WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRZY UDZIELANYCH W UNIWERSYTECIE GDAŃSKIM ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH ASPEKTÓW SPOŁECZNYCH, ŚRODOWISKOWYCH I INNOWACYJNYCH
Załącznik nr 6
do Regulaminu udzielania zamówień publicznych w UG
WSKAZÓWKI
DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRZY UDZIELANYCH
W UNIWERSYTECIE GDAŃSKIM
ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH
ASPEKTÓW SPOŁECZNYCH,
ŚRODOWISKOWYCH I INNOWACYJNYCH
ASPEKTY SPOŁECZNE
Zamówienia publiczne pozwalają na uwzględnienie przez zamawiających różnych aspektów społecznych, w tym tworzenia nowych miejsc pracy, przestrzegania przepisów prawa pracy w zakresie zatrudniania, wsparcia zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju, uwzględniającego integrację osób społecznie marginalizowanych, stabilność zatrudnienia i prawo do godnej pracy oraz potrzeby osób niepełnosprawnych, w tym wymagań w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych lub projektowania z przeznaczeniem dla wszystkich użytkowników.
KLAUZULE SPOŁECZNE - są szczególnym instrumentem przewidzianym w ustawie Pzp, umożliwiającym uwzględnienie kwestii społecznych w procedurze udzielania zamówienia publicznego. Mianem tym określa się:
tzw. zamówienia zastrzeżone, o których mowa w art. 22 ust. 2 i art. 138p ustawy Pzp oraz
dodatkowe wymagania związane z realizacją zamówienia, które zamawiający może, a w przypadku wymagań odnoszących się do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, jest zobowiązany określić w opisie przedmiotu zamówienia w oparciu o art. 29 ust. 3a oraz art. 29 ust. 4 ustawy Pzp.
Ad. 1)
Zamówienia zastrzeżone umożliwiają zamawiającemu ograniczenie prawa ubiegania się o dane zamówienie do wykonawców zatrudniających osoby niepełnosprawne (zakładów pracy chronionej), a po nowelizacji z czerwca 2016 r., także do innych wykonawców, których działalność lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały zamówienie, obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych. Tym samym obowiązujące przepisy pozwalają na objęcie zamówieniami zastrzeżonymi szerokiego kręgu wykonawców przyczyniających się do integracji społecznej i zawodowej x.xx. osób niepełnosprawnych, bezrobotnych, bezdomnych, osób z zaburzeniami psychicznymi, osób pozbawionych wolności lub zwalnianych z zakładów karnych itp. Przy czym minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia takich osób u wykonawcy wynosi 30%, chyba że zamawiający ustanowi w tym względzie wyższe wymagania.
Warunki udziału w postępowaniu – (Zamówienia zastrzeżone):
Przed wszczęciem postępowania należy rozważyć, czy ze względu na cel zamówienia lub cele polityki społecznej realizowanej przez zamawiającego, zasadne jest zastrzeżenie, że o zamówienie mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy będący zakładami pracy chronionej oraz inni wykonawcy, których działalność (lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały zamówienie), obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych.
Za członków grup społecznie marginalizowanych uznaje się w szczególności:
osoby niepełnosprawne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 511 ze zm.);
bezrobotnych w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1265 ze zm.);
osoby pozbawione wolności lub zwalniane z zakładów karnych, o których mowa w ustawie z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks karny wykonawczy (x.x. Xx.U. z 2018 r., poz. 652 ze zm.), mających trudności w integracji ze środowiskiem;
osoby z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U z 2018 r., poz. 1878 ze zm.);
osoby bezdomne w rozumieniu ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (x.x. Xx.U z 2018 r., poz. 1508 ze zm.);
osoby, które uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U z 2018r., poz. 1109 ze zm.);
osoby do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadające status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia;
osoby będące członkami mniejszości znajdującej się w niekorzystnej sytuacji, w szczególności będących członkami mniejszości narodowych i etnicznych w rozumieniu ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (t.j. Dz.U z 2017 r., poz. 823 ze zm.).
Zamawiający może również zastrzec, że o udzielenie zamówienia na usługi zdrowotne, społeczne oraz kulturalne mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, którzy spełniają łącznie następujące warunki:
celem ich działalności jest realizacja zadań w zakresie użyteczności publicznej związanej ze świadczeniem tych usług oraz społeczna i zawodowa integracja osób, o których mowa ust. 2,
nie działają w celu osiągnięcia zysku, przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników;
struktura zarządzania nimi lub ich struktura własnościowa opiera się na współzarządzaniu w przypadku spółdzielni, akcjonariacie pracowniczym lub zasadach partycypacji pracowników, co wykonawca określa w swoim statucie;
w ciągu ostatnich 3 lat poprzedzających dzień wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia na usługi społeczne nie udzielono im zamówienia na podstawie tego przepisu przez tego samego zamawiającego.
Zamawiający może skorzystać z zastrzeżenia,
o którym mowa w ust. 1 jeżeli:
określi minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii, o których mowa w ust. 2, nie mniejszy niż 30%, osób zatrudnionych przez zakłady pracy chronionej lub wykonawców albo ich jednostki;
zamieści w ogłoszeniu o zamówieniu oraz dokumencie dotyczącym udzielenia zamówienia na usługi społeczne lub inne usługi szczególne informację o dokonanym zastrzeżeniu, podając szczegółowe informacje na temat wymagań, które muszą spełniać wykonawcy.
o którym mowa w ust. 3 jeżeli:
zamieści w ogłoszeniu o zamówieniu oraz dokumencie dotyczącym udzielenia zamówienia na usługi społeczne lub inne usługi szczególne informację o dokonanym zastrzeżeniu, podając szczegółowe informacje na temat wymagań, które muszą spełniać wykonawcy,
okres realizacji zamówienia nie jest dłuższy niż 3 lata,
przedmiotem zamówienia są wyłącznie usługi społeczne usługi zdrowotne, społeczne oraz kulturalne objęte kodami CPV 75121000-0, 75122000-7, 75123000-4, 79622000-0, 79624000-4, 79625000-1, 80110000-8, 80300000-7, 80420000-4, 80430000-7, 80511000-9, 80520000-5, 80590000-6, od 85000000-9 do 85323000-9, 92500000-6, 92600000-7, 98133000-4, 98133110-8, określonymi we Wspólnym Słowniku Zamówień.
Ad. 2)
Dodatkowe wymagania związane z realizacją zamówienia:
Art. 29 ust. 4 ustawy Pzp, przewiduje, że Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, które mogą obejmować aspekty gospodarcze, środowiskowe, społeczne, związane z innowacyjnością lub zatrudnieniem, w szczególności dotyczące zatrudnienia:
bezrobotnych w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1265 ze zm.);
młodocianych, o których mowa w przepisach prawa pracy, w celu przygotowania zawodowego;
osób niepełnosprawnych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
innych osób niż określone w lit. a-c powyżej, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1828 ze zm.) lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Oprócz wymogu zatrudnienia przykładowo wymienionych w tym przepisie grup osób społecznie marginalizowanych, ustawa wyraźnie dopuszcza sformułowanie również innych wymagań o charakterze społecznym.
Klauzula obligatoryjna – Klauzulą o istotnym znaczeniu z punktu widzenia przeciwdziałania różnym problemom społecznym występującym w Polsce, z tego też względu obligatoryjną, jest klauzula wprowadzona art. 29 ust. 3a Pzp. Przepis ten nakłada na zamawiających obowiązek wymagania od wykonawcy lub podwykonawcy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia na usługi lub roboty budowlane, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 Kodeksu pracy.
Inne instrumenty umożliwiające stosowanie aspektów społecznych:
Oprócz klauzul społecznych obowiązujące przepisy ustawy Pzp przewidują także inne instrumenty, dzięki którym zamawiający ma możliwość lub w niektórych przypadkach jest zobowiązany wziąć pod uwagę w procesie udzielania zamówienia publicznego aspekty o charakterze społecznym.
Do narzędzi, których zastosowanie jest dla zamawiającego obowiązkowe należą:
obligatoryjne podstawy wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu, w tym w szczególności: skazanie za przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową oraz za przestępstwa związane z handlem ludźmi, a także podstawy dotyczące niewywiązywania się z obowiązków dotyczących płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, jeśli zaległości te zostały stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną,
obowiązek uwzględnienia w opisie przedmiotu zamówienia wymagań w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych lub projektowania z przeznaczeniem dla wszystkich użytkowników, który to dotyczy wszystkich zamówień przeznaczonych do użytku osób fizycznych, w tym pracowników zamawiającego (art. 29 ust. 5 ustawy Pzp) oraz
obowiązek uwzględnienia przy badaniu oferty pod kątem rażąco niskiej ceny lub kosztu, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2177 ze zm.).
Zamawiający mogą natomiast, w zależności od potrzeb i możliwości w danym postępowaniu, skorzystać z poniższych instrumentów fakultatywnych, pozwalających nadać zamówieniu prospołeczny charakter:
przesłanki wykluczenia wykonawców z postępowania przetargowego, odnoszące się do obowiązków wykonawcy w zakresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz obowiązków wynikających z prawa pracy i przepisów o zabezpieczeniu społecznym;
możliwość bezpośredniego zastosowania oznakowania (w tym oznakowania społecznego) w ramach opisu przedmiotu zamówienia, kryteriów oceny ofert lub warunków realizacji zamówienia (art. 30a ustawy Pzp);
odrębny, bardziej elastyczny reżim udzielania zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi oraz w ramach tego reżimu szczególny rodzaj zamówień zastrzeżonych w odniesieniu do określonych usług zdrowotnych, społecznych oraz kulturalnych;
prospołeczne kryteria oceny ofert, które mogą odnosić się do wszystkich etapów cyklu życia przedmiotu zamówienia. (art. 91 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp).
Kierownicy poszczególnych jednostek organizacyjnych UG – w oparciu o Zalecenia Rady Ministrów w sprawie uwzględniania przez administrację rządową aspektów społecznych w zamówieniach publicznych – przyjętymi przez Radę Ministrów 29 marca 2017 r. – zobowiązani są do zapewnienia, aby w jednostkach, którymi kierują aspekty społeczne, w tym w szczególności klauzule społeczne, były uwzględniane w możliwie jak najszerszym zakresie oraz w jak największej liczbie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. W tym celu:
przy sporządzaniu planu postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na każdy rok budżetowy należy dokonać wstępnej analizy możliwości uwzględnienia aspektów społecznych w planowanych do udzielenia zamówieniach oraz pogłębionej analizy w tym zakresie na etapie przygotowania konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia, a także do uwzględniania tych aspektów we wszystkich zamówieniach, w których pogłębiona analiza na taką możliwość wskazała;
zaleca się dokonywanie oceny możliwości uwzględnienia aspektów społecznych przy udzielaniu zamówień publicznych nieobjętych procedurami określonymi ustawą Pzp oraz uwzględnianie tych aspektów we wszystkich zamówieniach, w których analiza wskazała na taką możliwość;
należy zapewnić aby umowy w sprawach zamówień publicznych określające społeczne wymagania związane z realizacją zamówienia zawierały uprawnienia kontrolne zamawiającego oraz przewidywały stosowne sankcje, pozwalające instytucji zamawiającej na skuteczne egzekwowanie stosowania przez wykonawców tych wymagań na etapie realizacji zamówienia.
W trakcie przygotowania i prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego rekomenduje się korzystanie z publikacji oraz innych materiałów dotyczących aspektów społecznych w zamówieniach publicznych, opracowanych przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.
Zamawiający (UG) uwzględnia stosowanie aspektów społecznych w udzielanych przez niego zamówieniach publicznych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, o którym mowa w art. 98 ustawy Pzp, przekazywanym Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych, w terminie do 1 marca każdego roku.
ASPEKTY ŚRODOWISKOWE
Aspekty środowiskowe oceniane są z perspektywy wpływu proponowanego rozwiązania na środowisko oraz pod względem ochrony środowiska. Takie działanie ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu produktów lub usług na środowisko naturalne.
Aspekty środowiskowe obejmują przykładowo:
zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko,
koszty eksploatacji,
koszty zużycia produktu,
jakość techniczną proponowanych rozwiązań,
poziom emisji zanieczyszczeń (do atmosfery, wód, ziemi),
zużycie wody (np. przez aparaturę),
zużycie energii elektrycznej,
zużycie energii cieplnej,
zużycie paliwa (benzyna, ropa, gaz),
zużycie materiałów biurowych oraz materiałów eksploatacyjnych doi sprzętu biurowego,
odpady powstałe z użytkowania sprzętu biurowego i eksploatacyjnego,
wytwarzanie odpadów komunalnych, w tym brak segregacji odpadów,
emisję pół elektromagnetycznych,
xxxxxx xxxxxx,
wycinkę drzew i krzewów – uszczuplenie zasobów przyrody,
dewastację terenów zielonych,
urządzanie terenów zielonych, nasadzenia,
zanieczyszczanie powietrza z niskich źródeł emisji,
wprowadzanie oczyszczonych ścieków do wód i ziemi – obciążenie wód i ziemi substancjami zanieczyszczającymi,
zużycie nieodnawialnych zasobów naturalnych,
dewastację krajobrazu,
gospodarkę wodno-ściekową,
edukację ekologiczną.
Zamawiający powinien w miarę możliwości uwzględniać aspekty środowiskowe opisując przedmiot zamówienia, a tam gdzie odrębne przepisy nakładają na niego taki obowiązek zobowiązany jest do ich uwzględnienia.
Zamawiający, w zależności od potrzeb i możliwości w danym postępowaniu, może (obok ceny lub obok ceny i kosztu) zastosować kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia obejmujące aspekty środowiskowe, w tym efektywność energetyczną przedmiotu zamówienia.
Kryteria oceny ofert są związane z przedmiotem zamówienia, jeżeli dotyczą robót budowlanych, dostaw lub usług, które mają być zrealizowane w ramach tego zamówienia, we wszystkich aspektach oraz w odniesieniu do poszczególnych etapów ich cyklu życia, w tym procesu produkcji, dostarczania lub wprowadzania na rynek, nawet jeżeli nie są istotną cechą przedmiotu zamówienia.
Należy pamiętać, że Zamawiający zobowiązany jest określić kryteria oceny ofert w sposób jednoznaczny i zrozumiały, umożliwiający sprawdzenie informacji przedstawianych przez wykonawców.
ASPEKTY INNOWACYJNE
Innowacyjność określana jest jako proces polegający na przekształceniu istniejących rozwiązań na nowe, lepsze i wprowadzeniu ich do praktycznego zastosowania.
Zgodnie z uregulowaniami zawartymi w odnoszących się do zamówień publicznych dyrektywach 2014/24/UE i 2014/25/UE4 – „innowacje” oznaczają wdrażanie nowego lub znacznie udoskonalonego produktu, usługi lub procesu, w tym x.xx. procesów produkcji, budowy lub konstrukcji, nowej metody marketingowej lub organizacyjnej w działalności przedsiębiorczej, organizowaniu pracy lub relacjach zewnętrznych x.xx. po to, by pomóc rozwiązać wyzwania społeczne lub wspierać strategię „Europa 2020” na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.
Wprowadzenie przez ustawodawcę aspektu innowacyjności ma na celu wspieranie wykonawców ponoszących większe ryzyko w związku z oferowaniem produktu lub usługi dotychczas niestosowanych. Trzeba mieć na względzie, że taka oferta zazwyczaj zawierać będzie wyższą cenę i bez wskazania określonych wymogów w opisie przedmiotu zamówienia lub zastosowania w postępowaniu kryteriów pozacenowych prawdopodobieństwo uzyskania zamówienia publicznego na jej podstawie byłoby bardzo nikłe.
Zamawiający powinien w miarę swoich potrzeb i możliwości uwzględniać aspekty innowacyjne opisując przedmiot zamówienia.
Zamawiający, w zależności od potrzeb i możliwości w danym postępowaniu, może (obok ceny lub obok ceny i kosztu) zastosować kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia obejmujące aspekty innowacyjne.
Kryteria oceny ofert są związane z przedmiotem zamówienia, jeżeli dotyczą robót budowlanych, dostaw lub usług, które mają być zrealizowane w ramach tego zamówienia, we wszystkich aspektach oraz w odniesieniu do poszczególnych etapów ich cyklu życia, w tym procesu produkcji, dostarczania lub wprowadzania na rynek, nawet jeżeli nie są istotną cechą przedmiotu zamówienia.
Należy pamiętać, że Zamawiający zobowiązany jest określić kryteria oceny ofert w sposób jednoznaczny i zrozumiały, umożliwiający sprawdzenie informacji przedstawianych przez wykonawców.
Kryterium innowacyjności wymaga szczegółowego i precyzyjnego opisania przez Zamawiającego. Określona nowość, ulepszenie, nowe cechy towaru czy usługi muszą nieść za sobą pozytywne skutki dla odbiorcy danego świadczenia/produktu.
Wybierając kryterium innowacyjności, Zamawiający powinien wskazać, jakie cechy usług czy towarów są przez niego pożądane (np. dodatkowe nowe funkcjonalności) czy też jakich efektów zastosowania nowoczesnych rozwiązań oczekuje (np. ograniczenie zużycia energii, ograniczenie emisji spalin).
str. 8