Tczew, 2015

Dyrektywa CAFÉ - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy

EMISJA substancji do powietrza – wprowadzanie w sposób zorganizowany (poprzez emitory) lub niezorganizowany (z dróg, z hałd, składowisk, w wyniku pożarów lasów) substancji gazowych lub pyłowych do powietrza na skutek działalności człowieka lub ze źródeł naturalnych

EKWIWALENT CO2 – wielkość emisji CO2, która spowodowałaby takie samo w określonym przedziale czasowym wymuszenie radiacyjne, co wyemitowana ilość trwałego gazu cieplarnianego lub mieszanki gazów cieplarnianych

GDDKiA – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Gg – Giga gram

GIOŚ – Główny Inspektor Ochrony Środowiska GUS – Główny Urząd Statystyczny

KOBIZE – Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami Mg – Mega gram (1 Mg = 1 tona)

MŚ – Ministerstwo Środowiska MW – Mega wat

NFOŚiGW w Warszawie – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; od 1.01.2010 r. – państwowa osoba prawna w rozumieniu art. 9 pkt. 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240)

NOx – Tlenki azotu

OZE – odnawialne źródła energii

PM – Pył drobny, z ang. Particulate Matter POŚ – Prawo Ochrony Środowiska

POZIOM DOPUSZCZALNY – poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany. Poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza.

POZIOM DOCELOWY – poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie i środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie, za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych

POZIOM SUBSTANCJI W POWIETRZU (imisja zanieczyszczeń) - ilość zanieczyszczeń pyłowych lub gazowych w środowisku; jest miarą stopnia jego zanieczyszczenia definiowaną jako stężenie zanieczyszczeń w powietrzu (wyrażane w jednostkach masy danego zanieczyszczenia, np. dwutlenku siarki, na jednostkę objętości powietrza lub w ppm, ppb) oraz jako opad (depozycja) zanieczyszczeń - ilość danego zanieczyszczenia osiadającego na powierzchni ziemi

RPO – Regionalny Program Operacyjny SDR – Średni Dobowy Ruch

SO2 – Ditlenek siarki

STANDARDY JAKOŚCI POWIETRZA – poziomy dopuszczalne substancji oraz pułap stężenia ekspozycji, które muszą być osiągnięte w kreślonym czasie

TERMOMODERNIZACJA – przedsięwzięcie mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zużycia energii cieplnej w danym obiekcie budowlanym

WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WSSE – Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna

WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

WYMUSZENIE RADIACYJNE - potencjału tworzenia efektu cieplarnianego

ŹRÓDŁO POWIERZCHNIOWE – źródło, w którym emisja obywa się z określonej powierzchni; w przypadku tego rodzaju źródeł nie jest możliwe podanie szczegółowych parametrów technicznych, możliwe jest jedynie określenie jego wysokości.

ŹRÓDŁO PUNKTOWE – źródło, w którym emisja odbywa się w sposób zorganizowany z konkretnie określonymi parametrami technicznymi (wysokość, średnica, temperatura oraz prędkość wyrzutu spalin)

μg – Mikrogram, milionowa część grama

1. Streszczenie

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew jest dokumentem opracowanym zgodnie z wytycznymi Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, na zlecenie Prezydenta Miasta Tczewa. Wykonanie projektu jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.

Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ma przyczynić się do osiągnięcia celów strategicznych określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.:

I. redukcji emisji gazów cieplarnianych,

II. zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych,

III. redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej.

Ponadto powinien przyczynić się do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu i realizowane są Programy Ochrony Powietrza.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej pozwoli zaplanować na najbliższe lata działania na rzecz zrównoważonego energetycznie i ekologicznie rozwoju Gminy Miejskiej Tczew, czego efektem będzie poprawa komfortu życia mieszkańców poprzez ochronę i poprawę jakości powietrza.

Na podstawie przedmiotowego opracowania Gmina Miejska Tczew będzie mogła uzyskać dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej na działania zmierzające do poprawy efektywności energetycznej Gminy Miejskiej i poprawy jakości powietrza.

Zakres Planu określony wg wytycznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej obejmuje x.xx.:

- wskazanie celów strategicznych i szczegółowych,

- opis stanu obecnego,

- identyfikację obszarów problemowych,

- wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla,

- działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty Planem wraz ze wskaźnikami monitorowania.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew został przygotowany na lata 2015-2020, a jako rok bazowy wyznaczono rok 2008.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej obejmuje wszystkie sektory i podmioty będące producentami i odbiorcami energii. W ramach przygotowywania Planu wykonana została inwentaryzacja zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych z obszaru całej Gminy Miejskiej

Tczew oraz przeanalizowane możliwości redukcji zużycia energii wraz z ekonomiczno- ekologiczną oceną efektywności działań. Dla wybranego wariantu działań opracowano ogólny harmonogram realizacji i możliwe źródła finansowania. Ustalono ponadto zasady monitorowania i raportowania wyników prowadzonej polityki ekologiczno-energetycznej.

Gospodarka niskoemisyjna i zwiększenie efektywności energetycznej są przedmiotem planów i strategii na szczeblu gminnym, wojewódzkim i krajowym. Polska czynnie uczestniczy w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej, kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce kraju w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów.

Przeanalizowano plany i strategie na wszystkich szczeblach – od unijnego, przez krajowy, wojewódzki do gminnego i stwierdzono, iż działania mające na celu ograniczenie emisji CO2, zmniejszenie energochłonności gospodarki i zwiększenie udziału OZE w produkcji energii w Gminie Miejskiej Tczew, zaproponowane w PGN, są z nimi zgodne.

Gmina Miejska Tczew położona jest w północnej części powiatu tczewskiego w południowo-wschodniej części województwa pomorskiego. Od północy, zachodu i południa otoczone jest terenami Gminy Wiejskiej Tczew, natomiast od wschodu miasto sąsiaduje, poprzez Wisłę, z gminami Lichnowy i Miłoradz (powiat malborski). Miasto zajmuje powierzchnię 22,38 km2, zamieszkiwane jest przez ponad 60,6 tys. mieszkańców.

Na terenie Gminy Miejskiej Tczew, zgodnie z danymi GUS, w 2013 roku działalność prowadziło 5 686 (5 579 w 2008 roku) podmiotów gospodarczych, z czego: 74,8% podmiotów gospodarczych działa w tzw. III sektorze gospodarczym, czyli w usługach (dominują usługi prywatne), 24,8% – w sektorze II (przemysł i budownictwo), pozostałe 0,4%

– to tzw. sektor I (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo). W każdym dziale gospodarki narodowej dominujące znaczenie ma udział sektora prywatnego.

Na obszarze miasta działa Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna (PSSE). Na terenie Miasta funkcjonują: Podstrefa Tczew Czatkowy o powierzchni 66,34 ha oraz część Podstrefy Rokitki – powierzchnia 39 ha. W PSSE działają branże tzw. wysokich technologii.

W Tczewie istnieją obszary przestrzenno-urbanistyczne o indywidualnych cechach zabudowy, funkcji czy też zagospodarowania terenu. Obszary te można pogrupować w kilka stref o wspólnych cechach zagospodarowania terenu lub pełniących określone funkcje. Wyróżnia się dziewięć stref przestrzenno-urbanistycznych: Stare Miasto, zabytkowe przedmieścia, dzielnice Polski Ludowej, dzielnice i obszary III RP, Pas nadwiślański, tereny rolne i tereny niezabudowane o potencjale inwestycyjnym Miasto Przyszłości, obszary wyłączone z zabudowy, ogródki działkowe i cmentarze oraz tereny kolejowe i zamknięte.

Liczba mieszkań w Gminie Miejskiej Tczew wynosi około 19 000, przeciętna wielkość mieszkania wynosi blisko 57 m2.

Mieszkańcy Gminy Miejskiej Tczew posiadają dostęp do sieci gazowej, dystrybucją gazu zajmuje PGNiG Obrót Detaliczny Sp. z o.o. Największą grupę odbiorców gazu

sieciowego stanową gospodarstwa domowe zużywające 97,7% gazu – na potrzeby grzewcze, przygotowanie ciepłej wody użytkowej oraz przygotowanie ciepłych posiłków.

Produkcją ciepła i jego dystrybucją na terenie Tczewa zajmuje się Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o. ZEC Tczew jest właścicielem i eksploatatorem:

− systemowych źródeł ciepła, którymi są Ciepłownia KT-1602 (Rokitki xx.

Xxxxxxxx 00 oraz Ciepłownia KT-1702 (Tczew xx. Xxxxxxxxx 0x);

− trzech kotłowni lokalnych o łącznej mocy 0,610 MW;

− sieci ciepłowniczych należących do systemu ciepłowniczego zasilanego z Ciepłowni Rokitki (KT-1602) oraz sieci lokalnego systemu ciepłowniczego osiedla Czyżykowo zasilanego z Ciepłowni KT-1702.

Mieszkalnictwo wykorzystuje 80% ciepła systemowego, przemysł 12%, obiekty użyteczności publicznej zużywają 5%. Niezależnie od systemu ciepłowniczego na terenie Miasta istnieją lokalne źródła ciepła opalane różnymi paliwami (węgiel, koks, olej opałowy, gaz ziemny, gaz propan-butan, energia elektryczna i drewno). Budynki mieszkalne na terenie Gminy Miejskiej Tczew zaopatrywane są w energię cieplną z indywidualnych źródeł ciepła wykorzystujących paliwa różnego typu.

Dostępność do energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew jest powszechna. Energia elektryczna dostarczana jest do wszystkich potencjalnych odbiorców w ilości i jakości zgodnej z umowami zawartymi z jej dystrybutorem – Energa Operator SA. Zużycie energii elektrycznej na gospodarstwo domowe w Gminie Miejskiej Tczew w 2008 roku kształtowało się na poziomie 1 974 kWh, a w 2013 roku zużycie energii elektrycznej na gospodarstwo domowe wyniosło 1 579,9 kWh (GUS, 2008, 2013).

Na terenie Miasta funkcjonuje także zakład Kommunalservice Vornkahl Polska Sp. z o.o., utylizujący odpady organiczne, w tym selektywnie zbierane odpady zielone oraz osady z oczyszczalni ścieków.

Racjonalne wykorzystanie energii, w tym szczególnie energii ze źródeł odnawialnych, jest jednym z głównych wyznaczników zrównoważonego rozwoju, przynoszącym wymierne efekty ekologiczne. Zwiększenie udziału energii ze źródeł OZE w bilansie energetycznym przyczynia się nie tylko do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych, ale także do poprawy stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń do atmosfery i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych odpadów. Wspieranie rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych powinno tym samym być jednym z głównych priorytetów miast i gmin. W Gminie Miejskiej Tczew na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. przy ul. Rokickiej istnieje instalacja do odprowadzania gazu składowiskowego. Biogaz wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej poprzez spalanie go w agregacie prądotwórczym. Instalacja ta w 2013 roku wyprodukowała 2,6 GWh energii elektrycznej. Ponadto istnieje Mała Elektrownia Wodna przy ul. Łąkowej oraz kilka podmiotów z sektora przemysłowego oraz użyteczności publicznej posiada instalacje

wykorzystujące odnawialne źródła energii – pompy ciepła, kolektory słoneczne, instalacje odzyskujące ciepło. Instalacje wykorzystujące OZE, głównie kolektory słoneczne, montowane coraz częściej są również w budynkach indywidualnych. Zakłada się, że w Gminie Miejskiej Tczew będzie systematycznie przybywać budynków wykorzystujących odnawialne źródła energii, zwłaszcza budynków użyteczności publicznej. Największe możliwości rozwoju upatruje się w wykorzystaniu kolektorów słonecznych i pomp ciepła.

Miasto Tczew posiada dobrze rozwinięty system dróg publicznych, których łączna długość wynosi ok. 102 km.

Głównymi arteriami komunikacyjnymi są Al. Solidarności oraz ul. Jagiellońska. Al. Solidarności, o przebiegu północ-południe, przebiega w ciągu drogi krajowej nr 91 (ok. 6 km) – prowadzącej z Gdańska na południe kraju do granicy z Czechami; oddanie do użytku autostrady A1 biegnącej przez Gminę Wiejską Tczew równolegle do drogi krajowej nr 91 znacznie ją odciążyło z ruchu tranzytowego. Ul. Jagiellońska przebiega w ciągu drogi wojewódzkiej nr 224 (ok. 2 km); przebiega przez centralny obszar Miasta od drogi krajowej nr 91 w kierunku zachodnim i łączy Tczew ze Skarszewami i Kartuzami, a poprzez drogę wojewódzką nr 221 z Kościerzyną. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe (19 odcinków dróg o łącznej długości ok. 21 km) oraz gminne (ok. 73 km). Stan techniczny dróg powiatowych jest oceniany jako zły, 6% dróg gminnych nie posiada nawierzchni utwardzonej.

W Tczewie zrealizowano inwestycję polegającą na budowie Transportowego Węzła Integracyjnego (TWI), przy dworcu PKP o powierzchni ok. 5,2 ha. TWI przewidziano do obsługi pasażerów korzystających z różnych form transportu. Usługi w zakresie pasażerskiego transportu miejskiego na terenie Tczewa realizowane są od 2012 r. przez prywatną spółkę przewozową Meteor.

Lasy zlokalizowane są w południowo-zachodniej części Miasta, drzewostany są jednak silnie przekształcone, o małej wartości przyrodniczej. Miasto posiada niski wskaźnik lesistości, kształtujący się na poziomie 0,3%.

Na ternie Gminy Miejskiej Tczew znajdują się następujące formy chronione: obszar sieci Natura 2000 „Dolina Dolnej Wisły” oraz 5 pomników przyrody (drzewa).

Źródła zanieczyszczeń powietrza w Gminie Miejskiej Tczew

Powietrze atmosferyczne jest jednym z najbardziej wrażliwych na zanieczyszczenia komponentów środowiska, który jednocześnie decyduje o warunkach życia człowieka, zwierząt i roślin. Zły stan aerosanitarny powoduje pogorszenie zdrowia ludności, straty w środowisku, a także wymierne straty gospodarcze.

Jakość powietrza w Gminie Miejskiej Tczew kształtowana jest przez wiele czynników, zarówno naturalnych jak i determinowanych przez działalność człowieka. Zaliczają się do nich warunki klimatyczno-meteorologiczne oraz ukształtowanie i zagospodarowanie terenu. Elementem najważniejszym i decydującym o czystości powietrza jest przestrzenny i czasowy

rozkład zanieczyszczeń związanych z działalnością człowieka, które obejmują kilka typów źródeł:

1. Źródła ciepła indywidualnej i wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej Zanieczyszczenia są wprowadzane do powietrza głównie w wyniku spalania paliwa,

w paleniskach domowych. Emisja ze źródeł indywidualnych (tzw. niska emisja) charakteryzuje się wprowadzaniem do powietrza niewielkich ilości substancji z bardzo licznych źródeł (w dużej mierze węglowych) o niewielkiej wysokości. Emisja niska jest niezwykle uciążliwa ponieważ często występuje gromadzenie się zanieczyszczeń wokół miejsca powstania, a są to zazwyczaj obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. Substancje zawarte w emitowanych do powietrza spalinach (tlenki węgla, siarki i azotu, związki chloru, fluoru i metali ciężkich oraz pyły) są odpowiedzialne za schorzenia górnych dróg oddechowych.

2. Źródła energetyczne

Emisja zanieczyszczeń ze źródeł energetycznych należących do ZEC w Tczewie Sp. z o.o. jest znaczna. Emitory energetyczne charakteryzują się jednak dużą wysokością, z czym związane jest rozprzestrzenianie i transport zanieczyszczeń na znaczne odległości (emisja pyłu, tlenków siarki, tlenków azotu, tlenków węgla).

3. Źródła emisji obiektów przemysłowych

Na przestrzeni kilkunastu lat obserwuje się wyraźny spadek wielkości emisji substancji ze źródeł przemysłowych, znaczny wpływ na to ma stosowanie nowoczesnych systemów redukcji zanieczyszczeń oraz zmiany technologii produkcji. Ponadto parametry największych źródeł emisji (znaczne wysokości kominów) powodują, że zanieczyszczenia są transportowane na znaczne odległości od źródeł i nie wpływają na pogorszenie się jakości powietrza w ich bezpośrednim sąsiedztwie.

4. Komunikacja

Źródłem zanieczyszczeń komunikacyjnych jest przede wszystkim eksploatacja dróg kołowych, w tym tranzytowych (krajowej nr 91, wojewódzkiej nr 224) oraz pozostałej sieci dróg w mieście i linii kolejowych. Znaczny wpływ na stan aerosanitarny Miasta ma komunikacja samochodowa. Jej uciążliwość związana jest przede wszystkim z natężeniem ruchu pojazdów, ich typem (pojazdy osobowe, ciężarowe, autobusy) i wiekiem oraz z charakterem przejazdów. Źródłem szkodliwych substancji wprowadzanych do powietrza jest spalanie paliw w silnikach (głównie tlenków azotu), wtórny unos pyłu w wyniku ruchu pojazdów oraz ścieranie się okładzin hamulcowych, opon i powierzchni jezdni w wyniku tarcia (emisja pyłów). Skład (węglowodory, tlenek węgla, pyły, związki ołowiu, tlenki azotu, tlenki siarki) oraz ilość emitowanych zanieczyszczeń zależą między innymi od stanu technicznego pojazdów, prędkości i płynności ruchu.

Stan czystości Tczewa ocenia się jako dobry. Monitoring jakości powietrza w Mieście prowadzony jest przez Agencję Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej na stanowisku AM7 przy ul. Targowej, gdzie ocenie podlega poziom NO2, SO2, pyłu zawieszonego PM10 oraz CO.

Stan czystości powietrza określany jest każdego roku przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku w ramach rocznej oceny.

Jakość powietrza określa się w strefach – Miasto Tczew należy, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z dnia 2012 r., poz. 914), do strefy pomorskiej (kod strefy PL2202), obejmującej obszar województwa pomorskiego z wyłączeniem aglomeracji trójmiejskiej.

Wyniki ocen jakości powietrza w strefie kwidzyńsko-tczewskiej w 2008 i pomorskiej w 2013 (w 2012 roku został zmieniony układ stref) wskazują na niedotrzymanie poziomów normatywnych substancji w powietrzu w strefie pomorskiej. W obu latach w strefie pomorskiej przekraczane były: poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10, poziom docelowy benzo(a)pirenu, poziom celu długoterminowego ozonu, w 2013 roku poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji oraz poziom docelowy pyłu zawieszonego PM2,5.

W 2008 roku na stanowisku pomiarowym w Tczewie stwierdzono przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu, poziomy dopuszczalne pyłu zawieszonego PM10 były dotrzymane, natomiast w 2013 roku w Tczewie nie stwierdzono żadnych przekroczeń normatywnych poziomów substancji.

Opracowanie bazy danych na potrzeby Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew poprzedzone zostało wykonaniem szczegółowej inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych w sektorach i obiektach znajdujących się na terenie Gminy Miejskiej oraz wyliczeniem ilości ekwiwalentu dwutlenku węgla (CO2) emitowanego wskutek zużycia energii elektrycznej na terenie Gminy Miejskiej w roku bazowym 2008 i w roku 2013. Inwentaryzacja została sporządzona z wykorzystaniem badania ankietowego oraz z wykorzystaniem innych źródeł informacji: baza emisji KOBiZE, informacja o zużyciu energii elektrycznej z Energa Operator SA, informacja o zużyciu energii cieplnej z ZEC Tczew Sp. z o.o., informacja o zużyciu gazu systemowego z PGNiG Obrót Detaliczny Sp. z o.o., wizja lokalna w Gminie Miejskiej. Na podstawie wykonanej szczegółowej inwentaryzacji źródeł emisji w poszczególnych sektorach, branżach gospodarki i obiektach budowlanych na terenie Gminy Miejskiej stworzono bazę danych zawierającą wyselekcjonowane i usystematyzowane informacje pozwalające na ocenę gospodarki energią w Gminie Miejskiej oraz w jej poszczególnych sektorach i obiektach. Bazę danych wykonano na aktywnych arkuszach kalkulacyjnych MS Excel z założeniami, wyliczeniami i ich zestawionymi wynikami, którą przekazano Zamawiającemu. Ponadto wykonano bilans emisji CO2 dla obszaru Gminy Miejskiej Tczew.

Na podstawie informacji, zebranych w bazach danych możliwe było przedstawienie bilansu energii w Gminie Miejskiej Tczew, według głównych sektorów gospodarki. Uwzględniono bilans paliwa stosowanego w instalacjach spalania paliw, zużycie energii elektrycznej oraz energii cieplnej, a także emisję CO2 do powietrza w wyniku spalania paliw oraz w wyniku zużycia energii elektrycznej.

Udział poszczególnych sektorów w zużyciu ciepła na terenie Gminy Miejskiej Tczew w latach 2008 (wewnętrzny pierścień) i 2013 (zewnętrzny pierścień)

W Gminie Miejskiej Tczew produkcja energii cieplnej w 2008 roku wyniosła 1 295 811 GJ, a w 2013 roku 1 301 210 GJ z czego 75% (77% w 2008 r.) przeznaczone było na zapewnienie potrzeb grzewczych i zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową mieszkańców, a 15% (12% w 2008 r.) na potrzeby zakładów przemysłowych. Usługi publiczne zużywają ok. 5% ciepła w Gminie Miejskiej, podobnie usługi niepubliczne – ok. 5-6%.

Blisko 29% potrzeb cieplnych Gminy Miejskiej zaspokaja ciepło systemowe, 32% węgiel kamienny, 30% gaz ziemny, 8% biomasa, a pozostałe nośniki ciepła 1%.

Udział poszczególnych sektorów w zużyciu energii elektrycznej na terenie Gminy Miejskiej Tczew w latach 2008 (wewnętrzny pierścień) i 2013 (zewnętrzny pierścień)

Roczny wolumen energii elektrycznej zużywanej w Gminie Miejskiej Tczew w 2008 roku wyniósł 224 667 MWh, a w 2013 roku 124 637 MWh1. Głównymi odbiorcami energii elektrycznej w Gminie Miejskiej są: przemysł, zużywający ok. 50% energii elektrycznej w 2008 i ok. 40% w 2013 oraz mieszkalnictwo zużywające 30,5% energii elektrycznej w 2008 i 38,5% w 2013 r., udział sektora usługowego kształtuje się na poziomie 19%.

W okresie od 2008 do 2013 roku wystąpił spadek wykorzystania energii elektrycznej, głównie w sektorze przemysłowym – o około 10%, co jest związane ze zmniejszaniem energochłonności zakładów przemysłowych. W mieszkalnictwie nastąpił wzrost zużycia energii, co z kolei wiąże się z rozwojem tego sektora.

W 2008 roku roczna emisja CO2 z obszaru Gminy Miejskiej została oszacowana na poziomie 315 574 Mg, z czego blisko 44% stanowiła emisja z sektora mieszkaniowego, 33% emisja z zakładów przemysłowych, 1% z obiektów publicznych. W 2013 roku natomiast

1 Zgodnie z informacjami uzyskanymi od Energa-Operator SA, Oddział w Gdańsku. Wykazany spadek zużycia energii w Gminie Miejskiej Tczew nie jest związany wyłącznie z faktycznym zmniejszeniem zużycia energii, a ze sposobem rozliczania odbiorców. W 2011 roku zostały zmienione w EOP Oddział Gdańsk granice rozliczania odbiorców pomiędzy Rejonami Dystrybucji, przez co w Rejonie Tczew zmniejszyła się liczba odbiorców z grupy taryfowej „C” i „G”, zasilanych z sieci niskiego napięcia.

emisja CO2 wyniosła 244 936 Mg, przy czym udział sektora mieszkaniowego kształtował się na poziomie 51%, przemysłu 22%, transportu 16,5%, usług 9%, a usług publicznych 1,3%.

Udział emisji CO2 według głównych sektorów w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 (wewnętrzny pierścień) i 2013 (zewnętrzny pierścień)

W odniesieniu do nośników energii największy udział w emisji CO2 ma emisja ze zużycia energii elektrycznej – ponad 41% (w 2008 r. 58%), w dalszej kolejności emisja ze spalania paliw kopalnych we wszystkich sektorach dla celów bytowych i produkcyjnych – 42% (w 2008 r. 31%) oraz emisja ze spalania paliw w silnikach pojazdów 16,5% (w 2008 r. 11%). Emisja z odnawialnych źródeł energii została oszacowana na poziomie ok. 0,6%.

W rozmieszczeniu przestrzennym wielkości emisji dwutlenku węgla wyróżnia się emisja z obszaru Starego Miasta z systemów grzewczych oraz komunikacji, a także emisja ze spalania paliw w silnikach pojazdów wzdłuż głównych arterii komunikacyjnych – DW 91 i DK 225.

Aby zrealizować cele związane z wdrażaniem gospodarki niskoemisyjnej w Gminie Miejskiej Tczew, polityka władz Gminy Miejskiej powinna być ukierunkowana na:

− osiągnięcie jak najwyższego poziomu termomodernizacji sektora mieszkaniowego oraz obiektów użyteczności publicznej,

− osiągnięcie jak najwyższego poziomu wykorzystania technicznego potencjału energii odnawialnej na terenie Gminy Miejskiej Tczew,

− zapewnienie jak największego udziału dostaw ciepła sieciowego do jak największej liczby odbiorców, przy maksymalnym ograniczeniu indywidualnych źródeł ciepła opartych na paliwach kopalnych,

− zapewnienie bezpieczeństwa dostaw ciepła i energii elektrycznej mieszkańcom,

− ograniczenie wpływu działań Urzędu Miejskiego na emisję gazów cieplarnianych, np. poprzez wymianę sprzętu biurowego, urządzeń elektrycznych, oświetlenia, modernizację środków transportu,

Powyższe zobowiązania będą realizowane poprzez:

− przyjmowanie odpowiednich zapisów w prawie lokalnym,

− uwzględnianie celów PGN dla Gminy Miejskiej Tczew na lata 2015-2020 w lokalnych dokumentach strategicznych i planistycznych,

− podejmowanie działań edukacyjnych.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej zawiera działania, które będą podejmowane na poziomie lokalnym, leżące w kompetencjach samorządu lokalnego lub lokalnych przedsiębiorców, a także lokalnego społeczeństwa, których celem jest redukcja emisji CO2 z terenu Gminy Miejskiej, zmniejszenie energochłonności w różnych dziedzinach gospodarki Gminy Miejskiej oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w wytwarzaniu energii na terenie Gminy Miejskiej. Jako podstawę doboru działań Plan wykorzystuje wyniki inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych dla Gminy Miejskiej Tczew (w zakresie potencjału ekologicznego) oraz możliwości budżetowych wynikających z wieloletniej prognozy finansowej (zakres i możliwości finansowania inwestycji).

Do działań długoterminowych, które mogą zostać zrealizowane po 2020 r., i które będą wynikać z aktualizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej należą:

1. Kontynuacja działań termomodernizacji budynków mieszkalnych będących w zasobach Gminy Miejskiej;

2. Budowa ul. Nowa Głowackiego, stanowiącej obwodnicę południową Tczewa;

3. Zainstalowanie nowych, innowacyjnych technologii w ZEC Tczew Sp. z o.o.;

4. Modernizacja układu kogeneracyjnego instalacji spalania biogazu na terenie składowiska odpadów ZUOS Sp. z o. o. Tczew;

5. Termomodernizacja budynków mieszkalnych będących w zasobach TTBS Sp. z o.o.

Dla wybranych działań średnio- i krótkoterminowych opracowano harmonogram realizacji z określeniem odpowiedzialności określonych struktur administracyjnych. Wskazano również możliwe źródła finansowania zewnętrznego zaplanowanych działań. Dla każdego działania zaplanowanego do realizacji oszacowano jego efekty w zakresie redukcji emisji CO2, oszczędności zużycia energii końcowej i ewentualnego wzrostu produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Szacunki te wykonano na podstawie przeprowadzonej

inwentaryzacji i przyjętego zakresu działań. Ponadto dla każdego działania określono jednostkę, która organizacyjnie odpowiada za jego realizację, planowany okres realizacji oraz szacunkowy budżet niezbędny dla realizacji zadania.

W ramach implementacji planu działań każda jednostka/przedsiębiorca powinni zaplanować szczegółowo zadania z uwzględnieniem aktualnie dostępnego budżetu, możliwości technicznych i organizacyjnych.

Do działań średnio- i krótkoterminowych, które mają zostać zrealizowane do 2020 r.,

należą:

1. Termomodernizacja budynku mieszkalnego będącego w zasobach Wspólnoty Mieszkaniowej Xxxxxx 0;

2. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej – placówki edukacyjne i inne – Gmina Miejska Tczew;

3. Wymiana ogrzewania etażowego na proekologiczne, w tym podłączanie budynków do sieci ciepłowniczej lub sieci gazowej oraz termomodernizacja budynków w zasobach komunalnych Miasta na obszarze Starego Miasta – Gmina Miejska Tczew, Zakład Energetyki Cieplnej sp. z o.o., Zarządcy i właściciele budynków;

4. Stopniowa wymiana w biurach sprzętu biurowego, urządzeń elektrycznych (klimatyzatory, podgrzewacze wody, AGD) oraz oświetlenia na bardziej efektywne energetycznie – Gmina Miejska Tczew;

5. Audyty energetyczne budynków – Gmina Miejska Tczew, Tczewskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o., Wspólnoty i Spółdzielnie Mieszkaniowe;

6. Modernizacja oświetlenia ulicznego – wymiana na bardziej efektywne energetycznie, zastosowanie automatyki sterowania oświetleniem – Gmina Miejska Tczew;

7. Zwiększenie efektywności energetycznej Tczewskiego Centrum Sportu i Rekreacji m. in. poprzez zastosowanie kolektorów słonecznych do podgrzewania wody basenowej, termomodernizację budynków TCSiR oraz wymianę oświetlenia na energooszczędne;

8. Modernizacja środków transportu w instytucjach podległych Miastu poprzez sukcesywną wymianę pojazdów mechanicznych na nowe pojazdy bardziej przyjazne środowisku, o mniejszej emisji CO2 – Gmina Miejska Tczew, Jednostki podległe Gminie Miejskiej Tczew;

9. Rozwój infrastruktury rowerowej i pieszej w Gminie Miejskiej Tczew – Miejski Zarząd Dróg w Tczewie;

10. Kontynuacja działań reorganizacji ruchu drogowego poprzez ograniczanie wjazdów do strefy o szczególnie wysokim zanieczyszczeniu powietrza – Stare Miasto – Gmina Miejska Tczew, Miejski Zarząd Dróg w Tczewie;

11. Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczej, węzłów cieplnych oraz opomiarowania - Zakład Energetyki Cieplnej sp. z o.o.;

12. Modernizacja istniejącego źródła, systemów odpylania i odżużlania w KT1602, należącego do ZEC Tczew sp. z o.o.;

13. Dalsze opomiarowanie odbiorców ciepła - Zakład Energetyki Cieplnej sp. z o.o.;

14. Zwiększenie efektywności energetycznej ZEC Tczew sp. z o.o. poprzez termomodernizacje budynków oraz modernizację środków transportu;

15. Modernizacja systemu oczyszczania ścieków, w Zakładzie Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Tczewie;

16. Stosowanie w ramach procedur zamówień publicznych kryteriów efektywności energetycznej i ograniczania emisji – Gmina Miejska Tczew;

17. Kontynuacja udzielania dotacji celowej na dofinansowanie prac związanych z modernizacją źródeł energii cieplnej w ramach konkursu „Czyste powietrze Tczewa” – Gmina Miejska Tczew;

18. Akcje edukacyjne i informacyjne w ramach realizowanych projektów – Gmina Miejska Tczew.

Zadania wynikające z Planu są przypisane poszczególnym jednostkom podległym władzom Gminy Miejskiej oraz interesariuszom zewnętrznym. Do realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej przewiduje się zaangażowanie personelu obecnie zatrudnionego w Urzędzie Miejskim oraz w jednostkach miejskich. Docelowo zaleca się ustanowienie w Urzędzie Miejskim w Tczewie stanowiska Energetyka Miejskiego – specjalisty ds. zarządzania energią. Osoby odpowiedzialne za realizacje zadań wynikających z Planu powinny zadbać, aby cele i kierunki działań wyznaczone w Planie były przyjmowane w odpowiednich zapisach prawa lokalnego, uwzględniane w dokumentach strategicznych i planistycznych Urzędu Miejskiego w Tczewie.

Działania przewidziane do realizacji w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (rozdział 5.2, tabela 20) będą realizowane ze środków zewnętrznych (w tym z funduszy celowych Unii Europejskiej) oraz własnych Gminy Miejskiej Tczew. PGN-y mogą być finansowane z Funduszy Strukturalnych, a także z szeregu programów wyspecjalizowanych w finansowaniu projektów energetycznych, transportowych, z zakresu ochrony środowiska, itp. Ponadto istnieją różnorodne możliwości oferowane przez banki, wyspecjalizowane fundusze, międzynarodowe programy oraz sektor prywatny. W odniesieniu do zabezpieczenia finansowania działań wskazanych do realizacji w PGN ze środków własnych Gminy Miejskiej Tczew konieczne jest wpisanie tych działań do Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Miasta Tczewa oraz uwzględnienie wszystkich działań w budżecie Gminy Miejskiej i jednostkach podległych na każdy rok. Z uwagi na brak możliwości zaplanowania konkretnych działań i budżetów na okres dłuższy niż najbliższe 3-4 lata, kwoty przewidziane na realizację poszczególnych zadań należy traktować jako szacunkowe zapotrzebowanie na finansowanie. W ramach planów budżetowych na kolejne lata Gmina Miejska Tczew oraz jednostki podległe, wskazane w Planie jako odpowiedzialne za realizację zadań, powinny zabezpieczyć w budżecie środki na realizację odpowiedniej części zadań przewidzianych w Planie. Pozostałe działania, dla których finansowanie nie zostanie zabezpieczone w budżecie, powinny być realizowane w oparciu o środki z dostępnych funduszy zewnętrznych.

W celu sfinansowania działań, poza wykorzystaniem środków własnych Gminy Miejskiej Tczew oraz własnych interesariuszy możliwe jest zastosowanie następujących źródeł finansowania:

Unijne źródła finansowania:

− Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020,

− Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego 2014-2020; Krajowe źródła finansowania:

− Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie;

− Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku;

− Fundusz Termomodernizacyjny Banku Gospodarstwa Krajowego;

− kredyt bankowy (komercyjny).

Realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej powinna podlegać monitoringowi. Jest on konieczny dla śledzenia postępów we wdrażaniu PGN i osiąganiu założonych celów w zakresie ograniczenia emisji CO2 i zużycia energii, a także konieczny dla wprowadzania ewentualnych poprawek. Prowadzenie monitoringu jest szczególnie istotne, jeżeli chodzi

o zagwarantowanie trwałości osiągniętych rezultatów, a także uniknięcie w przyszłości raz popełnionych błędów oraz zaniedbań i słabości zidentyfikowanych podczas i po zakończeniu wdrażania Planu.

Korekty (aktualizacji) PGN należy dokonywać w miarę potrzeb, po przeanalizowaniu postępów we wdrażaniu Planu.

Interesariusze zobowiązani są do raportowania wykonania działań po ich zakończeniu do Urzędu Miejskiego w Tczewie.

Urząd Miejski w Tczewie (osoby odpowiedzialne za koordynację PGN) powinien sporządzić „Raport z realizacji działań” po zakończenia wdrażania Planu. W raporcie oprócz obiektywnych rezultatów o charakterze technicznym i ekonomicznym powinny zostać uwzględnione także rezultaty, których nie da się wyrazić liczbowo oraz rezultaty niebezpośrednie. Efektem przeprowadzonej oceny mogą być poprawki wprowadzone do niektórych celów oraz parametrów Planu, jak również zmiany w narzędziach jego realizacji podczas aktualizacji. Raport powinien być dostępny do publicznej wiadomości na stronie internetowej Urzędu.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew został opracowany na okres 6 lat (2015-2020). W tym czasie mogą nastąpić zmiany w warunkach realizacji niektórych spośród zaplanowanych projektów, a także w warunkach finansowania i inne mogące wpłynąć na aktualność Planu. Dlatego też rzeczywista zdolność Gminy Miejskiej Tczew do wdrożenia określonych projektów/środków, jak również dostępne środki finansowe mogą nie odpowiadać przyjętym w Planie założeniom. Tak więc w zależności od potrzeb Plan powinien podlegać aktualizacji. Każda aktualizacja powinna bazować na dokładnych danych na temat bieżącej sytuacji Gminy Miejskiej Tczew.

Monitoring i raportowanie powinno się prowadzić z wykorzystaniem wskaźników ogólnych: redukcja emisji [Mg CO2e] oraz redukcja zużycia energii [MWh], a także wskaźników szczegółowych, określonych dla każdego działania osobno.

Po zakończeniu każdego z działań powinno się podsumować cały okres jego realizacji oraz osiągnięte efekty, porównując je z efektami zakładanymi.

Na stronie internetowej Miasta (xxxx://xxx.xxxxxxxxxxx.xx/) funkcjonuje dedykowana zakładka na potrzeby realizacji Planu, na której zostaną zamieszczone informacje:

− o uchwalonym Planie wraz z załączonym Planem w wersji elektronicznej,

− o działaniach realizowanych w jego ramach,

− o możliwościach jakie ma każdy z mieszkańców w zakresie ograniczania zużycia energii czy ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza,

− ankieta dla mieszkańców Gminy Miejskiej Tczew (dostępna przez cały okres realizacji Planu), dla chętnych, chcących się włączyć w realizację Planu i przyczynić do ograniczania zużycia energii oraz ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza; ankieta umożliwi mieszkańcom Tczewa przekazywanie informacji

o zrealizowanych we własnym zakresie działaniach na rzecz efektywności energetycznej.

2. Ogólna strategia

2.1. Cel, zakres, horyzont czasowy

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew jest dokumentem opracowanym zgodnie z wytycznymi Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: „Załącznikiem nr 9 do Regulaminu Konkursu Nr 2/PO IiŚ/9.3/2013 w ramach IX osi priorytetu – Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013

„Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna”, działanie

9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej plany gospodarki niskoemisyjnej”, na zlecenie Prezydenta Miasta Tczewa.

Wykonanie projektu jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.

Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew pomoże w spełnieniu obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 ze zm.).

Pozwoli zaplanować na najbliższe lata działania na rzecz zrównoważonego energetycznie i ekologicznie rozwoju Miasta, czego efektem będzie poprawa komfortu życia mieszkańców poprzez ochronę i poprawę jakości powietrza.

Na podstawie przedmiotowego opracowania Gmina Miejska Tczew będzie mogła uzyskać dofinansowanie ze środków krajowych oraz Unii Europejskiej na działania zmierzające do poprawy efektywności energetycznej Tczewa oraz poprawy jakości powietrza.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej obejmuje wszystkie sektory i podmioty będące producentami i odbiorcami energii na terenie całej Gminy Miejskiej Tczew.

Zakres Planu określony wg wytycznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej obejmuje x.xx.:

- wskazanie celów strategicznych i szczegółowych,

- opis stanu obecnego,

- identyfikację obszarów problemowych,

- wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla,

- działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty Planem wraz ze wskaźnikami monitorowania.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Tczew został przygotowany na lata 2015-2020, a jako rok bazowy wyznaczono rok 2008.

W ramach przygotowywania Planu wykonana została inwentaryzacja zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych z obszaru całej Gminy Miejskiej Tczew za rok bazowy 2008

oraz bieżący 2013 oraz przeanalizowane możliwości redukcji zużycia energii wraz z ekonomiczno-ekologiczną oceną efektywności działań. Dla wybranego wariantu działań opracowano ogólny harmonogram realizacji i możliwe źródła finansowania. Ustalono zasady monitorowania i raportowania wyników prowadzonej polityki ekologiczno - energetycznej.

2.2. Cele strategiczne i szczegółowe

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej powinien być praktycznym narzędziem do realizowania lokalnej polityki w oparciu o założenia „5xE: Energia-Ekologia-Edukacja- Ekonomia-Efektywność”.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ma przyczynić się do osiągnięcia celów strategicznych określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 20202, tj.:

I. redukcji emisji gazów cieplarnianych,

II. zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych,

III. redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej.

Jak wynika z opublikowanego 24 lutego 2011 r. raportu Banku Światowego raportu

„Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce”, krajowy potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych wynosi około 30% do roku 2030 w porównaniu do roku 2005. Realizacja tego potencjału może jednak nastąpić tylko w sytuacji współdziałania w ramach kluczowych sektorów gospodarczych (energetyka, transport, przemysł) oraz na różnych szczeblach administracyjnych – nie tylko krajowym i europejskim, ale także w skali regionalnej i lokalnej (gminy oraz powiatu).

W 2010 r. powstały założenia dla Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN).

Z założeń programowych NPRGN wynikają szczegółowe zadania dla gmin:

1. Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii;

2. Poprawa efektywności energetycznej;

3. Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami;

4. Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych;

5. Zapobieganie powstaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami.

Zgodnie z zaleceniami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zawartymi w „Szczegółowych zaleceniach dotyczących struktury planu gospodarki

2 Pakiet klimatyczno-energetyczny jest próbą zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej całej Unii Europejskiej. W skład pakietu wchodzi szereg aktów pranych i założeń dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, promocji energii ze źródeł odnawialnych x.xx.: Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r., zmieniona dyrektywą 2009/29/WE, Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r

niskoemisyjnej”3 PGN powinien przyczynić się do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu i realizowane są Programy Ochrony Powietrza (POP) oraz Plany Działań Krótkoterminowych (PDK). Działania zawarte w Planach muszą być spójne z tworzonymi POP i PDK oraz w efekcie doprowadzić do redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza (w tym: pyłów, dwutlenku siarki oraz tlenków azotu).

Istotą Planu ma być zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych (zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju) płynących z działań zmniejszających emisje, osiąganych x.xx. poprzez wzrost innowacyjności i wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, utworzenie nowych miejsc pracy.

Program koncentruje się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE, czyli wszystkich działań mających na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza w tym pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz w szczególności emisji dwutlenku węgla, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń w powietrzu.

Zachętą do realizacji ww. celów na szczeblu lokalnym mają być działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełniącego rolę instytucji zarządzającej i wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POiŚ) na lata 2014-2020. Planuje się bowiem w sposób uprzywilejowany traktować gminy, aplikujące o środki z programu krajowego POiŚ na lata 2014-2020 oraz z programów regionalnych na lata 2014-2020 (RPO), które będą posiadać opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej.

2.3. Spójność z innymi dokumentami

Gospodarka niskoemisyjna i zwiększenie efektywności energetycznej są przedmiotem planów i strategii na szczeblu gminnym, wojewódzkim i krajowym. Polska czynnie uczestniczy w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej, a także dokonuje implementacji prawodawstwa z uwzględnieniem warunków krajowych, biorąc pod uwagę ochronę interesów odbiorców, posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania technologiczne wytwarzania i przesyłu energii. Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej kraju w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów.

Działania mające na celu ograniczenie emisji CO2, zmniejszenie energochłonności gospodarki i zwiększenie udziału OZE w produkcji energii w Gminie Miejskiej Tczew są zgodne ze strategiami i planami tak na szczeblu krajowym, jak i wojewódzkim oraz lokalnym.

2.3.1. Podstawy prawne polityki klimatycznej

Polska polityka klimatyczno-energetyczna jest realizowana w oparciu

o międzynarodowe umowy, europejskie dyrektywy oraz krajowe ustawy i rozporządzenia.

3 Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013

Przekształcenie w kierunku gospodarki niskoemisyjnej stanowi jedno z najważniejszych wyzwań gospodarczych i środowiskowych stojących przed Unią Europejską i państwami członkowskimi.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew jest spójny z celami pakietu klimatyczno-energetycznego, realizując ponadto wytyczne nowej strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europa 20204.

Realizacja działań zapisanych w Planie pomoże w wypełnieniu zobowiązania Polski w zakresie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii odnawialnej, czy zmniejszeniu zużycia energii, które bezpośrednio wynikają z umów międzynarodowych i kolejnych dyrektyw.

Umowy międzynarodowe

Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 9 maja 1992 r., w Polsce weszła w życie 26 października 1994 r. (Dz. U. nr 53 z 10 maja 1996 r, poz. 238). Art. 2 wskazuje cel Konwencji – „doprowadzenie do ustabilizowania koncentracji gazów cieplarnianych na poziomie, który zapobiegałby niebezpiecznej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny, dla uniknięcia zagrożenia produkcji żywności i dla umożliwienia zrównoważonego rozwoju ekonomicznego, poziom taki powinien być osiągnięty w okresie wystarczającym do naturalnej adaptacji ekosystemu do zmian klimatu”.

Podstawowe zobowiązania konwencji:

− Opracowanie i wdrożenie krajowej strategii redukcji emisji gazów cieplarnianych.

− Inwentaryzacja emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych.

− Prowadzenie badań w zakresie klimatu.

− Opracowywanie raportów rządowych (co 2 lata) o wypełnianiu zobowiązań konwencji.

− Pomoc finansowa, naukowa i technologiczna krajów wysoko rozwiniętych dla innych stron konwencji.

Protokół z Kioto (Dz. U. 2005 nr 203, poz. 1684) jest traktatem międzynarodowym uzupełniający Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i jednocześnie międzynarodowym porozumieniem dotyczącym przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Został wynegocjowany na konferencji w Kioto w grudniu 1997. Traktat wszedł w życie 16 lutego 2005 r., a wygasł z dniem 31 grudnia 2012 r. Unia Europejska, Norwegia,

4 „Europa 2020” jest strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej obejmującą okres 10 lat do 2020 roku. Jest to dokument przedstawiający cele rozwoju Unii Europejskiej pod względem społeczno-gospodarczym, przy uwzględnieniu założeń zrównoważonego rozwoju. Jak podaje serwis internetowy xxxxxx.xx, W strategii Europa 2020 „ustalono pięć nadrzędnych celów, które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem.

Islandia, Monako, Szwajcaria i Liechtenstein zrzeszone w Europejskim Obszarze Gospodarczym zobowiązały się przedłużyć swoje zobowiązania wynikające z Traktatu do roku 2020. Zaproponowany przez Komisję Europejską 6 listopada 2013 nowy Traktat w formie poprawki (Doha amendment) do Traktatu z Kioto nie został jeszcze ratyfikowany przez Unię Europejską.

Kraje, które ratyfikowały Protokół, zobowiązały się do redukcji do 2012 roku własnych emisji o wynegocjowane wartości zestawione w załączniku do protokołu (co najmniej 5% poziomu emisji z 1990 - art. 3 ust. 1) dwutlenku węgla, metanu, tlenku azotu, HFC i PFC. Kraje rozwinięte są zobowiązane do wspierania rozwoju technologicznego słabiej rozwiniętych krajów oraz studiów i projektów związanych z badaniem klimatu, zwłaszcza nad rozwojem alternatywnych źródeł pozyskiwania energii, takich jak energia wiatru, słońca bądź nuklearna.

Polityka Unii Europejskiej

Polityka Unii Europejskiej dotycząca ochrony klimatu i gospodarki niskoemisyjnej opiera się na szeregu dyrektyw, rezolucji i zobowiązań między krajami Unii:

− Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promocji stosowania energii ze źródeł odnawialnych.

− Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej.

− Rezolucja Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie planu działania prowadzącego do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.

− Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie zasobooszczędnej Europy.

− Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie planu działania w dziedzinie energii do 2050 r., przyszłości z energią.

− Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie bieżących wyzwań i szans związanych z energią odnawialną na europejskim wewnętrznym rynku energii.

− Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomicznego – Społecznego i Komitetu Regionów z 23 grudnia 2013 r. „Wspólne dążenie do osiągnięcia konkurencyjnej i zasobooszczędnej mobilności w miastach”.

− Zielona księga Komisji Europejskiej pt. „Ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030”.

− Biała księga Komisji pt. „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu”.

Pakiet klimatyczno-energetyczny, nazywany skrótowo pakietem „3x20%” został w marcu 2007 r. przyjęty przez Parlament Europejski i przywódców krajów członkowskich UE.

Cele Pakietu dla całej Unii:

− redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% w 2020 r. w stosunku do emisji z roku 1990, a także 30% w przypadku zawarcia porozumienia międzynarodowego (w Kopenhadze, w grudniu 2009 r.),

− zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% w 2020 r. w bilansie energetycznym UE. Odpowiednia Dyrektywa obejmie swym zakresem trzy sektory gospodarki: produkcję energii elektrycznej, ciepłownictwo oraz transport. Sugeruje się, aby państwa członkowskie zapewniły 10% udział energii odnawialnej (biopaliwa) w sektorze transportu,

− podniesienie o 20% efektywności energetycznej do 2020 r.,

− ograniczenie emisji o 21% w systemie EU ETS do 2020 r. w porównaniu do poziomu emisji z 2005 r.

22 stycznia 2014 r. Komisja Europejska przedstawiła nowy pakiet klimatyczno- energetyczny do 2030 r. Zaproponowała w nim dwa cele:

− redukcję emisji gazów cieplarnianych o 40%;

− 27% udział odnawialnych źródeł energii (OZE) w końcowym zużyciu energii, ale wiążący tylko na poziomie UE (bez celów krajowych).

Ustalenia dla Polski:

− Uznano specyfikę polskiej energetyki,

− Utrzymano limit bezpłatnych pozwoleń na emisję CO2 do roku 2030.

Prawo krajowe

Regulacje prawne mające wpływ na planowanie energetyczne w Polsce można znaleźć w kilkunastu aktach prawnych. Planowanie energetyczne, zgodne z aktualnie obowiązującymi regulacjami, realizowane jest głównie na szczeblu gminnym.

Sporządzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie jest obecnie wymagane żadnym przepisem prawa, inaczej niż w przypadku programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych unormowanych ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity; Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.). Potrzeba opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wynika z zachęt proponowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest realizacją zasady zrównoważonego rozwoju, zapisanej w Konstytucji RP w art. 5 (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483), stanowiącym, iż RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się właśnie tą zasadą.

Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew pomoże w spełnieniu obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE.

Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. 2013, poz. 1107) - tworzy podstawy prawne do zarządzania krajowym pułapem emisji gazów cieplarnianych w sposób, który zapewni RP wywiązanie się z zobowiązań wspólnotowych i międzynarodowych oraz umożliwi optymalizację kosztową redukcji zanieczyszczeń.

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. 2012, poz. 1059) - określa zasady kształtowania polityki energetycznej państwa; zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami i energią. Celem ustawy jest x.xx. tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i energii, uwzględniania wymogów ochrony środowiska.

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2011 nr 94 poz. 551) – ustala krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią - uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości przynajmniej 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku; zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej; rodzaje przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. Zobowiązuje podmioty publiczne do podejmowania działań proefektywnościowych.

Ustawa z dnia 25 lipca 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (Dz. U. 2014, poz. 1200) – przewiduje, że wszystkie nowe budynki będą musiały spełniać określone wymagania zużycia energii. Budynki publiczne takie standardy będą musiały spełniać od 2018 r.

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. 2014, poz. 712, tekst jednolity) - określa zasady finansowania ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów części kosztów przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych.

Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej (M.P. 2013, poz. 15), w zakresie:

− izolacji instalacji przemysłowych,

− przebudowy lub remontu budynków, w tym przedsięwzięcia termomodernizacyjne i remontowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. Nr 223, poz. 1459, ze zm.),

− modernizacji lub wymiany urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych,

− lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła,

− odzysku energii w procesach przemysłowych,

− którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r.

o efektywności energetycznej, polegające na m. in. zastąpieniu niskoefektywnych energetycznie lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła opalanych węglem, koksem, gazem lub olejem opałowym źródłami charakteryzującymi się wyższą efektywnością energetyczną, w tym odnawialnymi źródłami energii.

Ustawa o odnawialnych źródłach energii (uchwalona przez Sejm 15 stycznia 2015 r., podpisana przez Prezydenta 11 marca 2015 r.) – określa zasady realizacji krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych; zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z odnawialnych źródeł energii, wytwarzania biogazu rolniczego oraz wytwarzania biopłynów, w instalacjach odnawialnego źródła energii; mechanizmy i instrumenty wspierające jej wytwarzanie.

2.3.2. Spójność z polityką ekologiczną na poziomie krajowym

Krajowa polityka energetyczna jest realizowana w oparciu o ustalenia zawarte w dokumentach przyjętych do realizacji:

− Polityka energetyczna Polski do 2030 roku,

− Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej,

− Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych,

− Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r.

1. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

Polityka Energetyczna Polski została przyjęta do realizacji Uchwałą nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r. Podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej obejmują:

− poprawę efektywności energetycznej,

− wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,

− dywersyfikację struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej,

− rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,

− rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,

− ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.

Dokument ten zakłada, że bezpieczeństwo energetyczne Polski będzie oparte przede wszystkim o własne zasoby, w szczególności węgla kamiennego i brunatnego. Ograniczeniem dla wykorzystania węgla jest jednak polityka ekologiczna, związana z redukcją emisji dwutlenku węgla. Stąd szczególnie położony jest nacisk na rozwój czystych technologii węglowych (tj. x.xx. wysokosprawna kogeneracja). Dzięki uzyskanej derogacji

aukcjoningu uprawnień do emisji dwutlenku węgla (konieczność zakupu 100% tych uprawnień na aukcjach, przesunięto na rok 2020) – Polska zyskała więcej czasu na przejście na niskoemisyjną energetykę. Z kolei w zakresie importowanych surowców energetycznych dokument zakłada dywersyfikację rozumianą również jako zróżnicowanie technologii produkcji (np. pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych z węgla), a nie, jak do niedawna, jedynie kierunków dostaw. Nowym kierunkiem działań będzie również wprowadzenie w Polsce energetyki jądrowej, w przypadku której jako zalety wymienia się: brak emisji CO2, możliwość uniezależnienia się od typowych kierunków dostaw surowców energetycznych, a to z kolei wpływa na poprawę poziomu bezpieczeństwa energetycznego kraju. Polityka energetyczna do 2030 zakłada, że udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu w Polsce, ma wzrosnąć do 15% w 2020 roku i 20% w roku 2030. Planowane jest także osiągnięcie w 2020 roku 10-cio procentowego udziału biopaliw w rynku paliw.

Istotnym elementem wspomagania krajowej polityki energetycznej jest aktywne włączenie się władz regionalnych w realizację jej celów priorytetowych. Władze samorządowe wszystkich szczebli powinny uwzględniać priorytety polityki energetycznej w swoich planach inwestycyjnych. Najważniejszymi elementami polityki energetycznej realizowanymi na szczeblu regionalnym i lokalnym powinny być między innymi:

− dążenie do oszczędności paliw i energii w sektorze publicznym;

− maksymalizacja wykorzystania istniejącego lokalnie potencjału energetyki odnawialnej, zarówno do produkcji energii elektrycznej, ciepła, chłodu, produkcji skojarzonej, jak również do wytwarzania biopaliw ciekłych i biogazu;

− zwiększenie wykorzystania technologii wysokosprawnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w układach skojarzonych, jako korzystnej alternatywy dla zasilania systemów ciepłowniczych i dużych obiektów w energię;

− rozwój scentralizowanych lokalnie systemów ciepłowniczych, który umożliwia osiągniecie poprawy efektywności i parametrów ekologicznych procesu zaopatrzenia w ciepło oraz podniesienia lokalnego poziomu bezpieczeństwa energetycznego;

− wspieranie realizacji w obszarze gmin inwestycji infrastrukturalnych o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju kraju, w tym przede wszystkim budowy sieci przesyłowych, infrastruktury magazynowej oraz dużych elektrowni systemowych.

Zgodnie z zapisami omawianego dokumentu, spośród głównych narzędzi realizacji polityki energetycznej szczególne znaczenie, bezpośrednio związane z działaniem na rzecz gminy (samorządów gminnych i przedsiębiorstw energetycznych), mają:

− ustawowe działania jednostek samorządu terytorialnego uwzględniające priorytety polityki energetycznej państwa, w tym poprzez zastosowanie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP);

− planowanie przestrzenne, zapewniające realizację priorytetów polityki energetycznej, planów zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe gmin oraz planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych;

− wsparcie realizacji istotnych dla kraju projektów w zakresie energetyki (np. projekty inwestycyjne, prace badawczo-rozwojowe) ze środków publicznych, w tym funduszy europejskich.

2. Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej

Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2014 (Projekt) został przygotowany w związku z obowiązkiem przekazywania Komisji Europejskiej sprawozdań z wdrażania dyrektywy 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, a także na podstawie obowiązku nałożonego na Ministra Gospodarki na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551, ze zm.).

Dokument ten zawiera opis planowanych środków poprawy efektywności energetycznej określających działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej w poszczególnych sektorach gospodarki, niezbędnych dla realizacji krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią na 2016 r. (oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii z lat 2001-2005), a także środków służących osiągnięciu ogólnego celu w zakresie efektywności energetycznej rozumianego, jako uzyskanie 20% oszczędności w zużyciu energii pierwotnej w Unii Europejskiej do 2020 r.

3. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych

Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r.) jest realizacją zobowiązania wynikającego z art. 4 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Dokument ten określa krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużytej w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 r., uwzględniając wpływ innych środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii oraz odpowiednie środki, które należy podjąć dla osiągnięcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej.

Dokument określa ponadto współpracę między organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zostać przekazana innym państwom członkowskim, strategię ukierunkowaną na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowań, a także środki, które należy podjąć w celu wypełnienia stosownych zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE.

4. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 r.

Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (BEiŚ), przyjęta uchwałą nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. (Dz. U. RP 2014, poz. 469) obejmuje dwa istotne obszary: energetykę i środowisko, wskazując x.xx. kluczowe reformy i niezbędne działania,

które powinny zostać podjęte w perspektywie do 2020 roku. Strategia tworzy rodzaj pomostu pomiędzy środowiskiem i energetyką, stanowiąc jednocześnie impuls do bardziej efektywnego i racjonalnego prowadzenia polityki w obu obszarach, tak aby wykorzystać efekt synergii i zapewnić spójność podejmowanych działań. Celem strategii jest ułatwianie

„zielonego” (sprzyjającego środowisku) wzrostu gospodarczego w Polsce poprzez zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dostępu do nowoczesnych, innowacyjnych technologii, a także wyeliminowanie barier administracyjnych utrudniających „zielony” wzrost. Celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz

konkurencyjną i efektywną gospodarkę.

Styczne z celami Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew są przede wszystkim następujące cele szczegółowe zapisane w BEiŚ oraz przypisane im kierunki interwencji:

Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię:

2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii;

2.2. Poprawa efektywności energetycznej;

2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych odnawialnych źródeł energii;

2.7. Rozwój energetyki na obszarach podmiejskich i wiejskich; Cel 3. Poprawa stanu środowiska:

3.2.Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne

3.3. Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki;

3.4. Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych;

3.5. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.

2.3.3. Spójność z polityką ekologiczną na poziomie województwa

1. Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych

Najważniejszym dokumentem strategicznym, określającym kierunki polityki energetycznej województwa pomorskiego, jest Regionalna strategia energetyki ze szczególnym uwzględnieniem źródeł odnawialnych, przyjęta do realizacji Ucxxxxx Xx 0000/XXX/00 Xxxxxxx Xxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxx x dnia 23 października 2006 r.

W Regionalnej strategii ustalono, że głównym celem polityki energetycznej województwa pomorskiego jest znaczące obniżenie energochłonności i zużycia energii we wszystkich sektorach gospodarki oraz zwiększenie udziału energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym województwa, co z jednej strony pozwoli na zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionu, a z drugiej strony przyczyni się do poprawy stanu środowiska naturalnego.

Określono główne cele strategiczne oraz działania ukierunkowane na ich osiągniecie do roku 2025. Spośród wskazanych kierunków działań w Tczewie możliwe do realizacji są niżej podane:

1. Cel strategiczny: Wieloetapowa realizacja programu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, ze szczególnym ukierunkowaniem na sektor budownictwa mieszkaniowego.

Kierunki działań:

- Obniżenie jednostkowego zużycia energii cieplnej na ogrzewanie 1 m2 powierzchni w sektorze budownictwa wielorodzinnego (wskaźnik uśredniony dla budynków wielorodzinnych) z poziomu 170 kW/m2/rok do 100 kW/m2/rok do 2025 roku.

- Obniżenie jednostkowego zużycia energii cieplnej na ogrzewanie 1 m2 powierzchni w sektorze budownictwa jednorodzinnego na terenach miejskich (wskaźnik uśredniony) z poziomu 200 kW/m2/rok do 110 kW/m2/rok do 2025 roku.

- Obniżenie jednostkowego zużycia energii cieplnej na ogrzewanie 1 m2 powierzchni w sektorze budownictwa jednorodzinnego na terenach wiejskich (wskaźnik uśredniony) z poziomu 230 kW/m2/rok do 140 kW/m2/rok do 2025 roku.

- Obniżenie zużycia ciepła w sektorach usług publicznych i komercyjnych, w stosunku do roku bazowego 2005, co najmniej o 28-30% do 2025 roku.

2. Cel strategiczny: Obniżenie zużycia energii pierwotnej w paliwach poprzez realizację działań modernizacyjnych zmierzających do poprawy sprawności przetwarzania, przesyłania i dystrybucji energii.

Kierunki działań:

- Poprawa sprawności przetwarzania energii w scentralizowanych systemach dystrybucji ciepła w elektrowniach zawodowych poprzez stałą modernizację jednostek energetycznych – osiągnięcie maksymalnych sprawności zgodnie z możliwościami technicznymi urządzeń.

- Poprawa sprawności przetwarzania energii w centralnych źródłach ciepła o 6- 8% oraz poprawa sprawności przesyłu i dystrybucji ciepła o 8-12%, poprzez modernizację sieci i węzłów cieplnych.

- Poprawa sprawności przetwarzania energii w lokalnych źródłach ciepła o 10- 15% poprzez ich modernizację i konwersje paliw.

- Poprawa sprawności przetwarzania energii w indywidualnych źródłach ciepła o 25-33%, poprzez ich wymianę i modernizację oraz konwersję paliw.

3. Cel strategiczny: Redukcja uzależnienia od tradycyjnych źródeł energii poprzez zwiększenie udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych do poziomu co najmniej 19% w 2025 r.

Kierunki działań:

- Realizację tego celu planuje się poprzez promocję i rozwój następujących urządzeń i systemów grzewczych:

• Źródła ciepła opalane biomasą stałą;

• Źródła ciepła opalane biogazem;

• Agregaty kogeneracyjne;

• Instalacje solarne;

• Pompy ciepła;

• Małe elektrownie wodne.

4. Cel strategiczny: Poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, niezawodności dostaw energii oraz efektywności jej produkcji i wykorzystania.

Kierunki działań:

- Zwiększenie ilości energii elektrycznej w połączeniu z produkcją ciepła dzięki budowie lokalnych bloków energetycznych opalanych biopaliwami (biomasa, biogaz, biopaliwa płynne) przy wspomaganiu gazem ziemnym.

- Zastępowanie kotłów wodnych pracujących w istniejących źródłach ciepła blokami pracującymi w skojarzeniu.

- Wyłączenie z eksploatacji urządzeń energetycznych lokalnych i indywidualnych o niskiej sprawności opalanych węglem.

- Wykorzystanie istniejącego potencjału w źródłach i sieciach cieplnych oraz pełne opomiarowanie odbiorców ciepła oraz zapewnienie możliwości regulacji dostawy ciepła.

- Gruntowana modernizacja sieci średniego i niskiego napięcia.

2. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020

Strategia została przyjęty Uchwałą nr 458/XXII/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2012 r. Dokument określa strategiczne cele rozwoju województwa w nawiązaniu do zmian sytuacji społecznej i gospodarczej w regionie, w kraju oraz w Europie. Potrzeba opracowania Strategii wynikała x.xx. z konieczności wsparcia pozytywnych przekształceń społeczno-gospodarczych w regionie oraz z potrzeby wskazania celów strategicznych rozwoju województwa w związku z programowaniem i ukierunkowaniem środków UE w perspektywie finansowej 2014-2020.

Określono główne cele strategiczne, konkretyzowane przez cele operacyjne oraz kierunki działań. Wśród nich możliwe do realizacji w Tczewie w kontekście realizacji działań wynikających z Programu Gospodarki Niskoemisyjnej są niżej wskazane:

Cel strategiczny: Atrakcyjna przestrzeń

Cel operacyjny: Sprawny system transportowy

Kierunki działań: Rozwój systemów transportu zbiorowego Cel operacyjny: Bezpieczeństwo i efektywność energetyczna

Kierunki działań:

− Wsparcie przedsięwzięć z zakresu efektywności energetycznej;

− Wsparcie przedsięwzięć z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii;

− Rozwój systemów zaopatrzenia w ciepło i zwiększenie zasięgu ich obsługi;

− Zmiana lokalnych i indywidualnych źródeł energii w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń.

3. Program ochrony powietrza dla strefy pomorskiej, w której został przekroczony poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10 oraz poziom docelowy benzo(a)pirenu

Program ochrony powietrza został przyjęty do realizacji Uchwałą Nr 753/XXXV/13 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 listopada 2013 roku. W programie ochrony powietrza stwierdzono przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu na terenie strefy pomorskiej, w tym w obszarze obejmującym miasto Tczew. Zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym działań naprawczych w skali lokalnej główne zadania wskazane do realizacji w Tczewie, w odniesieniu do emisji powierzchniowej, obejmują:

− Obniżenie emisji w obiektach użyteczności publicznej poprzez likwidację urządzeń na paliwa stałe;

− Dobrowolne prowadzenie działań ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza z indywidualnych systemów grzewczych, w szczególności na obszarach przekroczeń standardów imisyjnych;

w odniesieniu do emisji punktowej:

− Modernizację obiektów energetycznego spalania paliw oraz wdrażanie strategii czystej produkcji;

− Rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych zapewniających podłączenie obiektów (ogrzewanych ze źródeł lokalnych przy wykorzystaniu paliwa stałego) do centralnego źródła ciepła wraz z podłączeniem obiektu do sieci.

2.3.4. Spójność z polityką ekologiczną na poziomie lokalnym

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Miejskiej Tczew jest spójny z innymi lokalnymi planami oraz programami strategicznymi.

1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tczewa (Uchwała Nr XXXVII/291/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 31 października 2013 r.)

Studium stanowi element polityki przestrzennej miasta, określając kierunki kształtowania ładu przestrzenno-funkcjonalnego miasta, pokazując dynamikę zmian we wszystkich dziedzinach życia mogących kształtować przestrzeń publiczną miasta.

Szczegółowe ustalenia zawierają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, których celem jest takie kształtowanie zagospodarowania przestrzennego miasta, aby zapewnione zostały niezbędne warunki do zaspokojenia potrzeb bytowych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych społeczeństwa, uwzględniając zachowanie równowagi przyrodniczej i ochrony krajobrazu.

Jedną z podstawowych kwestii zawartych w Studium jest propagowanie ruchu rowerowego w celach transportowych. Prowadzić ma to do zmniejszania ruchu samochodowego na rzecz ruchu rowerowego, a tym samym do poprawy systemu komunikacji w mieście. Zmniejszenie ruchu samochodowego spowoduje również zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza. Należy dążyć do przebudowy i modernizacji istniejących dróg niespełniających obecnych wymogów technicznych i użytkowych. Należy

dążyć do zorganizowania bezpośrednich połączeń rowerowych poszczególnych dzielnic miasta z centrum oraz odpowiedniej liczby miejsc parkingowych dla rowerów. W Studium wyznacza się trasy rowerowe i piesze. Trasy te łączą istniejącą i projektowaną zieleń publiczną, tereny rekreacji i sportu, korytarze ekologiczne oraz poszczególne dzielnice miasta, uzupełniając system transportu publicznego.

W Studium zawarto dogłębną analizę możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W kierunkach działań postawiono tezę, że produkcja energii z wykorzystaniem OZE powinna odbywać się głównie w oparciu o indywidualne źródła pozyskiwania energii, wykorzystujące przede wszystkim energię wierzchnich warstw ziemi i pokładów wody oraz energię słoneczną dla obiektów głównie o funkcji turystycznej i rekreacyjnej, a także obiektów zużywających dużo ciepłej wody użytkowej, zwłaszcza w sezonie letnim. W ujęciu lokalnym w mieście możliwe jest wykorzystanie dwóch form pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł energii, tj. plantacje energetyczne (w sąsiedztwie istniejącej oczyszczalni ścieków) oraz wykorzystanie energii z utylizacji odpadów w rejonie wysypiska śmieci. Trzeba jednocześnie zaznaczyć, że rozwiązanie polegające na rozwoju plantacji energetycznych jest mało realne ze względu na bliskie położenie obszarów chronionych i wału przeciwpowodziowego.

W Studium określa się także zasady ochrony powietrza atmosferycznego. Biorąc pod uwagę nadrzędne cele gospodarki niskoemisyjnej, do najważniejszych zadań zalicza się:

− ograniczanie wielkości emisji gazów i pyłów do atmosfery poprzez działania związane z racjonalizacją użytkowania energii cieplnej, gazowej i elektrycznej;

− wyznaczenie korytarzy przewietrzających;

− przeznaczanie części terenów w granicach miasta na założenia terenów zielonych przenikających tkankę obszarów zabudowanych oraz bezwzględną ochronę zadrzewień, zakrzewień i istniejących terenów zieleni urządzonej – jako elementów naturalnych utrzymujących dobre warunki klimatu lokalnego i ograniczających rozprzestrzenianie zanieczyszczeń oraz hałas;

− dążenie do wyprowadzania uciążliwych funkcji przemysłowych jak najdalej od centrum miasta przy uwzględnieniu kierunków ruchu mas powietrza,

− wyprowadzanie ruchu o charakterze tranzytowym poza teren miasta, a w mieście poza teren obszarów o wysokiej koncentracji zabudowy;

− stosowanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż dróg o znacznym natężeniu ruchu, a także oddzielających tereny przemysłowe od terenów mieszkaniowych.

Studium podtrzymuje zapisane w innych dokumentach planistycznych kierunki rozwoju transportu publicznego oraz infrastruktury technicznej.

2. Strategia Rozwoju Tczewa do roku 2020 (Uchwała Nr XVI/138/2012 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 26 stycznia 2012 r.)

Dokument ten wyznaczył długookresowy plan działania, określający strategiczne cele rozwoju miasta oraz kierunki działań (cele operacyjne), które umożliwią realizację tych celów.

Przyjętą w Strategii misją miasta jest osiąganie najwyższego poziomu zaspokajania potrzeb i rozwoju jego mieszkańców, podejmujących współczesne wyzwania konkurencyjnej gospodarki i kultury europejskiej.

Z punktu widzenia zagadnień stanowiących przedmiot analiz Planu Gospodarki Niskoemisyjnej najbardziej istotne działania dotyczą następujących celów operacyjnych:

− poprawa efektywności i wydajności systemu komunikacyjnego, w tym remonty, budowy i przebudowy ulic;

− integrowanie sytemu komunikacyjnego z systemem metropolii trójmiejskiej, w tym wdrożenie biletu metropolitalnego;

− wzmacnianie transportu publicznego oraz promowanie zrównoważonego transportu – zakłada się poprawę efektywności transportu publicznego autobusowego, promowanie korzystania z tego środka transportu, także promowanie ruchu rowerowego w ruchu miejskim i pieszego w przypadku małych odległości;

− podnoszenie jakości mieszkalnictwa – podnoszenie jakości obiektów, powiększanie zasobu mieszkaniowego i terenów pod inwestycje mieszkaniowe, realizowane w różnych formach organizacyjno-prawnych.

3. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Tczewa na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019 (Uchwała Nr XXV/198/2012 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 25 października 2012 r.)

Z punktu widzenia zagadnień istotnych dla realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej istotne są niżej wskazane zadania priorytetowe, które będą realizowane w oparciu o cele strategiczne do 2015 r. i cele średnioterminowe do 2019 r. oraz określone w tym zakresie kierunki zadań:

1) Środowisko dla zdrowia – dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego

Program poprawy dla pola: Powietrze atmosferyczne

Cel strategiczny: Dalsza poprawa jakości powietrza atmosferycznego na terenie miasta do wymaganych standardów.

Cel długookresowy do 2019 r.: Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza.

Kierunki działań na lata 2012-2015:

Zadania własne:

− dalsza realizacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych (w tym także obiektów użyteczności publicznej),poprzez wspieranie działań związanych z kompleksową innowacyjną diagnostyką analizującą stany techniczne budynków mieszkalnych i przemysłowych oraz sieci ciepłowniczych znajdujących się na terenie miasta,

− wspieranie działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych oraz realizacja systemu dofinansowań zamiany węgla na alternatywne nośniki ciepła typu: gaz, olej, brykiet drzewny, palety drzewne, biomasa, prąd elektryczny) – dla użytkowników źródeł indywidualnych,

− kontynuacja działań mających na celu wspieranie rozwiązań pozwalających na eliminację lub minimalizację wielkości emisji pochodzących z transportu,

− sukcesywne zwiększanie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza, w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii oraz szkodliwości spalania odpadów w gospodarstwach domowych,

− kontynuacja wspomagania systemów kontrolno-pomiarowych oraz badań stanu środowiska naturalnego, nawiązywania współpracy z innymi jednostkami w tworzeniu baz danych dotyczących jakości powietrza.

Zadania koordynowane:

− ograniczenie emisji ze środków transportu poprzez usprawnienie systemu komunikacyjnego: poprawa nawierzchni i warunków bezpieczeństwa ruchu, modernizacja i rozbudowa dróg,

− kontynuacja realizacji działań kontrolnych przez organy ochrony środowiska w zakresie gospodarowania odpadami – dążenie do likwidacji problemu spalania odpadów,

− dalsza modernizacja elektrociepłowni oraz łączenie systemów ciepłowniczych w celu optymalizacji wykorzystania energii pierwotnej paliw (w przyszłości planuje się budowę bloku kogeneracyjnego),

− sukcesywne wprowadzanie scentralizowanych systemów grzewczych dla ograniczania liczby źródeł niskiej emisji,

− dalsze wspieranie działań inwestycyjnych w zakresie ochrony powietrza podejmowanych przez podmioty gospodarcze,

− spełnienie wymagań prawnych przez zakłady w zakresie jakości powietrza, spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa – kontrole zgodności z wydanymi pozwoleniami w tym zakresie.

Program poprawy dla pola: Bezpieczeństwo energetyczne

Cel strategiczny: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w zakresie dostaw energii elektrycznej.

Cel długookresowy do 2019 r.: Rozwój i modernizacja sieci elektroenergetycznych przesyłowych i dystrybucyjnych.

Kierunki działań na lata 2012-2015:

Zadania koordynowane:

− budowa nowych wysokosprawnych źródeł energii elektrycznej,

− budowa instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii,

− zwiększenie wielkości produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych – działanie realizowane poprzez budowę nowych OZE i likwidację barier dla ich rozwoju oraz poprzez odpowiednie inwestycje sieciowe.

2) Dalsze wzmacnianie systemu zarządzania środowiskiem oraz podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa

Edukacja ekologiczna

Cel długookresowy do 2019 r.: Kształtowanie nawyków kultury ekologicznej mieszkańców miasta Tczewa.

Kierunki działań na lata 2012-2015:

Zadania własne:

− kontynuacja realizacji działań prowadzonych prze Pracownię Edukacji Ekologicznej w Tczewie,

− sukcesywne wspieranie merytoryczne i finansowe aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży (np. organizowanie konkursów i sesji popularnonaukowych związanych z tematyką środowiskową, aktywny udział w akcjach pn. „Sprzątanie świata”),

− dalsze wsparcie finansowe projektów z zakresu edukacji ekologicznej.

Cel długookresowy do 2019 r.: Gwarancja szerokiego dostępu do informacji

o środowisku i jego ochronie.

Kierunki działań na lata 2012-2015:

Zadania własne:

− kontynuacja współdziałania władz miasta z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i działań podejmowanych na rzecz jego ochrony,

− systematyczny udział przedstawicieli miasta Tczewa w szkoleniach z zakresu publicznego dostępu do informacji o środowisku,

− interaktywna wymiana informacji ze społeczeństwem w zakresie ochrony środowiska – poprzez stronę internetową Urzędu Miasta.

3) Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii

Zmniejszenie materiałochłonności, wodochłonności, energochłonności i odpadowości produkcji

Cel strategiczny: Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki.

Cel długookresowy do 2019 r.: Podniesienie efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej.

Kierunki działań na lata 2012-2015:

Zadania koordynowane:

− poprawa parametrów energetycznych budynków: modernizacje i termomodernizacje (Zarządcy budynków),

− podnoszenie sprawności procesów wytwarzania energii (Zarządcy budynków),

− racjonalizacja zużycia i oszczędzania energii przez mieszkańców (Odbiorcy energii).

Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

Cel strategiczny: Wspieranie budowy nowych instalacji odnawialnych źródeł energii.

Cel długookresowy do 2019 r.: Promocja i wspieranie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

Kierunki działań na lata 2012-2015:

Zadania własne:

− kontynuacja działań mających na celu wspieranie budowy nowych instalacji odnawialnych źródeł energii,

− prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących odnawialne źródła energii,

− dalsze wspieranie i aktywizacja samorządów lokalnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów odnawialnych źródeł energii,

− kompleksowa modernizacja systemów grzewczych w obiektach użyteczności publicznej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii typu: kolektory słoneczne, pompy ciepła, kogeneracja.

Zadania koordynowane:

− sukcesywny rozwój energetycznego wykorzystania biomasy i biogazu, energetyki słonecznej,

− budowa instalacji umożliwiających wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

4. Aktualizacja Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Tczewa (Uchwała Nr XXXVI/283/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 19 września 2013 r.)

W Aktualizacji Projektu w sposób kompleksowy omówione zostały potrzeby energetyczne miasta. Szeroko przeprowadzona analiza określa stan zaopatrzenia miasta w nośniki energii oraz wskazuje niezbędne kierunki działań dla zapewnienia szeroko rozumianego bezpieczeństwa energetycznego.

Z punktu widzenia zagadnień będących przedmiotem zainteresowania planu gospodarki niskoemisyjnej istotnym problemem jest rozwój infrastruktury technicznej związanej z zaopatrzeniem mieszkańców i podmioty gospodarcze w energię. Poniżej przedstawiono plany rozwoju przedsiębiorstw w zakresie rozbudowy infrastruktury oraz podniesienia wydajności energetycznej:

1) Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o.

ZEC Tczew posiada dokument pt. „Plan Rozwoju ZEC Tczew Sp. z o.o. na lata 2011- 2013 w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło” opracowany w 2011 roku. Zgodnie z informacją przekazaną przez Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o. plan rozwoju zakładu obejmuje w zakresie modernizacji i rozbudowy źródeł systemu ciepłowniczego w źródle KT 1602 – kotłowni „Rokitki” planuje się modernizację instalacji odpylania kotła WR25. W dłuższej perspektywie planuje się również podjęcie działań mających na celu wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie modernizacji oraz budowy źródeł wytwarzania energii oraz dostosowania systemu dystrybucji do jej odbioru. Natomiast w zakresie:

− Rozbudowy systemu ciepłowniczego przewiduje się możliwość budowy nowych odcinków magistralnych. Planowana inwestycja polegać będzie na doprowadzeniu sieci ciepłowniczej do Starówki oraz przyłączy do odbiorców, dzięki czemu zlikwidowane zostaną indywidualne źródła niskiej emisji w centrum miasta. Inwestycja polegać będzie również na modernizacji

istniejącej sieci w celu dostosowania jej do nowo podłączanego potencjału. Ponadto przedsiębiorstwo planuje rozwijać sieci w kierunku południowo- wschodnim. Nowobudowana średnica sieci 2xDn250 (w kierunku Starówki) pozwoli zasilić dodatkowych potencjalnych odbiorców. Całość inwestycji wykonana będzie w technologii rur preizolowanych, charakteryzujących się dobra izolacyjnością, a więc mniejszymi stratami na przesyle.

− Modernizacji planuje się: modernizację sieci kanałowych o najwyższym stopniu awaryjności na sieci preizolowane oraz modernizację węzłów grupowych na indywidualne wraz z wymianą sieci cieplnej niskoparametrowej na sieć cieplną wysokoparametrową.

Realizacja inwestycji jest w dużej mierze uzależniona od zainteresowania potencjalnych klientów podłączeniem do systemu ciepłowniczego oraz pozyskania dofinansowania przez ZEC Tczew sp. z o.o.

Głównym celem modernizacji kotłów w KT 1602 jest poprawa efektywności wytwarzania ciepła w źródle oraz zmniejszenie emisyjności poprzez budowę nowych instalacji odpylania. Planowana rozbudowa sieci ciepłowniczej wysokoparametrowej ma za zadanie przejęcie odbiorców dotychczas nie zasilanych z s.c., w tym wyprowadzenie ciepłociągu w kierunku Starego Miasta, gdzie szacuje się możliwość pozyskania dodatkowych odbiorców. ZEC Dla obniżenia strat przesyłowych poza realizacją działań modernizacyjnych na systemie sieci ciepłowniczych ZEC Tczew wprowadził obniżenie temperatury nośnika sieci wysokotemperaturowej ze 130/80°C na 115/70°C, jako działanie nie wymagające nakładów inwestycyjnych.

2) Przedsiębiorstwa związane z energetyką gazową

Polska Spółka Gazownictwa Sp. o.o. Oddział w Gdańsku, zajmująca się dystrybucją gazu ziemnego i rozbudową infrastruktury gazowej, ma w planach dalszą gazyfikację Tczewa, wynikającą z rozwoju miasta. Ponadto uzgodniony przez Urząd Regulacji Energetyki „Plan Rozwoju na lata 2014–2023” Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ- SYSTEM SA nie zakłada rozbudowy systemu przesyłowego na terenie miasta Tczew.

3) ENERGA OPERATOR SA

Plan modernizacyjny przedsiębiorstwa ENERGA OPERATOR SA przewiduje realizację licznych zadań inwestycyjnych związanych z modernizacją i odtworzeniem majątku, w tym min.: modernizacje linii, modernizacje stacji transformatorowych, modernizacje rozdzielni oraz realizację zadań związanych z rozbudową infrastruktury w celu przyłączenia nowych odbiorców.

Kolejnym zagadnieniem omówionym w Aktualizacji Planu… jest ocena możliwości i planowane wykorzystanie lokalnych źródeł energii:

1) Stwierdzono, że zakłady przemysłowe, mimo że dysponują nadwyżkami mocy cieplnej produkowanej we własnych źródłach, nie są zainteresowane sprzedażą energii odbiorcom zewnętrznym;

2) Zaleca się zagospodarowywanie energii odpadowej do ogrzewania pomieszczeń albo przygotowania ciepłej wody użytkowej w zakładach, które produkują ciepło jako odpad, a także zaleca się wykorzystanie ciepła odpadowego do ogrzewania mieszkań;

3) Proponuje się stosowanie układów rekuperacji ciepła w układach wentylacji wszystkich obiektów wielkokubaturowych, zwłaszcza wyposażonych w instalacje klimatyzacyjne (sale gimnastyczne, sportowe, baseny), których modernizacji lub budowy podejmie się gmina oraz proponuje się promocję tego rozwiązania również w mniejszych obiektach, także mieszkaniowych.

W dokumencie dokonano szczegółowej analizy dotyczącej możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (OZE). W konkluzji stwierdzono, że w dokumentach planistycznych Miasta nie przewiduje się rezerw terenowych pod lokalizację farm wiatrowych, elektrowni wodnych, słonecznych czy biogazowni na terenie Miasta. W Gminie Miejskiej działa Oczyszczalnia Ścieków przy ul. Czatkowskiej, w której wytwarzane są osady w ilości ok. 7 000 Mg/rok i wartości opałowej 1,36 GJ/MG s.m., ale na chwilę obecną osady tam wytwarzane nie są wykorzystywane energetycznie i nie jest planowane takie ich wykorzystywanie. Zakłada się, że w budynkach użyteczności publicznej jeden obiekt na każde 3 lata zmieni sposób ogrzewania na źródło korzystające z OZE. Obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii w Mieście powinno stopniowo przybywać, pod warunkiem, że instalacje wykorzystujące OZE będą bardziej dostępne, a ich ceny zaczną spadać. Największe przyrosty mogą wystąpić w wykorzystaniu kolektorów słonecznych i pomp ciepła. Istotną rolę w propagowaniu energetyki odnawialnej pełnić winna Gmina Miejska. Dotyczy to w szczególności realizacji instalacji OZE w gminnych obiektach użyteczności publicznej.

Aktualizacja Planu… wskazuje ponadto liczne przykłady przedsięwzięć, które służą racjonalnemu użytkowaniu ciepła, energii elektrycznej oraz paliw gazowych. Zaproponowano środki poprawy efektywności energetycznej dla mieszkalnictwa, sektora usługowego oraz przemysłu.

2.3.5. Podsumowanie – działania wynikające z dokumentów strategicznych

i planistycznych

Z omówionych w niniejszym rozdziale dokumentów strategicznych i planistycznych wyłaniają się cele i działania dla Gminy Miejskiej Tczew, w związku z realizacją Planu Gospodarki Niskoemisyjnej.

Główny cel Planu – obniżenie emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń do powietrza powinno się osiągnąć poprzez:

1. Poprawę efektywności energetycznej:

− dążenie do oszczędności paliw i energii w sektorze publicznym,

− realizacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych, ze szczególnym ukierunkowaniem na sektor budownictwa mieszkaniowego,

− zagospodarowywanie energii odpadowej do ogrzewania pomieszczeń albo przygotowania ciepłej wody użytkowej w zakładach, które produkują ciepło jako odpad, lub wykorzystanie ciepła odpadowego do ogrzewania mieszkań,

− stosowanie układów rekuperacji ciepła (odzysku) w układach wentylacji wszystkich obiektów wielkokubaturowych, zwłaszcza wyposażonych w instalacje klimatyzacyjne (sale gimnastyczne, sportowe, baseny),

− poprawa efektywności i wydajności systemu komunikacyjnego, w tym remonty, budowy i przebudowy ulic.

2. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw:

− zmiana sposobu ogrzewania na źródło korzystające z OZE (kolektory słoneczne i pompy ciepła) w budynkach użyteczności publicznej.

3. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko – poprawę lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, niezawodności dostaw energii oraz efektywności jej produkcji i wykorzystania.

− zwiększenie wykorzystania technologii wysokosprawnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w układach skojarzonych, jako korzystnej alternatywy dla zasilania systemów ciepłowniczych;

− zwiększenie ilości energii elektrycznej w połączeniu z produkcją ciepła dzięki budowie lokalnych bloków energetycznych opalanych biopaliwami (biomasa, biogaz, biopaliwa płynne) przy wspomaganiu gazem ziemnym.

• modernizacja i rozbudowa źródeł systemu ciepłowniczego w źródle KT 1602 kotłowni „Rokitki” w Tczewie,

− zastępowanie kotłów wodnych pracujących w istniejących źródłach ciepła blokami pracującymi w skojarzeniu,

− poprawa sprawności przetwarzania energii w scentralizowanych systemach dystrybucji ciepła w elektrowniach zawodowych poprzez stałą modernizację jednostek energetycznych – osiągnięcie maksymalnych sprawności zgodnie z możliwościami technicznymi urządzeń,

− poprawa sprawności przetwarzania energii w centralnych źródłach ciepła oraz poprawa sprawności przesyłu i dystrybucji ciepła, poprzez modernizację sieci i węzłów cieplnych.

• modernizacja i rozbudowa systemu ciepłowniczego w Tczewie,

− rozwój i modernizacja scentralizowanych lokalnie systemów ciepłowniczych, które umożliwiają osiągniecie poprawy efektywności i parametrów ekologicznych procesu zaopatrzenia w ciepło oraz podniesienia lokalnego poziomu bezpieczeństwa energetycznego; zapewniających podłączenie obiektów (ogrzewanych ze źródeł lokalnych przy wykorzystaniu paliwa stałego) do centralnego źródła ciepła wraz z podłączeniem obiektu do sieci,

− wykorzystanie istniejącego potencjału w źródłach i sieciach cieplnych oraz pełne opomiarowanie odbiorców ciepła i zapewnienie możliwości regulacji dostaw ciepła,

− sprzedaż energii odbiorcom zewnętrznym przez zakłady przemysłowe, które dysponują nadwyżkami mocy cieplnej produkowanej we własnych źródłach,

− poprawa sprawności przetwarzania energii w lokalnych lub indywidualnych źródłach ciepła, poprzez ich wymianę i modernizację oraz konwersję paliw lub wyłączenie z eksploatacji.

4. Ograniczanie wielkości emisji gazów, w tym cieplarnianych i pyłów do atmosfery:

− obniżenie emisji w obiektach użyteczności publicznej poprzez likwidację urządzeń na paliwa stałe,

− racjonalizację użytkowania energii cieplnej, gazowej i elektrycznej;

− przeznaczanie części terenów w granicach miasta na założenia terenów zielonych oraz bezwzględną ochronę zadrzewień, zakrzewień i istniejących terenów zieleni urządzonej – jako elementów naturalnych utrzymujących dobre warunki klimatu lokalnego i ograniczających rozprzestrzenianie zanieczyszczeń oraz hałas;

− stosowanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż dróg o znacznym natężeniu ruchu, a także oddzielających tereny przemysłowe od terenów mieszkaniowych,

− propagowanie ruchu rowerowego i pieszego w celach transportowych, zorganizowanie bezpośrednich połączeń rowerowych poszczególnych dzielnic Miasta z centrum oraz odpowiedniej liczby miejsc parkingowych dla rowerów,

− wzmacnianie transportu publicznego oraz promowanie zrównoważonego transportu, poprawa efektywności transportu publicznego autobusowego, promowanie korzystania z tego środka transportu.

2.4. Stan obecny Gminy Miejskiej Tczew

2.4.1. Położenie geograficzne

Gmina Miejska Tczew położona jest w północnej części powiatu tczewskiego w południowo-wschodniej części województwa pomorskiego. Od północy, zachodu i południa otoczona jest terenami Gminy Wiejskiej Tczew, natomiast od wschodu miasto sąsiaduje, poprzez Wisłę, z gminami Lichnowy i Miłoradz (powiat malborski). Miasto zajmuje powierzchnię 22,38 km2.

2.4.2. Demografia

W poniższej tabeli zestawiono najważniejsze wskaźniki dotyczące procesów demograficznych zachodzących w Tczewie za lata 2008 oraz 2013.

Tabela 1. Wskaźniki demograficzne dla Tczewa za lata 2008 i 2013

Xxx	Xxxxxx ludności	Udział		Współczynnik feminizacji	Gęstość zaludnienia	Udział ludności w wieku			Wskaźnik
	Xxxxxx ludności	kobiet	mężczyzn		Gęstość zaludnienia	przedprodukcyjnym	produkcyjnym	poprodukcyjnym	przyrostu naturalnego	salda migracji	przyrostu rzeczywistego
	os.	%			Os./km2	%			‰
2008	60 119	52.2	47.8	109	2 686	20.1	65.0	14.9	3.8	-4.1	-0.3
2013	60 610	51.8	48.2	107	2 708	19.1	62.9	17.9	1.0	-3.6	-2.6

Źródło: GUS

Liczba mieszkańców Miasta w 2013 roku wyniosła 60 610 osób, w tym udział kobiet stanowił 51,8%, a udział mężczyzn 48,2%. W stosunku do roku 2008 nastąpił nieznaczny wzrost liczby ludności – o około 0,8%. Należy podkreślić, że obserwacja zmiany liczby ludności w Mieście wskazuje na jej dość stabilny poziom. W stosunku do roku 2008 spadła wielkość współczynnika feminizacji – ze 109 do 107, zmniejszył się tym samym udział kobiet w populacji.

Udział ludności w wieku produkcyjnym stanowił w 2013 roku 62,9% i jest to wartość niższa o 2,1% w stosunku do poprzedniego okresu. Jednocześnie zauważalny jest wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym – z 14,9% w 2008 do 17,9% w 2013. Zauważalna jest tym samym wyraźna tendencja starzenia się społeczeństwa.

Niekorzystną sytuację związaną ze starzeniem się społeczeństwa pogłębia również niski przyrost naturalny (1‰) i ujemne (chociaż niższe niż w 2008) saldo migracji.

Gęstość zaludnienia wynosi 2 708 os./km2 i jest to najwyższy wskaźnik w województwie.

2.4.3. Podmioty gospodarcze

Na terenie Tczewa, zgodnie z danymi GUS w 2013 roku działalność prowadziło 5 686 (5 579 w 2008 roku) podmiotów gospodarczych, z czego: 74,8% podmiotów gospodarczych działa w tzw. III sektorze gospodarczym, czyli w usługach (dominują usługi prywatne), 24,8%

– w sektorze II (przemysł i budownictwo), pozostałe 0,4% – to tzw. sektor I (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo). W każdym dziale gospodarki narodowej dominujące znaczenie ma udział sektora prywatnego.

Zdecydowana większość podmiotów gospodarczych w Tczewie to przedsiębiorstwa małe, zatrudniające mniej niż 10 osób – udział tych przedsiębiorstw stanowi aż 95% wszystkich podmiotów. Na terenie Miasta działa zaledwie 8 przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 pracowników.

Na obszarze Tczewa ponad 96% podmiotów gospodarczych reprezentuje sektor prywatny (95% w 2008 roku). Najwięcej podmiotów (24%) prowadzi działalność związaną

z handlem hurtowym i detalicznym. Znaczny jest także udział działających w branżach związanych z budownictwem (14%) oraz przetwórstwem przemysłowym (11%).

W sektorze publicznym ponad 34% podmiotów stanowią państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, czyli x.xx. edukacja oraz administracja publiczna. Tczew oprócz siedziby władz miejskich jest również siedzibą Gminy Tczew oraz Starostwa Powiatowego.

Na obszarze miasta działa Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna (PSSE). PSSE powstała z połączenia w 2001 r. dwóch Specjalnych Stref Ekonomicznych „Tczew” i „Żarnowiec”, utworzonych w 1997 r. (początkowo działała pod nazwą Specjalna Strefa Ekonomiczna Żarnowiec-Tczew, w chwili przyłączenia kolejnych terenów zadecydowano o zmianie nazwy na obecną). W skład Strefy wchodzą 24 podstrefy zlokalizowane na obszarze województw pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Na terenie Miasta funkcjonują: Podstrefa Tczew Czatkowy o powierzchni 66,34 ha oraz część Podstrefy Rokitki – powierzchnia 39 ha. W PSSE działają branże tzw. wysokich technologii, wśród inwestorów są: Flextronics International Poland Sp. z o.o., Fabryka Opakowań Różnych Forcan S.A., Molex Premise Networks Sp. z o.o., MBF Sp. z o.o., Xxxxx+Suhner Sp. z o.o. oraz Gemplus Pologne Sp. z o.o. Na terenie Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej pracuje ok. 4 000 osób.

2.4.4. Obszary urbanistyczne5

Biorąc pod uwagę rozwój historyczny Miasta, można wyodrębnić w Tczewie obszary przestrzenno-urbanistyczne o indywidualnych cechach zabudowy, funkcji czy też zagospodarowania terenu. Obszary te można pogrupować w kilka stref o wspólnych cechach zagospodarowania terenu lub pełniących określone funkcje. Zgodnie ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tczewa” w Mieście wyróżnia się dziewięć stref przestrzenno-urbanistycznych: Stare Miasto, zabytkowe przedmieścia, dzielnice Polski Ludowej, dzielnice i obszary III RP, Pas nadwiślański, tereny rolne i tereny niezabudowane o potencjale inwestycyjnym Miasto Przyszłości, obszary wyłączone z zabudowy, ogródki działkowe i cmentarze oraz tereny kolejowe i zamknięte.

Poniżej przedstawiono charakterystykę tych stref i obszarów, w których mieszkalnictwo pełni znaczącą funkcję:

Stare Miasto

Do strefy Starego Miasta zaliczono ścisłe centrum Tczewa, które zostało ukształtowane historycznie i które do dziś nieprzerwanie pełni tę funkcję. Strefy tej nie dzieli się na obszary o indywidualnych cechach zabudowy, gdyż cały jej obszar charakteryzuje się jednolitą oraz unikalną formą o korzeniach miasta średniowiecznego. Obszar historycznego centrum miasta objęty jest prawną ochroną konserwatorską. W ostatnich latach wykonano szereg robót budowlanych z zakresu remontu części zabytkowych kamienic.

5 Źródło danych: Uchwała nr XXXVII/291/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 31 października 2013

r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Tczewa

Zabytkowe przedmieścia (osiedla)

Przedmieście Berlińskie

Osiedle Berlińskie posiada charakterystyczną zabudowę z epoki przemysłowej opartej na maszynie parowej. Z tego okresu pochodzą obiekty o funkcji produkcyjnej, administracji publicznej i mieszkaniowej. W obszarze Przedmieścia Berlińskiego wyróżnia się okazałe zabytkowe gmachy o funkcji publicznej.

Przedmieście Dworcowe

Zabudowa tej dzielnicy charakteryzuje się występowaniem zabytkowych kamienic, tworzących zwarte pierzeje o charakterystycznych formach i funkcjach, jednak nie tak reprezentacyjnych jak na Przedmieściu Berlińskim, oraz o mniejszych gabarytach. W obszarze tym występują obiekty publiczne.

Przedmieście Królewieckie

Dzielnica ta stanowi kolejny obszar przedmieść o dużych walorach kulturowych. Na uwagę zasługuje zabudowa pierzejowa kamienic wzdłuż ul. Wąskiej i bardzo malownicze położenie ul. Wąskiej. W obszarze tym występuje ponadto zabudowa o funkcji mieszkaniowej wolnostojącej. Zabudowa zabytkowa przemieszana jest z zabudową powojenną. Zrealizowano tu współczesne bloki mieszkalne. Obok zabudowy mieszkaniowej występują obiekty o funkcji usługowej i urządzeń technicznych.

Osiedle Za Parkiem

Osiedle Za Parkiem jest osiedlem willowym z przewagą zabudowy jednorodzinnej oraz reprezentacyjną zabudową w formie okazałych wolnostojących kamienic kilkurodzinnych, zlokalizowanych wzdłuż ul. Bałdowskiej. W obszarze tego osiedla zlokalizowane są obiekty zabytkowe o funkcji publicznej – obecnie szkoła podstawowa i gimnazjum.

Osiedle Chłodna

Występuje tu głównie zabudowa jednorodzinna, która realizowana była dla pracowników kolei. Osiedle posiada czytelny zabytkowy układ urbanistyczny, otoczony blokami xx. X. Xxxxxxxxxxxxxxx.

Xxxxxxx x xxxx Xxxxxxxx

Xxxxxxx posiada ciekawy układ urbanistyczny, z zabudową jednorodzinną - małych domów z dachami dwuspadowymi. Większość domów została przebudowana. Osiedle od południa rozbudowało się współczesną zabudową jednorodzinną, a od północnego zachodu sąsiadują bloki os. Suchostrzygi.

Osiedle Strzelnica

Osiedle istnieje na terenach wcześniej użytkowanych przez wojsko. Występuje tu zabudowa szeregowa.

Xxxxxxx Xxxxxxx (Xxxxx)

Xx. Xxxxxxx (Xxxxx) powstało na początku XX w. i charakteryzuje się typową dla tego okresu zabudową w formie kamienic czynszowych – były to x.xx. domy dla osadników niemieckich. Zabudowa posiada walor historyczny i przestrzenny. Obok kamienic zachowały się charakterystyczne budynki gospodarcze, tzw. komórki lokatorskie. Na parcelach niezabudowanych realizowana jest współczesna zabudowa, nawiązująca gabarytem do zabytkowej, lecz o współczesnych standardach technicznych.

Dzielnice Polski Ludowej

Osiedla PRL-u nowej zabudowy jednorodzinnej

Z okresu 1945-1989 pochodzi pięć osiedli zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Są to osiedla: xxx. Xxxxxx Xxxx (Xxxxxxx Xxxx), Xxxxxxxx, Xxxxx / Xxxxxxxxxx Xxxxxx, Prątnica, Xxxxxxxxxx Xxxxxxxx. Dominującą formą zabudowy tych osiedli jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna wolnostojąca oraz w niewielkim stopniu bliźniacza i szeregowa. W obszarze osiedli występuje zabudowa usługowa, tj. usług publicznych oraz drobnego handlu.

Dzielnice PRL-u blokowiskowe

W tym okresie powstały osiedla – jednostki mieszkaniowe o funkcji zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, realizowane w oparciu o uprzemysłowiony system budownictwa, tzw. wielkiej płyty. Są to trzy osiedla: Czyżykowo, Suchostrzygi i Garnuszewskiego. Osiedla te wyposażone są w infrastrukturę społeczną i towarzyszące im usługi (tj. szkoły i przedszkola oraz obiekty sakralne). Mankamentem tych blokowisk jest niska estetyka oraz zdegradowane przestrzenie publiczne.

Dzielnice i obszary III RP

Osiedle przy ul. Świętopełka

Jest to osiedle zabudowy jednorodzinnej wolnostojącej.

Xxxxxxx Xxxxxxx (Piotrowo)

Jest to osiedle zabudowy wielorodzinnej, które zostało zrealizowane w ramach zintegrowanych działań inwestycyjnych i w związku z tym charakteryzuje się spójnymi formami zabudowy oraz występowaniem zorganizowanych przestrzeni publicznych w formie placów zielonych.

Tczew nie posiada prawnego podziału administracyjnego na dzielnice miasta6. Funkcjonują tu jedynie nazwy zwyczajowe części miasta. Osiedla te nie mają wyznaczonych granic. Na terenie miasta funkcjonuje 14 nazw zwyczajowych.

6 Miasto Tczew Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do Uchwały Rady Miejskiej w Tczewie Nr XXXVII/291/2013 z dnia 31 października 2013 r.

Rysunek 1 Schemat lokalizacji osiedli mieszkaniowych w Tczewie

Źródło: Miasto Tczew Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

1 – Nowe Miasto, 2- os. Bajkowe (Piotrowo), 3 – xx. Xxxxxxxxx, 0 – xx. Xxxxxxxxxxxxxxx, 0 – os. Gen. J. Bema (Szklane Domy), 6 – xx. Xxxxxxxx, 0X – xx. Xxxxxxxx, 0X – Xxxx Xxxxxxxx, 8 – os. S. Staszica, 9 – xx. Xxxxxxxxxx, 00 – os. Suchostrzygi, 11- os. Witosa (Górki), 12 – os. Za Parkiem, 13 – xx. Xxxxxxx/Xxxxx, 00 – Xxxxx Xxxxxx, 00X – Xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxx Wsch., 15B – Przedmieście Berlińskie Zach., 16 – Xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxx, 00 – Xxxxxxxxxxxx Xxxxxxxxxx, 18 – xx. Xxxxxxx, 00

– xx. Xxxxxxxxxxx, 00 – Xxxxxxxxxx Pas Nadwiślański

2.4.5. Zasoby nieruchomości

Zasoby nieruchomości celu publicznego na terenie Miasta, stanowiące przedmiot własności gminy wiejskiej (zlokalizowane na terenie Miasta) i miejskiej, obejmują:

− 2 obiekty administracji publicznej: Urząd Miasta i Urząd Gminy;

− 5 obiektów pomocy społecznej: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Forum Inicjatyw Społecznych, Gminne Centrum Informacji, 3 Środowiskowe Domy Samopomocy, w tym jeden przy Zespole Opiekuńczym MOPS;

− 2 obiekty kultury i sztuki: Centrum Kultury i Sztuki w Tczewie, „Fabryka Sztuk”;

− 25 obiektów oświaty: 9 filii bibliotek publicznych im. Xxxxxxxxxx Xxxxxxxx, Osiedlowy Dom Kultury „Śródmieście” Spółdzielni Mieszkaniowej, Alternatywne Centrum Kultury „Zebra”, Publiczne Przedszkole nr 8, Sportowa Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi im. Bohaterów Westerplatte, Szkoła Podstawowa nr 5 im. Xxxxx Xxxxxxxxxxx, Szkoła Podstawowa nr 7 im. Xxxxxxxxxx Xxxxxxxx, Szkoła Podstawowa nr 8 im. św. Wojciecha, Szkoła Podstawowa nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi im. płk. Xxxxxxxxxx Xxxxx, Szkoła Podstawowa nr 11 im. Xxxxxxxx Xxxxxxxxx, Szkoła Podstawowa nr 12 im. Xxxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx, Gimnazjum nr 1 im. gen. Xxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx, Gimnazjum nr 2 im. mjr. Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx, Gimnazjum nr 3 im. kard. Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx, Gimnazjum Katolickie, Warsztaty Terapii Zajęciowej – Koło Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym;

− 9 obiektów sportu i rekreacji: Tczewskie Centrum Sportu i Rekreacji, Stadion Miejski, 4 boiska „Orlik 2012”, 2 place sportowe, xxxxxx Xxxxxxxxxxxx (xxxx z przystanią oraz międzynarodową drogą wodną E70);

− 2 obiekty bezpieczeństwa i ochrony mienia: Straż Miejska, Centrum Monitoringu;

− 2 obiekty komunikacji i infrastruktury technicznej: Zakład Komunikacji Miejskiej Tczew Sp. z o.o., Transportowy Węzeł Integracyjny;

− inne obiekty: targowisko Suchostrzygi, 4 oddziały Poczty Polskiej.

Zgodnie z „Informacją o stanie mienia komunalnego za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r.”7 liczba lokali mieszkalnych w budynkach z udziałem Gminy Miejskiej Tczew (wspólnotowych) wynosi 1 435, a liczba lokali użytkowych wynosi 38. Ponadto zasoby nieruchomości komunalnych miasta obejmują 720 komunalnych lokali mieszkalnych i 37 lokali użytkowych.

Tabela 2. Mienie komunalne Gminy Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013

Xxx	Xxxxxx mieszkalne i użytkowe w budynkach
	z udziałem Gminy		będące własnością Gminy
	mieszkalne	użytkowe	mieszkalne	użytkowe
2008	1 927	35	740	31
2013	1 435	38	720	37

Źródło: Informacja o stanie mienia komunalnego za okres od 1 października 2007r. do 30 września 2008 r, Informacja o stanie mienia komunalnego za okres od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r.

7 Źródło: xxxx://xxx.xxx.xxxxx.xx/

2.4.6. Infrastruktura techniczna8

Informację o sposobie zaopatrzenia Tczewa w energię elektryczną, gaz oraz ciepło opracowano na podstawie Aktualizacji Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Tczewa z 2012 r. (przyjęty Uchwałą Nr XXXVI/283/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 19 września 2013 r.). Informacje dotyczące liczby odbiorców i zużyciu energii elektrycznej uzupełniono o dane przekazane przez Energa Operator SA, informacje dotyczące liczby odbiorców oraz wielkości zużycia gazu ziemnego uzupełniono o dane przekazane przez PGNiG Obrót Detaliczny Sp. z o.o., natomiast informację o zużyciu ciepła oraz strukturze odbiorców pozyskano z ZEC Tczew Sp. o.o.

1) Zaopatrzenie Miasta w energię elektryczną

Miasto Tczew zasilane jest energią elektryczną ze stacji GPZ Tczew zasilanej liniami 000 xX x xxxxxxxx XXX Xxxxxx Xxxxxx i GPZ Gdańsk 1 poprzez GPZ Miłobądz. Energia przesyłana na poziomie 110 kV, po obniżeniu napięcia w stacji GPZ do poziomu 15 kV, rozprowadzana jest do stacji transformatorowych (SN/nn) zlokalizowanych na terenie całego miasta (131 stacji). Ze stacji transformatorowych redukujących średnie napięcie (SN) do poziomu napięcia niskiego (nn) energia elektryczna rozprowadzana jest liniami napowietrznymi i kablowymi do poszczególnych odbiorców. Dostawą energii elektrycznej na potrzeby miasta zajmuje się ENERGA OPERATOR SA Oddział w Gdańsku.

GPZ i linie wysokiego napięcia (WN)

GPZ Tczew o mocy znamionowej 2 x 25 MVA zlokalizowany jest w zachodniej części miasta w rejonie ulicy Jagiellońskiej. Oprócz dwóch linii zasilających z kierunku GPZ Xxxxxx Xxxxxx x XXX Xxxxxx 0 poprzez GPZ Miłobądz z GPZ Tczew wyprowadzona jest jeszcze jedna linia WN-110kV w kierunku GPZ Subkowy (poprzez abonencki GPZ POLMO).

GPZ POLMO o znamionowej mocy 2 x 10 MVA zlokalizowany jest na terenie fabryki Eaton Truck Components SA, jest stacją abonencką – zasila tylko jednego odbiorcę.

Długość linii wysokiego napięcia na terenie miasta wynosi około 10,7 km. Linie średniego napięcia (SN) i stacje transformatorowe

Miejska sieć energetyczna średnich napięć 15 kV jest w 80% kablowa, w 20%

napowietrzna i zasila 131 stacji transformatorowych 15/04 kV, zasilanych z GPZ Tczew. Z istniejących stacji transformatorowych rozprowadzana jest sieć niskiego napięcia, głównie kablowa.

W skład sieci systemu elektroenergetycznego wchodzi 76,7 km linii napowietrznych oraz 332,8 km linii kablowych.

8 Źródło danych: Aktualizacja Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Tczewa z 2012 r. (przyjęty Uchwałą Nr XXXVI/283/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 19 września 2013 r.)

Sieci oświetlenia drogowego

Na obszarze Tczewa eksploatowane są sieci oświetlenia ulicznego stanowiące własność następujących podmiotów:

• Gmina Miejska Tczew,

• ENERGA Oświetlenie Sp. z o.o.

Łączna ilość punktów świetlnych zainstalowanych na obszarze miasta wynosi 5 666 szt., z czego 3 478 szt. jest własnością Gminy Miejskiej Tczew, zaś pozostałe 2 188 szt. stanowi własność ENERGA Oświetlenie Sp. z o.o.

Świadczeniem usługi oświetlenia ulic na terenie Gminy Miejskiej Tczew oraz kompleksową obsługą urządzeń zajmuje się ENERGA Oświetlenie Sp. z o.o.

Zapotrzebowanie mocy do zasilania punktów oświetleniowych przekracza 200 kW, zaś roczne zużycie energii elektrycznej do zasilania punktów oświetleniowych przekracza 425 000 kWh.

Produkcja energii elektrycznej na terenie Miasta

Na obszarze Tczewa istnieje przyłączona do sieci ENERGA OPERATOR SA Mała Elektrownia Wodna, zlokalizowana w Tczewie przy ul. Łąkowej. Elektrownia wyposażona jest w turbozespół z turbiną Kaplana o średnicy wirnika 500 mm i generatorem o mocy znamionowej 89 kW.

W 2012 r. przyłączono do sieci elektrownię biogazową z wykorzystaniem gazu wysypiskowego o mocy 604 kW, zlokalizowaną na terenie składowiska odpadów należącego do Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. przy ul. Rokickiej w Tczewie. Roczna produkcja energii elektrycznej kształtuje się na poziomie 2 600 MWh. Większość energii jest sprzedawana do sieci elektroenergetycznej. Na potrzeby własne zakład zużywa 18 500 kWh. Jak widać, zainstalowane na obszarze miasta zdolności wytwórcze, a co za tym idzie produkowana ilość energii elektrycznej są wielkościami marginalnymi, w stosunku do

rocznego zużycia energii w Gminie Miejskiej. Odbiorcy i zużycie energii elektrycznej

Zgodnie z „Aktualizacja Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Tczewa” zapotrzebowanie mocy dla Miasta Tczewa w okresie letnim wynosi 20 MW, natomiast w okresie zimowym 25,5 MW.

Ilość odbiorców energii elektrycznej na poszczególnych poziomach napięcia oraz wielkość zużycia energii elektrycznej w latach 2008 i 2013 przedstawiono w tabeli poniżej:

Tabela 3. Odbiorcy energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013

Poziom napięcia	Grupa taryfowa*	Ilość odbiorców
Poziom napięcia	Grupa taryfowa*	2008 rok	2013 rok
WN	A	1	1
SN	B	44	30
nn	C	2 990	2 482
	G	34 729	25 800
	R	5	1
Razem		37 769	28 314

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ENERGA OPERATOR SA

* A – odbiorcy energii zasilani z sieci wysokiego napięcia (110 kV) – największe zakłady przemysłowe

B – odbiorcy energii zasilani z sieci średniego napięcia (1 kV – 110 kV) – przedsiębiorstwa posiadające własne układy pomiarowe

C – odbiorcy energii zasilani z sieci niskiego napięcia (< 1 kV) – małe i średnie przedsiębiorstwa G – odbiorcy energii zasilani z sieci niskiego napięcia (< 1 kV) – odbiorcy indywidualni

R – odbiorcy energii zasilani z sieci niskiego napięcia (< 1 kV) – odbiorcy bez liczników

Wielkość zużycia energii elektrycznej na poszczególnych poziomach napięcia w latach 2008 i 2013 przedstawiono w tabeli poniżej:

Tabela 4. Zużycie energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013

Poziom napięcia	Grupa taryfowa*	Zużycie energii elektrycznej [MWh]
Poziom napięcia	Grupa taryfowa*	2008	2013
WN	A	29 709,25	23 581,25
SN	B	81 706,51	26 208,90
nn	C w tym oświetlenie uliczne	44 684,07	26 894,18
	C w tym oświetlenie uliczne	b.d.	9,68
	G	68 553,63	47 946,86
	R	13,89	6,05
Razem		224 667,35	124 637,24

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ENERGA OPERATOR SA

* A – odbiorcy energii zasilani z sieci wysokiego napięcia (110 kV) – największe zakłady przemysłowe

B – odbiorcy energii zasilani z sieci średniego napięcia (1 kV – 110 kV) – przedsiębiorstwa posiadające własne układy pomiarowe

R – odbiorcy energii zasilani z sieci niskiego napięcia (< 1 kV) – odbiorcy bez liczników

Strukturę zużycia energii elektrycznej ze względu na grupę taryfową przedstawiono w ujęciu graficznym na wykresie poniżej:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ENERGA OPERATOR SA

Rysunek 2. Struktura zużycia energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013

* A – odbiorcy energii zasilani z sieci wysokiego napięcia (110 kV) – największe zakłady przemysłowe

B – odbiorcy energii zasilani z sieci średniego napięcia (1 kV – 110 kV) – przedsiębiorstwa posiadające własne układy pomiarowe

R – odbiorcy energii zasilani z sieci niskiego napięcia (< 1 kV) – odbiorcy bez liczników

Analiza danych wskazuje, że w 2013 roku w stosunku do roku 2008 zużycie energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew zmniejszyło się o około 45%9.

Największą grupę odbiorców stanowią odbiorcy na niskim napięciu – 50,4% w 2013 roku oraz 60,1% w 2008 roku. Zużycie energii elektrycznej w tej grupie, zarówno wśród odbiorców indywidualnych jak i w przedsiębiorstwach wyraźnie zmniejszyło się w porównaniu z rokiem 2008. Wyraźny wzrost zużycia zauważono w grupie odbiorców na średnim napięciu (grupa taryfowa B) z 21% w 2008 do 36,4% w 2013. Największym odbiorcą energii elektrycznej w Mieście jest Eaton Truck Components Sp. z o.o. (jedyny odbiorca na wysokim napięciu), zużywający ponad 13% całkowitej energii elektrycznej zużywanej na terenie Tczewa.

2) Zaopatrzenie Miasta w gaz

Miasto Tczew zaopatrywane jest w gaz wysokometanowy z krajowego systemu gazowniczego. Gaz przesyłany jest gazociągiem wysokiego ciśnienia. Przez Miasto przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia w południowo-zachodniej części miasta relacji:

9 Zgodnie z informacjami uzyskanymi od Energa-Operator SA, Oddział w Gdańsku. Wykazany spadek zużycia energii w Gminie Miejskiej Tczew nie jest związany wyłącznie z faktycznym zmniejszeniem zużycia energii, a ze sposobem rozliczania odbiorców. W 2011 roku zostały zmienione w EOP Oddział Gdańsk granice rozliczania odbiorców pomiędzy Rejonami Dystrybucji, przez co w Rejonie Tczew zmniejszyła się liczba odbiorców z grupy taryfowej „C” i „G”, zasilanych z sieci niskiego napięcia.

− Gustorzyn – Pruszcz Gdański – DN 400, PN 6,3 MPa,

− Gustorzyn – Rzeszki – DN 500, PN 8,4 MPa.

Z gazociągu wysokiego ciśnienia gaz ziemny wprowadzany jest do miasta poprzez stację redukcyjno-pomiarową I stopnia, zlokalizowaną we wsi Rokitki na terenie Gminy Wiejskiej Tczew. Stacja o przepustowości 16 000 m3/h zasila zarówno Miasto, jak i Gminę Wiejską Tczew. Rozprowadzaniem gazu na teren Miasta zajmuje się Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. – Oddział w Gdańsku.

Ze stacji redukcyjnej gaz rozprowadzany jest na teren Miasta rurociągiem średniego ciśnienia DN 250 i DN 200 w formie pierścienia z dodatkowymi odgałęzieniami XX 000, XX 000 x XX 00. Gaz średniego ciśnienia rozprowadzany jest do 15 stacji redukcyjno- pomiarowych II stopnia (11 stacji PSG i 4 stacji należących do odbiorcy), położonych na terenie całego miasta i zasilających sieć gazociągów niskiego ciśnienia, a także zakłady przemysłowe.

System gazociągów niskiego ciśnienia jest również realizowany na zasadzie pierścieni zasilanych zazwyczaj z więcej niż jednej stacji redukcyjno-pomiarowej, a obejmujących zarówno poszczególne osiedla czy grupy budynków, jak i całe dzielnice.

Łączna długość sieci gazowniczej średniego ciśnienia na terenie miasta to około 26,3 km sieci, w tym: 12,5 km gazociągów stalowych i 13,8 km sieci wykonanych w PE. Łączna długość sieci gazowniczej niskiego ciśnienia na terenie miasta to około 84,4 km sieci, w tym: 69,7 km gazociągów stalowych i 14,7 km sieci wykonanych w PE.

W tabeli oraz na diagramie poniżej przedstawiono ilość odbiorców gazu w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 oraz 2013:

Tabela 5. Ilość odbiorców (w podziale na grupy) gazu w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013

Rok	Gospodarstwa domowe		Przemysł	Usługi	Handel	Pozostali	Razem
Rok	z c.o.	bez c.o.	c.o.	Usługi	Handel	Pozostali	Razem
2008	7 036	9 889	70	176	90	1	17 262
2013	12 256	4 201	76	202	100	1	16 836

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PGNiG Obrót Detaliczny Sp. z o.o.

Rysunek 3. Struktura odbiorców gazu w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013 w podziale na odbiorców

Obecnie największą grupę odbiorców gazu w Tczewie stanowią gospodarstwa domowe (97,7%). Pozostali odbiorcy gazu to usługi (1,2%) oraz przemysł i handel. W 2008 roku gospodarstwa domowe stanowiły 98% odbiorców gazu. W 2013 roku w stosunku do roku 2008 zmniejszyła się ogólna liczba użytkowników gazu sieciowego, liczba gospodarstw domowych korzystających z gazu zmniejszyła się o 2,5%. Liczba pozostałych użytkowników gazu wzrosła.

W tabeli oraz na diagramie poniżej przedstawiono wielkość zużycia gazu w Mieście Tczew w latach 2008 oraz 2013:

Tabela 6. Zużycie gazu w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013 w podziale na odbiorców

Rok	Gospodarstwa domowe		Przemysł	Usługi	Handel	Pozostali	Razem
	z c.o.	bez c.o.	c.o.	Usługi	Handel	Pozostali	Razem
	tys. m3
2008	4 174.0	3 383.0	5 345.6	1 654.4	205.0	0.3	14 762.3
2013	2 055.8	4 924.6	5 301.0	1 444.6	307.0	0.3	14 033.3

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PGNiG Obrót Detaliczny Sp. z o.o.

Rysunek 4. Struktura zużycia gazu w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013 w podziale na odbiorców

Całkowite zużycie gazu sieciowego w 2013 roku wyniosło 14 033 tys. m3. Najwięcej gazu zużywają gospodarstwa domowe 49,7% oraz przemysł 37,8%. W porównaniu z rokiem 2008 zauważalny jest spadek zużycia gazu – o około 15%.

Roczne zużycie gazu w gospodarstwach domowych w 2013 roku kształtowało się na poziomie 6 980,4 tys. m3, w tym dla odbiorców korzystających z gazu sieciowego w celach grzewczych 2 055,8 tys. m3. Wśród gospodarstw domowych na wahania zużycia gazu istotny wpływ mają warunki pogodowe w sezonie grzewczym, ale też wzrastające ceny gazu. Spadek zużycia gazu jest także wynikiem działań termomodernizacyjnych realizowanych w budownictwie wielorodzinnym oraz jednorodzinnym. Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło w efekcie działań termomodernizacyjnych kompensuje wzrost zapotrzebowania na paliwo w nowych budynkach. Zmniejszenie zużycia gazu sieciowego w gospodarstwach domowych jest także efektem przechodzenia odbiorców na ogrzewanie pochodzące z sieci cieplnej.

3) Zaopatrzenie Miasta w ciepło

Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o.

Przedsiębiorstwem ciepłowniczym działającym na terenie Tczewa jest Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o. (ZEC Tczew) z siedzibą w Tczewie. W 2012 roku ZEC Tczew dołączył do Grupy Kapitałowej GPEC, w efekcie czego obecnie udziałowcem strategicznym Spółki jest Gdańskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.

ZEC Tczew jest właścicielem i eksploatatorem:

− systemowych źródeł ciepła, którymi są Ciepłownia KT-1602 (Rokitki xx. Xxxxxxxx 00 oraz Ciepłownia KT-1702 (Tczew xx. Xxxxxxxxx 0x);

− trzech kotłowni lokalnych o łącznej mocy 0,610 MW;

− sieci ciepłowniczych należących do miejskiego systemu ciepłowniczego zasilanego z Ciepłowni Rokitki (KT-1602) oraz sieci lokalnego systemu ciepłowniczego osiedla Czyżykowo zasilanego z Ciepłowni KT-1702.

Systemowe źródła ciepła

Ciepłownia KT-1602 Rokitki

Ciepłownia KT-1602 zlokalizowana w gminie Tczew w miejscowości Rokitki przy xx. Xxxxxxxxxx 00 jest podstawowym źródłem ciepła dla miejskiego systemu ciepłowniczego Tczewa, w którym wytwarzane jest ciepło dla pokrycia potrzeb centralnego ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej. Z ww. systemu zasilane są osiedla Suchostrzygi i Garnuszewskiego i dalej sieć ciepłownicza wyprowadzona jest w kierunku Nowego Miasta i osiedla Piotrowo.

Ciepłownia wyposażona jest w 2 kotły wodne WR-25 o mocy znamionowej 29 MW każdy oraz kocioł WR-10EM o mocy znamionowej 10 MW.

Podstawowe parametry źródła ciepła:

− moc cieplna nominalna – 68 MW,

− sprawność ruchowa kotłów – 85% dla kotłów WR-25 i 86% dla kotła WR-10EM. Czynnikiem grzewczym jest woda o temperaturze 115/70°C.

Paliwem stosowanym w kotłowni jest miał węglowy.

Stan techniczny kotłów został oceniony przez eksploatatora dla dwóch kotłów WR-25 jako dobry, dla kotła WR-10EM jako bardzo dobry. Zgodnie z informacją pozyskaną z ZEC Tczew Sp. z o.o., na lata 2014-2015 zaplanowana jest modernizacja układów odpylania kotłów WR- 25, co pozwoli na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pyłowych o około 50%.

Dla kotłów WR-25 zastosowany został dwustopniowy system odpylania, w którym pierwszy stopień stanowią multicyklony (po 2 multicyklony M10-turbo na każdym z kotłów), jako drugi stopień zainstalowane zostały baterie cyklonów (po 2 baterie cyklonów CE 12x710/0,4). Układ zapewnia efektywność odpylania na poziomie 96% tj. obniżenie zawartości pyłu w spalinach poniżej 100 mg/Nm3.

Dwustopniowy system odpylania zastosowany został również dla kotła WR-10EM, pierwszy stopień stanowi mechaniczny multicyklon osiowy, a drugi pulsacyjny filtr tkaninowy typu ZPM-280. Układ odpylania posiada skuteczność odpylania na poziomie ok. 99% z gwarancją obniżenia zawartości pyłu w spalinach poniżej 100 mg/Nm3 wymaganą dla nowych źródeł (kotłów).

Spaliny odprowadzane są do wspólnego komina o wysokości 120 m i średnicy 3,3 m.

Kotłownia KT-1702 Czyżykowo

Kotłownia KT-1702 Czyżykowo zlokalizowana jest w południowo-wschodniej części miasta na skraju osiedla Czyżykowo, przy ulicy Ceglarskiej 4e. Stanowi źródło ciepła dla lokalnego, niskotemperaturowego systemu ciepłowniczego obsługującego osiedle Czyżykowo. Z kotłowni dostarczane jest ciepło na pokrycie potrzeb cieplnych i wytwarzanie ciepłej wody użytkowej.

W chwili obecnej kotłownia dysponuje mocą zainstalowaną 8,1 MW i wyposażona jest w 3 kotły gazowe LOOS Unimat UT 3050 o mocy 2,7 MW każdy. Kotły zainstalowane zostały w 1999 roku, ich sprawność faktyczna oceniana jest na 93%.

Czynnikiem grzewczym jest woda o temperaturze 95/70°C.

Stan techniczny kotłów oceniany jest przez eksploatatora jako dobry.

Kotłownie lokalne ZEC Tczew

ZEC Tczew Sp. z o.o. jest obecnie właścicielem i eksploatatorem czterech kotłowni lokalnych, o łącznej mocy 0,72 MW:

1) KT-1704 – xx. Xxxxxxx 00, kocioł HYDROTHERM Stiebel Eltron MISTRAL HEM-90 gazowy o mocy 0,09 MW;

2) KT-1722 – xx. Xxxxxxxxxxxxx 00, xxxxxx Xxxxxxx XX-000 gazowy o mocy 0,4 MW;

3) KT-1724 – xx. Xxxxxxxxx 0, kocioł HYDROTHERM Stiebel Eltron MISTRAL HEM-120 gazowy o mocy 0,12 MW.

Źródła te posiadają znaczne rezerwy mocy (42-78%). Nie są wykorzystywane do wytwarzania ciepłej wody użytkowej.

W 2008 roku wielkość mocy zamówionej w Ciepłowni Rokitki, KT 1702 oraz kotłowni lokalnych eksploatowanych przez ZEC Tczew Sp. z o.o. wyniosła 58,4 MW, a zużycie ciepła przez odbiorców 385,04 TJ. W 2013 natomiast moc zamówiona w ww. kotłowniach wyniosła 59 MW, a zużycie 374,59 TJ.

Systemy dystrybucji ciepła

Sieć ciepłownicza zasilana z Ciepłowni KT-1602 Rokitki jest siecią wysokoparametrową rozgałęźno-pierścieniową z wykonaniem w systemie rur stalowych, w izolacji z wełny mineralnej oraz częściowo w systemie rur preizolowanych. Sieć pracuje na dwóch przewodach – zasilającym i powrotnym, natomiast zewnętrzna instalacja odbiorcza za grupowymi węzłami ciepłowniczymi pracuje w systemie czterorurowym – zasilanie i powrót dla potrzeb c.o. oraz zasilanie i cyrkulacja dla potrzeb c.w.u. Instalacje c.w.u. wykonane są z rur ocynkowanych. Długość sieci wynosi 44 211 m, w tym długość sieci preizolowanej wynosi 19 790 m.

Sieć ciepłownicza zasilana z kotłowni KT-1702 Czyżykowo jest siecią niskoparametrową, została wykonana jako sieć rozgałęźna w systemie rur stalowych, w izolacji z wełny mineralnej oraz częściowo w systemie rur preizolowanych. Długość sieci wynosi 3 682 m, w tym długość sieci preizolowanej wynosi 2 164 m.

Łącznie w 2013 r. (wg. ZEC Tczew sp. z o.o.) długość sieci wyniosła 51 833 m, w tym sieci preizolowanych 22 167 m. Udział sieci preizolowanej w odniesieniu do całkowitej długości sieci stanowi około 42,7%, co pozwala na ocenę systemu ciepłowniczego Tczewa jako sieć o stopniu zmodernizowania na poziomie średnim w skali miast o podobnym zasięgu oddziaływania systemu ciepłowniczego.

Istotnym zagadnieniem jest konieczność przeprowadzenia systematycznej modernizacji sieci magistralnych z uwzględnieniem ewentualnej zmiany średnicy dla

dostosowania do rzeczywistych potrzeb obszarów zasilanych z systemu ciepłowniczego oraz zoptymalizowania warunków hydraulicznych pracy systemu ciepłowniczego.

Działanie to może przyczynić się do znacznej redukcji strat przesyłowych, które dla systemu ciepłowniczego Tczewa są na poziomie 20%, co jest wielkością znaczącą.

ZEC Tczew Sp. z o.o. planuje w najbliższym czasie wymianę odcinków sieci wykonanej w technologii tradycyjnej na wykonaną w technologii rur preizolowanych na xx. Xxxxx Xxxxxxxx, Xxxxxxxx Xxxxxx, Xxxxxxxxx, Wojska Polskiego, Grunwaldzkiej os. Czyżykowo o długości wynikającej z projektów i operatów powykonawczych.

Ponadto na 2015 rok zaplanowano modernizację 15 węzłów cieplnych.

Kotłownie lokalne – poza systemowe źródła ciepła posiadające pozwolenia na emisję gazów i pyłów do powietrza lub zgłoszenia

Na terenie miasta istnieje 5 źródeł ciepła o mocy powyżej 3 MW, w tym 2 źródła opisane powyżej należące do ZEC Tczew Sp. z o.o., których łączna moc zainstalowana wynosi 92,9 MW oraz 42 źródła o mocy od 0,1 do 3 MW, w tym 2 źródła opisane powyżej należące do ZEC Tczew Sp. z o.o., których łączna moc zainstalowana wynosi 19,4 MW.

W skład kotłowni lokalnych wliczane są kotłownie wytwarzające ciepło dla potrzeb własnych obiektów przemysłowych, obiektów użyteczności publicznej oraz budynków mieszkalnych.

Paliwem wykorzystywanym w omawianych kotłowniach jest głównie gaz ziemny i olej opałowy, a w niewielkim tylko stopniu paliwo stałe (węgiel, miał węglowy) oraz OZE.

Źródła indywidualne – niska emisja

Źródła tzw. „niskiej emisji” dotyczą wytwarzania ciepła na potrzeby ogrzewania budynków mieszkalnych (głownie jednorodzinnych) i publicznych oraz dostawy c.w.u. do tych obiektów, a także wytwarzania ciepła grzewczego i technologicznego niewielkich podmiotów działających w sferze usług i wytwórczości.

Podstawowym nośnikiem energii pierwotnej dla źródeł indywidualnych jest paliwo stałe, przede wszystkim węgiel kamienny, w tym również niskiej jakości. Procesy spalania tych paliw w urządzeniach małej mocy, o niskiej sprawności, bez systemów oczyszczania spalin (piece ceramiczne, kotły i inne), są źródłem emisji substancji szkodliwych dla środowiska i człowieka, takich jak: CO2, CO, SO2, NOx, pyły, zanieczyszczenia organiczne, w tym kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) włącznie z benzo(a)pirenem oraz węglowodory alifatyczne, a także metale ciężkie.

Źródła „niskiej emisji” związane są głównie z budownictwem jednorodzinnym ogrzewanym indywidualnie oraz zabudową wielorodzinną zrealizowaną przed okresem 1950-1960 oraz zlokalizowaną poza obrębem oddziaływania systemów sieciowych.

Odnawialne Źródła Energii (OZE) w produkcji ciepła

Odnawialne źródła energii mają niewielki udział w produkcji ciepła. Wykorzystywane są głównie jako źródło uzupełniające dla pokrycia części zapotrzebowania na przygotowanie

c.w.u. w wybranych obiektach użyteczności publicznej oraz w indywidualnej zabudowie

mieszkaniowej. Najczęściej stosowane technologie OZE wykorzystywane dla pokrycia potrzeb cieplnych to montaż kolektorów słonecznych, pomp ciepła oraz stosowanie biomasy jako paliwa (drewno, odpady drzewne, pellety). Ponadto wykorzystywane jest ciepło z odzysku.

Zapotrzebowanie na ciepło i odbiorcy ciepła

Zgodnie z danymi ZEC Tczew Sp. z o. o. w 2008 roku moc zamówiona na ciepło sieciowe przez poszczególne grupy odbiorców wyniosła ponad 58,4 MW, a zużycie ciepła wyniosło łącznie 385 040,3 GJ. W 2013 natomiast moc zamówiona na ciepło sieciowe wyniosła 59 MW, a zużycie ciepła sieciowego wyniosło 374 588 GJ.

Analizy wykonane dla potrzeb Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wykazują, że zużycie ciepła w Tczewie, łącznie z budynkami ogrzewanymi indywidualnie, budynkami ogrzewanymi źródłami zbiorowymi na paliwa stałe w budynkach wielorodzinnych oraz ogrzewanych indywidualnie w budynkach wielorodzinnych w 2013 roku wyniosło 973 713 GJ.

W strukturze zapotrzebowania na ciepło największy udział ma zabudowa mieszkaniowa – 75%, w dalszej kolejności jest przemysł – 15% oraz obiekty użyteczności publicznej – 5%. Procentowy udział sposobu pokrycia zapotrzebowania odbiorów na terenie Miasta wskazuje, że 29% stanowi miejski system ciepłowniczy, 32% węgiel kamienny, 30% gaz ziemny, 8% biomasa, a pozostałe źródła 1%.

4) Gospodarka odpadami

Na terenie Tczewa istnieje nowoczesny zakład unieszkodliwiania odpadów komunalnych – Regionalna Instalacja do Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK Tczew), eksploatowana przez Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. w Tczewie. Zakład ten jest elementem zrealizowanego przez ZUOS Sp. z o. o. projektu Regionalny System Gospodarki Odpadami Tczew. Realizacja tego projektu zapewniła powstanie kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi obejmującego odzysk, segregację oraz recykling. Efektem jest odzysk surowców wtórnych, ograniczenie ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko, minimalizacja objętości składowanych odpadów oraz ich ostateczne unieszkodliwianie zgodnie z najlepszymi dostępnymi technikami oraz polskimi i unijnymi wymogami prawnymi.

W ramach projektu, obok nowoczesnego zakładu w Tczewie powstały: stacja przeładunkowa odpadów w Stegnie oraz stanowisko przetwarzania odpadów budowlanych w Ropuchach, gm. Pelplin, ponadto zamkniętych i zrekultywowanych zostało 9 składowisk odpadów zlokalizowanych na terenie gmin objętych projektem.

Regionalna Instalacja do Przetwarzania Odpadów Komunalnych jest wyposażona w:

− segment przyjmowania odpadów od dostawców indywidualnych z rampą rozładowczą, placem na kontenery oraz trzema zadaszonymi stanowiskami

do czasowego gromadzenia odpadów wielkogabarytowych i gotowego kompostu,

− sortownię odpadów surowcowych – 15 000 Mg/rok,

− sortownię odpadów zmieszanych – 75 000 Mg/rok,

− kwaterę na odpady balastowe – 639 750 m3,

− boksy na odpady wydzielone w sortowni,

− halę instalacji intensywnej stabilizacji/kompostowania z biofiltrem – 37 000 Mg/rok,

− plac przygotowania oraz kompostowania odpadów zielonych wraz z boksami magazynowymi – 1 200 Mg/rok,

− plac dojrzewania oraz doczyszczania i okresowego magazynowania stabilizatu,

− magazyn odpadów niebezpiecznych – 350 Mg/rok,

− halę demontażu odpadów wielkogabarytowych, sprzętu RTV/AGD – 4 500 Mg/rok,

− segment magazynowania odpadów wielkogabarytowych.

Na terenie Miasta funkcjonuje także zakład Kommunalservice Vornkahl Polska Sp. z o.o., utylizujący odpady organiczne, w tym selektywnie zbierane odpady zielone oraz osady z oczyszczalni ścieków. Odpady organiczne są kompostowane i wykorzystywane do produkcji nawozu. Moc przerobowa instalacji (kompostowania pryzmowa) wynosi 50 000 Mg/rok.

2.4.7. Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE)

Przyjęty przez Unię Europejską pakiet klimatyczno-energetyczny „3x20”, stawia znaczne wymagania w stosunku do administracji rządowej krajów członkowskich, w zakresie uzyskania rozwiązań korzystnych i możliwych do wdrożenia, szczególnie w dziedzinie pozyskania energii ze źródeł odnawialnych. Jedną z istotnych kwestii jest określenie realnego potencjału odnawialnych źródeł energii oraz wskazanie w jakich rodzajach OZE dany region kraju będzie mógł realizować zakładane cele krajowe.

Opłacalność uruchomienia instalacji do pozyskania energii z OZE w dużym stopniu zależy od przyszłego sposobu wykorzystania wyprodukowanej energii oraz od możliwości technicznych pozyskania i przetwarzania energii związanej z zastosowaną technologią, współczynnika sprawności urządzeń czy strat energii na drodze od producenta do konsumenta.

Poniżej przedstawiono charakterystykę poszczególnych rodzajów źródeł energii odnawialnej oraz ich możliwości wykorzystania w Tczewie.

1. Biomasa

Biomasa, obok energii wodnej to jedno z podstawowych źródeł energii odnawialnej wykorzystywanych w Polsce. Biomasa to substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, ulegające biodegradacji, które uzyskuje się z produktów, odpadów

i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także z przemysłu przetwarzającego ich produkty. Biomasa może być używana na cele energetyczne w procesach bezpośredniego spalania biopaliw stałych, gazowych w postaci biogazu lub przetwarzana na paliwa ciekłe. Do celów energetycznych najczęściej stosowane są następujące postacie biopaliw stałych: drewno odpadowe w leśnictwie i przemyśle drzewnym oraz odpadowe opakowania drewniane, słoma zbożowa z roślin oleistych lub roślin strączkowych oraz siano i specjalne odmiany kukurydzy, odpady organiczne (gnojownica, osady ściekowe, osady ściekowe w przemyśle celulozowo-papierniczym, makulatura, odpady organiczne z cukrowni, roszarni lnu, gorzelni, browarów itp.). Biogaz produkowany jest z gnojownicy, osadów ściekowych i wysypisk komunalnych oraz ze specjalnych odmian kukurydzy. Biopaliwa płynne do celów transportowych to np. oleje roślinne, biodiesel, bioetanol z gorzelni i agrorafinerii. Wykorzystanie biomasy jest opłacalne głównie na terenach wiejskich, gdzie nie są wymagane: transport paliwa na większe odległości (do 30 km) i magazynowanie w postaci rezerw, gdyż jest ona tam łatwo dostępna. W Tczewie nie występują żadne źródła ciepła spalające wyłącznie biomasę dla potrzeb wytwarzania ciepła. Natomiast występuje współspalanie węgla i odpadów drzewnych w przydomowych kotłach lub piecach węglowych. Według „Aktualizacji Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe miasta Tczewa” potencjalne możliwości pozyskania na obszarze miasta energii cieplnej z poszczególnych rodzajów biomasy przedstawiają się następująco:

a) słoma – potencjał energetyczny słomy na terenie miasta jest niewielki; szacuje się roczną produkcję energii na poziomie 2,5 TJ,

b) plantacje energetyczne – jako najbardziej wydajną uznaje się uprawę wierzby krzewiastej, która może być uprawiana na słabych jakościowo glebach; potencjalne roczne zasoby energii cieplnej z tego typu plantacji wynoszą 0,8 TJ,

c) tereny zielone – szacuje się, że zagospodarowanie energetyczne biomasy pochodzącej z wycinki zieleni miejskiej mogłoby dawać potencjalną wielkość rocznej produkcji energii cieplnej na poziomie 5,5 TJ i wielkość szczytowej mocy cieplnej na poziomie 0,9 MW.

2. Biogaz

Biogaz jest to gaz pozyskany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów. Zarówno gospodarstwa hodowlane, jak i oczyszczalnie ścieków, produkują duże ilości wysoko zanieczyszczonych odpadów. Tradycyjnie odpady te używane są jako nawóz oraz w niektórych przypadkach składowane na wysypiskach. Obydwie metody mogą powodować problemy ekologiczne związane z zanieczyszczeniem rzek i wód podziemnych, emisje odorów oraz inne problemy zagrożenia zdrowia. Jedną z ekologicznie dopuszczalnych form utylizacji tych odpadów jest fermentacja beztlenowa. Głównymi surowcami podlegającymi fermentacji beztlenowej są: odchody zwierzęce, osady z oczyszczalni ścieków, odpady organiczne.

Na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. przy ul. Rokickiej w Tczewie funkcjonuje instalacja do odprowadzania gazu składowiskowego. Biogaz wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej poprzez spalanie go w agregacie

prądotwórczym. Instalacja ta w 2013 roku wyprodukowała 2,6 GWh energii elektrycznej, z czego potrzeby własne wynoszą około 18,5 MWh. Według koncepcji energetycznej miasta istnieje również możliwość uruchomienia instalacji produkującej w skojarzeniu energię elektryczną i cieplną. Przy założeniu, że całość energii z gazu składowiskowego zużyta byłaby na ogrzewanie, można by pozyskać rocznie około 15,5 TJ.

W Tczewie działa również Oczyszczalnia Ścieków przy ul. Czatkowskiej, w której wytwarzane są osady w ilości ok. 7 000 Mg/rok i wartości opałowej 1,36 GJ/Mg s.m. Produkcja biogazu w powiązaniu z Oczyszczalnią jest jednak bezzasadna, gdyż uruchomienie instalacji wiązałoby się z utworzeniem poletek rozsączających z uprawą wierzby energetycznej, a oczyszczalnia odprowadza wody oczyszczone do Wisły, a ponadto położona jest na terenach chronionych gleb Żuław Wiślanych.

3. Energia wiatru

Wykorzystanie energii wiatru do produkcji energii elektrycznej wymaga spełnienia szeregu odpowiednich warunków, z których najważniejsze to stałe występowanie wiatru

o określonej prędkości. Elektrownie wiatrowe pracują zazwyczaj przy wietrze wiejącym z prędkością od 5 do 25 m/s, przy czym prędkość od 15 do 20 m/s uznawana jest za optymalną. Zbyt małe prędkości uniemożliwiają wytwarzanie energii elektrycznej

o wystarczającej mocy, zbyt duże zaś – przekraczające 30 m/s – mogą doprowadzić do mechanicznych uszkodzeń elektrowni wiatrowej. Energia wiatru zależy również od warunków terenowych, tj. ukształtowania terenu i jego pokrycia.

Tczew posiada korzystne warunki wietrzne, obszar ten charakteryzuje się występowaniem wiatru o średniej rocznej wartości prędkości na poziomie 3-4 m/s. Występująca w tych okolicach energia wiatru mieści się w granicach 1 000 - 1 250 kWh/m2/rok.

Na terenie miasta nie zlokalizowano elektrowni wiatrowych i nie przewiduje się ich budowy x.xx. ze względu na występującą tu gęstą zabudowę i brak wolnej przestrzeni (zakłada się, że na 1 MW zainstalowanej mocy należy przeznaczyć ok. 10 ha).

4. Energetyka wodna

Energetyka wodna opiera się na wykorzystaniu energii wód śródlądowych o dużym natężeniu przepływu i dużym spadzie, mierzonym różnicą poziomów wody górnej i dolnej. Ostatnio coraz większą uwagę poświęca się energii z wykorzystania niewielkich cieków wodnych poprzez budowę tzw. małych elektrowni wodnych (MEW). Nie w każdej lokalizacji jednak celowa będzie budowa źródła MEW, ze względów zarówno ekonomicznych, jak i ekologicznych. W Tczewie nie ma możliwości realizacji obiektów małej energetyki wodnej na szerszą skalę, ze względu na brak stopni wodnych, tj. różnic poziomów terenu na ciekach wodnych.

Na terenie miasta Tczewa, na Kanale Młyńskim przy ul. Łąkowej, zlokalizowano małą elektrownię wodną o mocy znamionowej 89 kW. Elektrownia wyposażona jest w turbozespół z turbiną Kaplana o średnicy wirnika 500 mm i generatorem o mocy znamionowej 89 kW.

5. Energetyka geotermalna

Źródłem energii geotermalnej jest wnętrze Ziemi o temperaturze około 5 400°C, generujące przepływ ciepła w kierunku powierzchni. Wody głębinowe mają zróżnicowaną temperaturę, w związku z czym można je wykorzystywać w różnych celach: w ciepłownictwie (np. ogrzewanie niskotemperaturowe, przygotowanie c.w.u.), w celach rolniczo-hodowlanych (ogrzewanie upraw pod osłonami, suszenie płodów rolnych, ogrzewanie pomieszczeń inwentarskich, przygotowanie ciepłej wody technologicznej, hodowla ryb w wodzie o podwyższonej temperaturze), w rekreacji (np. do podgrzewania wody w basenie), przy wyższych temperaturach do produkcji energii elektrycznej.

Energię geotermalną podzielić można na głęboką i płytką. Geotermia płytka to zasoby energii pochodzenia geotermicznego, zakumulowane w wodach znajdujących się na stosunkowo niewielkich głębokościach (do 150 m) i zarazem o temperaturach na tyle niskich (do 20°C), że ich bezpośrednie wykorzystanie do celów energetycznych jest niemożliwe, chociaż można je efektywnie eksploatować w sposób pośredni, np. przy użyciu pomp ciepła.

Tczew leży na północnych obrzeżach okręgu grudziądzko-warszawskiego (o średniej energii cieplnej zasobów wynoszącej 168 tys. ton paliwa umownego na km2) i w bezpośredniej bliskości okręgu przybałtyckiego, gdzie średnia energia cieplna zasobów wynosi tylko 16 tys. t.p.u. na km2.

Zakłada się, że w Tczewie wykorzystanie energii geotermalnej odbywać się będzie za pomocą instalacji płytkich z pompami ciepła i kolektorami gruntowymi poziomymi lub pionowymi.

6. Pompy ciepła

W ostatnich latach wzrastała liczba instalacji wykorzystujących pompy ciepła w celu zaspokajania potrzeb cieplnych. Wykorzystywane są do ogrzewania, chłodzenia pomieszczeń oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Pompy ciepła mają bardzo szeroki zakres zastosowania, umożliwiający wykorzystanie różnych rodzajów odnawialnych źródeł energii:

- energii aerotermalnej, rozumianej jako energia magazynowana w postaci ciepła w powietrzu, a więc x.xx. ciepła w powietrzu atmosferycznym, technologicznym, wentylacyjnym i odpadowym,

- energii geotermalnej, rozumianej jako energia składowana w postaci ciepła pod powierzchnią ziemi, a więc x.xx. ciepła wód podziemnych, ciepła gruntu i skał,

- energii hydrotermalnej, rozumianej jako energia składowana w postaci ciepła w wodach powierzchniowych, a więc m. in. również ciepła wód technologicznych i ścieków.

W zależności od zastosowanych technologii pomp ciepła możliwe jest:

- zmniejszenie zużycia energii pierwotnej w przedziale 20-50%,

- zwiększenie udziału energii odnawialnej w bilansie grzewczym i chłodniczym obiektu w przedziale 64-80%,

- zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych – w przedziale 40-68%.

Pompy ciepła umożliwiają realizację systemów grzewczych i chłodniczych w szerokim zakresie mocy – od małych instalacji przeznaczonych dla indywidualnych odbiorców rozproszonych do instalacji dużych mocy – przeznaczonych dla odbiorców grupowych, sieciowych, ze scentralizowanym systemem dystrybucji ciepła i chłodu.

Główną bariera rozwoju tego typy OZE są względy ekonomiczne. Ogrzewanie lub chłodzenie obiektów z wykorzystaniem pomp ciepła stanowi rozwiązanie drogie inwestycyjnie, ale korzystne eksploatacyjnie.

Zakłada się, że rozwiązania z wykorzystaniem pomp ciepła, z uwagi na możliwość pozyskania środków zewnętrznych na sfinansowanie inwestycji oraz opłacalność eksploatacyjną rozwiązań, mogą być realizowane zarówno w obiektach miejskich, jak i prywatnych.

Obecnie pompy ciepła zainstalowane są w dwóch obiektach w Tczewie:

• Tapflo Sp. z o.o.,– pompa o mocy zainstalowanej 7,5 kW → 22 kW do celów

c.w.u. i c.o.;

• Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.– 3 pompy o mocy zainstalowanej 65 kW każda.

7. Energia słońca

Ilość energii słonecznej docierającej do danego miejsca zależy od szerokości geograficznej oraz od czynników pogodowych. Średnie nasłonecznienie obszaru Polski wynosi rocznie około 1 000 kWh/m2 na poziomą powierzchnię, co odpowiada wartości opałowej ok. 120 kg paliwa umownego. Wg „Programu rozwoju elektroenergetyki z uwzględnieniem źródeł odnawialnych w województwie pomorskim do 0000 xxxx” xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx charakteryzuje się korzystnymi warunkami nasłonecznienia, zbliżającymi się do wartości 1 200 kWh/m2/rok, szczególnie w pasie nadmorskim. Wartość nasłonecznienia w powiecie tczewskim wynosi 1 166 kWh/m2/rok.

Wykorzystanie bezpośrednie energii słonecznej może odbywać się na drodze konwersji fotowoltaicznej lub fototermicznej. W obu przypadkach, niepodważalną zaletą wykorzystania tej energii jest brak szkodliwego oddziaływania na środowisko. Natomiast warunkiem ograniczającym dostępność stosowania instalacji solarnych są wciąż jeszcze wysokie nakłady inwestycyjne związane z zainstalowaniem stosownych urządzeń.

Kolektory słoneczne

Kolektory słoneczne wykorzystują za pomocą konwersji fototermicznej energię promieniowania słonecznego do bezpośredniej produkcji ciepła dwoma sposobami: sposobem pasywnym (biernym) i sposobem aktywnym (czynnym). Transmisja zaabsorbowanej energii słonecznej do odbiorników odbywa się w specjalnych instalacjach.

Systemy pasywne do swego działania nie potrzebują dodatkowej energii z zewnątrz. W tych systemach konwersja energii promieniowania słonecznego w ciepło zachodzi w sposób naturalny w istniejących lub specjalnie zaprojektowanych elementach struktury budynków pełniących rolę absorberów.

W systemach aktywnych dostarcza się do instalacji dodatkową energię z zewnątrz, zwykle do napędu pompy lub wentylatora przetłaczających czynnik roboczy (najczęściej wodę lub powietrze) przez kolektor słoneczny.

Funkcjonowanie kolektora słonecznego jest związane z podgrzewaniem przepływającego przez absorber czynnika roboczego, który przenosi i oddaje ciepło w części odbiorczej instalacji grzewczej.

Kolektory słoneczne w warunkach klimatycznych Polski można stosować głównie do ogrzewania wody basenowej, wspomagania przygotowania ciepłej wody użytkowej lub wspomagania centralnego ogrzewania.

Szczególnie predysponowane do instalowania kolektorów słonecznych są obiekty usługowe i sportowe, ale należy również propagować stosowanie kolektorów słonecznych w obiektach użyteczności publicznej (szkołach, urzędach, przychodniach zdrowia itp.) i w zakładach pracy.

Kolektory słoneczne w Tczewie funkcjonują w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym im. Xxxx Xxxxx XX, gdzie wykorzystywane są do przygotowania ciepłej wody użytkowej, w Zespole Szkół Ekonomicznych im. Ks. Pasierba oraz w pomieszczeniach sanitarnych przy otwartym basenie Tczewskiego Centrum Sportu i Rekreacji, gdzie służą do ogrzewania wody.

Ogniwa fotowoltaiczne

Ogniwo fotowoltaiczne (inaczej fotoogniwo, solar lub ogniwo słoneczne) jest urządzeniem służącym do bezpośredniej konwersji energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną.

Najczęściej spotykane zastosowania to: zasilanie budynków w obszarach położonych poza zasięgiem sieci elektroenergetycznej, zasilanie domków letniskowych, wytwarzanie energii w małych przydomowych elektrowniach słonecznych do odsprzedaży do sieci, zasilanie urządzeń komunalnych, telekomunikacyjnych, sygnalizacyjnych, automatyki przemysłowej itp.

Na terenie Tczewa nie funkcjonują instalacje fotowoltaiczne.

Podsumowanie

Podsumowując, należy podkreślić, że produkcja energii z odnawialnych źródeł energii jest zawsze korzystna z punktu widzenia możliwości pozyskania energii, natomiast biorąc pod uwagę inne czynniki nie zawsze jest to rozwiązanie zasadne, a ponadto trzeba je rozpatrywać w kilku aspektach.

1. Biorąc pod uwagę aspekt urbanizacji, produkcja energii wiatrowej jest szkodliwa i nieuzasadniona. Elektrownie wiatrowe mogą być pożądane na terenach niezabudowanych i zlokalizowanych w bliskim sąsiedztwie linii przesyłowych energii elektrycznej, aby można było przy użyciu niewielkich środków włączyć wytwarzaną energię do systemu energetycznego kraju. Wątpliwe jest również wykorzystanie energii z biomasy w ośrodkach miejskich i w dużych obiektach użyteczności publicznej z uwagi na degradację krajobrazu kulturowego (pomijając fakt emisji porównywalnej z tradycyjnym węglem). Natomiast wydobycie energii ze źródeł

geotermalnych w pobliżu dużych ośrodków miejskich jest celowe i uzasadnione, gdyż pozyskana w ten sposób energia charakteryzuje się niezbyt wysokimi parametrami termicznymi i nie nadaje się do dalekich przesyłów.

2. Następnym aspektem rozważań na temat celowości stosowania odnawialnych źródeł energii jest emisja zanieczyszczeń. Pod tym względem wytwarzanie energii ze słomy, drewna lub zboża praktycznie niczym nie różni się od spalania węgla, a dodatkowo przyczynia się do wycinania lasów i uprawy rolnej niezgodnie z naturą. Wyjątkiem jest tutaj spalanie odpadów drzewnych, co może mieć swoje uzasadnienie w skali indywidualnych gospodarstw domowych. Niewątpliwymi korzystnymi formami pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł energii praktycznie bez specjalnej szkody dla środowiska jest wykorzystanie energii z wierzchnich warstw ziemi i pokładów wody na głębokości do ok. 150 m. Szczególnie ekonomiczna jest ona w zastosowaniu do ogrzewania niewielkich obiektów i indywidualnych gospodarstw rolnych. Ponadto do tego typu nie-szkodliwych odnawialnych źródeł energii zaliczyć można instalacje solarne oraz wykorzystanie energii z powietrza. Wytwarzanie energii z biogazu, z tych samych powodów co wytwarzanie biomasy, nie jest uzasadnione w przypadku wytwarzania biogazu z płodów rolnych. Natomiast z punktu widzenia ochrony środowiska celowe jest wykorzystywanie biogazu z odpadów uzyskiwanych w fermach trzody i bydła oraz z obiektów komunalnych typu wysypiska śmieci i oczyszczalnie ścieków.

3. Kolejnym aspektem w ocenie odnawialnych źródeł energii jest aspekt ekonomiki pracy urządzeń, które charakteryzują się różnorodnością wymaganej energii niezbędnej do rozruchu tych urządzeń. Do grupy najbardziej nieefektownych urządzeń pod względem wymaganej energii do ich rozruchu zaliczyć należy kolektory słoneczne, które w naszym klimacie się mało ekonomiczne. Wyjątkiem uzasadnionego stosowania kolektorów słonecznych są obiekty turystyczne nastawione na użytkowanie sezonowe w okresie letnim, wymagające dużej ilości ciepłej wody użytkowej, oraz w indywidualnych gospodarstwach domowych.

4. Wreszcie ostatnią kwestią jest aspekt ekonomiki i kosztów inwestycji w odnawialne źródła energii. Generalnie można stwierdzić, że koszty budowy odnawialnych źródeł energii są wysokie w stosunku do tradycyjnych i w związku z tym długi jest okres zwrotu inwestycji. Istniejące programy krajowe i Unii Europejskiej związane z finansowaniem inwestycji wykorzystujących OZE przeznaczone są przede wszystkim dla obiektów publicznych, a odbiorcy indywidualni mają niewielkie szanse na pozyskanie tych środków.

Należy podkreślić, że racjonalne wykorzystanie energii, w tym szczególnie energii ze źródeł odnawialnych, jest jednym z głównych wyznaczników zrównoważonego rozwoju, przynoszącym wymierne efekty ekologiczne. Zwiększenie udziału energii ze źródeł OZE w bilansie energetycznym przyczynia się nie tylko do poprawy efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych, ale także do poprawy stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń do atmosfery i wód oraz redukcję ilości wytwarzanych

odpadów. Wspieranie rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych powinno tym samym być jednym z głównych priorytetów miast i gmin.

Zakłada się, że w Tczewie będzie systematycznie przybywać odbiorców wykorzystujących odnawialne źródła energii, zwłaszcza budynków użyteczności publicznej. Największe możliwości rozwoju upatruje się w wykorzystaniu kolektorów słonecznych i pomp ciepła.

W tabeli poniżej zestawiono obiekty w Tczewie wykorzystujące odnawialne źródła energii oraz instalacje odzysku ciepła:

Tabela 7. Wykaz istniejących OZE oraz instalacji odzysku ciepła na terenie Tczewa

Lp.	Podmiot	OZE
1	Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. o.o.	Biogazownia
2	Tapflo Sp. z o.o.	Odzysk ciepła Pompa ciepła
3	Gemalto Sp. z o.o.	Odzysk ciepła
4	Silgan Metal Packing Tczew S.A.	Odzysk ciepła
5	Szpital Powiatowy NZOZ	Odzysk energii w wyniku unieszkodliwieniu odpadów medycznych
6	MEW przy ul. Łąkowej	Energetyka wodna
7	Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.	Pompa ciepła
8	Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Xxxx Xxxxx XX	Kolektory słoneczne
9	Tczewskie Centrum Sportu i Rekreacji	Kolektory słoneczne

Źródło: Aktualizacja Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Tczewa (2012 r.)

2.4.8. Infrastruktura transportowa10

Tczew położony jest na trasie szlaków tranzytowych drogowych, kolejowych i wodnych wchodzących w skład tzw. VI Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, stanowiącego jeden z 10 korytarzy paneuropejskich przebiegających przez terytorium Europy Środkowo-Wschodniej. Z racji swojego położenia w systemie szlaków transportowych rangi europejskiej Tczew jest predysponowany do rangi bramy dla Trójmiejskiego Obszaru Metropolitalnego.

10 Źródło danych: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego(Uchwała nr XXXVII/291/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 31 października 2013 r.)

Rysunek 5. Schemat lokalizacji dróg lądowych krajowych, wojewódzkich i powiatowych oraz wodnych o znaczeniu ponadregionalnym

Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

1) Sieć dróg

Na przestrzeni wieków struktura miejska tworzyła się wzdłuż głównych dróg przelotowych, które pełniły i nadal jednocześnie pełnią funkcję lokalną. W Mieście nigdy nie podjęto działań polegających na rozdziale infrastruktury tranzytowej i infrastruktury lokalnej – Miasto Tczew nie posiada obwodnicy miejskiej, gdyż ani układ przestrzenny Miasta, ani uwarunkowania przestrzenne zewnętrzne nie uzasadniają potrzeby budowy obwodnicy miejskiej w najbliższym przedziale czasu, tym bardziej, że ostatnich latach zrealizowano autostradę A1, która stanowi pewnego rodzaju trasę obwodową Tczewa, wyprowadzając ruch tranzytowy relacji Trójmiasto – południe Polski z granic Miasta, i poprzez węzeł w Swarożynie łączy się z trasą tranzytową wschód-zachód, tj. drogą krajową nr 22 (tzw. berlinką).

Miasto Tczew posiada dobrze rozwinięty system dróg publicznych, których łączna długość wynosi ok. 102 km. Podział dróg publicznych w Mieście przedstawia się następująco:

Drogi krajowe

− droga krajowa nr 91 (ok. 6 km) – prowadzi z Gdańska na południe kraju do granicy z Czechami; na terenie Miasta stanowi główną arterię komunikacyjną (Al. Solidarności) o przebiegu północ-południe; oddanie do użytku autostrady A1 biegnącej przez Gminę Wiejską Tczew równolegle do drogi krajowej nr 91 znacznie ją odciążyło z ruchu tranzytowego;

Drogi wojewódzkie

− droga wojewódzka nr 224 (ok. 2 km) – przebiega przez centralny obszar Miasta od drogi krajowej nr 91 w kierunku zachodnim i łączy Tczew ze Skarszewami i Kartuzami, a poprzez drogę wojewódzką nr 221 z Kościerzyną; na terenie Miasta Tczewa nosi nazwę ul. Jagiellońskiej;

Drogi powiatowe – na obszarze miasta znajduje się 19 odcinków dróg powiatowych o łącznej długości ok. 21 km; wszystkie odcinki na terenie miasta są utwardzone; stan techniczny dróg powiatowych na terenie miasta jest oceniany jako zły – 67% z nich wymaga przebudowy lub kapitalnego remontu;

Drogi gminne – łączna długość dróg tego typu wynosi ok. 73 km; ich stan techniczny jest zróżnicowany; drogi gminne na terenie miasta posiadają w ok. 48% nawierzchnię bitumiczną, ok. 36% nawierzchnię betonową, ok. 9% kostkę brukową, ok. 1% nawierzchnię nieulepszoną oraz w ok. 6% nawierzchnię gruntową.

2) Linie kolejowe

Tczew stanowi ważny węzeł kolejowy. Przez teren miasta biegną trzy linie kolejowe:

− Linia nr 009 – o znaczeniu państwowym, łącząca Gdańsk Główny przez Tczew i Malbork z Warszawą Wschodnią. Linia na terenie miasta ma długość 4,5 km, jest dwutorowa i zelektryfikowana na całej długości. W mieście Tczew linia nr 009 przebiega z północnego zachodu (od strony Pruszcza Gdańskiego), po czym wychodzi mostem kolejowym na Wiśle w kierunku Malborka na wschód.

− Linia nr 131 – o znaczeniu państwowym, łącząca Tczew przez Bydgoszcz z Chorzowem Batory, tzw. magistrala Śląsk – Porty. Linia ma długość 3,9 km na terenie miasta, jest dwutorowa i zelektryfikowana. W mieście Tczew linia nr 131 przebiega z południa i łączy się z linią nr 009 w centralnej części miasta.

− Linia nr 203 – o znaczeniu państwowym, łącząca Tczew przez Piłę Główną, Kostrzyn, aż do granicy państwa. Linia ma długość 6,7 km na terenie miasta. Utraciła na znaczeniu po 1945 r., gdyż wcześniej wchodziła w skład strategicznie ważnej magistrali kolejowej, łączącej Berlin z Królewcem. Linia jest dwutorowa i spalinowa. W mieście Tczew linia nr 203 przebiega przez zachodnią część miasta.

Dwie ww. linie o znaczeniu ponadregionalnym – nr 009 i 131 – wchodzą w skład tras kolejowych o znaczeniu międzynarodowym, które należą do VI Paneuropejskiego Korytarza

Transportowego, łączącego regiony nadbałtyckie z obszarami położonymi nad Morzem Adriatyckim i na Bałkanach. Trasy o znaczeniu międzynarodowym oznaczone są symbolami E65 i CE65.

3) Szlaki wodne

Miasto Tczew posiada bezpośredni dostęp do rzeki Wisły i dysponuje bardzo dużym potencjałem transportowym i rekreacyjnym. Obecnie Wisła jest niedostatecznie wykorzystywana do tych celów. W planach krajowych oraz regionalnych przewiduje się poprawę dostępności i wzmocnienie infrastruktury wodnych szlaków turystycznych (szlak wodny Pętla Żuławska) i transportowych (międzynarodowe drogi wodne E-40 i E-70).

4) Szlaki rowerowe

Na terenie miasta funkcjonują liczne szlaki rowerowe, które wchodzą w skład realizowanej idei oznakowania szlaków rowerowych Kociewia pod nazwą Kociewskie Trasy Rowerowe, której autorem jest Lokalna Organizacja Turystyczna Kociewie. Są to:

− Szlak Nadwiślański Doliny Dolnej Wisły – szlak czarny Cierpice – Zamek Bierzgłowski (powiat toruński), jeden z najdłuższych szlaków rowerowych w Polsce; na terenie miasta biegnie wzdłuż Wisły do mostu Tczewskiego, gdzie wychodzi z Tczewa;

− Szlak Motławski przez Żuławy Gdańskie – szlak czerwony Tczew – Gdańsk; szlak rozpoczyna swój bieg na dworcu PKP, następnie biegnie ul. Czatkowską, którą wychodzi z Tczewa w kierunku miejscowości Czatkowy;

− Szlak Księcia Grzymisława – szlak zielony Tczew – Nowe (powiat świecki); rozpoczyna swój bieg na dworcu PKP, biegnie wzdłuż nabrzeża Wisły w kierunku południowym, za os. Czyżykowo odbija na zachód i ul. Xxxxxxxxxxx wychodzi z Tczewa w kierunku Śliwin.

Ponadto przez teren miasta Tczewa przebiegać mają trasy rowerowe planowane przez Lokalną Organizację Turystyczną Kociewie oraz projektowane w planie zagospodarowania województwa pomorskiego. Są to:

• Trasy rowerowe planowane przez LOT Kociewie:

- Szlak Jabłoniowy – szlak żółty o długości ok. 30 km, Tczew – Tczew, przez Malenin, Turze, Małżewo i Lubiszewo. Rozpoczyna swój bieg na moście nad Kanałem Młyńskim na drodze krajowej nr 91, biegnie ul. Armii Krajowej i następnie skręca na drogę wojewódzką nr 224 na wschód, którą wychodzi z Tczewa w kierunku Szpęgawy, następnie robi pętlę przez Malenin, Turze, Małżewo i Lubiszewo i wraca z kierunku Rokitek ul. Rokicką, dochodząc do ul. Jagiellońskiej; szlak wchodzi w skład Kociewskich Tras Rowerowych;

- Szlak Tczewski – szlak niebieski o długości ok. 80 km, Tczew – Kościerzyna, rozpoczyna swój bieg na moście nad Kanałem Młyńskim na drodze krajowej nr 91, biegnie ul. Armii Krajowej i następnie skręca na drogę wojewódzką nr 224 na wschód, którą wychodzi z Tczewa w kierunku Szpęgawy; szlak wchodzi w skład Kociewskich Tras Rowerowych; częściowo istniejący;

- Szlak Joannitów – szlak czarny o długości ok. 46,5 km, Tczew – Skarszewy; rozpoczyna swój bieg na moście nad Kanałem Młyńskim na drodze krajowej nr

91, biegnie ul. Armii Krajowej i następnie skręca na drogę wojewódzką nr 224 na wschód, którą wychodzi z Tczewa w kierunku Szpęgawy; szlak wchodzi w skład Kociewskich Tras Rowerowych; częściowo istniejący;

- Tczewska Pętla Wiślana – trasa ma wieść od mostu Tczewskiego wzdłuż Wisły do mostu Knybawskiego, by następnie, biegnąc wzdłuż drugiego brzegu Wisły, dotrzeć do mostu Tczewskiego. Trasa liczy ok. 12 km. Szlak wchodzi w skład Kociewskich Tras Rowerowych.

• Trasy rowerowe planowane w planie zagospodarowania województwa pomorskiego:

- międzynarodowe (należące do sieci EuroVelo): Bursztynowa Trasa Rowerowa R-9 (EV9 Morze Bałtyckie po Morze Adriatyckie, Szlak Bursztynowy);

- międzyregionalne: nr 12 – Trasa Zamków Polski Północnej: Szczecinek (województwo zachodniopomorskie) – Czarne – Człuchów – Chojnice (z odgałęzieniem Silno – kujawsko-pomorskie: Tuchola) – Konarzyny – Bytów

– Sulęczyno – Kościerzyna – Stara Kiszewa – Skarszewy – Tczew – Malbork

– Sztum – Gniew – Pieniążkowo – województwo kujawsko-pomorskie (Grudziądz);

- regionalne: nr 118 – łącząca Gdańsk i Malbork/Sztum; nr 122 – łącząca Tczew i Chojnice; nr 131 – łącząca Tczew i Pelplin.

Na terenie Gminy Miejskiej istnieje ok. 10 km ścieżek rowerowych, co stanowi jedynie ok. 5% dróg. Często pomiędzy ich odcinkami występują znaczne przerwy. Władze miasta sprzyjające rozwojowi turystyki i komunikacji rowerowej, podejmują szereg działań zmierzających do uczynienia z Tczewa miasta przyjaznego rowerzystom. Wśród głównych walorów można wymienić fakt, iż Tczew leży w węzłowym i atrakcyjnym punkcie na mapie turystycznej Pomorza – na trasie projektowanego międzynarodowego szlaku rowerowego EuroVelo EV9. Kolejnym walorem jest struktura Tczewa, gdyż jest to miasto o układzie zwartym, o dość płaskiej powierzchni. Miasto charakteryzuje się wysoką gęstością zaludnienia (ponad 2 700 osób/km2), a najbardziej odległe punkty sieci osiedleńczej w mieście nie leżą od siebie dalej niż 5 km, również żaden punkt miasta nie leży od stacji kolejowej dalej niż 3,5 km. Te cechy sprzyjają rozwojowi komunikacji rowerowej. Szacuje się, że rowerzyści stanowią w Tczewie ok. 1-2% uczestników ruchu, a udział ten może wzrosnąć do 20-25%.

Rysunek 6. Koncepcja tras rowerowych w Tczewie

źródło: xxxx://xxxxxx.xxxxxxxxxxx.xx/xxxxxx-xxx-xxxxxxxxxxx

W celu wzmocnienia działań polityki prorowerowej Tczew realizuje kolejne projekty, związane z finansowaniem przez Unię Europejską. Są to: PRESTO - promocja codziennego korzystania z rowerów oraz Central MeetBike - systemowe podejście, kładące nacisk nie tylko na budowę dróg rowerowych, ale przede wszystkim na działania informacyjno- promocyjne, promuje się przyjazdy weekendowe do Tczewa i dojazdy rowerem do pracy, działania inwestycyjne obejmują rozbudowę stojaków rowerowych zlokalizowanych w pobliżu dworca PKP, Urzędu Miasta oraz na terenie Starego Miasta.

Wzmocnienie systemu komunikacyjnego w Tczewie jest jednym z głównych celów strategicznych zawartych w Strategii Rozwoju Tczewa do 2020 r. (przyjętej Uchwałą nr XVI/138/2012 Rady Miejskie w Tczewie z dnia 26 stycznia 2012 roku). Cel ten, w zakresie infrastruktury transportowej, będzie realizowany przede wszystkim poprzez cel operacyjny: Poprawa efektywności i wydajności systemu komunikacyjnego, w tym remonty, budowy i przebudowy ulic.

2.4.9. Transport publiczny

W Tczewie w roku 2012 zlikwidowano dworzec PKS i zrealizowano inwestycję polegającą na budowie Transportowego Węzła Integracyjnego (TWI) na terenie przy dworcu PKP o powierzchni ok. 5,2 ha. TWI przewidziano do obsługi pasażerów korzystających z różnych form transportu, tj. autobusowego miejskiego, międzymiastowego, międzynarodowego, kolejowego (w tym SKM) oraz indywidualnego (samochodowy). Ma to na celu zminimalizowanie przestrzennego rozproszenia funkcji transportowych w Mieście, co skróci czas przesiadki. Znajduje się tu przede wszystkim plac i płyta dworca autobusowego oraz parking dla pojazdów indywidualnych.

Miasto Tczew obsługiwane jest w zakresie transportu publicznego zbiorowego przez kolej, linie autobusowe zamiejskie oraz miejską sieć transportową.

Transport kolejowy realizowany jest w Tczewie przez trzech przewoźników pasażerskich: Przewozy Regionalne Sp. z o.o., PKP Intercity SA zapewniających szereg połączeń z miejscowościami w całym kraju oraz PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o. realizująca przewozy w szeroko rozumianym Trójmieście, czyli od Tczewa poprzez Gdańsk, Sopot, Gdynię do Wejherowa.

W zakresie transportu autobusowego zamiejskiego Miasto obsługiwane jest przez węzeł transportowy zlokalizowany przy dworcu PKP oraz szereg pośrednich przystanków.

Usługi w zakresie pasażerskiego transportu miejskiego na terenie Tczewa realizowane są od 1.01.2012 r. przez prywatną spółkę przewozową Meteor. Obecnie na terenie miasta funkcjonuje 12 linii autobusowych komunikacji miejskiej.

Transport na terenie miasta, w tym szczególnie transport samochodowy, wpływa negatywnie na jakość środowiska przyrodniczego, w tym znacząco na stan powietrza atmosferycznego. Utrzymanie wysokiego udziału transportu zbiorowego w liczbie podróży zmotoryzowanych w mieście wpływa w największym stopniu na ograniczenie zanieczyszczeń emitowanych do środowiska przez ruch pojazdów. Komunikacja miejska istotnie zmniejsza ruch drogowy do miejsc pracy, czy też do centrum miasta, co wprost przekłada się na obniżenie emisji zanieczyszczeń do powietrza i jest najbardziej efektywnym działaniem ochrony środowiska w mieście.

Zgodnie z Planem zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla miasta Tczewa na lata 2014-2020 głównym celem działań z zakresu zarządzania miejskim transportem publicznym w Tczewie, jest trwałe zahamowanie, a nawet przełamanie dotychczasowej tendencji zmniejszania się liczby jego pasażerów, poprzez skoordynowane i kompleksowe działania, prowadzące do poprawy jakości oferowanych usług. Zalecanym istotnym działaniem władz samorządowych Tczewa jest wprowadzanie różnego rodzaju zachęt i priorytetów dla transportu publicznego oraz przemyślanych ograniczeń dla transportu indywidualnego – aby jak największa liczba podróżnych decydowała się na korzystanie z komunikacji miejskiej.

Zalecane minimum, wynikające z polityki zrównoważonego rozwoju, to podjęcie działań promujących utrzymanie obecnego poziomu wielkości pracy eksploatacyjnej i rozwój

transportu zbiorowego – poprzez wprowadzenie do jego obsługi od 2015 r. taboru o średnim wieku nieprzekraczającym 12 lat.

W Tczewie będzie popularyzowana komunikacja miejska oraz komunikacja rowerowa, jako alternatywa dla komunikacji zbiorowej i samochodowej komunikacji indywidualnej. Komunikacja piesza i rowerowa, to najmniej uciążliwe dla środowiska formy przemieszczania, ponadto stanowią one uzupełnienie komunikacji miejskiej.

Rozwój ruchu rowerowego do poziomu powyżej 5% udziału w ruchu wewnątrzmiejskim, wymaga budowy i wydzielenia systemu tras rowerowych, pozwalających na wygodne i bezpieczne poruszanie się po mieście i dotarcie do wszystkich istotnych celów podróży.

Oprócz ruchu rowerowego ważnym elementem systemu transportowego miasta jest ruch pieszy, który w powiązaniu ze sprawną komunikacją miejską, szczególnie w połączeniu centrum z osiedlami mieszkaniowymi, może być alternatywą dla przemieszczania się samochodem osobowym.

Kolejnym z kierunków rozwoju transportu publicznego w Tczewie, jest wprowadzanie rozwiązań integrujących taryfowo i biletowo transport miejski Tczewa z regionalną komunikacją kolejową do Trójmiasta i sieciami transportu miejskiego w metropolii. Istotnym kierunkiem rozwoju tczewskiej komunikacji miejskiej będzie integracja – w ramach taryfy Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki Gdańskiej.

Integracja różnych systemów transportu publicznego (miejskiego, podmiejskiego regionalnego i regionalnego, kolejowego i autobusowego) to łączenie ich w jeden system funkcjonalny (obejmujący wszystkie środki lokomocji), podnoszący atrakcyjność komunikacji zbiorowej oraz jej konkurencyjność w stosunku do transportu indywidualnego.

Integracja systemów transportowych obejmuje:

− poziom infrastruktury – poprzez koncentrację przystanków w ramach funkcjonalnych węzłów, pozwalających na szybką i wygodną przesiadkę;

− poziom rozkładów jazdy – poprzez wzajemną koordynację połączeń przesiadkowych;

− poziom taryfowo-biletowy.

Kierunki rozwoju transportu publicznego w Tczewie zgodne są z uregulowaniami zawartymi w dokumentach unijnych, w tym w szczególności w Zielonej Księdze Transportu Miejskiego pt. „W kierunku nowej kultury mobilności w mieście”, krajowych dokumentach strategicznych, tj. w Strategii Rozwoju Kraju 2020, w Polityce Transportowej Państwa na lata 2006-2025 i Krajowej Polityce Miejskiej.

Zgodnie z Zieloną Księgą Transportu Miejskiego pt. „W kierunku nowej kultury mobilności w mieście” z 2007 r., w Tczewie podejmowane będą działania w kierunku:

− doprowadzenia do płynnego ruchu;

− zmniejszenia emisji spalin, hałasu i modernizacji ekologicznych form transportu;

− wykorzystywania inteligentnych rozwiązań w transporcie miejskim;

− zwiększenia dostępności – poprzez zintegrowanie transportu (podsystemu miejskiego transportu zbiorowego oraz odpowiednio zlokalizowanych parkingów P&R);

− zapewnienia bezpiecznego i niezawodnego transportu miejskiego (pojazdów i infrastruktury oraz upowszechniania urządzeń do wykrywania wykroczeń drogowych).

Realizując zalecenia Strategii Rozwoju Kraju 2020, podejmować się będzie działania na rzecz udrożnienia obszarów miejskich, w szczególności poprzez wyeliminowanie niedogodności transportu publicznego, takich jak: brak dogodnych przesiadek, słabe skoordynowanie różnych środków transportu zbiorowego i przepełnienie.

Cel ten osiągany będzie poprzez:

− pełną integrację systemów taryfowych w ramach sieci komunikacyjnej;

− zapewnienie odpowiedniej częstotliwości kursowania i zdolności przewozowej transportu zbiorowego, dopasowanej do popytu;

− wdrożenie zaawansowanych systemów zarządzania i sterowania ruchem w miastach, przy jednoczesnym wykorzystaniu najprostszych i najtańszych rozwiązań, typu: regulacja świateł drogowych, zakaz parkowania na jezdni w centrum miasta i tworzenie miejsc parkingowych przed punktami usługowymi;

− wykorzystywanie pojazdów w jak największym stopniu przyjaznych środowisku naturalnemu, opartych o niskoemisyjne, alternatywne technologie zasilania;

− zorganizowanie sprawnego i zgodnego z oczekiwaniami mieszkańców przemieszczania osób i towarów wewnątrz miasta oraz ułatwienie dostępu do i z obszarów podmiejskich.

Wypełniając założenia Polityki Transportowej Państwa na lata 2006-2025, zmierzać się będzie do poprawy jakości systemu transportowego i jego rozbudowy, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, poprzez:

− wprowadzenie obowiązku formułowania polityk transportowych (jako uchwał);

− wprowadzenie obowiązku analiz ruchowych i parkingowych dla planów zagospodarowania przestrzennego;

− promowanie:

• rozwiązań z zakresu integracji przestrzennej i funkcjonalnej podsystemów transportowych (np. Park&Ride), wspólnych rozkładów jazdy, jednolitych systemów taryfowych, biletu ważnego na wszystkie środki transportu u wszystkich przewoźników w skali regionów;

• działań technicznych, organizacyjnych i prewencyjnych na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego;

• roweru jako ekologicznego środka transportu;

• rozwiązań zmniejszających uciążliwość ruchu ciężarowego;

• innowacyjnych rozwiązań technicznych;

• zarządzania mobilnością, w tym skłaniania do rezygnacji z niekoniecznych podróży samochodowych i wykonywania ich „przyjaznymi” środowisku środkami podróżowania lub odbywania podróży poza godzinami szczytów przewozowych;

• „kultury mobilności”;

− promowanie i wspomaganie w dużych miastach roli transportu szynowego;

− uruchamianie mechanizmów konkurencji;

− dostosowywanie systemów transportowych miast do potrzeb niepełnosprawnych użytkowników;

− tworzenie warunków prawnych do wprowadzania opłat za wjazd do wybranych obszarów miasta lub za korzystanie z wybranych elementów infrastruktury;

− tworzenie i upowszechnianie standardów technicznych i promowanie dobrych rozwiązań technicznych.

Zgodnie z Krajową Polityką Miejską, dążyć się będzie do wzmocnienia zdolności Tczewa i powiązanego z nim obszaru zurbanizowanego, do kreowania wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy oraz poprawy życia mieszkańców. W ramach tego celu realizowane będą działania związane z adaptacją i tworzeniem efektywnej struktury przestrzennej miasta, dostosowanej do potrzeb jej użytkowników, za pomocą:

− integracji systemów transportowych;

− węzłów przesiadkowych;

− integracji biletowej;

− systemów informacji pasażerskiej;

− taboru;

− systemów ITS;

− polityki parkingowej;

− dróg rowerowych.

Działania na rzecz wzmocnienia roli transportu zbiorowego zostały także wpisane w jeden z głównych celów strategicznych miasta zawartych w Strategii Rozwoju Tczewa do 2020 r., jako wzmocnienie systemu komunikacyjnego i będą realizowane jako cele operacyjne:

1) Integrowanie systemu komunikacyjnego z systemem metropolii trójmiejskiej, w tym wdrożenie biletu metropolitarnego;

2) Wzmocnienie transportu publicznego oraz promowanie ruchu rowerowego i pieszego.

2.4.10. Charakterystyka przyrodnicza11

Pod względem geograficznym, zgodnie z podziałem zaproponowanym przez

J. Kondrackiego (1998) obszar Gminy Miejskiej Tczew leży na pograniczu 2 jednostek fizyczno-geograficznych: Pojezierza Starogardzkiego i Żuław Wiślanych. Obszar wysoczyzn morenowych Pojezierza Starogardzkiego od Żuław oddzielają wyraźne krawędzie.

Żuławy Wiślane są deltą Wisły – nisko położona równina o powierzchni około 2 460 km2. Utworzone zostały przez akumulacje namułów rzecznych, a ich współczesny krajobraz jest wynikiem działalności gospodarczej prowadzonej od XIV wieku przez osadników z Holandii.

Użytkowanie gruntów

Struktura użytkowania gruntów w mieście przedstawia się następująco:

- grunty rolne – 807 ha (36,1% powierzchni),

- tereny zabudowane – 753 ha (33,7% powierzchni),

- tereny komunikacji – 361 ha (16,1% powierzchni),

- wody – 82 ha (3,7% powierzchni),

- grunty leśne – 9 ha (0,4% powierzchni),

- tereny kopalne – 6 ha (0,3% powierzchni),

- nieużytki – 23 ha (1% powierzchni),

- tereny różne – 197 ha (8,7% powierzchni).

Rysunek 7. Użytkowanie gruntów w Gminie Miejskiej Tczew

Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

11 Źródło danych: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego(Uchwała nr XXXVII/291/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 31 października 2013 r.)

W strukturze użytkowania gruntów dominują grunty rolne – 36,1%, z czego grunty orne zajmują 501 ha, łąki, pastwiska 184 ha, a sady 99 ha. Należy podkreślić, że obszary te, zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, w przeważającej części przeznaczone są pod zainwestowanie.

Powierzchnia lasów w granicach administracyjnych miasta wynosi około 9 ha, co stanowi 0,4 % ogólnej powierzchni. Lasy zlokalizowane są w południowo-zachodniej części miasta, pełnią funkcje glebochronne, wodochronne oraz korzystnie oddziałują na klimat i mikroklimat.

Warunki klimatyczne

Klimat Tczewa charakteryzuje się dość długim i ciepłym latem (średnia roczna wartość temperatury powietrza wynosi +7,3°C, najniższe temperatury występują w styczniu:

–1,9°C, a najwyższe w lipcu: +16,9°C), niezbyt surową, krótką zimą, średniej wielkości opadami atmosferycznymi (525 mm) oraz przewagą wiatrów z kierunku południowo- zachodniego (przeważają słabe wiatry o prędkości do 2 m/s – 47,1%). Lokalnie warunki klimatyczne wykazują zróżnicowanie przede wszystkim w zależności od charakteru pokrycia i ukształtowania terenu. Wpływa to na zróżnicowanie warunków termicznych, anemometrycznych oraz wilgotnościowych.

Zasoby wodne

Przez teren miasta przepływają rzeki: Wisła, która stanowi wschodnią granicę miasta oraz Motława. Długość Wisły w mieście wynosi 5,5 km, natomiast powierzchnia jej zlewni – około 20 km2. Motława przepływa przez miasto na odcinku 3 km, a jej zlewnia zajmuje obszar około 2 km2. Ponadto przez teren miasta przepływają: Kanał Młyński, Struga Xxxxxxxxx (Drybok) oraz Kanał Motławy. Na terenie miasta nie występują jeziora.

Szata roślinna

Na obszarze miasta występuje kilka typów roślinności, różniących się fizjologią, składem gatunkowym, historią powstania, a także wartością dla zieleni miasta. Są to zarówno zbiorowiska nawiązujące do naturalnych, w tym drobne kompleksy leśne i semileśne, oraz zbiorowiska nadwodne (mają one stosunkowo niewielki udział powierzchniowy w strukturze zieleni na terenie miasta), jak i roślinność kulturowa, tj. roślinność synantropijna, sztucznie wprowadzona i pielęgnowana przez człowieka w postaci sadów, ogrodów przydomowych, alei przydrożnych itp.

Lasy zlokalizowane są w południowo-zachodniej części Miasta i pełnią funkcje glebochronne, wodochronne oraz klimatyczne, drzewostany są jednak silnie przekształcone, o małej wartości przyrodniczej. Lasy wpływają ponadto korzystnie na warunki mikroklimatyczne oraz podnoszą walory krajobrazowe. Miasto posiada niski wskaźnik lesistości, kształtujący się na poziomie 0,3%.

Na zieleń tzw. miejską składają się parki, cmentarze, ogrody działkowe, ogrody przydomowe oraz zieleń przyuliczna.

Zieleń parkowa na terenie miasta:

− Park Miejski o powierzchni 16,5 ha stanowi jedno z najstarszych założeń zieleni, datowane na koniec XIX w. Znajduje się w obrębie ulic Parkowej, Sienkiewicza, Bałdowskiej i Kołłątaja;

− Park im. Kopernika o powierzchni 3,05 ha położony jest w centrum miasta;

− Park Niecka Czyżykowska o powierzchni 4,6 ha znajduje się w południowo- zachodniej części miasta w obrębie os. Czyżykowo w zagłębieniu terenowym pomiędzy ulicami: Polną, Nadbrzeżną i Pułaskiego;

− Park Strzelnica jest historyczną pozostałością założenia parkowego z przełomu XIX i XX w. Zajmuje obszar o powierzchni 4,8 ha na końcu ul. Targowej, pomiędzy ulicami Świętopełka i Xxxxxxxxxxx XX;

− Park Ściegiennego o powierzchni 0,59 ha znajduje się w obrębie ulic ks. Ściegiennego, kard. Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx i xx. Xxxxxxx.

Zadrzewienia i zakrzewienia – na terenie Starego Miasta występuje kilka zgrupowań starych drzew - na skarpie ponad zabudową przy ul. Zamkowej oraz na terenie wokół budynku Przedsiębiorstwa Budownictwa Wodnego koło ul. Nad Wisłą; natomiast zakrzewienia reprezentowane są przez żywopłoty i szpalery krzewów przy bulwarze nad Wisłą oraz zwarte zarośla, na skarpach na brzegu Wisły.

Trawniki – duże powierzchnie tego typu roślinności występują nad Wisłą przy bulwarze, wokół niektórych budynków użyteczności publicznej oraz na terenach osiedlowych.

Cmentarze – w granicach administracyjnych miasta znajduje się siedem cmentarzy o łącznej powierzchni nieco ponad 10 ha.

Ogrody działkowe – zajmują stosunkowo dużą powierzchnię miasta: 12 kompleksów ogrodów działkowych zajmuje łącznie ok. 6,5% jego ogólnej powierzchni.

Ogrody i sady przydomowe – zajmują najczęściej niewielkie powierzchnie z roślinami ozdobnymi i użytkowymi zielnymi.

Formy ochrony przyrody

Do obszarów i obiektów podlegających ochronie prawnej, w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 – tekst jednolity ze zm.), na terenie Tczewa, zaliczają się obszar sieci Natura 2000 „Dolina Dolnej Wisły” oraz pomniki przyrody.

Obszar Natura 2000 „Xxxxxx Xxxxxx Xxxxx” (XXX000000) reprezentuje obszar specjalnej ochrony ptaków. Obejmuje odcinek doliny Wisły, od Włocławka do Przegaliny, o całkowitej powierzchni 33 559 ha. Obszar rozciągnięty jest wzdłuż ponad 260 kilometrowego odcinka rzeki Wisły. Na niektórych jej odcinkach obecne są liczne mielizny i wyspy, odsłaniane szczególnie podczas niskiego stanu wody. W wielu miejscach na obszarze międzywala znajdują się rozległe podmokłe łąki. Na terasie zalewowej obecne są starorzecza i pozostałości lasów łęgowych. Obszar „Dolina Dolnej Wisły” jest krajową ostoją ptaków o randze międzynarodowej. Gniazduje w niej 28 gatunków ptaków z listy zał. I

Dyrektywy Ptasiej; 9 gatunków znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze (natura2000.gdos.gov.p).

Ponadto na terenie miasta ustanowiono 5 pomników przyrody, wszystkie są drzewami: dąb szypułkowy, oliwnik wąskolistny, lipa amerykańska oraz 2 buki pospolite.

2.4.11. Jakość powietrza

Źródła zanieczyszczeń powietrza w Tczewie

Powietrze jest tym komponentem środowiska, do którego emitowana jest większość zanieczyszczeń powstających na powierzchni Ziemi. Zanieczyszczenia te powstają w wyniku naturalnych procesów zachodzących na powierzchni ziemi lub też powstają w wyniku

działalności człowieka. Zanieczyszczenia atmosfery w Tczewie, związane z działalnością człowieka, obejmują kilka typów źródeł:

1. Źródła ciepła indywidualnej i wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej Zanieczyszczenia są wprowadzane do powietrza w wyniku spalania koksu, węgla

kamiennego, drewna, gazu w indywidualnych źródłach ciepła. Dość często spalane paliwa są niskiej jakości, w tym są także odpady, a eksploatowane piece są często stare, o niskiej sprawności, z nieczyszczonymi przewodami spalinowymi (kominami). Emisja ze źródeł indywidualnych (tzw. niska emisja) charakteryzuje się wprowadzaniem do powietrza niewielkich ilości substancji z bardzo licznych źródeł (w dużej mierze węglowych), o niewielkiej wysokości (ok. 10 m). Emisja niska jest niezwykle uciążliwa, ponieważ występuje gromadzenie się zanieczyszczeń wokół miejsca powstania, a są to zazwyczaj obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej, gęsto zaludnione. Substancje zawarte w emitowanych do powietrza spalinach (tlenki węgla, siarki i azotu, związki chloru, fluoru i metali ciężkich, benzo(a)piren oraz pyły wraz z smołowymi aerozolami) są odpowiedzialne za schorzenia m. in. górnych dróg oddechowych. Wpływ źródeł niskiej emisji na organizm ludzki może powodować choroby układu krążenia wywołane niedotlenieniem, zmniejszenie odporności układu oddechowego i zwiększona jego zachorowalność, alergie, bóle głowy, bezsenność, ryzyko nowotworów. Na otoczenie wpływa natomiast poprzez wtórne zanieczyszczenie gleby, niszczenie roślinności, zwiększenie ilości trujących substancji w warzywach i owocach, niszczenie warstw zewnętrznych budynków.

2. Źródła energetyczne

Na obszarze Tczewa zaopatrzenie w energię cieplną, poza ogrzewaniem indywidualnym, realizowane jest przede wszystkim przez miejską sieć ciepłowniczą zasilaną przez kotłownię Rokitki, kotłownię Czyżykowo oraz kotłownie lokalne, pracujące na potrzeby poszczególnych odbiorców. Czynnikiem negatywnym jest utrzymywanie się wysokiego udziału paliw stałych w kotłowniach systemowych (niekorzystny wpływ na stan aerosanitarny miasta i mała efektywność), chociaż, dzięki stosowaniu sprawnych systemów redukcji zanieczyszczeń, energetyczne spalanie paliw w kotłowniach miejskich nie jest problemem dominującym w odniesieniu do poziomu stężeń zanieczyszczeń. Źródła energetyczne poza

tym charakteryzują się dużą wysokością, co wpływa na rozpraszanie się zanieczyszczeń na znaczne odległości.

Istotne źródła energetyczne to:

− kotłownia gazowa przy xx. Xxxxxxxxxxx 0x,

− lokalne kotłownie gazowe przy xx. Xxxxxxx 00, xx. Xxxxxxxxx 0 oraz przy xx. Xxxxxxxxxxxxx 00,

− kotłownia węglowa w Rokitkach przy xx. Xxxxxxxxxx 00.

3. Źródła emisji obiektów przemysłowych

Na przestrzeni kilkunastu lat obserwuje się wyraźny spadek wielkości emisji substancji ze źródeł przemysłowych, znaczny wpływ na to ma stosowanie nowoczesnych systemów redukcji zanieczyszczeń oraz zmiany technologii produkcji. Główni emitenci zanieczyszczeń w Tczewie, (według Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla miasta Tczewa na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019) to:

− Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o.,

− Flextronics International Poland Sp. z o.o.,

− Apator Metrix SA,

− Silgan Metal Packaging Tczew SA,

− Xxxxx+Suhner Sp. z o.o.,

− Eaton Truck Components Sp. z o.o.,

− Tezam SA,

− Gemalto Sp. z o.o.,

− Koral SA.

4. Komunikacja

W poniższej tabeli zestawiono średnie dobowe natężenie ruchu pojazdów ciężkich (samochodu ciężarowe z przyczepami i bez przyczep oraz autobusy) na głównych trasach komunikacyjnych miasta, tj. na drodze krajowej nr 91 oraz na drodze wojewódzkiej nr 224, wg pomiarów ruchu GDDKiA z 2005 i 2010 r. Natężenie ruchu w latach 2008 oraz 2013 zostało wyznaczone z wykorzystaniem wskaźnika wzrostu ruchu publikowanego przez GDDKiA.

Tabela 8. Natężenie ruchu pojazdów ciężkich w Tczewie

Nr drogi	Nazwa odcinka pomiaru	Rok	Pojazdy silnikowe ogółem	Pojazdy ciężkie
Nr drogi	Nazwa odcinka pomiaru	Rok	Pojazdy silnikowe ogółem	samochody ciężarowe	autobusy	% ogółu
DK91	Tczew /Przejście/	2008	17 963	4 774	87	27
DK91	Tczew /Przejście/	2013	13 514	2 602	17	19,3
XX000	Xxxxx /Xx. Xxxxxx/ - Xxxxx / Xx. z DK 91/	2013	11 539	693	349	9

Udział transportu ciężkiego w ogólnej liczbie pojazdów w Mieście wynosi 20% na drodze DK91 oraz 9% na DW224. W 2008 udział transportu ciężkiego kształtował się na poziomie około 27%.

5. Inne źródła emisji

Pozostałe źródła emisji obejmują: emisję niezorganizowaną pyłu z terenów pozbawionych roślinności i z terenów o utwardzonej nawierzchni oraz napływ mas zanieczyszczonego powietrza spoza terenu Miasta, w tym przy odpowiednich kierunkach wiatru z aglomeracji trójmiejskiej oraz obiektów przemysłowo-składowych z terenu Gminy Wiejskiej Tczew.

Aktualny stan jakości powietrza

Stan czystości Tczewa ocenia się jako dobry.

Monitoring jakości powietrza w Mieście (pomiary jakości powietrza) prowadzony jest przez Agencję Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej na stanowisku AM7 przy ul. Targowej, gdzie mierzone są poziomy: NO2, SO2, pyłu zawieszonego PM10 oraz CO.

Stan czystości powietrza określany jest również każdego roku przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku w ramach tzw. rocznej oceny12.

W wyniku klasyfikacji, w zależności od poziomu stężeń w danej strefie, wydziela się następujące klasy stref (uwzgledniające kryteria ustanowienie pod kątem ochrony zdrowia ludności):

1. Dla substancji dla których określone są poziomy dopuszczalne lub docelowe:

• klasa C – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe,

12 Oceny roczne jakości powietrza publikowane są na stronie internetowej WIOŚ w Gdańsku: xxxx://xxx.xxxxxx.xxxx.xxx.xx/xx/xxx/xxxxx.xxxx

• klasa B – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji (tylko dla PM2,5),

• klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych;

2. Dla substancji dla których określone są poziomy celu długoterminowego:

• klasa D1 – stężenia ozonu i współczynnik AOT40 nie przekraczają poziomu celu długoterminowego,

• klasa D2 – stężenia ozonu i współczynnik AOT40 przekraczają poziom celu długoterminowego;

3. Dla substancji dla których określone są poziomy docelowe:

• klasa A – stężenia PM2,5 na terenie strefy nie przekraczają poziomu docelowego,

• klasa C2 – stężenia PM2,5 przekraczają poziom docelowy.

W tabeli poniżej przedstawiono wyniki ocen jakości powietrza w strefie kwidzyńsko- tczewskiej w 2008 roku (wg układu stref obowiązującego do 2009 roku) oraz w strefie pomorskiej w 2013 roku.

Tabela 9. Wyniki klasyfikacji stref w strefie kwidzyńsko-tczewskiej w 2008 roku i pomorskiej w 2013 roku

Rok

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń

SO2

NO2

C6H6

PM10

PM2,51)

PM2,52)

B(a)P

O32)

O33)

2008

2013

1) wg poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji

2) wg poziomu docelowego

3) wg poziomu celu długoterminowego

Źródło danych: xxxx://xxx.xxxxxx.xxxx.xxx.xx/xx/xxx/xxxxx.xxxx

Wyniki ocen jakości powietrza w strefie kwidzyńsko-tczewskiej w 2008 i pomorskiej13 w 2013 wskazują na niedotrzymanie poziomów normatywnych substancji w powietrzu. W obu wymienionych latach w strefach przekraczane były: poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10, poziom docelowy benzo(a)pirenu, poziom celu długoterminowego ozonu, w 2013 roku poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji oraz poziom docelowy pyłu zawieszonego PM2,5.

W związku z przekroczeniami poziomów substancji w powietrzu w strefie pomorskiej (do której należy Gmina Miejska Tczew), w celu szczegółowej diagnozy stanu aerosanitarnego, identyfikacji głównych przyczyn przekroczeń oraz wskazania rozwiązań prawnych i technicznych mających na celu redukcję stężeń co najmniej do poziomów dopuszczalnych/docelowych, opracowano i przyjęto do realizacji Program ochrony powietrza dla strefy pomorskiej, w której został przekroczony poziom dopuszczalny pyłu zawieszonego PM10 oraz poziom docelowy benzo(a)pirenu (Uchwała Nr 753/XXXV/13 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 listopada 2013 roku).

13 W roku 2012 został zmieniony układ stref

W Programie… stwierdzono występowanie w Tczewie ponadnormatywnego stężenia benzo(a)pirenu, nie stwierdzono obszarów przekroczeń pyłu zawieszonego PM10. Za główną przyczynę przekroczeń B(a)P w powietrzu uznaje się emisję niską. Działania zmierzające do obniżenia stężeń powinny koncentrować się na obniżeniu emisji z indywidualnych systemów grzewczych poprzez stworzenie i realizację systemu zachęt do ich likwidacji lub wymiany na niskoemisyjne, w szczególności na obszarach przekroczeń standardów imisyjnych.

W 2008 roku na stanowisku pomiarowym w Tczewie stwierdzono przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu, poziomy dopuszczalne pyłu zawieszonego PM10 były dotrzymane, natomiast w 2013 roku wg pomiarów nie stwierdzono żadnych przekroczeń normatywnych poziomów substancji w Mieście.

Aby zachęcić mieszkańców miasta do zmiany sposobu ogrzewania Rada Miejska w Tczewie w uchwale Nr XIX/156/2012 z dnia 26 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia zasad udzielania dotacji celowej na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz trybu postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposobu jej rozliczania na terenie Gminy Miejskiej Tczew określiła zasady udzielania dotacji na dofinansowanie wniosków dotyczących zmiany ogrzewania z węglowego na ekologiczne oraz przyłączenia budynków do sieci ciepłowniczej. W 2013 roku Gmina Miejska Tczew przystąpiła do konkursu organizowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku pn. „Czyste powietrze Pomorza”. Przystąpienie do konkursu umożliwiło Miastu pozyskanie dodatkowych środków na dofinansowanie modernizacji nieekologicznych źródeł ciepła. Gmina Miejska Tczew zakwalifikowała się do dwóch kolejnych edycji tego konkursu (edycje 2013 i 2014). Zasady udzielania wsparcia finansowego na wymianę źródeł ciepła w ramach konkursu „Czyste powietrze Tczewa” zostały określone w Uchwale Nr XXX/244/2013 Rady Miejskiej w Tczewie z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie przyjęcia zasad udzielania i rozliczenia dotacji celowej na dofinansowanie prac związanych z modernizacją źródeł energii cieplnej w ramach konkursu „Czyste powietrze Tczewa” oraz w załączniku nr 1 do tej uchwały – Regulamin konkursu „Czyste powietrze Tczewa”.

W 2012 roku Gmina Miejska Tczew dofinansowała zmianę ogrzewania w 41 lokalach mieszkalnych, w 2013 roku rozpatrzono 56 wniosków oraz zlikwidowano 157 kotłów opalanych węglem, w 2014 roku rozpatrzono 10 wniosków i zlikwidowano 15 kotłów opalanych węglem.

Poważnym zagadnieniem, którego wdrożenie jest bardzo utrudnione, jest sposób likwidacji pieców kaflowych służących ogrzewaniu w kamienicach wielorodzinnych. Likwidacja tego typu ogrzewania jest możliwa przy znacznym udziale mieszkańców. Podstawowym warunkiem uczestnictwa jest, aby właściciel(e) kamienicy podjął się remontu budynku z termomodernizacją, montażem instalacji wodnej ogrzewania poszczególnych mieszkań i zabudowaniem albo węzła do przyłączenia do systemu ciepłowniczego całego obiektu, albo zabudowaniem np. stosownego dwufunkcyjnego pieca gazowego w danym lokalu.

Obszarem działalności władz lokalnych jest dawanie dobrego przykładu poprzez wymianę systemów grzewczych w budynkach należących do Gminy Miejskiej (np. urzędach, szkołach, budynkach komunalnych) i ich termomodernizacja oraz wspieranie pożądanych

postaw obywateli poprzez system zachęt finansowych. Działania termomodernizacyjne są prowadzone na obiektach użyteczności publicznej będących pod zarządem zarówno Urzędu Miasta, jak i Starostwa Powiatowego.

3. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla

Inwentaryzacja została sporządzona z wykorzystaniem badania ankietowego – wzory ankiet znajdują się w Załączniku nr 1 oraz z wykorzystaniem innych źródeł informacji: baza emisji KOBiZE, informacja o zużyciu energii elektrycznej z ENERGA OPERATOR SA, informacja o zużyciu energii cieplnej z Zakładu Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o., wizja lokalna w Tczewie.

Celem opracowania ankiet i przeprowadzenia badania ankietowego wśród mieszkańców Gminy Miejskiej w poszczególnych sektorach i obiektach było uzyskanie danych na temat zużycia energii i paliw oraz emisji CO2. Wszystkie wypełnione ankiety załączono do opracowania – Załącznik nr 2.

Na podstawie wykonanej szczegółowej inwentaryzacji źródeł emisji w poszczególnych sektorach, branżach gospodarki i obiektach budowlanych na terenie Gminy Miejskiej Tczew stworzono bazę danych zawierającą wyselekcjonowane i usystematyzowane informacje pozwalające na ocenę gospodarki energią w Gminie oraz w jej poszczególnych sektorach i obiektach. Bazę danych wykonano na aktywnych arkuszach kalkulacyjnych MS Excel z założeniami, wyliczeniami i ich zestawionymi wynikami, którą przekazano Zamawiającemu. Ponadto wykonano bilans emisji CO2 dla obszaru Gminy Miejskiej Tczew.

3.1. Inwentaryzacja emisji

3.1.1. Zakłady przemysłowe i firmy usługowe

W celu pozyskania informacji o emisji ze źródeł przemysłowych (emisja punktowa) Wykonawca, na podstawie utworzonej bazy teleadresowej, przygotował i rozesłał do podmiotów ankiety. Otrzymano informację zwrotną jedynie od kilkunastu podmiotów.

W celu uzupełnienia informacji o emisjach z przemysłu wobec tych podmiotów od których nie otrzymano ankiet wykorzystano informacje o emisjach dopuszczalnych substancji do powietrza z pozwoleń na emisję oraz ze zgłoszeń instalacji niewymagających pozwoleń na emisję gazów i pyłów do powietrza, pozyskane ze Starostwa Powiatowego w Tczewie.

Utworzono bazę danych w formacie .xls, o nazwie 1_tczew_baza_przemysł, która zawiera informacje o zakładach przemysłowych, wielkości zużycia paliw w instalacjach spalania, emisji do powietrza CO2 powstałego w wyniku spalania paliw, zużycia energii elektrycznej oraz zużycia ciepła w zakładce PRZEMYSŁ oraz informacje o podmiotach z sektora usługowego (usługowe, handlowe, produkcyjno-usługowe itp.) w zakładce USŁUGI. Zgromadzono dane dla lat: 2008 oraz 2013. W przypadku braku kompletności

danych o ilości zużycia paliw w obu latach zastosowano wskaźnik zmiany emisji (zapotrzebowania na paliwo) w zależności od temperatury. Dla roku 2008 wartość wskaźnika wynosi Wt = 0,916, dla roku 2013 wartość wskaźnika wynosi Wt = 1,091. Wskaźnik Wt jest stosowany do określania emisji substancji do powietrza oraz zmian zapotrzebowania na paliwo dla potrzeb rocznych ocen jakości powietrza wykonywanych przez WIOŚ-ie.

Na podstawie ilości zużytego paliwa oraz przy wykorzystaniu odpowiednich wskaźników emisji oszacowano wielkość emisji CO2. Wykorzystano trzy zestawy wskaźników:

• dla Zakładu Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o. – osobny zestaw ze względu na odrębną klasę w Klasyfikacji źródeł emisji SNAP (SNAP101 – procesy spalania w sektorze produkcji i transformacji energii),

• dla pozostałych źródeł przemysłowych (SNAP03 – procesy spalania w przemyśle),

• dla podmiotów z sektora usługowego (SNAP202 – procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym – mieszkalnictwo i usługi).

Wielkość emisji poszczególnych substancji określono w następujący sposób:

E = Zp * WE [kg/rok]

lub, gdy wskaźnik wyrażony jest w jednostkach energii (w g/GJ):

E = Zp * WE * WO * 10-3 [kg/rok]

gdzie:

E – wielkość emisji zanieczyszczenia [kg/rok],

Zp – wielkość zużycia paliwa [Mg/rok],

WE – wskaźnik emisji dla zanieczyszczenia [kg/Mg],

WO – wartość opałowa paliwa [MJ/kg].

Emisję CO2 oszacowano na podstawie wskaźników zawartych w opracowaniu KOBIZE pt. „Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji (WE) w roku 2011 do raportowania we Wspólnotowym Systemie Handlu Uprawnieniniami do Emisji za rok 2014” (Warszawa, 2013):

Tabela 10. Wskaźniki emisji ze spalania paliw w kotłach dla CO2 – emisja przemysłowa

Paliwo	WO 3		WE CO2
Paliwo	MJ/kg	MJ/m	kg/GJ
Zakład Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o.
Węgiel kamienny	21,22	-	93,87
Zakłady przemysłowe
Węgiel kamienny	22,74	-	94,70
Gaz ziemny	-	35,94	55,82
Olej opałowy	40,19	-	76,59
Biomasa	15,60	-	109,76

Paliwo	WO 3		WE CO2
Paliwo	MJ/kg	MJ/m	kg/GJ
Usługi
Węgiel kamienny	25,93	-	94,06
Gaz ziemny	-	35,94	55,82
Olej opałowy	40,19	-	76,59
Biomasa	15,60	-	109,76

Źródło: Opracowanie własne na podstawie KOBIZE

3.1.2. Budynki użyteczności publicznej, obiekty wspólnot i spółdzielni

mieszkaniowych, mieszkalnictwo jednorodzinne

W celu uzyskania informacji o emisji ze źródeł w budynkach użyteczności publicznej, oraz w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych Wykonawca opracował i rozesłał ankiety do odpowiednich podmiotów.

Utworzono bazę o nazwie 2_tczew_baza_komunalne w formacie xls, która została podzielona na 4 zakładki – budynków użyteczność publicznej (BUP), budynków spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych (SM_WM) oraz mieszkalnictwa przedstawionego w katastrze (mieszkalnictwo_kataster) i budynków mieszkalnych opracowanych na podstawie ankiet (mieszkalnictwo_ankiety).

1) Budynki użyteczności publicznej (BUP), budynki mieszkalne wielorodzinne, (SM_WM)

W części bazy obejmującej budynki użyteczności publicznej oraz budynki mieszkalne wielorodzinne zgromadzono informacje uzyskane z ankiet. Otrzymano około 50 ankiet zwrotnych od podmiotów zarządzających budynkami użyteczności publicznej, około 100 ankiet od podmiotów zarządzających budynkami wielorodzinnymi (spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe).

Dane obejmują: charakterystykę poszczególnych budynków (x.xx. wiek, powierzchnia użytkowa, kubatura), informację o przeprowadzonych działaniach termomodernizacyjnych, charakterystykę systemu grzewczego oraz sposób przygotowania ciepłej wody użytkowej, zużycie energii elektrycznej w kWh, zużycie paliw na cele grzewcze i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Dane dotyczą ponadto wielkości rocznej emisji CO2 z poszczególnych nośników energii.

Większość informacji pozyskano na podstawie ankiet. Emisję CO2 do powietrza obliczono ze zużycia paliw przy zastosowaniu odpowiednich wskaźników. Wykorzystano zestaw wskaźników dla źródeł emisji z grupy SNAP202 – procesy spalania w sektorze komunalnym i mieszkaniowym (mieszkalnictwo i usługi).

Tabela 11. Wskaźniki emisji ze spalania paliw w kotłach dla CO2 – emisja z budynków mieszkalnych i usługowych

Paliwo	WO		WE CO2
Paliwo	MJ/kg	MJ/m3	kg/GJ
Węgiel kamienny	25,93	-	94,70
Gaz ziemny	-	35,94	55,82
Olej opałowy	40,19	-	76,59
Biomasa	15,60	-	109,76

Źródło: Opracowanie własne na podstawie KOBIZE

2) Indywidualne budynki mieszkalne

W celu oszacowania wielkości emisji ze źródeł w budynkach indywidualnych Wykonawca opracował ankietę zamieszczoną na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Tczewie.

Emisja ze źródeł sektora bytowo-komunalnego, tzw. „niska emisja”, obejmuje swoim zasięgiem głównie małe kotłownie oraz paleniska domowe. W celu scharakteryzowania źródeł powierzchniowych emisji na terenie Gminy Miejskiej Tczew przeanalizowano zasięg systemu ciepłowniczego na podstawie informacji otrzymanych z Zakładu Energetyki Cieplnej Tczew Sp. z o.o. oraz systemu zasilania i sieci gazowniczej.

Zaopatrzenie Tczewa w energię cieplną oparte jest o zróżnicowane źródła ciepła:

− ciepło sieciowe ZEC Tczew Sp. z o.o.,

− gaz ziemny sieciowy,

− kotłownie lokalne,

− ogrzewania indywidualne budynków mieszkalnych (węglowe, gazowe i elektryczne oraz kotły na biomasę).

Podstawowym nośnikiem energii cieplnej dla istniejącej zabudowy mieszkaniowej, nie podłączonej do centralnych systemów ciepłowniczych jest paliwo stałe, przede wszystkim węgiel kamienny i drewno.

Obszar Gminy Miejskiej Tczew jest praktycznie w pełni zgazyfikowany. System ciepłowniczy obejmuje osiedla Suchostrzygi, Bajkowe, Piotrowo, Garnuszewskiego, Czyżykowo.

W chwili obecnej gospodarstwa domowe na terenie Gminy Miejskiej Tczew, mimo dostępności gazu, korzystają w zdecydowanej większości z niskosprawnych palenisk węglowych, opalanych najczęściej niskogatunkowym węglem oraz drewnem. Bardzo częstym zjawiskiem jest posiadanie kominków, w których spala się drewno. Ze względów ekonomicznych kominki bardzo często wykorzystywane są jako główne źródło ogrzewania. Wprowadzane do atmosfery substancje emitowane są emitorami o wysokości około 10 m, co powoduje rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń oraz ich kumulację w najbliższej okolicy.

W indywidualnym i komunalnym ogrzewnictwie funkcjonują jeszcze urządzenia grzewcze o przestarzałej konstrukcji, jak kotły komorowe tradycyjne, bez regulacji i kontroli ilości podawanego paliwa do paleniska oraz bez regulacji i kontroli powietrza wprowadzanego do procesu spalania, o sprawności średniorocznej wynoszącej ok. 50%. W starych nieefektywnych urządzeniach grzewczych spala się niskiej jakości węgiel, a często także różnego rodzaju materiały odpadowe i odpady komunalne.

W celu wyznaczenia wielkości emisji ze źródeł w budynkach indywidualnych oraz zapotrzebowania na ciepło Wykonawca opracował ankietę zamieszczoną na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Tczewie. Równocześnie przez pracowników BSiPP Ekometria Sp. z o.o. przeprowadzona została wizja lokalna na terenie Miasta, która pomogła w przestrzennym rozmieszeniu typów zabudowy o określonym sposobie ogrzewania.

Zapotrzebowanie na ciepło w budynkach jednorodzinnych wyznaczono zgodnie z normą PN-EN 12831:2006, na podstawie informacji uzyskanych w ankietach oraz wizji lokalnej. Scharakteryzowano różne typów budynków, zakładając średnie zapotrzebowanie na ciepło w każdym rodzaju budynku. Mając do dyspozycji mapę cyfrową możliwe było określenie powierzchni użytkowej każdego gospodarstwa domowego.

Budynki zostały podzielone według wskaźnika sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku, w standardowym sezonie grzewczym oraz na cele przygotowania c.w.u., bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu. Wskaźnik ten zależy głównie od konstrukcji, stopnia termomodernizacji oraz od wieku budynku. Na podstawie zebranych informacji określono rodzaj ogrzewania w poszczególnych częściach Gminy Miejskiej Tczew. Uwzględniając rodzaj paliwa oraz typ źródła ciepła, określono sprawność składowych systemu grzewczego. Dzięki temu możliwe było ustalenie ilości energii, która powinna być dostarczona do źródła ciepła, aby uzyskać komfortowe warunki cieplne w gospodarstwie domowym przy standardowych warunkach klimatycznych dla tego obszaru.

Korzystając ze wskaźników opublikowanych w opracowaniu „EMEP EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013 1.A.4 Small combustion Tier 1” obliczono emisję CO2, pyłów zawieszonych PM10, PM2,5 i B(a)P.

Tabela 12. Wskaźniki emisji ze spalania paliw w kotłach w domach jednorodzinnych na podstawie EMEP EEA air pollutant emission inventory guidebook 2013

Emisja Paliwo	PM10 [g/GJ]	PM2,5 [g/GJ]	B(a)P [mg/GJ]	CO2 [kg/GJ]
Węgiel	404	398	230	160,0
Drewno	760	740	121	109,8
Gaz	1,2	1,2	0,00056	55,8
Olej	1,9	1,9	0,08	64,0
Gaz ciekły	1,2	1,2	0,00056	55,8

3.1.3. Transport

Nie było możliwe uzyskanie informacji od osób fizycznych o ilości użytkowanych samochodów oraz ilości spalanych paliw.

Podstawą wyznaczenia emisji komunikacyjnej z terenu Gminy Miejskiej Tczew były dane pochodzące z opracowań wykonanych przez Transprojekt-Warszawa: „Generalny pomiar ruchu” w latach 2005 oraz 2010 – pomiar ruchu na drogach krajowych oraz „Pomiar ruchu na drogach wojewódzkich” w latach 2005 i 2010, uaktualnione na podstawie wskaźnika wzrostu ruchu, publikowanego przez GDDKiA. Opracowania te zawierają wartości

średnie dobowe natężenia ruchu z uwzględnieniem struktury pojazdów oraz zamieszczają wskaźniki ilustrujące dotychczasową oraz prognozowaną zmienność parametrów ruchu w kolejnych latach. Dodatkowo wykorzystano informację o pomiarach ruchu w Gminie Miejskiej pozyskaną ze Starostwa Powiatowego w Tczewie.

Do wyznaczenia emisji na poszczególnych odcinkach dróg wykorzystano kilka zestawów wskaźników, które konstruowane są w oparciu o wartości wskaźnika SDR (Średni Dobowy Ruch), będącego miarą aktywności pojazdów na drogach w ciągu doby.

W bazie o nazwie 3_tczew_baza_transport dotyczącej emisji z komunikacji, w zakładce EMISJA, prezentowane są dane obrazujące emisję CO2 ze spalania paliw. Wskaźniki służące obliczeniu emisji pochodzącej ze spalania paliw w silniku zaczerpnięto z opracowania prof. Z. Chłopka „Opracowanie charakterystyk emisji zanieczyszczeń z silników spalinowych pojazdów samochodowych” (Warszawa, 2007). Wskaźniki te są zatwierdzone przez Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji. Po dodaniu informacji

o prędkości poszczególnych typów pojazdów uzyskuje się wartość emisji. Założono następujące prędkości:

Tabela 13. Przyjęte prędkości pojazdów

Typ pojazdu	Prędkość poza miastem [km/h]	Prędkość w mieście [km/h]
Osobowe	70	35
Dostawcze	60	30
Ciężarowe	45	30
Ciężarowe z przyczepą	45	30
Autobusy	50	25
Motocykle	70	50

W kolejnym kroku oszacowano emisję z nieopomiarowanych odcinków dróg w Gminie Miejskiej Tczew. Wykorzystano metodykę opracowaną w BSiPP „Ekometria” Sp. z o.o. opartą o uzupełnienie samego katastru. Wyróżniono dwa rodzaje pól katastru wymagające uzupełnienia:

• pola, w których emisja związana z natężeniem i strukturą ruchu określona jest na części odcinków ulic, lub na wszystkich ulicach,

• pola, w których brak jest jakiejkolwiek informacji o emisji (natężeniu i strukturze ruchu).

W pierwszym przypadku odcinkom ulic, na których nie określono emisji przypisano emisję równą 20% wcześniej wyznaczonej emisji na pozostałych odcinkach w danym polu katastru (wskaźnik na 1 km ulicy).

W drugim przypadku założono, że natężenie ruchu, a więc i emisja maleje wraz z odległością od drogi, na której znany jest ruch pojazdów (emisja) zgodnie z zależnością:

Ewyn = 0,2*Eznana*Lk/L gdzie:

Ewyn – emisja w badanym polu,

Eznana – emisja określona w polu najbliższym w stosunku do pola badanego,

Lk – bok kwadratu (pola) – 250 m,

L – odległość pola badanego od najbliższego pola z emisją.

Oszacowana emisja obejmuje nie tylko główne drogi, ale również drogi powiatowe i gminne.

Wykonano kataster emisji komunikacyjnej w polach siatki o oczku 250 m x 250 m.

W bazie emisji z 3_tczew_baza_transport w zakładce SDR przedstawiono aktywność pojazdów w ciągu doby na mierzonych odcinkach dróg (Średni Dobowy Ruch). Przedstawiono dane dotyczą ilości pojazdów ogółem oraz struktury rodzajowej pojazdów obejmującej: samochody osobowe, lekkie samochody ciężarowe (dostawcze), samochody ciężarowe (z przyczepami i bez przyczep), autobusy oraz motocykle. Informacja o SDR została pozyskana z danych z Generalnego Pomiaru Ruchu (GPR) z 2005 oraz GPR 2010, uzupełnionych o prognozowany wzrost ruchu w kolejnych latach, wyznaczony zgodnie z założeniami Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.14

3.1.4. Zużycie energii elektrycznej

Energia elektryczna jest wykorzystywana w każdej gminie, chociaż główne zakłady ją produkujące są zlokalizowane na obszarze jedynie niektórych z nich. Zakłady te są znaczącymi emitentami CO2, ponieważ jako źródło energii stosują zazwyczaj paliwa kopalne. Zakłady energetyczne zaspokajają zapotrzebowanie na energię elektryczną nie tylko gminy, na terenie której zostały wybudowane, ale również zapotrzebowanie znacznie większego obszaru. Lokalna rozproszona produkcja energii elektrycznej w warunkach polskich ma znaczenie marginalne, za wyjątkiem instalacji produkujących energię elektryczną w skojarzeniu z produkcją ciepła w ciepłowniach miejskich. Innymi słowy, energia elektryczna wykorzystywana w danej gminie może pochodzić z różnych źródeł i instalacji, zlokalizowanych zarówno na terenie gminy jak i poza jej granicami. W konsekwencji CO2 wyemitowany w związku ze zużyciem energii elektrycznej na terenie gminy w rzeczywistości pochodzi z zakładów i instalacji zlokalizowanych na terenie gminy i poza nią.

Wyliczenie ilości CO2 przypadające na każdą gminę jest praktycznie niemożliwe, gdyż fizyczne przepływy energii elektrycznej przekraczają granice administracyjne oraz zmieniają się w zależności od wielu czynników. Ponadto gminy nie mają w zasadzie żadnej kontroli i wpływu na emisje zanieczyszczeń do powietrza z zakładów energetycznych. W związku z powyższym dla obliczenia emisji dwutlenku węgla z energii elektrycznej wykorzystanej na terenie danej gminy stosuje się wskaźnik emisyjności CO2. Referencyjny wskaźnik emisyjności CO2 dla energii elektrycznej (WEE) rekomendowany przez KOBIZE wynosi:

WEE = 0,812 MgCO2/MWh

14 xxxx://xxx.xxxxxx.xxx.xx/xx/000/xxxxxxxxx-xx-xxxxxxx-xxxxx

Informację o zużyciu energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew w latach 2008 i 2013 przez poszczególne grupy odbiorców pozyskano od ENERGA-OPERATOR SA.

3.1.5. Składowisko odpadów

Gaz składowiskowy jest wytwarzany zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Warunki tlenowe występują bezpośrednio po zdeponowaniu odpadów w składowisku wskutek uwięzienia w nich powietrza atmosferycznego, a na skutek rozkładu odpadów biogenicznych powstaje głównie dwutlenek węgla. Po wyczerpaniu się tlenu dalszy rozkład zachodzi w warunkach beztlenowych, wydzielając gaz o znacznej wartości energetycznej, złożony w około 55% z metanu i około 45% dwutlenku węgla ze śladowymi ilościami szeregu lotnych związków organicznych. Większość gazu składowiskowego jest wytwarzana w ciągu 20 lat od zakończenia eksploatacji składowiska.

Do wyznaczania emisji gazów cieplarnianych ze składowisk odpadów służy x.xx. model IPCC WASTE MODEL, wykorzystywany przez KOBIZE do raportowania emisji gazów cieplarnianych do Sekretariatu UNFCCC (Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu).

Przy szacowaniu emisji gazu składowiskowego (metanu) ze składowiska odpadów komunalnych w Tczewie w 2008 roku nie można było jednak skorzystać z tego modelu, ze względu na brak kompletności danych. W celu określenia wielkości emisji zastosowano wskaźnik emisji CH4 zamieszczony w raportach KOBIZE w tabelach z danymi o emisjach gazów cieplarnianych w układzie CRF15:

WECH4 = 0,02 MgCH4/Mgodpady

Wskaźnik ten został skonstruowany na podstawie danych z wielolecia i może mieć zastosowanie do szacowania emisji ze składowisk odpadów komunalnych z obszaru całego kraju.

Wielkość emisji CO2 w 2008 roku została oszacowana jako emisja ekwiwalentna CO2 z wielkości emisji NH4. W celu przeliczenia emisji metanu na emisję ekwiwalentną CO2 zastosowano wskaźnik GWP (Globalny Potencjał Ocieplenia) GWP = 21 (KOBIZE, IPCC). Emisję ekwiwalentną obliczono ze wzoru:

Eekw CO2 = ENH4 * GWP

Od 2012 roku na składowisku odpadów w Tczewie istnieje instalacja do spalania biogazu składowiskowego. Według danych ZUOS Sp. z o.o. w Tczewie w 2013 roku ilość spalonego biogazu wyniosła 1 209,7 tys. m3. W celu obliczenia emisji CO2 zastosowano wartość opałową biogazu WO = 21,54 MJ/m3 oraz wskaźnik emisji WE = 54,33 kg/GJ16.

15 Tabela POL-2014-2012-v1.3

16 Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji (WE) w roku 2011 do raportowania we Wspólnotowym Systemie Handlu Uprawnieniniami do Emisji za rok 2014, KOBIZE, Warszawa, 2013

3.2. Gospodarowanie energią w Gminie Miejskiej Tczew

3.2.1. Sektor przemysłowy

1. PRZEMYSŁ

W analizach dotyczących zużycia paliw oraz wolumenu wytworzonej energii i wielkości emisji CO2 nie uwzględniono źródła KT1602 (Rokitki). Instalacja spalania paliw zainstalowana w tym źródle jest objęta Europejskim Systemem Handlu Emisjami (EU ETS), a tym samym jest wyłączona z analiz prowadzonych w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej.

W instalacjach spalania paliw zlokalizowanych w zakładach przemysłowych na terenie Gminy Miejskiej Tczew w 2008 roku wytworzono i zużytkowano 114 847 GJ ciepła, a w 2013 roku blisko 149 000 GJ. Wolumen ten nie obejmuje ciepła produkowanego przez ZEC Tczew Sp. z o.o., za wyjątkiem ciepła systemowego produkowanego na potrzeby przemysłu.

Ciepło w zakładach przemysłowych, poza ZEC Tczew Sp. o.o., przeznaczone jest na własne potrzeby zakładów – ogrzewanie i przygotowania ciepłej wody użytkowej, a w niektórych podmiotach na cele technologiczne. Dwa zakłady: Eaton Truck Components Sp. z o.o. oraz California Trading Sp. z o.o. odsprzedają ciepło innym podmiotom (zakładom przemysłowym).

Ciepło produkowane przez ZEC Tczew zostało ujęte w bilansie w odniesieniu do poszczególnych odbiorców ciepła. W 2008 roku XXX dostarczył odbiorcom 385 040 GJ ciepła, a w 2013 roku 374 588 GJ.

Zużycie energii elektrycznej w Gminie Miejskiej Tczew, zgodnie z danymi udostępnionymi przez ENERGA OERATOR SA, dla grup taryfowych A (odbiorcy zasilani z sieci wysokiego napięcia – Eaton Truck Components Sp. z o.o.) oraz B (odbiorcy zasilani z sieci średniego napięcia, x.xx. przedsiębiorstwa przemysłowe) wynosiło blisko 111 416 MWh w 2008 roku i 49 790 MWh w 2013 roku.

Dostępne dane zgromadzone w bazie użytkowania energii w sektorze przemysłowym (1_tczew_baza_przemysł zakładka PRZEMYSŁ) wskazują na zużycie przez zakłady energii elektrycznej w 2013 roku w ilości około 28 050 MWh, co stanowi około 56% wartości podanej przez ENERGA OPERATOR SA. Różnica pomiędzy danymi udostępnionymi przez operatora, a danymi ankietowymi wynika z niepełnej informacji pozyskanej z odpowiedzi ankietowych.

Łączne wykorzystanie energii przez sektor przemysłowy w Gminie Miejskiej Tczew, w 2008 roku wyniosło 143 320 MWh. W 2013 roku natomiast wykorzystano 91 162 MWh energii.

Emisja CO2 z zakładów przemysłowych obejmuje emisję z instalacji spalania paliw oraz emisję z wykorzystania energii elektrycznej. W analizach nie uwzględnia się emisji ze źródła KT1602, należącej do EU ETS.

W 2008 roku emisja CO2 została oszacowana na poziomie 100 098 Mg, w 2013 roku natomiast na poziomie 51 723 Mg.

Udział emisji CO2 ze zużycia energii elektrycznej wynosi 90% dla 2008 roku i 78% dla roku 2013. Dane te są jednak znacznie zaniżone, ponieważ brak jest pełnej informacji

o wykorzystaniu paliw w instalacjach spalania paliw w sektorze przemysłowym. Największymi emitentami CO2 (ze spalania paliw) są źródło KT1702 ZEC Tczew

Sp. z o.o. (2 525,5 Mg) oraz Eaton Truck Components Sp. z o.o. (1 829,6 Mg), Flextronics International Poland Sp. z o.o. (1 277,5 Mg) oraz Zakład Utylizacji Odpadów Stałych Sp. z o.o. (1 415,7 Mg) – dane za 2013 r., w związku ze spalaniem biogazu.

Na grafice poniżej przedstawiono wielkość emisji CO2 z instalacji spalania paliw w sektorze przemysłowym oraz w przedsiębiorstwach z sektora usługowego:

Rysunek 8. Emisja CO2 z instalacji spalania paliw w sektorze przemysłowym w Gminie Miejskiej Tczew w 2013 r.

2. USŁUGI

Podmioty usługowe (łącznie handel i usługi) w 2008 roku zużyły 26 342,7 GJ ciepła sieciowego, a w 2013 roku 27 346 GJ. Nie są znane pełne dane dotyczące wielkości ciepła produkowanego w źródłach własnych podmiotów.

Zużycie energii w sektorze usługowym zostało oszacowane jako różnica zużycia energii elektrycznej podanej przez ENERGA OPERATOR SA łącznie dla grup taryfowych C (sektor usługowy publiczny i niepubliczny, małe przedsiębiorstwa) oraz R (odbiorcy bez liczników) oraz zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej, określonego w wyniku inwentaryzacji ankietowej, pomniejszone o zużycie energii elektrycznej na oświetlenie drogowe. Dla roku 2008 wolumen zużytej energii elektrycznej w sektorze usługowym wynosił 41 801 MWh, a dla 0000 xxxx 00 000 XXx.

Łączne zużycie energii (w MWh) z sektora usługowego w 2008 roku wyniosło 48 162 MWh, a w 2013 roku 30 833 MWh.

Zgromadzone dane nie pozwalają w chwili obecnej na pełne oszacowanie wielkości emisji CO2 z podmiotów działających w sektorze usług.

3.2.2. Transport

Emisja CO2 ze źródeł komunikacyjnych związana jest ze spalaniem paliw w silnikach samochodowych. Wielkość emisji CO2 w Gminie Miejskiej Tczew, w 2008 roku oszacowano na poziomie 33 128,6 Mg, natomiast w 2013 roku wielkość emisji CO2 wyniosła 40 313,4 Mg. Dużym natężeniem ruchu obciążone są Aleja Solidarności (w ciągu drogi krajowej nr

91), 30 Stycznia, Gdańska i Rutkowskiego. Duże natężenie ruchu w centrum Miasta stwarza znaczny problem związany z emisją zanieczyszczeń do powietrza oraz emisją hałasu.

Na podstawie informacji zawartych w „Planie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Miasta Tczewa na lata 2014-2022”, dotyczących podstawowych parametrów sieci komunikacji miejskiej w Tczewie oraz taboru eksploatowanego przez Meteor Sp. z o.o. na liniach komunikacji miejskiej oszacowano wielkość emisji CO2 z transportu miejskiego. Wielkość emisji z transportu miejskiego w 2013 roku wyniosła 1 371 Mg.

Na grafice poniżej przedstawiono wielkość emisji CO2 z transportu drogowego w 2013 roku:

Rysunek 9. Emisja CO2 ze spalania paliw w silnikach pojazdów w Gminie Miejskiej Tczew w 2013 r.

3.2.3. Budynki użyteczności publicznej

Analiza danych zawartych w bazie budynków użyteczności publicznej (2_tczew_baza_komunalne zakładka BUP) wskazuje, że prawie połowa obiektów tego typu zlokalizowanych na terenie Miasta zaopatrywana jest w ciepło na cele grzewcze oraz ciepłą wodę użytkową z miejskiej sieci cieplnej, a pozostała część wytwarza ciepło we własnych źródłach, w przeważającej części gazowych. Według danych ZEC Tczew Sp. z o.o. zapotrzebowanie na ciepło sieciowe odbiorców z tej grupy wynosiło w 2008 roku 45 908 GJ, a w 2013 roku 43 013 GJ.

Budynki użyteczności publicznej, posiadające własne źródło ciepła, zużyły łącznie w 2008 r. ponad 17 234 GJ ciepła, a w 2013 r. 18 814 GJ. Najczęściej stosowanym paliwem jest gaz ziemny.

Łączne zużycie energii cieplnej wytwarzanej w indywidualnych źródłach ciepła oraz dostarczanej przez ZEC w Gminie Miejskiej w 2008 roku wyniosło 63 143 GJ, a w 2013 61 828 GJ.

Sumaryczny wolumen wykorzystanej energii cieplnej i elektrycznej w sektorze usług publicznych w 2008 roku kształtował się na poziomie 20 013 MWh, a w 2013 roku na poziomie 19 647 MWh.

Emisja CO2 z obiektów użyteczności publicznej w 2008 roku wyniosła 3 042 Mg, z czego 66% stanowiła emisja ze zużycia energii elektrycznej, w 2013 roku natomiast emisja CO2 wyniosła 3 137 Mg (64% stanowiła emisja ze zużycia energii elektrycznej).

W przeważającej części zinwentaryzowanych budynków użyteczności publicznej zostały przeprowadzone działania termomodernizacyjne, polegające na wymianie stolarki okiennej. W części budynków ponadto zaizolowano ściany zewnętrzne oraz ściany i stropy budynków.

3.2.4. Mieszkalnictwo wielo- i jednorodzinne

W bazie 2_tczew_baza_komunalne zgromadzono informacje o 97 budynkach należących do spółdzielni oraz wspólnot mieszkaniowych, z czego 13 jest podłączonych do miejskiej sieci cieplnej.

Zapotrzebowanie na ciepło sieciowe mieszkalnictwa wielorodzinnego w Gminie Miejskiej Tczew, zgodnie z danymi z ZEC, w 2008 roku wyniosło 304 893 GJ na potrzeby grzewcze i na przygotowanie ciepłej wody użytkowej, a w 2013 roku 300 723 GJ.

Łączne zapotrzebowanie na ciepło w Gminie Miejskiej mieszkalnictwa (budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne zaopatrywane w ciepło w źródłach indywidualnych oraz ciepłem sieciowym) zostało oszacowane na poziomie 993 104 GJ w 2008 roku oraz 973 713 GJ w 2013 r.

W pokryciu potrzeb cieplnych Gminy Miejskiej w 2008 roku, w odniesieniu do nośników energii, największy udział miał węgiel kamienny – 37,4%. W dalszej kolejności była sieć cieplna (30,6%) oraz gaz ziemny (21,3%). W 2013 roku natomiast udział węgla wzrósł do 42,6%, udział sieci do 30,7%, a udział gazu ziemnego zmniejszył się do 14,4%.

Na grafikach poniżej przedstawiono wielkość zużycia ciepła na cele c.o. i przygotowania c.u.w. w Gminie Miejskiej Tczew.

Document Metadata

Table of Contents

Tczew, 2015

Document Metadata