalistycznej oceny na- leży przygotować kartę kompetencji ucznia, na podstawie której uczeń będzie zakwalifi- kowany na praktyki wspomagane (szczegóły w rozdziale II. 1). Pod koniec września cały zespół nauczycieli i specjalistów wraz z członkami najbliższego otoczenia i samym uczniem

opracowuje zintegrowany wielospecjalistycznie Indywidualny Program Edukacyjno-Tera- peutyczny (Plan Działań). Elementem tego Programu powinny być cele, które mają związek z realizacją praktyk wspomaganych dla ucznia. Indywidualny Program Edukacyjno-Tera- peutyczny (Plan Działań) podlega monitorowaniu, okresowej ewaluacji i modyfikowaniu.

KLASA II

praktyki wspomagane grupowe

Grupa: 2–4 osoby

Częstotliwość: 1–2 razy w tygodniu po 2–4 godziny

bezpośredniej realizacji praktyk

Realizacja: 2 różne stanowiska praktyk

Czas: średniom4 miesiące na jednym stanowisku praktyk

II stanowisko praktyk wspomaganych

I stanowisko praktyk wspomaganych

Celem praktyk wspomaganych w II klasie jest uczenie się różnych czynności już na dwóch wybranych (preferowanych) przez ucznia stanowiskach pracy. Przy wy- borze miejsca praktyk kierujemy się indywidualnymi preferencjami każdego ucznia. Dobór miejsca praktyk będzie wynikał także ze zdobytych wcześniej doświadczeń zawodowych. Praktyki powinny rozpoczynać się od października, jednak dopusz- czalne jest rozpoczęcie praktyk wcześniej lub później dostosowując się do moż- liwości pracodawcy, wykazującego wolę przyjęcia grupy uczniów na praktykę.

We wrześniu zespół nauczycieli, specjalistów z udziałem najbliższego otoczenia i samego ucznia na podstawie ewaluacji dokonanej po i roku modyfikuje Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (Plan Działań) planując cele na II rok pracy.

KLASA III

praktyki wspomagane indywidualne

lub grupowe dla maksymalnie 2 osób w grupie

Częstotliwość: 2 razy w tygodniu po 2–4 godziny bezpośredniej realizacji praktyk Realizacja: 1 stanowisko praktyk

Czas: przez cały rok szkolny

rozpoczęcie praktyk wcześniej lub później dostosowując się do możliwości organizacyj- nych. We wrześniu zespół nauczycieli, specjalistów z udziałem najbliższego otoczenia ucznia i samego ucznia na podstawie ewaluacji dokonanej po II roku modyfikuje Indywi- dualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (Plan Działań) planując cele na III rok pracy. Po pierwszym półroczu obowiązkowo należy dokonać ewaluacji w celu potwierdzenia, czy wybrane miejsce jest właściwe. Jeśli nie, to należy dokonać zmiany na II półrocze.

I stanowisko praktyk wspomaganych

Na zakończenie edukacji w Specjalnej Szkole Przysposabiającej do Pracy, zgodnie z zapi- sami w podstawie programowej, wskazane jest przygotowanie suplementu do świadectwa ukończenia szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy zawierającego informację nie- zbędną do prawidłowego funkcjonowania absolwentów w przyszłości – w dziennych pla- cówkach aktywności dla osób dorosłych lub na rynku pracy. Suplement powinien zawie- rać opis kluczowych kompetencji społeczno-zawodowych i osobistych ucznia wraz z jego preferencjami i predyspozycjami, a także szczegółowymi informacjami na temat sposobu komunikowania się lub korzystania ze specjalnych środków wspomagających komunikację (AAC) oraz informacjami o odbytych praktykach wspomaganych na otwartym rynku pracy.

Rekomendacja wypływająca z okresu testowania

Celem praktyk w klasie III jest uczenie się pracy już na konkretnym stanowisku, dopa- sowanym do zainteresowań i predyspozycji ucznia, na wybranym przez ucznia stanowi- sku pracy, przy indywidualnym wsparciu nauczyciela (specjalisty, doradcy zawodowego) będącego w tej sytuacji trenerem pracy. Wskazane jest, aby praktyka indywidualna dotyczyła szerokiego grona uczniów, których potrzeby i możliwości psychofizyczne na to pozwalają.

Przy organizacji praktyk indywidualnych konieczne będzie łączenie grup międzyoddzia- łowo, pamiętając jednak o nieprzekraczaniu liczby uczniów w klasach. Funkcję trenera pracy będzie pełnił wówczas doradca zawodowy, zatrudniony w szkole pedagog, psy- cholog lub inny specjalista np. zajęć rewalidacyjnych, który wraz z uczniem realizowałby indywidualną praktykę.

Przy ustalaniu optymalnej częstotliwości praktyk indywidualnych w klasie III Szkoły Przy- sposabiającej do Pracy, założono wyjście ucznia wraz z nauczycielem/trenerem dwa razy w tygodniu, jednak tworząc najbardziej dogodne rozwiązanie dla danej szkoły, należy uwzględnić indywidualne potrzeby i możliwości ucznia oraz zasoby i możliwości lokalnego rynku pracy i środowiska społeczno-kulturowego.

Przy wyborze miejsca praktyk kierujemy się indywidualnymi preferencjami każdego ucznia. Dobór miejsca praktyk będzie wynikał także z ze zdobytych wcześniej doświad- czeń zawodowych. Praktyki rozpoczynają się w październiku, jednak dopuszczalne jest

Włączenie do współpracy ze szkołą trenera pracy zatrudnionego przez zewnętrzną agen- cję zatrudnienia np. na ostatnie 2-3 miesiące nauki ucznia w szkole w celu zintensyfiko- wania działań praktycznych dla niego i doprowadzenia go do zatrudnienia.

Wzór Suplementu do świadectwa ukończenia SSPdP

........................................................................ (pieczątka szkoły)	........................................................................ (miejscowość i data)
SUPLEMENT DO ŚWIADECTWA UKOŃCZENIA SZKOŁY SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY NR ............ Dokument opracowany w oparciu o informacje zawarte w dokumentach: Wielospecjalistycznej Ocenie Funkcjonowania Ucznia, IPET i inne.
Imię i nazwisko absolwenta:		PESEL:
1. Umiejętności i kompetencje społeczno-zawodowe i osobiste absolwenta.
2. Mocne strony absolwenta.
3. Sposób komunikowania się absolwenta/korzystanie ze specjalnych środków wspomagających komunikację.
4. Preferowane przez ucznia prace, czynności.
5. Odbyte praktyki wspomagane na otwartym rynku pracy.
6. Rekomendacje dotyczące optymalnego modelu przyszłości absolwenta.
........................................................................ (pieczęć i podpis dyrektora szkoły)	........................................................................ (podpis wychowawcy)

Odkrywanie indywidualnego potencjału ucznia z niepełnosprawnością intelektualną

Każdy człowiek ma jakieś ograniczenia. W zależności od tego w jakim środowisku żyje te ograniczenia mogą być niezauważalne, ale również te same ograniczenia mogą znacz- nie utrudniać bądź wręcz uniemożliwiać funkcjonowanie. Co zatem należy zrobić, aby umożliwić każdemu pełne włączenie w życie społeczne? Niepełnosprawność nie tkwi tylko w człowieku. To środowisko czyni człowieka bardziej niepełnosprawnym niż jest on w rzeczywistości.

Każdy z nas przychodzi na świat z zespołem właściwych tylko sobie, zakodowanych bio- logicznie możliwości i ograniczeń. Wpływ środowiska, wychowania i nauczania pozwala nam w pełni rozwinąć ten potencjał, lub ogranicza rozwój w ramach naszych możliwości.

Jak rozpoznać potencjał? Jak budować kompetencje w oparciu o elementarne cechy? Jak niwelować bariery, aby każdy uczeń z niepełnosprawnością intelektualną mógł bu- dować i rozwijać swój potencjał ku niezależności? Konieczna jest zmiana myślenia. Jeśli zmienimy w naszych głowach myślenie o osobie z niepełnosprawnością intelektualną, jeśli przestaniemy o niej myśleć jak o przedmiocie naszych specjalistycznych oddzia- ływań i otworzymy się na jej potrzeby, możliwości i cele, dając maksimum autonomii i wspierając samodzielność mamy szansę na sukces. Tym sukcesem będzie człowiek funkcjonujący w pełni sprawnie w społeczeństwie. Zmiana myślenia (nawyku myślo- wego) to pierwszy krok. Najtrudniejszy, ale konieczny.

Kierunek nowego myślenia o człowieku i jego funkcjonowaniu wyznacza nam filozofia ICF6. Według tej filozofii nie jest najważniejszy stopień niepełnosprawności intelektu- alnej wyznaczony poziomem ilorazu inteligencji. Ważny jest poziom funkcjonowania w różnych aspektach w kontekście środowiska, w którym ta osoba żyje. Ważny jest wpływ czynników osobistych takich jak motywacja, preferencje, zainteresowania, styl życia, doświadczenia.

ICF mówi o tym, że opisujemy człowieka ze wszystkich możliwych stron, że prowadzimy dyskusje na temat wszystkich jego możliwych działań w kontekście środowiskowego uczestnictwa i ograniczeń. Patrzymy na niego w całości – indywidualnie i kompleksowo. W związku z tym nie możemy patrzeć tylko na to, czego człowiek nie może zrobić, ale powinniśmy patrzeć na to, co może i co my możemy zrobić, żeby mu pomóc, aby mógł prowadzić niezależne życie na miarę swoich możliwości i potrzeb.

6 Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia ICF

Budowanie kompetencji jest procesem długotrwałym i wymagającym określenia pozio- mu funkcjonowania osoby i jej potrzeb oraz kontekstu sytuacyjnego (w tym przypadku środowiska pracy i najbliższego otoczenia). Kontekst sytuacyjny może też pośrednio wpływać na motywację osób do zachowania się w określony sposób.

Na kształtowanie się stosunku osób z niepełnosprawnością intelektualną do aktywizacji i pracy podstawowy wpływ wywiera rodzina, zwłaszcza rodzice. Postawa rodziny może stanowić zarówno ułatwienie, jak i barierę w drodze do uzyskania większej samodziel- ności i niezależności życiowej osób z niepełnosprawnością intelektualną. Projektując ścieżkę aktywizacji społeczno−zawodowej należy podejmować działania ukierunkowa- ne jednocześnie na poprawę funkcjonowania osoby oraz na przygotowanie środowiska, w którym ona żyje.

Odkrywanie indywidualnego potencjału ucznia z niepełnosprawnością intelektualną powinno być na poziomie edukacji procesem ciągłym, uwzględniającym zmieniające się warunki wewnętrzne (dotyczące ucznia) oraz zewnętrzne (dotyczące jego najbliższego otoczenia – szkoły, rodziny, znajomych).

Dlaczego to działanie jest kluczowe? Jeśli chcemy, aby szkoła przygotowała ucznia do niezależnego życia musimy go uczynić współodpowiedzialnym za ten proces. Nie stanie się to inaczej niż przez włączenie ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w proces odkrywania jego indywidualnych możliwości, poznawania potrzeb, aspiracji, zaintere- sowań. Ten proces powinien prowadzić do określenia strategii wsparcia, którą uczeń kieruje i którą rozumie − bez względu na poziom swojej niepełnosprawności.

Odkrywanie i budowanie indywidualnego potencjału – krok po kroku

1. Określenie kompetencji ucznia – przygotowanie karty kompetencji (narzędzie nr 1 – aneks), w której zawarte są obszary (kompetencje kluczowe) istotne z punktu widzenia funkcjonowania na rynku pracy. Karta kompetencji jest zbio- rem informacji pozyskanych w procesie diagnozy, spotkań doradczych, obser- wacji ucznia oraz uwzględnia perspektywę najbliższego otoczenia (najczęściej rodziny) na temat funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Informacje zebrane w karcie kompetencji ucznia pozwolą na identyfikację po- tencjalnych miejsc praktyk, na których uczeń będzie mógł zdobywać doświad- czenie zawodowe na etapie kształcenia w SPdP ułatwiające mu proces tranzycji. Karta kompetencji składa się z trzech części:

• I część dotyczy kompetencji kluczowych – dane zbieramy z procesu wielospecjalistycznej diagnozy, informacji pozyskanych od otoczenia (Karta kompetencji wypełniana przez najbliższe otoczenie ucznia – narzędzie nr 2 w aneksie) i samego ucznia;

• II część dotyczy czynników środowiskowych – dane zbieramy na podstawie obserwacji, wywiadu z uczniem oraz w oparciu o posiadaną dokumentację;

• III część dotyczy czynników osobistych – dane zbierane przez doradcę zawodowego w procesie poradnictwa lub innych specjalistów

2. Wybór praktyk dla ucznia jest ściśle powiązany z określonymi kompetencjami ucznia oraz jego preferencjami i możliwościami. Konieczne jest przeprowadze- nie analizy wybranych miejsc praktyk w celu określenia wymagań/kompetencji z punktu widzenia stanowiska pracy. Analizy należy dokonać w oparciu o Kartę analizy stanowiska praktyk (narzędzie nr 3 – aneks).

3. Kolejnym krokiem jest dopasowanie miejsca praktyk, czyli skorelowanie pozio- mu kompetencji ucznia z wymaganiami stanowiska praktyk w celu określenia deficytu kompetencji bądź barier środowiskowych i w związku z tym zbudowa- nia strategii wsparcia ucznia. Dopasowanie dokonywane jest poprzez wykorzy- stanie Karty dopasowania miejsca praktyk (narzędzie nr 4 – aneks).

4. Niezwykle istotnym krokiem jest proces uczenia się/ nabywania kompetencji zawodowych w zakładzie pracy podczas realizacji praktyk wspomaganych. Odpowiednia strategia uczenia w oparciu o analizę zadania i bieżące monito- rowanie postępów ucznia są kluczem do sukcesu. Do monitorowania postępów ucznia rekomenduje się wykorzystanie Xxxxx oceny ucznia w miejscu praktyk (narzędzie nr 5 – aneks).

5. Obligatoryjnie po każdym cyklu edukacyjnym (po każdej klasie) należy dokonać całościowej ewaluacji wykorzystując do tego Kartę ewaluacji. Ewaluacja służy korygowaniu ewentualnych błędów, planowaniu zmian a przede wszystkim poszerzaniu zakresu kompetencji poprzez planowanie z uczniem kolejnych celów sprzyjających jego rozwojowi.

Schemat procesu odkrywania i budowania indywidualnego potencjału ucznia Xxxxxx nawiązywania współpracy z pracodawcami

Wielospecjalistyczna diagnoza ucznia, poradnictwo zawodowe, perspektywa rodzica, perspektywa ucznia – efekt: określenie kompetencji ucznia

(KARTA KOMPETENCJI)

Ewaluacja, podsumowanie osiągnięć, weryfikacja celów

Przygotowanie IPET

– określenie celów dotyczących realizacji praktyk wspomaganych

(KARTA EWALUACJI)

(KARTA DOPASOWANIA PRAKTYK)

UCZEŃ

Realizacja praktyk wspomaganych w określonym

dla danej klasy cyklu – bieżący monitoring

(KARTA OCENY UCZNIA W MIEJSCU PRAKTYK)

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają trudności z przyswajaniem nowych umiejętności. Potrzebują uczenia w sytuacjach praktycznych, dobrej atmosfery i poczu- cia bezpieczeństwa oraz dostatecznej liczby powtórzeń w odpowiednio długim okre- sie. Dlatego też systematyczne szkolenie podczas praktyki wspomaganej jest bardzo skuteczną, podzieloną na etapy strategią uczenia wszelkich umiejętności. Zdobywanie doświadczenia zawodowego jest bardzo ważne, gdyż każdy człowiek do dokonania świadomego wyboru kariery zawodowej potrzebuje konkretnego, życiowego doświad- czenia. Dzięki takim doświadczeniom osoba sama siebie odkrywa, swoje możliwości, co lubi robić, to ułatwia jej dokonanie wyboru przyszłej pracy.

Niezwykle istotne jest, aby zapewnić uczniom z niepełnosprawnością intelektualną możliwość doświadczania bogactwa i różnorodności na rynku pracy. Nawet jeśli wydaje nam się, że w danym zakładzie pracy nie będzie możliwości na znalezienie odpowied- nich czynności, które mogłyby wykonywać osoby z niepełnosprawnością intelektualną to dajmy sobie szansę na sprawdzenie. Nie wykluczajmy z góry sektorów i branż, które wydają nam się nieodpowiednie.

PAMIĘTAJMY!

Nie ma specjalnych stanowisk i szczególnego sektora działań dla osób z nie- pełnosprawnością intelektualną. Mogą one odnaleźć się na każdym stanowisku pod warunkiem właściwego dopasowania.

Sposoby poszukiwania miejsc praktyk

1. Analiza lokalnego rynku pracy, w tym analiza ogłoszeń o pracę w prasie i inter- necie. Jest to najczęściej wymieniany i typowy sposób poszukiwania pracodaw- ców. Proces polega na stworzeniu listy potencjalnych pracodawców i dzwonieniu do nich po kolei z prośbą o spotkanie. W przypadku mniejszych firm, zamiast telefonowania stawia się na bezpośredni kontakt w siedzibie i prośbę o spotkanie z pracodawcą lub kimkolwiek odpowiedzialnym w firmie za rekrutację.

2. Networking – umiejętne korzystanie z sieci kontaktów. Praca w ramach sieci polega na korzystaniu z osobistych znajomości i koneksji, by znaleźć zakład pra- cy, który będzie zainteresowany podjęciem współpracy w zakresie organizacji praktyk dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. Wykorzystanie sieci

jako metody szukania potencjalnych zakładów pracy wymaga więc identyfikacji tych kontaktów.

• Sieci i kontakty osobiste

• Sieci organizacyjne

• Kontakty w społeczności lokalnej

3. Udział w targach i giełdach pracy - informowanie poprzez pozostawienie pracodawcom materiałów promocyjnych (np.: broszury, ulotki),

4. Zamieszczenie informacji w internecie i innych nośnikach.

5. Mailingi i newslettery,

6. Uczestniczenie w różnego rodzaju spotkaniach, konferencjach, w któ- rych uczestniczą pracodawcy - umawianie się na indywidualne spotkania z pracodawcami.

O czym warto pamiętać w kontakcie z pracodawcami?

1. Zawsze w postępowaniu z pracodawcami należy zachować profesjonalizm w za- kresie zaproszeń na spotkanie, organizacji samego spotkania oraz dalszych krokach.

2. Format i treść wszelkich informacji w formie pisemnej (np.: broszur, wizytówek) powinny być wysokiej jakości.

3. Należy perfekcyjnie przygotować się do każdego spotkania.

4. Wiedza o procesie zatrudnienia wspomaganego (w tym praktyk wspomaga- nych) zawsze działa na korzyść Trenera pracy.

5. Warto posiadać umiejętności sprzedażowe.

6. Należy mieć pozytywny stosunek do pracodawców.

Etapy pozyskiwania pracodawców

1. Przygotowanie oferty - w oparciu o wcześniej zdiagnozowane potrzeby

2. Kontakt telefoniczny - umówienie się na spotkanie

3. Spotkanie z pracodawcą - prezentacja zakresu współpracy, w tym ewentualne przedstawienie wzoru umowy o organizację praktyk wspomaganych (załącznik nr 6 – aneks)

4. Analiza stanowiska pracy

Analiza stanowiska jest kluczowym elementem służącym trenerowi pracy do wła- ściwego dopasowania pracy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Analiza stanowiska obejmuje:

• Analizę obowiązków w pracy, zakresu czynności, organizacji stanowiska

• Analizę wymagań stanowiska pracy pod kątem umiejętności wykonawczych, osobistych (psychofizycznych), społecznych

• Analizę środowiska pracy

• Analizę otoczenia

Do analizy stanowiska pracy należy wykorzystać Kartę analizy stanowiska praktyk

(narzędzie nr 3 – aneks).

PODSTAWOWA ZASADA:

Należy pamiętać, aby proponowane stanowisko było autentycznym stanowiskiem pracy, wynikającym z faktycznych potrzeb pracodawcy (a nie miejscem do „miłego towarzyszenia”), z jasno określonymi zadaniami. A wydajność i jakość pracy powin- na podlegać takiemu przeglądowi i ocenie, jakie mają miejsce w przypadku innych pracowników na tym samym stanowisku pracy.

Dopasowanie stanowiska pracy

Jednym z podstawowych warunków sukcesu we wspomaganym zatrudnieniu jest wła- ściwe dopasowanie pracy – dopasowanie osoby pod względem jej umiejętności i zainte- resowań do wymagań związanych z konkretną pracą. Właściwy dobór nie polega jedynie na dopasowaniu umiejętności do zadań, ale także na dopasowaniu osoby do fizycznego i społecznego otoczenia pracy. Dobrze dopasowana praca zwiększa szanse na sukces.

Dopasowanie pracownika do stanowiska pracy jest to zbieżność pomiędzy posiada- nymi przez pracownika kompetencjami a wymaganiami ze strony stanowiska pracy. Na kompetencje składa się wiedza, umiejętności i postawy.

Wymagania stanowiska pracy to przede wszystkim zadania, jakie trzeba wykonywać na tym stanowisku. Od stopnia dopasowania osoby do stanowiska zależy jego zaangażowa- nie, efektywność oraz poczucie satysfakcji z wykonywanej pracy. Osoba spełniająca wy- magania związane ze stanowiskiem, rzadziej popełnia błędy lub źle wykonuje swoją pracę.

Umiejętności niezbędne do wykonywania zadań.

Umiejętności

pracownika, mocne strony

Stanowisko pracy (zakres czynności)

Wykorzystując ocenę kompetencji ucznia i analizę stanowiska pracy należy dokonać wyboru miejsca praktyk dla ucznia wykorzystując do tego Kartę dopasowania stanowiska praktyk (narzędzie nr 4 – aneks). Uczeń musi być zaangażowany w proces wyboru i dopasowania.

Stanowisko praktyk jest dopasowane do ucznia, jeżeli:

• odpowiada jego oczekiwaniom oraz kompetencjom,

• stanowisko jest prawdziwe, czyli ma jasno określone zadania,

• zapewnia satysfakcję z wykonywanej pracy, rozwój osobisty i społeczny,

• zapewnia bezpieczeństwo oraz spełnia wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy,

W wyniku dopasowania pracy identyfikujemy tzw. deficyt kompetencji bądź ba- riery środowiskowe, które można zniwelować poprzez odpowiednie strategie wsparcia. Strategia wsparcia musi być określona przy udziale ucznia i jego najbliż- szego otoczenia (jeśli np. trudność dotyczy środowiska rodzinnego). Ostatnim krokiem dobrego dopasowania do stanowiska pracy jest właściwe szkolenie w miejscu praktyk, czyli dokładne zapoznanie się z zakresem obowiązków na stano- wisku pracy, poznanie struktury zakładu pracy, współpracowników i przełożonych.

Analiza zadania kluczem do wyboru strategii uczenia

Najważniejszym czynnikiem, który ma wpływ na sukces każdej osoby rozpoczynającej pracę jest to, czy będzie w stanie nauczyć się umiejętności wymaganych na tym sta- nowisku pracy. Chodzi tu zarówno o umiejętności praktyczne, niezbędne do wykony- wania zadań, jak i społeczne, które dotyczą interakcji społecznych z innymi pracowni- kami i przełożonymi. Osoby z niepełnosprawnością mają często specyficzne potrzeby wsparcia w nauce tych umiejętności. Potrafią opanować nowe umiejętności, jeśli osoba wspierająca znajdzie skuteczny sposób, aby nauczyć ich tej czynności.

Wsparcie w nauce wykonywania czynności na stanowisku pracy będzie bardziej efektywne, jeżeli:

• Za każdym razem będziesz uczyć z wykorzystaniem tej samej metody wykonywania zadania

• Będziesz przekazywać informacje o sposobie wykonania zadania tak, by dana osoba dobrze zrozumiała instrukcje

• Zapewnisz możliwość powtarzania i ćwiczenia wykonywania zadania w niezmienny i stały sposób.

Za jedną z najbardziej skutecznych strategii nauczania uznaje się systematyczne szkolenie.

Na czym polega systematyczne szkolenie?

• Umiejętności, których osoba ma się nauczyć, są zorganizowane w sposób systematyczny

• Informacje o tym, co należy zrobić przekazywane są w sposób systematyczny

• Systematycznie ogranicza się wsparcie osoby w miarę poznawania przez nią sposobu wykonywania zadania.

Przekazywanie szczegółów wykonania konkretnego zadania zawsze w ten sam sposób zapewnić może pierwotne uzgodnienie kolejnych etapów tego zadania. Każdą czynność można podzielić na szereg etapów realizowanych kolejno w pewnym porządku. Taki sposób dzielenia zadania na serie kroków/etapów nosi nazwę analizy zadania.

Kolejne kroki wykonania zadania zawierają informacje potrzebne osobie do wykonania danego kroku. Zakres informacji zawartych w każdym kroku powinien być uzależniony od poziomu umiejętności osoby z niepełnosprawnością.

Rozpoczynając przygotowanie analizy zadania, zazwyczaj rozpoczyna się od stwo- rzenia analizy odpowiedniej dla przeciętnej osoby. Następnie można ją rozwinąć pod kątem konkretnej osoby, która ma się nauczyć danego zadania. Metoda za- tem pozostaje ta sama, ale problematyczne etapy zostają rozbite na mniejsze kroki.

Na przykład:

Zadanie: Obsługiwanie niszczarki PODSTAWOWA ANALIZA ZADANIA

1. Przygotuj kartki, które masz zniszczyć

2. Sprawdź, czy niszczarka jest włączona do prądu

3. Sprawdź, czy pojemnik na ścinki papieru jest pusty lub zamocuj worek

4. Uruchom niszczarkę

5. Włóż papier do otworu wlotowego

6. Po zakończeniu pracy wyłącz niszczarkę

TYPOWA ANALIZA ZAWARTOŚCI ZADANIA

1. Weź do ręki kartki, które masz zniszczyć

2. Podejdź do niszczarki

3. Połóż kartki na stole obok niszczarki

4. Popatrz czy kabel od niszczarki jest włożony do gniazdka zasilającego

5. Popatrz, czy świeci się czujnik i lampka na niszczarce

6. Otwórz pojemnik na ścinki papieru

7. Zobacz czy pojemnik na ścinki jest pusty

8. Wymień worek w pojemniku na ścinki, jeśli jest pełny

9. Zamknij pojemnik na ścinki

10. Włącz przycisk „Start”

11. Weź do ręki 2 kartki, które masz zniszczyć

12. Włóż kartki do otworu wlotowego

13. Po zniszczeniu wszystkich kartek, naciśnij przycisk „Stop”

14. Wyłącz niszczarkę z gniazda zasilającego

15. Otwórz pojemnik na ścinki

16. Wyjmij worek ze ścinkami

17. Włóż pusty worek do pojemnika

18. Zamknij pojemnik.

Przygotowanie analizy zadania pomoże w podjęciu decyzji o:

• metodzie wykonywania danego zadania

• konkretnych krokach, z jakich składa się wykonanie zadania

• elementach, które zawiera w sobie każdy krok

• liczbie kroków potrzebnych do wykonania zadania.

Przygotowując analizę zadania należy ponadto pamiętać o tym, że:

• poszczególne kroki powinny być zapisane w prostej formie (możliwej do ewentualnego bezpośredniego odczytania uczennicy/uczniowi)

• analiza zadania opisuje, czego należy nauczyć, a nie jak to zrobić

• po stworzeniu analizy zadania określana jest strategia szkolenia

• indywidualna analiza zadania jest ustalona dla jednej konkretnej osoby – każdy będzie potrzebował innej ze względu na specyficzne potrzeby.

Niezbędnym warunkiem uczenia się jest motywacja. Każdego z nas motywują różne czynniki, inaczej też reagujemy na te same bodźce. To, co może zmotywować jednego ucznia (nagroda, pochwała), nie musi koniecznie motywować innego, któremu sprawia radość samo zaspokojenie ciekawości.

Co może pomóc w skutecznym szkoleniu?

Wskazówki – czynniki, które będą zachęcały ucznia/uczennicę do zrobienia czegoś. Udzielając wskazówek, należy pamiętać, aby:

• uczeń/uczennica koncentrował/a się na zadaniu, a nie na nauczycielu udzielającym wskazówek

• wskazówki powinny zapewniać informacje, które nie będą wymagały od osoby odwrócenia uwagi od wykonywanego zadania

• tam, gdzie będzie to możliwe, trener/nauczyciel powinien stać blisko osoby - za nią

• Przy wykorzystaniu wskazówek werbalnych należy korzystać z krótkich, prostych zdań zawierających konkretne informacje

Wzmocnienie – następuje po ukończeniu kroku lub zadania, zwiększa prawdopodobień- stwo tego, że uczeń/uczennica będzie kontynuował/a wykonanie zadania.

• Bądź szczery udzielając słownych pochwał

• Korzystaj z różnorodnego wachlarza czynników wzmacniających

• Zaczynaj od mocnych czynników i wycofuj się

• Wzmocnienie powinno zawsze zależeć od udanego ukończenia zadania

• Większości osób nie jest potrzebne ciągłe i długotrwałe wzmocnienie

• Przed rozpoczęciem szkolenia stwórz listę czynników wzmacniających, które wpływają na zachowanie osoby

Wycofywanie – to ograniczanie intensywności i siły wskazówek w miarę, jak uczeń/ uczennica coraz lepiej będzie reagował/a na naturalne wskazówki.

Wejście nauczyciela/doradcy zawodowego w rolę trenera pracy

Trener pracy podejmuje wszystkie działania mające na celu wsparcie osoby z nie- pełnosprawnością w znalezieniu pracy, jej opanowaniu i wykonywaniu oraz utrzy- maniu się w niej. W realizacji swoich zadań najczęściej łączy funkcje nauczycie- la zawodu, terapeuty zajęciowego, doradcy zawodowego oraz osoby wspierającej.

Praca trenera opiera się na zasadniczych wartościach przyjętych w modelu zatrudnienia wspomaganego, przede wszystkim:

• Podejście do każdego człowieka oparte na poszanowaniu jego godności

• Podejście indywidualne, skoncentrowane na osobie, na jej umiejętnościach, zainteresowaniach, preferencjach

• Tworzenie warunków do wzmocnienia podmiotowości osoby poprzez pozostawienie jej możliwości dokonania świadomego wyboru spójnego z jej preferencjami i sprawowania kontroli na tym procesem

• Promowanie integracji społeczno-zawodowej, co oznacza oferowanie osobom z niepełnosprawnością zwykłych, ogólnodostępnych miejsc aktywności i możliwości pełnienia różnych ról społecznych.

Trenerzy pracy wywodzą się różnych środowisk, może nie zawsze posiadają odpowied- nie kwalifikacje, ale to nie one są kluczowe, aby właściwie wypełnić rolę trenera pracy. Najważniejszą cechą, jaką powinien posiadać trener pracy jest odpowiednie nastawie- nie, wiara w to, że każda osoba może się rozwijać i ma szansę zdobyć zatrudnienie. Nie może ulegać stereotypowemu podejściu wobec możliwości rozwoju społecznego i zawodowego osoby z niepełnosprawnością, natomiast dostrzega, ceni i szanuje indy- widualność każdej osoby, dbając o to, aby osoba mogła wykorzystać i rozwijać swoje umiejętności i poszerzać relacje. Należy pamiętać, że to co robi trener, robi nie dla siebie, ale dla osoby, którą wspiera – to osoba z niepełnosprawnością jest podmiotem jego działań, ich współpraca ma służyć wzmacnianiu tożsamości samej osoby.

Kluczową kwestią jest wysoki poziom relacji z ludźmi: z osobami z niepełnosprawno- ścią, pracodawcami, współpracownikami, osobami z innych instytucji. Ważne są więc umiejętności komunikacyjne i interpersonalne konieczne do nawiązywania i podtrzy- mywania relacji z różnymi ludźmi, opierających się na partnerskich zasadach. Trener pracy musi wzbudzać zaufanie, niezbędna jest wiara w sukces, który jest kwestią zwiększenia oczekiwań, przezwyciężania barier i znajdowania rozwiązań. W pokonaniu pojawiających się trudności na pewno pomocne będą umiejętności obserwacji i oceny. Są one kluczowe dla pomyślnej integracji osoby z niepełnosprawnością, a wspiera je

szczegółowa analiza zadań i systematyczne szkolenie na stanowisku pracy. Istotne jest również osobiste zaangażowanie i entuzjazm trenera, który swoją postawą i xxxxx- xxxxxx wpływa na motywację innych osób. Skutecznie motywuje zarówno siebie jak i osobę, którą wspiera do zwiększenia wysiłku i osiągania założonych celów. Docenia wykonaną pracę, wzmacnia, inspiruje, jednocześnie dba o to, aby zadania były dosto- sowane do umiejętności, możliwości osoby z niepełnosprawnością, stosuje w tym celu różne sposoby angażowania, dopasowane do jej indywidualnej sytuacji.

Założenia metodyczne szkolenia

„Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy”

Podstawowym celem szkolenia jest przygotowanie nauczycieli, pedagogów, doradców zawodowych, dyrektorów szkół do wdrożenia modelu praktyk wspomaganych podczas edukacji szkolnej w otwartym środowisku pracy dla uczniów z umiarkowanym i znacz- nym stopniem niepełnosprawności w 3-letniej szkoły przysposabiającej do pracy (SPdP). W związku z powyższym treści kształcenia podejmowane podczas szkolenia obejmują biopsychospołeczny model funkcjonowania i niepełnosprawności, schemat organiza- cyjny praktyk podczas 3 lat kształcenia, model zatrudnienia wspomaganego, w tym zasady nawiązywania współpracy z pracodawcami, zasady szkolenia stanowiskowego, strategia uczenia, wejście nauczyciela w rolę trenera pracy. Z uwagi na to, że uczestni- kami szkolenia są osoby dorosłe, a szkolenie ma charakter rozwoju kompetencji zawo- dowych podstawową zasadą dydaktyczną stosowaną podczas szkolenia jest łączenie teorii z praktyką poprzez odwoływanie się do doświadczenia zawodowego uczestników.

Propozycja zawartych ćwiczeń wynika z przyjętych założeń metodycznych. Większość bloków tematycznych przedstawionych zostało według schematu: temat, cele, prze- bieg ćwiczeń oraz czas trwania. Niniejsze instrukcje dla szkoleniowców zawierają, poza szczegółowym opisem cyklu szkoleniowego, listę środków dydaktycznych oraz polecaną bibliografię. Integralną częścią materiałów jest podręcznik instruktażowy dla nauczycieli

„Model wdrożenia praktyk wspomaganych w szkołach przysposabiających do pracy”.

Środki dydaktyczne niezbędne do prowadzenia szkolenia:

• film „Indywidualnie i kompleksowo” realizacja: Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną; xxx.xxxx.xx;

• „Katalog czynności zawodowych”, opracowanie zbiorowe PSONI, rok 2015 (wyd. II rozszerzone);

• „Intensywne szkolenie w miejscu pracy. strategia uczenia się. Poradnik instruktażowy” opracowanie zbiorowe PSONI, rok 2015; xxx.xxxxxxxxxxx.xx;

• „Bilans mocnych i słabych stron. Poradnik instruktażowy” opracowanie zbiorowe PSONI, rok 2015 (wyd. II rozszerzone); xxx.xxxxxxxxxxx.xx;

• Przygotowane case study ucznia SPdP;

• materiał pomocniczy: „Test wiedzy wstępny i końcowy”, Lista obecności, „Ankieta oceny szkolenia”,

• kartony flipchart,

• markery w 5 kolorach,

• kolorowe kartki

Harmonogram:

Szkolenie obejmuje 24 godziny lekcyjne, założeniem jest realizacja szkolenia w ciągu trzech dni.

Scenariusz szkolenia

„Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy”

Wykorzystanie metod aktywnych do prowadzenia warsztatów:

Do prowadzenia szkolenia zostaną wykorzystane następujące metody i formy organizacyjne pracy:

• praca indywidualna i w grupach oraz praca na forum grupy;

• dyskusja kierowana;

• burza mózgów;

• prezentacja multimedialna z wykładem;

• praca z tekstem;

• prezentacja filmów i zdjęć.

2 godz.

TEMAT:

Perspektywa edukacji - proces tranzycji (przejście z edukacji do zatrudnienia)

DZIEŃ I

Wprowadzenie

1. przedstawienie celów i założeń szkolenia

2. określenie zasad współpracy podczas szkolenia

3. przeprowadzenie testu wiedzy „wstępnego”

Ćwiczenie:

Linia czasu. Linia czasu - perspektywa, analiza i planowanie.

Cele:

• uświadomienie perspektywy kształcenia ;

• pobudzenie motywacji do zmiany;

• budowanie pozytywnego klimatu pracy;

• integracja grupy;

Przebieg:

Trener stojąc na środku sali dzieli grupę na dwie podgrupy (wskazane jest, aby w pod- grupach pracowali nauczyciele z tej samej placówki). Każda podgrupa otrzymuje duże kartki z narysowaną linią czasu oraz kolorowe karteczki. Następnie trener podaje instrukcję do wykonania ćwiczenia:

„Będziemy dziś spoglądać z wyższej perspektywy na ostatnie lata pracy w szkole w zakresie przygotowania zawodowego ucznia z niepełnosprawnością intelektualną oraz spróbujemy zdefiniować wasze cele na przyszłość (zobaczymy, co przed nami). Chcemy spojrzeć na działania do dnia dzisiejszego, ale też zobaczyć perspektywę na przyszłość. Wzniesie- my się niczym balonem i stworzymy linię czasu, która pokaże nam wydarzenia z danego okresu. Zapiszmy na początku linii, jakie działania wykonaliśmy w zakresie przygotowania zawodowego ucznia do dzisiaj, następnie po środku linii zapiszmy, jak widzimy te działania w styczniu 2018r. a na końcu linii z jakim planem kończymy realizację działań w czerwcu

30 min.

1,5 godz.

2018 r. Przygotowując retrospekcję podjętych działań, należy się skupić nie tylko na uczniu, ale na działaniach w/w zakresie skierowanych do Rady Pedagogicznej, rodziny/opiekunów, lokalnych pracodawców.

Jak już będziemy mieć pełen obraz wydarzeń od przeszłości do teraz oraz planów na przy- szłość (w bliższej i dalszej perspektywie), poszukamy w dalszej części szkolenia strategii wsparcia, jak założone cele można zrealizować”.

Na przygotowanie linii czasu zakładamy ok. 30 minut.

Gdy już mamy kolorowy, wielowymiarowy obraz wydarzeń przychodzi czas na zadanie paru pytań. Przykładowe formy podsumowania mogą opierać się na:

• czterech krokach:

– pytania o obserwacje (np. Co widzicie?),

– reakcje (np. Co was zaskoczyło?),

– spostrzeżenia (np. Co wam to mówi o waszej szkole?)

– wnioski (np. Jakie widzicie priorytetowe działania na przyszłość?)

• pytaniu co jeśli: Co jeśli mielibyście dwa razy więcej czasu na burzę mózgów?

Czas na prezentację wyników pracy każdej grupy: 15 minut.

Podsumowanie:

30 min.

dyskusja „Przejście z edukacji do zatrudniania (do dorosłego życia”, jakie działania na- leży podjąć, aby uczeń z sukcesem mógł to zrobić; Xxxxxx zachęca uczestników do kierowanej dyskusji, celem jest wskazanie na zmianę podejścia w kształceniu ucznia z niepełnosprawnością intelektualną.

słuchaczy. Wykład uzupełniony jest filmem „Indywidualnie i kompleksowo”, znajdują- cym się na stronie xxx.xxxx.xx. Film pokazuje praktyczne wykorzystanie ICF i zatrud- nienia wspomaganego (ZW) w centrach Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (Centra DZWONI).

Prezentacja filmu: „Indywidualnie i kompleksowo” (15 minut). Omówienie i podsumowanie wykorzystania modelu: 15 minut.

Film pozwala na płynne przejście do drugiego wykładu dotyczącego zatrudnienia wspomaganego.

TEMAT:

Zatrudnienie wspomagane jako skuteczna metoda pozwalająca odnaleźć się na otwartym rynku pracy osobom o niskim poziomie funkcjonowania.

Przerwa

Temat:

Zatrudnienie wspomagane - cele, założenia, sposób zastosowania (mini wykład)

Cel:

• nabycie wiedzy nt. celów, założeń i aksjologii zatrudnienia wspomaganego;

• uświadomienia korzyści, jakie płyną z wykorzystania elementów zatrudnienia wspomaganego (ZW) w procesie praktycznego kształcenia ucznia

z niepełnosprawnością intelektualną;

30 min.

45 min.

15 min.

30 min.

1 godz.

1,5 godz.

TEMAT:

Biopsychospołeczny model funkcjonowania i niepełnosprawności.

Przerwa obiadowa

Wykład:

Założenia modelu biopsychospołecznego funkcjonowania i niepełnosprawności.

Cele:

• poznanie zintegrowanego biopsychospołecznego modelu funkcjonowania i niepełnosprawności;

• poznanie podejście opartego ma sytuacji życiowej;

• poznanie możliwości wykorzystania Klasyfikacji Funkcjonowania, Zdrowia

i Niepełnosprawności (ICF) do opisu funkcjonowania, planowania i ewaluacji.

Przebieg:

Trener w podstawowym zakresie omawia założenia modelu biopsychospołecznego funkcjonowania i niepełnosprawności. Trener prowadzi wykład aktywny, włączający

Przebieg:

Trener w podstawowym zakresie omawia założenia zatrudnienia wspomaganego jako skutecznej metody pozwalającej na skuteczne przygotowanie ucznia do pod- jęcia i utrzymania zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Mini wykład uzupełniony jest informacjami zawartymi w materiałach szkoleniowych „Model wdrażania praktyk wspomaganych w szkołach przysposabiających do pracy. Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli”.

Podsumowanie.

Zebranie informacji zwrotnej.

Przedstawienia planu spotkania na następny dzień szkolenia.

Trener prosi uczestników szkolenia o podzielenie się wrażeniami, własnymi refleksjami po pierwszym dniu szkolenia. Do tego celu można wykorzystać poniższe pytania:

• Jaka wiedza, która została przekazana w dniu dzisiejszym jest dla mnie najbardziej przydana?

• Jakie uwagi, sugestie dotyczące zawartych treści, sposobu prowadzenia chciałabym przekazać? Czy taka formułą spotkania, mi odpowiada?

15 min.

1,5 godz.

TEMAT:

Odkrywanie indywidualnego potencjału ucznia z niepełnosprawnościąintelektualną. Omówienie i przygotowanie karty kompetencji uczniaz wykorzystaniem case study.

5 min.

1 godz.

25 min.

TEMAT:

Model praktyk wspomaganych (założenia organizacyjne i merytoryczne)

DZIEŃ II

Przedstawienie celów i założeń drugiego dnia szkolenia.

Wykład na temat szczegółowych wytycznych organizacji i realizacji praktyk wspo- maganych w klasach I- III.

Cele:

• poznanie modelu praktyk wspomaganych dla uczniów kl. I-III w Szkołach Specjalnych Przyspasabiających do Pracy;

• zrozumienie roli praktyk wspomaganych w kształtowaniu umiejętności praktycznych do podjęcia zatrudniania na otwartym rynku pracy ucznia z niepełnosprawnością intelektualną;

Przebieg:

Trener omawia założenia modelu praktyk wspomaganych zaplanowanych dla uczniów Szkół Specjalnych Przyspasabiających do Pracy, odwołuje się podczas wykładu do zapisów nowej Podstawy Programowej obowiązującej od 1 września 2017 r. w tego rodzaju szkołach. Podczas wykładu przedstawia i szczegółowe wytyczne organizacji i realizacji praktyk wspomaganych w klasach I-III. Wykład uzupełniony jest informacja- mi zawartymi w materiałach szkoleniowych „Model wdrażania praktyk wspomaganych w szkołach przysposabiających do pracy. Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli”. Pod- czas wykładu trener zachęca uczestników do aktywnego słuchania oraz zadawania pytań w trakcie prezentacji modelu. Wskazuje, na możliwość uwzględnienia uwag, sugestii dot. modelu, jeszcze przed etapem testowania.

Po przedstawieniu modelu trener zachęca grupę do dyskusji. Przykładowe pytania, które mogą ułatwić prowadzenie dyskusji kierowanej:

1. Jak jest wasza opinia nt. zaproponowanego modelu praktyk wspomaganych?

2. Czy widzicie jakieś trudności, które mogą się pojawić na etapie ich wdrażania?

15 min.

3. Czy macie sugestie, uwagi, które pozwolą na organizację i realizację założonego modelu w sposób efektywny.

Przerwa

Ćwiczenie:

2 godz.

Odkrywania indywidualnego potencjału ucznia.

Cele:

• przygotowanie karty kompetencji ucznia;

• zrozumienie potrzeby i celowości zbieranych informacji z punktu widzenia przygotowania ucznia do udziału w praktykach wspomaganych;

• zrozumienie potrzeby prowadzenia oceny zgodnie z biopsychospołecznym modelem;

Przebieg:

Trener dzieli grupę na dwa zespoły. Każdy zespół otrzymuje do przygotowania „Kartę kom- petencji ucznia” (narzędzie nr 2 w aneksie). Ocena jest dokonywana w oparciu o wcześniej przygotowane case study (studium przypadku pojedynczego ucznia, który zawiera wielospe- cjalistyczną ocenę ucznia, z uwzględnieniem środowiska oraz czynnika osobowego). Xxxxxx przekazuje informację, że „karta kompetencji ucznia jest zbiorem informacji pozyskanych w pro- cesie diagnozy, spotkań doradczych, obserwacji ucznia oraz uwzględnia perspektywę najbliższego otoczenia (rodziny) na temat jego funkcjonowania. Dobrze przygotowana karta, zawiera wszystkie sprawdzone informacje pozwalające na identyfikację potencjalnych miejsc praktyk, na których uczeń będzie mógł zdobywać doświadczenie”. Uczestnicy szkolenia zapoznają się z obszarami zawartymi w karcie. Trener podkreśla, że każdy obszar należy ocenić, ponieważ funkcjono- wanie ucznia związane jest z konkretną sytuacją i otoczeniem, w którym uczeń się znajduje.

Po 60 minutach uczestnicy prezentują przygotowaną kartę kompetencji ucznia (zaplanowany czas uwzględnia przekazanie instrukcji oraz omówienie zawartości karty kompetencji).

Czas na prezentacje każdej grupy 15 minut. Po prezentacji każda grupa otrzymuje informację zwrotną. Najpierw od współuczestników, następnie od prowadzącego. Po omówieniu karty kompetencji trener zadaje pytania do grupy:

• Jak się Państwu wypełniało kartę kompetencji, czy pojawiły się jakieś trudności?

• Czy były obszary, których nie byliście w stanie ocenić? Czy są obszary, informacje, które się powielają z wcześniej już zbieranymi o uczniu w szkole i poza nią?

• Jaką widzicie możliwość zastosowania karty oceny, w swojej pracy z uczniem?

15 min.

Omówienie i podsumowanie trwa ok. 30 minut.

Przerwa

1 godz.

10 min.

TEMAT:

Poszukiwanie pracodawców.

1,5 godz.

Ćwiczenie:

Sposoby poszukiwania pracodawców na lokalnym rynku pracy. Siła sieci.

Cele:

• poznanie sposobów poszukiwania miejsc praktyk;

• umożliwienie uczestnikom doświadczenia siły działania w ramach sieci kontaktów poprzez opracowanie listy ich powiązań osobistych, organizacyjnych, które mogą zaprowadzić do kontaktów z pracodawcami;

• zrozumienie zależności jak zachodzi pomiędzy wyborem miejsc praktyk a określonymi kompetencjami ucznia;

Przebieg:

I część ćwiczenia:

Trener dzieli uczestników na grupy liczące nie więcej niż 3-4 osoby. Każda grupa doko- nuje analizy lokalnego rynku pracy, z uwzględnieniem poniższych pytań:

1. Jacy są główni pracodawcy w Twojej okolicy?

2. Jakie są najczęstsze rodzaje zatrudnienia?

3. Które firmy mają największy obrót?

4. Które firmy przewidują rozwój w najbliższym czasie?

5. Które firmy zatrudniają osoby z niepełnosprawnością?

6. Gdzie w Twojej społeczności dostępne jest sezonowe zatrudnienie?

Na przygotowanie analizy wraz z omówieniem daje uczestnikom 30 minut. II część ćwiczenia:

Następnie każda grupa otrzymuje marker i kartkę do pisania. Trener przekazuje uczest- nikom następującą instrukcję: „zastanówcie się nad osobistymi kontaktami z pracodawca- mi i zanotujcie swoje spostrzeżenia. Pomyślcie o połączeniach rodzinnych, organizacyjnych, które wiodą do potencjalnego lokalnego pracodawcy i ponownie je zanotujcie. Na koniec zsumujcie całkowitą liczbę potencjalnych pracodawców, do których jako grupa moglibyście mieć dostęp w ramach sieci”.

Na przygotowanie listy połączeń trener daje uczestnikom 10 minut,

a następnie poprosi o informację o liczbie połączeń, które uzyskali (10 minut).

III część ćwiczenia:

Następnie przez kolejne 30 minut trener zaprasza uczestników do dyskusji o moż- liwościach znalezienia informacji o lokalnym rynku pracy. Zapisuje odpowiedzi na kartce flipchart.

Na podsumowanie podkreśla, że „nie wystarczy stworzyć listy pracodawców - konieczne jest również zrozumienie rodzaju pracy, którą mogą oferować, ustalenie czy dotarto już do nich z informacją o zatrudnieniu osoby z niepełnosprawnością, jaka była ich odpowiedź, czy prowadzą obecnie rekrutację, dane osoby odpowiedzialnej za rekrutację itp. Możliwe jest stworzenie bazy danych zawierającej te informacje, która może być regularnie roz- wijana i uaktualniana. Zapewnienie sobie dostępu do takich informacji daje możliwość zobrazowania z kim należy się skontaktować poszukując konkretnych miejsc praktyk dla konkretnych uczniów”.

Ćwiczenie:

Potrzeby pracodawcy a oferta szkoły.

Cele:

• Umożliwienie uczestnikom przemyślenia problemów, które są ważne z punktu widzenia pracodawcy i muszą być regularnie badane.

Przebieg:

Trener dzieli uczestników na grupy liczące nie więcej niż 3-4 osoby (to być te same grupy, co wcześniej, jeśli dobrze im się razem pracowało). Trener prosi uczestników o dyskusję i zapisanie listy pytań pracodawców, którzy mieliby przyjąć uczniów na praktykę. Po 10 – 15 minutach trener zapisuje listę pytań na kartach i przykleja do ściany. Trener przez 10 minut podsumowuje ćwiczenia krótką dyskusją o potrzebach pracodawcy i sposobach zbierania informacji.

Przerwa obiadowa

Ćwiczenie:

Przygotowanie oferty szkoły skierowanej do pracodawców

Cele:

• Przygotowanie oferty skierowanej do pracodawców dot. podjęcia współpracy w zakresie praktyk wspomaganych

• Zwrócenie uwagi na korzyści jaki będzie miała pracodawca z podjęcia współpracy;

Przebieg:

Trener prowadzi szkolenie metodą pracy w grupach. Dzieli uczestników na zespoły liczące nie więcej niż 5 osób. Każdy zespół otrzymuje kartki, kolorowe flamastry. Tre- ner prosi uczestników o przygotowanie oferty szkoły skierowanej do pracodawców, z uwzględnieniem następujących punktów:

1. Przedstawienie pracodawcom, w jaki sposób będą wspierani przez szkołę, jeśli podejmą współpracę w ramach realizacji praktyk wspomaganych.

2. Pokazanie, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną to dobrzy pracownicy z wieloma umiejętnościami.

3. Pokazanie, że w przyszłości zatrudnienie osób z niepełnosprawnością intelektualną będzie wiązało się z wieloma korzyściami dla firmy.

20 min.

30 min.

1 godz.

30 min.

50 min.

Na przygotowanie prezentacji uczestnicy mają 30 minut. Po upływie czasu, każda grupa otrzymuje 5 minut na swoją prezentację. Trener może zakończyć to ćwiczenie zaprezentowaniem przykładowej oferty skierowanej do pracodawców oraz mini wy- kładem na temat współpracy z pracodawcami. Czas ok. 20 minut.

Xxxx wykład na temat kluczowej roli analizy stanowiska praktyk w procesie dopasowania do potencjału ucznia.

Cele:

• poznanie etapów prowadzenia analizy;

• zrozumienie zasadność dokonywania analizy stanowiska pracy;

Przebieg:

Xxxxxx omawia analizę stanowiska pracy. Wskazując na jej kluczową rolę we właści- wym dopasowaniu miejsca praktyk dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Mini wykład uzupełniony jest informacjami zawartymi w materiałach szkoleniowych

15 min.

„Model wdrażania praktyk wspomaganych w szkołach przysposabiających do pracy. Pod- ręcznik instruktażowy dla nauczycieli”. Podczas wykładu trener prezentuje również Xxxxx analizy stanowiska pracy (narzędzie nr 6 – aneks)

Przerwa

Ćwiczenie:

Analiza stanowiska pracy

Cele:

• Nabycie praktycznych umiejętności analizy stanowiska pracy

Przebieg:

Trener prowadzi ćwiczenie metodą pracy w parach. Dzieli uczestników na zespoły dwu- osobowe. Każda para otrzymuje Kartę analizy stanowiska pracy (narzędzie nr 6 – aneks). Trener prosi, aby uczestnicy szkolenia poruszając się po obiekcie znaleźli stanowisko pracy i dokonali jego analizy. Ważne jest, aby przeprowadzili wywiad z pracownikiem danego obiektu, który zna warunki pracy, na wybranym do opisu stanowisku.

Po 30 minutach uczestnicy prezentują przygotowaną analizę.

Czas na prezentacje każdej grupy – 10 minut. Po prezentacji każda grupa otrzymuje informację zwrotną. Najpierw od współuczestników, następnie od prowadzącego. Po omówieniu wszystkich trener zadaje pytania do grupy: „Jak się Państwu dokonywało analizy stanowiska? Czy coś sprawiło trudność? Jaką widzicie możliwość zastosowania Karty?”

Ćwiczenie:

Dopasowanie stanowiska praktyk

Cele:

• Nabycie praktycznych umiejętności dopasowania stanowiska praktyk z kompetencjami ucznia

Przebieg:

Trener prowadzi ćwiczenie metodą pracy w parach. Dzieli uczestników na zespoły dwuosobowe. Każda para otrzymuje Kartę dopasowania miejsc praktyk (narzędzie nr 6 - aneks). Trener przez 5 minut omawia zawartość karty. Następnie prosi, aby uczestnicy szkolenia sięgnęli po wcześniejsze przygotowane informacje o kompetencjach ucznia, przeanalizowali stanowisko pracy i dokonali dopasowania poziomu kompetencji ucznia z wymaganiami stanowiska, a następnie zaplanowali strategię wsparcia.

Po 10 minutach uczestnicy prezentują przygotowaną Kartę dopasowania miejsc praktyk.

Czas na prezentacje każdej grupy – 10 minut. Po prezentacji każda grupa otrzymuje informację zwrotną. Najpierw od współuczestników, następnie od prowadzącego. Po omówieniu wszystkich trener zadaje pytania do grupy: „Jak się Państwu dokonywało dopasowania stanowiska praktyk? Czy coś sprawiło trudność? Czy możliwe jest zaplanowa- nie strategii wsparcia w oparciu o dane zawarte w karcie kompetencji i analizie stanowiska pracy? Jaką widzicie możliwość zastosowania Karty?”

Posumowanie drugiego dnia szkolenia:

Trener prosi uczestników szkolenia o podzielenie się wrażeniami, własnymi refleksjami po drugim dniu szkolenia. Do tego celu można wykorzystać poniższe pytania:

• Jaka wiedza, która została przekazana w dniu dzisiejszym jest dla mnie najbardziej przydana?

• Jakie uwagi, sugestie dotyczące zawartych treści, sposobu prowadzenia chciałabym przekazać? Czy taka formułą spotkania, mi odpowiada?

30 min.

TEMAT:

Ocena w miejscu praktyk. Przygotowanie ewaluacji.

40 min.

50 min.

TEMAT:

Organizacja praktyk wspomaganych. Strategia uczenia.

DZIEŃ III

Przedstawienie celów i założeń trzeciego dnia szkolenia. Mini wykład na temat organizacji praktyk wspomaganych. Cele:

• nabycie umiejętności organizacji praktyk wspomaganych;

• znajomość zagadnień formalno – prawnych z tym związanych

Przebieg:

Trener podczas wykładu przedstawia wytyczne dot. organizacji praktyk wspomaga- nych w przedsiębiorstwie. Szczególną wagę przykłada do kwestii formalno-prawnych z tym związanych. Wykład uzupełniony jest informacjami zawartymi w materiałach szkoleniowych „Model wdrażania praktyk wspomaganych w szkołach przysposabiających do pracy. Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli”. Podczas wykładu trener zachęca uczestników do aktywnego słuchania oraz zadawania pytań w trakcie wykładu.

Ćwiczenie:

Strategia uczenia na stanowisku pracy

Cele:

• Zdobycie wiedzy dot. strategii uczenia na stanowisku praktyk;

• Nabycie umiejętności dokonywania wyboru strategii uczenia ucznia;

Przebieg:

Trener zachęca uczestników do burzy mózg i odpowiedzi na następujące pytania:

• Na czym polega systematyczne szkolenie na stanowisku praktyk?

• Co należy wziąć pod uwagę wybierając strategię uczenia na stanowisku praktyk i w oparciu o co?

Xxxxxx zapisuje odpowiedzi na kartce flipchart. Po 20 minutach prezentuje zebrane odpowiedzi. Następnie przechodzi do 30 minutowego mini wykładu na temat strategii uczenia. Wykład uzupełniony jest informacjami zawartymi w materiałach szkolenio- wych „Model wdrażania praktyk wspomaganych w szkołach przysposabiających do pracy. Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli”. Podczas wykładu trener zachęca uczestników do aktywnego słuchania oraz zadawania pytań.

Ćwiczenie:

Ocena w miejscu praktyk.

Cele:

• Nabycie praktycznych umiejętności oceny ucznia w miejscu praktyk

• Zrozumienie korzyści wynikających ze stosowania takiej oceny

Przebieg:

Trener prowadzi ćwiczenie metodą pracy w parach. Dzieli uczestników na zespoły dwuosobowe. Każda para otrzymuje Kartę oceny ucznia w miejscu praktyk (narzędzie nr 5 - aneks). Trener prosi, aby uczestnicy w parach zapoznali się z proponowanym narzędziem. Następuje przeanalizowanie poszczególnych umiejętności wybranych do oceny. Po 10 minutach trener prosi uczestników o podzielenie się na forum swoimi spostrzeżeniami na temat Karty oceny. Trener zadaje następujące pytania pomocnicze:

• Jak Państwo oceniacie zawartość informacji w karcie? Czy jest ich za dużo, za mało, czy karta wyczerpuje potrzeby oceny na stanowisku?

• Czy były obszary, których nie byliście w stanie ocenić?

• Czy widzicie możliwość praktycznego jej zastosowania?

Czas na dyskusję i podsumowanie 20 minut.

Mini wykład na temat ewaluacji prowadzonych działań. Omówienie karty ewaluacji.

Cele:

• nabycie wiedzy na temat przygotowania ewaluacji zgodnie z założonym modelem wdrażania praktyk wspomaganych

Przebieg:

30 min.

Trener podczas wykładu przedstawia sposób zaplanowanej ewaluacji całego procesu praktyk wspomaganych. Omawia cykl ewaluacji po każdym roku szkolnym. Przedstawia narzędzie do jej prowadzenia. Wykład uzupełniony jest informacjami zawartymi w ma- teriałach szkoleniowych „Model wdrażania praktyk wspomaganych w szkołach przyspo- sabiających do pracy. Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli”. Podczas wykładu trener zachęca uczestników do aktywnego słuchania oraz zadawania pytań w trakcie wykładu.

50 min.

40 min.

15 min.

Przerwa

Przerwa obiadowa

2 godz.

TEMAT:

Wchodzenie nauczyciela w rolę trenera pracy. Podsumowanie. Zebranie informacji zwrotnej.

Załącznik nr 1

Ankieta oceny szkolenia

30 min.

1,5 godz.

Ćwiczenie:

Wchodzenie w role trenera pracy.

Cele:

• uświadomienie uczestnikom szkolenia kompetencji i zadań, jakie ma osoba, która wchodzi w rolę trenera pracy w szkole;

Przebieg:

Metoda pracy w grupach. Trener dzieli uczestników na grupy nie więcej niż 3 oso- bowe. Każda grupa otrzymuje wyrysowany na kartce kontur człowieka i kar- ki samoprzylepne. Trener prosi, aby grupy na kartkach wypisały i przykleiły w wybranym przez nich miejscach na konturze człowieka, informacje na temat:

• xxx dla nich jest trener pracy;

• jakie posiada cechy;

• jakie posiada umiejętności,

• jakimi wartościami kieruje się w pracy;

Na przygotowanie prezentacji uczestnicy mają 15 minut. Po upływie czasu, każda grupa otrzymuje 5 minut na swoją prezentację. Trener może zakończyć to ćwiczenie zaprezentowaniem profilu trenera pracy.

Podsumowanie:

Przeprowadzenie ewaluacji trzydniowego szkolenia.

Odwołanie się do linii czasu, zaplanowanych działań oraz weryfikacja założonych celów. Przygotowanie planów do wdrożenia innowacji społecznej w szkołach.

Przeprowadzenie testu wiedzy „końcowego” i ankiety ewaluacyjnej.

Szanowni Państwo!

Informacje zebrane w niniejszej ankiecie posłużą jako wskazówki do tego, aby podnieść poziom przygo- towanego szkolenia dla w zakresie wdrożenia modelu praktyk wspomaganych dla uczniów z niepeł- nosprawnością intelektualną w Szkole Przysposabiającej do Pracy. Zwracamy się z uprzejmą prośbą o wypełnienie wszystkich punktów oraz wpisanie wszelkich uwag, które mogą wpłynąć na podniesienie poziomu jakości szkolenia, w którym Państwo uczestniczą.

1. Dane o szkoleniu

Tytuł szkolenia „Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy”

Data szkolenia Miejsce szkolenia Trenerzy prowadzący

2. Metryczka

Płeć kobieta mężczyzna

Stanowisko

3. Ocena programu szkolenia i metod prowadzenia szkolenia

Prosimy o zaznaczenie w jakim stopniu zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami:

Skala	Zdecydowanie się nie zgadzam	Nie zgadzam się	Częściowo się zgadzam	Zgadzam się	Zdecydowanie się zgadzam
Skala	1	2	3	4	5
Dzięki udziałowi w szkoleniu zdobyłem/am nową wiedzę/umiejętności potrzebne na moim stanowisku pracy
Treści przekazane podczas szkolenia będą przydatne dla mnie we wdrażaniu modelu praktyk wspomaganych w SPdP
Metody szkolenia, rytm pracy i środki dydaktyczne pomogły osiągnąć cele szkolenia

1. Które z ćwiczonych umiejętności chciałby/aby Pan/i dalej rozwijać?

…………………………………………………………………………………………………………………..............................

2. Które treści uważa Xxx/i za najbardziej użyteczne?

…………………………………………………………………………………………………………………..............................

3. Które treści ocenia Pan/i za najmniej użyteczne?

…………………………………………………………………………………………………………………...............................

..............… …………………………………………………………………………………………………………………............

…………………………………………………………………………………………………………………..............................

4. Którym zagadnieniom omawianym na szkoleniu należało – Pana/i zdaniem – poświęcić więcej uwagi?

…………………………………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………………………………...............................

..............…………………………………………………………………………………………………………………….............

5. Jakie treści merytoryczne Pana/i zdaniem powinny być poszerzone/ uzupełnione w kolejnych szkoleniach tego typu?

…………………………………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………………………………...............................

..............…………………………………………………………………………………………………………………….............

6. Które metody pracy były dla Pan/i najbardziej adekwatne do przekazywanych treści?

…………………………………………………………………………………………………………………..............................

…………………………………………………………………………………………………………………...............................

..............…………………………………………………………………………………………………………………….............

4. Ocena pracy trenerów

Prosimy o zaznaczenie w jakim stopniu zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami:

Skala	Zdecydowa- nie się nie zgadzam		Nie zgadzam się		Częściowo się zgadzam		Zgadzam się		Zdecydo- wanie się zgadzam
Skala	1		2		3		4		5
Trener	T1	T2	T1	T2	T1	T2	T1	T2	T1	T2
Doświadczenie trenera było adekwatne do tematu szkolenia
Postawa trenera była przyjazna, profesjon ana
Instrukcje do ćwiczeń były jasne i zrozumiałe
Sposób prowadzenia dyskusji i odpowiadania na pytania sprzyjał atmosferze i osiągnięciu celu szkolenia
Sposób prezentacji wiedzy sprzyjał osiągnięciu celu szkolenia

5. Końcowa ocena szkolenia

Prosimy o zaznaczenie „x” na poniższej skali jaka jest Pana/i ocena ogólna szkolenia Bardzo niska – 1

Niska – 2

Zadowalająca – 3

Dobra – 4

Bardzo dobra – 5

6. Inne uwagi/ sugestie

………………………………………………………………………………………………………………….....................................

Dziękujemy za wypełnienie ankiety

Załącznik nr 2

Lista obecności

1. Dane o szkoleniu

Tytuł szkolenia „Praktyki wspomagane dla uczniów szkół przysposabiających do pracy szansą na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy”

Załącznik nr 3

Test wiedzy (wejściowy/końcowy)

Ten kwestionariusz dotyczy Państwa aktualnej wiedzy na temat ICF i zatrudnienia wspomaga- nego. Proszę odpowiedzieć na wszystkie pytania. Informacje udzielone przez Państwa są poufne.

Pytania		TAK	NIE	NIE WIEM
1.	Zatrudnienie wspomagane jest to płatna praca wykonywana przez osoby wykluczone społecznie, w tym osoby z różnymi niepełnosprawnościami, na otwartym rynku pracy, przy ciągłym wsparciu ze strony innych osób.
2.	Podstawową cechą zatrudnienia wspomaganego jest szkolenie a następnie zatrudnienie na otwartym rynku pracy.
3.	W zatrudnieniu wspomaganym trener pracy pełni jednocześnie funkcję osoby wspierającej, nauczyciela zawodu i doradcy zawodowego.
4.	Jedną z zasad zatrudnienia wspomaganego jest podejmowanie decyzji za osobę niepełnosprawną.
5.	W procesie zatrudnienia wspomaganego nie może brać udziału otoczenie osoby niepełnosprawnej.
6.	Indywidualizacja, poszanowanie godności i normalizacja to zasady, które nie są stosowane w procesie zatrudnienia wspomaganego.
7.	Jednym z zadań trenera pracy jest wskazanie osobie wspieranej jej umiejętności, zdolności i preferencji
8.	Wsparcie trenera pracy po zatrudnieniu osoby na stanowisku pracy kończy się.
9.	Plan skoncentrowany na osobie obejmuje przygotowanie profilu zawodowego i zaplanowanie ścieżki kariery zawodowej osoby poszukującej pracy
10	Pracodawca zatrudniając osobę niepełnosprawną zawsze musi dostosować dla niej stanowisko pracy.
11.	Szkolenie osoby niepełnosprawnej na stanowisku pracy prowadzi trener pracy.
12.	Zasadą szkolenia stanowiskowego jest wykonywanie czynności za osobę wspieraną
13.	Właściwe dopasowanie stanowiska pracy wymaga dogłębnej diagnozy możliwości i ograniczeń klienta zatrudnienia wspomaganego.
14.	Pracodawcy są także klientami zatrudnienia wspomaganego.
15.	Klasyfikacja ICF jest klasyfikacją cech charakteryzujących stan zdrowia człowieka w kontekście jego indywidualnej sytuacji życiowej oraz wpływów otaczającego środowiska.
16.	Rasa, płeć, wiek i inne cechy społeczno demograficzne (czynniki osobowe) mogą wpływać na uczestnictwo osób w życiu społecznym.
17.	W zintegrowanym modelu bio-psycho-społecznym ICF, funkcjonowanie i niepełnosprawność danej osoby postrzegane są wielowymiarowo, jako dynamiczna interakcja pomiędzy stanem chorobo- wym a czynnikami osobowymi i środowiskowymi.
18.	ICF dotyczy wyłącznie sytuacji osób z niepełnosprawnościami.
19.	Zgodnie z Klasyfikacją ICF informacje na temat funkcjonowania i niepełnosprawności osoby powinny być zbierane tylko z jednego źródła.

Data szkolenia Miejsce szkolenia Trenerzy prowadzący

2. Potwierdzenie obecności

Lp.	Imię i nazwisko	Xxxxxx

ANEKS – zestaw narzędzi

Załącznik nr 1

Karta kompetencji ucznia wraz z ewaluacją1

UCZENIE SIĘ				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Uczenie się – zdolność do przy- swajania nowych wiadomości i umiejętności	bardzo duże trudności w uczeniu się	potrzeba wsparcia przy uczeniu się i nabywaniu nowych umiejętności	brak trudności w uczeniu się
Ocena wstępna1
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Uczenie się – preferowane sposoby	uczy się tylko poprzez naśladowanie i/lub powtarzanie	uczy się poprzez demonstrację	uczy się poprzez instrukcje słowne
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
STOSOWANIE WIEDZY				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Dokonywanie wyboru spośród różnych możliwości	nie potrafi wyszukiwać informacji o różnych możliwościach działa- nia, nie potrafi dokonać wyboru, nie potrafi wartościować	przy wsparciu wyszukuje informa- cje o różnych możli- wościach działania; przy wsparciu potrafi dokonać wyboru, przy wsparciu potrafi wartościować	samodzielnie wy- szukuje informacje o różnych możli- wościach działania; samodzielnie potrafi dokonać wyboru, potrafi wartościować
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Zdolność do decy- dowania i przewidy- wania konsekwencji działań	brak zdolności do decydowania	przy wsparciu podejmuje proste decyzje, przewidując skutki	podejmuje złożone decyzje przewidując skutki
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

1 Należy zaznaczyć we właściwym polu „x”

Korzystanie z instruk- cji i wykonywanie poleceń	wymaga demonstracji osobistej wykonania zadania, wykonuje proste polecenia ustne	korzysta z instrukcji drukowanych, ale w formie obrazkowej.	korzysta z instrukcji słownych w formie drukowanej
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy	często stwarza zagroże- nie dla bezpieczeństwa swojego i innych	zwykle respektu- je przepisy BHP, czasami potrzebuje przypomnienia	zawsze przestrzega obowiązujących przepisów
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Realizacja codzienne- go rozkładu zajęć	nie potrafi samodzielnie realizować ustalonego rozkładu zajęć w trakcie dnia	potrzebuje wsparcia (przypomnienia, wskazówki) przy realizacji rozkładu zajęć w trakcie dnia	samodzielnie realizuje zaplano- wany rozkład zajęć w trakcie dnia
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Skupienie uwagi	nie potrafi skupić uwagi na wykonywanej czynności	skupia uwagę przy wsparciu (ukierunko- wanie, przypomnienie)	samodzielnie skupia uwagę przy wykony- waniu czynności
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
CZYTANIE I PISANIE				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Czytanie	nie potrafi czytać	potrafi czytać tylko proste teksty przygo- towane w dostępnej formie	potrafi czytać po cichu i na głos, rozu- mie co czyta (czyta ze zrozumieniem)
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Xxxxxxx	nie potrafi pisać	potrafi odwzorowy- wać litery, pisze tylko pojedyncze słowa	potrafi pisać wy- raźnie i poprawnie dłuższe teksty
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

RADZENIE SOBIE Z WYZWANIAMI				Dodatkowe uwagi spostrzeżenia
Radzenie sobie w sytuacji trudnej – reakcja na stres	biernie trwa w sytuacji trudnej	przy wsparciu po- dejmuje adekwatne próby rozwiązania sytuacji trudnej	zawsze adekwatnie próbuje rozwiązać sytuację trudną
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Radzenie sobie w sytuacji konfliktowej	nieustępliwy, akceptuje rozwiązania tylko po swojej myśli	przy wsparciu podejmuje próby rozwiązania konfliktu	podejmuje próby roz- wiązania, proponuje kompromis i podej- muje współpracę
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Reakcja na zmiany - zachowanie w sy- tuacji zmienionej lub nowej, nieznanej	odrzuca zmiany	wymaga wsparcia (zachęty, przeko- nania)	chętnie akceptuje zmiany
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Umiejętność wyrażania emocji	nie potrafi prawidłowo nazwać przeżywanych emocji i nie umie ich wyrażać adekwatnie do sytuacji	przy wsparciu potrafi zdefiniować emocje, i wyrazić je adekwat- nie do sytuacji	potrafi nazwać emocje, wyraża je stosownie do sytu- acji, rozumie emocje innych osób
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Ponoszenie odpo- wiedzialności	nie potrafi wziąć odpowiedzialności za wykonane zadanie	przy wsparciu potrafi wziąć odpowiedzial- ność za podejmowa- ne zadanie	zawsze bierze odpo- wiedzialność za po- dejmowane zadanie, zawsze wykazuje się poczuciem odpowie- dzialności za swoją pracę
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

KOMUNIKACJA				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Komunikowanie się z otoczeniem	Komunikuje się za po- mocą wspomagających i alternatywnych metod	przy wsparciu potrafi komunikować się pojedynczymi słowa- mi, jednak w sposób mało zrozumiały dla otoczenia	potrafi komunikować się w sposób zrozu- miały dla otoczenia
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Zabieranie głosu w rozmowie	nie angażuje się w pro- wadzenie rozmowy	czasami zabiera głos w rozmowie, potrze- buje zachęty	z chęcią zabiera głos w rozmowie, umożli- wia innym dokończe- nie wypowiedzi
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Zakończenie rozmo- wy/zmiana tematu	nie potrafi zakończyć rozmowy/zmienić tematu	potrzebuje wsparcia przy zakończeniu rozmowy, zmianie tematu (ukierunko- wanie)	potrafi zakończyć prawidłowo rozmo- wę lub zmienić temat w każdej sytuacji
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Udzielanie odpo- wiedzi	nie udziela odpowiedzi na pytania	czasami udziela od- powiedzi adekwat- nej, przy wsparciu	udziela zrozumiałych, sensownych odpo- wiedzi
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Wysłuchiwanie poleceń i pytań	nie słucha poleceń i pytań	czasami słucha prostych poleceń i pytań, ale potrze- buje wsparcia w ich zrozumieniu	słucha i rozumie polecenia i pytania, poprawnie reaguje na nie
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

Przekazywanie informacji	nie potrafi przekazać informacji	potrzebuje wsparcia w prawidłowym for- mułowaniu przekazu	przekazuje infor- macje w zrozumiały sposób
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Zwracanie się o pomoc	w razie napotkanych trudności zaprzestaje zleconego działania i nigdy nie prosi o pomoc	w razie napotkanych trudności prosi o po- moc znajomą osobę	w razie napotkanych trudności samodziel- nie i chętnie zwraca się o pomoc nawet do nieznajomej osoby
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
PORUSZANIE SIĘ I MOBILNOŚĆ				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Korzystanie ze środków transportu	nie korzysta samodziel- nie ze środków komuni- kacji publicznej	samodzielnie lub przy wsparciu korzysta z niektórych form komunikacji na określonej trasie	samodzielnie korzysta z różnych form komunikacji na różnych trasach
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Planowanie podróży	nie potrafi samodzielnie zaplanować podróży	przy wsparciu potrafi zaplanować podróż na nieznanej trasie	potrafi zaplano- wać każdą podróż korzystając z różnych źródeł informacji, po- trafi ustalić szczegóły planowanej podróży, np. godziny odjazdu pociągów, trasę autobusu itp.
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Korzystanie z informacji	nie potrafi samodzielnie korzystać z informacji (odczytywanie rozkładu połączeń)	przy wsparciu potrafi korzystać z jednego określonego źródła informacji (np. rozkład jazdy linii autobusowej, którą najczęściej się porusza)	samodzielnie potrafi korzystać z różnych źródeł informacji, wykorzystuje Inter- net do wyszukiwania informacji
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

TROSKA O SIEBIE				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Dbanie o swoje ciało	nie potrafi samodziel- nie zadbać o higienę osobistą	potrzebuje wsparcia (przypomnienie, pomoc) w zakresie dbania o higienę osobistą	samodzielnie dba o higienę osobistą
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Ubieranie się stosowne do pogody i sytuacji	nie potrafi samo- dzielnie ubierać się stosownie do pogody i sytuacji	potrzebuje wsparcia przy wyborze stroju stosownego do pogody i sytuacji	samodzielnie ubiera się stosownie do pogody i sytuacji
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
KONTAKT Z INNYMI LUDŹMI				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Różnicowanie relacji z innymi - umiejęt- ność odpowiedniego zachowania się wobec różnych grup	nie różnicuje relacji, przenosi zachowania wobec jednej osoby i grupy na drugą	przy wsparciu potrafi różnicować swoje zachowania w kon- taktach z innymi osobami	dostrzega różnice, adekwatnie zacho- wuje się wobec prze- łożonych, współpra- cowników, kolegów z klasy, itp.
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Relacje z innymi	nie potrafi podtrzy- mywać pozytywnych relacji z rówieśnikami	przy wsparciu pod- trzymuje pozytywne relacje z rówie- śnikami i z innymi osobami	prawidłowo buduje relacje, nawiązu- je i podtrzymuje pozytywne relacje z rówieśnikami , przełożonymi, współ- pracownikami itp.
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Xxxxx XXX
Zachowanie prywatności	nie rozumie granicy prywatności spraw, nieświadomie ujaw- nia swoje tajemnice i zadaje tożsame py- tania innym osobom	wymaga przypomi- nania o zachowaniu granicy prywatności własnej i cudzej	dyskretny, wie jakie informacje o sobie może przekazać, o jakie zapytać inne osoby
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

Współpraca z przełożo- nymi - uznaje przeło- żonych za autorytet i podejmuje współpracę	przeciwstawia się przełożonym, odmawia współpracy	potrzebuje wsparcia przy współpracy z przełożonymi (przypomnienie, zwrócenie uwagi)	współpracuje i sza- nuje przełożonych
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III
Przyjmowanie krytyki	nie potrafi przyjąć kon- struktywnej krytyki	przy wsparciu potrafi przyjąć krytykę	potrafi przyjąć kon- struktywną krytykę
Ocena wstępna
Ewaluacja Klasa I
Ewaluacja Klasa II
Ewaluacja Klasa III

Czynniki środowiskowe 2

Wpływ produktów i technologii stosowanych w edukacji
Wpływ najbliższej rodziny na funkcjono- wanie ucznia (postawy rodziny)
Wpływ rówieśników, kolegów na funkcjonowanie ucznia
Inne istotne czynniki

Czynniki osobowe3

Motywacja do działania
Zainteresowania
Umiejętności praktyczne (wynikające z wcześniejszych doświadczeń szkolnych, domowych, etc.)
Wytrwałość

2 Należy krótko opisać

3 Należy krótko opisać

Załącznik nr 2

Karta kompetencji ucznia – perspektywa rodzica

UCZENIE SIĘ				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Uczenie się - zdol- ność do przyswajania nowych wiadomości i umiejętności	bardzo duże trudności w uczeniu się	potrzeba wsparcia przy uczeniu się i nabywaniu nowych umiejętności	brak trudności w uczeniu się
Zaznaczyć x
Uczenie się – prefero- wane sposoby	uczy się tylko poprzez naśladowanie i/lub powtarzanie	uczy się poprzez de- monstrację	uczy się poprzez instrukcje słowne
Zaznaczyć x
STOSOWANIE WIEDZY				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Dokonywanie wyboru spośród różnych możliwości	nie potrafi wyszukiwać informacji o różnych możliwościach działa- nia, nie potrafi dokonać wyboru, nie potrafi wartościować	przy wsparciu wy- szukuje informacje o różnych możliwościach działania; przy wspar- ciu potrafi dokonać wyboru, przy wsparciu potrafi wartościować	samodzielnie wyszuku- je informacje o różnych możliwościach działa- nia; samodzielnie po- trafi dokonać wyboru, potrafi wartościować
Zaznaczyć x
Zdolność do decy- dowania i przewidy- wania konsekwencji działań	brak zdolności do decydowania	przy wsparciu podej- muje proste decyzje, przewidując skutki	podejmuje złożone decyzje przewidując skutki
Zaznaczyć x
Korzystanie z instruk- cji i wykonywanie poleceń	wymaga demonstracji osobistej wykonania zadania, wykonuje pro- ste polecenia ustne	korzysta z instrukcji drukowanych, ale w formie obrazkowej.	korzysta z instrukcji słownych w formie drukowanej
Zaznaczyć x
Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i hi- gieny pracy	często stwarza zagro- żenie dla bezpieczeń- stwa swojego i innych	zwykle respektuje przepisy BHP, czasami potrzebuje przypo- mnienia	zawsze przestrzega obowiązujących prze- pisów
Zaznaczyć x
Realizacja codzienne- go rozkładu zajęć	nie potrafi samodziel- nie realizować usta- lonego rozkładu zajęć w trakcie dnia	potrzebuje wsparcia (przypomnienia, wska- zówki ) przy realizacji rozkładu zajęć w trakcie dnia	samodzielnie realizuje zaplanowany rozkład zajęć w trakcie dnia
Zaznaczyć x
Skupienie uwagi	nie potrafi skupić uwagi na wykonywanej czynności	skupia uwagę przy wsparciu (ukierunko- wanie, przypomnienie)	samodzielnie skupia uwagę przy wykonywa- niu czynności
Zaznaczyć x

CZYTANIE I PISANIE				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Czytanie	nie potrafi czytać	potrafi czytać tylko proste teksty przygo- towane w dostępnej formie	potrafi czytać po cichu i na głos, rozumie co czyta (czyta ze zrozu- mieniem)
Zaznaczyć x
Xxxxxxx	nie potrafi pisać	potrafi odwzorowy- wać litery, pisze tylko pojedyncze słowa	potrafi pisać wyraźnie i poprawnie dłuższe teksty
Zaznaczyć x
RADZENIE SOBIE Z WYZWANIAMI				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Radzenie sobie w sytuacji trudnej – reakcja na stres	biernie trwa w sytuacji trudnej	przy wsparciu podej- muje adekwatne próby rozwiązania sytuacji trudnej	zawsze adekwatnie próbuje rozwiązać sytuację trudną
Zaznaczyć x
Radzenie sobie w sy- tuacji konfliktowej	nieustępliwy, akceptuje rozwiązania tylko po swojej myśli	przy wsparciu podej- muje próby rozwiązania konfliktu	podejmuje próby rozwiązania, proponuje kompromis i podejmuje współpracę
Zaznaczyć x
Reakcja na zmiany - zachowanie w sytuacji zmienionej lub nowej, nieznanej	odrzuca zmiany	wymaga wsparcia (za- chęty, przekonania)	chętnie akceptuje zmiany
Zaznaczyć x
Umiejętność wyraża- nia emocji	nie potrafi prawidłowo nazwać przeżywanych emocji i nie umie ich wyrażać adekwatnie do sytuacji	przy wsparciu potrafi zdefiniować emocje, i wyrazić je adekwatnie do sytuacji	potrafi nazwać emocje, wyraża je stosownie do sytuacji, rozumie emocje innych osób
Zaznaczyć x
Ponoszenie odpowie- dzialności	nie potrafi wziąć odpowiedzialności za wykonane zadanie	przy wsparciu potrafi wziąć odpowiedzial- ność za podejmowane zadanie	zawsze bierze od- powiedzialność za podejmowane zadanie zawsze wykazuje się poczuciem odpowie- dzialności za swoją pracę
Zaznaczyć x
KOMUNIKACJA				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Komunikowanie się z otoczeniem	Komunikuje się za po- mocą wspomagających i alternatywnych metod	przy wsparciu potrafi komunikować się pojedynczymi słowami, jednak w sposób mało zrozumiały dla otoczenia	potrafi komunikować się w sposób zrozumiały dla otoczenia
Zaznaczyć x
Zabieranie głosu w rozmowie	nie angażuje się w pro- wadzenie rozmowy	czasami zabiera głos w rozmowie, potrzebu- je zachęty	z chęcią zabiera głos w rozmowie, umożliwia innym dokończenie wypowiedzi
Zaznaczyć x

Zakończenie rozmo- wy/zmiana tematu	nie potrafi zakończyć rozmowy/zmienić tematu	potrzebuje wsparcia przy zakończeniu roz- mowy, zmianie tematu (ukierunkowanie)	potrafi zakończyć pra- widłowo rozmowę lub zmienić temat w każdej sytuacji
Zaznaczyć x
Udzielanie odpowie- dzi	nie udziela odpowiedzi na pytania	czasami udziela od- powiedzi adekwatnej, przy wsparciu	udziela zrozumiałych, sensownych odpowiedzi
Zaznaczyć x
Wysłuchiwanie pole- ceń i pytań	nie słucha poleceń i pytań	czasami słucha pro- stych poleceń i pytań, ale potrzebuje wsparcia w ich zrozumieniu	słucha i rozumie polecenia i pytania, poprawnie reaguje na nie
Zaznaczyć x
Przekazywanie infor- macji	nie potrafi przekazać informacji	potrzebuje wsparcia w prawidłowym formu- łowaniu przekazu	przekazuje informacje w zrozumiały sposób
Zaznaczyć x
Zwracanie się o pomoc	w razie napotkanych trudności zaprzestaje zleconego działania i nigdy nie prosi o pomoc	w razie napotkanych trudności prosi o po- moc znajomą osobę	w razie napotkanych trudności samodzielnie i chętnie zwraca się o pomoc nawet do nieznajomej osoby
Ocena wstępna
PORUSZANIE SIĘ I MOBILNOŚĆ				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Korzystanie ze środ- ków transportu	nie korzysta samo- dzielnie ze środków komunikacji publicznej	samodzielnie lub przy wsparciu korzysta z niektórych form ko- munikacji na określonej trasie	samodzielnie korzy- sta z różnych form komunikacji na różnych trasach
Zaznaczyć x
Planowanie podróży	nie potrafi samo- dzielnie zaplanować podróży	przy wsparciu potrafi zaplanować podróż na nieznanej trasie	potrafi zaplanować każ- dą podróż korzystając z różnych źródeł infor- macji, potrafi ustalić szczegóły planowanej podróży, np. godziny odjazdu pociągów, trasę autobusu itp.
Zaznaczyć x
Korzystanie z infor- macji	nie potrafi samodziel- nie korzystać z infor- macji (odczytywanie rozkładu połączeń)	przy wsparciu potrafi korzystać z jednego określonego źródła informacji (np. rozkład jazdy linii autobusowej, którą najczęściej się porusza)	samodzielnie potrafi korzystać z różnych źródeł informacji, wykorzystuje Inter- net do wyszukiwania informacji
Zaznaczyć x
TROSKA O SIEBIE				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Dbanie o swoje ciało	nie potrafi samodziel- nie zadbać o higienę osobistą	potrzebuje wsparcia (przypomnienie, po- moc) w zakresie dbania o higienę osobistą	samodzielnie dba o hi- gienę osobistą
Zaznaczyć x

Ubieranie się sto- sowne do pogody i sytuacji	nie potrafi samo- dzielnie ubierać się stosownie do pogody i sytuacji	potrzebuje wsparcia przy wyborze stroju stosownego do pogody i sytuacji	samodzielnie ubiera się stosownie do pogody i sytuacji
Zaznaczyć x
KONTAKT Z INNYMI LUDŹMI				Dodatkowe uwagi/ spostrzeżenia
Różnicowanie relacji z innymi - umiejęt- ność odpowiedniego zachowania się wobec różnych grup	nie różnicuje relacji, przenosi zachowania wobec jednej osoby i grupy na drugą	przy wsparciu potrafi różnicować swoje za- chowania w kontaktach z innymi osobami	dostrzega różnice, ade- kwatnie zachowuje się wobec przełożonych, współpracowników, kolegów z klasy, itp.
Zaznaczyć x
Relacje z innymi	nie potrafi podtrzy- mywać pozytywnych relacji z rówieśnikami	przy wsparciu pod- trzymuje pozytywne relacje z rówieśnikami i z innymi osobami	prawidłowo buduje re- lacje, nawiązuje i pod- trzymuje pozytywne relacje z rówieśnikami , przełożonymi, współ- pracownikami itp.
Zaznaczyć x
Zachowanie prywat- ności	nie rozumie granicy prywatności spraw, nieświadomie ujawnia swoje tajemnice i za- daje tożsame pytania innym osobom	wymaga przypominania o zachowaniu granicy prywatności własnej i cudzej	dyskretny, wie jakie informacje o sobie może przekazać, o jakie zapytać inne osoby
Zaznaczyć x
Współpraca z prze- łożonymi - uznaje przełożonych za autorytet i podejmuje współpracę	przeciwstawia się przełożonym, odmawia współpracy	potrzebuje wsparcia przy współpracy z prze- łożonymi (przypomnie- nie, zwrócenie uwagi)	współpracuje i szanuje przełożonych
Zaznaczyć x
Przyjmowanie krytyki	nie potrafi przyjąć kon- struktywnej krytyki	przy wsparciu potrafi przyjąć krytykę	potrafi przyjąć kon- struktywną krytykę
Ocena wstępna

Załącznik nr 3

Karta analizy stanowiska praktyk

Dane ogólne

Nazwa zakładu pracy
Adres zakładu pracy
Data przeprowadzenia analizy
Imię i nazwisko osoby przeprowadzającej analizę

Dane dotyczące środowiska pracy:

Dźwięk/ hałas

□ tak □ nie W jaki sposób może wpływać?

Zapachy

□ tak □ nie W jaki sposób może wpływać?

Klimat pomieszczenia

Charakterystyka pomieszczeń (istotne cechy)

Zmienności miejsca pracy

□ tak □ nie

Obecność materiałów (środków) wywołujących alergie

□ tak □ nie Jakie? (jeśli tak)

Używane specjalne środki BHP, np. ubrania ochronne

□ tak □ nie Jakie? (jeśli tak)

Konieczność korzystania z narzędzi/maszyn

□ tak □ nie Jakie? (jeśli tak)

Praca na wysokości

□ tak □ nie

Inne uwagi

Dane dotyczące stanowiska praktyk:

Nazwa stanowiska praktyk

Zakres czynności do wykonania

Godziny praktyk

Ocena wymagań/kompetencji:4

1. Wymagania dotyczące uczenia się i stosowania wiedzy

Wymagania	małe	średnie	wysokie	Uwagi
Tempo uczenia się
Umiejętność decydowania
Korzystanie z instrukcji
Skupienie uwagi
Wytrwałość
Staranność / dokładność
Samokontrola
Odporność na stres

2. Wymagania dotyczące ogólnej sprawności fizycznej i sprawności zmysłów

Wymagania	małe	średnie	wysokie	Uwagi
stanie
siedzenie
chodzenie
podnoszenie/przenoszenie przedmiotów
precyzyjne używanie rąk
wzrok
słuch
węch

4 Należy zaznaczyć właściwe stosując „x”

3. Wymagania dotyczące umiejętności edukacyjnych

Wymagania	małe	średnie	wysokie	Uwagi
czytanie
pisanie
liczenie
spostrzeganie
orientacja w czasie
orientacja w przestrzeni

4. Wymagania dotyczące komunikowania się i współpracy

Wymagania	małe	średnie	wysokie	Uwagi
Praca w odosobnieniu
Współpraca z jedną osobą
Współpraca z grupą osób
Komunikowanie się z jedną osobą
Komunikowanie się z grupą współpracowników
Komunikowanie się z klientami

Dodatkowe informacje:

Czy istnieją możliwości indywidualnego dopasowania miejsca praktyk do profilu umiejętności kandydata ?

w zakresie czasu praktyk

□ tak □ nie

w zakresie technicznych środków pomocniczych

□ tak □ nie W jaki sposób?

w zakresie modyfikacji tzakresu obowiązków

□ tak □ nie W jaki sposób?

Uwagi

Załącznik nr 4

Karta dopasowania praktyk

Załącznik nr 5

Karta oceny ucznia podczas praktyk wspomaganych

Rekomendowane stanowisko praktyk

Zakres czynności

Xxxx i nazwisko ucznia

Xxxxx

Nazwa zakładu pracy

Nazwa stanowiska

Data oceny

Numer oceny5

L.p.	PYTANIE	tak	częściowo	nie	UWAGI6
1.	Czy uczeń potrafi skupić się na wykonywanych czynnościach zawodowych?
2.	Czy uczeń potrafi wykonywać proste czynności lub zadania umożliwiające nabycie umiejętności zawodowych?
3.	Czy uczeń potrafi wykonywać złożone czynności lub zadania umożliwiające nabycie umiejętności zawodowych?
4.	Czy uczeń rozumie instrukcje i polecenia wydawane w miejscu pracy przez trenera pracy, współpracowników i przełożonych?
5.	Czy uczeń potrafi rozpocząć, kontynuować i zakończyć rozmowę z jedną osobą, np. ze współpracownikiem lub przełożonym?
6.	Czy uczeń potrafi rozpocząć, kontynuować i zakończyć rozmowę z kilkoma osobami (w grupie), np. ze współpracownikami ?
7.	Czy uczeń potrafi nawiązać i utrzymywać określone kontakty w oficjalnych sytuacjach, jak np. z pracodawcą i współpracownikami w miejscu pracy?
8.	Czy uczeń przestrzega czasu pracy – przychodzi i wychodzi o czasie? Czy uczeń przestrzega czasu przerw? Czy uczeń potrafi zaplanować i zrealizować wszystkie obowiązki na stanowisku pracy w wyznaczonym czasie?
9.	Czy uczeń radzi sobie ze stresem w miejscu praktyk?

Analiza kompetencji ucznia w odniesieniu do wymagań stanowiska pracy

Mocne strony ucznia	Słabe strony ucznia

Strategia wsparcia

Trudność / bariera	Działanie wspierające

data sporządzenia podpis

5 W przypadku uczniów II i III klasy zaleca się przeprowadzenie oceny co najmniej raz na kwartał, dla ucznia klasy I ocena powinna być przeprowadzana po praktyce zakończonej na danym stanowisku

6 W uwagach należy uwzględnić dodatkowe informacje, istotne dla oceny funkcjonowania ucznia na stanowisku praktyk

Załącznik nr 6

Umowa o organizację praktyk wspomaganych nr…

umowa zawarta w ............................................................... w dniu pomiędzy:

Zespołem Szkół Specjalnych nr …...... z siedzibą w …….......................………

przy ul. ,

reprezentowanym przez

………………………………………..................................................…. – Dyrektora ,

zwanym dalej „ZSS” a

(imię i nazwisko)

................................................................................................... prowadzący działalność gospodarczą

(kod pocztowy, miejscowość)

pod nazwą ….............................................................................… w …........................…........................……

przy ulicy …….............................................................….. nr ............ lokal ............

zarejestrowaną w Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez ………….................……

pod numerem..........................., REGON........................... , NIP ,

zamieszkały w ….……........................................................................................, PESEL:...........................

Spółką działającą pod firmą ......................................................................................................................

(forma prawna: S.A, sp. z o.o., spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska, spółka ko- mandytowo-akcyjna, a także przedsiębiorstwo państwowe, fundacja, spółdzielnia mieszkaniowa)

z siedzibą w .................................... , przy ul............................................................... ...............................

wpisaną do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy w ..................................

Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS , posiadającą

NIP........................... , REGON...........................

10.	Czy uczeń dostrzega problem pojawiający się na jego stanowisku? Czy uczeń potrafi przeanalizować problem? Czy uczeń potrafi znaleźć rozwiązanie proble- mu, uwzględniając jego możliwe skutki?
11.	Czy uczeń potrafi dokonać wyboru spośród różnych możliwości, wdrożyć dokonany wybór, ocenić jego skutki w miejscu pracy?
12.	Czy uczeń potrafi podjąć i wykonywać pojedyncze zadanie w miejscu pracy? Czy uczeń potrafi zainicjować zadania, ustalić czas, miejsce i materiały potrzebne do jego wykonania ?
13.	Czy uczeń samodzielnie potrafi dojechać do miejsca realizacji praktyk?
14.	Czy uczeń jest punktualny? Czy uczeń wywiązuje się ze swoich obowiązków? Czy uczeń przestrzega zasad panujących w firmie? Czy uczeń słucha poleceń przełożonych?
Czynniki środowiskowe w miejscu praktyk
15.	Wpływ produktów i technologii stosowanych w miejscu zatrudnienia; np. narzędzia do pracy, sprzęt biurowy, instrukcje w języku łatwym do czytania, itp.
16.	Wpływ projektów architektonicznych na funkcjonowanie ucznia w miejscu praktyk, np.: udogodnienia konstrukcyjne i budowlane – klamki do drzwi, podjazdy, przystosowane szahi, dostępne telefony
17.	Wpływ światła w miejscu praktyk na funkcjonowanie ucznia i wywiązywanie się z obowiązków.
18.	Wpływ hałasu w miejscu praktyk na funkcjonowanie ucznia i wywiązywanie się z obowiązków.
19.	Wpływ jakości powietrza w miejscu praktyk na funkcjonowanie ucznia i wywiązywanie się z obowiązków
20.	Wpływ zwierzchników na funkcjonowanie ucznia w miejscu praktyk.
21.	Wpływ nauczyciela - trenera pracy na funkcjonowanie ucznia w miejscu praktyk.
22.	Wpływ osób obcych na funkcjonowanie ucznia w miejscu praktyk.
23.	Wpływ postawy zwierzchników wobec osób z niepełnosprawnością na funkcjonowanie ucznia w miejscu praktyk.

reprezentowaną przez:

1. Prezesa Zarządu/pełnomocnika

2. Członka Zarządu

zwanym dalej „Zakładem pracy”

zwanych dalej osobno „ZSS”, „Zakład pracy” łącznie zaś „Stronami” o następującej treści:

§ 1

Cel umowy

Umowa o organizację grupowych praktyk wspomaganych ma na celu kompleksowe uregulowa- nie kwestii organizacji praktyk dla osób z niepełnosprawnością intelektualną - uczniów Szkoły Przysposabiającej do Pracy w zakładzie pracy na otwartym rynku pracy oraz podziału zadań Stron Umowy w tym zakresie.

Strony oświadczają, iż zobowiązują się zgodnie współpracować na zasadach określonych w niniejszej umowie przy jej realizacji.

§ 2

Warunki organizacyjne i merytoryczne praktyk wspomaganych

Praktyka wspomagana jest formą nabywania przez uczniów z niepełnosprawnością intelektualną umiejętności zawodowych na wybranych stanowiskach pracy dopasowanych do ich indywidu- alnych możliwości i preferencji w zakładzie pracy na otwartym rynku pracy.

Praktyka wspomagana jest realizowana przez ucznia przy wsparciu Nauczyciela-Trenera pracy.

Praktyka wspomagana nie stanowi zatrudnienia ani stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst. jedn. Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) po- między zakładem pracy a uczniem/uczniami z niepełnosprawnością intelektualną. Nie stanowi ona również podstawy do/lub przyrzeczenia nawiązania stosunku pracy z daną osobą przez Zakład pracy.

Praktyka wspomagana może być realizowana dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w formie grupowej lub indywidualnej.

Każdorazowo o formie realizacji praktyk wspomaganych decydować będą Nauczyciele-Trenerzy pracy odpowiedzialni za kontakt z Zakładem pracy w konsultacjach z tymże Zakładem pracy, po uprzednio dokonanej analizie potrzeb i możliwości obydwu Stron Umowy.

Miejscem odbywania praktyk wspomaganych będzie ….…...................................................................

.........................................................................................................….............................................................

Informacja o uczniach z niepełnosprawnością intelektualną, którzy zostaną skierowani do odbycia praktyki wspomaganej wraz z harmonogramem odbywania praktyki, z podaniem okresu realizacji (w tym godziny od – do), forma realizacji praktyk (grupowa/indywidualna) oraz zakresem obowiąz- ków do wykonania dla każdego ucznia z niepełnosprawnością intelektualną, zostanie przekazana do Zakładu pracy najpóźniej na 3 dni przed rozpoczęciem praktyki (załącznik nr 1 do umowy)

§ 3

Prawa i obowiązki ZSS

ZSS zobowiązuje się do określenia warunków odbywania praktyk wspomaganych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w Zakładzie pracy w uzgodnieniu z osobą wyznaczoną przez Zakład pracy (analiza miejsc pracy wraz z określeniem czynności do wykonywania przez każdego ze skierowanych uczniów z niepełnosprawnością intelektualną).

ZSS zobowiązuje się wspierać uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, które zostały skierowane do Zakładu pracy w celu odbywania praktyk wspomaganych na określonych stanowiskach.

ZSS kieruje do Zakładu pracy swoich pracowników – nauczycieli, którzy będą pełnić rolę tre- nerów wspierających uczniów z niepełnosprawnością intelektualną podczas realizacji praktyk wspomaganych.

Nauczycielami – Trenerami pracy upoważnionymi do prowadzenia praktyk wspomaganych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w Zakładzie pracy są:

.......................................................................................................................

ZSS zobowiązuje się do zapewnienia ubezpieczenia NNW każdego ucznia z niepełnosprawnością intelektualną skierowanego do odbycia praktyk wspomaganych w zakładzie pracy.

ZSS zobowiązuje się zapewnić uczniom z niepełnosprawnością intelektualną posiadanie wyma- ganych badań ( w tym badania epidemiologiczno – sanitarne), uprawniających ich do odbywania praktyk wspomaganych na danym stanowisku pracy.

Nauczyciel-Trener pracy skierowany przez ZSS do wsparcia uczniów z niepełnosprawnością inte- lektualną podczas praktyk wspomaganych zobowiązany jest do udzielania bieżących informacji pracownikom Zakładu pracy na temat funkcjonowania każdego ucznia.

Załącznik nr 1 do Umowy o organizację praktyk wspomaganych nr.........

§ 4

Prawa i obowiązki Zakładu pracy

Zakład pracy zobowiązuje się do udostępnienia miejsca odbywania praktyk wspomaganych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w wyznaczonych jednostkach organizacyjnych.

ZSS zapewnia Zakładowi pracy, że praktyka wspomagana uczniów z niepełnosprawnością in- telektualną odbywać się będzie przy wsparciu skierowanego Nauczyciela-Trenera pracy zatrud- nionego w ZSS.

Zakład pracy zobowiązuje się do przestrzegania harmonogramu odbywania praktyk wspo- maganych uczniów z niepełnosprawnością intelektualną ustalonego ze skierowanym przez ZSS Nauczycielem- Trenerem pracy.

Karta realizacji praktyk wspomaganych w zakładzie pracy

Zakład pracy umożliwi Nauczycielowi- Trenerowi pracy wsparcie uczniów z niepełnosprawno- ścią intelektualną podczas wykonywania czynności zawodowych na wybranych stanowiskach, w tym czynnie będzie uczestniczył w ustalaniu zakresu niezbędnego wsparcia w obszarze wykonywania czynności zawodowych oraz adaptacji w środowisku pracy.

§ 5

Postanowienia końcowe

Umowę zawiera się na czas określony, tj. od ……….........................….. r. do r.

Jakikolwiek spór, roszczenie lub sprawa wynikła na podstawie niniejszej umowy Strony zobo- wiązują się rozstrzygać polubownie w drodze negocjacji.

Wszelkie zmiany porozumienia mogą nastąpić jedynie za zgodą Stron w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

ganej6

7 Proszę wskazać czy jest to forma indywidualna czy grupowa

Porozumienie może zostać rozwiązane przez każdą ze Stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Porozumienie zostało sporządzone w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.

ZSS Zakład pracy

Nazwa i adres zakładu pracy:	Okres realizacji praktyk wspomaganych:	Stanowisko/ Zakres czynności
		Harmonogram realizacji praktyk – dni i godziny (od-do)
		Forma praktyki wspoma-
		Imię i nazwisko ucznia

Załącznik nr 8

LISTA OBECNOŚCI

Praktyki wspomagane – indywidualne

miesiąc i rok

podpis Nauczyciela - Trenera pracy

potwierdzenie zakładu pracy

Harmonogram praktyk wspomaganych
Harmonogram praktyk wspomaganych	Nazwa zakładu pracy i adres	Stanowisko / zakres czynności	Termin realizacji praktyk wspomaganych	Imię i nazwisko Xxxxxxxxxxx-Trenera pracy

Lista obecności

Imię i nazwisko ucznia

Podpisy Ucznia odbywającego praktyki

Data

Lp.

10.

Załącznik nr 7

LISTA OBECNOŚCI – Praktyki wspomagane – grupowe

miesiąc i rok

Harmonogram praktyk wspomaganych
Nazwa zakładu pracy i adres
Stanowisko / zakres czynności
Termin realizacji praktyk wspomaganych
Imię i nazwisko Xxxxxxxxxxx-Trenera pracy

Lista obecności
Lp.	Data	Imię i nazwisko ucznia	Xxxx i nazwisko ucznia	Xxxx i nazwisko ucznia	Xxxx i nazwisko ucznia

		Podpisy Uczniów odbywających praktyki
1.
2.
3.
4.

podpis Nauczyciela - Trenera pracy potwierdzenie zakładu pracy

Noty o autorach

Xxxxxx Xxxxxxx

Pedagog specjalny, kierunek pedagogika terapeutyczna w Wyższej Szkole Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, ukończyła studia podyplomowe Doradztwa i Planowanie Karier Osób Niepełnosprawnych oraz Szkolnego Doradcy Zawodowego. Oligofreno- pedagog w Zespole Szkół Specjalnych w Łomży, terapeuta EEG Biofeedbeck III stopnia. Prezes Stowarzyszenia „Czas Rozwoju”– propagator praw osób z niepełnosprawnością intelektualną, praktyk wspomaganych oraz zatrudnienia wspomaganego. Posiada wielo- letnie doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną, z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz dysfunkcjami rozwojowymi.

Xxxxxxx Xxxxxxxxx-Xxxxx

Pedagog specjalny, doradca zawodowy, absolwentka studiów podyplomowych z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi oraz podmiotami ekonomii społecznej. Wieloletni kie- rownik i koordynator merytoryczny projektów z zakresu integracji społeczno-zawodowej w tym projektów ukierunkowanych na aktywizację zawodową z wykorzystaniem metody zatrudnienia wspomaganego. Jest autorką i współautorką wielu publikacji z obszaru rynku pracy oraz narzędzi merytorycznych do pracy doradczej z osobami z niepełnosprawnością, w tym publikacji książkowych. Autorka i realizatorka specjalistycznych szkoleń x.xx. z zakresu zatrudnienia wspomaganego i Klasyfikacji ICF.

Xxxxxxx Xxxx-Xxxxxxxxxx

Posiada wykształcenie wyższe socjologiczne oraz z obszaru ekonomii społecznej. Od 2010 roku współpracuje z organizacjami pozarządowymi w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną. Zaangażowana we wdrażanie innowacyjnych rozwiązań do programów aktywizacji zawodowej, w tym w realizację innowacyjnego projektu, którego celem było opracowanie, przetestowa- nie i wdrożenie ujednoliconych procedur dotyczących funkcjonowania usługi trenera pracy. Posiada wiedzę i doświadczenie w prowadzeniu monitoringu i ewaluacji działań projektowych w zakresie weryfikacji jakości świadczonych usług, wdrażania procedur wewnątrzorganizacyjnych i wewnątrzprojektowych.

Xxxxx Xxxxx-Xxxxx

Profesor Oświaty, wieloletnia doradczyni metodyczna w zakresie kształcenia specjal- nego m. st. Warszawy oraz nauczycielka osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wykładowca na wyższych uczelniach. Współautorka poprzednich i obecnych Podstaw Programowych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowa- nym, znacznym. Autorka książek i artykułów metodycznych, dotyczących edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną. Współautorka pakietów edukacyjnych wydawnic- twa PWN z serii PEWNY START – dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Jedna z liderek Warszawskiego Forum Inicjatyw na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Ekspertka Punktu Informacyjno–Koordynacyjnego dla Osób Niepełno- sprawnych m. st. Warszawy. Członek Zarządu Warszawskiej Fundacji na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną „Postaw na nas”.

Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx

• nauczyciel dyplomowany

• od 11 lat pełni funkcję wicedyrektora Zespołu Szkół Specjalnych nr 85 w Warszawie, organizacyjnie i merytorycznie odpowiedzialna za Szkołę Przysposabiającą do Pracy nr 5

• autorka i koordynator wielu projektów współfinansowanych przez PFRON i m. st. Warszawa, a realizowanych z dorosłymi osobami z niepełnosprawnością intelektualną w placówce prowadzonej przez Warszawskie Koło Polskiego Stowa- rzyszenia na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną

• przez 4 lata koordynowała projekt „Dobre praktyki – dobrzy nauczyciele – skuteczna szkoła” we współpracy z Akademią Pedagogiki Specjalnej w Warszawie

• współautorka nowej podstawy programowej dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy

• opiekun drużyny harcerskiej Nieprzetartego Szlaku skupiającej uczniów i absolwentów szkół specjalnych

• od wielu lat pełni społeczną funkcję przewodniczącej Komisji Rewizyjnej w Oddziale ZNP Warszawa Śródmieście

• za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania oraz długoletnią pracę społeczną wyróżniona została wieloma nagrodami, x.xx. Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotą Odznaką ZNP

Xxxxxx Xxxxxxxxxx

Socjolog, trener biznesu, doradca planowania kariery osób z niepełnosprawnościami, wice- prezes Polskiej Federacji Zatrudnienia Wspomaganego. Realizatorka krajowych i między- narodowych projektów oraz szkoleń z zakresu zatrudnienia wspomaganego i Klasyfikacji. Współautorka rekomendacji do zmian systemowych w zakresie funkcjonowania usługi trenera pracy, modernizacji programu przysposobienia do pracy uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Odpowiedzialna za wdrożenie do Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia ICF do działań aktywizujących dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną w Centrach Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Współautorka podstawy programowej dla szkół przysposabiających do pracy. Członek Zespołu do spraw opracowania modelu kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przy Ministerstwie Edukacji Narodowej.

80 81

MODEL WDROŻENIA PRAKTYK WSPOMAGANYCH

w szkołach przysposabiających do pracy.

Podręcznik instruktażowy dla nauczycieli.

„[…] Opracowany model stanowi zestaw precyzyjnie określonych teoretycznych i praktycz- nych wskazówek dla personelu szkół przysposabiających do pracy w zakresie organizacji i realizacji praktyk wspomaganych dla uczniów. Dodatkowe materiały, takie jak zestaw na- rzędzi do oceny kompetencji ucznia, planowania działań i ewaluacji pozwoli nauczycielom na odkrywanie indywidualnego potencjału każdego ucznia z uwzględnieniem wszelkich czynników ułatwiających i utrudniających proces przygotowania do samodzielności w dorosłym życiu. Opracowane narzędzia umożliwią nauczycielom koncentrację na mocnych stro- nach ucznia i ułatwią planowanie indywidualnych strategii wsparcia. Niezwykle istotnym aspektem modelu jest materiał przygotowany dla uczniów dających szerokie możliwości wykorzystywania go w bieżącej pracy edukacyjnej i doradczej oraz do samodzielnego korzystania przez uczniów.

Opracowany model z uwagi na zgodność z przepisami prawa oraz wysoki poziom merytoryczny, w tym szczegółowy opis wdrożenia ma wysoką możliwość włączenia do powszechnego stosowania w szkołach przysposabiających do pracy bez konieczności zmian legislacyjnych i dodatkowych nakładów finansowych”.

Xxxxxx Xxxxxxxx

Dyrektor Departamentu Wychowania i Kształcenia Integracyjnego w Ministerstwie Edukacji Narodowej

Document Metadata

Table of Contents

MODEL WDROŻENIA PRAKTYK WSPOMAGANYCH

Document Metadata