UMOWA

269

UMOWA

o partnerstwie i współpracy między Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Armenii, z drugiej strony,

podpisana w Luksemburgu dnia 22 kwietnia 1996 r.

Przek∏ad

UMOWA

UZNAJĄC, że Wspólnota i Republika Armenii pra- gną umocnić te więzi i ustanowić partnerstwo i współ-

o partnerstwie i współpracy między Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi,

z jednej strony, a Republiką Armenii, z drugiej strony

Królestwo Belgii, Królestwo Danii,

Republika Federalna Niemiec, Xxxxxxxxx Xxxxxx,

Xxxxxxxxx Xxxxxxxxx, Xxxxxxxxx Xxxxxxxxx, Xxxxxxxx,

Xxxxxxxxx Włoska,

Wielkie Księstwo Luksemburga, Królestwo Niderlandów, Xxxxxxxxx Xxxxxxx,

Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxx, Xxxxxxxxx Xxxxxxxxx, Królestwo Szwecji,

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej,

Umawiające się Strony Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Traktatu ustanawiającego Eu- ropejską Wspólnotę Węgla i Stali oraz Traktatu ustana- wiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

zwane dalej „Państwami Członkowskimi”, oraz Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota

Węgla i Stali oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej,

zwane dalej „Wspólnotą”, z jednej strony, oraz Republika Armenii,

z drugiej strony,

UWZGL¢DNIAJĄC więzi istniejące między Wspól- notą, jej Państwami Członkowskimi, a Republiką Ar- menii, a także wspólnie uznawane wartości,

pracę, która umocniłaby i rozszerzyła stosunki ustano- wione w przeszłości, w szczególności przez Umowę między Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Europej- ską Wspólnotą Energii Atomowej a Związkiem Socja- listycznych Republik Radzieckich (ZSRR) w sprawie wymiany handlowej i współpracy handlowej i gospo- darczej, podpisaną dnia 18 grudnia 1989 r.,

UWZGL¢DNIAJĄC, że Wspólnota i jej Państwa Członkowskie oraz Republika Armenii zobowiązują się do wzmacniania swobód politycznych i gospodar- czych leżących u podstaw partnerstwa,

UWZGL¢DNIAJĄC, że Xxxxxx zobowiązują się do wspierania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowe- go oraz rozstrzygania sporów na drodze pokojowej, a także współpracy zmierzającej do realizacji tych ce- lów w ramach Narodów Zjednoczonych oraz Organiza- cji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE),

UWZGL¢DNIAJĄC, że Wspólnota i jej Państwa Członkowskie oraz Republika Armenii zobowiązały się z całą stanowczością do pełnego wdrożenia wszyst- kich postanowień i wszystkich zasad zawartych w Ak- cie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współ- pracy w Europie (KBWE), w dokumentach końcowych kolejnych konferencji, które odbyły się w Madrycie i w Wiedniu, w dokumencie Konferencji Bezpieczeń- stwa i Współpracy w Europie w Bonn w sprawie współpracy gospodarczej, w Karcie Paryskiej dla No- wej Europy i w Dokumencie Helsińskim „Wyzwania zmian” KBWE z 1992 r. oraz w innych dokumentach OBWE o zasadniczym znaczeniu,

UZNAJĄC w tym kontekście, że wspieranie nie- podległości, suwerenności i integralności terytorialnej Republiki Armenii przyczyni się do zachowania poko- ju i stabilności w Europie,

PRZEKONANE o nadrzędnym znaczeniu zasady państwa prawa i poszanowania praw człowieka, w szczególności praw mniejszości, wprowadzenia systemu opartego na pluralizmie oraz wolnych i de- mokratycznych wyborach, a także liberalizacji gospo- darczej mającej na celu wprowadzenie gospodarki rynkowej,

UZNAJĄC, iż pełna realizacja niniejszej umowy o partnerstwie i współpracy będzie zarówno zależała, jak i przyczyni się do kontynuacji i dokonania reform politycznych, gospodarczych i prawnych w Republice Armenii, jak również wprowadzenia czynników nie- zbędnych do współpracy, w szczególności w świetle

postanowień końcowych Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Bonn,

PRAGNĄC wspierać proces współpracy regional- nej z krajami sąsiadującymi w dziedzinach, które są przedmiotem niniejszej umowy w celu wspierania po- myślnego rozwoju i stabilności regionu, w szczególno- ści inicjatywy na rzecz umocnienia współpracy i wza- jemnego zaufania między Niepodległymi Państwami regionu Zakaukazia i innymi krajami ościennymi,

PRAGNĄC nawiązać i rozwijać regularny dialog polityczny w dwustronnych, regionalnych i międzyna- rodowych zagadnieniach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania,

UZNAJĄC I POPIERAJĄC pragnienie Republiki Ar- menii do nawiązania ścisłej współpracy z instytucjami europejskimi,

UWZGLĘDNIAJĄC konieczność wspierania inwe- stycji w Republice Armenii, także w sektorze energe- tycznym, oraz ze względu na znaczenie, jakie Wspól- nota i jej Państwa Członkowskie przywiązują do rów- nych warunków dla tranzytu i wywozu produktów energetycznych; potwierdzając przywiązanie Wspól- noty, jej Państw Członkowskich i Republiki Armenii do Europejskiej Karty Energetycznej, do pełnego zastoso- wania Traktatu Karty Energetycznej oraz Protokołu Karty Energetycznej w sprawie efektywności energe- tycznej i związanych z nią aspektów środowiskowych,

UWZGLĘDNIAJĄC wspólnotowe starania zmierza- jące do zapewnienia, w miarę potrzeb, współpracy go- spodarczej i pomocy technicznej,

MAJĄC NA UWADZE użyteczność Umowy w za- kresie stopniowego zbliżenia między Republiką Arme- nii a szerszą strefą współpracy w Europie i w regio- nach sąsiadujących, jak również stopniową integrację z otwartym systemem międzynarodowym,

UWZGLĘDNIAJĄC, że Xxxxxx zobowiązały się do liberalizacji wymiany handlowej, zgodnie z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO),

ŚWIADOME potrzeby poprawy warunków wpły- wających na działalność gospodarczą i inwestycje, jak również warunków w takich dziedzinach, jak zakłada- nie przedsiębiorstw, praca, świadczenie usług i prze- pływy kapitału,

WYRAŻAJĄC ZADOWOLENIE I UZNAJĄC znacze-

nie wysiłków Republiki Armenii skierowanych na przekształcenie jej gospodarki z gospodarki państwo- wej centralnie planowanej do gospodarki rynkowej,

PRZEKONANE, że niniejsza umowa stworzy mię- dzy Stronami nowy klimat w ich stosunkach gospo- darczych, korzystny w szczególności dla rozwoju han- dlu i inwestycji, które są istotne dla restrukturyzacji gospodarczej i modernizacji technologicznej,

PRAGNĄC nawiązać ścisłą współpracę w dziedzi- nie ochrony środowiska, uwzględniając współzależ- ność istniejącą w tej dziedzinie między Stronami,

UZNAJĄC, że współpraca na rzecz zapobiegania i kontroli nielegalnej imigracji stanowi jeden z priory- tetowych celów niniejszej umowy,

PRAGNĄC stworzyć współpracę kulturalną i po- prawić przepływ informacji,

uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1

Ustanawia się partnerstwo między Wspólnotą i jej Państwami Członkowskimi, z jednej strony, a Republi- ką Armenii, z drugiej strony. Jego cele są następujące:

— stworzenie odpowiednich ram dla dialogu poli- tycznego między Stronami w celu umożliwienia rozwoju stosunków politycznych,

— wspieranie starań podjętych przez Republikę Ar- menii dla umocnienia jej demokracji, rozwoju jej gospodarki i zakończenia procesu przechodzenia do gospodarki rynkowej,

— wspieranie wymiany handlowej i inwestycji, jak również harmonijnych stosunków gospodarczych między Stronami sprzyjających trwałemu rozwo- jowi gospodarczemu,

— stworzenie podstaw współpracy prawnej, gospo- darczej, społecznej, finansowej, cywilnej, nauko- wej, technologicznej oraz kulturalnej.

Tytuł I

Zasady ogólne

Artykuł 2

Poszanowanie demokracji, zasad prawa między- narodowego oraz praw człowieka określonych w szczególności w Karcie Narodów Zjednoczonych, Akcie Końcowym z Helsinek i w Karcie Paryskiej dla Nowej Europy, jak również zasad gospodarki rynko- wej, w tym ogłoszonych w dokumentach Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE) w Bonn, stanowi podstawę polityki wewnętrznej i za- granicznej Stron oraz podstawowy element partner- stwa, jak również niniejszej umowy.

Artykuł 3

Strony uważają, że dla przyszłej koniunktury i sta- bilności istotniejsze jest, aby Nowe Niepodległe Pań- stwa powstałe w wyniku rozpadu Związku Socjali- stycznych Republik Radzieckich, zwane dalej „Niepod- ległymi Państwami”, podtrzymywały i rozwijały współpracę zgodnie z zasadami zawartymi w Akcie Końcowym z Helsinek i z prawem międzynarodowym, a także w duchu stosunków dobrosąsiedzkich, i doło- żą wszelkich starań, aby wspierać ten proces.

Artykuł 4

Strony zbadają w miarę potrzeby dalszy rozwój sy- tuacji w Republice Armenii, w szczególności w odnie- sieniu do warunków ekonomicznych oraz wdrażanie reform gospodarczych zmierzających do stworzenia gospodarki rynkowej. Rada Współpracy może skiero-

wać pod adresem Stron zalecenia dotyczące rozwinię- cia odpowiedniej części niniejszej umowy w zależno- ści od zaistniałych okoliczności.

Tytuł II

Dialog polityczny

Artykuł 5

Strony nawiązują regularny dialog polityczny, któ- ry zamierzają rozwijać i zacieśniać. Dialog ten towa- rzyszy i sprzyja zbliżeniu między Wspólnotą a Republi- ką Armenii, wspiera zmiany polityczne oraz gospodar- cze, które zachodzą obecnie w tym kraju, a także przy- czynia się do powstania nowych form współpracy.

Dialog polityczny:

— zacieśni więzi między Republiką Armenii a Wspól- notą i jej Państwami Członkowskimi, a tym sa- mym ze społecznością krajów demokratycznych; osiągnięta dzięki niniejszej umowie zbieżność go- spodarcza prowadzić będzie do nasilenia stosun- ków politycznych,

— doprowadzi do wzrostu zbieżności stanowisk w kwestiach międzynarodowych ważnych dla oby- dwu Stron, podnosząc tym samym bezpieczeństwo i stabilność w regionie oraz działając na korzyść dal- szego rozwoju Niepodległych Państw Zakaukazia,

— przewiduje, że Strony podejmują wysiłki na rzecz współpracy w sprawach ukierunkowanych na wzmocnienie stabilności i bezpieczeństwa w Eu- ropie, przestrzeganie zasad demokracji, poszano- wanie i wspieranie praw człowieka, w szczególno- ści mniejszości, a także, że w razie potrzeby Stro- ny przeprowadzają konsultacje we właściwych sprawach.

Dialog ten może przebiegać na poziomie regional- nym, przyczyniając się do rozwiązywania regional- nych konfliktów i napięć.

Artykuł 6

Na szczeblu ministerialnym dialog polityczny pro- wadzony jest na forum Rady Współpracy, ustanowio- nej na mocy artykułu 78, a w innych wypadkach, w drodze umów dwustronnych.

Artykuł 7

Strony ustalają inne procedury i mechanizmy dia- logu politycznego, przybierające w szczególności na- stępujące formy:

— regularnych posiedzeń, na szczeblu wysokich urzędników, między przedstawicielami Wspólnoty i jej Państw Członkowskich, z jednej strony, a przed- stawicielami Republiki Armenii, z drugiej strony,

— pełnego wykorzystania kanałów dyplomatycz- nych między Stronami, w tym odpowiednich kon- taktów w ramach współpracy dwu- lub wielo- stronnej, jak na przykład sesji Narodów Zjedno- czonych, KBWE i innych,

— wszelkich innych środków, łącznie z możliwością spotkań ekspertów, które mogłyby przyczynić się do zacieśnienia i rozwoju dialogu politycznego.

Artykuł 8

Dialog polityczny na szczeblu parlamentarnym prowadzony jest w ramach Parlamentarnego Komite- tu Współpracy powołanego na mocy artykułu 83.

Tytuł III

Wymiana towarowa

Artykuł 9

1. Strony przyznają sobie wzajemnie klauzulę naj- większego uprzywilejowania w odniesieniu do wszyst- kich dziedzin dotyczących:

— należności celnych i opłat stosowanych w przy- wozie i wywozie, w tym metody pobierania tych należności i opłat,

— postanowień dotyczących odprawy celnej, tranzy- tu, składów i przeładunku,

— podatków i innych opłat wewnętrznych o jakim- kolwiek charakterze, stosowanych bezpośrednio lub pośrednio do przywożonych towarów,

— metod dokonywania płatności i ich przekazywania,

— zasad dotyczących sprzedaży, zakupu, transportu, dystrybucji i wykorzystania towarów na rynku we- wnętrznym.

2. Postanowienia ustępu 1 nie mają zastosowania

do:

a) korzyści przyznanych w celu ustanowienia unii celnej lub strefy wolnego handlu lub na mocy ustanowienia takiej unii lub strefy,

b) korzyści przyznanych niektórym krajom zgodnie z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO) oraz na mocy innych umów międzynarodowych na rzecz krajów rozwijających się,

c) korzyści przyznanych krajom ościennym w celu usprawnienia ruchu granicznego.

3. Na czas okresu przejściowego kończącego się z datą przystąpienia Republiki Armenii do WTO lub do dnia 31 grudnia 1998 r., w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza, postanowienia ustępu 1 nie mają zastosowania do przywilejów określonych w załączniku I przyznanych przez Republikę Armenii innym państwom powstałym w wyniku rozpadu ZSRR.

Artykuł 10

1. Strony ustalają, że zasada swobodnego tranzytu jest zasadniczym warunkiem osiągnięcia celów niniej- szej umowy.

W związku z tym każda ze Stron gwarantuje możli- wość tranzytu bez żadnych ograniczeń przez swoje te-

rytorium towarów pochodzących z obszaru celnego lub przeznaczonych na obszar celny drugiej ze Stron.

2. Zasady, określone w ustępach 2, 3, 4 i 5 artyku- łu V GATT, mają zastosowanie między obydwiema Stronami.

3. Zasady zawarte w niniejszym artykule nie naru- szają jakiejkolwiek innej uzgodnionej między Strona- mi zasady specjalnej dotyczącej szczególnych sekto- rów, w szczególności transportu lub produktów.

Artykuł 11

Nie naruszając praw i obowiązków wynikających z wiążących obie Strony międzynarodowych konwencji dotyczących odprawy czasowej towarów, każda ze Stron przyznaje ponadto drugiej Stronie zwolnienie z należno- ści i opłat przywozowych nakładanych na czasowo od- prawione produkty, w przypadkach oraz według proce- dur, określonych w tej dziedzinie przez jakąkolwiek inną konwencję międzynarodową wiążącą Stronę, zgodnie z jej ustawodawstwem. Uwzględnia się warunki, zgod- nie z którymi zobowiązania wynikające z takiej konwen- cji zostały zaakceptowane przez daną Xxxxxx.

Artykuł 12

1. Towary pochodzące z Republiki Armenii są przy- wożone do Wspólnoty bez żadnych ograniczeń ilo- ściowych, bez uszczerbku dla postanowień artyku- łów 14, 17 i 18 niniejszej umowy.

2. Towary pochodzące ze Wspólnoty są przywożo- ne do Republiki Armenii bez żadnych ograniczeń ilo- ściowych lub środków o równoważnych skutkach.

Artykuł 13

Towary są przedmiotem wymiany między Strona- mi po cenach rynkowych.

Artykuł 14

1. W przypadku gdy produkt jest przywożony na te- rytorium jednej ze Stron w tak zwiększonych ilościach i na takich warunkach, że powoduje to lub grozi spowo- dowaniem szkody dla krajowych producentów produk- tów podobnych lub produktów bezpośrednio konku- rencyjnych, Wspólnota lub Republika Armenii, zależnie od okoliczności, może podjąć właściwe środki zgodnie z niżej wymienionymi procedurami i warunkami.

2. Przed podjęciem jakichkolwiek środków lub, gdy tylko będzie to możliwe, w przypadkach do których stosuje się ustęp 4, Wspólnota lub Republika Armenii, zależnie od okoliczności, dostarczy Radzie Współpracy wszelkich odpowiednich informacji potrzebnych w ce- lu znalezienia rozwiązania odpowiadającego obu Stro- nom, zgodnie z postanowieniami tytułu XI.

3. Jeśli w wyniku konsultacji w ciągu 30 dni od dnia, gdy Xxxxxx zwróciły się do Rady Współpracy, nie doj- dzie do porozumienia co do działań, jakie należy przed- sięwziąć, aby zaradzić powstałej sytuacji, Strona, która zwróciła się o konsultacje, ma prawo ograniczyć przy-

wóz danych produktów, w takim zakresie i na taki okres, jak jest to konieczne do zapobiegnięcia lub naprawienia szkody, lub też przyjąć inne odpowiednie środki.

4. W sytuacjach krytycznych, kiedy zwłoka stwarza niebezpieczeństwo powstania szkód trudno odwracal- nych, Strony mogą podjąć odpowiednie środki zanim przystąpią do konsultacji, pod warunkiem że konsultacje proponuje się niezwłocznie po podjęciu tych środków.

5. Dobierając środki, zgodnie z niniejszym artyku- łem, Strony przyznają pierwszeństwo tym środkom, które w jak najmniejszym stopniu zakłócają osiąganie celów niniejszej umowy.

6. Żadne z postanowień niniejszego tytułu nie na- rusza ani nie wpływa w jakikolwiek sposób na podję- cie przez jedną ze Stron środków antydumpingowych lub wyrównawczych, zgodnie z artykułem VI GATT, Porozumieniem w sprawie wykonania artykułu VI GATT, Porozumieniem w sprawie interpretacji i stoso- wania artykułów VI, XVI i XXIII GATT lub odpowied- nim ustawodawstwem wewnętrznym.

Artykuł 15

Strony zobowiązują się rozważyć możliwość roz- winięcia postanowień niniejszej umowy w sprawie obrotu towarowego między nimi, o ile okoliczności na to pozwalają, z uwzględnieniem sytuacji powstałej w wyniku przystąpienia Republiki Armenii do WTO. Rada Współpracy może skierować pod adresem Stron zalecenia dotyczące tego rozwoju, które, o ile zostaną zatwierdzone, mogą być wprowadzane w życie w dro- dze porozumienia między Xxxxxxxx, zgodnie z ich od- powiednimi procedurami.

Artykuł 16

Niniejsza umowa nie stanowi przeszkody dla zaka- zów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa pu- blicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony zasobów naturalnych, ochro- ny narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, lub ochrony własno- ści intelektualnej, przemysłowej i handlowej, lub po- stanowieniami dotyczącymi złota i srebra. Jednakże ta- kie zakazy lub ograniczenia nie powinny stanowić ani środka arbitralnej dyskryminacji, ani ukrytego ograni- czenia w wymianie handlowej między Stronami.

Artykuł 17

Niniejszy tytuł nie znajduje zastosowania do han- dlu wyrobami włókienniczymi, objętymi działami 50— 63 Nomenklatury Scalonej. Handel tymi produktami reguluje odrębne porozumienie parafowane dnia 18 stycznia 1996 r. i stosowane tymczasowo od dnia 1 stycznia 1996 r.

Artykuł 18

1. Handel produktami objętymi Traktatem ustana- wiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali regulo-

xxxx jest postanowieniami niniejszego tytułu, z wy- jątkiem artykułu 12.

2. Powołuje się grupę kontaktową do spraw węgla i stali składającą się z przedstawicieli Wspólnoty, z jed- nej strony, oraz z przedstawicieli Republiki Armenii, z drugiej strony.

Grupa kontaktowa wymienia regularnie informacje na temat wszelkich kwestii dotyczących węgla i stali, stanowiących przedmiot zainteresowania Stron.

Artykuł 19

Handel materiałami jądrowymi prowadzony bę- dzie zgodnie z postanowieniami Traktatu ustanawiają- cego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. W ra- zie potrzeby, handel materiałami jądrowymi podlega postanowieniom specjalnego porozumienia, które zo- stanie zawarte między Europejską Wspólnotą Energii Atomowej i Republiką Armenii.

Tytuł IV

Postanowienia dotyczące działalności gospodarczej i inwestycji

Rozdział I Warunki pracy Artykuł 20

1. Z zastrzeżeniem przepisów ustawowych, warun-

ków i procedur mających zastosowanie w każdym Pań- stwie Członkowskim, Wspólnota i Państwa Członkow- skie dołożą starań w celu zapewnienia obywatelom Ar- menii, zatrudnionym legalnie na terytorium danego Państwa Członkowskiego, traktowania wolnego od ja- kiejkolwiek dyskryminacji ze względu na narodowość w porównaniu ze swoimi obywatelami w zakresie wa- runków pracy, wynagrodzenia lub zwolnienia z pracy.

2. Z zastrzeżeniem przepisów ustawowych, warun- ków i procedur mających zastosowanie w Republice Armenii, Republika Armenii zapewnia pracownikom będącym obywatelami danego Państwa Członkow- skiego, zatrudnionym legalnie na terytorium Republi- ki Armenii, że nie będzie w stosunku do nich stosowa- na jakakolwiek dyskryminacja ze względu na narodo- wość w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia lub zwolnienia z pracy, w porównaniu z jej własnymi oby- watelami.

Artykuł 21

Rada Współpracy bada możliwości poprawy wa- runków pracy przedsiębiorców zgodnie z międzynaro- dowymi zobowiązaniami Stron, łącznie ze zobowiąza- niami wymienionymi w dokumencie z Konferencji KBWE w Bonn.

Artykuł 22

Rada Współpracy opracowuje zalecenia w celu wykonania postanowień artykułów 20 i 21.

Rozdział II

Warunki zakładania i działalności spółek

Artykuł 23

1. Wspólnota i jej Państwa Członkowskie przyzna- ją spółkom armeńskim traktowanie nie mniej korzyst- ne niż traktowanie przyznane jakiemukolwiek państwu trzeciemu, jak to określa artykuł 25 litera d.

2. Bez uszczerbku dla zastrzeżeń określonych w za- łączniku IV, Wspólnota i jej Państwa Członkowskie przyznają spółkom zależnym spółek armeńskich, zało- żonym na ich terytorium, traktowanie nie mniej ko- rzystne niż traktowanie przyznawane jakimkolwiek spółkom wspólnotowym w zakresie ich działalności.

3. Wspólnota i jej Państwa Członkowskie przyzna- ją oddziałom spółek armeńskich założonym na ich te- rytorium traktowanie nie mniej korzystne niż trakto- wanie przyznawane oddziałom spółek jakichkolwiek państw trzecich w zakresie prowadzonej działalności.

4. Republika Armenii przyznaje zakładanym spół- kom wspólnotowym, zgodnie z postanowieniami arty- kułu 25 litera d, traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane spółkom armeńskim lub ja- kimkolwiek spółkom państw trzecich, w zależności od tego, które jest korzystniejsze, oraz przyznaje jednost- kom zależnym i oddziałom spółek wspólnotowych za- łożonym na jej terytorium traktowanie nie mniej ko- rzystne niż traktowanie przyznawane jej własnym spół- kom lub oddziałom, lub też jakimkolwiek spółkom lub oddziałom państw trzecich, w zależności od tego, które jest korzystniejsze w zakresie prowadzonej działalności.

Artykuł 24

1. Bez uszczerbku dla postanowień artykułu 97, po- stanowienia artykułu 23 nie mają zastosowania do transportu drogą powietrzną, śródlądową i morską.

2. Jednakże w odniesieniu do działalności agencji że- glugi morskiej w zakresie postanowień dotyczących usług międzynarodowego transportu morskiego, łącznie z transportem intermodalnym obejmującym częściowo transport morski, każda ze Stron zezwoli spółkom dru- giej Strony na obecność handlową na swoim terytorium w postaci jednostek zależnych lub oddziałów, na warun- kach zakładania i prowadzenia działalności nie mniej ko- rzystnych niż warunki przyznawane jej własnym spół- kom lub jednostkom zależnym lub oddziałom spółek ja- kiegokolwiek państwa trzeciego, w zależności od tego, które są korzystniejsze, i zgodnie z przepisami prawnymi i regulacjami obowiązującymi w każdej ze Stron.

3. Działalność ta może obejmować, ale nie ograni- cza się do:

a) obrotu i sprzedaży usług transportu morskiego i usług powiązanych przez bezpośredni kontakt z klientami, począwszy od oferty cenowej aż do fakturowania, bez względu na to, czy usługi te są wykonywane lub oferowane przez samego usługodawcę, czy przez usługodawców, z którymi sprzedający usługi zawarł stałe umowy handlowe,

b) nabywania i korzystania na własny rachunek lub w imieniu klientów (a także odsprzedania klien- tom) z jakichkolwiek usług transportowych lub po- wiązanych z transportem, w tym transportu we- wnętrznego wszelkimi środkami, w szczególności transportu drogą śródlądową, transportu drogo- wego lub kolejowego, niezbędnych dla realizacji usług zintegrowanych,

c) przygotowania dokumentacji dotyczącej doku- mentów przewozowych, dokumentów celnych lub jakichkolwiek innych dokumentów odnoszących się do pochodzenia i charakteru przewożonych to- warów,

d) dostarczania informacji handlowych wszelkimi sposobami, w tym za pomocą skomputeryzowa- nych systemów informacyjnych oraz elektronicznej wymiany danych (z zastrzeżeniem niedyskrymina- cyjnych ograniczeń dotyczących telekomunikacji),

e) zawarcia porozumienia handlowego z innymi agencjami żeglugi morskiej istniejącymi na miej- scu, łącznie z udziałem w kapitale zakładowym spółki i powoływaniem personelu rekrutowanego na miejscu (lub w przypadku personelu zagranicz- nego, z zastrzeżeniem odpowiednich postanowień niniejszej umowy),

f) działania na rzecz spółek, polegającego między in- nymi na organizowaniu zawinięcia statku do por- tu lub w razie potrzeby, przejęcia ładunku.

Artykuł 25 Do celów niniejszej umowy:

a) „spółka wspólnotowa” lub „spółka armeńska” oznacza odpowiednio spółkę założoną zgodnie z prawem danego Państwa Członkowskiego lub Republiki Armenii, posiadającą statutową siedzi- bę, zarząd lub główne miejsce prowadzenia dzia- łalności na terytorium odpowiednio Wspólnoty lub Republiki Armenii; jednakże, jeśli spółka zało- żona odpowiednio zgodnie z przepisami prawny- mi danego Państwa Członkowskiego lub Republi- ki Armenii ma tylko siedzibę statutową na teryto- rium Wspólnoty lub Republiki Armenii, to jest ona uważana odpowiednio za spółkę wspólnotową lub spółkę armeńską, jeśli jej działalność ma rzeczywi- sty i ciągły związek odpowiednio z gospodarką jednego z Państw Członkowskich lub Republiki Ar- menii,

b) „spółka zależna” danej spółki oznacza spółkę faktycznie kontrolowaną przez tę spółkę,

c) „oddział” spółki oznacza zakład nieposiadający osobowości prawnej, który posiada atrybuty sta- łości, do których należy na przykład bycie rozsze- rzeniem podmiotu macierzystego, który posiada zarząd oraz jest materialnie wyposażony w celu negocjowania spraw gospodarczych ze stronami trzecimi, tak by te ostatnie, wiedząc, że, o ile to ko- nieczne, będzie istniał związek prawny z podmio- tem macierzystym, którego siedziba zarządu znaj- duje się za granicą, nie musiały kontaktować się

bezpośrednio z podmiotem macierzystym, lecz mogły zawierać transakcje gospodarcze w zakła- dzie stanowiącym rozszerzenie tego podmiotu,

d) „zakładanie przedsiębiorstw” oznacza prawo spółek wspólnotowych lub armeńskich, określo- nych w literze a, do podjęcia działalności gospo- darczej poprzez tworzenie spółek zależnych i od- działów odpowiednio w Republice Armenii lub we Wspólnocie,

e) „działanie” oznacza wykonywanie działalności gospodarczej,

f) „działalność gospodarcza” oznacza działalność o charakterze przemysłowym, handlowym i zawo- dowym.

W odniesieniu do międzynarodowego transportu morskiego, w tym operacji transportu intermodalnego obejmującego po części transport morski, obywatele Państw Członkowskich lub Republiki Armenii, za- mieszkujący poza terytorium Wspólnoty lub odpo- wiednio Republiki Armenii, oraz przedsiębiorstwa że- glugowe, mające siedzibę poza terytorium Wspólnoty lub Republiki Armenii i kontrolowane przez obywateli Państwa Członkowskiego lub odpowiednio Republiki Armenii, także korzystają z postanowień niniejszego rozdziału oraz rozdziału III, jeżeli ich statki są zareje- strowane w tym Państwie Członkowskim lub odpo- wiednio w Republice Armenii zgodnie z ich właści- wym ustawodawstwem.

Artykuł 26

1. Bez względu na jakiekolwiek inne postanowie- nia niniejszej umowy, nic nie stoi na przeszkodzie, aby Strony podjęły środki ostrożności obejmujące ochro- nę inwestorów, deponentów, posiadaczy polis ubez- pieczeniowych lub osób, do których należą prawa po- wiernicze od usługodawcy finansowego, lub zapew- niające integralność i stabilność systemu finansowe- go. W przypadku gdy środki te nie są zgodne z posta- nowieniami niniejszej umowy, nie mogą być one za- stosowane jako środki uchylania się od zobowiązań, jakie na daną Stronę nakłada niniejsza umowa.

2. Żadne postanowienie niniejszej umowy nie mo- że być interpretowane w sposób, który zmuszałby któ- rąkolwiek ze Stron do ujawnienia informacji na temat interesów i kont indywidualnych klientów, czy też ja- kichkolwiek informacji poufnych lub chronionych, któ- re znajdują się w posiadaniu instytucji publicznych.

3. Do celów niniejszej umowy określenie „usługi finansowe” oznacza działalność opisaną w załączni- ku III.

Artykuł 27

Postanowienia niniejszej umowy nie wykluczają stosowania przez każdą ze Stron wszelkich środków koniecznych dla uniknięcia sytuacji, w jakiej środki do- tyczące dostępu państw trzecich do ich rynku byłyby obchodzone, w oparciu o postanowienia niniejszej umowy.

Artykuł 28

1. Bez względu na postanowienia rozdziału I niniej- szego tytułu, spółka wspólnotowa lub spółka armeń- ska założona odpowiednio na terytorium Republiki Ar- menii lub Wspólnoty jest uprawniona do zatrudnienia w swoich spółkach zależnych lub oddziałach, zgodnie z ustawodawstwem obowiązującym w kraju założe- nia, na terytorium odpowiednio Republiki Armenii lub Wspólnoty, pracowników będących obywatelami od- powiednio Państw Członkowskich Wspólnoty i Repu- bliki Armenii, pod warunkiem że pracownicy ci będą należeć do kluczowego personelu określonego w ustępie 2 oraz że zostaną zatrudnieni wyłącznie przez te spółki, spółki zależne lub oddziały. Pozwolenia na pobyt i pracę takich pracowników wydane są wy- łącznie na okres zatrudnienia.

2. Kluczowy personel wyżej wymienionych spółek, zwanych dalej „organizacjami”, składa się z „osób przeniesionych w ramach przedsiębiorstwa”, jak okre- ślono w literze c, i należących do określonych poniżej kategorii, pod warunkiem że organizacja posiada oso- bowość prawną, a osoby, o których mowa, zostały za- trudnione przez tę organizację lub były wspólnikami tej organizacji (innymi niż udziałowcy większościowi) przez okres co najmniej jednego roku bezpośrednio poprzedzającego takie przejście:

a) osoby pracujące na wyższych stanowiskach orga- nizacji, których główne zadanie polega na kiero- waniu zakładem, pozostające pod bezpośrednią kontrolą lub ogólnym kierownictwem zarządu lub udziałowców, lub też odpowiednich organów, peł- niących funkcje:

— kierowania zakładem, wydziałem lub komórką zakładu,

— nadzorowania i kontroli pracy innych zatrud- nionych, sprawujących funkcje nadzorcze, techniczne lub kierownicze,

— zatrudniania bądź zwalniania bądź zalecenia zatrudnienia bądź zwolnienia personelu oraz podejmowania innych środków związanych z personelem, zgodnie z przyznanymi im uprawnieniami,

b) osoby zatrudnione przez daną organizację, posiada- jące szczególną wiedzę w dziedzinie obsługi zakła- du, aparatury naukowej, technologii lub zarządza- nia; ocena takiej wiedzy może dotyczyć, poza wie- dzą specyficznie związaną z zakładem, wysokiego poziomu kompetencji w związku z danym rodzajem pracy lub działalności wymagającej specyficznej wiedzy technicznej, w tym zawodów regulowanych,

c) osoby przeniesione w ramach przedsiębiorstwa określone jako osoby fizyczne pracujące dla danej organizacji na terytorium jednej ze Stron czasowo przeniesione w ramach prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium drugiej Strony; przed- miotowa organizacja musi posiadać główne miej- sce prowadzenia działalności na terytorium jednej ze Stron, a przeniesienia należy dokonać do zakła- du (oddziału, spółki zależnej) tej organizacji, pro-

wadzącego faktycznie podobną działalność go- spodarczą na terytorium drugiej Strony.

Artykuł 29

1. Strony podejmują wysiłki w celu uniknięcia po- dejmowania środków lub działań ograniczających wa- runki zakładania lub działania przedsiębiorstw na tery- torium drugiej Strony w większym stopniu niż miało to miejsce przed dniem podpisania niniejszej umowy.

2. Postanowienia niniejszego artykułu nie narusza- ją postanowień artykułu 37; sytuacje, których dotyczy artykuł 37, podlegają jedynie postanowieniom tego artykułu, z wyłączeniem jakichkolwiek innych posta- nowień.

3. Działając w duchu partnerstwa i współpracy, oraz w świetle postanowień artykułu 43, rząd Republi- ki Armenii informuje Wspólnotę o swoim zamiarze złożenia propozycji nowych przepisów prawnych lub przyjęcia nowych regulacji mogących ograniczyć wa- runki zakładania lub działania, w Republice Armenii, oddziałów lub spółek zależnych spółek wspólnoto- wych w stopniu większym, niż miało to miejsce w dniu poprzedzającym datę podpisania niniejszej umowy. Wspólnota może zwrócić się do Republiki Ar- menii o udzielenie informacji dotyczących projektów przepisów prawnych lub regulacji oraz rozpocząć kon- sultacje dotyczące tych projektów.

4. W przypadku gdy nowe przepisy prawne lub re- gulacje wprowadzone w Republice Armenii stwarzały- by warunki działania oddziałów lub spółek zależnych spółek wspólnotowych założonych w Republice Ar- menii ograniczające ich działalność w większym stop- niu niż miało to miejsce przed dniem podpisania ni- niejszej umowy, nowe przepisy prawne lub regulacje nie mają zastosowania przez okres trzech lat następu- jących od dnia wejścia w życie odpowiedniego aktu prawnego do tych jednostek zależnych lub oddziałów, które w dniu wejścia w życie tego aktu już istniały w Republice Armenii.

Rozdział III

Transgraniczne świadczenie usług między Wspólnotą a Republiką Armenii

Artykuł 30

1. Strony zobowiązują się zgodnie z postanowie- niami niniejszego rozdziału podjąć niezbędne kroki w celu stopniowego świadczenia usług przez spółki wspólnotowe lub armeńskie założone na terytorium Strony innej niż ta osoba, dla której przeznaczone są usługi, uwzględniając rozwój sektora usług na teryto- rium każdej ze Stron.

2. Rada Współpracy opracowuje zalecenia w celu wykonania ustępu 1.

Artykuł 31

Strony współpracują na rzecz rozwoju sektora usług o charakterze rynkowym w Republice Armenii.

Artykuł 32

1. Strony zobowiązują się stosować zasadę nie- ograniczonego dostępu do międzynarodowego rynku i transportu morskiego opartego na zasadach komer- cyjnych:

a) powyższe postanowienie nie narusza praw i obo- wiązków wynikających z Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Kodeksu Postępowania dla Konferencji Armatorów Liniowych, odnoszą- cych się do jednej lub drugiej Strony niniejszej umowy; statki nieobjęte konferencją będą miały prawo działania w konkurencji ze statkami konfe- rencji, o ile będą przestrzegać reguł uczciwej kon- kurencji na zasadach handlowych,

b) Strony potwierdzają swoje przywiązanie do warun- ków swobodnej konkurencji, jako istotnej cechy handlu sypkimi i płynnymi towarami masowymi.

2. Stosując zasady określone w ustępie 1, Strony:

a) nie stosują, po dniu wejścia w życie niniejszej umowy, postanowień dotyczących podziału ła- dunku wynikających z umów dwustronnych mię- dzy jakimkolwiek Państwem Członkowskim Wspólnoty a byłym Związkiem Radzieckim,

b) nie wprowadzają, w przyszłych umowach dwu- stronnych z państwami trzecimi, klauzul o podzia- le ładunku, chyba że powstaną wyjątkowe okolicz- ności, w których przedsiębiorstwa żeglugi liniowej z jednej lub drugiej Strony niniejszej umowy nie miałyby innej możliwości udziału w handlu z lub do zainteresowanego państwa trzeciego,

c) zakazują w przyszłych umowach dwustronnych wprowadzania klauzul o podziale ładunku w przy- padku handlu sypkimi i płynnymi towarami maso- wymi,

d) znoszą z dniem wejścia w życie niniejszej umowy, wszelkie środki jednostronne, przeszkody admini- stracyjne, techniczne i inne, które mogłyby wy- wierać skutek ograniczający lub dyskryminacyjny w stosunku do swobody świadczenia usług w międzynarodowym transporcie morskim.

3. Każda ze Stron przyznaje między innymi statkom będącym własnością obywateli lub przedsiębiorstw drugiej Strony traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane własnym statkom w zakresie dostępu do portów otwartych dla handlu międzynaro- dowego, możliwości korzystania z infrastruktury i po- mocniczych służb morskich w tych portach, jak rów- nież związane z należnościami i opłatami, ułatwieniami celnymi oraz wyznaczaniem miejsc zrzucania kotwicy oraz urządzeń do załadunku i rozładunku.

4. Obywatele i przedsiębiorstwa wspólnotowe, za- pewniające międzynarodowe usługi transportu mor- skiego, mogą swobodnie świadczyć usługi w między- narodowym transporcie żeglugi śródlądowej Republi- ki Armenii i odwrotnie.

Artykuł 33

W celu zapewnienia skoordynowanego rozwoju transportu między Stronami, dostosowanego do ich potrzeb handlowych, warunki wzajemnego dostępu do rynku i świadczenia usług w transporcie drogo- wym, kolejowym i w żegludze śródlądowej, a także, gdy stosowne, w transporcie powietrznym mogą sta- nowić przedmiot odrębnych uzgodnień, w miarę po- trzeby negocjowanych między Stronami, po wejściu w życie niniejszej umowy.

Rozdział IV Postanowienia ogólne Artykuł 34

1. Postanowienia niniejszego tytułu są stosowane

z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.

2. Postanowienia niniejszego tytułu nie mają za- stosowania do działalności, która na terytorium której- kolwiek ze Stron związana jest, nawet tylko sporadycz- nie, z wykonywaniem władzy publicznej.

Artykuł 35

Do celów niniejszego tytułu, żadne postanowienie niniejszej umowy nie stanowi przeszkody dla stoso- wania przez Strony własnych postanowień i regulacji dotyczących wjazdu i pobytu, zatrudnienia, warunków pracy, prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne oraz świadczenia usług, pod warun- kiem że działania te nie wpływają w sposób niweczą- cy lub szkodliwy na korzyści, które przysługują Stro- nom zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy. Powyższe postanowienie nie narusza stosowania arty- kułu 34.

Artykuł 36

Spółki, które są kontrolowane i należą do spółek armeńskich i spółek wspólnotowych, również korzy- stają z postanowień rozdziałów II, III i IV.

Artykuł 37

Traktowanie przyznane przez którąkolwiek ze Stron drugiej Stronie na podstawie niniejszej umowy od dnia poprzedzającego o miesiąc datę wejścia w życie właściwych zobowiązań, wynikających z Układu Ogól- nego w Sprawie Handlu Usługami (GATS), nie może być w żadnym wypadku korzystniejsze, jeśli chodzi o sektory lub środki, do których odnosi się GATS, niż traktowanie przyznane przez pierwszą ze Stron zgod- nie z postanowieniami GATS, bez względu na sektor, podsektor czy tryb świadczenia usługi.

Artykuł 38

Do celów rozdziałów II, III i IV nie uwzględnia się traktowania przyznawanego przez Wspólnotę, jej Pań- stwa Członkowskie lub Republikę Armenii na podsta-

wie zobowiązań zaciągniętych na mocy umów o inte- gracji gospodarczej zgodnie z zasadami artyku- łu V GATS.

Artykuł 39

1. Klauzula największego uprzywilejowania, przy- znana zgodnie z postanowieniami niniejszego tytułu, nie ma zastosowania do ulg podatkowych, których Strony udzielają lub udzielą w przyszłości na podsta- wie porozumień w sprawie zapobiegania podwójne- mu opodatkowaniu lub innych uzgodnień podatko- wych.

2. Żadne z postanowień niniejszego tytułu nie jest interpretowane w sposób, który by przeszkodził przy- jęciu lub stosowaniu przez Strony jakiegokolwiek środka mającego na celu zapobieganie unikaniu pła- cenia podatków, zgodnie z postanowieniami umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych uzgodnień dotyczących podatków bądź też krajowego ustawodawstwa podatkowego.

3. Żadne z postanowień niniejszego tytułu nie jest interpretowane w sposób, który by przeszkodził Pań- stwom Członkowskim lub Republice Armenii w roz- różnianiu, przy stosowaniu odpowiednich przepisów ich ustawodawstwa podatkowego, podatników, którzy nie są w identycznej sytuacji, w szczególności w od- niesieniu do ich miejsca zamieszkania.

Artykuł 40

Bez uszczerbku dla postanowień artykułu 28, żad- ne z postanowień rozdziałów II, III i IV nie jest interpre- towane jako uprawniające:

— obywateli Państw Członkowskich lub Republiki Armenii do wjazdu lub pozostawania odpowied- nio na terytorium Republiki Armenii lub Wspólno- ty, w jakimkolwiek charakterze, w szczególności jako akcjonariusza lub udziałowcy lub współwła- ściciela spółki lub zarządzającego bądź też zatrud- nionego w tej spółce, lub jako usługodawcy lub usługobiorcy,

— wspólnotowe oddziały lub spółki zależne spółek armeńskich do zatrudniania lub zlecania zatrud- niania na terytorium Wspólnoty obywateli Repu- bliki Armenii,

— armeńskie oddziały lub spółki zależne spółek wspólnotowych do zatrudniania lub zlecania za- trudnienia na terytorium Republiki Armenii oby- wateli Państw Członkowskich,

— spółki armeńskie bądź wspólnotowe oddziały i spółki zależne spółek armeńskich do zatrudnia- nia obywateli armeńskich działających na rzecz i pod kontrolą innych osób na podstawie umów o pracę zawartych na czas określony,

— spółki wspólnotowe bądź armeńskie oddziały lub spółki zależne spółek wspólnotowych do zatrud- niania pracowników będących obywatelami Państw Członkowskich na podstawie umów o pra- cę zawartych na czas określony.

Rozdział V

Płatności bieżące i kapitał

Artykuł 41

1. Strony zobowiązują się wyrazić zgodę na doko- nywanie w swobodnie wymienialnej walucie wszel- kich płatności bieżących między rezydentami Wspól- noty oraz Republiki Armenii, mających związek z prze- pływem towarów, usług lub osób, dokonywanych zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy.

2. W odniesieniu do transakcji na rachunkach ob- rotów kapitałowych w bilansie płatniczym zapewnia się, od chwili wejścia w życie niniejszej umowy, swo- bodny przepływ kapitału związanego z inwestycjami bezpośrednimi dokonywanymi w przedsiębiorstwach powstałych zgodnie z ustawodawstwem kraju lokali- zacji inwestycji oraz inwestycji dokonywanych zgod- nie z postanowieniami rozdziału II, jak również likwi- dację lub repatriację tych inwestycji oraz wszelkiego wynikającego z nich zysku.

3. Bez uszczerbku dla postanowień ustępu 2 lub 5, po wejściu w życie niniejszej umowy nie wprowadza się żadnych nowych ograniczeń w ruchu dewizowym dotyczących przepływu kapitału i bieżących płatności z tym przepływem związanych, dokonywanych między rezydentami Wspólnoty i Republiki Armenii, a istnieją- ce uregulowania nie staną się bardziej restrykcyjne.

4. Strony konsultują się wzajemnie w celu ułatwie- nia przepływu kapitałów, w formie innej niż określona w ustępie 2, między Wspólnotą a Republiką Armenii, dla wsparcia realizacji celów niniejszej umowy.

5. W odniesieniu do postanowień niniejszego arty- kułu, dopóki nie zostanie wprowadzona całkowita wy- mienialność waluty armeńskiej w rozumieniu artyku-łu VIII Regulaminu Międzynarodowego Funduszu Waluto- wego (MFW), Republika Armenii może w szczególnych okolicznościach stosować ograniczenia dewizowe zwią- zane z udzieleniem lub uzyskaniem krótkoterminowych i średnioterminowych kredytów finansowych, w takim zakresie, w jakim ograniczenia te są nakładane na Repu- blikę Armenii przy udzielaniu takich kredytów i są do- zwolone zgodnie ze statusem Republiki Armenii w MFW. Republika Armenii stosuje te ograniczenia w sposób niedyskryminacyjny. Ich stosowanie powinno w możliwie najmniejszym stopniu wpływać negatywnie na funkcjonowanie niniejszej umowy. Republika Arme- nii informuje niezwłocznie Radę Współpracy o wprowa- dzeniu takich środków i o wszelkich zmianach.

6. Bez uszczerbku dla postanowień ustępów 1 i 2, gdy w szczególnych okolicznościach przepływy kapi- tału między Wspólnotą a Republiką Armenii powodu- ją szczególne trudności lub zagrażają funkcjonowaniu polityki wymiany walut lub polityki pieniężnej we Wspólnocie bądź Republice Armenii, Wspólnota i Re- publika Armenii odpowiednio mogą przedsięwziąć środki ochronne w odniesieniu do przepływów kapita- łu między Wspólnotą a Republiką Armenii w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy, jeśli środki takie są ściśle niezbędne.

Rozdział VI

Ochrona własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

Artykuł 42

1. Zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu i załącznika II, Republika Armenii nadal będzie popra- wiać ochronę praw własności intelektualnej, przemy- słowej i handlowej, tak aby w ciągu pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy zapewnić poziom ochrony podobny do tego, jaki istnieje we Wspólnocie, łącznie ze skutecznymi środkami realizacji tych praw.

2. W ciągu pięciu lat od wejścia w życie niniejszej umowy, Republika Armenii przystąpi do wielostron- nych konwencji w sprawie praw własności intelektual- nej, przemysłowej i handlowej, wymienionych w ustę- pie 1 załącznika II, których stronami są Państwa Człon- kowskie, lub które są faktycznie stosowane przez Pań- stwa Członkowskie zgodnie z odpowiednimi postano- wieniami tych konwencji.

Tytuł V

Współpraca prawna

Artykuł 43

1. Strony uznają, iż ważną przesłanką zacieśnienia więzów gospodarczych między Republiką Armenii a Wspólnotą jest zbliżenie istniejącego i przyszłego prawodawstwa Republiki Armenii do prawodawstwa Wspólnoty. Republika Armenii podejmuje wszelkie wysiłki w celu stopniowego zapewnienia coraz więk- szej zgodności swego prawodawstwa z prawodaw- stwem wspólnotowym.

2. Zbliżenie prawodawstwa obejmuje w szczegól- ności następujące dziedziny: prawo celne, prawo spółek, prawo bankowe, rachunkowość i podatki, wła- sność intelektualną, ochronę pracowników w miejscu pracy, usługi finansowe, zasady konkurencji, zamó- wienia publiczne, ochronę zdrowia i życia ludzi, zwie- rząt i roślin, środowisko, ochronę konsumentów, po- datki pośrednie, postanowienia i normy techniczne, przepisy prawa i regulacje w zakresie spraw nuklear- nych oraz transport.

3. Wspólnota zapewni Republice Armenii pomoc techniczną w celu realizacji tych środków, która może obejmować między innymi:

— wymianę ekspertów,

— szybkie dostarczanie informacji, w szczególności dotyczących odpowiedniego ustawodawstwa,

— organizację seminariów,

— szkolenia,

— pomoc w tłumaczeniu ustawodawstwa wspólno- towego w odpowiednich sektorach.

4. Strony uzgadniają, że, w przypadku gdy wymia- na handlowa między Stronami zostanie naruszona, na uzgodnionych zasadach dokonają przeglądu sposo- bów stosowania odpowiedniego prawa konkurencji.

Tytuł VI

Współpraca gospodarcza

Artykuł 44

1. Wspólnota i Republika Armenii podejmują współpracę gospodarczą, która przyczyni się do reali- zacji procesu reform gospodarczych oraz poprawy stałego rozwoju Republiki Armenii. Współpraca ta wzmocni istniejące więzi gospodarcze, z korzyścią dla obu Stron.

2. Polityki oraz inne środki mają wspomagać refor- my gospodarczo-społeczne oraz restrukturyzację sys- temu gospodarczego i handlowego w Republice Ar- menii i opierać się na wymaganiach dotyczących trwałego i harmonijnego rozwoju społecznego; będą też w pełni uwzględniać ochronę środowiska natural- nego.

3. W tym celu współpraca koncentruje się w szcze- gólności na rozwoju gospodarczym i społecznym, roz- woju zasobów ludzkich, wsparciu dla przedsiębiorstw (łącznie z prywatyzacją, wspieraniem i ochroną inwe- stycji, małymi i średnimi przedsiębiorstwami), sekto- rze górniczym i surowcowym, nauce i technologii, rol- nictwie i żywności, energetyce, transporcie, turystyce, telekomunikacji, usługach finansowych, walce z pra- niem brudnych pieniędzy, handlu, cłach, współpracy statystycznej, informacji i komunikacji, ochronie śro- dowiska naturalnego i współpracy regionalnej.

4. Szczególną uwagę poświęca się środkom, które mogą przyczynić się do wsparcia współpracy między Niepodległymi Państwami regionu Zakaukazia i inny- mi krajami ościennymi, w celu ożywienia harmonijne- go rozwoju tego regionu.

5. Jeśli zajdzie taka potrzeba, współpraca gospo- darcza oraz inne formy współpracy przewidziane w ni- niejszej umowie mogą uzyskać wsparcie przez pomoc techniczną ze strony Wspólnoty z uwzględnieniem od- powiedniego wspólnotowego rozporządzenia Rady, mającego zastosowanie do pomocy technicznej w Niepodległych Państwach, priorytetów ustalonych w programie indykatywnym odnoszącym się do po- mocy technicznej Wspólnoty dla Republiki Armenii oraz procedur koordynacyjnych i wdrożeniowych, ja- kie są w nim ustanowione.

Artykuł 45

Współpraca w dziedzinie wymiany towarowej i usług

Strony podejmą współpracę, aby zapewnić zgod- ność handlu międzynarodowego Republiki Armenii z regułami WTO.

Współpraca ta obejmuje określone dziedziny bez- pośrednio związane z ułatwieniami w handlu, takie jak:

— kształtowanie polityki w zakresie wymiany han- dlowej i kwestii związanych z tą wymianą, łącznie z płatnościami i mechanizmami clearingowymi,

— opracowanie stosownego ustawodawstwa,

— stałą pomoc w celu przygotowania Republiki Armenii do przyszłego przystąpienia do WTO.

Artykuł 46

Współpraca przemysłowa

1. Współpraca ta ma w szczególności na celu wspieranie:

— rozwoju kontaktów gospodarczych między pod- miotami gospodarczymi obu stron,

— udziału Wspólnoty w wysiłkach podejmowanych przez Republikę Armenii w celu restrukturyzacji jej przemysłu i przyciągnięcia inwestycji do przemy- słu,

— poprawy zarządzania,

— tworzenia odpowiednich zasad i praktyk handlo- wych,

— ochrony środowiska.

2. Postanowienia niniejszego artykułu pozostają bez wpływu na stosowanie wspólnotowych zasad konkurencji dotyczących przedsiębiorstw.

Artykuł 47

Wspieranie i ochrona inwestycji

1. Mając na uwadze odpowiednie uprawnienia i kompetencje odpowiednio Wspólnoty i jej Państw Członkowskich, celem współpracy jest stworzenie ko- rzystnego środowiska dla inwestycji prywatnych za- równo krajowych, jak zagranicznych, szczególnie po- przez stworzenie lepszych warunków ochrony inwe- stycji, transferu kapitału oraz wymiany informacji w zakresie możliwości inwestycyjnych.

2. Współpraca ma na celu w szczególności:

— zawarcie, jeśli zaistnieje taka potrzeba, między Państwami Członkowskimi a Republiką Armenii, porozumień o wspieraniu i ochronie inwestycji,

— zawarcie, jeśli zaistnieje taka potrzeba, między Państwami Członkowskimi a Republiką Armenii, porozumień w celu uniknięcia podwójnego opo- datkowania,

— stworzenie korzystnych warunków dla przycią- gnięcia zagranicznych inwestycji do gospodarki armeńskiej,

— ustanowienie stabilnych i odpowiednich postano- wień oraz warunków gospodarczych, a także wy- miany informacji w zakresie przepisów prawnych, regulacji i praktyk administracyjnych w dziedzinie inwestycji,

— wymianę informacji dotyczących możliwości in- westycyjnych w formie, między innymi, targów handlowych, wystaw, tygodni handlowych i in- nych imprez.

Artykuł 48

Zamówienia publiczne

Strony współpracują, w celu rozwoju warunków dla otwartego i konkurencyjnego udzielania zamó- wień na towary i usługi w szczególności w drodze za- proszenia do składania ofert.

Artykuł 49

Współpraca w dziedzinie norm i oceny zgodności

1. Współpraca między Stronami wspiera dostoso- wania do uzgodnionych na szczeblu międzynarodo- wym kryteriów, zasad i wytycznych w zakresie jakości. Wymagane działania będą ułatwiać postępy na dro- dze wzajemnego uznawania w zakresie oceny zgodno- ści, jak również poprawę jakości wyrobów armeń- skich.

2. W tym celu Strony dążą do współpracy w ra- mach projektów pomocy technicznej, które będą:

— wspierać odpowiednią współpracę z organizacja- mi i instytucjami wyspecjalizowanymi w tych dziedzinach,

— wspierać wykorzystanie wspólnotowych postano- wień technicznych oraz stosowanie europejskich norm oraz procedur oceny zgodności,

— pozwalać na wymianę doświadczeń i informacji technicznych w zakresie zarządzania jakością.

Artykuł 50

Sektor górniczy i surowce

1. Strony zmierzają do podniesienia poziomu in- westycji i wymiany handlowej w sektorze górniczym i surowcowym.

2. Współpraca koncentruje się w szczególności na następujących dziedzinach:

— wymianie informacji na temat rozwoju w sektorze górniczym i w sektorze metali nieżelaznych,

— tworzeniu ram prawnych dla współpracy,

— zagadnieniach handlowych,

— przyjęciu i wdrażaniu ustawodawstwa w dziedzi- nie ochrony środowiska naturalnego,

— szkoleniu,

— bezpieczeństwie w przemyśle górniczym.

Artykuł 51

Współpraca w dziedzinie nauki i techniki

1. Strony wspierają współpracę w dziedzinie cywil- nych badań naukowych i rozwoju technologicznego, mając na względzie obopólne korzyści, oraz uwzględ-

niając dostępność środków, odpowiedni dostęp do swoich odpowiednich programów, z zastrzeżeniem właściwego poziomu skutecznej ochrony praw wła- sności intelektualnej, przemysłowej i handlowej.

2. Współpraca w zakresie nauki i techniki obejmu-

je:

— wymianę informacji naukowych i technicznych,

— wspólne działania w zakresie badań i rozwoju technologicznego,

— szkolenia i programy wymiany naukowców, per- sonelu badawczego i techników działających w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego obydwu stron.

W przypadku gdy taka współpraca przyjmuje for- mę działalności związanej z edukacją i/lub szkolenia- mi, powinna ona być realizowana zgodnie z postano- wieniami artykułu 52.

Za obopólnym porozumieniem Strony mogą an- gażować się w inne formy współpracy naukowej i technicznej.

W ramach tej działalności w zakresie współpracy należy zwrócić szczególną uwagę na przegrupowywa- nie uczonych, inżynierów, badaczy i technologów, któ- rzy uczestniczą lub uczestniczyli w badaniach i/lub produkcji broni masowego rażenia.

3. Współpraca objęta zakresem niniejszego artyku- łu jest realizowana zgodnie z przepisami szczególnymi wynegocjowanymi i zawartymi według procedur przy- jętych przez każdą ze Stron, w których należy określić między innymi właściwe przepisy dotyczące praw wła- sności intelektualnej, przemysłowej i handlowej.

Artykuł 52

Edukacja i szkolenie

1. Strony współpracują w celu podniesienia pozio- mu kształcenia ogólnego i kwalifikacji zawodowych w Republice Armenii zarówno w sektorze publicznym, jak prywatnym.

2. Współpraca koncentruje się w szczególności na następujących dziedzinach:

— podniesieniu poziomu edukacji i systemów szko- lenia w Republice Armenii, włącznie z systemem certyfikacji placówek szkolnictwa wyższego i dy- plomów studiów wyższych,

— szkoleniu kadry zarządzającej sektora publicznego i prywatnego oraz urzędników służby cywilnej w priorytetowych obszarach, które zostaną usta- lone,

— współpracy między placówkami szkolnictwa oraz między placówkami szkolnictwa a przedsiębior- stwami,

— wymianie nauczycieli, absolwentów, kadr zarzą- dzających, młodych naukowców i badaczy, jak również młodzieży,

— wspieraniu nauczania w zakresie studiów euro- pejskich w odpowiednich instytucjach,

— nauczaniu języków wspólnotowych,

— szkoleniu podyplomowym tłumaczy konferencyj- nych,

— szkoleniu dziennikarzy,

— szkoleniu wykładowców.

3. Ewentualny udział jednej ze Stron w odpowied- nich programach w dziedzinie edukacji i szkolenia dru- giej Strony może być uwzględniony zgodnie z ich od- powiednimi procedurami oraz, jeśli zajdzie potrzeba, ustanowi się ramy instytucjonalne i plany współpracy poprzez udział Republiki Armenii we wspólnotowym programie Tempus.

Artykuł 53

Rolnictwo i sektor rolno-spożywczy

Celem współpracy w tej dziedzinie jest popieranie reformy rolnej, modernizacja, prywatyzacja i restruk- turyzacja rolnictwa, sektora rolno-spożywczego i sek- torów usług w Republice Armenii, rozwój rynków kra- jowych oraz rynków zagranicznych dla produktów ar- meńskich, w warunkach zapewniających ochronę śro- dowiska naturalnego, z uwzględnieniem konieczności poprawy bezpieczeństwa w dziedzinie zaopatrzenia w żywność, jak również rozwoju agrobiznesu, prze- twarzania i dystrybucji produktów rolnych. Strony dą- żą także do stopniowego zbliżenia norm armeńskich do technicznych regulacji wspólnotowych w zakresie przemysłowych i rolnych produktów spożywczych, w tym norm sanitarnych i fitosanitarnych.

Artykuł 54

Energia

1. Współpraca jest realizowana w ramach zasad gospodarki rynkowej i Europejskiej Karty Energetycz- nej oraz z uwzględnieniem Traktatu Karty Energetycz- nej, Protokołu w sprawie efektywności energetycznej i związanych z nią aspektów środowiskowych, w kon- tekście postępującej integracji rynków energetycz- nych w Europie.

2. Współpraca obejmuje między innymi następują- ce dziedziny:

— kształtowanie i rozwój polityki energetycznej,

— poprawę zarządzania i regulacji sektora energe- tycznego zgodnie z założeniami gospodarki ryn- kowej,

— poprawę dostaw energii, włącznie z bezpieczeń- stwem dostaw, w sposób uzasadniony gospodar- czo i ekologicznie,

— wspieranie oszczędności energii oraz efektywno- ści energetycznej, a także wdrożenie Protokołu Karty Energetycznej w sprawie efektywności energetycznej i związanych z nią aspektów środo- wiskowych,

— modernizację infrastruktury energetycznej,

— poprawę technologii zaopatrzenia energetyczne- go i końcowego wykorzystania, w zakresie rodza- jów energii,

— zarządzanie i szkolenie techniczne w sektorze energetycznym,

— przesyłanie i tranzyt materiałów i produktów energetycznych,

— wprowadzanie szeregu rozwiązań instytucjonal- nych, prawnych, podatkowych i innych niezbęd- nych do zwiększenia handlu energią i inwestycji,

— rozwój zasobów hydroelektrycznych i innych od- nawialnych źródeł energii.

3. Strony wymieniają istotne informacje dotyczące projektów inwestycyjnych w sektorze energetycznym, w szczególności jeśli chodzi o budowę i remont ruro- ciągów, gazociągów oraz inne sposoby przesyłu pro- duktów energetycznych. Strony współpracują w celu jak najefektywniejszego wykonania postanowień tytu- łu IV i artykułu 47 w odniesieniu do inwestycji w sek- torze energetycznym.

Artykuł 55

Środowisko naturalne

1. Mając na uwadze Europejską Kartę Energetycz- ną i Deklarację Konferencji z Lucerny z 1993 r. oraz uwzględniając Traktat Karty Energetycznej, w szcze- gólności jego artykuł 19, a także Protokół Karty Ener- getycznej w sprawie efektywności energetycznej i związanych z nią aspektów środowiskowych, Strony rozwijają i zacieśniają współpracę w dziedzinie ochro- ny środowiska naturalnego i zdrowia ludzi.

2. Celem współpracy jest walka z degradacją śro- dowiska, która obejmuje w szczególności:

— skuteczne monitorowanie poziomów zanieczysz- czeń i ocenę środowiska naturalnego; system in- formacji na temat stanu środowiska naturalnego,

— zwalczanie zanieczyszczania powietrza i wody w skali lokalnej, regionalnej i transgranicznej,

— odnowę ekologiczną,

— stałą, skuteczną i wydajną ekologicznie produkcję i wykorzystanie energii,

— bezpieczeństwo zakładów przemysłowych,

— klasyfikację i bezpieczne obchodzenie się z chemi- kaliami,

— jakość wody,

— zmniejszanie ilości odpadów, recykling i bezpiecz- ne usuwanie odpadów oraz realizację Konwencji bazylejskiej,

— wpływ rolnictwa na środowisko naturalne, erozję gleby oraz zanieczyszczenie chemiczne,

— ochronę lasów,

— ochronę różnorodności biologicznej i obszarów chronionych, jak również zrównoważone wyko- rzystanie i zarządzanie zasobami biologicznymi,

— planowanie zagospodarowania przestrzennego, włącznie z budownictwem i urbanistyką,

— wykorzystanie instrumentów ekonomicznych i podatkowych,

— zmiany klimatyczne na świecie,

— edukację w zakresie ochrony środowiska natu- ralnego i świadomość problematyki ekologicz- nej,

— pomoc techniczną w zakresie rekultywacji obsza- rów dotkniętych radioaktywnością oraz rozwiązy- wanie wynikających z tego problemów zdrowot- nych i społecznych,

— wdrożenie Konwencji z Espoo o ocenach oddzia- ływania na środowisko w kontekście transgranicz- nym.

3. Współpraca odbywa się w szczególności po- przez:

— przewidywanie katastrof i innych sytuacji zagro- żeń,

— wymianę informacji oraz ekspertów, łącznie z in- formacjami oraz ekspertami zajmującymi się transferem czystych technologii oraz bezpiecz- nym i przyjaznym dla środowiska wykorzysta- niem biotechnologii,

— wspólne badania naukowe,

— dostosowanie prawodawstwa do norm wspólno- towych,

— szkolenia w zakresie ochrony środowiska i wzmocnienie instytucji,

— współpracę na poziomie regionalnym, włączając współpracę w ramach Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska, oraz na poziomie między- narodowym,

— rozwój strategii, w szczególności dotyczących problemów globalnych i klimatycznych, w celu osiągania stałego rozwoju,

— badania dotyczące wpływu na środowisko natu- ralne.

Artykuł 56

Transport

Strony rozwijają i wzmacniają współpracę w dzie- dzinie transportu.

Współpraca ta ma między innymi na celu restruk- turyzację i modernizację systemów i sieci transporto- wych w Republice Armenii oraz rozwój i zapewnienie, w odpowiednim przypadku, kompatybilności syste- mów transportowych w kontekście osiągania bardziej globalnego systemu transportowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na funkcjonowanie wszystkich tradycyjnych połączeń komunikacyjnych między Niepodległymi Państwami w regionie Zakaukazia a pozostałymi państwami ościennymi.

Współpraca obejmuje między innymi:

— modernizację zarządzania i eksploatacji transpor- tu drogowego, kolei, portów oraz lotnisk,

— modernizację i rozwój kolei, dróg wodnych, dróg lądowych, portów, lotnisk i infrastruktury nawiga- cji lotniczej, w tym modernizację największych tras komunikacyjnych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i połączeń transeuro- pejskich dla wyżej wymienionych sposobów transportu, w szczególności związanych z projek- tem Traceca,

— wspieranie i rozwój transportu multimodalnego,

— wspieranie wspólnych programów badawczych i rozwojowych,

— przygotowanie ram prawnych i instytucjonalnych dla rozwoju i wdrażania polityki łącznie z prywaty- zacją sektora transportu.

Artykuł 57

Usługi pocztowe i telekomunikacja

W ramach swoich właściwych uprawnień i kompe- tencji, Strony rozszerzają i zacieśniają współpracę w następujących dziedzinach:

— formułowanie założeń polityki i wytycznych dla rozwoju sektora telekomunikacji i usług poczto- wych,

— formułowanie zasad polityki taryfowej i obrotu w telekomunikacji oraz usługach pocztowych,

— przeprowadzanie transferu technologii i know-

-how, w tym dotyczącej europejskich norm tech- nicznych i systemów certyfikacji,

— wspieranie rozwoju projektów w dziedzinie tele- komunikacji i usług pocztowych oraz przyciąganie inwestycji,

— poprawa efektywności i jakości świadczenia usług telekomunikacyjnych i pocztowych, między inny- mi poprzez liberalizację działalności podsektorów,

— nowoczesne zastosowanie telekomunikacji, w szczególności w zakresie elektronicznego trans- feru środków pieniężnych,

— zarządzanie sieciami telekomunikacyjnymi i ich

„optymalizacja”,

— właściwa baza regulacyjna dla świadczenia usług telekomunikacyjnych i pocztowych oraz wykorzy- stywania zakresu częstotliwości radiowych,

— szkolenie w dziedzinie telekomunikacji i usług pocztowych w celu prowadzenia działalności w warunkach rynkowych.

Artykuł 58

Usługi finansowe

1. Współpraca ma w szczególności na celu uła- twienie włączenia Republiki Armenii do powszechnie przyjętych systemów wzajemnych rozliczeń. Pomoc techniczna koncentruje się na:

— rozwoju usług bankowych i finansowych, rozwoju wspólnego rynku źródeł kredytowania, włączeniu Republiki Armenii do powszechnie uznanych sys- temów wzajemnych rozliczeń,

— rozwoju w Republice Armenii systemu podatko- wego i jego instytucji, wymianie doświadczeń i szkoleniu personelu,

— rozwoju usług ubezpieczeniowych, co stworzyło- by między innymi korzystne ramy dla uczestnic- twa przedsiębiorstw wspólnotowych w zakłada- niu wspólnych przedsięwzięć w sektorze ubezpie- czeniowym w Republice Armenii oraz rozwoju ubezpieczeń kredytów eksportowych.

Współpraca ta w szczególności przyczynia się do wspierania rozwoju stosunków między Republiką Ar- menii a Państwami Członkowskimi w sektorze usług finansowych.

Artykuł 59

Rozwój regionalny

1. Strony zacieśniają współpracę w dziedzinie roz- woju regionalnego i zagospodarowania przestrzenne- go.

2. W tym celu Strony zachęcają władze krajowe, regionalne i lokalne do wymiany informacji na temat polityki regionalnej i zagospodarowania przestrzenne- go, jak również metod kształtowania polityki regional- nej ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju obsza- rów słabo rozwiniętych.

Strony także wspierają bezpośrednie kontakty od- powiednimi regionami i organizacjami publicznymi, odpowiedzialnymi za planowanie rozwoju regionalne- go, między innymi w celu wymiany doświadczeń na temat metod i sposobów wspierania rozwoju regio- nalnego.

Artykuł 60

Współpraca socjalna

1. W odniesieniu do zdrowia i bezpieczeństwa, Strony rozwijają współpracę mającą na celu podnie- sienie poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy pra- cowników.

Współpraca obejmuje głównie:

— edukację i szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów działalności wysokiego ryzyka,

— rozwój i wspieranie środków zapobiegawczych w zakresie zwalczania chorób i innych dolegliwo- ści zawodowych,

— zapobieganie poważnym wypadkom i zarządzanie toksycznymi chemikaliami,

— badania w celu rozwijania podstaw wiedzy w od- niesieniu do środowiska pracy, jak również bez- pieczeństwa i higieny pracy pracowników.

2. W odniesieniu do zatrudnienia, współpraca obejmuje w szczególności pomoc techniczną w zakre- sie:

— optymalizacji rynku pracy,

— unowocześniania usług związanych z pośrednic- twem pracy i poradnictwem zawodowym,

— planowania i zarządzania programami restruktu- ryzacji,

— wspierania rozwoju lokalnego zatrudnienia,

— wymiany informacji na temat programów doty- czących elastycznego zatrudnienia, w szczególno- ści programów wspierających pracę na własny ra- chunek oraz przedsiębiorczość.

3. Strony zwracają szczególną uwagę na współ- pracę w sferze ochrony socjalnej, która między innymi obejmuje współpracę w zakresie planowania i wdra- żania reform dotyczących ochrony socjalnej w Repu- blice Armenii.

Reformy te mają na celu rozwój w Republice Ar- menii metod ochrony właściwych dla gospodarki ryn- kowej i obejmują wszelkie formy ochrony socjalnej.

Artykuł 61

Turystyka

Strony zacieśniają i rozwijają wzajemną współpra- cę dotyczącą:

— ułatwiania wymiany turystycznej,

— wzrostu przepływu informacji,

— transferu know-how,

— badania możliwości wspólnych działań,

— współpracy między urzędowymi organami do spraw turystyki,

— szkolenia w dziedzinie rozwoju turystyki.

Artykuł 62

Małe i średnie przedsiębiorstwa

1. Strony mają na celu rozwój i umacnianie ma- łych i średnich przedsiębiorstw oraz ich stowarzyszeń, jak również współpracę między małymi i średnimi przedsiębiorstwami Wspólnoty i Republiki Armenii.

2. Współpraca obejmuje pomoc techniczną, w szczególności w następujących obszarach:

— tworzenie ram prawnych dla małych i średnich przedsiębiorstw,

— rozwój właściwej infrastruktury (agencja wspiera- nia małych i średnich przedsiębiorstw, komuniko- wania się, pomocy w tworzeniu funduszu dla ma- łych i średnich przedsiębiorstw),

— rozwój parków technologicznych.

Artykuł 63

Informacja i komunikacja

Strony popierają rozwój nowoczesnych metod za- rządzania w dziedzinie informacji, w szczególności do- tyczących mediów, i popierają skuteczną wymianę in- formacji. Uznaje się pierwszeństwo programów mają- cych na celu dostarczenie ogółowi społeczeństwa podstawowych informacji na temat Wspólnoty i Repu- bliki Armenii, obejmujących, w miarę możliwości, do- stęp do baz danych, z poszanowaniem praw własno- ści intelektualnej.

Artykuł 64

Ochrona konsumentów

Strony nawiążą ścisłą współpracę w celu osiągnię- cia kompatybilności swoich systemów ochrony kon- sumentów. Współpraca ta może obejmować w szcze- gólności wymianę informacji na temat działalności le- gislacyjnej i reform instytucjonalnych, organizację sta- łych systemów wzajemnego przekazywania informacji na temat produktów niebezpiecznych, poprawę infor- macji przekazywanych konsumentom, w szczególno- ści na temat cen, charakterystyki oferowanych pro- duktów i usług, rozwój wymiany między rzecznikami interesów konsumentów oraz lepszą zgodność na płaszczyźnie polityki ochrony konsumentów, a także organizację seminariów i staży szkoleniowych.

Artykuł 65

Cła

1. Współpraca ma na celu zagwarantowanie zgod- ności ze wszystkimi postanowieniami przyjętymi w za-

kresie wymiany handlowej i uczciwego handlu oraz osiągnięcia zbliżenia systemu celnego Republiki Armenii do systemu celnego Wspólnoty.

2. Współpraca obejmuje w szczególności:

— wymianę informacji,

— poprawę metod pracy,

— wprowadzenie Nomenklatury Scalonej i jednolite- go dokumentu administracyjnego,

— połączenie między systemami tranzytowymi Wspólnoty a Republiki Armenii,

— uproszczenie kontroli i formalności w zakresie przewozu towarów,

— wspieranie wprowadzania nowoczesnych syste- mów informacji celnej,

— organizację seminariów i stażów szkoleniowych. Pomoc techniczna jest dostarczana w miarą po-

trzeby.

3. Bez uszczerbku dla dalszej współpracy przewi- dzianej w niniejszej umowie, w szczególności w arty- kułach 69 i 71, wzajemna pomoc w sprawach celnych między organami administracyjnymi Stron odbywa się zgodnie z postanowieniami protokołu załączonego do niniejszej umowy.

Artykuł 66

Współpraca w dziedzinie statystyki

Współpraca w tej dziedzinie ma na celu stworzenie efektywnego systemu statystycznego dostarczającego wiarygodnych danych statystycznych niezbędnych dla wspierania i monitorowania procesu reform gospo- darczych oraz przyczyniającego się do rozwoju pry- watnej przedsiębiorczości w Republice Armenii.

Strony współpracują w szczególności w następują- cych dziedzinach:

— dostosowaniu armeńskiego systemu statystycz- nego do międzynarodowych metod, norm i klasy- fikacji,

— wymianie informacji statystycznych,

— dostarczaniu makro- i mikroekonomicznych infor- macji statystycznych, koniecznych do wdrażania i zarządzania reformami gospodarczymi.

Wspólnota dostarczy w tym celu pomoc technicz- ną Republice Armenii.

Artykuł 67

Gospodarka

Strony ułatwiają proces reform gospodarczych i koordynacji polityk gospodarczych w drodze współ-

pracy zmierzającej do poprawy zrozumienia podstaw ich gospodarek oraz opracowania i wdrożenia polityki gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej. W tym celu Xxxxxx wymieniają informacje dotyczące wyników i prognoz makroekonomicznych.

Wspólnota świadczy pomoc techniczną w celu:

— wspierania Republiki Armenii w procesie realiza- cji reformy gospodarczej, zapewniając specjali- styczne doradztwo i pomoc techniczną,

— wspierania współpracy między ekonomistami w celu przyspieszenia transferu know-how ko- niecznego dla kształtowania polityk gospodar- czych i zapewnienia szerokiego rozpowszechnie- nia wyników badań z tej dziedziny.

Tytuł VII

Współpraca w sprawach odnoszących się do demokracji i praw człowieka

Artykuł 68

Strony współpracują we wszystkich kwestiach do- tyczących tworzenia i wzmacniania instytucji demo- kratycznych, w tym instytucji wymaganych dla wzmocnienia praworządności oraz ochrony praw czło- wieka i podstawowych wolności, zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego i OBWE.

Współpraca ta ma formę programów pomocy technicznej, mających na celu, między innymi, pomoc w opracowywaniu odpowiednich przepisów praw- nych i regulacji, wykonywaniu tych przepisów praw- nych, funkcjonowaniu sądownictwa, roli państwa w sprawach wymiaru sprawiedliwości oraz w funkcjo- nowaniu systemu wyborczego. W miarę potrzeby mo- gą być przeprowadzane szkolenia. Strony popierają kontakty i wymianę między organami krajowymi, re- gionalnymi i sądowniczymi, parlamentarzystami oraz organizacjami pozarządowymi.

Tytuł VIII

Współpraca w dziedzinie zapobiegania nielegalnej działalności oraz zapobiegania i kontroli nielegalnej imigracji

Artykuł 69

Strony podejmują współpracę mającą na celu za- pobieganie nielegalnej działalności, takiej jak:

— nielegalna działalność w sferze gospodarki, łącz- nie z korupcją,

— nielegalne transakcje obejmujące różne towary, łącznie z odpadami przemysłowymi,

— fałszerstwo.

Współpraca w wyżej wymienionych obszarach po- legać będzie na wzajemnych konsultacjach i ścisłej in- terakcji. Można udzielić pomocy technicznej i admini- stracyjnej, także w następujących obszarach:

— opracowanie projektów krajowych przepisów prawnych w dziedzinie zapobiegania nielegalnej działalności,

— tworzenie ośrodków informacyjnych,

— zwiększenie skuteczności instytucji działających w zakresie zapobiegania nielegalnej działalności,

— szkolenie personelu oraz rozwój infrastruktury ba- dawczej,

— opracowanie wzajemnie akceptowalnych środ- ków mających na celu zahamowanie nielegalnej działalności.

Artykuł 70

Pranie pieniędzy

1. Strony są zgodne co do konieczności podejmo- wania wysiłków i współpracy w celu uniemożliwienia wykorzystywania ich systemów finansowych do pra- nia dochodów pochodzących z działalności przestęp- czej, w szczególności z przestępstw narkotykowych.

2. Współpraca w tym obszarze obejmuje pomoc administracyjną i techniczną w celu ustanowienia wła- ściwych standardów w sprawie zwalczania prania brudnych pieniędzy, równoważnych postanowieniom przyjętym w tym obszarze przez Wspólnotę i fora mię- dzynarodowe, łącznie z Grupą Roboczą do Spraw Fi- nansowych (FATF).

Artykuł 71

Narkotyki

W ramach odpowiednich uprawnień i kompeten- cji, Strony współpracują w celu zwiększenia skutecz- ności i efektywności polityk oraz środków skierowa- nych przeciwko nielegalnej produkcji, rozprowadzaniu i sprzedaży środków odurzających i substancji psy- chotropowych, łącznie z zapobieganiem wykorzysta- nia prekursorów chemikaliów do produkcji narkoty- ków, jak również wspieraniem zapobiegania i ograni- czania popytu na narkotyki. Współpraca w tej dziedzi- nie oparta jest na wzajemnych konsultacjach i ścisłej koordynacji między Stronami w zakresie celów i środ- ków dotyczących poszczególnych dziedzin związanych z narkotykami.

Artykuł 72

Nielegalna imigracja

1. Państwa Członkowskie i Republika Armenii zga- dzają się na współpracę w celu zapobiegania i kontro- li nielegalnej imigracji. W tym celu:

— Republika Armenii zgadza się ponownie przyjąć wszystkich swoich obywateli, którzy przebywają nielegalnie na terytorium danego Państwa Człon- kowskiego, na żądanie tego państwa i bez jakich- kolwiek dalszych formalności,

— oraz każde Państwo Członkowskie zgadza się po- nownie przyjąć wszystkich swoich obywateli, jak zdefiniowano do celów wspólnotowych, nielegal- nie przebywających na terytorium Republiki Ar- menii, na jej żądanie i bez żadnych dalszych for- malności.

Państwa Członkowskie i Republika Armenii dostar- czą również swoim obywatelom właściwe dokumenty tożsamości do takich celów.

2. Republika Armenii zgadza się zawrzeć umowy dwustronne z Państwami Członkowskimi, które wyra- żają taką chęć, regulujące określone obowiązki zwią- zane z ponownym przyjęciem, włącznie z obowiąz- kiem ponownego przyjęcia obywateli innych krajów oraz bezpaństwowców przybyłych na terytorium ja- kiegokolwiek Państwa Członkowskiego z Republiki Armenii lub przybyłych na terytorium Republiki Ar- menii z jakiegokolwiek Państwa Członkowskiego.

3. Rada Współpracy bada, jakie inne wspólne wy- siłki mogą zostać przedsięwzięte w celu zapobiegania i kontroli nielegalnej emigracji.

Tytuł IX

Współpraca kulturalna

Artykuł 73

Strony zobowiązują się wspierać, zachęcać i uła- twiać współpracę kulturalną. Gdzie stosowne, wspól- notowe programy współpracy kulturalnej lub takie programy jednego lub więcej Państw Członkowskich mogą być przedmiotem współpracy oraz rozwoju dal- szych działań w zakresie wspólnego zainteresowania stron.

Tytuł X

Współpraca finansowa w dziedzinie pomocy technicznej

Artykuł 74

W celu realizacji założeń niniejszej umowy i zgod- nie z artykułami 75, 76 i 77, Republika Armenii korzy- sta z czasowej pomocy finansowej Wspólnoty świad- czonej w drodze pomocy technicznej w formie dotacji. Celem tej pomocy jest przyspieszenie transformacji gospodarczej w Republice Armenii.

Artykuł 75

Ta pomoc finansowa jest zapewniona w ramach programu TACIS, zgodnie z odpowiednim wspólnoto- wym rozporządzeniem Rady.

Artykuł 76

Cele i obszary wspólnotowej pomocy finansowej są ustalone w orientacyjnym programie odzwiercie- dlającym priorytety, które mają być ustalone między

Stronami, z uwzględnieniem potrzeb Republiki Arme- nii, zdolności absorpcji w poszczególnych sektorach oraz postępu reform. Strony informują o tym Radę Współpracy.

Artykuł 77

W celu umożliwienia optymalnego wykorzystania dostępnych środków, Strony zapewnią ścisłą koordy- nację pomocy technicznej ze strony Wspólnoty oraz pomocy z innych źródeł, takich jak Państwa Członkow- skie, inne kraje, organizacje międzynarodowe, takie jak Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.

Tytuł XI

Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe

Artykuł 78

Powołuje się Radę Współpracy, która nadzoruje realizację niniejszej umowy. Rada Współpracy zbiera się na szczeblu ministerialnym raz do roku. Rada bada wszelkie istotne zagadnienia powstałe w ramach ni- niejszej umowy, jak również wszelkie inne zagadnie- nia dwustronne lub międzynarodowe będące przed- miotem wspólnego zainteresowania, dla osiągnięcia celów niniejszej umowy. Rada Współpracy może także za obopólną zgodą Stron opracowywać odpowiednie zalecenia.

Artykuł 79

1. W skład Rady Współpracy wchodzą, z jednej strony, członkowie Rady Unii Europejskiej i członko- wie Komisji Wspólnot Europejskich, a z drugiej strony, członkowie rządu Republiki Armenii.

2. Rada Współpracy uchwala swój regulamin we- wnętrzny.

3. Urząd Przewodniczącego Rady Współpracy jest sprawowany na przemian przez przedstawiciela Wspólnoty oraz członka rządu Republiki Armenii.

Artykuł 80

1. Rada Współpracy jest wspierana w pełnieniu za- dań przez Komitet Współpracy, składający się, z jednej strony, z przedstawicieli członków Rady Unii Europej- skiej i członków Komisji Wspólnot Europejskich, a z drugiej strony z przedstawicieli rządu Republiki Ar- menii, zazwyczaj na szczeblu wyższych urzędników służby cywilnej. Urząd Przewodniczącego Komitetu Współpracy jest piastowany przemiennie przez Wspólnotę i Republikę Armenii.

Rada Współpracy określa w swoim regulaminie wewnętrznym zadania Komitetu Współpracy, które obejmują przygotowanie posiedzeń Rady Współpracy, jak również zasady funkcjonowania tego Komitetu.

2. Rada Współpracy może przekazać swoje dowol- ne kompetencje Komitetowi Współpracy, który za-

pewni ciągłość między posiedzeniami Rady Współ- pracy.

Artykuł 81

Rada Współpracy może podjąć decyzję w spra- wie stworzenia jakiegokolwiek innego specjalnego komitetu lub organu wspierającego ją w pełnieniu zadań i ustala jego skład, zadania i zasady funkcjo- nowania.

Artykuł 82

Rozpatrując kwestie powstałe w ramach niniej- szej umowy w odniesieniu do postanowienia odwo- łującego się do jakiegoś artykułu GATT/WTO, Rada Współpracy bierze pod uwagę, w możliwie szerokim zakresie, wykładnię przedmiotowego artykułu GATT/WTO, która została ogólnie przyjęta przez członków WTO.

Artykuł 83

Powołuje się Parlamentarny Komitet Współpracy. W ramach tego Komitetu członkowie Zgromadzenia Narodowego Republiki Armenii i Parlamentu Europej- skiego spotykają się oraz wymieniają poglądy. Komi- tet zbiera się okresowo, przy czym sam określa kolej- ne terminy posiedzeń.

Artykuł 84

1. Parlamentarny Komitet Współpracy składa się, z jednej strony, z członków Parlamentu Europejskiego, a z drugiej strony, z członków Zgromadzenia Narodo- wego Republiki Armenii.

2. Parlamentarny Komitet Współpracy uchwala swój regulamin wewnętrzny.

3. Przewodnictwo Parlamentarnego Komitetu Współpracy obejmują kolejno Parlament Europejski i Zgromadzenie Narodowe Republiki Armenii w trybie przewidzianym w regulaminie wewnętrznym.

Artykuł 85

Parlamentarny Komitet Współpracy może zwrócić się z wnioskiem o uzyskanie istotnych informacji doty- czących realizacji niniejszej umowy do Rady Współ- pracy, która następnie dostarcza Komitetowi wniosko- wane informacje.

Parlamentarny Komitet Współpracy jest informo- wany o zaleceniach Rady Współpracy.

Parlamentarny Komitet Współpracy może kiero- wać zalecenia do Rady Współpracy.

Artykuł 86

1. W zakresie niniejszej umowy, każda ze Stron zobowiązuje się zapewnić osobom fizycznym i praw- nym drugiej ze Stron, bez żadnej dyskryminacji w po- równaniu z traktowaniem własnych obywateli, do- stęp do sądów właściwych i organów administracyj-

nych Stron, aby mogły przed nimi dochodzić swoich praw osobistych i rzeczowych, w tym praw dotyczą- cych własności intelektualnej, przemysłowej i han- dlowej.

2. W granicach swoich uprawnień i kompetencji, Strony:

— popierają przyjęcie arbitrażu dla rozwiązywania sporów wynikających z transakcji handlowych i współpracy zawartych przez podmioty gospo- darcze Wspólnoty i podmioty gospodarcze Repu- bliki Armenii,

— ustalają, że kiedy dany spór rozwiązywany jest na drodze arbitrażu, każda Strona sporu może, z wy- jątkiem przypadku gdy procedury stosowane przez organ arbitrażowy wybrany przez Strony stanowią inaczej, wybrać własnego rozjemcę, bez względu na jego obywatelstwo, oraz że trzeci lub jedyny rozjemca może być obywatelem państwa trzeciego,

— zalecą swoim podmiotom gospodarczym wybór, za obopólną zgodą, prawa stosowanego do ich umów,

— popierają odwoływanie się do zasad arbitrażu opracowanych przez Komisję Narodów Zjedno- czonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) oraz do arbitrażu w ja- kimkolwiek ośrodku państw sygnatariuszy Kon- wencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicz- nych orzeczeń arbitrażowych, sporządzonej w No- wym Jorku dnia 10 czerwca 1958 r.

Artykuł 87

Żadne postanowienie niniejszej umowy nie stanowi przeszkody do podjęcia przez Stronę środków, które:

a) uważa za konieczne w celu zapobieżenia ujawnie- niu informacji sprzecznych z podstawowymi inte- resami w zakresie bezpieczeństwa,

b) odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amu- nicją lub sprzętem wojskowym, lub też do badań, rozwoju i produkcji niezbędnych do celów obron- ności, o ile środki te nie naruszają warunków kon- kurencji w zakresie wyrobów nieprzeznaczonych na cele ściśle wojskowe,

c) uzna za zasadnicze dla zapewnienia własnego bez- pieczeństwa w przypadku poważnych niepokojów wewnętrznych, naruszających utrzymanie porząd- ku publicznego, w czasie wojny lub poważnego napięcia na arenie międzynarodowej, grożącego wybuchem wojny, lub w celu wywiązania się z obowiązków, jakie na siebie przyjęła, aby zapew- nić utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa między- narodowego,

d) uważa za konieczne ze względu na swoje obo- wiązki i zobowiązania międzynarodowe w zakre- sie kontroli towarów i technologii przemysłowych podwójnego zastosowania.

Artykuł 88

1. W dziedzinach objętych niniejszą umową oraz bez uszczerbku dla jakichkolwiek zawartych w niej po- stanowień szczególnych:

— uzgodnienia stosowane przez Republikę Armenii w odniesieniu do Wspólnoty nie mogą prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji między Państwami Członkowskimi, ich obywatelami, czy też przed- siębiorstwami lub firmami,

— uzgodnienia stosowane przez Wspólnotę w sto- sunku do Republiki Armenii nie mogą prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji między obywatela- mi armeńskimi, czy też przedsiębiorstwami lub fir- mami.

2. Postanowienia ustępu 1 nie naruszają prawa Stron do stosowania odpowiednich przepisów ich ustawodawstwa podatkowego dotyczącego podatni- ków, którzy nie są w identycznej sytuacji ze względu na miejsce zamieszkania.

Artykuł 89

1. Każda z dwóch Stron może skierować do Rady Współpracy jakikolwiek spór dotyczący stosowania lub interpretacji niniejszej umowy.

2. Rada Współpracy może rozstrzygać spory w drodze zaleceń.

3. W przypadku gdy nie jest możliwe rozstrzygnię- cie sporu zgodnie z ustępem 2, każda ze Stron może powiadomić drugą Stronę o wyznaczeniu rozjemcy; druga Strona jest wtedy zobowiązana do wyznaczenia drugiego rozjemcy w terminie dwóch miesięcy. Dla stosowania tej procedury Wspólnotę i Państwa Człon- kowskie uważa się za jedną stronę sporu.

Rada Współpracy wyznacza trzeciego rozjemcę.

Zalecenia rozjemców są przyjmowane większością głosów. Zalecenia te nie są wiążące dla Stron.

4. Rada Współpracy może ustanowić regulamin rozstrzygania sporów.

Artykuł 90

Strony zgadzają się prowadzić konsultacje w trybie pilnym odpowiednimi kanałami, na wniosek jednej z nich, w celu rozpatrzenia wszelkich spraw dotyczą- cych interpretacji lub wykonania niniejszej umowy oraz innych istotnych aspektów ich wzajemnych sto- sunków.

Postanowienia niniejszego artykułu nie wpływają w żaden sposób oraz nie naruszają postanowień arty- kułów 14, 89 i 95.

Artykuł 91

Traktowanie przyznane Republice Armenii na pod- stawie niniejszej umowy nie jest w żadnym razie ko-

rzystniejsze od traktowania, jakie Państwa Członkow- skie przyznały sobie wzajemnie.

Artykuł 92

Do celów niniejszej umowy termin „Strony” ozna- cza, z jednej strony, Republikę Armenii, a z drugiej strony, Wspólnotę lub Państwa Członkowskie lub Wspólnotę i Państwa Członkowskie, zgodnie z ich od- powiednimi uprawnieniami.

Artykuł 93

W takim zakresie, w jakim kwestie podlegające ni- niejszej umowie są objęte Traktatem Karty Energe- tycznej i jego protokołami, Traktat ten i protokoły sto- suje się w odniesieniu do tych kwestii od daty wejścia w życie, lecz jedynie w takim zakresie, w jakim stoso- wanie to jest w nich przewidziane.

Artykuł 94

Niniejsza umowa zawarta jest na początkowy okres 10 lat. Jest ona każdego roku przedłużana auto- matycznie, pod warunkiem że żadna ze Stron nie wy- powie jej w drodze pisemnej notyfikacji skierowanej do drugiej Strony na sześć miesięcy przed jej wyga- śnięciem.

Artykuł 95

1. Strony podejmują wszelkie środki o charakterze ogólnym lub szczególnym wymagane do wypełnienia swoich zobowiązań wynikających z niniejszej umowy. Zapewniają one, aby osiągnięte zostały cele określone w niniejszej umowie.

2. Jeśli jedna ze Stron uzna, iż druga Strona nie wywiązuje się z zobowiązań nałożonych na nią zgod- nie z niniejszą umową, może ona podjąć odpowiednie środki. Przedtem jednak, z wyjątkiem szczególnie na- głych przypadków, dostarcza Radzie Współpracy wszelkich stosownych informacji niezbędnych dla do- kładnego zbadania sytuacji celem znalezienia rozwią- zania zadowalającego obie Strony.

Przy wyborze tych środków należy nadać priorytet tym spośród nich, które w jak najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie niniejszej umowy. Na wnio- sek drugiej Strony, środki takie są bezzwłocznie noty- fikowane Radzie Współpracy.

Artykuł 96

wieniami istniejących umów wiążących jedno lub kil- ka Państw Członkowskich z jednej strony, a Republiką Armenii z drugiej strony, z wyjątkiem obszarów nale- żących do kompetencji Wspólnoty i bez uszczerbku dla zobowiązań Państw Członkowskich wynikających z niniejszej umowy w obszarach należących do ich kompetencji.

Artykuł 98

Niniejsza umowa ma zastosowanie, z jednej stro- ny, w odniesieniu do terytoriów, na których stosuje się Traktaty ustanawiające Wspólnotę Europejską, Euro- pejską Wspólnotę Węgla i Stali oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, zgodnie z warunkami określonymi w tych Traktatach, a z drugiej strony, do terytorium Republiki Armenii.

Artykuł 99

Depozytariuszem niniejszej umowy jest Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej.

Artykuł 100

Oryginał niniejszej umowy, którego wersje w języ- kach angielskim, duńskim, fińskim, francuskim, grec- kim, hiszpańskim, niderlandzkim, niemieckim, portu- galskim, szwedzkim, włoskim i armeńskim są jednako- wo autentyczne, zostaje złożony Sekretarzowi Gene- ralnemu Rady Unii Europejskiej.

Artykuł 101

Niniejsza umowa zostanie przyjęta przez Xxxxxx zgodnie z ich właściwymi procedurami.

Niniejsza umowa wchodzi w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po dniu, w któ- rym Strony zgłaszają Sekretarzowi Generalnemu Ra- dy Unii Europejskiej, że zostały spełnione procedury, określone w akapicie pierwszym.

Od daty wejścia w życie i w takim zakresie, w ja- kim dotyczy to stosunków między Republiką Armenii a Wspólnotą, niniejsza umowa zastępuje Umowę między Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Euro- pejską Wspólnotą Energii Atomowej a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich w sprawie wymiany handlowej i współpracy handlowej i go- spodarczej, podpisaną w Brukseli dnia 18 grudnia 1989 r.

Załączniki I, II, III i IV jak również Protokół stanowią integralną część niniejszej umowy.

Artykuł 97

Niniejsza umowa, zanim równoważne prawa nie zostaną przyznane osobom i podmiotom gospodar- czym na jej mocy, pozostaje bez wpływu na prawa gwarantowane tym osobom lub podmiotom postano-

Artykuł 102

W przypadku gdy przed zakończeniem procedur niezbędnych do wejścia w życie niniejszej umowy po- stanowienia niektórych jej części zostaną wprowadzo- ne w życie na mocy Umowy przejściowej między Wspólnotą a Republiką Armenii, Strony uzgadniają, iż w tych okolicznościach, „data wejścia w życie niniej- szej umowy” oznacza datę wejścia w życie Umowy przejściowej.

WYKAZ ZAŁĄCZONYCH DOKUMENTÓW

Za∏àcznik I Korzyści przyznane przez Republikę Armenii Niepodległym Państwom na mocy artykułu 9 ustęp 3.

Za∏àcznik II Konwencje w sprawie własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, określone w arty- kule 42.

Za∏àcznik III Usługi finansowe określone w artykule 26 ustęp 3.

Za∏àcznik IV Zastrzeżenia Wspólnoty zgodne z artykułem 23 ustęp 2.

Protokół w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi w sprawach celnych.

ZAŁĄCZNIK I

KORZYŚCI PRZYZNANE PRZEZ REPUBLIK¢ ARMENII NIEPODLEGŁYM PA¡STWOM NA MOCY ARTYKUŁU 9 UST¢P 3

Wszystkie Niepodleg∏e Państwa

Nie wprowadza się żadnych należności celnych przywozowych.

ZAŁĄCZNIK II

KONWENCJE W SPRAWIE WŁAŚCIWOŚCI INTELEKTUALNEJ, PRZEMYSŁOWEJ I HANDLOWEJ, OKREŚLONE W ARTYKULE 42

1. Artykuł 42 ustęp 2 dotyczy następujących kon- wencji wielostronnych:

— Konwencja Berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych (Akt Paryski, 1971 r.),

— Międzynarodowa konwencja o ochronie wyko- nawców, producentów fonogramów oraz organi- zacji nadawczych (Rzym, 1961 r.),

— Protokół odnoszący się do Porozumienia madryc- kiego o międzynarodowej rejestracji znaków (Ma- dryt, 1989 r.),

— Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodo- wej klasyfikacji towarów i usług do celów reje- stracji znaków (Genewa, 1977 r., zmienione w 1979 r.),

— Traktat budapesztański o międzynarodowym uznawaniu depozytu drobnoustrojów do celów postępowania patentowego (1977 r., zmieniony w 1980 r.),

— Międzynarodowa konwencja o ochronie nowych odmian roślin (UPOV) (Akt Genewski, 1991 r.).

2. Rada Współpracy może zalecić, aby artykuł 42 ustęp 2 był również stosowany do innych konwencji wielostronnych. W przypadku trudności w dziedzinie własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, wpływających na warunki handlowe, bezzwłocznie przeprowadzane są konsultacje na wniosek jednej ze

Stron, w celu osiągnięcia rozwiązań satysfakcjonują- cych obie Strony.

3. Strony potwierdzają znaczenie, jakie przywiązu- ją do zobowiązań wypływających z następujących konwencji wielostronnych:

— Konwencja paryska o ochronie własności przemy- słowej (Akt Sztokholmski, 1967 r., zmieniony w 1979 r.),

— Porozumienie madryckie o międzynarodowej re- jestracji znaków towarowych (Akt Sztokholmski, 1967 r., zmieniony w 1979 r.),

— Układ o współpracy patentowej (Waszyngton, 1970 r., zmieniony w 1979 r. i poprawiony w 1984 r.).

4. Od daty wejścia w życie niniejszej umowy, Re- publika Armenii przyznaje, w dziedzinie uznawania i ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, przedsiębiorstwom i obywatelom Wspól- noty traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznane przez nią jakiemukolwiek państwu trzecie- mu w ramach umów dwustronnych.

5. Postanowień ustępu 4 nie stosuje się do korzy- ści przyznanych przez Republikę Armenii jakiemukol- wiek państwu trzeciemu na zasadzie rzeczywistej wza- jemności ani do korzyści przyznanych przez Republikę Armenii innemu państwu byłego ZSRR.

ZAŁĄCZNIK III

USŁUGI FINANSOWE OKREŚLONE W ARTYKULE 26 UST¢P 3

Usługą finansową jest każda usługa o charakterze finansowym, oferowana przez świadczącego usługi fi- nansowe Strony. Usługi finansowe obejmują następu- jące rodzaje działalności:

A. Wszelkie usługi ubezpieczeniowe oraz związane z ubezpieczeniami:

1. Ubezpieczenie bezpośrednie (w tym koaseku- racja):

(i) na życie,

(ii) inne niż na życie.

2. Reasekuracja i retrocesja.

3. Pośrednictwo ubezpieczeniowe, takie jak ma- klerstwo i agencje ubezpieczeniowe.

4. Pomocnicze usługi ubezpieczeniowe, takie jak doradztwo, usługi aktuarialne, ocena ryzyka i zaspokajanie roszczeń.

B. Usługi bankowe i inne usługi finansowe (z wyłą- czeniem ubezpieczeń)

1. Przyjmowanie depozytów i innych środków zwrotnych od ludności.

2. Udzielanie wszelkiego rodzaju pożyczek i kre- dytów, w tym między innymi kredytów kon- sumpcyjnych i kredytów hipotecznych, facto- ring oraz finansowanie transakcji handlo- wych.

3. Leasing finansowy.

4. Usługi w sferze wszelkich płatności i transferu środków pieniężnych, w tym kart kredyto- wych, rozliczeniowych, debetowych, czeków podróżnych, przekazów bankowych.

5. Gwarancje i zobowiązania.

6. Operacje przeprowadzane na własny rachu- nek lub na rachunek klientów, zarówno na giełdzie, jak i rynku pozagiełdowym oraz w in- ny sposób, za pomocą:

a) instrumentów rynku pieniężnego (czeków, weksli, certyfikatów depozytowych itp.),

b) waluty obcej,

c) instrumentów pochodnych w tym, ale nie wyłącznie, transakcji typu futures i opcji,

d) instrumentów rynku dewizowego i pienięż- nego, włączając w to produkty, takie jak swapy, umowy terminowe na stopę pro- centową itp.,

e) zbywalnych papierów wartościowych,

f) innych zbywalnych instrumentów i akty- wów finansowych, w tym kruszcu.

7. Uczestnictwo w emisji wszelkiego rodzaju pa- pierów wartościowych, w tym w gwarantowa- niu i plasowaniu jako agent (zarówno publicz- nie, jak i prywatnie), oraz świadczenie usług związanych z takimi emisjami.

8. Maklerstwo walutowe.

9. Zarządzanie aktywami, takie jak zarządzanie środkami pieniężnymi i portfelem aktywów, wszelkie formy zarządzania inwestycjami zbio- rowymi, zarządzanie funduszami emerytalny- mi oraz usługi w zakresie deponowania i po- wiernictwa.

10. Usługi rozrachunkowe i rozliczeniowe w od- niesieniu do aktywów finansowych, w tym papierów wartościowych, instrumentów po- chodnych i innych instrumentów zbywal- nych.

11. Doradztwo, pośrednictwo i inne pomocnicze usługi finansowe dotyczące całej działalności wymienionej w punktach od 1 do 10 powyżej, w tym ocena zdolności kredytowej, badania i doradztwo inwestycyjne i portfelowe, do- radztwo w zakresie przejęć oraz doradztwo w zakresie strategii i restrukturyzacji przedsię- biorstw.

12. Dostarczanie i przekazywanie informacji finan- sowych oraz przetwarzanie danych finanso- wych, dostarczanie związanego z nimi opro- gramowania przez usługodawców świadczą- cych inne usługi finansowe.

Z definicji usług finansowych wyłącza się następu- jące rodzaje działalności:

a) działalność prowadzoną przez banki centralne lub jakąkolwiek inną instytucję publiczną w celu reali- zowania polityki pieniężnej i kursowej,

b) działalność prowadzoną przez banki centralne, agencje rządowe lub służby, lub instytucje pu- bliczne, na rachunek rządu lub z gwarancjami rzą- dowymi, z wyjątkiem sytuacji, gdy działalność ta- ka może być realizowana przez usługodawców świadczących usługi finansowe w konkurencji z tymi podmiotami publicznymi,

c) działalność stanowiącą część ustawowego syste- mu zabezpieczenia społecznego lub powszechne- go programu emerytalnego, z wyjątkiem sytuacji, jeżeli działalność taka może być wykonywana przez usługodawców świadczących usługi finan- sowe w konkurencji z podmiotami publicznymi lub instytucjami prywatnymi.

Górnictwo

ZAŁĄCZNIK IV

ZASTRZEŻENIA WSPÓLNOTY ZGODNE Z ARTYKUŁEM 23 UST¢P 2

Usługi telekomunikacyjne, w tym usługi telefonii ko-

W niektórych Państwach Członkowskich wydoby- cie zasobów naturalnych i prawa do minerałów przed- siębiorstw niekontrolowanych przez Wspólnotę może podlegać obowiązkowi uzyskania koncesji.

Rybołówstwo

Dostęp do zasobów biologicznych i łowisk znajdu- jących się na wodach morskich podlegających suwe- renności albo jurysdykcji Państw Członkowskich Wspólnoty, jak również ich eksploatacja, są zastrzeżo- ne dla statków rybackich pływających pod banderą Państwa Członkowskiego Wspólnoty i zarejestrowa- nych na terytorium Wspólnoty, chyba że postanowie- nia odrębne stanowią inaczej.

Nabywanie nieruchomości

W niektórych Państwach Członkowskich nabywa- nie nieruchomości przez przedsiębiorstwa niewspól- notowe jest przedmiotem ograniczeń.

Usługi audiowizualne, w tym radiowe

Traktowanie krajowe dotyczące produkcji i dystry- bucji, w tym nadawania i innych form transmisji pu- blicznych, może być zastrzeżone dla dzieł audiowizual- nych spełniających niektóre kryteria pochodzenia.

mórkowej i satelitarnej

Usługi zastrzeżone.

W niektórych Państwach Członkowskich dostęp do rynku infrastruktury i usług komplementarnych jest ograniczony.

Usługi świadczone przez przedstawicieli wolnych za- wodów

Usługi zastrzeżone dla osób fizycznych będących obywatelami Państw Członkowskich. Osoby te mogą zakładać przedsiębiorstwa na określonych warunkach.

Rolnictwo

W niektórych Państwach Członkowskich traktowa- nie krajowe nie znajduje zastosowania do przedsię- biorstw niekontrolowanych przez Wspólnotę, które pragną założyć przedsiębiorstwo rolne. Nabywanie winnic przez przedsiębiorstwa niekontrolowane przez Wspólnotę uzależnione jest od notyfikacji lub, w razie konieczności, uzyskania zezwolenia.

Usługi agencji informacyjnych

W niektórych Państwach Członkowskich udział za- graniczny w wydawnictwach lub spółkach telewizyj- nych lub radiowych jest limitowany.

PROTOKÓŁ

w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi w sprawach celnych

Artykuł 1

Definicje

Do celów niniejszego protokołu:

a) określenie „ustawodawstwo celne” oznacza prze- pisy prawne i wykonawcze stosowane na teryto- rium Stron, regulujące przywóz, wywóz, tranzyt towarów i objęcie ich jakąkolwiek procedurą cel- ną, włączając w to środki zakazu, ograniczeń i kon- troli,

b) określenie „organ wnioskujący” oznacza właści- wy organ administracyjny, który został tym celu wyznaczony przez jedną ze Stron oraz który wnio- skuje o udzielenie pomocy w sprawach celnych,

c) określenie „organ, do którego kierowany jest wniosek” oznacza właściwy organ administracyj- ny, który został w tym celu wyznaczony przez jed- ną ze Stron oraz który przyjmuje wniosek o pomoc w sprawach celnych,

d) określenie „dane osobowe” oznacza wszelkie in- formacje dotyczące osoby zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania.

Artykuł 2

Zakres

1. Strony udzielają sobie wzajemnie pomocy w sprawach leżących w granicach ich jurysdykcji, w sposób i na warunkach określonych w niniejszym protokole, w zakresie zapobiegania, wykrywania i pro- wadzenia dochodzeń w sprawie naruszeń ustawo- dawstwa celnego.

2. Pomoc w sprawach celnych, jak przewidziano w niniejszym protokole, ma zastosowanie w odniesie- niu do organu administracyjnego Strony właściwego dla stosowania niniejszego protokołu. Nie narusza to zasad regulujących wzajemną pomoc w sprawach kar- nych. Nie obejmuje to również informacji uzyskanych

w wyniku uprawnionych działań przeprowadzonych na wniosek organów sądowych, chyba że organy te wyrażą na to zgodę.

Artykuł 3

Pomoc na wniosek

1. Na wniosek organu wnioskującego organ, do którego kierowany jest wniosek, dostarcza wszystkie odpowiednie informacje umożliwiające zapewnienie, że ustawodawstwo celne jest właściwie stosowane, włącznie z informacjami dotyczącymi ujawnionych lub planowanych działań, które naruszają lub mogły- by naruszyć to ustawodawstwo.

2. Na wniosek organu wnioskującego, organ, do którego kierowany jest wniosek, informuje go, czy to- wary wywiezione z terytorium jednej ze Stron zostały właściwie przywiezione na terytorium drugiej Strony, wyszczególniając, w razie potrzeby, procedury celne zastosowane wobec tych towarów.

3. Na wniosek organu wnioskującego, organ, do którego kierowany jest wniosek, w ramach swojego ustawodawstwa, podejmuje niezbędne kroki dla za- pewnienia nadzoru nad:

a) osobami fizycznymi lub prawnymi, wobec których istnieją uzasadnione powody, by sądzić, że naru- szają lub naruszyły ustawodawstwo celne,

b) miejscami, gdzie towary są przechowywane w taki sposób, że istnieją uzasadnione podstawy, aby przypuszczać, że są one przeznaczone do prowadze- nia działań naruszających ustawodawstwo celne,

c) ruchem towarów, o którym powiadomiono, że może on spowodować naruszenie ustawodaw- stwa celnego,

d) środkami transportu, wobec których istnieją uza- sadnione podstawy, by uważać, że były, są lub mogą być wykorzystane z naruszeniem ustawo- dawstwa celnego.

Artykuł 4

Wzajemna pomoc

Strony udzielają sobie wzajemnie, zgodnie ze swo- im ustawodawstwem, zasadami i innym instrumenta- mi prawnymi, bez uprzedniego wniosku, pomocy, je- żeli uznają, że jest to konieczne dla właściwego stoso- wania ustawodawstwa celnego, w szczególności, gdy otrzymają informacje dotyczące:

— działań, które są sprzeczne lub wydają im się sprzeczne z tym ustawodawstwem i które mogą interesować drugą Stronę,

— nowych środków i metod wykorzystywanych do prowadzenia takich działań,

— towarów, o których wiadomo, że są przedmiotem naruszeń w zakresie ustawodawstwa celnego,

— osób fizycznych lub prawnych, wobec których ist- nieją uzasadnione podstawy, by sądzić, że naru- szają lub naruszyły ustawodawstwo celne,

— środków transportu, wobec których istnieją uza- sadnione podstawy, aby uważać, że były, są lub mogą być wykorzystane do działań naruszających ustawodawstwo celne.

Artykuł 5

Dostarczanie zawiadomienia

Na prośbę organu wnioskującego, organ, do któ- rego kierowany jest wniosek, zgodnie ze swoim usta- wodawstwem, podejmie wszelkie niezbędne środki w celu:

— dostarczenia wszystkich dokumentów,

— powiadomienia o wszystkich decyzjach,

wchodzących w zakres niniejszego protokołu, adresa- ta zamieszkującego lub mającego swoją siedzibę na jego terytorium. W takim przypadku, w zakresie w ja- kim dotyczy to wniosku, ma zastosowanie artykuł 6 ustęp 3.

Artykuł 6

Forma i treść wniosków o pomoc

1. Wnioski, zgodnie z niniejszym protokołem, spo- rządzone są w formie pisemnej. Do wniosków dołą- czane są dokumenty niezbędne do ich realizacji. Jeże- li wymaga tego nagła sytuacja, mogą być przyjęte wnioski w formie ustnej, ale muszą one być bez- zwłocznie potwierdzone w formie pisemnej.

2. Wnioski, zgodnie z ustępem 1 niniejszego arty- kułu, zawierają następujące informacje:

a) organ wnioskujący,

b) wnioskowany środek,

c) przedmiot i przyczynę wniosku,

d) przepisy, zasady i inne związane z tym instrumen- ty prawne,

e) na ile to możliwe, jak najdokładniejsze i jak najbar- dziej wyczerpujące wskazówki na temat osób fi- zycznych lub prawnych, będących celem docho- dzenia,

f) podsumowanie związanych ze sprawą faktów i już przeprowadzonych dochodzeń, z wyjątkiem przy- padków przewidzianych w artykule 5.

3. Wnioski przedkładane są w języku urzędowym organu, do którego kierowany jest wniosek, lub w ję- zyku akceptowanym przez ten organ.

4. Jeśli wniosek nie spełnia wymogów formal- nych, można zażądać jego poprawienia lub uzupełnie- nia. Równocześnie mogą być podjęte środki ostroż- ności.

Artykuł 7

Realizacja wniosków

1. W celu realizacji wniosku o pomoc, organ, do którego kierowany jest wniosek, podejmuje czynności w granicach swoich kompetencji i w ramach dostęp-

nych środków tak, jakby działał na własny rachunek lub na wniosek innych organów tej samej Strony w drodze dostarczania informacji już posiadanych, prowadzenia właściwych dochodzeń lub organizowa- nia warunków ich przeprowadzenia. Niniejsze posta- nowienie stosuje się również do służb administracyj- nych, do których organ, do którego kierowany jest wniosek, adresował prośbę, w przypadku gdy sam nie może działać.

2. Wnioski o pomoc realizowane są zgodnie z prze- pisami prawnymi, zasadami i innymi instrumentami prawnymi Strony, do której zostały skierowane.

3. Należycie upoważnieni urzędnicy Strony mogą, za zgodą drugiej Strony i na warunkach przez nią ustalonych, uzyskać z urzędów organu, do którego kierowany jest wniosek lub innego organu odpowie- dzialnego wobec organu, do których kierowany jest wniosek, informacje o działaniach, które są lub mogą być sprzeczne z ustawodawstwem celnym, które or- gan wnioskujący potrzebuje do celów niniejszego protokołu.

4. Urzędnicy jednej ze Stron mogą, za zgodą dru- giej Strony na warunkach przez nią ustanowionych, uczestniczyć w dochodzeniach prowadzonych na jej terytorium.

Artykuł 8

Forma przekazywanych informacji

1. Organ, do którego kierowany jest wniosek, prze- kazuje wyniki dochodzenia organowi wnioskującemu w formie dokumentów, uwierzytelnionych kopii doku- mentów, sprawozdań i temu podobnych.

2. Dokumenty wymienione w ustępie 1 mogą być zastąpione informacjami komputerowymi przygoto- wanymi w dowolnej formie i w tych samych celach.

Artykuł 9

Wyjątki od obowiązku udzielania pomocy

1. Strony mogą odmówić udzielenia pomocy w za- kresie niniejszego protokołu, jeśli mogłoby to:

a) stwarzać prawdopodobieństwo naruszenia suwe- renności Republiki Armenii lub tego Państwa Członkowskiego, do którego zwrócono się o po- moc zgodnie z niniejszym protokołem, lub

b) stwarzać prawdopodobieństwo naruszenia po- rządku publicznego, bezpieczeństwa lub innych podstawowych interesów, w szczególności w przypadkach, do których odnosi się artykuł 10 ustęp 2, lub

c) dotyczyć przepisów walutowych lub podatkowych innych niż ustawodawstwo celne,

d) naruszyć tajemnicę przemysłową, handlową lub zawodową.

2. Jeśli organ wnioskujący prosi o pomoc, której sam nie byłby w stanie udzielić, gdyby został o to po- proszony, powinien zwrócić na ten fakt uwagę w swoim wniosku. Decyzja w sprawie takiego wnio-

sku należy do organu, do którego kierowany jest wniosek.

3. Jeśli odmawia się udzielenia pomocy, decyzja ta i jej powody muszą być bezzwłocznie przekazane or- ganowi wnioskującemu.

Artykuł 10

Wymiana informacji i poufność

1. Wszelkie informacje przekazane w dowolnej for- mie zgodnie z niniejszym protokołem mają charakter poufny lub zastrzeżony, w zależności od zasad mają- cych zastosowanie dla każdej ze Stron. Są one objęte obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej i pod- legają ochronie rozszerzonej na informacje podobne zgodnie z właściwymi przepisami prawnymi Strony, która je otrzymała, oraz odpowiednimi postanowie- niami stosowanymi w odniesieniu do instytucji wspól- notowych.

2. Dane osobowe mogą podlegać wymianie jedy- nie, jeżeli Strona, która je otrzymuje, zobowiązuje się do ochrony tych danych w sposób co najmniej równo- ważny ze sposobem, jaki do tego szczególnego przy- padku stosuje Strona, która je przekazuje.

3. Uzyskane informacje są wykorzystywane wy- łącznie do celów niniejszego protokołu. W przypadku gdy jedna ze Stron wnosi o wykorzystanie tych infor- macji do innych celów, zwraca się o udzielenie uprzed- niej pisemnej zgody przez organ, który je przekazał. Ponadto informacje te podlegają ograniczeniom prze- widzianym przez ten organ.

4. Ustęp 3 nie stanowi przeszkody w wykorzysta- niu informacji w jakimkolwiek postępowaniu sądo- wym lub administracyjnym, wszczętym z uwagi na nieprzestrzeganie ustawodawstwa celnego. Właściwy organ, który przekazał te informacje, jest powiadamia- ny o takim wykorzystaniu.

5. Strony mogą przedstawić jako dowód w swoich rejestrach, sprawozdaniach i zeznaniach, jak również w postępowaniu i sprawach sądowych, otrzymane in- formacje i zbadane dokumenty, zgodnie z postanowie- niami niniejszego protokołu.

Artykuł 11

Biegli i świadkowie

1. Urzędnik organu, do którego kierowany jest wniosek, może być umocowany do występowania, w ramach udzielonego pełnomocnictwa, jako biegły lub świadek w postępowaniu sądowym lub admini- stracyjnym, dotyczącym spraw objętych niniejszym protokołem, prowadzonym zgodnie z jurysdykcją dru- giej Strony, i może przedstawiać takie przedmioty, do- kumenty lub ich uwierzytelnione kopie, które mogą być potrzebne w takich postępowaniach. Wniosek o takie występowanie musi wyraźnie określać, w jakiej sprawie, na podstawie jakiego tytułu lub kwalifikacji urzędnik będzie przesłuchiwany.

2. Upoważniony urzędnik korzysta z ochrony, jaką zapewnia urzędnikom obowiązujące ustawodawstwo organu wnioskującego, na jego terytorium.

Artykuł 12

Koszty pomocy

Strony zrzekają się wszelkich wzajemnych rosz- czeń o zwrot kosztów poniesionych w związku z wy- konaniem niniejszego protokołu, z wyjątkiem nie- zbędnych wydatków na biegłych, świadków oraz tłu- maczy, którzy nie są zatrudnieni jako urzędnicy pań- stwowi.

Artykuł 13

Stosowanie

1. Stosowanie niniejszego protokołu powierza się centralnym organom celnym Republiki Armenii, z jed- nej strony, i właściwym służbom Komisji Wspólnot Europejskich oraz tam, gdzie to właściwe, organom celnym Państw Członkowskich, z drugiej strony. Decy- dują one w sprawie wszystkich środków praktycz- nych i uzgodnień niezbędnych do jego stosowania, z uwzględnieniem obowiązujących postanowień

w dziedzinie ochrony danych. Mogą zalecić właści- wym organom zmiany, jakie ich zdaniem powinny być wprowadzone do niniejszego protokołu.

2. Strony zasięgają wzajemnie opinii, a następnie wzajemnie się informują o szczegółowych przepisach wykonawczych, które przyjmuje się zgodnie z posta- nowieniami niniejszego protokołu.

Artykuł 14

Komplementarność

Bez uszczerbku dla postanowień artykułu 10 umo- wy w sprawie wzajemnej pomocy, które zostały za- warte między jednym lub kilkoma Państwami Człon- kowskimi a Republiką Armenii, nie naruszają postano- wień wspólnotowych regulujących przekazywanie między właściwymi służbami Komisji Wspólnot Euro- pejskich a władzami celnymi Państw Członkowskich wszelkich informacji uzyskanych w sprawach celnych, które mogłyby być przedmiotem zainteresowania Wspólnoty.

AKT KO¡COWY

Pełnomocnicy:

Królestwa Belgii, Królestwa Danii,

Republiki Federalnej Niemiec, Republiki Greckiej,

Królestwa Hiszpanii, Republiki Francuskiej, Irlandii,

Republiki Włoskiej,

Wielkiego Księstwa Luksemburga, Królestwa Niderlandów,

Republiki Austrii, Republiki Portugalskiej, Republiki Finlandii, Królestwa Szwecji,

Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej,

Umawiających się Stron Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Traktatu ustanawiającego Eu- ropejską Wspólnotę Węgla i Stali i Traktatu ustanawia- jącego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

zwanych dalej „Państwami Członkowskimi” , oraz

Wspólnoty Europejskiej, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomo- wej, zwanych dalej „Wspólnotą”,

z jednej strony, oraz pełnomocnicy Republiki Armenii, z drugiej strony,

spotykając się w Luksemburgu dnia dwudziestego drugiego kwietnia tysiąc dziewięćset dziewięćdziesią- tego szóstego roku w celu podpisania Umowy o part- nerstwie i współpracy ustanawiającej partnerstwo między Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Armenii, z drugiej strony, zwanej dalej „Umową”, przyjęli na- stępujące teksty:

Umowę, w tym załączniki do niej, i następujący protokół:

Protokół w sprawie wzajemnej pomocy między or- ganami administracyjnymi w sprawach celnych.

Pełnomocnicy Państw Członkowskich i Wspólnoty oraz pełnomocnicy Republiki Armenii przyjęli treść wspólnych deklaracji wymienionych poniżej, które są dołączone do niniejszego aktu końcowego:

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 4 Umowy, Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 6 Umowy, Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 15 Umowy,

Wspólna deklaracja dotycząca pojęcia „kontrola” znajdującego się w artykule 25 litera b oraz w arty- kule 36,

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 35 Umowy, Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 42 Umowy, Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 95 Umowy.

Pełnomocnicy Państw Członkowskich i Wspólnoty oraz pełnomocnicy Republiki Armenii przyjęli również do wiadomości następującą wymianę listów dołączo- ną do niniejszego Aktu Końcowego:

Wymiana listów między Wspólnotą a Republiką Armenii w odniesieniu do zakładania spółek.

Pełnomocnicy Państw Członkowskich i Wspólnoty oraz pełnomocnicy Republiki Armenii przyjęli również do wiadomości następującą deklarację dołączoną do niniejszego Aktu Końcowego:

Deklaracja rządu francuskiego.

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 4

Badając rozwój sytuacji w Republice Armenii, jak to przewiduje artykuł 4, Strony analizują istotne zmiany, które mogą mieć znaczny wpływ na dalszy rozwój Armenii. Mogłoby tu chodzić o przystąpienie Armenii do WTO, Rady Europy lub innych organów międzynarodowych bądź o przystąpienie do jakiej- kolwiek regionalnej unii celnej lub jakiegokolwiek re- gionalnego porozumienia integracyjnego w dowol- nej postaci.

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 6

Jeżeli Strony uzgodnią, że okoliczności uzasadnia- ją przeprowadzenie posiedzenia na najwyższym szcze- blu, mogą być one organizowane ad hoc.

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 15

Do daty przystąpienia Republiki Armenii do WTO, Strony prowadzą konsultacje w ramach Komitetu Współpracy na temat ich polityki taryf przywozowych, w tym zmian ochrony taryfowej. W szczególności kon- sultacje takie proponuje się przed zwiększeniem ochrony celnej.

Wspólna deklaracja dotycząca pojęcia „kontrola” znajdującego się w artykule 25 litera b

i w artykule 36

1. Strony potwierdzają obopólne rozumienie kwe- stii kontroli jako zagadnienia zależnego od okoliczno- ści faktycznych dotyczących konkretnego przypadku.

2. Spółka, na przykład, jest uważana za „kontrolo- waną” przez inną spółkę i tym samym stanowi spółkę zależną tej innej spółki, jeśli:

— ta druga spółka posiada bezpośrednio lub pośred- nio większość praw do głosowania lub

— ta druga spółka ma prawo powoływać lub odwo- ływać większość członków organu administracyj- nego, organu zarządzającego lub organu nadzor- czego oraz jest jednocześnie udziałowcem lub członkiem spółki zależnej.

3. Obie Strony uznają, że kryteria wymienione w ustępie 2 nie są wyczerpujące.

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 35

Sam fakt wymagania wizy od osób fizycznych nie- których Stron oraz brak takiego wymogu wobec osób fizycznych innych Stron nie jest uważany za uniemoż- liwiający bądź ograniczający korzyści wynikające ze szczególnych zobowiązań.

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 42

Strony uzgadniają, że do celów niniejszej umo- wy, własność intelektualna, przemysłowa i handlo- wa obejmuje w szczególności prawa autorskie, łącz- nie z prawami autorskimi do programów kompute- rowych, a także prawa pokrewne, prawa odnoszące się do patentów, wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych, łącznie z oznaczeniem pochodze- nia, znaki handlowe i usługowe, mapy obwodów scalonych, jak również ochronę przed nieuczciwą konkurencją, określoną w artykule 10bis Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej i ochronie informacji nieujawnionych dotyczących know-how.

Wspólna deklaracja dotycząca artykułu 95

1. Strony uznają, że do celów prawidłowej inter- pretacji i właściwego stosowania w praktyce, wyraże- nie „szczególnie nagłe przypadki” zawarte w arty- kule 95 niniejszej umowy, oznacza przypadki istotnego naruszenia niniejszej umowy przez jedną ze Stron. Istotne naruszenie niniejszej umowy polega na:

a) odrzuceniu niniejszej umowy nieznajdującym uza- sadnienia w normach ogólnych prawa międzyna- rodowego lub

b) naruszeniu istotnych elementów niniejszej umowy określonych w artykule 2.

2. Strony uzgadniają, że „odpowiednie środki”, określone w artykule 95 są środkami podjętymi zgod- nie z prawem międzynarodowym. Jeżeli Strona po- dejmuje środek w szczególne nagłym przypadku, przewidzianym w artykule 95, druga Strona może skorzystać z procedury dotyczącej rozstrzygania spo- rów.

WYMIANA LISTÓW

między Wspólnotą a Republiką Armenii w odniesieniu do zakładania spółek

A. List Rzàdu Republiki Armenii

Szanowny Panie,

Pragnę odnieść się do Umowy o partnerstwie i współpracy parafowanej dnia 15 grudnia 1995 r.

Jak podkreślałem w czasie negocjacji, Republika Armenii przyznaje spółkom Wspólnoty zakładanym i prowadzącym działalność w Republice Armenii uprzywilejowane traktowanie w niektórych dziedzi- nach. Wyjaśniałem, że odzwierciedla to politykę Ar- menii wspierania wszelkimi środkami zakładania spółek wspólnotowych w Republice Armenii.

Mając to na uwadze przyjmuję, że w okresie mię- dzy datą parafowania niniejszej umowy a wejściem w życie właściwych artykułów dotyczących zakładania spółek, Republika Armenii nie przyjmie środków ani regulacji, które wprowadziłyby lub pogłębiłyby dys- kryminację spółek wspólnotowych w odniesieniu do spółek armeńskich lub spółek jakiegokolwiek państwa trzeciego, w porównaniu z sytuacją istniejącą w dniu parafowania niniejszej umowy.

Byłbym zobowiązany za potwierdzenie otrzymania niniejszego listu.

Proszę przyjąć, Szanowny Xxxxx, wyrazy mojego najwyższego poważania.

B. List Wspólnoty Europejskiej

Szanowny Panie,

Dziękuję za Pana list datowany w dniu dzisiejszym, o następującej treści:

„Pragnę odnieść się do Umowy o partnerstwie i współpracy parafowanej dnia 15 grudnia 1995 r.

Jak podkreślałem w czasie negocjacji, Republika Armenii przyznaje spółkom Wspólnoty zakładanym i prowadzącym działalność w Republice Armenii uprzywilejowane traktowanie w niektórych dziedzi- nach. Wyjaśniałem, że odzwierciedla to politykę Ar- menii wspierania wszelkimi środkami zakładania spółek wspólnotowych w Republice Armenii.

Mając to na uwadze przyjmuję, że w okresie mię- dzy datą parafowania niniejszej umowy a wejściem w życie właściwych artykułów dotyczących zakładania spółek, Republika Armenii nie przyjmie środków ani regulacji, które wprowadziłyby lub pogłębiłyby dys- kryminację spółek wspólnotowych w odniesieniu do spółek armeńskich lub spółek jakiegokolwiek państwa trzeciego, w porównaniu z sytuacją istniejącą w dniu parafowania niniejszej umowy.

Byłbym zobowiązany za potwierdzenie otrzymania niniejszego listu.”.

Potwierdzam otrzymanie listu.

Proszę przyjąć, Szanowny Xxxxx, wyrazy mojego najwyższego poważania.

Deklaracja rządu francuskiego

Republika Francuska zauważa, że Umowa o partnerstwie i współpracy z Republiką Armenii nie ma zastosowania do krajów i terytoriów zamor-

skich stowarzyszonych ze Wspólnotą Europejską zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską.