Porozumienie sektorowe na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej

Porozumienie sektorowe na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej

zwane dalej także: „Porozumieniem”

zawarte w Warszawie w dniu 14 października 2021 roku, pomiędzy:

- przedstawicielami administracji publicznej,

- przedstawicielami środowiska przedsiębiorców,

- przedstawicielami środowiska nauki,

- przedstawicielami jednostek otoczenia biznesu,

wskazanymi w załączniku nr 1 do Porozumienia,

zwanymi dalej łącznie „Stronami”, a każdy z osobna „Stroną”,

Wstęp

Zawarcie Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej jest kontynuacją działań zapoczątkowanych w dniu 7 lipca 2020 r. podpisaniem Listu intencyjnego o ustanowieniu partnerstwa na rzecz budowy gospodarki wodorowej i zawarcia sektorowego porozumienia wodorowego (List intencyjny). Porozumienie sektorowe stanowi wyraz woli administracji publicznej – rządowej i samorządowej, środowiska przedsiębiorców i nauki oraz jednostek otoczenia biznesu w zakresie podjęcia współpracy na rzecz budowy i rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce. Wodór produkowany w technologiach niskoemisyjnych odegra istotną rolę w dążeniu do neutralności klimatycznej, obniżeniu emisyjności gospodarki i w zwiększaniu konkurencyjności polskich przedsiębiorców. W trakcie postępującego procesu budowy gospodarki wodorowej nastąpi wzrost znaczenia, powszechność zastosowania oraz obniżenie kosztów technologii wodorowych.

Gospodarka wodorowa to łańcuch wartości związany z wytwarzaniem, przesyłem, magazynowaniem i zastosowaniem wodoru we wszystkich obszarach aktywności człowieka, w szczególności w głównych działach gospodarki – transporcie, energetyce, ciepłownictwie, a przede wszystkim w przemyśle.

Podstawowym i najważniejszym celem Porozumienia, oprócz stworzenia warunków i podjęcia współpracy na rzecz rozwoju technologii wodorowych i ich zastosowania jest maksymalizacja poziomu local content – polskiego wkładu. Porozumienie jest także odpowiedzią na globalne wyzwania związane z przeciwdziałaniem skutkom zmian klimatu i w swojej treści proponuje szereg rozwiązań wpisujących się w transformację polskiej energetyki, zmierzających do obniżenia emisji gazów cieplarnianych i pyłów zawieszonych do środowiska.

Postanowienia Porozumienia sektorowego są zgodne z przyjętymi przez Rząd RP dokumentami strategicznymi. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju zakłada wsparcie wykorzystania technologii wodorowych w obszarze energetycznym, transportowym i przemysłowym. Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. zakłada podejmowanie działań na rzecz rozwoju wodoromobilności oraz osiągnięcia zdolności do przesyłu mieszaniny gazu zawierającej ok. 10% gazów zdekarbonizowanych (przede wszystkim wodoru i biometanu) w sieciach gazowych. Z kolei Krajowy plan na rzecz energii i klimatu kładzie nacisk na działalność B+R w obszarze produkcji i wykorzystania wodoru w energetyce oraz jego zastosowania jako paliwa alternatywnego w transporcie.

Porozumienie stanie się kluczowym instrumentem wykonawczym Polskiej Strategii Wodorowej, poprzez określenie długofalowych działań, mających na celu realizację zaproponowanych rozwiązań, instrumentów prawnych, finansowych i instytucjonalnych.

W ramach realizacji postanowień Listu intencyjnego Minister Klimatu i Środowiska powołał 7 grup roboczych, złożonych z przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego, które zidentyfikowały istotną część potrzeb podmiotów gospodarczych i oczekiwań społecznych, a także barier rozwoju i dostępnych rozwiązań w zakresie budowy gospodarki wodorowej. Były to następujące grupy tematyczne: 1) Wdrożenie technologii wodorowych w energetyce, 2) Wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie, 3) Wsparcie dekarbonizacji przemysłu [przemysłowe zastosowanie wodoru], 4) Produkcja wodoru w nowych instalacjach, 5) Sprawny i bezpieczny przesył, dystrybucja i magazynowanie wodoru, 6) Rozwój krajowego łańcucha wartości gospodarki wodorowej, 7) Edukacja i promocja. Eksperci pracujący w tych grupach przez ponad rok pro publico bono analizowali obecny stan zaawansowania rozwoju technologii, organizacji rynku i krajowego potencjału, opracowali propozycje działań ukierunkowanych na budowę rynku od strony popytowej oraz rekomendacje w zakresie stworzenia optymalnego otoczenia prawno-instytucjonalnego, służącego dynamicznemu rozwojowi gospodarki wodorowej w Polsce.

Wpływ na kształt i cele Porozumienia ma także polityka klimatyczno-energetyczna Unii Europejskiej, ujęta w programie Europejskiego Zielonego Ładu (ang. Green Deal), na podstawie którego Rada Europejska zatwierdziła cel ogólny dla UE, zakładający ograniczenie emisji netto gazów cieplarnianych do 2030 r. o co najmniej 55% w porównaniu z poziomem z 1990 r, by do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną.

Wdrażanie polityk europejskich w obszarze gospodarki wodorowej ma stanowić jedno z działań na rzecz osiągania ambitnych celów klimatycznych. Przyjęta przez Komisję Europejską w 2020 r. Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu (Strategia Wodorowa UE), potwierdza dążenie do wzrostu udziału wodoru w miksie energetycznym UE z obecnych 2% do 14% w terminie do 2050 r.

Zapotrzebowanie na wodór niskoemisyjny spowoduje zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii w generacji energii elektrycznej wykorzystywanej do produkcji wodoru. W okresie przejściowym możliwa będzie produkcja wodoru niskoemisyjnego także ze źródeł konwencjonalnych. W pierwszej fazie realizacji Strategii Wodorowej UE (2020-2024) jako cel strategiczny przyjęto osiągnięcie mocy elektrolizerów zasilanych energią z OZE na poziomie co najmniej 6 GW zdolnych do produkcji 1 mln ton wodoru rocznie. W drugiej fazie (2025-2030) wodór ma stać się nieodłączną częścią zintegrowanego systemu energetycznego, dzięki osiągnięciu 40 GW mocy elektrolizerów zdolnych do produkcji do 10 mln ton wodoru. W ostatniej fazie (do 2050 r.) zakładane jest osiągnięcie pełnej dojrzałości technologii wodorowych. Za najbardziej perspektywiczne uznano sektory przemysłu i transportu. Wykorzystanie wodoru w przemyśle umożliwi częściowe zastąpienie paliw kopalnych w produkcji stali, amoniaku i produktów drzewa metanolowego. Potencjał wodoru został dostrzeżony również w sektorze transportu, na początku we flocie pojazdów komunikacji miejskiej i ciężkich pojazdach drogowych, a w dalszej perspektywie w transporcie kolejowym, rzecznym i morskim, a nawet w lotnictwie.

Przedstawione kierunki działań oraz wyznaczone cele i rekomendowane rozwiązania stanowią wkład Unii Europejskiej w realizację globalnych porozumień klimatycznych, z których najważniejsze to Porozumienie paryskie, przyjęte na 21. Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu

COP21. Sygnatariusze Porozumienia paryskiego zobowiązali się do zatrzymania wzrostu średniej globalnej temperatury na poziomie poniżej 2⁰C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej, jednak przy założeniu, że wzrost nie wyniesie więcej niż 1,5⁰C.

Mając świadomość nieuchronności rozwoju gospodarki wodorowej jako istotnego kierunku dekarbonizacji gospodarki, Strony podjęły współpracę na rzecz zawarcia Porozumienia. Intencją Stron jest zdobycie i utrzymanie wiodącej pozycji Polski na rynku wodoru w Europie i na świecie. Porozumienie buduje jasną mapę działań wdrażania gospodarki wodorowej w Polsce, przypisuje role i określa odpowiedzialność sygnatariuszy za realizację działań, co pozwoli maksymalnie wykorzystać potencjał podmiotów działających w ramach tego nowopowstającego sektora gospodarki.

O POROZUMIENIU

Porozumienie to forum pogłębionej współpracy wynikającej z postanowień Listu intencyjnego.

Przedmiotem Porozumienia jest określenie działań realizowanych przez Strony, reprezentujące administrację publiczną, środowisko przedsiębiorców i świata nauki oraz jednostki otoczenia biznesu wraz z organizacjami pozarządowymi (NGO) w zakresie rozwoju pełnego łańcucha wartości gospodarki wodorowej w oparciu o maksymalizację local content - polskiego wkładu oraz określenie ramowych zasad współpracy między Stronami.

Xxxxxx zgodnie oświadczają, że przez pojęcie local content - polski wkład rozumie się udział:

a) przedsiębiorców z siedzibą w Polsce lub przedsiębiorców zagranicznych posiadających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oddział lub przedstawicielstwo, prowadzących działalność produkcyjną lub usługową na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

b) rozwiązań polskiego sektora naukowego i badawczo-rozwojowego,

c) polskich wdrożeń i patentów,

- w łańcuchu dostaw w realizacji zamówień na potrzeby budowy gospodarki wodorowej.

Realizacja postanowień Porozumienia ma charakter otwarty, nieodpłatny i dobrowolny, a każda ze Stron we własnym zakresie ponosi ewentualne koszty realizacji jego postanowień.

Porozumienie nie kreuje wiążących zobowiązań dla żadnej ze Stron, ani też nie stanowi ono podstawy do jakichkolwiek roszczeń, w tym roszczeń odszkodowawczych względem siebie, ani też osób trzecich, z wyjątkiem zobowiązań dotyczących poufności.

Ilekroć w Porozumieniu mowa jest o:

- AEM – rozumie się przez to elektrolizery alkaliczne (ang. Anion Exchange Membrane),

- AP – rozumie się przez to administrację publiczną,

- ARP – rozumie się przez to Agencję Rozwoju Przemysłu S.A.,

- B2B – rozumie się przez to business-to-business,

- B2C – rozumie się przez to business-to-consumer,

- B+R – rozumie się przez to badania i rozwój,

- CNG – rozumie się przez to sprężony gaz ziemny (ang. Compressed natural gas),

- H2 – rozumie się przez to symbol cząsteczki wodoru,

- HRS – rozumie się przez to stację tankowania wodoru (ang. Hydrogen Refueling Station),

- JOB – rozumie się przez to jednostki otoczenia biznesu,

- LNG – rozumie się przez to ciekły gaz ziemny (ang. Liquefied Natural Gas),

- LPG – rozumie się przez to skroplony gaz petrochemiczny (ang. Liquefied Petroleum Gas),

- MEiN – rozumie się przez to Ministra Edukacji i Nauki,

- MF – rozumie się przez to Ministra Finansów,

- MFiPR – rozumie się przez to Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej,

- MI – rozumie się przez to Ministra Infrastruktury,

- MKiŚ – rozumie się przez to Ministra Klimatu i Środowiska,

- MON – rozumie się przez to Ministra Obrony Narodowej,

- MOP – rozumie się przez to Miejsce Obsługi Podróżnych,

- MRiT – rozumie się przez to Ministra Rozwoju i Technologii,

- NCBR – rozumie się przez to Narodowe Centrum Badań i Rozwoju,

- NFOŚiGW – rozumie się przez to Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

- NGO – rozumie się przez to organizacje pozarządowe (ang. Non-Governmental Organizations),

- OZE – rozumie się przez to odnawialne źródła energii,

- PEM – rozumie się przez to ogniwa wodorowe z membraną (ang. Proton Exchange Pretane),--

- PN – rozumie się przez to przedstawicieli środowiska nauki,

- Power-to-X – rozumie się przez to technologie konwersji energii elektrycznej na wodór oraz konwersji wodoru na inne źródła,

- PP – rozumie się przez to przedstawicieli przedsiębiorców,

- SHM – rozumie się przez to monitoring strukturalny (ang. Structural Health Monitoring),

- SNG – rozumie się przez to syntetyczny gaz ziemny (ang. Synthetic Natural Gas),

- SOEC – rozumie się przez to ogniwa paliwowe ze stałym tlenkiem (ang. Solid Oxide Electrolyzer Cell),

- SOFC – rozumie się przez to ogniwa tlenkowe (ang. Solid Oxide Fuel Cell),

- TRL – rozumie się przez to poziom gotowości technologicznej (ang. Technology Readiness Level),

- UDT – rozumie się przez to Urząd Dozoru Technicznego,

- UE – rozumie się przez to Unię Europejską.

WIZJA

Wizją i nadrzędnym celem Polskiej Strategii Wodorowej jest stworzenie nowej gałęzi gospodarki, jaką jest gospodarka wodorowa, jej rozwój i maksymalizację udziału technologii wodorowych w procesach służących osiągnięciu neutralności klimatycznej i podniesieniu konkurencyjności polskiej gospodarki.

Strony uznają, że rozwój technologii wodorowych jest jednym z kluczowych elementów umożliwiających przeprowadzenie procesu transformacji polskiej gospodarki w kierunku nisko- i zeroemisyjnym z ograniczeniem negatywnych skutków społeczno-gospodarczych. Wykorzystanie krajowego potencjału naukowo-badawczego i gospodarczego przyczyni się do rozwoju kompetencji, budowy nowych sektorów gospodarki, a także do wzmocnienia konkurencyjności na rynkach międzynarodowych.

Wsparcie rozwoju i upowszechnianie metod produkcji wodoru z odnawialnych źródeł energii nie będzie jednoznaczne z wycofaniem z obrotu wodoru produkowanego ze źródeł konwencjonalnych, dzięki wykorzystaniu technologii znacząco ograniczających emisyjność gazów cieplarnianych.

Realizacja postanowień Porozumienia umożliwi w ciągu najbliższych dekad utrzymanie stabilnego wzrostu gospodarczego przy znacznej poprawie stanu środowiska naturalnego, co bezpośrednio przełoży się na jakość życia społeczeństwa. Zbilansowany system elektroenergetyczny wspierany przez OZE zapewni bezpieczeństwo energetyczne kraju oraz dostęp do czystej, bezpiecznej i taniej energii. Zielony transport publiczny poprawi jakość powietrza w dużych ośrodkach miejskich oraz będzie szansą na budowę zrównoważonego systemu transportu w regionach zagrożonych wykluczeniem komunikacyjnym. Czysta chemia znajdzie zastosowanie w procesach przemysłowych, a regiony oparte na przemyśle zyskają nowe możliwości rozwoju. Dobrostan rodzin związanych z sektorem wydobycia i wykorzystania węgla zostanie zabezpieczony dzięki programom przekwalifikowania pracowników.

CELE STRATEGICZNE, DEKLARACJE STRON I ZASADY WSPÓŁPRACY

Wdrażaniu i rozwojowi gospodarki wodorowej w Polsce towarzyszy 55 działań ujętych w 4 celach strategicznych realizowanych do 2030 roku, które stworzą podstawy do współpracy w dalszej perspektywie:

1) Local content – polski wkład,

2) Badania i Rozwój (B+R),

3) Inwestycje,

4) Ludzie,

5) Współpraca.

Załącznik nr 2 do Porozumienia stanowi wykaz wskaźników Porozumienia.

1. Local content - polski wkład

Polska jest trzecim w Unii Europejskiej i piątym na świecie producentem wodoru. Posiadane kompetencje i doświadczenie w tym obszarze, zarówno polskich firm, jak i świata nauki, pozwalają z optymizmem patrzeć w przyszłość w zakresie rozwoju sektora wodorowego, który długofalowo może wnieść do polskiej gospodarki znaczną wartość dodaną. Niemniej, wymaga to od każdej ze Stron znacznego nakładu sił i środków celem zbudowania komplementarnego łańcucha wartości i wypracowania rozwiązań służących skutecznej transformacji energetycznej i budowie gospodarki niskoemisyjnej.

Strony dostrzegają potrzebę stworzenia i promocji polskich komponentów łańcucha wartości, uczestnictwa spółek z siedzibą w Polsce w łańcuchu dostaw oraz dalszego rozwoju krajowych kompetencji x.xx. w obszarze innowacji i B+R. Przygotowanie dojrzałych rozwiązań technologicznych opartych na krajowym potencjale, pozwoli nie tylko na zwiększenie konkurencyjności polskiej gospodarki i zapewni nowe wysokopłatne miejsca pracy, ale przede wszystkim umożliwi Polsce pełnienie w przyszłości roli eksportera i beneficjenta rozwoju gospodarki wodorowej.

Celem działań podejmowanych w ramach Porozumienia powinno być dążenie do zwiększenia udziału local content – polskiego wkładu w krajowej gospodarce wodorowej do poziomu nie niższego niż 50 % łącznej wartości w 2030 r. Wartość dodana dla polskiej gospodarki związana z rozwojem gospodarki wodorowej może wynieść od 343 do 870 mln euro rocznie.

W związku z tym, Strony deklarują gotowość do tworzenia efektywnego środowiska budowy i rozwoju gospodarki wodorowej, dostrzegając przy tym znaczenie local content - polskiego wkładu dla rozwoju całej krajowej i unijnej gospodarki.

	Działania	Termin	Podmioty właściwe
1.	Przeprowadzenie analiz pod kątem: o badań eksploatacyjnych systemów tankowania wodoru opartych na krajowej produkcji; o możliwości stosowania podzespołów polskiej produkcji w stacjach HRS;	2022 - 2026
			PP, PN, JOB
2.	Realizacja demonstratorów uwzględniających polskie specjalności w łańcuchu wartości technologii wodorowych:
	o elektrolizerów; o katalizatorów; o magazynowania i transportu wodoru; o dostosowania istniejącej infrastruktury gazowej do transportu domieszek wodoru o konwersja wybranych odcinków sieci pod dedykowaną sieć wodorową o armatura i urządzenia pomiarowe dostosowane do pracy z wodorem i jego domieszkami o czystości wodoru; o technologii Power-to-X; o ogniw paliwowych; o produkcji wodoru z odpadów, w tym reformingu i separacji gazów pirolitycznych, biogazu i syngazu; o technologii współspalania i spalania wodoru, technologii wodorowych w ko- i tri-generacji	2030	PP, PN, JOB
3.	Budowa:
	o linii produkcyjnych i fabryk polskich produktów łańcucha wartości technologii wodorowych, w oparciu o krajowe wynalazki, rozwiązania, patenty, prace B+R;	2025	PP
	o infrastruktury badawczej do badania silników turbinowych napędzanych paliwem wodorowym (magazyny, przepompownie) oraz hybrydowych układów napędowych z ogniwami paliwowymi typu PEM z przeznaczeniem dla transportu drogowego, kolejowego i morskiego;	2030	PP, PN
4.	Uruchomienie krajowej produkcji nowych komponentów, technologii wodorowych w oparciu o krajowy potencjał naukowo-badawczy	2022	PP, PN, JOB
5.	Projekt budowy polskiej stacji tankowania wodoru	2023	PN
6.	Budowa i rozwój klastrów, hubów, dolin wodorowych, demonstratorów, modeli biznesowych i technologicznych uwzględniających rozwój pełnych łańcuchów wartości technologii wodorowych: o zdefiniowanie obszarów specjalizacji i zakresu działań; o wyznaczenie docelowej skali przedsięwzięć, z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań
		2021 - 2030	PP, PN, AP
7.	Stworzenie programu rozwoju kluczowych komponentów dla elektrolizera polskiej produkcji	2025	AP, PP, PN
8.	Działalność polegająca na świadczeniu usług i prac na rzecz komercjalizacji opracowanych rozwiązań	od 2022	PN, JOB

Mapa drogowa realizacji celu „Local content - polski wkład”

<.. image(Obraz zawierający tekst, ekran, czarny, zrzut ekranu Opis wygenerowany automatycznie) removed ..>

2. Badania i Rozwój (B+R)

Obecnie w zakresie wykorzystania technologii wodorowych w Polsce wyspecjalizowany jest przemysł chemiczny i petrochemiczny, a polskie jednostki badawcze posiadają kompetencje w obszarze badań i produkcji ogniw paliwowych oraz komponentów do elektrolizerów. Technologie produkcji i wykorzystania odnawialnego wodoru stanowią stosunkowo nową dziedzinę badań.

Strony dostrzegają istnienie barier w zakresie przekładania się wyników badań naukowych na wykorzystanie technologii wodorowych w praktyce w postaci ich komercjalizacji. Odpowiada za to stan infrastruktury badawczej, niedostateczny poziom nakładów finansowych i brak mechanizmów wdrażania zaawansowanych technologii na krajowym rynku. Dane Międzynarodowej Agencji Energetycznej z 2019 roku wskazują, że w porównaniu z europejskimi liderami w zakresie innowacyjności w Polsce przeznacza się wielokrotnie mniej środków na działalność B+R w obszarze technologii wodorowych i ogniw paliwowych.

Strony podzielają pogląd, że dla skutecznego wdrożenia gospodarki wodorowej niezbędne jest wzmocnienie krajowych zdolności prowadzenia badań, ich rozwoju, a w konsekwencji wdrażania opracowanych rozwiązań i technologii wykorzystania wodoru w energetyce, transporcie i przemyśle.

	Działania	Termin	Podmioty właściwe
1.1.	Realizacja prac B+R i badań podstawowych w obszarze:
	o elektrolizerów (w tym określenie optymalnego typoszeregu mocy elektrolizerów przewidzianych do instalowania w Polsce);	od 2021	PP, PN
	o infrastruktury magazynowania, i transportu wodoru, w formie gazowej, ciekłej i stałej (w tym magazyny wielkoskalowe);	od 2024	PP, PN
	o czystości wodoru;	od 2021	PP, PN
	o technologii Power-to-X;	2021-2030	PP, PN
	o ogniw paliwowych (w tym typu PEM i SOFC);	2021-2027	PP, PN
	o technologii współspalania wodoru;	2021-2027	PP, PN
	o integracji technologii wodorowych z istniejącą infrastrukturą energetyczną w kraju z uwzględnieniem potrzeb różnych branż przemysłu;	od 2021	PP, PN
	o nowych materiałów, technologii redukcji przenikalności wodoru w instalacjach;	od 2021	PN
	o monitoringu stanu konstrukcji i struktury do zastosowań wodorowych (SHM);	od 2021	PN
	o projektów pilotażowych i demonstracyjnych;	2027	PN
	o projektów inżynierii procesowej produkcji wodoru w procesie elektrolizy;	2025	PN
	o metod pozyskiwania i przetwarzania wody na potrzeby elektrolizy;	2025	PN
	o wykorzystania technologii produkcji wodoru i paliw opartych na wodorze z odpadów (x.xx. komunalnych);	2025	PN
	o możliwości stosowania wodoru oraz jego mieszaniny z gazem ziemnym, w tym jego przesyłu w rurociągach;	2025	PP, PN
	o nowych technologii z wykorzystaniem katalizatorów do produkcji wodoru;	2030	PN
	o opracowanie automatyzacji procesu tankowania wodoru przynajmniej na obecnym poziomie tankowania LPG;	2023	PN
	o technologii poligeneracyjnych pozwalających na elastyczną i efektywną ekonomicznie produkcję wodoru, tlenu, produktów syntezy (SNG, CNG, LNG, metanolu), energii elektrycznej, ciepła oraz separację i buforowanie dwutlenku węgla;		PP, PN
		od 2021
	o nowej technologii zintegrowanej katalitycznej pirolizy z reformingiem parowym;	od 2021	PN
	o opracowania technologii do separacji wodoru z syngazu, gazu koksowniczego i gazu pirolitycznego;	od 2021	PP

	o wykorzystania amoniaku jako nośnika wodoru, zarówno jako magazyn energii jak i paliwo;	od 2025	PP, PN
	o dekarbonizacji hutnictwa i przemysłu cementowego;	od 2021	PP, PN
	o technologii podwójnego stosowania (wodór w aplikacjach militarnych)	2022-2030	PP, PN, MON
1.2.	Wypracowanie opłacalnych modeli biznesowych produkcji, magazynowania i/lub dostaw nisko- i zeroemisyjnego wodoru	2025	PP, PN, JOB
1.3.	Uruchomienie krajowej produkcji nowych komponentów, wdrażanie technologii wodorowych w oparciu o polski potencjał naukowo-badawczy	od 2021	PP, PN, JOB
1.4.	Realizacja przedsięwzięć pilotażowych w zakresie energetycznych klastrów, hubów i dolin wodorowych	od 2021	PP, PN, JOB
1.5.	Opracowanie kryteriów optymalizacyjnych produkcji i wykorzystania wodoru w energetyce z uwzględnieniem zagadnień techniczno–ekonomicznych (modele, programy, optymalizacja z uwzględnieniem różnych funkcji, celów i ograniczeń)		PP, PN
		2025
1.6.	Demonstracyjne i pilotażowe badania nad opracowaniem oraz rozwojem technologii oczyszczania wodoru i strumieni wodoronośnych do jakości wymaganej w transporcie	Q4 2025	PP, PN
1.7.	Przeprowadzenie analizy pod kątem: o rozmieszczenia stacji tankowania i bunkrowania wodoru; o systemów zarządzania i logistyki dostaw wodoru; o badań eksploatacyjnych systemów tankowania wodoru opartych na krajowej produkcji; o możliwości stosowania podzespołów polskiej produkcji w stacjach HRS; o poprawności i niezawodności pracy systemów bezpieczeństwa na stacji tankowania wodorem
		2022-2026	PP, PN, JOB
1.8.	Prowadzenie prac nad optymalizacją działania hybrydowych układów napędowych z ogniwami paliwowymi pod kątem wzrostu sprawności i poziomu bezpieczeństwa, a także w celu zwiększenia tolerancji ogniw paliwowych na zanieczyszczenia paliwa wodorowego w transporcie drogowym, kolejowym i morskim.
		2026	PN
1.9	Opracowanie wiedzy chronionej – patentów.	2027	PN, JOB
1.10.	Wypracowanie metodyki (metody) dostosowania i potwierdzania gotowości (poprzez badania) istniejącej infrastruktury gazowej do transportu domieszek wodoru (czystego wodoru) – zarówno w obszarze sieci przesyłowych, jak i indywidualnych odbiorców końcowych paliwa gazowego		PP
		2025
1.11.	Opracowanie norm, standardów projektowania, budowy i eksploatacji dla rozwijających się technologii wodorowych (katalog dobrych praktyk)	od 2022	PP, JOB
1.12.	Działalność polegająca na świadczeniu usługi i prac na rzecz komercjalizacji opracowanych rozwiązań	od 2022	PN, JOB
1.13.	Studia wykonalności dolin wodorowych	2023	PN, PP
1.14.	Określenie możliwości i potrzeb magazynowania wodoru	2023	PP
1.15.	Realizacja studiów wykonalności, analiz studyjnych, wariantowych z wykorzystaniem wypracowanych narzędzi stymulacyjnych w zakresie produkcji, magazynowania oraz tankowania wodoru odnawialnego		PN, PP
		od 2021
1.16.	Udział i zaangażowanie w opracowaniu szczegółowych dokumentów kierunkowych w zakresie realnego zapotrzebowania na technologie wodorowe w sektorach gospodarki	2021-2023	PN, PP, JOB

Mapa drogowa realizacji celu B+R

3. Inwestycje

Inwestycje realizowane zgodnie z planem działania przyjętym w Porozumieniu stworzą zaplecze dla aktywności w obszarze B+R poprzez budowę nowych i modernizację istniejących ośrodków naukowych, które w ramach współpracy PP oraz PN zostaną zaopatrzone w niezbędną infrastrukturę badawczą i uzyskają możliwość realizacji demonstratorów uwzględniających polskie specjalności w łańcuchu wartości gospodarki wodorowej. Pobudzenie inwestycji ma na celu przede wszystkim praktyczne wdrażanie innowacyjnych projektów powstałych w wyniku współpracy ośrodków naukowych i środowiska przedsiębiorców, a w konsekwencji ich komercjalizację.

Budowa nowoczesnej infrastruktury umożliwi uruchomienie i rozwój krajowych zdolności produkcji komponentów na potrzeby gospodarki wodorowej. Dzięki wdrożeniu innowacyjnych technik produkcji niskoemisyjnego wodoru z udziałem odnawialnych źródeł energii możliwa będzie dekarbonizacja energetyki, transportu i przemysłu. Tworzenie i rozwój klastrów i hubów technologicznych, a przede wszystkim dolin wodorowych na poziomie makroregionów, doprowadzi do powstania ekosystemu gospodarki wodorowej, stwarzając najlepsze warunki do rozwoju wszystkich elementów łańcucha wartości i wzmocnienia potencjału nowego sektora gospodarki.

	Działania	Termin	Podmioty właściwe
2.1.	Realizacja demonstratorów uwzględniających polskie specjalności w łańcuchu wartości technologii wodorowych:
	o elektrolizerów; o katalizatorów; o magazynowania i transportu wodoru; o dostosowania istniejącej infrastruktury gazowej do transportu domieszek wodoru o konwersja wybranych odcinków sieci pod dedykowaną sieć wodorową o armatura i urządzenia pomiarowe dostosowane do pracy z wodorem i jego domieszkami o czystości wodoru; o technologii Power-to-X; o ogniw paliwowych; o produkcji wodoru z odpadów, w tym reformingu i separacji gazów pirolitycznych, biogazu i syngazu; o technologii współspalania i spalania wodoru, technologii wodorowych w ko- i trigeneracji	2030	PP, PN, JOB
2.2.	Budowa:
	o linii produkcyjnych i fabryk polskich produktów łańcucha wartości technologii wodorowych, w oparciu o krajowe wynalazki, rozwiązania, patenty, prace B+R;	2025	PP
	o infrastruktury badawczej: do badania silników turbinowych napędzanych paliwem wodorowym (magazyny, przepompownie) oraz hybrydowych układów napędowych z ogniwami paliwowymi typu PEM z przeznaczeniem dla transportu drogowego, kolejowego i morskiego;	2030	PP, PN
	o sieci stacji tankowania na terenie Polski;	2030	PP
	o węzłów/instalacji oczyszczania wodoru otrzymywanego z paliw węglowodorowych (paliw kopalnych, biomasy, biogazu, biometanu, innych) do jakości wymaganej w transporcie;	2025	PP, PN
	o elektrolizera 0,5 GW dla elektrowni z OZE z magazynem energii chemicznej w postaci wodoru;	2028	PP
	o sieci elektrolizerów opartej na 2-3 technologiach PEM,SOE oraz AEM;	2026	PP, PN
	o instalacji z elektrolizerami o mocy powyżej 10 MW;	2030	PP, PN
	o pilotażowych gazociągów wodoru (wodorociągów) łączących doliny wodorowe;	2030	PP
	o wielkoskalowych magazynów energii i wodoru w kawernach solnych współpracujących z elektrolizerami i ogniwami paliwowymi o dużej mocy	2030	PP
	o laboratoriów oraz centrów badań specjalistycznych dedykowanych:	2024	PP, PN, JOB

	− technikom stosowania wodoru i jego mieszaniny z gazem ziemnym w zależności od lokalnych potrzeb (odbiorców) i systemów zabezpieczeń, − badaniom elementów infrastruktury gazowej do pracy z wodorem i jego mieszaniną z gazem ziemnym dla szerokiego zakresu ciśnień − badaniom czystości wodoru do celów transportowych
2.3.	Budowa i rozwój klastrów, hubów, dolin wodorowych, demonstratorów/modeli biznesowych i technologicznych uwzględniających rozwój pełnych łańcuchów wartości technologii wodorowych: o zdefiniowanie obszarów specjalizacji i zakresu działań; o wyznaczenie docelowej skali przedsięwzięć, z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań
		2021 - 2030	PP, PN, AP
2.4.	Komercjalizacja efektów badań, wdrożenia technologii i produktów poprzez tworzenie jednostek typu spinoff/startup/inne	od 2022	PP, PN, JOB
2.5.	Uruchomienie krajowej produkcji nowych komponentów, technologii wodorowych w oparciu o krajowy potencjał naukowo-badawczy	2022	PP, PN, JOB
2.6.	Projekt budowy polskiej stacji tankowania wodoru	2023	PN
2.7.	Studium wykonalności transgranicznej sieci rurociągów i gazociągów	2030	PP

Mapa drogowa realizacji celu Inwestycje

4. Ludzie

Wdrażanie gospodarki wodorowej wiąże się z powstaniem nowych zawodów i specjalizacji. W ramach realizacji Porozumienia zostaną zbadane potrzeby w zakresie zapewnienia wysoko wykwalifikowanego personelu dla całego łańcucha wartości gospodarki wodorowej, a następnie przygotowanie nowoczesnych programów kształcenia i dostosowania kwalifikacji rynkowych do wymagań gospodarki wodorowej.

Stały rozwój potencjału ludzkiego w obszarze technologii wodorowych zostanie zapewniony dzięki zaktualizowanym programom nauczania oraz poszerzeniu oferty dydaktycznej. Ponadto, rozwój kompetencji zostanie wsparty poprzez zapewnienie stypendiów zagranicznych, tworzenie certyfikowanych szkoleń i kursów branżowych wraz z systemem certyfikacji kompetencji. Bogata oferta targów technologicznych, konferencji i seminariów oraz funkcjonowanie regionalnych centrów edukacyjnych uzupełni posiadany stan wiedzy.

Szeroko zakrojone działania edukacyjne i kampanie społeczne kierowane do wszystkich grup wiekowych przyczynią się do zwiększenia świadomości w zakresie technologii wodorowych jako efektywnego i ekologicznego rozwiązania dla gospodarki zapewniającej zrównoważony rozwój i dobrobyt społeczeństwa.

	Działania	Termin	Podmioty właściwe
3.1.	Określenie potrzeb kadrowych dla całego łańcucha wartości gospodarki wodorowej	2022	PP, PN
3.2.	Zapewnienie wykwalifikowanych kadr poprzez: o zapewnienie miejsc staży i praktyk zawodowych na każdym etapie kształcenia;
	o wprowadzenie do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego zawodów na potrzeby gospodarki wodorowej;	od 2022	PP, PN, AP
	o prowadzenie kursów oraz studiów o charakterze dualnym, studiów podyplomowych i kierunków zamawianych;
	o przygotowanie i prowadzenie doktoratów wdrożeniowych
3.3.	Opracowanie: o opisów kwalifikacji rynkowych dotyczących gospodarki wodorowej w rozumieniu przepisów Ustawy z dn. 22.12.2015 o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji;
	o wzorcowych efektów uczenia się oraz standardów kształcenia dla branży wodorowej;	od 2022
	o standardów dla programów studiów podyplomowych oraz kursów dokształcających w obszarze technologii wodorowych;		PP, PN, JOB
	o nowych i modyfikacja istniejących programów studiów oraz kształcenie studentów na poziomie VI-VIII Polskiej Ramy Kwalifikacji dla dyscyplin naukowych takich jak: inżynieria środowiska, górnictwo i energetyka, nauki fizyczne, nauki chemiczne, inżynieria chemiczna
3.4.	Organizacja i prowadzenie programu certyfikowanych szkoleń i kursów branżowych oraz systemu certyfikacji kompetencji w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji instalacji	od 2022
			PP, PN, JOB
3.5.	Wsparcie systemu edukacji na poziomie III, IV, V Polskiej Ramy Kwalifikacji poprzez:
	o udział w tworzeniu regionalnych centrów edukacyjnych i informacyjnych w zakresie technologii wodorowych;	od 2022
	o edukację nauczycieli i trenerów w ramach kursów i studiów podyplomowych;		PP, PN, JOB
	o organizację warsztatów, pokazów i prelekcji, akcji edukacyjnych dla dzieci i młodzieży w obrębie łańcucha gospodarki wodorowej
3.6.	Budowanie świadomości społeczeństwa w obrębie łańcucha gospodarki wodorowej poprzez:
	o badania opinii publicznej i ocenę wzrostu świadomości oraz wiedzy na temat technologii wodorowych;
	o budowę ogólnodostępnego repozytorium wiedzy na temat gospodarki wodorowej z uwzględnieniem prac wykonanych w ramach Partnerstwa Wodorowego;
	o tworzenie wystaw tematycznych;	od 2021	PN, PP, JOB
	o wielopłaszczyznową edukację mediów oraz przedstawicieli administracji;
	o organizację wizyt, konferencji, szkoleń i warsztatów w przedsiębiorstwach związanych z gospodarką wodorową;
	o organizację kampanii społecznych propagujących rozwój rynku, technologii i kształcenia w obrębie gospodarki wodorowej
3.7.	Budowa i rozbudowa pracowni dydaktycznych w zakresie zjawisk podstawowych i na poziomie inżynierskim w obszarze technologii wytwarzania, magazynowania, dystrybucji, transportu i eksploatacji wodoru
		2025	PN, JOB
3.8.	Organizacja targów technologicznych, edukacyjnych, B2B, B2C, konferencji, seminariów	od 2021	PP, PN, JOB
3.9.	Tworzenie regionalnych centrów edukacyjnych oraz informacyjnych w zakresie technologii wodorowych	2025	PN

Mapa drogowa realizacji celu Ludzie

5. Współpraca

Strony wyrażają wolę współpracy na rzecz efektywnej realizacji celów Porozumienia, która zwiększy innowacyjność polskiej gospodarki oraz przyczyni się do osiągnięcia pożądanej skali rozwoju rynku wodoru, jak również wolę powołania w przyszłości nowej organizacji zrzeszającej podmioty z branży wodorowej, która będzie na bieżąco publikować efekty prac realizowanych w ramach Porozumienia.

Udział Xxxxx w konsultacjach stanowisk i wspólne wypracowywanie propozycji przyczyni się do wzmocnienia głosu Polski na forum unijnym i światowym, a ich uczestnictwo w międzynarodowych targach oraz projektach badawczych wzmocni reprezentację polskiej nauki i biznesu.

	Działania	Termin
4.1.	Organizacja uczestników polskiej gospodarki wodorowej	2022
4.2.	Wspólne działania na rzecz reprezentacji interesów Polski na forum międzynarodowym, w tym: o opracowywanie wspólnych stanowisk, uczestnictwo w grupach roboczych oraz udział w konsultacjach publicznych na forum UE; o członkostwo w międzynarodowych i europejskich organizacjach branżowych; o udział w międzynarodowych projektach badawczych; o wsparcie promocji polskiego biznesu na rynkach globalnych; o współpraca organizacji i stowarzyszeń z podmiotami międzynarodowymi
		od 2022
4.3	Współpraca w celu rozwoju infrastruktury tankowania z: o operatorami publicznego transportu zbiorowego, o przedstawicielami kolei, o jednostkami samorządu terytorialnego, o zarządcami dolin wodorowych, o uczelniami wyższymi, jednostkami naukowymi i NGO w zakresie prac badawczych, o przedstawicielami przemysłu, o think-tankami
		2021-2030
4.4	Wsparcie organizacji modelu doliny wodorowej	2022
4.5.	Utworzenie struktury odpowiedzialnej za koordynację działań dolin wodorowych na płaszczyźnie: o finansowej; o logistycznej; o naukowo-badawczej o brokerskiej/ innowacyjnej; o edukacyjnej i szkoleniowo-kadrowej;
		2021-2023

	o gospodarczej; o przemysłowej; o infrastrukturalnej;
4.6.	Konsultacje w zakresie opracowania regulacji i modelu zarządzania dolin wodorowych, wzorowanych na zasadach działania stref ekonomicznych	2023
4.7.	Prowadzenie operacyjne jednostek certyfikacji, jednostek badania zgodności oraz jednostek metrologicznych	od 2022
4.8.	Budowa i rozwój całościowego rynku wodorowego.	od 2022
4.9.	Działania na rzecz obniżenia kosztów produkcji i wykorzystania odnawialnego wodoru	2025
4.10.	Współpraca z trzecim sektorem i zaangażowanie NGO w realizację postanowień Porozumienia	2022

Mapa drogowa realizacji celu „Współpraca”

ZAANGAŻOWANIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Przedstawiciele administracji publicznej podzielają pogląd, że stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego oraz zapewnienie finansowych mechanizmów wsparcia będzie niezbędne dla skutecznej realizacji celów Porozumienia.

Budowa kompetentnych kadr dla gospodarki wodorowej wymaga organizacji i wsparcia kształcenia na wszystkich poziomach Polskiej Ramy Kwalifikacji. Dotychczasowe doświadczenie zdobywane przy tworzeniu i rozwijaniu Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich zostanie wykorzystane do rozszerzenia ich działalności o problematykę gospodarki wodorowej. Wprowadzenie mechanizmów wsparcia produkcji wodoru, ulg podatkowych, ubezpieczeń i preferencyjnych kredytów na działalność w zakresie technologii wodorowych będzie stanowić zachęty dla inwestorów oraz obniży ryzyka związane z podejmowaniem aktywności w tym obszarze.

Administracja publiczna deklaruje aktywną postawę i udział w dyskusjach prowadzonych na forum Unii Europejskiej w celu wypracowania rozwiązań prawnych, organizacyjnych i finansowych, niezbędnych dla zapewnienia optymalnych warunków dla rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce.

	Działania	Podmioty właściwe
1.	Opracowanie pakietu legislacyjnego w zakresie:

	o określenia warunków technicznych i dozoru technicznego dla urządzeń technicznych, w szczególności gazociągów przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego z domieszkowanym H2 i czystego H2;	MKiŚ, UDT
	o uwzględnienia wodoru oraz domieszek wodoru w aktach prawnych, które regulują cały łańcuch wartości rynku wodoru;	MKiŚ
	o magazynowania wodoru w kawernach solnych oraz w czerpanych złożach węglowodorów;	MKiŚ
	o uproszczenia procesu pozyskiwania zgód i decyzji administracyjnych dla inwestycji wodorowych;	MKiŚ
	o zasad ulg podatkowych dla sprzedaży wodoru jako paliwa;	MKiŚ MF
	o kwalifikowania różnych strumieni niskoemisyjnego wodoru (w tym strumieni ubocznych);	MKiŚ
	o certyfikacji wodoru;	MKiŚ
	o zabezpieczenia procesu rozwoju i wdrażania technologii wodorowych;	MKiŚ MRiT
	o funkcjonowania dolin wodorowych	MKiŚ MRiT
2.	Stworzenie systemu instrumentów finansowych oraz wieloletnich mechanizmów wsparcia:
	o działalności B+R w obszarze technologii wodorowych ujętych w Porozumieniu oraz opiniowaniu programów wsparcia	MKiŚ MF, NFOŚiGW, NCBR
	o innowacyjnych startupów/spinoffów, których celem byłaby komercjalizacja technologii;	MKiŚ, MRiT, ARP
	o rozwoju technologii produkcji, wykorzystania i magazynowania wodoru;	MKiŚ, NFOŚiGW, NCBR
	o budowy jednostek pilotażowych i certyfikacji wodoru;	NFOŚ
	o działalności inwestycyjnej i operacyjnej;	MKiŚ, MFiPR
	o budowy fabryk, instalacji i niezbędnej infrastruktury;	MF
	o rozwoju krajowego potencjału w obszarze technologii wodorowych;	MKiŚ, NFOŚiGW, NCBR, ARP
	o budowy infrastruktury badawczej i edukacyjnej na każdym etapie kształcenia;	MEiN
	o badań podstawowych dla materiałów, rozwiązań konstrukcyjnych, procesowych, technicznych, diagnostycznych i technologicznych w obszarze technologii wodorowych;	MEiN
	o wypracowania metod i technik zastosowania mieszanek wodoru z gazem ziemnym w istniejących instalacjach;	MKiŚ
	o działań promocyjnych i zwiększających świadomość społeczną w obszarze technologii wodorowych;	MKiŚ
	o systemu grantów i wyjazdów zagranicznych;	MRiT
	o pobudzenia popytu na technologie wodorowe i wykorzystanie wodoru;	MKiŚ, NFOŚiGW
	o infrastruktury tankowania i bunkrowania wodoru;	MKiŚ, NFOŚiGW
3.	Organizacja i wsparcie kształcenia na wszystkich poziomach Polskiej Ramy Kwalifikacji oraz Sektorowych Ram Kwalifikacji:
	o opracowanie podstaw programowych dla zawodów na potrzeby gospodarki wodorowej na poziomie branżowej szkoły I stopnia, technikum lub szkoły policealnej, wprowadzonych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego;	MEiN, MKiŚ
	o wprowadzenie zmian w wybranych podstawach programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego lub poszerzenie wykazu dodatkowych umiejętności zawodowych na potrzeby gospodarki wodorowej;	MEiN, MKiŚ
	o uruchomienie doktoratów wdrożeniowych	MEiN
4.	Wdrożenie innowacyjnych systemów zarządzania kluczowymi inwestycjami wodorowymi	MKiŚ, ARP, NCBR
5.	Analiza możliwości rozmieszczenia stacji tankowania wodoru na MOP na istniejących, jak i projektowanych ciągach sieci TEN-T lub w bezpośrednim sąsiedztwie sieci TEN-T	MI

6.	Wprowadzenie systemu ulg podatkowych dla inwestycji wodorowych w przemyśle, w szczególności poprzez lokalizację przedsięwzięć w specjalnych strefach ekonomicznych lub tworzenie dedykowanych stref dla hubów i dolin wodorowych	MF
7.	Udzielenie preferencyjnych kredytów w systemie dofinansowania rat dla działań inwestycyjnych oraz infrastrukturalnych oraz badanie zgodności podjętych działań z Polską Strategią Wodorową	MF MKiŚ NFOŚiGW
8.	Powołanie Krajowego Centrum Technologii Wodorowych (KCTW)	MKIŚ
9.	Opracowanie i wdrożenie mechanizmów wsparcia, promocji i implementacji krajowych rozwiązań energetycznych w obszarze technologii wodorowych	NFOŚiGW
10.	Stworzenie programu rozwoju kluczowych komponentów dla elektrolizera polskiej produkcji.	MKiŚ, PP, PN
11.	Rozszerzenie działalności Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich o tematykę związaną z gospodarką wodorową	MKiŚ, MFiPR, NFOŚiGW
12.	Utworzenie strategicznego Programu rozwoju technologii wodorowych (2022-2030), mającego na celu wsparcie dla projektów dotyczących technologii wodorowych	NFOŚiGW

Mapa drogowa realizacji zadań administracji publicznej

ZARZĄDZANIE

W celu stworzenia warunków dla prawidłowej i efektywnej współpracy oraz zapewnienia sprawnego systemu komunikacji, zarządzania, monitorowania postępów i podejmowania decyzji, Strony powołują Radę Koordynacyjną do spraw Gospodarki Wodorowej (dalej jako: Rada Koordynacyjna).

Do zadań Rady Koordynacyjnej należy w szczególności:

1) zarządzanie, koordynacja i monitorowanie działań wynikających z Porozumienia,

2) powołanie grup roboczych zapewniających współpracę Stron w zakresie celów strategicznych,

3) przygotowywanie corocznych sprawozdań w zakresie wykonania postanowień Porozumienia.

W skład Rady Koordynacyjnej wchodzi co najmniej 12 członków powołanych przez ministra właściwego

ds. energii i klimatu z uwzględnieniem potrzeby reprezentacji każdej z grup podmiotów będących

Stronami, spośród kandydatów zgłoszonych przez Strony. Do zgłoszenia kandydatury Strony dołączają

uzasadnienie.

Przewodniczącego Rady Koordynacyjnej wyznacza minister do spraw energii i klimatu spośród jej członków.

Posiedzenia Rady Koordynacyjnej odbywają się w miarę potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz na sześć miesięcy.

Szczegółowy tryb pracy Rady Koordynacyjnej określi regulamin uchwalony na pierwszym posiedzeniu.

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Porozumienie zostaje zawarte na czas nieokreślony.

Porozumienie wchodzi w życie z dniem zawarcia. Wyrażenie woli przystąpienia do realizacji postanowień Porozumienia następuje poprzez złożenie podpisu przez przedstawiciela/przedstawicieli każdej ze Stron pod treścią Porozumienia w dniu jego zawarcia. Dla podmiotów, które zadeklarują zamiar przystąpienia do Porozumienia w charakterze Strony po dniu jego zawarcia, datą wejścia w życie jest dzień złożenia oświadczenia, według wzoru stanowiącego załącznik nr 3 do Porozumienia. Oświadczenie należy przekazać w formie elektronicznej do Ministerstwa Klimatu i Środowiska na adres e-mail: xxxx@xxxxxx.xxx.xx w tytule wpisując: „Oświadczenie – Porozumienie wodorowe”. Oświadczenie jest skuteczne względem wszystkich Stron od dnia jego prawidłowego doręczenia do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Wszystkie zmiany postanowień Porozumienia wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności i mogą nastąpić wyłącznie w drodze wspólnych uzgodnień Stron.

Porozumienie zawarte przez Strony jest dokumentem dostępnym publicznie, do którego przystąpienie i realizacja są dobrowolne i bezpłatne.

Strony zobowiązują się do nieujawniania informacji prawnie chronionych, w których posiadanie wejdą w trakcie prac nad realizacją postanowień Porozumienia.

Zawarcie Porozumienia nie wyłącza możliwości zawarcia przez Strony odrębnych umów, porozumień

lub deklaracji.

Zagadnienia własności intelektualnej i praw z tym związanych, w szczególności praw autorskich i praw własności przemysłowej oraz pozostałe zagadnienia prawne i organizacyjne dotyczące przedmiotu Porozumienia będą regulowane w drodze odrębnych umów lub porozumień pomiędzy zainteresowanymi Stronami.

Każda ze Stron może w dowolnej chwili wypowiedzieć uczestnictwo w Porozumieniu poprzez wypełnienie oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik nr 4 do Porozumienia, i przekazanie go w formie elektronicznej do Ministerstwa Klimatu i Środowiska na adres e-mail: xxxx@xxxxxx.xxx.xx w tytule wpisując: „Wypowiedzenie – Porozumienie wodorowe”. Oświadczenie jest skuteczne względem wszystkich Stron od dnia jego prawidłowego doręczenia do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

W przypadku stwierdzenia rażącego naruszenia postanowień Porozumienia przez Stronę, Rada Koordynacyjna na wniosek Przewodniczącego lub co najmniej pięciu jego członków, bezwzględną

większością głosów ma prawo podjęcia decyzji o wykluczeniu Strony z Porozumienia. W przypadku podjęcia przez Radę Koordynacyjną decyzji o wykluczeniu Strony z Porozumienia wypowiedzenie składa Stronie Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Wypowiedzenie jest skuteczne względem wszystkich Stron od dnia jego doręczenia Xxxxxxx, której dotyczy decyzja o wykluczeniu.

Oryginał Porozumienia oraz oryginały dokumentów, które powstaną w wyniku jego realizacji, w szczególności oświadczenia o przystąpieniu oraz zmiany Porozumienia, będą złożone w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Załączniki do Porozumienia stanowią:

1. Wykaz Stron Porozumienia,

2. Wykaz wskaźników,

3. Wzór oświadczenia o przystąpieniu do Porozumienia,

4. Wzór oświadczenia o wypowiedzeniu uczestnictwa w Porozumieniu.

W dniu 14 października 2021 roku

w imieniu (nazwa podmiotu)

Porozumienie sektorowe na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej zawarli:

Podpis:…………………………………………………..

(imię i nazwisko)

(stanowisko/ funkcja)

ZAŁĄCZNIK NR 1

WYKAZ STRON, KTÓRE PRZYSTĄPIŁY DO POROZUMIENIA SEKTOROWEGO NA RZECZ ROZWOJU GOSPODARKI WODOROWEJ WRAZ Z ICH DANYMI KONTAKTOWYMI

Porozumienie sektorowe na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej zostało zawarte w Warszawie w dniu 14 października 2021 roku, pomiędzy:

Przedstawicielami administracji publicznej, reprezentowanymi przez:

(lista podmiotów zostanie uzupełniona po otrzymaniu przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oświadczenia o woli przystąpienia do realizacji Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej w dniu 14 października 2021 roku)

Przedstawicielami środowiska przedsiębiorców, reprezentowanymi przez:

(lista podmiotów zostanie uzupełniona po otrzymaniu przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oświadczenia o woli przystąpienia do realizacji Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej w dniu 14 października 2021 roku)

Przedstawicielami środowiska nauki, reprezentowanymi przez:

(lista podmiotów zostanie uzupełniona po otrzymaniu przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oświadczenia o woli przystąpienia do realizacji Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej w dniu 14 października 2021 roku)

Przedstawicielami jednostek otoczenia biznesu, reprezentowanymi przez:

(lista podmiotów zostanie uzupełniona po otrzymaniu przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oświadczenia o woli przystąpienia do realizacji Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej w dniu 14 października 2021 roku)

ZAŁĄCZNIK NR 2 WYKAZ WSKAŹNIKÓW

Działanie	Jednostka miary	Termin	Wartość docelowa
CEL STRATEGICZNY NR 1: LOCAL CONTENT - POLSKI WKŁAD
Przeprowadzenie analizy pod kątem: o badań eksploatacyjnych systemów tankowania wodoru opartych na krajowej produkcji; o możliwości stosowania podzespołów polskiej produkcji w stacjach HRS;	szt.	2022-2026	Min. 1 projekt przekrojowy
Realizacja demonstratorów uwzględniających polskie specjalności w łańcuchu wartości technologii wodorowych	szt.	2030	5 demonstratorów
Budowa: o infrastruktury badawczej: do badania silników turbinowych napędzanych paliwem wodorowym (magazyny, przepompownie) oraz hybrydowych układów napędowych z ogniwami paliwowymi typu PEM z przeznaczeniem dla transportu drogowego, kolejowego i morskiego;	TRL	2030	6-7
Uruchomienie krajowej produkcji nowych komponentów, wdrażanie technologii wodorowych w oparciu o polski potencjał naukowo-badawczy	TRL	2030	7-9
Projekt budowy polskiej stacji tankowania wodoru	szt.	2023	Projekt wykonawczy
Budowa i rozwój klastrów, hubów, dolin wodorowych, demonstratorów/modeli biznesowych i technologicznych uwzględniających rozwój pełnych łańcuchów wartości technologii wodorowych: o zdefiniowanie obszarów specjalizacji i zakresu działań; o wyznaczenie docelowej skali przedsięwzięć, z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań	szt.	2021-2030	Min. 5
Stworzenie programu rozwoju kluczowych komponentów dla elektrolizera polskiej produkcji	szt.	2025	1 program
CEL STRATEGICZNY NR 2: BADANIA I ROZWÓJ
Prace B+R w obszarze elektrolizerów	MW	2025 2030	2GW
Prace B+R w obszarze: • infrastruktury magazynowania, i transportu wodoru, w formie gazowej, ciekłej i stałej (w tym magazyny wielkoskalowe) • czystości wodoru • technologii Power-to-X • ogniw paliwowych (w tym PEM i SOFC) • technologii współspalania wodoru • integracji technologii wodorowych z istniejącą infrastrukturą energetyczną w kraju z uwzględnieniem potrzeb różnych branż przemysłu • technologii poligeneracyjnych pozwalających na elastyczną i efektywną ekonomicznie produkcję wodoru, tlenu, produktów syntezy (SNG, CNG, LNG, metanolu), energii elektrycznej, ciepła oraz separację i buforowanie dwutlenku węgla	TRL	2021-2027	4-9

Prace B+R w obszarze: • nowych materiałów, technologii redukcji przenikalności wodoru w instalacjach • monitoringu stanu konstrukcji i struktury do zastosowań wodorowych (SHM)	TRL	od 2022	4-6
Uruchomienie krajowej produkcji nowych komponentów, wdrażanie technologii wodorowych w oparciu o polski potencjał naukowo-badawczy	TRL	od 2022	7-9
Prace B+R w obszarze projektów pilotażowych i demonstracyjnych	szt.	2027	20
Realizacja przedsięwzięć pilotażowych w zakresie energetycznych klastrów, hubów i dolin wodorowych	szt.	2025	Min. 1 przedsięwzięcie
Opracowanie kryteriów optymalizacyjnych produkcji i wykorzystania wodoru w energetyce z uwzględnieniem zagadnień techniczno–ekonomicznych (modele, programy, optymalizacja z uwzględnieniem różnych funkcji, celów i ograniczeń)	szt.	2025	Min. 1 model optymalizacyjny
Demonstracyjne i pilotażowe badania nad opracowaniem oraz rozwojem technologii oczyszczania wodoru i strumieni wodoronośnych do jakości wymaganej w transporcie	szt.	Q4 2025	Min. 1 projekt przekrojowy z każdego obszaru
Prowadzenie prac nad optymalizacją działania hybrydowych układów napędowych z ogniwami paliwowymi pod kątem wzrostu sprawności i poziomu bezpieczeństwa, a także w celu zwiększenia tolerancji ogniw paliwowych na zanieczyszczenia paliwa wodorowego w transporcie drogowym, kolejowym i morskim	szt.	2026	Min. 1 projekt B+R
Opracowanie wiedzy chronionej – patentów	szt.	2027	50
Udział i zaangażowanie w opracowaniu szczegółowych dokumentów kierunkowych w zakresie realnego zapotrzebowania na technologie wodorowe w sektorach gospodarki	szt.	01.09-2021 – 31.08.2023	Liczba analiz
CEL STRATEGICZNY NR 3: INWESTYCJE
Realizacja demonstratorów uwzględniających polskie specjalności w łańcuchu wartości technologii wodorowych	szt.	2030	5 demonstratorów
Budowa:
• infrastruktury badawczej: do badania silników turbinowych napędzanych paliwem wodorowym (magazyny, przepompownie) oraz hybrydowych układów napędowych z ogniwami paliwowymi typu PEM z przeznaczeniem dla transportu drogowego, kolejowego i morskiego;	TRL	2030	6-7
• węzłów/instalacji oczyszczania wodoru otrzymywanego z paliw węglowodorowych (paliw kopalnych, biomasy, biogazu, biometanu, innych) do jakości wymaganej w transporcie	Wielkość produkcji	2025	10 tys. t /rok oczyszczonego wodoru o jakości paliwa
• pilotażowych gazociągów wodoru (wodorociągów) w ramach dolin wodorowych	szt.	2030	1
• wielkoskalowych magazynów energii i wodoru w kawernach solnych współpracujących z elektrolizerami i ogniwami paliwowymi o dużej mocy	szt.	2030	1

• laboratoriów oraz centrów badań specjalistycznych	szt.	2024	1
Budowa i rozwój klastrów, hubów, dolin wodorowych, demonstratorów/modeli biznesowych i technologicznych uwzględniających rozwój pełnych łańcuchów wartości technologii wodorowych	szt.	2030	5
Komercjalizacja efektów badań, wdrożenia technologii i produktów poprzez tworzenie jednostek typu spinoff/startup/inne	szt.	2030	Min. 1 wdrożona technologia lub produkt
Uruchomienie krajowej produkcji nowych komponentów, technologii wodorowych w oparciu o krajowy potencjał naukowo-badawczy	TRL	2022	9
CEL STRATEGICZNY NR 4: LUDZIE
Budowa i rozbudowa pracowni dydaktycznych w zakresie zjawisk podstawowych i na poziomie inżynierskim w obszarze technologii wytwarzania, magazynowania, dystrybucji, transportu i eksploatacji wodoru	szt.	Do 2025	Liczba zbudowanych/ zmodernizowanych pracowni
Organizacja targów technologicznych, edukacyjnych, B2B, B2C, konferencji, seminariów	szt.	Od 2021	Liczba powstałych materiałów Liczba uczestników wydarzenia
Tworzenie regionalnych centrów edukacyjnych oraz informacyjnych w zakresie technologii wodorowych	szt.	Do 2025	min. 1 centrum
CEL STRATEGICZNY NR 5: WSPÓŁPRACA
Organizacja uczestników polskiej gospodarki wodorowej	-	2022	Powołanie organizacji
Wsparcie organizacji modelowej doliny wodorowej	szt.	2022	3 studia wykonalności
ZAANGAŻOWANIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Stworzenie systemu instrumentów finansowych oraz wieloletnich mechanizmów wsparcia działalności B+R w obszarze technologii wodorowych ujętych w Porozumieniu;	PLN	Od 2022	500 mln PLN
Powołanie Krajowego Centrum Technologii Wodorowych (KCTW)	szt.	2022	1
Stworzenie programu rozwoju kluczowych komponentów dla elektrolizera polskiej produkcji	szt.	2023	1
Utworzenie strategicznego Programu rozwoju technologii wodorowych (2022-2030), mającego na celu wsparcie dla projektów dotyczących technologii wodorowych	szt.	2022 – 2030	1

Załącznik nr 3

Wzór oświadczenia o przystąpieniu do Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej

…...............................................................................

(imię i nazwisko)

…...............................................................................

(dane podmiotu)

…...............................................................................

(adres do korespondencji)

…...............................................................................

(adres mailowy)

(miejscowość, data)

…...............................................................................

Oświadczenie o przystąpieniu do Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej

Wyrażam chęć przystąpienia przez ………………[pełna nazwa podmiotu zgodna z załączonym dokumentem wykazującym prawidłowość umocowania] do wypełniania postanowień „Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej” w charakterze Strony, akceptując postanowienia niniejszego Porozumienia i deklarując wolę współpracy z innymi Stronami, poprzez uczestnictwo w realizacji jego postanowień.

Z poważaniem, Podpis osoby upoważnionej do oświadczeń w tym zakresie

Załącznik:

- dokument wykazujący prawidłowość umocowania

Załącznik nr 4

Wzór oświadczenia o wypowiedzeniu uczestnictwa w Porozumieniu sektorowym na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej

…...............................................................................

(imię i nazwisko)

…...............................................................................

(dane podmiotu)

…...............................................................................

(adres do korespondencji)

…...............................................................................

(adres mailowy)

(miejscowość, data)

…...............................................................................

Oświadczenie o wypowiedzeniu uczestnictwa w Porozumieniu sektorowym na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej

Ja niżej podpisany/podpisana , reprezentujący/reprezentująca [pełna nazwa podmiotu zgodna

z załączonym dokumentem wykazującym prawidłowość umocowania] oświadczam, że z dniem ……….

wypowiadam uczestnictwo w Porozumieniu sektorowym na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej.

Z poważaniem, Podpis osoby upoważnionej do oświadczeń w tym zakresie

Załącznik:

- dokument wykazujący prawidłowość umocowania

Wzór klauzuli informacyjnej zgodnej z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych osobowych, w przypadku zbierania danych od osób, których dane dotyczą

Zgodnie z art. 13 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 4.5.2016, str. 1) informuję, iż:

1. Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Minister Klimatu i Środowiska z siedzibą w

Warszawie przy xx. Xxxxxxxx 00/00, 00-000.

2. Kontakt z Inspektorem Ochrony Danych jest możliwy jest pod adresem e-mail: xxxxxxxxx.xxxxxxx.xxxxxx@xxxxxx.xxx.xx.

3. Będziemy przetwarzać Pani/Pana dane osobowe w celu przystąpienia do realizacji „Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej" w charakterze Strony, zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. e ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r., tj. przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania leżącego w interesie publicznym oraz zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c w celu wypełnienia obowiązków archiwizacyjnych zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.

4. Odbiorcami Pana/Pani danych osobowych będą podmioty, z którymi Ministerstwo Klimatu i Środowiska zawarło umowy na świadczenie usług organizacji wydarzeń, informatycznych i pocztowych.

5. Pana/Pani dane osobowe będziemy przechowywać do czasu zakończenia realizacji „Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej”, a następnie przez okres niezbędny do archiwizacji zgodnie z ustawą z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2020 r. poz. 164 i 1747).

6. Posiada Pani/Pan prawo do:

a) żądania od administratora dostępu do danych osobowych oraz uzyskania ich kopii,

b) sprostowania danych osobowych,

c) usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych osobowych,

d) wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych osobowych.

7. Ma Pan/Pani prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, jeśli uzna Pani/Pan, że przetwarzanie Pani/Pana danych osobowych narusza przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).

8. Podanie danych osobowych jest dobrowolne, ale niepodanie danych może skutkować brakiem możliwości przystąpienia do „Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej" w charakterze Strony oraz jego wypracowania i realizacji.