ZMIANA STUDIUM UWARUKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA LWÓWEK ŚLĄSKI
ZMIANA STUDIUM UWARUKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA LWÓWEK ŚLĄSKI
Przyjęta uchwałą Nr X/71/11 Rady Miejskiej w Lwówku Śląskim z dnia 28 czerwca 2011 rok
WROCŁAW 2011
SPIS TREŚCI
WSTĘP 5
Zakres i cel opracowania 5
Podstawa prawna 5
ZESPÓŁ PROJEKTOWY 6
CZĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA LWÓWEK ŚLĄSKI 7
1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENÓW 8
1.1. Położenie geograficzne 8
1.2. Położenie administracyjne 9
1.3. Struktura osadnicza 9
1.4. Struktura funkcjonalno – przestrzenna 9
1.5. Struktura użytkowania gruntów 9
2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY 12
3. STAN ŚRODOWISKA 13
3.1. Rolnicza przestrzeń produkcyjna 13
3.1.1. Gleby 13
3.1.2. Użytkowanie gruntów w rolnictwie 16
3.1.3. Charakterystyka gospodarstw rolnych 17
3.1.4. Jakość gleb, uprawy i hodowla 19
3.2. Lasy 21
3.2.1. Charakterystyka lasów 21
3.2.2. Gospodarka leśna 23
3.3. Wody powierzchniowe 25
3.4. Rzeźba terenu 29
3.4.1. Geomorfologia terenu 29
3.4.2. Charakterystyka makroregionów i mezoregionów 30
3.5. Xxxxxx xxxxxxxxxxx 00
3.6. Warunki podłoża budowlanego 32
3.7. Warunki klimatyczne 32
3.8. Walory przyrodnicze 35
3.8.1. Roślinność 35
3.8.2. Zwierzęta 36
3.9. Ochrona przyrody 36
3.9.1. Położenie gminy na tle systemu ochrony przyrody w regionie 37
3.9.2. Formy ochrony przyrody 37
3.9.3. Pozostałe elementy środowiska przyrodniczego podlegające ochronie 43
4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ 45
4.1. Historia i osadnictwo 45
4.2. Zabytki architektury i budownictwa 46
4.3. Stanowiska archeologiczne 47
4.4. Strefy konserwatorskie 47
4.5. Charakterystyka poszczególnych wsi 48
4.5.1. Xxxxxx Xxxxxx 00
4.5.2. Bielanka 48
4.5.3. Brunów 48
4.5.4. Chmielno 48
4.5.5. Dębowy Gaj 49
4.5.6. Dłużec 49
4.5.7. Dworek 49
4.5.8. Gaszów 49
4.5.9. Górczyca 49
4.5.10. Gradówek 49
4.5.11. Xxxxxxxx 00
4.5.12. Mojesz 50
4.5.13. Nagórze 50
4.5.14. Niwnice 50
4.5.15. Pieszków 50
4.5.16. Płóczki Dolne 50
4.5.17. Płóczki Górne 50
4.5.18. Xxxxxxxx 00
4.5.19. Xxxxxxxxxxxx 00
4.5.20. Rakowice Małe 51
4.5.21. Xxxxxxxx Xxxxxxx 00
4.5.22. Xxxxx 00
4.5.23. Skorzynice 51
4.5.24. Sobota 51
4.5.25. Ustronie 52
4.5.26. Włodzice Małe 52
4.5.27. Xxxxxxxx Xxxxxxx 00
4.5.28. Xxxxxxxx 00
4.5.29. Xxxxxxxxx 00
5. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW W TYM OCHRONY ICH ZDROWIA 53
5.1. Demografia 53
5.1.1. Podstawowe dane o ludności 53
5.1.2. Struktura wieku mieszkańców 55
5.1.3. Ruch naturalny i wędrówkowy ludności 57
5.2. Warunki zamieszkiwania 58
5.2.1. Zasoby mieszkaniowe 58
5.2.2. Xxxxxxxx xxxxxxxxx 00
5.2.3. Standard mieszkań 62
5.2.4. Budownictwo mieszkaniowe 63
5.3. Oświata i wychowanie 64
5.4. Kultura 66
5.5. Sport i wypoczynek 68
5.6. Turystyka i rekreacja 70
5.6.1. Główne atrakcje turystyczne 70
5.6.2. Znakowane trasy turystyczne 70
5.6.3. Xxxx xxxxxxxxx 00
5.6.4. Potencjalne kierunki rozwoju turystyki 73
5.7. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 74
5.7.1. Służba zdrowia 74
5.7.2. Opieka społeczna 75
5.8. Administracja samorządowa 76
5.8.1. Urząd Gminy i Miasta 76
5.8.2. Gremia samorządowe 77
5.8.3. Starostwo Powiatowe 77
5.8.4. Współpraca krajowa i międzynarodowa 78
5.8.5. Organizacje społeczne 78
5.9. Cmentarze 79
5.10. Obiekty obrony cywilnej 79
5.11. Rynek pracy 79
5.12. Zatrudnienie i bezrobocie 81
5.12.1. Zatrudnienie 81
5.12.2. Bezrobocie 82
5.13. Działalność produkcyjna i przemysł 86
5.13.1. Górnictwo i przetwórstwo kopalin 86
5.13.2. Pozostałe działalności produkcyjne 88
5.14. Usługi rynkowe 89
5.14.1. Handel 89
5.14.2. Gastronomia 90
5.14.3. Pozostałe podmioty usługowe i rzemiosło 90
5.14.4. Pośrednictwo finansowe 92
6. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA 92
6.1. Zagrożenia powodziowe 92
6.2. Inne zagrożenia 93
6.2.1. Ochrona przeciwpożarowa 93
6.2.2. Bezpieczeństwo 93
6.2.3. Komunikacja – strefa uciążliwości akustycznej od dróg 94
6.2.4. Tereny położone w strefie ochronnej od odwiertów, gazociągów wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno – pomiarowych 94
6.2.5. Tereny położone w strefie uciążliwości od linii i urządzeń elektroenergetycznych 95
7. STAN PRAWNY GRUNTÓW 95
8. WYSTĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH 96
8.1. Ochrona przyrodniczo – rolnicza 96
8.2. Wody podziemne 96
8.3. Wody powierzchniowe 97
8.4. Ochrona przeciwpowodziowa 97
8.5. Złoża surowców mineralnych – obszary i tereny górnicze 97
8.6. Ochrona kulturowa 98
8.7. Ujęcia wody 98
8.8. Cmentarze – strefa ochrony sanitarnej 99
8.9. Obiekty wojskowe i obrony cywilnej 100
8.10. Pozostałe obiekty 100
8.11. Tereny zamknięte 100
9. WYSTĘPOWANIE OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH 100
10. WYSTĘPOWANIE UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓŻ KOPALIN ORAZ ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH 101
10.1. Złoża kopalin 101
10.2. Perspektywy i prognozy występowania kopalin 106
10.3. Wody podziemne 107
10.4. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych 108
11. WYSTĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH 108
12. STAN KOMUNIKACJI 109
12.1. Powiązania zewnętrzne 109
12.2. Komunikacja kolejowa 109
12.3. Komunikacja drogowa 109
12.4. Wnioski wynikające z analizy stanu istniejącego komunikacji 114
13. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 115
13.1. Gospodarka wodno – ściekowa 115
13.1.1. Zaopatrzenie w wodę 115
13.1.2. Kanalizacja 117
13.2. Elektroenergetyka 119
13.2.1. Elektroenergetyczna sieć przesyłowa 119
13.2.2. Elektroenergetyczna sieć dystrybucyjna 120
13.2.3. Alternatywne źródła energii 120
13.3. Zaopatrzenie w gaz 120
13.4. Zaopatrzenie w energię cieplną 122
13.5. Gospodarka odpadami 123
13.6. Telekomunikacja i łączność 125
14. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH 126
14.1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego 126
14.2. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku 129
14.3. Wieloletni Program Inwestycyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013 130
14.4. Program Rozwoju Infrastruktury Transportowej i Komunikacji dla Województwa Dolnośląskiego 130
14.5. Program Opieki nad Zabytkami Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2011 132
14.6. Program Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego 132
14.7. Wieloletni Program Inwestycyjny Powiatu Lwóweckiego na lata 0000-0000 000
14.8. Strategia Rozwoju Powiatu Lwóweckiego (2000 – 2010) 134
15. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY 136
15.1. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy i Miasta Lwówek Śląski 136
15.2. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lwówek Śląski 0000-0000 000
15.3. Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2008 – 2013 137
15.4. Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Lwówek Śląski 138
15.5. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy i Miasta Lwówek Śląski (aktualizacja) 139
15.6. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy i Miasta Lwówek Śląski 0000-0000 000
CZĘŚĆ II KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA LWÓWEK ŚLĄSKI 143
1. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW 144
1.1. Struktura funkcjonalno – przestrzenna 144
1.2. Funkcja rolnicza 144
1.3. Funkcja gospodarki leśnej 145
1.4. Funkcja mieszkaniowa 146
1.5. Funkcja usługowa 149
1.6. Funkcja produkcyjna i xxxxxxxx 000
1.7. Funkcja infrastruktury technicznej 154
1.8. Funkcja turystyczna i rekreacyjna 155
1.9. Tereny zieleni urządzonej i wód powierzchniowych śródlądowych 157
2. KIERUNKI I WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁĄCZONE Z ZABUDOWY 158
2.1. Część miejska - Lwówek Xxxxxx 000
2.2. Część wiejska – Bielanka, Brunów, Chmielno, Dębowy Gaj, Dłużec, Dworek, Gaszów, Górczyca, Gradówek, Kotliska, Mojesz, Nagórze, Niwnice, Pieszków, Płóczki Dolne, Płóczki Górne, Radłówka, Radomiłowie, Rakowice Małe, Rakowice Wielkie, Skała, Skorzenice, Sobota, Ustronie, Włodzice Male, Włodzice Wielkie, Zbylutów, Xxxxxxxxx 000
3. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY
I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO 163
3.1. Obszary i obiekty objęte ochroną 163
3.2. Obszary proponowane do objęcia ochroną 164
3.3. Ochrona powietrza 167
3.4. Ochrona wód powierzchniowych 167
3.5. Ochrona gleb 167
3.6. Ochrona przed hałasem 168
3.7. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym 168
3.8. Ochrona przeciwpowodziowa 169
3.9. Ochrona zasobów surowców mineralnych i wód podziemnych 169
4. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ 170
5. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 175
5.1. Infrastruktura komunikacyjna 175
5.2. Infrastruktura techniczna 177
5.2.1. Zaopatrzenie w wodę 178
5.2.2. Odprowadzanie ścieków 178
5.2.3. Zaopatrzenie w gaz 179
5.2.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną 179
5.2.5. Zaopatrzenie w energię cieplną 180
5.2.6. Niekonwencjonalne źródła energii 180
5.2.7. Telekomunikacja 180
5.2.8. Gospodarka odpadami 180
6. OBSZARY ROZMIESZCZENIA INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM 180
7. OBSZARY ROZMIESZCZENIA INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM 181
8. OBSZARY DLA KTÓRYCH OBOWIĄZKOWE JEST SPORZĄDZENIE MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 182
9. OBSZARY DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZĄDZIĆ MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 182
10. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ 182
10.1. Rolnicza przestrzeń produkcyjna 182
10.2. Zalesienia 183
10.3. Ochrona lasów 183
11. OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI I OSUWANIA SIĘ MAS ZIEMNYCH 184
12. OBIEKTY I OBSZARY DLA KTÓRYCH WYZNACZA SIĘ W ZŁOŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY 184 13. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH 184
14. OBSZARY WYMAGAJĄCE PRZEKSZTAŁCEŃ, REHABILITACJI LUB REKULTYWACJI 184
15. GRANICE TERENÓW ZAMKNIĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH 185
16. WYTYCZNE DO MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 185
PODSUMOWANIE 186
XXXXXXX XXXXXXX PROJEKTU STUDIUM 186
WNIOSKI OKREŚLAJĄCE WPŁYW UWARUNKOWAŃ NA USTALENIA KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA LWÓWEK ŚLĄSKI 187
LITERATURA 189
ZAŁĄCZNIKI 191
WSTĘP
Zakres i cel opracowania
Opracowanie jest zmianą do Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Lwówek Śląski sporządzonego w 2000 roku przez „Jeleniogórskie Biuro Planowania i Projektowania” sp. z o.o. pod kierunkiem arch. Xxxxxxx Xxxxxxxx, mgr inż. Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxx i mgr Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxx wraz z zespołem autorskim , w skład , którego wchodzili: xxx Xxxxxxxxx Xxxxx, xxx Xxxxxxxxx Xxxxx, xxx Xxxxx Xxxxxx, xxx xxx. Xxxxxxxxx Xxxxxxxx, xxx. Xxxxx Xxxxxxxxx, xxx Xxx.Xxxxxxx Xxxxxxx, xxx Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxx-Xxxxxxxx, tech. Xxxxxxxx Xxxxxxxxx. Obejmuje cały teren gminy dlatego też traci ważność w całości tekst Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Lwówek Śląski i załącznik graficzny do Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Lwówek Śląski.
Do zmiany studium przystąpiono na podstawie uchwały Rady Miejskiej Gminy Lwówek Śląski nr XXX/226/09 z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Lwówek Śląski. Zmiana obejmuje tereny w granicach administracyjnych gminy Lwówek Śląski.
Podstawa prawna
Uchwały Rady Miejskiej Gminy Lwówek Śląski:
Uchwała Rady Miejskiej Gminy Lwówek Śląski nr XXX/226/09 z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Lwówek Śląski.
Ustawy:
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. nr 80, poz. 717 ze zm.
Rozporządzenia:
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dz. U. 2004 nr 118 poz. 1233.
ZESPÓŁ PROJEKTOWY
Regioplan sp. z o.o. ul. Xxxxxxxxxx 0
53-148 Wrocław
Tel/fax: (000) 00 00 000 xxx.xxxxxxxxx.xx
e-mail: xxxxxxxxx@xxxxxxxxx.xx
Zespół projektowy:
xxx xxx. Xxxxxx Xxxxxx
członek Zachodniej Okręgowej Izby Urbanistów nr Z-369
xxx xxx. Xxx Xxxxxxxx
członek Zachodniej Okręgowej Izby Urbanistów nr Z-453
xxx xxx. Xxxxxxxxx Xxxx
członek Zachodniej Okręgowej Izby Urbanistów nr Z-537
xxx xxx. Xxxxxxx Xxxxxxxx xxx xxx. Xxxxxxxxx Xxxxxx mrg xxx. Xxxxxxxxx Xxxxxx
CZĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA LWÓWEK ŚLĄSKI
1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE, ZAGOSPODAROWANIE I UZBROJENIE TERENÓW
1.1. Położenie geograficzne
Gmina miejsko – wiejska Lwówek Śląski położona jest w południowo – zachodniej części województwa dolnośląskiego, na wysokości od 190 do 450 m n.p.m. Najwyżej położonym punktem w gminie jest zlokalizowane w jej południowej części wzniesienie „Kołodziej” o wysokości 450,1 m n.p.m., zaś najniżej usytuowany jest obszar położony na północy gminy wzdłuż koryta rzeki Bóbr (190 m n.p.m.). Współrzędne geograficzne wynoszą 51? szerokości geograficznej północnej oraz 15? długości geograficznej wschodniej. Powierzchnia rozpatrywanego obszaru wynosi 23993 ha (w tym miasta Lwówek Śląski – 1665 ha), to jest 240 km2, co stanowi 33,81 % powierzchni powiatu lwóweckiego oraz 1,20 % powierzchni województwa dolnośląskiego.
Według fizyczno – geograficznej regionalizacji Polski J. Kondrackiego (1998) gmina Lwówek Śląski umiejscowiona jest w następujących jednostkach:
◻ megaregion – Europa Środkowa (3);
◻ prowincja – Masyw Czeski (33);
◻ podprowincja – Sudety z Przedgórzem Sudeckim (332);
◻ makroregion –Pogórze zachodniosudeckie (332.2);
◻ mezoregiony: Pogórze Izerskie (332.26) oraz Pogórze Kaczawskie (332.27).
Mezoregion Pogórza Izerskiego obejmuje centralną oraz zachodnią część gminy natomiast mezoregion Pogórza Kaczawskiego obejmuje wschodnią część gminy. Granicę pomiędzy mezoregionami wyznacza rzeka Bóbr. W ramach mezoregionów Pogórza Izerskiego i Kaczawskiego na terenie gminy Lwówek Śląski wyróżniamy dodatkowo 8 mikroregionów:
◻ Dolina Bobru (332.271);
◻ Pogórze Bolesławieckie (332.272);
◻ Rów Zbylutowski (332.273);
◻ Wzniesienia Płakowickie (332.274);
◻ Wysoczyzna Ostrzycka (332.276);
◻ Wzgórza Radomickie (332.267);
◻ Wzniesienia Gradowskie (332.268);
◻ Niecka Lwówecka (332.269).
Mezoregiony Pogórza Izerskiego i Kaczawskiego graniczą bezpośrednio z:
◻ Obniżenie Żytawsko – Zgorzeleckie – od zachodu;
◻ Bory Dolnośląskie – od północy;
◻ Równina Chojnowska – od wschodu;
◻ Pogórze Wałbrzyskie – od południowego – wschodu;
◻ Góry Kaczawskie – od południa;
◻ Kotlina Jeleniogórska – od południa;
◻ Góry Izerskie – od południa.
Odległość z Lwówka Śląskiego do stolicy województwa Wrocławia wynosi 124 km. Ponadto do:
◻ Jeleniej Góry – 35 km;
◻ Poznania – 245 km;
◻ Świnoujścia – 420 km;
◻ Krakowa – 394 km;
◻ Warszawy – 469 km;
◻ Gdańska – 609 km.
Ponadto odległość z Lwówka Śląskiego do najbliższych, większych drogowych przejść granicznych wynosi:
◻ Czechy (Czerniawa Zdrój) – 35 km;
◻ Niemcy (Jędrzychowice) – 56 km;
◻ Słowacja (Chyżne) – 465 km;
◻ Ukraina (Korczowa) – 660 km;
◻ Białoruś (Terespol) – 670 km;
◻ Rosja (Bezledy) – 690 km;
◻ Litwa (Ogrodniki) – 865 km.
1.2. Położenie administracyjne
Po wdrożeniu reformy administracyjnej, od 1 stycznia 1999 roku gmina miejsko – wiejska Lwówek Śląski wchodzi w skład województwa dolnośląskiego oraz powiatu lwóweckiego. Graniczy z gminami:
◻ Bolesławiec (gmina wiejska) – od północy;
◻ Warta Bolesławiecka – od północnego – wschodu;
◻ Pielgrzymka – od wschodu;
◻ Wleń – od południowego – wschodu;
◻ Lubomierz – od południa;
◻ Gryfów Śląski – od południowego – zachodu;
◻ Nowogrodzec – od północnego – zachodu.
1.3. Struktura osadnicza
Siedzibą urzędu jest położone w centralnej części gminy miasto Lwówek Śląski.
Poza miastem w skład gminy wchodzi 28 sołectw. Należą do nich: Bielanka, Brunów, Chmielno, Dębowy Gaj, Dłużec, Dworek, Gaszów, Górczyca, Gradówek, Kotliska, Mojesz, Nagórze, Niwnice, Pieszków, Płóczki Dolne, Płóczki Górne, Radłówka, Radomiłowice, Rakowice Małe, Rakowice Wielkie, Skała, Skorzynice, Sobota, Ustronie, Włodzice Małe, Włodzice Wielkie, Zbylutów i Żerkowice.
Gęstość sieci osadniczej mierzona liczbą miejscowości na 100 km˛ powierzchni wynosi 12,08. Jest to wartość niższa od wskaźnika charakteryzującego powiat lwówecki, wynoszącego 12,82; a także niższa od średniej dla województwa dolnośląskiego, która wynosi 15,00.
1.4. Struktura funkcjonalno – przestrzenna
Gmina Lwówek Śląski ma wielofunkcyjny charakter z uzupełniającymi się rolami sektorów: przemysłowego, rolniczego i usługowego. Zdecydowana większość mieszkańców pracuje w sektorze usługowym. Pozostała grupa pracuje w rolnictwie bądź produkcji. W oparciu o analizy przeprowadzone na podstawie zebranych materiałów inwentaryzacyjnych oraz na podstawie występujących powiązań komunikacyjnych i funkcjonalnych, przyjęto następujący system obsługi ludności Gminy i Miasta:
Ośrodek gminny 2 poziomu obsługi, o zasięgu lokalnym obsługujący w zakresie usług ponadpodstawowych teren całej gminy – miasto Lwówek Śląski. Pełni ono funkcję administracyjną (gminną i powiatową), stanowi ośrodek koncentracji mieszkalnictwa i usług dla ludności oraz obsługi rolnictwa. W mieście znajdują się największe na terenie gminy zakłady przemysłowe. Tym samym miasto Lwówek Śląski pełni funkcję lokalnego centrum rozwoju, które jest istotnym czynnikiem wzrostu i kumuluje usługi oraz inne działalności gospodarcze w skali umożliwiającej społeczny i ekonomiczny rozwój sąsiadujących z nimi miejscowości.
Ośrodki 1 poziomu obsługi z poszerzonym programem usługowym, współpracujące z ośrodkiem gminnym – wsie: Chmielno, Kotliska, Niwnice, Płóczki Dolne, Płóczki Górne, Rakowice Wielkie, Skorzynice, Sobota, Włodzice Wielkie i Zbylutów. Są to ośrodki stanowiące etap pośredni w kompleksowym systemie obsługi ludności, szczególnie w zakresie usług oświaty i opieki zdrowotnej, o odpowiednio dużej liczbie ludności w rejonie obsługi. Funkcjami rozwojowymi tych miejscowości są funkcje: rolnictwa, mieszkalnictwa, a także przemysłu wydobywczego i terenowego.
Ośrodki 1 poziomu obsługi, bliższego zasięgu; zaliczono do nich wsie: Bielanka, Radłówka, Rakowice Małe, Ustronie, Włodzice Małe, Żerkowice. Funkcjami rozwojowymi tych miejscowości są funkcje: rolnictwa, mieszkalnictwa, a także nieuciążliwego przemysłu terenowego.
Wsie elementarne, o funkcjach typowo rolniczych, obsługujące ludność w podstawowym zakresie usług (niektóre nawet ich pozbawione). Zaliczono do nich wsie: Brunów, Dębowy Gaj, Dłużec, Dworek, Gaszów, Górczyca, Gradówek, Mojesz, Nagórze, Pieszków, Skała i Radomiłowice. Funkcjami rozwojowymi tych miejscowości są funkcje: rolnictwa, mieszkalnictwa, a także turystyki i wypoczynku.
1.5. Struktura użytkowania gruntów
Powierzchnia rozpatrywanego obszaru wynosi 23993 ha (w tym miasta Lwówek Śląski – 1665 ha), to jest 240 km2, co stanowi 33,81 % powierzchni powiatu lwóweckiego oraz 1,20 % powierzchni województwa dolnośląskiego.
Tabela 1. Gmina Lwówek Śląski – użytkowanie gruntów w 2005 roku (w ha) [źródło: GUS 2010]
Powierzchnia ogólna | Użytki rolne | Lasy i grunty leśne | Pozostałe grunty i nieużytki | ||||
Razem | w tym | ||||||
grunty orne | sady | łąki | pastwiska | ||||
240371 | 15213 | 9 452 | 59 | 2140 | 3562 | 6488 | 2336 |
Użytki rolne stanowią 63,29 % ogólnej powierzchni gminy, lasy i grunty leśne 27,00 %, a pozostałe grunty i nieużytki 9,71
%. Natomiast w strukturze użytków rolnych największy obszar zajmują grunty orne – 62,12 % oraz pastwiska – 37,69 %.
9,7%
39,3%
27,0%
0,2%
14,8%
8,9%
grunty orne sady łąki pastwiska lasy i grunty leśne pozostałe grunty
Jednostka administracyjna | Użytki rolne | Lasy i grunty leśne | Pozostałe grunty i nieużytki | ||||
Razem | W tym | ||||||
grunty orne | sady | łąki | pastwiska | ||||
Gmina Lwówek Śląski | 63,29 | 62,13 | 0,39 | 14,07 | 23,41 | 26,99 | 9,72 |
Powiat Lwówecki | 56,63 | 56,32 | 0,29 | 20,34 | 23,05 | 35,10 | 8,27 |
Województwo Dolnośląskie | 58,15 | 77,55 | 0,62 | 12,47 | 9,36 | 29,59 | 12,26 |
Rysunek 1. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów w 2005 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS 2010] Tabela 2. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów w 2005 roku (w %) [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]]
1 Zmiana powierzchni gminy w 2006 r. (od 2006 r. – 23993 ha).
70
60
50
40
30
20
10
0
Gmina Lwówek Powiat Lwówecki Województwo
Śląski Dolnośląskie
użytki rolne
lasy i grunty leśne
pozostałe grunty i nieużytki
Struktura użytkowania gruntów [%]
Rysunek 2. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów w 2005 roku w (%) [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Z powyższej ryciny i tabeli wynika, że struktura użytkowania gruntów w gminie Lwówek Śląski jest bardzo zbliżona do uwarunkowań charakteryzujących powiat lwówecki i województwo dolnośląskie. Na terenie gminy Lwówek Śląski stosunkowo największą powierzchnię zajmują użytki rolne, a najmniejszą kategoria „pozostałe grunty i nieużytki” w skład, których wchodzą między innymi: obszary zabudowy mieszkaniowej, tereny przemysłowe, place, ulice, skwery, parki, tereny wodne, nieużytki itp.
Tabela 3. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów według obrębów w ha w 2010 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość (obręb) | Powierzchnia w ha | Powierzchnia użytkowania gruntów w ha: | |||
Grunty orne | Użytki zielone | Grunty leśne | Pozostałe tereny | ||
Lwówek Śląski | 1661,19 | 405,61 | 444,69 | 450,07 | 360,82 |
Bielanka | 712,25 | 307,95 | 92,44 | 261,27 | 50,59 |
Brunów | 275,51 | 116,55 | 99,29 | 19,74 | 39,93 |
Chmielno | 863,94 | 442,93 | 226,53 | 110,91 | 83,57 |
Xxxxxx Gaj | 1045,92 | 304,63 | 424,71 | 228,81 | 87,77 |
Dłużec | 1519,25 | 612,01 | 349,22 | 484,73 | 73,29 |
Dworek | 532,12 | 94,68 | 73,89 | 332,57 | 30,98 |
Gaszów | 439,33 | 244,49 | 51,69 | 112,71 | 30,44 |
Górczyca | 497,2 | 246,9 | 130,62 | 71,78 | 47,9 |
Gradówek | 673,59 | 160,62 | 124,98 | 336,25 | 51,74 |
Xxxxxxxx | 1322,83 | 397,58 | 230,65 | 624,36 | 70,24 |
Mojesz | 862,74 | 381,94 | 170,22 | 246,13 | 64,45 |
Nagórze | 383,95 | 147,06 | 119,71 | 92,87 | 24,31 |
Niwnice | 1988,02 | 737,34 | 429,05 | 614,38 | 207,25 |
Pieszków | 321,5 | 159,83 | 49,05 | 94,07 | 18,55 |
Płóczki Dolne | 538,51 | 264,86 | 158,94 | 59,8 | 54,91 |
Xxxxxxx Górne | 2091,16 | 707,15 | 530,05 | 716,3 | 137,66 |
Radłówka | 531,79 | 196,98 | 162,05 | 122,08 | 50,68 |
Radomiłowice | 466,98 | 203,56 | 135,5 | 104,72 | 23,2 |
Rakowice Małe | 351,67 | 101,05 | 62,48 | 14,18 | 173,96 |
Rakowice Wielkie | 773,86 | 305,29 | 216,79 | 42,75 | 209,03 |
Skała | 288,36 | 101,57 | 115,55 | 24,95 | 46,29 |
Skorzynice | 1163,89 | 574,78 | 222,44 | 280,49 | 86,18 |
Sobota | 610,01 | 281,14 | 168,05 | 7,1 | 153,72 |
Ustronie | 989,06 | 528,04 | 64,02 | 342,33 | 54,67 |
Włodzice Małe | 627,87 | 325,49 | 183,49 | 54,13 | 64,76 |
Włodzice Wielkie | 814,03 | 299,82 | 215,4 | 230,74 | 68,07 |
Zbylutów | 1276,76 | 628,38 | 270,09 | 272,64 | 105,65 |
Żerkowice | 340,31 | 164,4 | 83,68 | 29,69 | 62,54 |
Tabela 4. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów według obrębów w % w 2010 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość (obręb) | Struktura użytkowania gruntów w %: | |||
Grunty orne | Użytki zielone | Grunty leśne | Pozostałe tereny | |
Lwówek Śląski | 24,42 | 26,77 | 27,09 | 21,72 |
Bielanka | 43,24 | 12,98 | 36,68 | 7,10 |
Brunów | 42,30 | 36,04 | 7,16 | 14,49 |
Chmielno | 51,27 | 26,22 | 12,84 | 9,67 |
Dębowy Gaj | 29,13 | 40,61 | 21,88 | 8,39 |
Dłużec | 40,28 | 22,99 | 31,91 | 4,82 |
Dworek | 17,79 | 13,89 | 62,50 | 5,82 |
Gaszów | 55,65 | 11,77 | 25,65 | 6,93 |
Górczyca | 49,66 | 26,27 | 14,44 | 9,63 |
Gradówek | 23,85 | 18,55 | 49,92 | 7,68 |
Kotliska | 30,06 | 17,44 | 47,20 | 5,31 |
Mojesz | 44,27 | 19,73 | 28,53 | 7,47 |
Nagórze | 38,30 | 31,18 | 24,19 | 6,33 |
Niwnice | 37,09 | 21,58 | 30,90 | 10,42 |
Pieszków | 49,71 | 15,26 | 29,26 | 5,77 |
Płóczki Dolne | 49,18 | 29,51 | 11,10 | 10,20 |
Xxxxxxx Górne | 33,82 | 25,35 | 34,25 | 6,58 |
Radłówka | 37,04 | 30,47 | 22,96 | 9,53 |
Radomiłowice | 43,59 | 29,02 | 22,42 | 4,97 |
Rakowice Małe | 28,73 | 17,77 | 4,03 | 49,47 |
Rakowice Wielkie | 39,45 | 28,01 | 5,52 | 27,01 |
Skała | 35,22 | 40,07 | 8,65 | 16,05 |
Skorzynice | 49,38 | 19,11 | 24,10 | 7,40 |
Sobota | 46,09 | 27,55 | 1,16 | 25,20 |
Ustronie | 53,39 | 6,47 | 34,61 | 5,53 |
Włodzice Małe | 51,84 | 29,22 | 8,62 | 10,31 |
Włodzice Wielkie | 36,83 | 26,46 | 28,35 | 8,36 |
Zbylutów | 49,22 | 21,15 | 21,35 | 8,27 |
Żerkowice | 48,31 | 24,59 | 8,72 | 18,38 |
2. STAN ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY
Ład przestrzenny gminy może być rozpatrywany w skali ogólnej i szczegółowej. Patrząc na gminę w skali ogólnej zauważa się, że po pierwsze, wszystkie wsie zachowały wykształcony historycznie układ przestrzenny oraz wiązący je system dróg i sieci uzbrojenia technicznego co stanowi podstawowa kanwę dla rozwoju przestrzennego. Historyczne układy przestrzennego rozplanowania, na ogół o charakterze łańcuchowym, zachowała większość miejscowości na terenie gminy. Układy urbanistyczne większości wsi cechuje linearny układ, który posiada rezerwy rozwojowe, który niewątpliwie wymaga kontynuacji a wielu przypadkach odtworzenia.
Główną oś komunikacyjną gminy stanowią drogi wojewódzkie nr 297: Nowa Sól (KD3) – Szprotawa – Bolesławiec – Lwówek Śląski – Pasiecznik (DK30) oraz nr 364: Gryfów Śląski (DK30) – Lwówek Śląski – Złotoryja – [Legnica ul. Złotoryjska – Legnica Stare Miasto (DK94)] oraz dość gęsta sieć dróg powiatowych. Wzdłuż tych ciągów kształtuje się główny układ osadniczy gminy, o dość znacznym zagospodarowaniu. Drogi te wraz z rezerwą pod obwodnicę miasta Xxxxx Xxxxxx w istotny sposób warunkują układ przestrzenny miejscowości.
Na obszarze gminy układ stref funkcjonalnych i przestrzenno-krajobrazowych należy uznać za kształtowany prawidłowo, bowiem oparty o predyspozycje naturalne terenu oraz wynikający z położenia gminy w regionie i powiązań
funkcjonalnych z gminami sąsiednimi, a zwłaszcza z miastami Gryfów Śląski, Złotoryja i Jelenia Góra, a zatem zasługujący na kontynuowanie. Kontynuacja ma polegać na utrzymaniu dotychczasowych stref funkcjonalnych, na utrzymaniu dotychczasowego charakteru zabudowy wsi oraz jej niskich gabarytów, stromych dachów.
3. STAN ŚRODOWISKA
3.1. Rolnicza przestrzeń produkcyjna
3.1.1. Gleby
Wytworzenie się określonych profilów glebowych oraz ich przydatność rolnicza pozostaje w ścisłym związku z budową geologiczną i morfologią danego obszaru. Natomiast skład mineralny i właściwości gleb są uzależnione przede wszystkim od rodzaju skały macierzystej, panującego klimatu i występującej szaty roślinnej. Na kształtowanie się rolniczej przydatności gleb poza rzeźbą terenu i klimatu mają również duży wpływ czynniki glebowe takie jak: skład mechaniczny, miąższość poziomu próchnicznego oraz głębokość występowania szkieletu.
Na terenie gminy występują dobre warunki glebowo – klimatyczne. Pod względem przydatności dla rolnictwa można tu wyróżnić gleby: górskie, wyżynne, nizinne i dolinne. Wśród gleb górskich występują:
◻ gleby brunatne i bielicowe położone głównie na terenach o małych spadkach, klas bonitacyjnych IIIb i IVa, kompleksu pszennego górskiego;
◻ gleby brunatne średnio przydatne położone na stokach o małym nachyleniu w klasach bonitacyjnych IVb – V, kompleksu zbożowego górskiego;
◻ gleby brunatne najmniej przydatne, płytkie i położone na stromych stokach, silnie narażone na erozję, kompleksu owsiano – buraczanego.
Wśród gleb wyżynnych i nizinnych wyróżniamy trzy grupy:
◻ gleby bielicowe i brunatne, głównie klasy IIIa i IIIb, należące do pszennego dobrego kompleksu przydatności rolniczej dla wszelkich upraw polowych oraz intensywnego warzywnictwa;
◻ gleby bielicowe i brunatne położone na terenach o większych spadkach, IV klasy bonitacyjnej, o średniej przydatności, kompleksu pszennego wadliwego;
◻ gleby brunatne wyługowane głównie V i VI klasy bonitacyjnej, mało przydatne dla rolnictwa.
W dolinie rzeki Bóbr występują gleby dolinne. Wyróżniamy tutaj:
◻ mady, w tym zaliczane do I grupy przydatności rolniczej mady o składzie mechanicznym glin pylastych oraz iłów pylastych, głównie III i IV klasy;
◻ łąki IIIa i IV klasy bonitacyjnej, kompleksu pszennego dobrego, przydatne dla wszelkich upraw polowych;
◻ mady o składzie mechanicznym pyłów ilastych i glin płytko podścielonych piaskami i żwirami czyli słabe i bardzo słabe użytki zielone IV i V klasy bonitacyjnej (JBPiP, 2000).
Klasyfikacja bonitacyjna ma na celu ustalenie wartości produkcyjnej gleb na podstawie badań terenowych odkrywek. Szczególną uwagę poświęca się cechom morfologicznym profilu glebowego, właściwościom fizycznym gleb i niektórym chemicznym. Uwzględnia się również konfigurację terenu, stosunki wilgotnościowe, położenie, itp.
Tabela 5. Gmina Lwówek Śląski – grunty orne według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Klasa bonitacyjna | Powierzchnia w ha | Struktura w (%) |
I | - | - |
II | 45,67 | 0,48 |
III a | 734,29 | 7,78 |
III b | 2212,42 | 23,42 |
IV a | 3290,32 | 34,85 |
IV b | 1775,10 | 18,80 |
V | 1096,25 | 11,61 |
VI | 288,58 | 3,06 |
Tabela 6. Gmina Lwówek Śląski – sady według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Klasa bonitacyjna | Powierzchnia w ha | Struktura w (%) |
I | - | - |
II | - | - |
III | 23,53 | 40,55 |
IV | 31,46 | 54,22 |
V | 2,97 | 5,12 |
VI | 0,06 | 0,11 |
Tabela 7. Gmina Lwówek Śląski – łąki według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Klasa bonitacyjna | Powierzchnia w ha | Struktura w (%) |
I | - | - |
II | 3,42 | 0,16 |
III | 1122,81 | 53,95 |
IV | 784,98 | 37,72 |
V | 128,73 | 6,19 |
VI | 41,17 | 1,98 |
Tabela 8. Gmina Lwówek Śląski – pastwiska według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Klasa bonitacyjna | Powierzchnia w ha | Struktura w (%) |
I | - | - |
II | 4,20 | 0,12 |
III | 1122,49 | 31,85 |
IV | 1546,67 | 43,89 |
V | 665,10 | 18,87 |
VI | 185,70 | 5,27 |
60
50
40
30
20
10
0
I
II
III
IV
V
VI
KLASA BONITACYJNA
grunty orne sady
łąki
pastwiska
STRUKTURA w %
Z powyższego zestawienia wynika, że na terenie gminy Lwówek Śląski nie ma gleb zaliczanych do I klasy bonitacyjnej, a udział gleb będących w II klasie bonitacyjnej jest znikomy (odpowiednio 0,48 % dla gruntów ornych i 0,13 dla użytków zielonych). Udział gleb bardzo dobrych i dobrych gruntów ornych, będących w II – III klasie bonitacyjnej wynosi 31,68%. Gleby średnie IV klasy bonitacyjnej to 53,65 % ogółu gruntów ornych, zaś gleby słabe i bardzo słabe V i VI klasy bonitacyjnej stanowią zaledwie 14,67 %. Natomiast udział użytków zielonych (sady, łąki i pastwiska) będących w II – III klasie bonitacyjnej wynosi 40,19 %, w IV klasie – 41,73 % zaś najsłabsze V i VI klasy to 18,08 %.
Rysunek 3. Lwówek Śląski – struktura powierzchni gruntów ornych, sadów i użytków zielonych według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Tabela 9. Gmina Lwówek Śląski – powierzchnia gruntów ornych według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Sląski, 2010]
Nazwa obrębu | Klasa bonitacyjna gruntów ornych – powierzchnia w ha | |||||||
I | II | IIIa | IIIb | IVa | IVb | V | VI | |
Lwówek Śl. | - | 3,56 | 78,14 | 89,57 | 155,55 | 39,91 | 31,94 | 6,94 |
Bielanka | - | - | 0,38 | 41,19 | 140,97 | 72,31 | 49,18 | 3,92 |
Brunów | - | - | 2,00 | 21,44 | 49,45 | 20,78 | 19,99 | 2,89 |
Chmielno | - | - | 29,11 | 107,86 | 229,17 | 55,61 | 20,69 | 0,49 |
Dębowy Gaj | - | - | 93,51 | 82,43 | 90,06 | 20,32 | 17,45 | 0,86 |
Dłużec | - | - | - | 190,17 | 273,78 | 94,83 | 53,23 | - |
Dworek | - | - | 19,95 | 29,99 | 33,25 | 8,30 | 3,05 | 0,14 |
Gaszów | - | - | 25,15 | 48,70 | 96,04 | 46,56 | 20,35 | 7,69 |
Górczyca | - | 15,51 | 20,79 | 71,35 | 84,25 | 43,18 | 10,65 | 1,17 |
Gradówek | - | - | - | 34,56 | 34,56 | 40,05 | 41,03 | 10,42 |
Kotliska | - | - | - | 70,35 | 147,60 | 107,48 | 61,07 | 11,08 |
Mojesz | - | - | 117,13 | 109,85 | 75,72 | 49,81 | 27,90 | 1,53 |
Nagórze | - | - | - | - | 25,09 | 43,70 | 49,61 | 28,66 |
Niwnice | - | - | 0,10 | 376,94 | 203,71 | 100,77 | 52,68 | 3,14 |
Pieszków | - | - | - | 6,98 | 72,58 | 62,10 | 18,17 | - |
Płóczki Dolne | - | - | 60,41 | 63,05 | 92,57 | 23,36 | 14,82 | 10,65 |
Xxxxxxx Xxxxx | - | - | 31,39 | 92,46 | 169,91 | 197,83 | 152,06 | 63,50 |
Radłówka | - | - | 5,62 | 65,52 | 59,87 | 36,92 | 24,54 | 4,51 |
Radomiłowice | - | - | 6,48 | 28,42 | 96,15 | 41,64 | 22,04 | 8,83 |
Xxxxxxxx X. | - | - | - | 33,41 | 46,25 | 16,86 | 3,82 | 0,71 |
Xxxxxxxx X. | - | - | 19,87 | 68,39 | 119,30 | 53,46 | 37,89 | 6,38 |
Skała | - | - | 3,68 | 21,79 | 41,61 | 31,14 | 3,16 | 0,19 |
Skorzynice | - | - | 35,69 | 62,16 | 214,69 | 140,81 | 81,35 | 40,08 |
Sobota | - | 26,60 | 57,29 | 55,52 | 89,53 | 32,85 | 18,52 | 0,83 |
Ustronie | - | - | 72,67 | 142,65 | 145,36 | 79,81 | 66,39 | 21,16 |
Włodzice Małe | - | - | 10,26 | 68,03 | 122,39 | 69,26 | 47,65 | 7,90 |
Włodzice Wlk. | - | - | 3,84 | 26,89 | 85,17 | 82,54 | 77,22 | 24,16 |
Zbylutów | - | - | 37,48 | 139,30 | 238,98 | 137,05 | 59,07 | 16,50 |
Żerkowice | - | - | 3,35 | 63,45 | 56,76 | 25,86 | 10,73 | 4,25 |
Tabela 10. Gmina Lwówek Śląski – powierzchnia użytków zielonych według klas bonitacyjnych w 2010 r. [źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Sląski, 2010]
Nazwa obrębu | Klasa bonitacyjna użytków zielonych – powierzchnia w ha | |||||
I | II | III | IV | V | VI | |
Lwówek Śląski | - | 3,97 | 217,42 | 134,82 | 76,21 | 12,27 |
Bielanka | - | - | 14,77 | 62,28 | 12,84 | 2,55 |
Brunów | - | - | 19,76 | 37,10 | 26,63 | 15,80 |
Chmielno | - | - | 139,74 | 71,00 | 13,76 | 2,03 |
Dębowy Gaj | - | 3,42 | 234,98 | 104,33 | 72,13 | 9,85 |
Dłużec | - | - | 166,03 | 158,11 | 24,07 | 1,01 |
Dworek | - | - | 34,55 | 31,70 | 6,04 | 1,60 |
Gaszów | - | - | 32,86 | 13,36 | 3,43 | 2,04 |
Górczyca | - | - | 56,40 | 52,38 | 15,18 | 6,66 |
Gradówek | - | - | 23,75 | 82,54 | 15,26 | 3,43 |
Kotliska | - | - | 92,66 | 108,96 | 15,51 | 13,52 |
Mojesz | - | - | 44,78 | 81,78 | 37,49 | 6,17 |
Nagórze | - | - | - | 74,24 | 32,11 | 13,36 |
Niwnice | - | - | 255,45 | 144,11 | 25,95 | 3,54 |
Pieszków | - | - | 5,79 | 37,47 | 5,79 | - |
Płóczki Dolne | - | - | 31,75 | 79,78 | 37,30 | 10,11 |
Xxxxxxx Xxxxx | - | - | 82,69 | 275,31 | 128,84 | 43,21 |
Radłówka | - | - | 60,97 | 67,93 | 21,19 | 11,96 |
Radomiłowice | - | - | 15,27 | 93,95 | 24,06 | 2,22 |
Xxxxxxxx X. | - | - | 36,57 | 23,17 | 1,91 | 0,83 |
Rakowice Wlk. | - | 0,23 | 154,78 | 50,23 | 8,88 | 2,67 |
Skała | - | - | 53,63 | 43,84 | 13,47 | 4,61 |
Skorzynice | - | - | 88,68 | 99,70 | 29,09 | 4,97 |
Sobota | - | - | 67,91 | 65,62 | 29,17 | 5,35 |
Ustronie | - | - | 30,71 | 23,20 | 9,07 | 1,04 |
Włodzice Małe | - | - | 47,44 | 85,33 | 33,92 | 16,80 |
Włodzice Wlk. | - | - | 78,51 | 81,47 | 33,97 | 21,45 |
Zbylutów | - | - | 133,11 | 98,11 | 33,70 | 5,17 |
Żerkowice | - | - | 24,26 | 50,11 | 6,64 | 2,67 |
3.1.2. Użytkowanie gruntów w rolnictwie
Sektor rolniczy stanowi bardzo ważną funkcję w strukturze gospodarczej gminy. Przeważają małe gospodarstwa rolne o areale około 5 ha, zajmujące się głównie uprawą ziemi oraz hodowlą. Współpracują na terenie Gminy i Miasta z licznymi podmiotami gospodarczymi.
Tabela 11. Gmina Lwówek Śląski – użytkowanie gruntów w 2005 roku (w ha) [źródło: GUS, 2010]
Powierzchnia ogólna | Użytki rolne [ha] | Lasy i grunty leśne [ha] | Pozostałe grunty i nieużytki | ||||
Razem | W tym | ||||||
grunty orne | sady | łąki | pastwiska | ||||
24037 | 15213 | 9 452 | 59 | 2140 | 3562 | 6488 | 2336 |
9,7%
39,3%
27,0%
0,2%
14,8%
8,9%
grunty orne sady łąki pastwiska lasy i grunty leśne pozostałe grunty
Rysunek 4. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów w 2005 roku [źródło: GUS, 2010]
Użytki rolne stanowią około 63,29 % ogólnej powierzchni gminy, lasy i grunty leśne 26,99%, a pozostałe grunty i nieużytki 9,72 %. Natomiast struktura użytków rolnych będących we władaniu gospodarstw rolnych kształtuje się w następujący sposób: grunty orne – 62,13%; sady – 0,39%; łąki – 14,07 %; pastwiska – 23,41%.
Udział gospodarstw rolnych w stosunku do ogólnej powierzchni poszczególnych elementów kształtujących przestrzeń gminy Lwówek Śląski przedstawia się w następujący sposób: użytki rolne razem – 86,53%; grunty orne – 88,16%; sady
– 81,36%; łąki – 83,88%; pastwiska –83,88%; lasy – 5,16%; pozostałe grunty – 19,78%.
Tabela 12. Gmina Lwówek Śląski – użytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidualnych2 2002 roku (w ha) [źródło: GUS, 2010]
Powierzchnia ogólna | Użytki rolne | Lasy i grunty leśne | Pozostałe grunty i nieużytki | ||||
Razem | W tym | ||||||
grunty orne | sady | łąki | pastwiska | ||||
13961 | 13164 | 8333 | 48 | 1795 | 2988 | 335 | 462 |
Gospodarstwa indywidualne stanowią 58,08 % powierzchni ogólnej gminy. Użytki rolne stanowią 94,29 % ogólnej powierzchni gruntów gospodarstw indywidualnych, lasy i grunty leśne 2,40 %, a pozostałe ziemie oraz nieużytki 3,31 %. Natomiast struktura użytków rolnych będących we władaniu gospodarstw indywidualnych kształtuje się w następujący sposób:
◻ grunty orne – 63,30 %;
◻ sady – 0,36 %;
◻ łąki – 13,64 %;
◻ pastwiska – 22,70 %.
2,4% 3,3%
21,4%
59,7%
12,9%
0,3%
grunty orne sady łąki pastw iska lasy i grunty leśne pozostałe grunty
Rysunek 5. Gmina Lwówek Śląski – struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach indywidualnych w 2002 roku [źródło: GUS 2010].
3.1.3. Charakterystyka gospodarstw rolnych
Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 roku na terenie gminy Lwówek Śląski funkcjonowało 1814 gospodarstw rolnych. Średnia wielkość gospodarstwa rolnego zajmuje areał około 5 ha i jest mniejsza od przeciętnej wartości występującej w województwie dolnośląskim. Natomiast według danych Urzędu Gminy i Miasta w Lwówku Śląskim w 2009 roku gospodarstw rolnych jest 1356.
Tabela 13. Gmina Lwówek Śląski – rozkład gospodarstw rolnych według miejscowości w 2010 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2009]
Miejscowość | Liczba gospodarstw rolnych |
Xxxxxx Xxxxxx | 000 |
Bielanka | 35 |
Brunów | 34 |
Chmielno | 67 |
Dębowy Gaj | 20 |
Dłużec | 52 |
Dworek | 13 |
Gaszów | 12 |
Górczyca | 22 |
Gradówek | 44 |
Xxxxxxxx | 00 |
2 Za gospodarstwa indywidualne uwaza się gospodarstwo będące własnościa lub znajdujące się w użytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób.
Mojesz | 59 |
Nagórze | 14 |
Niwnice | 114 |
Pieszków | 11 |
Płóczki Dolne | 48 |
Płóczki Górne | 86 |
Xxxxxxxx | 00 |
Radomiłowice | 9 |
Xxxxxxxx X. | 23 |
Rakowice Wlk. | 40 |
Skała | 21 |
Skorzynice | 61 |
Sobota | 33 |
Ustronie | 45 |
Włodzice Małe | 34 |
Włodzice Wlk. | 73 |
Xxxxxxxx | 00 |
Xxxxxxxxx | 00 |
Tabela 14. Gmina Lwówek Śląski – struktura powierzchni gospodarstw rolnych w 2002 roku wg Powszechnego Spisu Rolnego [źródło: GUS, 2010]
Powierzchnia gospodarstwa w ha | Ilość gospodarstw | Struktura (%) |
1 – 2 | 1153 | 63,56 |
2 – 5 | 294 | 16,21 |
5 – 10 | 179 | 9,87 |
10 – 15 | 64 | 3,53 |
15 – 20 | 33 | 1,82 |
20 – 50 | 59 | 3,25 |
Powyżej 50 ha | 32 | 1,76 |
LICZBA GOSPODARSTW
Gospodarstwa bardzo małe, to jest o areale do 5 ha, stanowią aż 80 % ogólnej liczby gospodarstw w gminie. Gospodarstwa małe, to jest o areale od 5 do 10 ha stanowią blisko 10 %, natomiast gospodarstwa średnie jak na polskie warunki, czyli o powierzchni od 10 ha do 15 ha to 3,5 % ogółu, a gospodarstwa duże o areale powyżej 15 ha stanowią blisko 7 % ogółu. Należy więc przyjąć, że struktura obszarowa gospodarstw rolnych jest bardzo rozdrobniona. Większość małych gospodarstw poszukuje i będzie poszukiwać dodatkowych, pozarolniczych źródeł dochodu. Aby sprostać realiom współczesnej gospodarki rynkowej należy przyspieszyć tempo restrukturyzacji sektora rolniczego, celem poprawy struktury agrarnej gospodarstw.
1200 1153
1000
800
600
400
294
179
200
64
33
59
32
0
1 – 2 2 – 5 5 – 10 10 – 15 15 – 20 20 – 50 powy żej
50 ha
POWIERZCHNIA [ha]
Rysunek 6. Gmina Lwówek Śląski – charakterystyka struktury agrarnej w 2002 roku wg Powszechnego Spisu Rolnego [źródło: GUS, 2010]
Należy nadmienić, że na podstawie danych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 roku 1128 gospodarstw (62,18 % ogółu) prowadziło wyłącznie działalność rolniczą, 78 gospodarstw (4,30 %) prowadziło wyłącznie działalność pozarolniczą, 164 gospodarstwa (9,04 %) prowadziły działalność rolniczą i pozarolniczą, a 444 gospodarstwa (24,48 %) nie prowadziły ani działalności rolniczej ani pozarolniczej. Ponadto należy zaznaczyć, że 91 gospodarstwa rolne o areale większym niż 20 ha skupiały w swoim władaniu aż 8482 ha z 13319 ha ogólnej powierzchni gospodarstw rolnych, czyli 68,68%. Głównym problemem dla miejscowych rolników jest zmienna rentowność produkcji rolniczej oraz brak szerszej możliwości podjęcia zajęć pozarolniczych. Od 2004 roku stan ten ulega przynajmniej częściowej poprawie dzięki dopłatom bezpośrednim do produkcji rolnej. Koniecznym jest jednak przekwalifikowanie przynajmniej części ludności rolniczej.
Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego (2002 rok) gospodarstwa rolne z terenu gminy Lwówek Śląski dysponowały:
◻ 695 ciągnikami;
◻ 84 samochodami ciężarowymi;
◻ 100 kombajnów zbożowych;
◻ 9 kombajnami ziemniaczanymi;
◻ 5 kombajnami buraczanymi.
Ponadto:
◻ 559 gospodarstw dysponowało stodołami;
◻ 394 gospodarstwa – oborami;
◻ 344 gospodarstw – kurnikami;
◻ 313 gospodarstw – budynkami wielofunkcyjnymi;
◻ 214 gospodarstw – chlewniami.
3.1.4. Jakość gleb, uprawy i hodowla
Pod względem jakości gleb wyrażonej klasyfikacją według klas bonitacyjnych gmina Lwówek Śląski posiada przeciętne warunki do produkcji rolniczej. Areał gruntów bardzo dobrych i dobrych należących do II i III klasy bonitacyjnej wynosi 31,68 %. Natomiast areał gruntów średnich należących do IV klasy bonitacyjnej wynosi 53,65 % ogólnej powierzchni gruntów ornych. Zaś ziemie słabe i bardzo słabe V i VI klasy bonitacyjnej stanowią 14,67 % ogólnej powierzchni gruntów ornych. Udział użytków zielonych będących w I – III klasie bonitacyjnej wynosi 40,19 %, w IV klasie – 41,73 % zaś najsłabsze V i VI klasy to 18,08 %.
Według opracowanej przez Instytut Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (IUNG Puławy) kompleksowej metody waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obliczony dla gminy Lwówek Śląski wskaźnik wartości wynosi 73,8 pkt. Jest to wskaźnik wyższy od średniej dla byłego województwa jeleniogórskiego wynoszącej 66,3 pkt.
Tabela 15. Gmina Lwówek Śląski – odsetek gruntów ornych dobrych (III klasa bonitacyjna) według miejscowości [źródło: Obliczenia własne na podstawie Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość | Odsetek gruntów ornych w III klasie bonitacyjnej3 |
Xxxxxx Xxxxxx | 00,00 |
Bielanka | 13,50 |
Brunów | 20,11 |
Chmielno | 30,92 |
Dębowy Gaj | 57,76 |
Dłużec | 31,07 |
Dworek | 52,75 |
Gaszów | 30,21 |
Górczyca | 37,32 |
Gradówek | 21,52 |
Kotliska | 17,69 |
Mojesz | 59,43 |
Nagórze | 0,00 |
Niwnice | 51,14 |
Pieszków | 4,37 |
Płóczki Dolne | 46,61 |
Xxxxxxx Górne | 17,51 |
Xxxxxxxx | 00,00 |
Radomiłowice | 17,14 |
Xxxxxxxx X. | 33,06 |
Rakowice Wlk. | 28,91 |
Skała | 25,08 |
Skorzynice | 17,02 |
Sobota | 40,13 |
Ustronie | 40,78 |
Włodzice Małe | 24,05 |
Włodzice Wlk. | 10,25 |
Zbylutów | 28,13 |
Xxxxxxxxx | 00,00 |
Grunty orne o najwyższym wskaźniku bonitacji (III klasa) występują w obrębach: Mojesz, Dębowy Gaj, Dworek i Niwnice, Gaszów, Chmielno, Dłużec, Rakowice M. Radłówka, Górczyca, Sobota, Żerkowice, Ustronie, Lwówek Śląski, Płóczki Dolne. W przypadku tych miejscowości udział ten przekracza średnią dla gminy wynoszącą 31,16%.
Tabela 16. Gmina Lwówek Śląski – odsetek użytków zielonych dobrych (III klasa bonitacyjna) według miejscowości [źródło: Obliczenia własne na podstawie Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość | Odsetek użytków zielonych w III klasie bonitacyjnej4 |
Xxxxxx Xxxxxx | 00,00 |
Bielanka | 15,98 |
Brunów | 19,90 |
Chmielno | 61,69 |
Dębowy Gaj | 55,33 |
Dłużec | 47,54 |
Dworek | 46,76 |
Gaszów | 63,57 |
Górczyca | 43,18 |
Gradówek | 19,00 |
Kotliska | 40,17 |
Mojesz | 26,31 |
Nagórze | 0,00 |
Niwnice | 59,54 |
Pieszków | 11,80 |
Płóczki Dolne | 19,98 |
Płóczki Górne | 15,60 |
Xxxxxxxx | 00,00 |
Radomiłowie | 11,27 |
Xxxxxxxx X. | 58,53 |
Rakowice Wlk. | 71,40 |
Skała | 46,41 |
Skorzynice | 39,87 |
Sobota | 40,41 |
Ustronie | 47,97 |
Włodzice Małe | 25,85 |
Włodzice Wlk. | 36,45 |
Zbylutów | 49,28 |
Xxxxxxxxx | 00,00 |
Użytki zielone o najwyższym wskaźniku bonitacji występują w obrębach: Rakowice Wielkie, Gaszów, Chmielno, Niwnice, Rakowice Małe, Dębowy Gaj, Zbylutów, Lwówek Śląski, Ustronie, Dłużec, Dworek, Skała, Górczyca, Sobota, Skorzynice, Radłówka. W przypadku tych miejscowości udział ten przekracza średnią dla gminy wynoszącą 37,56 %.
Powyższe uwarunkowania decydują, że głównym kierunkiem w produkcji rolniczej jest uprawa roślinna dostosowana przede wszystkim na potrzeby rolno – spożywczego przemysłu przetwórczego oraz hodowla zwierząt. Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego (2002 rok) największe znaczenie w gminie miały w następujące uprawy: zboża podstawowe ogółem – 6146,18 ha (77,47% powierzchni zasiewów); rzepak – 588,04 ha (7,29 %); gryka, proso i inne zbożowe – 360,82 ha (4,48 %); ziemniaki – 312,8 ha (3,88 %); strączkowe jadalne – 2,18 ha (0,03%); warzywa gruntowe
– 32,69 ha (0,41%); kukurydza – 392,22 ha (4,86 %); okopowe pastewne – 17,22 ha (0,21%); truskawki – 3,06 ha
(0,04%); xxxxxx xxxxxxx – 23,95 ha (0,30%), pozostałe – 83,19 ha (1,03 %).
Natomiast wśród zbóż podstawowych dominowały: pszenica – 3030,57 ha (48,52 % zasiewów zbóż podstawowych); jęczmień – 1249,85 ha (20,01 %); żyto – 814,56 ha (13,04 %); owies – 745,02 ha (11,93 %); mieszanki zbożowe – 233,05 ha (3,73 %); pszenżyto – 173,13 ha (2,77 %).
Produkcja zwierzęca dostosowana jest do bieżących potrzeb na rynku. Na terenie gminy Lwówek Śląski główne kierunki hodowli w 2002 roku (według danych z Powszechnego Spisu Rolnego) to: drób – 73628 sztuki; bydło – 788 sztuk; owce
– 86 sztuk; trzoda chlewna – 4648 sztuk; kozy – 119 sztuki; konie – 105 sztuk.
Obsada zwierząt gospodarskich w sztukach dużych5 wyniosła 37 sztuk na 100ha użytków rolnych ogółem. Należy nadmienić, że w analizowanym okresie czasu na terenie gminy: 22,1% gospodarstw rolnych posiadało bydło; 3,6% - konie; 20,7% - trzodę chlewną; 0,8% - owce; 69,5% - bez zwierząt gospodarskich.
Ceny za 1 ha gruntów ornych w zależności od klasy bonitacyjnej gruntu kształtują się na następującym poziomie: I – brak gruntów tej klasy na terenie gminy, II – znikoma ilość gruntów tej klasy na terenie gminy, IIIa – 15000 zł/ha, IIIb – 14000 zł/ha, IVa – 13000 zł/ha, IVb – 11000 zł/ha, V – 9000 zł/ha, VI – 7000 zł/ha.
Ceny za 1 ha użytków zielonych w zależności od klasy bonitacyjnej gruntu kształtują się na następującym poziomie: I - brak użytków tej klasy na terenie gminy, II – znikoma ilość użytków tej klasy na terenie gminy, III – 13000 zł/ha, IV – 10000 zł/ha, V – 8000 zł/ha, VI – 6000 zł/ha.
3.2. Lasy
3.2.1. Charakterystyka lasów
Tereny leśne są obszarami cennymi pod względem florystycznym, ekologicznym i krajobrazowym. Skupia się w nich większość chronionych i rzadkich gatunków roślin, występujących na terenie gminy. Gmina Lwówek Śląski charakteryzuje się znacznym zalesieniem. Lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 6143 ha6 i stanowią 25,60 % powierzchni gminy. Zwarte tereny leśne występują zwłaszcza na wierzchowinach Wzgórz Radomickich, Wzniesień Gradowskich, Wzniesień Płakowickich, Pogórza Bolesławieckiego i Wysoczyzny Ostrzyckiej oraz w dolinie rzeki Bóbr poniżej Lwówka Śląskiego.
Lasy porastające Pogórze Izerskie i Pogórze Kaczawskie to w przewadze lasy mieszane Galio – Carpinetum. Są to grądy środkowoeuropejskie, w których drzewostanie występują oba gatunki dębów: szypułkowego (Quercus robur) i bezszypułkowego (Quercus sessilis), buk zwyczajny (Fagus silvatica), lipa drobnolistna (Tilia cordata) i grab zwyczajny (Carpinus betulus). Warstwa krzewów jest tu dobrze wykształcona, a w jej skład wchodzi między innymi: dereń świdwa (Cornus sanguinea), trzmielina zwyczajna (Evonymus europaea) i dwa gatunki głogów: jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) i dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha). W runie rosną między innymi: przytulia leśna (Galium silvaticum), pszeniec gajowy (Malampyrum namorosum), jarzmianka większa (Astrantia maior) i marzanka wonna (Asperula odorata). Ostatnie dwa gatunki rosną także w lasach mieszanych górskich (Luzulo – Quercetum petreae), występujących na wschód od Lwówka Śląskiego. Lasy te mają bardzo zróżnicowany skład gatunkowy w drzewostanie. Rosną tam:
5 Do przeliczeń pogłowia zwierząt gospodarskich na sztuki przyjmuje się podstawowe gatunki, to jest: bydło, trzodę chlewną, owce i konie.
6 Łącznie z gruntami związanymi z gospodarką leśną [Źródło: GUS 2008]
świerk pospolity (Picea abies), dwa gatunki dębów: szypułkowy (Quercus robur) i bezszypułkowy (Quercus sessilis), grab zwyczajny (Carpinus betulus), czasem buk zwyczajny (Fagus silvatica) i sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), która jest w tym zbiorowisku elementem wtórnym. W warstwie krzewów dominuje leszczyna pospolita (Corylus avellana) i głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna). Charakterystycznym gatunkiem runa jest kosmatka gajowa (Luzula nemorosa). Często rosną w tym zbiorowisku niektóre okazałe gatunki jastrzębców (Hieracium sp.). W niektórych miejscach występują fragmenty lasów bagiennych (Alnion glutinosae). W lasach tych gatunkiem panującym w drzewostanie jest olsza czarna (Alnus glutinosa), a w runie pojawia się czasem pióropusznik strusi (Matteucia strutiopteris). Nad ciekami wodnymi spotykamy fragmenty łęgów jesionowo – olchowych (Circaeo – Altenum). W takich zbiorowiskach drzewostan budują: olsza czarna (Alnus glutinosa), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), z domieszką klonu zwyczajnego (Acer platanoides) i świerka pospolitego (Picea abies). W podszyciu dominuje pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Towarzyszą jej: niecierpek pospolity (Impatiens noli – tangere), bodziszek cuchnący (Geranium robertianum), jasnota plamista (Lamium maculatum), dwa gatunki kuklików: pospolity (Geum urbanum) i zwisły (Geum rivale), tojeść gajowa (Lysimachia nemorum) i śledziennica naprzeciwlistna (Chrysosplenium oppositifolium). W północnej części gminy spotyka się także bory świeże (Leucobryo – Pinetum). W nich można spotkać pomocnika baldaszkowego (Chimophilia umbellata) (Xxxxxxxxxx, Xxxxxxxxx, Xxxxxxxxxx, Xxxxxx, 1999).
Do najcenniejszych, najlepiej zachowanych w postaci niewielkich płatów, zespołów leśnych należą na terenie gminy Lwówek Śląski:
◻ Galio – Carpinetum – najlepiej zachowany w dolinie potoku w kompleksie Lasu Gradowskiego w pobliżu Wolbromowa;
◻ Las klonowo – lipowy (Aceri – Tilietum) – najlepiej rozwinięty na opuszczonym wapienniku w okolicach Płóczek Dolnych oraz spotykany sporadycznie w niewielkich fragmentach na stromych stokach wzgórz piaskowcowych w dolinie Bobru między Lwówkiem Śląskim a Sobotą i Górczycą oraz na porfirze między Nagórzem a Płóczkami Górnymi;
◻ Żyzna buczyna sudecka (Dentario Enneaphylidis – Fagetum) – najlepiej rozwinięta na szczycie Góry Heleny oraz spotykana w mniej typowo wykształconych fragmentach w całym obszarze Lasu Gradowskiego;
◻ Łęg zbliżony składem gatunkowym do Ficario – Ulmetum – występujący w płytkiej dolinie na zachód od Radłówki przy drodze do Niwnic;
◻ Łęg olchowy (Stellario – Alnetum) – często spotykany z najlepiej rozwiniętym zbiorowiskiem tego typu w Niwnicach przy potoku w okolicach kościoła (JBPiP, 2000).
Tabela 17. Leśnictwa położone na terenie gminy Lwówek Śląski z określeniem powierzchni w zasięgu gminy w 2010 roku [źródło: Nadleśnictwo Lwówek
Ślaski, 2010]
Nazwa leśnictwa | Powierzchnia w ha | |
Gmina | Leśnictwo Ustronie | 1035,81 |
Xxxxxxxxx Xxxxxx | 000,00 | |
Leśnictwo Kotliska | 1025,67 | |
Leśnictwo Gradówek | 770,44 | |
Leśnictwo Pławna | 610,46 | |
Leśnictwo Bielanka | 1219,62 | |
Leśnictwo Ubocze | 205,21 | |
Leśnictwo Wleń | 78,19 | |
Leśnictwo Łupki | 94,23 | |
Miasto | Leśnictwo Kotliska | 0,29 |
Leśnictwo Pławna | 4,66 | |
Leśnictwo Bielanka | 371,90 |
Ogólna powierzchnia obszarów leśnych w zasięgu Nadleśnictwa na terenie miasta wynosi 370,95 ha, a na terenie gminy 5341,82 ha. [źródło: Nadleśnictwo Lwówek Ślaski, 2010]
Tabela 18. Gmina Lwówek Śląski – typy siedliskowe lasu oraz ich powierzchnie na terenie Gminy i Miasta w zarządzie Nadleśnictwa Lwówek Śląski w 2010 roku [źródło: Nadleśnictwo Lwówek Ślaski, 2010]
Typ siedliskowy lasu | Oznaczenie | Powierzchnia w ha | Struktura w % | |
Gmina | Bór mieszany wyżynny | BMWyż | 75,34 | 1,34 |
Las mieszany wyżynny | LMWyż | 4075,46 | 72,48 | |
Las wyżynny | LWyż | 1106,70 | 19,68 | |
Miasto | Las mieszany wyżynny | LMWyż | 275,73 | 4,90 |
Las wyżynny | LWyż | 89,82 | 1,60 |
Na terenie gminy zdecydowanie dominują siedliska lasowe nad borowymi. Siedliska lasowe stanowią aż 98,66 % ogólnej powierzchni lasów będących w zarządzie Nadleśnictwa Lwówek Śląski. Wśród siedlisk lasowych dominującymi są: las mieszany wyżynny oraz las wyżynny, stanowiące odpowiednio: 72,48 % oraz 19,68 % ogólnej powierzchni zajętej przez siedliska lasowe.
Tabela 19. Gmina Lwówek Śląski – struktura drzewostanów oraz ich powierzchnie na terenie gminy w zarządzie Nadleśnictwa Lwówek Śląski w 2010 roku [źródło: Nadleśnictwo Lwówek Ślaski, 2010]
Drzewostan | Powierzchnia w ha | Struktura w % | |
Gmina | Lasy z drzewostanem do 40 lat | 1156,31 | 20,24 |
Lasy z drzewostanem powyżej 40 lat | 4185,54 | 73,27 | |
Miasto | Lasy z drzewostanem do 40 lat | 68,67 | 1,20 |
Lasy z drzewostanem powyżej 40 lat | 302,28 | 5,29 |
Tabela 20. Gatunki drzew w drzewostanach Nadleśnictwa Lwówek Śląski w 2010 roku [źródło: Nadleśnictwo Lwówek Sląski, 2010]
Gatunek drzewa | Symbol | Powierzchnia w ha | Struktura w % |
Sosna | So | 4033 | 22,37 |
Modrzew | Md | 412 | 2,29 |
Świerk | Św | 6098 | 33,83 |
Daglezja | Dg | 2 | 0,01 |
Buk | Bk | 583 | 3,23 |
Dąb | Db | 2926 | 16,23 |
Klon | Kl | 13 | 0,07 |
Jawor | Jw | 237 | 1,31 |
Jesion | Js | 295 | 1,64 |
Grab | Gb | 18 | 0,10 |
Brzoza | Brz | 2584 | 14,34 |
Olcha | Ol | 489 | 2,71 |
Osika | Os | 38 | 0,21 |
Lipa | Lp | 145 | 0,80 |
Pozostałe | - | 152 | 0,84 |
Drzewa iglaste stanowią 58,50 % ogólnej powierzchni lasów na terenie Nadleśnictwa Lwówek Śląski. Dominującym gatunkiem jest tutaj świerk (33,83 % ogólnej powierzchni) i sosna (22,37 %). Wśród drzew liściastych najbardziej powszechny jest dąb (16,23 % ogólnej powierzchni), a ponadto: brzoza (14,34 %), buk (3,23 %) i olcha (2,71 %). Najrzadziej spotykanymi gatunkami drzew na terenie Nadleśnictwa Lwówek Śląski są: daglezja (0,01 %), klon (0,07 %), grab (0,10 %), osika (0,21 %) i lipa (0,80 %).
3.2.2. Gospodarka leśna
Gmina charakteryzuje się znacznym zalesieniem. Lasy i grunty leśne stanowią 25,60 % powierzchni gminy, to jest 6143 ha. Jest to jednak wskaźnik niższy od średniej dla powiatu lwóweckiego – 33,96 % i zbliżony do średniej charakteryzującej województwo dolnośląskie – 30,25 %.
Tabela 21. Gmina Lwówek Śląski – wskaźnik lesistości7 w 2008 roku [źródło: obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo Dolnośląskie | |
Lesistość (%) | 25,23 | 33,31 | 29,45 |
Lasami Państwowymi znajdującymi się na terenie gminy Lwówek Śląski zarządza Nadleśnictwo Lwówek Śląski, podległe Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. Rejon gminy nadzorują Leśnictwa: Ustronie, Czaple, Kotliska, Gradówek, Pławna, Bielanka, Ubocze, Wleń, Łupki [źródło: Nadleśnictwo Lwówek Śląski]. W 2008 roku ogólna powierzchnia gruntów leśnych na terenie gminy Lwówek Śląski wynosiła 6143 ha, w tym samych lasów 6054 ha. Z ogółu gruntów leśnych we władaniu publicznym znajdowało się 5850 ha, to jest 95,23 %, a w rękach prywatnych 293 ha, to jest 4,77 %. W zarządzie Lasów Państwowych pozostawało 5702 ha (97,47 % ogółu), w zasobie Agencji Nieruchomości Rolnych 119 ha (2,03 % ogółu), a własnością gminy było 29 ha (0,50 % ogółu).
Zwarte tereny leśne występują zwłaszcza na wierzchowinach Wzgórz Radomickich, Wzniesień Gradowskich, Wzniesień Płakowickich, Pogórza Bolesławieckiego i Wysoczyzny Ostrzyckiej oraz w dolinie rzeki Bóbr poniżej Lwówka Śląskiego.
Tabela 22. Gmina Lwówek Śląski – powierzchnia lasów i gruntów leśnych według miejscowości w 2010 roku [źródło: obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość (obręb) | Powierzchnia lasów i gruntów leśnych w ha | Wskaźnik lesistości w % |
Lwówek Śląski | 450,07 | 27,09 |
Bielanka | 261,27 | 36,68 |
Brunów | 19,74 | 7,16 |
Chmielno | 110,91 | 12,84 |
Dębowy Gaj | 228,81 | 21,88 |
Dłużec | 484,73 | 31,91 |
Dworek | 332,57 | 62,50 |
Gaszów | 112,71 | 25,65 |
Górczyca | 71,78 | 14,44 |
Gradówek | 336,25 | 49,92 |
Kotliska | 624,36 | 47,20 |
Mojesz | 246,13 | 28,53 |
Nagórze | 92,87 | 24,19 |
Niwnice | 614,38 | 30,90 |
Pieszków | 94,07 | 29,26 |
Płóczki Dolne | 59,8 | 11,10 |
Płóczki Górne | 716,3 | 34,25 |
Radłówka | 122,08 | 22,96 |
Radomiłowice | 104,72 | 22,42 |
Rakowice Małe | 14,18 | 4,03 |
Rakowice Wielkie | 42,75 | 5,52 |
Skała | 24,95 | 8,65 |
Skorzynice | 280,49 | 24,10 |
Sobota | 7,10 | 1,16 |
Ustronie | 342,33 | 34,61 |
Włodzice Małe | 54,13 | 8,62 |
Włodzice Wielkie | 230,74 | 28,35 |
Zbylutów | 272,64 | 21,35 |
Żerkowice | 29,69 | 8,72 |
Największą lesistością, ponad średnią występującą w gminie Lwówek Śląski, charakteryzują się miejscowości: Dworek, Gradówek, Kotliska, Bielanka, Ustronie, Płóczki Górne, Dłużec, Niwnice, Pieszków, Włodzice Wielkie, Mojesz i Lwówek
7 Tylko tereny leśne.
Śląski, Gaszów. Wskaźnik lesistości w przypadku dwóch pierwszych miejscowości przekracza 50 %. Najmniejszą lesistość (poniżej 10 %) posiadają miejscowości: Rakowice Małe, Rakowice Wielkie, Żerkowice, Brunów, Włodzice Małe i Skała.
Znaczna część lasów na gminy została uznana jako lasy ochronne: wodochronne, glebochronne oraz lasy masowego wypoczynku. Skupiają się one przede wszystkim w południowej części gminy. Lasy masowego wypoczynku rozciągające się na południowy – wschód od centrum miasta charakteryzują się dużymi walorami krajobrazowymi i geologicznymi. Cenne pod względem przyrodniczym są lasy nasienne wyłączone z pozyskiwania drewna, zajęte przez starodrzew i służące do pozyskiwania nasion z drzew stojących. W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną zapewniającą utrzymanie spełnianych funkcji ochronnych. Istnienie takich form ochronnych na terenie lasów położonych w granicach gminy Lwówek Śląski w zasadniczy sposób wpływa na możliwości ich wykorzystywania dla celów rekreacyjnych. Racjonalna gospodarka leśna zapewnia: ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na zniszczenie lub uszkodzenie oraz ochronę wód powierzchniowych i głębinowych. Właściwa gospodarka leśna pozwala miejscowym lasom na spełnianie różnych funkcji, które można podzielić na dwie podstawowe grupy: funkcja produkcyjna i pozaprodukcyjna. Funkcje produkcyjne (gospodarcze) lasu polegają na zdolności do produkcji biomasy i ciągłego powtarzania tego procesu, co umożliwia trwałe użytkowanie drewna i surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym użytków gospodarki łowieckiej. Do funkcji pozaprodukcyjnych zaliczyć należy: funkcje ekologiczne i społeczne. Funkcje ekologiczne wyrażają się między innymi korzystnym wpływem lasów na kształtowanie: klimatu, atmosfery, regulacji obiegu wody w przyrodzie, ochronę gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem, zachowanie potencjału biologicznego (różnorodność gatunków i ekosystemów) i różnorodności krajorazu. Funkcje społeczne lasu kształtują głównie korzystne warunki: zdrowotne, rekreacyjne, turystyczne i edukacyjne dla społeczeństwa.
Nadrzędnym celem ochrony ekosystemów leśnych jest utrzymanie i odtwarzanie ich charakteru, zbliżonego do pierwotnego oraz naturalnego, a także prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej związanej z pozyskiwaniem drewna. Ponadto zgodnie z tendencją zwiększania lesistości kraju wskazane byłoby przeznaczenie pod zalesienie nie użytkowanych gruntów rolnych i użytków zielonych V i VI klasy bonitacyjnej.
3.3. Wody powierzchniowe8
Zdecydowana większość obszaru gminy należy do dorzecza Bobru (lewy dopływ Odry). Niewielki fragment wschodniej część gminy należy do dorzecza Kaczawy (lewy dopływ Odry), natomiast zachodnie krańce gminy do dorzecza Kwisy (lewy dopływ Bobru). Większymi dopływami Bobru na terenie gminy Lwówek Śląski są cieki:
◻ Sobótka – lewy dopływ, dorzecze 19,9 km²;
◻ Srebrna – lewy dopływ, dorzecze 47,7 km²;
◻ Płuczka – lewy dopływ, dorzecze 36,0 km²;
◻ Widnica – prawy dopływ, wielkość dorzecza nie ustalona;
◻ Osownia – prawy dopływ – dorzecze 37,1 km²;
◻ Stoczek – lewy dopływ – dorzecze 11,7 km²;
◻ Bobrzyca – prawy dopływ, dorzecze 174,9 km² (północno – wschodnie krańce gminy).
W dorzeczu Kwisy największym ciekiem na terenie gminy jest Iwnica (prawy dopływ Kwisy, dorzecze 82,2km²). W części należącej do dorzecza Kaczawy teren odwadniany jest w kierunku rzeki Skora (prawy dopływ Czarnej Wody). Z innych cieków na terenie gminy większymi są: Kózka (prawy dopływ Srebrnej, dorzecze 16,0 km²) i Słotwina (prawy dopływ Płóczki, dorzecze 19,1 km²).
Generalnie sieć cieków wodnych jest gęsta i dość słabo zmodyfikowana przez melioracje. Część koryt cieków została zabudowana technicznie, a na części wybudowano zastawki oraz wprowadzono przeciwerozyjne korekty progowe. Dolina Bobru podlega zalewaniu wodami wysokich wezbrań. Występują w niej dość duże zbiorniki wodne, zajmujące odkrywki po eksploatacji kruszyw naturalnych, np.: zbiorniki wodne w żwirowni Rakowice.
Na terenie gminy Lwówek Śląski brak jest posterunków wodowskazowych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW). Najbliższy znajduje się na Bobrze w Pilchowicach. Największa w tym rejonie rzeka Bóbr jest rzeką górską, o reżimie hydrologicznym zmienionym oddziaływaniem gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych w wyższym biegu. Najbliższym takim zbiornikiem jest Jezioro Pilchowickie, znajdujące się kilkanaście kilometrów za południową granicą gminy. Przebieg SSQ (średnia roczna woda) Bobru w Pilchowicach wykazuje główne maksimum w okresie kwietnia oraz drugorzędne w lipcu. Główne minimum przypada na październik, a dwa drugorzędne w lutym i czerwcu. Wiosenna kulminacja przepływów SSQ jest skutkiem zasilania roztopowego, obejmującego początkowo niżej położone partie zlewni, a następnie coraz wyższe. Wskutek tego kulminacja SSQ jest rozciągnięta na okres od marca po maj. Letnia
8 Komentarz do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33-32-C Lwówek Śląski (Xxxxxxxxx, Xxxxxx, Xxxxxxxxxxx, 2001).
kulminacja SSQ jest spowodowana wysokimi opadami, zwłaszcza w górskiej części zlewni. Obniżanie przepływów następuje od maja, pomimo wzrostu sum opadowych w kolejnych miesiącach. Jest to spowodowane dużym poborem wody przez rośliny. Minimum schyłku lata i jesienne jest spowodowane kilkoma czynnikami. Po lipcu obniżają się sumy opadów w kolejnych miesiącach. W sierpniu trwa jeszcze dość intensywna transpiracja roślin, kształtująca efekt barierowy w strefie aeracji w odniesieniu do wód infiltrujących (podobnie jak w czerwcu). We wrześniu i październiku często odnotowywane jest występowanie kompleksu pogodowego „babiego lata” z towarzyszącymi okresami posusznymi. Retencja zlewniowa jest zatem sczerpywana. Jej istotne zwiększenie następuje dopiero późną jesienią i zimą w warunkach sezonu pozawegetacyjnego oraz panowania niskich temperatur. Obniżeniu strat wody na parowanie terenowe towarzyszy zwiększona skuteczność hydrologiczna opadów o nawet niewielkich rozmiarach. W zimie nakłada się na to efekt odwilży.
Wymienione wyżej cechy w znacznej mierze powiela wykres SNQ (średnia niska woda). Znaczenie wiosennego odnawiania retencji zlewniowej jest na nim szczególnie silnie podkreślane. Wysokie przepływy maksymalne wykazują zdecydowaną dominację w okresie od lipca do sierpnia. Wezbrania wówczas występujące mają niekiedy charakter powodziowy. Dla przekroju Bobru w Pilchowicach nie wyznaczono jednak konwencjonalnych stanów powodziowych: ostrzegawczego i alarmowego. Nie można zatem określić frekwencji ich występowania na tym odcinku rzeki. Obraz cech reżimowych rzeki uzupełniają przebiegi przepływów dobowych roku normalnym. Ujawniają one silny wpływ zbiornika retencyjnego w Pilchowicach.
CHARAKTERYSTYKA HYDROLOGICZNA
120
100
80
60
40
20
0
XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X
SNW SW
SWW
Tabela 23. Gmina Lwówek Sląski – charakterystyczne miesięczne stany wody rzeki Bóbr (cm) w okresie 1971 – 1999 na profilu Pilchowice [źródło: Komentarz do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33-32-C, Lwówek Śląski ( Xxxxxxxxx, Xxxxxx, Xxxxxxxxxxx, 2001)]
Stany | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | Rok |
NNW | 0 | 6 | 4 | 7 | 3 | 10 | 5 | 1 | 6 | 4 | 3 | 3 | 0 |
SNW | 14 | 16 | 16 | 17 | 19 | 21 | 18 | 15 | 15 | 14 | 15 | 15 | 8 |
SW | 36 | 44 | 44 | 42 | 52 | 59 | 53 | 41 | 45 | 39 | 35 | 32 | 44 |
SWW | 77 | 82 | 85 | 78 | 94 | 91 | 97 | 84 | 105 | 96 | 78 | 75 | 148 |
WWW | 117 | 200 | 194 | 109 | 144 | 146 | 146 | 130 | 340 | 335 | 113 | 119 | 340 |
H (cm)
Rysunek 7. Gmina Lwówek Śląski – charakterystyczne miesięczne stany wody rzeki Bóbr (cm) w okresie 1971 – 1999 na profilu Lądek Pilchowice [SNW – średnia niska woda; SW – średnia roczna woda; SWW – średnia wielka woda; źródło: Komentarz do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33-32-C, Lwówek Śląski ( Xxxxxxxxx, Pawlak, Xxxxxxxxxxx, 2001)]
Tabela 24. Lwówek Śląski – charakterystyczne przepływy wody rzeki Bóbr (m³/s) w okresie 1971 – 1999 na profilu Pilchowice [źródło: Komentarz do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33-32-C, Lwówek Śląski (Xxxxxxxxx, Xxxxxx, Xxxxxxxxxxx, 2001)]
Przepływ | XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | Rok |
NNQ | 2,60 | 2,50 | 0,40 | 0,90 | 2,40 | 2,90 | 1,60 | 2,70 | 1,30 | 1,50 | 0,50 | 1,50 | 0,40 |
SNQ | 3,68 | 4,71 | 4,60 | 4,61 | 5,72 | 9,73 | 5,87 | 4,17 | 4,53 | 4,50 | 3,60 | 3,18 | 2,39 |
SQ | 11,3 | 16,0 | 15,6 | 13,9 | 20,9 | 25,0 | 21,4 | 13,4 | 18,4 | 13,5 | 9,82 | 8,29 | 15,6 |
SWQ | 24,9 | 34,6 | 33,6 | 26,7 | 44,7 | 42,3 | 49,8 | 32,9 | 52,1 | 41,9 | 21,2 | 21,3 | 108 |
WWQ | 63,1 | 156 | 101 | 41,2 | 108 | 99,8 | 104 | 79,9 | 324 | 494 | 62,7 | 69,3 | 494 |
60
50
40
30
20
10
0
XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X
SNQ
SQ SWQ
[m3/s]
Rysunek 8. Gmina Lwówek Śląski – charakterystyczne przepływy wody rzeki Bóbr (m³/s) w okresie 1971 – 1999 na profilu Pilchowice [SNQ – średnia niska woda; SQ – średnia roczna woda; SWQ – średnia wielka woda; źródło: Komentarz do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33- 32-C, Lwówek Śląski (Xxxxxxxxx, Pawlak, Xxxxxxxxxxx, 2001)]
MELIORACJE
Urządzenie melioracji wodnych służą regulacji stosunków wodnych w celu poprawienia zdolności produkcyjnej gleby oraz ułatwienia jej uprawy. Ponadto chronią użytki rolne przed powodziami. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U. 115, poz. 1229 z dnia 11.10.2001 z późniejszymi zmianami) dzieli urządzenia melioracji wodnych na podstawowe i szczegółowe.
Do urządzeń melioracji wodnych podstawowych należą: budowle piętrzące, upustowe oraz obiekty służące do ujmowania wód; stopnie i zbiorniki wodne; kanały wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie; rurociągi o średnicy co najmniej 0,6 m; budowle regulacyjne oraz przeciwpowodziowe; stacje pomp.
Natomiast urządzenia melioracji wodnych szczegółowych obejmują: rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie; deszczownie z pompami przenośnymi; rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m; stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych; ziemne stawy rybne oraz groble na obszarach nawadnianych; systemy nawodnień grawitacyjnych.
Na terenie gminy Lwówek Śląski łączna powierzchnia gruntów zmeliorowanych wynosi 3793 ha, w tym grunty zdrenowane 1808 ha (47,67 %). Powyższe oznacza, że użytki rolne zmeliorowane stanowią 24,92 % ogólnej powierzchni użytków rolnych w gminie (w tym zdrenowane – 11,88 %).
Tabela 25. Gmina Lwówek Śląski – wykaz powierzchni gruntów ornych i użytków zielonych zmeliorowanych w 2010 roku [źródło: Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, Oddział w Lwówku Śląskim, 2010]
Obręb | Obszar zmeliorowany w ha | Długośc rowów (mb) | ||
grunty orne | trwałe użytki zielone | Razem | ||
Włodzice Małe | 24,00 | 24,00 | 48,00 | 4525,00 |
Rakowice Małe | 40,00 | 30,00 | 70,00 | 7220,00 |
Kotliska | 88,00 | 114,00 | 202,00 | 16356,00 |
Włodzice Wielkie | 42,00 | 67,00 | 109,00 | 8508,00 |
Ustronie | 200,00 | 7,00 | 207,00 | 4423,00 |
Brunów | 1,00 | 37,00 | 38,00 | 1455,00 |
Żerkowice | 69,00 | 31,00 | 100,00 | 5123,00 |
Skała | 74,00 | 77,00 | 151,00 | 9265,00 |
Gaszów | 131,00 | 25,00 | 156,00 | 3106,00 |
Chmielno | 112,00 | 147,00 | 259,00 | 18001,00 |
Zbylutów | 168,00 | 109,00 | 277,00 | 13245,00 |
Skorzynice | 265,00 | 71,00 | 336,00 | 18000,00 |
Bielanka | 64,00 | 42,00 | 106,00 | 5223,00 |
Gradówek | 49,00 | 42,00 | 91,00 | 7341,00 |
Niwnice | 60,00 | 190,00 | 250,00 | 29177,00 |
Radłówka | 39,00 | 95,00 | 134,00 | 10650,00 |
Rakowice Wielkie | 101,00 | 66,00 | 167,00 | 4400,00 |
Ptakowice | 26,00 | 114,00 | 140,00 | 15432,00 |
Dworek | 18,00 | - | 18,00 | 500,00 |
Pieszków | 58,00 | 20,00 | 78,00 | 4796,00 |
Płóczki Dolne | 47,00 | 43,00 | 90,00 | 4360,00 |
Płóczki Górne | 95,00 | 144,00 | 239,00 | 26128,00 |
Nagórze | 27,00 | 33,00 | 60,00 | 6828,00 |
Dębowy Gaj | 4,00 | 52,00 | 56,00 | 6309,00 |
Mojesz | 63,00 | 22,00 | 85,00 | 3750,00 |
Sobota | 66,00 | 27,00 | 93,00 | 5352,00 |
Dłużec | 103,00 | 130,00 | 233,00 | 18327,00 |
Radomiłowie | - | - | - | - |
Górczyca | - | - | - | - |
Razem | 2034,00 | 1759,00 | 3793,00 | 257800,00 |
Całkowita długość rowów melioracji szczegółowych wynosi na terenie gminy Lwówek Śląski 257,849 km, a cieków naturalnych 82,000 km. Z powyższego wynika, że przeciętnie na każde 100 ha użytków rolnych na terenie gminy przypadają 1694 m rowów melioracji szczegółowych.
Na terenie gminy Lwówek Śląski zlokalizowane są następujące cieki wodne melioracji podstawowych, będące w administracji Dolnośląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, Oddział w Lwówku Śląskim:
Tabela 26. Gmina Lwówek Śląski – wykaz cieków naturalnych w 2010 roku [źródło: Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, Oddział w Lwówku Śląskim, 2010]
Nazwa cieku | Długość ogółem | Długość cieków wg miejscowości ogółem | W tym uregulowane | |
Srebrna | 4,8 | Lwówek Śląski | 1,4 | 4,8 |
Mojesz | 3,4 | |||
Kózka | 1,4 | Mojesz | 1,4 | 1,4 |
Płuczka | 10,00 | Lwówek Śląski | 3,33 | 10,0 |
Płóczki Dolne | 6,67 | |||
Słotwina | 8,2 | Płóczki Górne | 6,96 | 8,2 |
Nagórze | 1,24 | |||
Xxxxxxx | 0,00 | Xxxxxxxx Xxxxxxx | 1,91 | 3,3 |
Xxxxxxxx | 0,00 | |||
Stoczek | 4,9 | Rakowice Małe | 1,5 | 4,9 |
Kotliska | 3,4 | |||
Osownia | 13,00 | Żerkowice | 2,25 | 13,0 |
Chmielno | 3,03 | |||
Zbylutów | 3,47 | |||
Skorzenice | 4,25 | |||
Wilczyca | 2,0 | Mojesz | 2,0 | 2,0 |
Widnica | 4,3 | Brunów | 0,71 | 4,3 |
Xxxxxx Xxxxxx | 0,00 | |||
Żeliszowski Potok | 4,2 | Włodzice Wielkie | 2,82 | 4,2 |
Ustronie | 1,38 | |||
Sobótka | 5,0 | Sobota | 2,2 | 5,0 |
Dłużec | 2,8 | |||
Chmielnik | 4,1 | Brunów | 2,48 | 4,1 |
Chmielno | 1,62 | |||
Kwilica | 3,4 | Mojesz | 3,4 | 3,4 |
Bukownica | 5,2 | Sobota | 1,3 | 5,2 |
Górczyca | 2,47 | |||
Radomiłowice | 1,43 | |||
Razem cieki | 82,00 | 82,00 | 82,00 |
Stan urządzeń melioracji wodnych szczegółowych na terenie gminy Lwówek Śląski jest niezadowalający. Według analiz wykonanych na potrzeby sporządzenia gminnego Programu Ochrony Środowiska większość urządzeń melioracyjnych wymaga odbudowy lub modernizacji.
Istotny wpływ na prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej mają rozmiary i techniczna sprawność urządzeń wodnych. Ponieważ nadmiar wód w glebie, podobnie jak ich niedobór negatywnie wpływają na jej wydajność, to tworzenie optymalnych warunków wilgotnościowych i powietrznych poprzez melioracje, dzięki którym można regulować poziom wód gruntowych oraz odpływ nadmiaru wód opadowych, staje się koniecznością. Prawidłowe funkcjonowanie systemów melioracyjnych jest uzależnione od ich właściwej eksploatacji i konserwacji. Odpowiedzialność za właściwe utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych spoczywa na zainteresowanych właścicielach gruntów. Stan urządzeń melioracji wodnych szczegółowych na terenie gminy Lwówek Śląski jest miejscami niezadowalający. Według analiz wykonanych na potrzeby sporządzenia gminnego Programu Ochrony Środowiska większość urządzeń melioracyjnych wymaga odbudowy lub modernizacji. Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, Oddział w Lwówku Śląskim z zamierzeń inwestycyjnych obecnie realizuje inwestycję związaną z zabezpieczeniem przeciwpodziowym miasta Lwówek Śląski, która obejmuje swoim zakresem część gruntów: miasta Lwówek Śląski, x. Xxxxxx, i m. Rakowice Wielkie. W perspektywicznych zamierzeniach nie planuje się inwestycji melioracyjnych na terenie gminy.
URZĄDZENIA WODNE
Budowle regulacyjne wzmacniające skarpy i dno koryta rzeki oraz stabilizujące jego spadek znajdują się zarówno na rzece Bóbr jak i jego dopływach. W większości są to konstrukcje sprzed 1945 roku, o stopniu dekapitalizacji od 30 do nawet 90 %, faszynowe lub faszynowo – kamienne (opaski i tamy podłużne) oraz betonowo – kamienne (progi, stopnie, mury oporowe). Bóbr uregulowany jest na długości około 3,5 km. Dopływy Bobru uregulowane są na długościach:
◻ Bukownica – 5,6 km;
◻ Osownia – 13,3 km;
◻ Płuczka – 9,4 km;
◻ Rakówka – 2 km;
◻ Sobótka – 5,1 km;
◻ Wilczyca – 2 km;
◻ Stoczek – 5,1 km;
◻ Widnica – 4,1 km;
◻ Słotwina – 8,1 km;
◻ Iwnica – 4 km.
Obiekty piętrzące zlokalizowane są na: Płóczce – 1 stopień, Słotwinie – 2 stopnie, Wilczycy – 2 zastawki. Budowle wodne (jazy) znajdują się na Bobrze i są to: Włodzice Małe (elektrownia wodna km 155,5), próg regulacyjny (km 159,15), młyn w Brunowie (km 164,8), tartak w Lwówku Śląskim (km 167,38), młyn w Dębowym Gaju (km 174,3). Obiekty w Brunowie, Lwówku Śląskim i Dębowym Gaju pełnią jedynie funkcje regulacyjne. Zbiorniki małej retencji na terenie gminy to stawy rybne w: Dębowym Gaju, Płóczkach Dolnych, Gradówku, Mojeszu i Radłówce oraz 5 akwenów wodnych powstałych w wyrobiskach.
Na terenie gminy brak jest systematycznej zabudowy doliny rzeki Bóbr wałami przeciwpowodziowymi. Istniejące obwałowania zlokalizowane są w km: 158,5 – 159,6; 163,1 – 163,5; 163,5 – 164,0 i 165,3 – 165,9. Chronią one zabudowania Lwówka Śląskiego, Brunowa, Rakowic Małych i Rakowic Wielkich. Ponadto w km 164,5 znajduje się odcinek wału prawobrzeżnego o długości 150 m
3.4. Rzeźba terenu
3.4.1. Geomorfologia terenu9
Wielkie zróżnicowanie struktury i litologii podłoża oraz stosunkowo mała miąższość utworów lodowcowych powoduje, że rzeźba terenu gminy Lwówek Śląski ma wybitnie strukturalny charakter, czyli odtwarza tektonikę i odporność skał podłoża na procesy denudacyjne. Wyraźnie strukturalno – tektoniczny charakter ma Rów Zbylutowski w północno – wschodniej części gminy. Jego przebieg wyznacza od wschodu linia kolejowa Złotoryja – Nowa Wieś Grodziska, a od niej za zachód droga biegnąca przez miejscowości Skorzynice, Zbylutów, Chmielno i dalej wzdłuż cieku do doliny Bobru. Od północy rów ten ogranicza wyraźna krawędź, szczególnie widoczna między Skorzynicami i Zbylutowem. Krawędź tą
9 Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33-32-C Lwówek sląski (Xxxxxxxxxx, Xxxxxx, Xxxxxxxxxxx, 2001).
obserwujemy ponownie wzdłuż drogi łączącej miejscowości Gaszów i Skała. Od strony południowej krawędź rowu jest mniej wyraźna, a deniwelacje są wyraźnie mniejsze. Samo dno rowu jest zasypane utworami lodowcowymi oraz rzecznymi, stąd ma ono charakter obniżenia erozyjno – akumulacyjnego. Deniwelacja pomiędzy dnem rowu a otaczającymi wzniesieniami wynosi 50 – 100 m.
Podobne obniżenie, prawie równoleżnikowe, rozciąga się od miejscowości Płakowice w kierunku na miejscowość Dworek, lecz nie jest tak wyraźne jak poprzednie i od wschodu jest zamknięte przez biegnące z północy na południe kulminacje wschodnich części Wzniesień Płakowickich. W obrębie Wzniesień Płakowickich występuje kilka charakterystycznych grzęd, wyraźnie nawiązujących do litologii podłoża. Jest to wyraźna grzęda na północ od Lwówka Śląskiego z kulminacją 290,7 m n.p.m., a następnie kolejna grzęda między miejscowościami Płakowice i Sobota o wysokości 299,6 m n.p.m. Te dwa grzbiety mają kierunek ogólnie NE – SE i jest on zbliżony do kierunku płynięcia rzeki Bóbr na tym odcinku.
W rejonie miejscowości Dłużec, Radomiłowice i Bystrzyca rozciąga się Wysoczyzna Ostrzycka, wyraźniej hipsometrycznie zróżnicowana, a charakter rzeźby posiada również strukturalne cechy. Charakterystyczną cechą wysoczyzny jest wyrównana wysokość wierzchowin poszczególnych wzniesień, około 350 m n.p.m. oraz duża ilość małych, głębokich dolinek.
Rzeka Bóbr przepływa przez cały obszar gminy początkowo w kierunku północnym, a w miejscowości Sobota w kierunku północno – zachodnim. Na południe od granic gminy Dolina Bobru ma charakter przełomowy. Dalej na północ występuje kotlinowate rozszerzenie dna doliny. Na wschód od Lwówka Śląskiego Bóbr płynie wyraźnie zwężoną doliną, ułożoną konsekwentnie w stosunku do kierunku wzniesień położonych po obu jego stronach. Samo miasto Lwówek Śląski położone jest w kotlinie otoczonej stromymi zboczami wzgórz o przewadze kierunku WNW – ESE, zgodnym z litologią podłoża. Na północ od Lwówka Śląskiego koryto Bobru jest poszerzone i ma wyraźnie akumulacyjny charakter. Świadczą o tym zatopione wyrobiska po eksploatacji piasków i żwirów rzecznych.
Obszar położony na zachód od rzeki Bóbr ma wybitnie strukturalną rzeźbę terenu. Wszystkie rozleglejsze grzbiety i wąskie grzędy wzniesień mają wspólny kierunek z NW na SE, a sieć rzeczna posiada miejscami rusztowy charakter, czyli mniejsze dopływy płyną konsekwentnie wzdłuż obniżeń między grzbietami i grzędami. Rzeki większe natomiast na wielu odcinkach z SW na NE, czyli niejako prostopadle do linii grzbietów, stąd w wielu miejscach mają one charakter przełomów. Pomimo bardzo wielkiego zróżnicowania rzeźby terenu kulminacje wierzchowin wykazują małe zróżnicowanie. W części północnej przeważają wysokości około 300 m n.p.m., a w części południowej osiągają średnio 400 – 420 m n.p.m.
Powierzchnie zalesione są rozłożone równomiernie na całym obszarze. Zajmują one najwyższe wzniesienia, ale również często strome zbocza. Zróżnicowanie rzeźby o bardzo wyraźnych cechach strukturalnych, liczne powierzchnie leśne i stosunkowo gęsta sieć cieków wodnych czynią cały obszar gminy wyjątkowo ciekawy pod względem krajobrazowym.
3.4.2. Charakterystyka makroregionów i mezoregionów10
Pogórze Izerskie (322.26) jest rozległą częścią Pogórza Zachodniosudeckiego pomiędzy Obniżeniem Żytawsko – Zgorzeleckim na zachodzie a doliną Bobru na wschodzie, na południu oddzieloną od Gór Izerskich dyslokacją tektoniczną, na północy zaś zanurzającą się pod osady morza mioceńskiego oraz piaski i gliny czwartorzędowe, zalegające również częściowo na samym Pogórzu Izerskim tak, że granica północna nie jest wyraźna. Pogórze Izerskie jest zbudowane przeważnie z gnejsów oraz granitów batolitu izersko – karkonoskiego i przecięte żyłami bazaltu. W obrębie tego dużego mezoregionu wyróżniono wiele mikroregionów, na których położna jest między innymi gmina Lwówek Śląski. Należą do nich:
◻ Wzgórza Radomickie (332.267) to falista wyżyna wysokości 300 – 350 m n.p.m. zbudowana z granitognejsów i zlepieńców permskich o mieszanym rolno – leśnym użytkowaniu ziemi.
◻ Wzniesienia Gradowskie (332.268) to wyżyna zbudowana z łupków sylurskich i czerwonych zlepieńców permskich, w znacznej części zalesiona.
Niecka Lwówecka (332.269) jest szerokim, płaskim obniżeniem tektonicznym osiągającym wysokości 200 – 300 m n.p.m., zbudowanym z piaskowców triasowych i kredowych, z pokrywą utworów czwartorzędowych, rozciągającym się pomiędzy dolinami Kwisy i Bobru. Przeważają uprawy rolne.
Pogórze Kaczawskie (332.27) rozpościera się na północ od Gór Kaczawskich, pomiędzy dolinami Bobru i Nysy Szalonej, a od północnego – wschodu granicą jest brzeżny uskok sudecki. Od zachodu sąsiaduje z Pogórzem Izerskim, od południowego – wschodu z Pogórzem Wałbrzyskim. Pod względem budowy geologicznej przedstawia nieckę złożoną
10 X. Xxxxxxxxx, Geografia regionalna Polski, 1998.
z warstw cechsztynu, dolnego triasu i kredy, których wychodnie tworzą kuesty. Podobnie jak w przypadku Pogórza Izerskiego w obrębie dużego mezoregionu Pogórza Kaczawskiego wyróżniono wiele mikroregionów, na których położna jest między innymi gmina Lwówek Śląski. Należą do nich:
◻ Dolina Bobru (332.271) poniżej Kotliny Jeleniogórskiej jest krótkim przełomem między wyżyną Przedgórza Izerskiego a przedpolem Gór Kaczawskich, po czym skręca na północ przez Wleń i Lwówek Śląski do Bolesławca.
◻ Pogórze Bolesławieckie (332.272) jest silnie zdenudowaną brzeżną częścią Pogórza Kaczawskiego między Bobrem a Skorą i ma postać płaskich zalesionych pagórów z polami uprawnymi poniżej. Wzniesienia przekraczają 300 m n.p.m.
◻ Rów Zbylutowski (332.273) położony jest na południe od Pogórza Bolesławieckiego. Otaczają go progi z piaskowca pstrego i górnokredowego.
◻ Wzniesienia Płakowickie (332.274) to szereg zalesionych wzgórz na południe od Rowu Zbylutowskiego.
◻ Wysoczyzna Ostrzycka (332.276) to częściowo zalesione wzgórza melafirowe, osiągające wysokości 250 – 400 m n.p.m., z kulminacją w postaci bazaltowego stożka Ostrzycy (499 m n.p.m. – poza terenem gminy).
3.5. Budowa geologiczna
Budowę geologiczną i charakterystykę wód podziemnych gminy Lwówek Śląski omówiono na podstawie Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:25 000, arkuszy z objaśnieniami: Lwówek Śląski (Xxxxxxxx, 1959, Xxxxxxxx, 1964), Skorzynice (Xxxxxxxx, 1957), Xxxxxxxxx (Xxxxxxxx, 1962, Xxxxxxxx, 1970) i Wleń (Xxxxxxxx, Xxxxxxxxxxx, 1983, Xxxxxxxx, 1987) oraz na podstawie Objaśnień do Mapy Geośrodowiskowej Polski w skali 1:50000, arkusze: Lwówek Śląski nr 758 (Różański, 2004), Lubań nr 757 (Różański, 2004) i Bolesławiec nr 721 (Kochanowska, 2004).
Na terenie gminy Lwówek Śląski występuje jedna jednostka geologiczna: depresja północnosudecka. Depresja północnosudecka wypełniona jest osadami młodopaleozoiczno – mezozoicznymi: karbonu górnego, permu (czerwonego spągowca i cechsztynu), triasu oraz kredy górnej. Wśród utworów karbonu górnego można wyróżnić: zlepieńce, piaskowce, mułowce, iłowce i tufy porfirowe. Utwory czerwonego spągowca mają dość znaczne rozprzestrzenienie głównie w środkowej części gminy. Wykształcone są w postaci zlepieńców, piaskowców, łupków, mułowców, iłowców oraz melafirów. Duże wystąpienie tych ostatnich znajduje się między Przeździedzą, Bełczyną a Bystrzycą (poza granicami gminy) gdzie budują liczne wzgórza.
Cechsztyn reprezentują: zlepieńce, piaskowce, margle, wapienie, łupki margliste, dolomity, anhydryty i gipsy, występujące głównie w okolicach Niwnic i Dębowego Gaju. Brak jest wychodni skał cechsztyńskich na wschód od doliny Bobru. W triasie osadziły się piaskowce kwarcowe, charakteryzujące się często różowym zabarwieniem, występujące na wzgórzach Świątek (330 m n.p.m.) i Czerwiec (319 m n.p.m.). Kreda reprezentowana jest przez utwory cenomanu, turonu, koniaku i santonu wykształcone w postaci piaskowców ciosowych, piaskowców marglistych i wapnistych, mułowców, iłów, margli i wapieni. Wychodnie cenomańskich piaskowców ciosowych, kwarcowych, gruboziarnistych występują pomiędzy Niwnicami a Lwówkiem Śląskim, między Kolonią Pławną a Chałupkami (poza terenem gminy), po wschodniej stronie doliny Bobru w okolicy Brunowa oraz na wschód od granic gminy – wzgórza: Świątek (330 m n.p.m.) x Xxxxxx Wielki (331 m n.p.m.). Turońskie piaskowce ciosowe występują w okolicy Brunowa, Chmielna, Skorzynic, Lwówka Śląskiego, Płakowic i Choińca. Koniackie piaskowce ciosowe białe można spotkać na północ od Kotlisk, koło Chmielna, między Zbylutowem a Skorzynicami, w okolicach Nowej Wsi Grodziskiej. Piaskowce kwarcowe z wkładkami iłów, mułków i węgla brunatnego wieku santońskiego tworzą wystąpienie przy północnej granicy gminy, po lewej stronie doliny Bobru, w pobliżu kamieniołomu Rakowiczki.
Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez bazalty i ich tufy oraz żwiry kwarcowe. Bazalty występują w postaci kominów wulkanicznych i pokryw lawowych, między innymi w Żerkowicach, pomiędzy Chmielnem a Zbylutowem oraz na szczycie wzgórza Świątek koło Twardocic (poza terenem gminy). Niektórym wystąpieniom bazaltów towarzyszą tufy bazaltowe. Wiek tych utworów przyjmowany jest na miocen lub oligocen – miocen. Niewielkie wystąpienie żwirów kwarcowych znajduje się na północ od Żerkowic.
Osady czwartorzędowe tworzą nieciągłe pokrywy. Plejstocen reprezentują utwory lodowcowe (gliny zwałowe) i wodnolodowcowe (piaski i żwiry) związane ze zlodowaceniami: południowopolskimi, środkowopolskimi (zlodowacenia Odry i Warty) i północnopolskimi. Gliny zwałowe występują w pobliżu wsi: Bielanka, Dworek, Twardocice, Radomiłowice, Bystrzyca, a także na południowy wschód od Płóczek Górnych oraz między Wojciechowem a Oleszną Podgórską (poza granicami gminy). Duże rozprzestrzenienie piasków i żwirów wodnolodowcowych znajduje się w północno – wschodniej części gminy, koło Bielanki, Dworka, Soboty, Dłużca. Mniejsze wystąpienia tych osadów znajdują się w okolicy Nagórza. Gliny pylaste o niejasnym wieku występują głównie w północno – wschodniej części gminy między Żerkowicami i Skałą oraz na wschód od Zbylutowa.
Osady holoceńskie reprezentują żwiry i piaski rzeczne wypełniające dolinę Bobru, żwiry stożków napływowych oraz żwiry, namuły piaszczyste, torfiaste, mułki (mady) wypełniające doliny mniejszych potoków, a także gliny zboczowe tworzące większe wystąpienia między innymi koło Lwówka Śląskiego i Dębowego Gaju.
3.6. Warunki podłoża budowlanego
Ocenę warunków podłoża budowlanego na terenie gminy Lwówek Śląski (arkusz Lwówek Śląski nr 758, Mapa Geośrodowiskowa Polski, PIG, 2004) przedstawiono dla obszarów leżących poza granicami: złóż kopalin, parku krajobrazowego, lasów, użytków rolnych klas II – IVa oraz terenów zwartej zabudowy miejskiej.
Wyróżniono dwie podstawowe kategorie obszarów:
◻ warunki korzystne dla budownictwa;
◻ warunki niekorzystne, utrudniające budownictwo.
Obszary o korzystnych warunkach podłoża budowlanego obejmują tereny występowania gruntów skalistych pochodzenia magmowego i metamorficznego, skalistych pochodzenia osadowego, jak również obszar akumulacji wodnolodowcowej i lodowcowej oraz grunty piaszczysto – żwirowe wyższych tarasów rzecznych. Obszary gruntów skalistych pochodzenia magmowego i metamorficznego występują w południowej i południowo – zachodniej części gminy. Są to różnego rodzaju gnejsy i leukogranity występujące koło Lubomierza (poza terenem gminy), fyllity, łupki kwarcowo – łyszczykowe, szarogłazy, zieleńce i wapienie krystaliczne występujące w okolicach Nagórza. Są to także melafiry, skały pochodzenia wulkanicznego, które znajdują się na w okolicach Radomiłowic oraz między Płóczkami Górnymi a Marczowem. Są to także zwietrzeliny wyżej opisanych skał o charakterze rumoszu, żwiru piaszczystego, piasków zaglinionych i glin piaszczystych. Grunty skaliste pochodzenia osadowego występują w północnej i wschodniej części gminy, w której dominują piaskowce, jak i ich zwietrzeliny oraz w pasie biegnącym z północnego – zachodu na południowy – wschód, który obejmuje grunty na podłożu zlepieńcowatym, piaskowcowym, mułowcowym, iłowcowym, marglistym, dolomitowym i wapiennym. Grunty piaszczysto – żwirowe wyższych tarasów występują koło Zbylutowa oraz Bielanki, zaś pochodzenia wodnolodowcowego i lodowcowego mają szerokie rozprzestrzenienie między Dworkiem, Sobotą, Dłużcem i Bielanką. Tam gdzie występują iły oraz iłowce mogą występować zjawiska pęcznienia i skurczu w warunkach zmian wilgotności podłoża, a także przemarzanie gruntów.
Obszary o warunkach niekorzystnych, utrudniających budownictwo, występują głównie w dolinach rzek, w rynnach i zagłębieniach terenu, gdzie woda gruntowa zalega na głębokości mniejszej niż 2,0 m. Grunty tego typu znajdują się w dolinie rzeki Bóbr, w dolinach jego większych dopływów oraz w zagłębieniach terenu, izolowanych nieprzepuszczalnymi skałami gliniastymi i iłowcowymi. Ponadto obszary niekorzystne dla budownictwa związane są z występowaniem gruntów spoistych miękkoplastycznych, niespoistych luźnych oraz organicznych. Tereny o takim podłożu występują między Kotliskami a Rakowicami Wielkimi oraz między Żerkowicami, Gaszowem i Brunowem, gdzie znajdują się piaski i żwiry akumulacji rzecznej, namuły torfiaste oraz w okolicach wsi Radłówka gdzie występują też namuły torfiaste. Obszary o niekorzystnych warunkach budowlanych to także te, predysponowane do występowania ruchów masowych. Występują one w odcinkach przełomowych doliny rzeki Bóbr. Na terenie gminy zarejestrowane i opisane jest osuwisko w Płóczkach Górnych (Kastory, Miłoszewska, Kühn, 1972). Jest ono obecnie nieczynne, ale pod wpływem np.: obfitych i częstych opadów atmosferycznych może dojść do jego uaktywnienia. Do gruntów o niekorzystnych warunkach budowlanych należą również takie, które występują na obszarach zalewanych w czasie powodzi. Dolina Bobru stanowi obszar poważnego zagrożenia powodziowego. Poza doliną Bobru niewielkie obszary zalane w czasie powodzi w lipcu 1997 roku znajdują się koło Kotlisk i Niwnic.
3.7. Warunki klimatyczne
Klimat występujący w rejonie gminy Lwówek Śląski, podobnie jak całej Polski, jest przejściowy, kontynentalno – morski, kształtowany na przemian przez masy powietrza napływające znad Oceanu Atlantyckiego lub wschodniej Europy i Azji. W skali kraju według W. Xxxxxxxxxx i X. Xxxxxx (1979) rejon ten wchodzi w skład regionu klimatycznego sudeckiego, z silnym wpływem gór. Natomiast według A. Wosia (1999) gmina położona jest w regionie dolnośląskim zachodnim. Niezależnie od podziałów rejon gminy należy do cieplejszych w Polsce i charakteryzuje się: przewagą wpływów oceanicznych, mniejszymi od przeciętnych amplitudami temperatur, wczesną wiosną, długim ciepłym latem, łagodną i krótką zimą oraz malejącymi opadami w kierunku centrum kraju.
Tabela 27. Czas trwania termicznych pór roku oraz daty przejścia średniej dobowej temperatury przez określone progi termiczne dla regionu klimatycznego dolnośląskiego. Wartości średnie za lata 1951 – 1980 (T. Niedźwiedź, X. Xxxxxxxxx, 1992) [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999 ]
Pora roku | Charakterystyka termiczna | Czas trwania – liczba dni | Data przejścia |
Przedwiośnie | 0 ºC < t ≤ 5 ºC | 34 | 22 II |
Wiosna | 5 ºC < t ≤ 15 ºC | 65 | 28 III |
Lato | t ≥ 15 ºC | 93 | 1 VI |
Jesień | 5 ºC < t ≤ 15 ºC | 68 | 1 IX |
Przedzimie | 0 ºC < t ≤ 5 ºC | 57 | 8 XI |
Zima | t ≤ 0 ºC | 64 | 19 XII |
Z powyższej tabeli wynika, że okres kiedy średnia temperatura dobowa kształtuje się w granicach od 5ºC wzwyż trwa tutaj przez około 226 dni, w tym powyżej 15 ºC przez 93 dni, natomiast okres ze średnią temperaturą dobową poniżej 5ºC trwa 155 dni, w tym poniżej 0ºC przez 64 dni w roku.
Tabela 28. Temperatura powietrza dla regionu dolnośląskiego. Wartości średnie za lata 1951 – 1980 (ºC) [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999]
Miesiąc | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII |
Średnie | -1,9 | -0,9 | 2,7 | 7,9 | 12,7 | 16,7 | 17,8 | 17,2 | 13,5 | 8,7 | 4,1 | 0,3 |
Najwyższe | 3,8 | 3,1 | 6,4 | 11,5 | 15,2 | 19,0 | 20,4 | 19,4 | 16,5 | 11,8 | 7,8 | 3,9 |
Najniższe | -9,7 | -12,0 | -1,3 | 5,2 | 10,3 | 14,4 | 15,3 | 15,2 | 11,2 | 6,2 | 0,1 | -6,5 |
Tabela 29. Rozkład średnich temperatur powietrza dla regionu dolnośląskiego. Wartości średnie za lata 1951 – 1980 [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999]
Temperatura | Wartość w ºC |
Średnia roczna | 8,2 |
Średnia stycznia | -1,9 |
Średnia lipca | 17,8 |
Izoamplituda roczna | 19,7 |
Roczna suma opadów w gminie Lwówek Śląski wynosi ok. 600-700 mm. Największe opady występują w lipcu (12,8 mm) i sierpniu (11 mm). Natomiast najmniej opadów jest w lutym (5,9 mm), marcu i listopadzie (6,5 mm). Pierwszy opad śniegu występuje średnio ok. 1-10 listopada, natomiast ostatni opad średnio ok. 15-20 kwietnia. Średnia długość okresu potencjalnego opadów śnieżnych wynosi ok. 160-170 dni, z kolei średnia liczba dni z tym opadem wynosi ok. 45 dni.
Tabela 30. Zestawienie średnich miesięcznych sum opadów atmosferycznych na podstawie danych zawartych w Komentarzu do Mapy Hydrograficznej w skali 1:50000, arkusz M-33-32-C Lwówek Śląski (Xxxxxxxxx, Xxxxxx, Xxxxxxxxxxx, 2001).
Posterunek opadowy | Sumy opadów miesięcznych w mm | ||||||||||||
XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | ||
1 | a | 45 | 50 | 38 | 36 | 40 | 55 | 70 | 80 | 100 | 84 | 50 | 55 |
b | 75 | 38 | 58 | 48 | 37 | 63 | 53 | 101 | 141 | 237 | 53 | 33 | |
c | 33 | 5 | 17 | 30 | 26 | 76 | 56 | 43 | 68 | 7 | 14 | 52 | |
2 | a | 42 | 45 | 34 | 31 | 36 | 52 | 69 | 75 | 107 | 94 | 50 | 58 |
b | 74 | 34 | 44 | 35 | 29 | 51 | 68 | 97 | 138 | 233 | 71 | 33 | |
c | 37 | 9 | 17 | 32 | 30 | 71 | 47 | 45 | 93 | 9 | 13 | 55 | |
3 | a | 51 | 59 | 47 | 42 | 47 | 64 | 76 | 87 | 93 | 93 | 59 | 60 |
b | 85 | 47 | 49 | 58 | 45 | 72 | 58 | 90 | 142 | 240 | 60 | 35 | |
c | 10 | 36 | 27 | 26 | 11 | 64 | 42 | 45 | 195 | 50 | 10 | 19 | |
1 – Lwówek Śląski (215 m n.p.m.), 2 – Pieszków (275 m n.p.m.), 3 – Płóczki Górne (290 m n.p.m.). a – rok normalny, b – rok wilgotny, c – rok suchy.
Tabela 31. Średnie miesięczne wartości opadów dla regionu dolnośląskiego. Dane za lata 1951 – 1980 [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999]
Miesiąc | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII |
wartość w mm | 33 | 31 | 32 | 42 | 64 | 69 | 97 | 71 | 47 | 43 | 45 | 38 |
Tabela 32. Sumy opadów dla regionu dolnośląskiego. Dane za lata 1951 – 1980 [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999]
Opady | Wartość |
Suma roczna | 600 – 700 mm |
Suma półrocza chłodnego | 200 – 250 mm |
Suma półrocza ciepłego | 400 – 450 mm |
Grubość pokrywy śnieżnej | 15 – 20 cm |
140
120
100
80
60
40
20
0
20
15
10
5
0
-5
-10
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
opady
temperatura
Rysunek 9. Rozkład średnich temperatur oraz sum opadów dla regionu dolnośląskiego. Wartości uśrednione dla terenów położonych na wysokości od 500 do 900 m n.p.m. w latach 1951 – 1980 [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999]
Na podstawie danych za lata 1951 – 1980 średnia liczba dni pogodnych (zachmurzenie ≤ 20 %) w roku wynosi 41, a pochmurnych (zachmurzenie ≥ 80 %) 118 i jest jedną z najmniejszych w Polsce. Mgła pojawia się średnio przez około 50 dni w roku, zaś mgła całodzienna przez około 3 do 5 dni w roku. Usłonecznienie przekracza w roku 1400 godzin. Dni z burzą jest przeciętnie około 20 w roku.
Najczęstsze wiatry wieją z sektorów: północnego, zachodniego i południowego. Stanowią około 70 % częstości wiatru. Ich średnia prędkość oscyluje w granicach 3,3 m/s. Średnia roczna liczba dni w okresie 1951 – 1985 (T. Niedźwiedź, X. Xxxxxxxxx, X. Xxxxxxxxx, 1994) z wiatrem bardzo silnym (prędkość powyżej 15 m/s) wynosi 2, z wiatrem silnym (prędkość od 10 do 15 m/s) wynosi około 20 – 30, zaś średnia roczna częstość występowania ciszy i słabego wiatru (prędkość poniżej 2m/s) wynosi około 60 % dni w roku.
Wiatr w województwie dolnośląskim uwarunkowany jest charakterem ogólnej cyrkulacji atmosferycznej nad Europą Środkową oraz jej lokalną modyfikacją przez rzeźbę terenu, a także pokrycie podłoża o różnym współczynniku szorstkości. Analiza średniej rocznej częstości występowania kierunków wiatru w okresie 1971-2000 ukazuje dominację kierunku W na znacznej części nizinnego obszaru Dolnego Śląska (Legnica – 25,9%). Tylko we Wrocławiu przeważa kierunek NW (21%), choć też przy znacznym udziale kierunków W (18,3%) i SE (17,4%). Prędkość wiatru na nizinnym obszarze województwa dolnośląskiego jest stosunkowo mała w porównaniu z innymi regionami Polski. Średnia roczna prędkość z okresu 1971 - 2000 zawiera się przeważnie w przedziale 2-3 m/s. Lokalnie zwiększona średnia prędkość do 3,5 m/s obserwowana jest w rejonie Legnicy i Zgorzelca, a także na wyizolowanych wzgórzach oraz w strefie szczytowej Sudetów. Na Śnieżce osiąga wartość rekordową w Polsce (12,7 m/s).
Tabela 33. Prędkość wiatru w regionie dolnośląskim. Wartości średnie za lata 1951 – 1965 (m/s) [źródło: Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999]
Miesiąc | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII |
prędkość | 3,9 | 3,7 | 3,7 | 3,3 | 3,1 | 3,0 | 3,0 | 2,8 | 3,0 | 2,8 | 3,5 | 3,6 |
Okres wegetacyjny jest jednym z najdłuższych w Polsce i trwa średnio przez około 226 dni. Początek robót polnych przypada na drugą dekadę marca. Reasumując, warunki klimatyczne panujące na terenie gminy są bardzo korzystne, sprzyjają rozwojowi rolnictwa oraz pozwalają na osiąganie wysokiego komfortu osiedlania.
3.8. Walory przyrodnicze
3.8.1. Roślinność
REGIONALIZACJA GEOBOTANICZNA
Według geobotanicznego podziału Polski (X. Xxxxxx, X. Xxxxxxxxx, 1959) obszar gminy Lwówek Śląski należy do następujących jednostek:
◻ Państwo: Holarktyka;
◻ Obszar: Euro – Syberyjski;
◻ Prowincja: Górska Środkowoeuropejska;
◻ Podprowincja: Hercyńsko – Sudecka;
◻ Dział: Sudecki;
◻ Okręg: Sudety Zachodnie;
◻ Piętra: Pogórza.
ZBIOROWISKA NIELEŚNE
Szata roślina gminy Lwówek Śląski jest stosunkowo bogata. Szczególne warunki fizjograficzne gminy decydują o tym, że zachowała ona znaczną część swoich walorów przyrodniczych pomimo znacznych przekształceń antropogenicznych. Zróżnicowany fizjograficznie obszar gminy nie sprzyja w wielu miejscach inwestycjom przemysłowym i wielkotowarowemu, intensywnemu rolnictwu. Wśród użytków rolnych znaczną powierzchnię zajmują ugory porolne i ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska. Zjawisko wyludniania wsi i gwałtownego spadku antropopresji występuje przede wszystkim w południowej części gminy. Odzwierciedleniem tej sytuacji jest stopniowa renaturalizacja tych obszarów, charakteryzująca się występowaniem mozaiki siedliskowej, obejmującej niewielkie pola, pastwiska, zarośla i zagajniki śródpolne, sprzyjające zachowaniu rodzimej flory i fauny. Często spotykane są tutaj także niewielkie śródleśne łąki nad potokami, szczególne dla flory wilgociolubnej.
Wśród ekosystemów nieleśnych, pomimo ich znacznych przekształceń, występuje szereg cennych fragmentów, reprezentujących zbiorowiska łąkowe, turzycowiska, szuwary i roślinność wodną. Siedliska łąk podmokłych i wilgotnych są dziś już stosunkowo rzadkie i ograniczone do niewielkich fragmentów związanych z dolinami cieków płynących przez kompleksy leśne. Na terenie gminy są to między innymi:
◻ dolina potoku między Radomiłowicami a Górczycą;
◻ doliny lewobrzeżnych dopływów Płuczki przy drodze Płóczki Dolne – Gradówek;
◻ dolina górnej części Kwilicy przy granicy gminy;
◻ śródleśna łąka na wschód od Gaszowa;
◻ dolina potoku na południe od wsi Dłużec.
Łąki te zachowały swój charakterystyczny skład gatunkowy z udziałem storczyka majowego (Dactylorhiza majalis). W miejscach gdzie zaprzestano regularnego wykaszania lub wypasu łąk wilgotnych spotykamy wilgociolubne zbiorowiska wysokich bylin zespołu Filipendulo – Gerenietum. Łąki świeże występują przede wszystkim w postaci zespołu Arhenatheretum medioeuropaeum, jednak zajmuje on siedliska marginalne takie jak: przydroża, miedze i okrajki na granicy łąkowo – leśnej lub łąkowo – polnej. Wskutek przekształceń składu gatunkowego na łąkach świeżych dominuje zwykle Alopecurus pratensis. Zbiorowisko z tym gatunkiem zajmuje siedliska wilgotniejsze i płaskie dolinki potoków. Rozległe fotocenozy spotykane w dolinie rzeki Bóbr zajmuje zbiorowisko Holocus lanatus. Zbiorowiska te są barwne i bogate w pospolite gatunki łąkowe, jednak ich skład jest monotonny i pozbawiony rzadkości florystycznych. Pospolite są także stadia degeneracji zespołów łąkowych powstałe w wyniku ich nadmiernego wzbogacenia w azot, jak zespoły okrajkowe z klasy Artemisietea.
Niewielkie fragmenty zachowanych turzycowisk z klasy Scheuzerio – Caricetea i Phragmitetea oraz najwilgotniejszych postaci łąk ze związku Calthion zachowały się w dolinie rzeki Bóbr w postaci niewielkich zubożałych płatów. Koryto Bobru jest pozbawione naturalnych, dobrze wykształconych zespołów roślinnych, o czym decyduje jego szybki nurt i kamieniste dno, co nie sprzyja osiedlaniu hydrofitów. Jedynie w miejscach gdzie rzeka tworzy zakola płyciznom towarzyszą szuwary z mozgą trzcinowatą należące do związku Magnocaricion. W pobliżu cieków i na zarastających turzycowiskach występują zarośla wierzbowe zespołu Salicetum pentandro – cinereae. W większości wypadków są one słabo wykształcone, jednak stanowią cenny biotop ze względu na występowanie w ich składzie chronionej kaliny koralowej oraz funkcjonowanie jako siedlisko wielu bezkręgowców, lęgowisko i żerowisko wielu gatunków ptaków, ssaków i płazów. Drugi z zespołów zarośli wierzbowych Salicetum triandro – viminalis rozwija się w postaci okrajka nad brzegami rzeki Bóbr oraz nad niektórymi z potoków (JBPiP, 2000). W obrębie terenów produkcji rolnej do najcenniejszych elementów przyrodniczych zaliczyć należy zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne, a także układy zieleni przydrożnej i obudowy biologicznej cieków. Pełnią one istotne funkcje ekologiczne, krajobrazowe i ochronne.
Uzupełnieniem powyższych zespołów roślinności naturalnej jest zieleń urządzona reprezentowana przez: zieleń parkową, cmentarną, przykościelną, a także przez szereg alei i szpalerów przydrożnych. W otwartym krajobrazie rolniczej części gminy pełni ona nie tylko funkcję krajobrazowo – estetyczną, ale także ekologiczną, korzystnie wpływającą na mikroklimat oraz walory użytkowe środowiska rolniczego. Duże znaczenie ma także zieleń towarzysząca zabudowie oraz zieleń uprawnych sadów i ogrodów. Do najcenniejszych zespołów zieleni urządzonej na terenie gminy należą: parki miejskie, wiejskie i podworskie oraz zieleń cmentarna i przykościelna, a zwłaszcza:
◻ Lwówek Śląski – cmentarz komunalny założony w końcu XVIII wieku na tarasach z alejami lipowymi. Ujęty w rejestrze zabytków;
◻ Lwówek Śląski (Płakowice) – dawny cmentarz ewangelicki z dobrze zachowanym układem przestrzennym z centralną aleją lipową oraz okazami żywotników, jałowcami i sosną wejmutką;
◻ Bielanka – dawny cmentarz ewangelicki, obecnie katolicki. Założenie z 4 ćw. XIX wieku z aleją kasztanową;
◻ Dębowy Gaj – tereny zieleni przy kościele katolickim. W drzewostanie między innymi: kasztanowce białe i lipy o pierśnicach 280 – 300 cm;
◻ Kotliska – tereny zieleni przy dawnym kościele ewangelickim, obecnie katolickim. W drzewostanie między innymi: buk pospolity odmiana purpurowa i cyprysik groszkowy odmiana pierzasta;
◻ Płóczki Górne – cmentarz ewangelicki założony w 1850 roku z centralną aleją lipową;
◻ Zbylutów – tereny zieleni przy kościele katolickim z modrzewiami wokół muru kościelnego.
3.8.2. Zwierzęta
Stosunkowo zróżnicowane warunki fizjograficzne gminy decydują o występowaniu różnorodnej fauny. Występują tutaj zróżnicowane środowiska dla życia ssaków. W zespołach leśnych dominują 2 gatunki gryzoni: nornica ruda i mysz leśna oraz występują inne ssaki z rzędu gryzoni, zajęczaków, drapieżnych i parzystokopytnych. W środowiskach nadwodnych żyją ssaki owadożerne i gryzonie. Tereny otwarte, pola, łąki i zarośla śródpolne zamieszkują głównie mysz polna oraz polnik z niewielkim udziałem ssaków ryjówkowatych. Najczęściej występujące ssaki na terenie gminy to: ryjówka aksamitna i nornica ruda. Na terenie gminy żyje zróżnicowana gatunkowo fauna nietoperzy. Są to zarówno gatunki synatropijne (nocek duży, mroczek późny, gacek brunatny, karlik malutki) oraz typowo leśne (nocek rudy, borowiec wielki, nocek wąsaty, mopek). Generalnie stwierdzono występowanie 11 gatunków nietoperzy. Ich stanowiska znajdują się między innymi w: Lwówku Śląskim, Skale, Włodzicach Wielkich i Żerkowicach.
Podczas inwentaryzacji przeprowadzonej w 1999 roku stwierdzono występowanie 122 gatunków ptaków, w tym 112 gniazdujących i 10 przelotnych lub zalatujących. Obszarem o wysokiej wartości pod względem ornitologicznym jest rzeka Bóbr i tereny do niej przyległe, zarówno w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, jak i poniżej, gdzie rzeka Bóbr zachowała swój naturalny charakter, a w dolinie występuje dużo biotopów o pochodzeniu naturalnym i antropogennym (np.: żwirownia w Rakowicach Wielkich). W dolinie Bobru poniżej Lwówka Śląskiego występują gatunki ptaków zagrożone na Śląsku: nurogęś, brodziec piskliwy i gatunki potencjalnie zagrożone na Śląsku: turkawka, zimorodek, świergotek łąkowy, xxxxxxxxxxx, gąsiorek, pliszka górska. Ponadto na terenie gminy występują takie gatunki chronione jak: bocian czarny, bielik, puchacz, sóweczka.
Na terenie gminy występuje wiele miejsc dogodnych dla utrzymywania się populacji płazów i gadów, które koncentrują się w rejonie zbiorników wodnych, podmokłych łąk, terenów zadrzewionych i terenów leśnych. Ogółem stwierdzono występowanie 9 gatunków płazów i 4 gatunków gadów.
W ciągu ostatnich lat jakość wód na terenie gminy uległa poprawie, co spowodowało znaczący wzrost stanu i różnorodności ichtiofauny. W ciekach i zbiornikach wodnych występuje wiele gatunków ryb, przede wszystkim w Bobrze i jego dopływach (Płuczce, Kwilicy i Srebrnej) oraz w żwirowni w Rakowicach Wielkich. W Bobrze żyje 17 gatunków ryb, wśród których dominują: pstrągi potokowe, lipienie, strzeble potokowe i kiełbie. Bóbr na odcinku gminy Lwówek Śląski jest jedną z najzasobniejszych w pstrągi i lipienie rzek Polski. W dopływach Bobru występuje 8 gatunków ryb, wśród których dominują: pstrągi potokowe, strzeble potokowe i ślizy. W żwirowni w Rakowicach Wielkich, gdzie stwierdzono 17 gatunków ryb, przeważają: płoć, ukleja, leszcz i okoń (JBPiP, 2000).
3.9. Ochrona przyrody
Do podstawowych form ochrony przyrody w Polsce należy tworzenie rezerwatów przyrody, parków narodowych, parków krajobrazowych, obszarów NATURA 2000 i obszarów chronionego krajobrazu. Coraz większe znaczenie mają także użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne oraz zespoły przyrodniczo – krajobrazowe. Formami ochrony indywidualnej są: gatunkowa ochrona roślin i zwierząt oraz pomniki przyrody w rodzaju: pojedynczych drzew, alei, głazów narzutowych, skałek itp., które są akcentami wydatnie wpływającymi na urozmaicenie krajobrazu.
3.9.1. Położenie gminy na tle systemu ochrony przyrody w regionie
Spośród form ochrony przyrody wyszczególnionych w art. 6 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92 poz. 880) na terenie gminy Lwówek Śląski występuje: park krajobrazowy, obszary NATURA 2000, pomniki przyrody oraz gatunkowa ochrona roślin i zwierząt. (podrozdziały nr: 2.10.2. – 2.10.5.) Dodatkowo w bezpośredniej bliskości od granic gminy (w zakresie powiązań przyrodniczych) zlokalizowane są inne istotne dla regionu Sudetów Zachodnich wielkopowierzchniowe formy ochrony przyrody. Są to:
◻ Karkonoski Park Narodowy - na południe od granic gminy;
◻ Rudawski Park Krajobrazowy - na południowy – wschód od granic gminy;
◻ Park Krajobrazowy „Chełmy” - na wschód od granic gminy;
◻ Obszar Chronionego Krajobrazu „Ostrzyca Proboszczowicka” – na południowy – wschód od granic gminy;
◻ Obszar Chronionego Krajobrazu „Grodziec” – na północny – wschód od granic gminy.
3.9.2. Formy ochrony przyrody
PARK KRAJOBRAZOWY DOLINY BOBRU
Według art. 16 ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku „Park Krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju”.
Uchwałą nr XVIII/47/89 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Jeleniej Górze z dnia 16.11.1989 roku utworzono na powierzchni 12295 ha Park Krajobrazowy „Doliny Bobru” wraz z otuliną obejmującą 11465 ha. Na terenie gminy Lwówek Śląski zlokalizowana jest północna część Parku o powierzchni 1822 ha. W granicach Parku znajdują się następujące miejscowości: południowo – wschodni fragment miasta Lwówek Śląski oraz wieś Dębowy Gaj. Natomiast w granicach otuliny zlokalizowane są wsie: Dłużec, Dworek, Górczyca, Pieszków, Radomiłowice i Sobota.
Celem ochrony Parku Krajobrazowego „Doliny Bobru” jest ochrona szczególnych wartości przyrodniczych i kulturowych fragmenty doliny rzeki Bóbr, a przede wszystkim urozmaiconego przebiegu doliny Bobru z największym na Dolnym Śląsku zbiornikiem wodnym – Jeziorem Pilchowickim (na południe od granic gminy) oraz cennych ekosystemów leśnych z silnie zróżnicowanymi i przenikającymi się siedliskami leśnymi: nizinnymi, wyżynnymi i górskimi. Rzeka Bóbr stanowi ukierunkowaną niemal południkowo oś hydrograficzną Parku o długości 38 km i na tym odcinku oddziela Pogórze Izerskie od Pogórza Kaczawskiego oraz Gór Kaczawskich. Dolina Bobru przebiega w bardzo urozmaicony sposób, tworząc w kilku rejonach przełomy rzeczne, odsłaniające różnorodne i różnowiekowe formacje skalne. Do najciekawszych należą: przełom Borowego Jaru i przełom w okolicach Wrzeszczyna (poza granicami gminy). Wschodnią część Parku budują utwory metamorfiku kaczawskiego (reprezentowane są głównie przez fyllity, łupki serycytowo – kwarcowe i kwarcowo – serycytowe, kwarcyty, wapienie krystaliczne, zieleńce i diabazy), a zachodnią część utwory metamorfiku izerskiego (głównie różne rodzaje gnejsów i granitognejsów). Północna część Parku zbudowana jest z utworów osadowych niecki północnosudeckiej (różnego rodzaju piaskowce, zlepieńce, mułowce i iłowce). Najwyższe wzniesienie w obrębie Parku to Siedlęcinka (495 m n.p.m. – poza granicami gminy). W północnej części Parku (obrzeża Lwówka Śląskiego), znajduje się największe na Pogórzu Zachodniosudeckim zgrupowanie piaskowcowych form skalnych, nazywanych z uwagi na dużą malowniczość i różnorodność "Szwajcarią Lwówecką".
Różnorodność ekosystemów leśnych i walorów botanicznych wyróżnia teren Parku Krajobrazowego Doliny Bobru w skali całych Sudetów. Na tak wysoką wartość przyrodniczą składają się bogate i wzajemnie przenikające się siedliska leśne, nieleśne oraz tereny użytkowane gospodarczo. Znaczna część ekosystemów leśnych zachowała skład gatunkowy zbliżony do naturalnego, w którym dominują: świerk, dąb, brzoza i sosna, natomiast mniejszy jest udział buka, jesionu i jodły. Do ciekawszych zbiorowisk leśnych należą: grąd środkowoeuropejski, kwaśna dąbrowa, kwaśna buczyna górska, żyzna buczyna sudecka, podgórski łęg jesionowy, nadrzeczna olszyna górska i jaworzyna górska. Dno doliny Bobru zajmują żyzne łąki i pastwiska, a na zboczach wykształciły się murawy kserotermiczne i naskalne. Na florę naczyniową Parku składa się około 800 gatunków roślin. Wiele z nich to gatunki chronione i rzadkie, między innymi: tojad pstry, goryczka orzęsiona, krzyżowa i trojeściowa, ciemiernik zielony oraz kruszczyk błotny. Jedyne stanowiska w Sudetach Zachodnich mają w Parku irga czarna i turzyca zwisła. Do najciekawszych ekosystemów nieleśnych można zaliczyć zbiorowiska: naskalne, źródliskowe i torfowiskowe. Skład gatunkowy fauny Parku uległ daleko idącym przekształceniom wskutek wielowiekowej, intensywnej działalności człowieka na tym terenie, dlatego przede wszystkim występują tutaj gatunki pospolite, o dużej tolerancji ekologicznej. Natomiast wśród gatunków rzadkich bądź chronionych spotkać można: puchacza, sóweczkę, włochatkę, derkacza, nurogęś, zimorodka, dzięcioła średniego, słonkę, paszkota, popielicę, nocka dużego, mopka i wydrę. Ponadto na terenie Parku występuje 18 gatunków ryb, 7 gatunków płazów, 4 gatunki gadów, 110 gatunków ptaków lęgowych i 36 gatunków ssaków.
NATURA 2000
Panieńskie Skały – kod PLH 020009 (SOO – Specjalny Obszar Ochrony)
Obszar chroniony zajmuje powierzchnię 11,49 ha. Obszar obejmuje ciąg skał piaskowcowych pochodzących z turonu, wypreparowanych ponad doliną Bobru po stronie zachodniej, wznoszących się ok. 50 m nad dno doliny. Teren leży w obrębie miejscowości Lwówek Śląski i porośnięty jest lasem mieszanym o pewnych cechach zespołu grądowego, lecz nieco zdegenerowanym. Jedno z dwóch istniejących w Polsce, odnalezionych po raz pierwszy w 2002 roku, stanowisk paproci Trichomanes speciosum. W obszarze zidentyfikowano też dwa rodzaje siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Zagrożeniem jest wandalizm, obszar nie jest chroniony.
Typy siedlisk wymienione w Załączniku I:
◻ Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii
◻ Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Trichomanes speciosum
Ostoja nad Bobrem – kod PLH 020054 (SOO – Specjalny Obszar Ochrony)
Obszar chroniony zajmuje powierzchnię 15372,98 ha. Przełomowa dolina rzeki Bóbr stanowiąca granicę pomiędzy Pogórzem Kaczawskim a Izerskim na odcinku od Siedlęcina (4 km na północ od Jeleniej Góry) po Wleń. Obszar obejmuje koryto Bobru wraz z otaczającymi je wzgórzami o silnie zróżnicowanej budowie geologicznej, w skład której wchodzą x.xx. bazalty, wapienie i piaskowce. Liczne doliny bocznych dopływów tworzą głębokie jary będące siedliskiem rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W pokryciu terenu dominują lasy oraz łąki i pastwiska. Pozostała część obszaru jest zajęta przez pola uprawne i zabudowania. Na terenie obszaru występuje 13 rodzajów siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej (20% obszaru), a wśród nich doskonale zachowane płaty naturalnych lasów liściastych. Jest to trzecie co do wielkości, po Pogórzu Kaczawskim i Przełomie Pełcznicy, skupisko płatów priorytetowego siedliska grądu zboczowego Aceri-Tilietum. Do doskonale zachowanych należą bardzo bogate w gatunki wilgotne murawy bliźniczkowe koło Wojciechowa, zaś na łąkach i bogatych w storczyki murawach kserotermicznych koło Radomic między Wleniem a Wojciechowem, notowano znaczące dla regionu sudeckiego populacje Maculinea nausithous, Maculinea telejus oraz Lycaena dispar. Obszar cenny także z uwagi na występowanie roślin i zwierząt związanych z podłożem bazaltowym. Siedliska te zajmują niewielkie, rozproszone powierzchnie na całym obszarze. Ogółem odnotowano tu 7 gatunków zwierząt z załącznika II Dyrektywy. Zabrożeniem dla obszaru są zanieczyszczenia powietrza i wód powierzchniowych, nielegalne wysypiska śmieci, wypalanie wiosenne traw, intensyfikacja gospodarki leśnej i rolnictwa, regulacja Bobru oraz melioracje odwadniające. Obszar w większości położony jest na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru (12 292 ha; 1989) z rezerwatem przyrody Góra Zamkowa (21 ha, 1994).
Typy siedlisk wymienione w Załączniku I:
◻ Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków;
◻ Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis;
◻ Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis- Festucion pallentis) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków;
◻ Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate florystycznie);
◻ Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion);
◻ Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium);
◻ Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris);
◻ Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion van delii;
◻ Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion);
◻ Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion);
◻ Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio- Carpinetum, Tilio-Carpinetum);
◻ Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani);
◻ Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso- incanae, olsy źródliskowe).
Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Barbastella barbastellus (mopek), Myotis myotis (nocek duży).
Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Triturus cristatus (traszka grzebieniasta),
Bombina bombina (kumak nizinny).
Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Lampetra planeri (minóg strumieniowy), Rhodeus sericeus amarus (różanka), Misgurnus fossilis (piskorz), Cottus gobio (głowacz białopłetwy).
Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Maculinea teleius (modraszek telejus), Lycaena dispar (czerwończyk nieparek), Maculinea nausithous (modraszek nausitous)
Żerkowice Skała – kod PLH 020077 (SOO – Specjalny Obszar Ochrony)
Obszar chroniony zajmuej powierzchnię 85,9 ha. Krawędź piaskowcowej kwesty z licznymi skałami i wychodniami skalnymi o charakterze ostańcowym, otoczone dobrze zachowanymi lasami liściastymi w typie grądów, a w dolinie Bobru łęgów wiązowo-jesionowych. Skały te stanowią jedne z najdalej na północ wysuniętych odsłonięć skalnych piaskowców kredowych związanych z Masywem Czeskim. W otoczeniu obszaru występują pola i zabudowania wsi Skała oraz Żerkowice, natomiast na północ od niego prowadzą intensywne wydobycie dwa duże kamieniołomy piaskowca. Jedna z niewielu dobrze zachowanych wysp leśnych na terenie Pogórza Izerskiego, z wieloma skałami i ostańcami skalnymi. Obszar szczególnie istotny, gdyż znajduje się w zasięgu referencyjnym Trichomanes speciosum, dla którego występują tutaj doskonałe siedliska (głębokie szczeliny skalne w otoczeniu lasu liściastego), identyczne jak w przypadku znanych stanowisk koło Lwówka Śląskiego i Złotoryi. Mimo poszukiwań gatunku do tej pory nie odnaleziono, jednak jego występowanie jest tutaj bardzo prawdopodobne i będzie on przedmiotem dalszych poszukiwań Siedliska przyrodnicze zanotowane w proponowanym obszarze "Żerkowice-Skała" podlegają następującym zagrożeniom, które wpływać mogą na korzystny stan ich ochrony:
◻ zmiany stosunków wodnych oraz prace hydrotechniczne prowadzące do modyfikacji koryt cieków oraz ich przepływów;
◻ rozwój zabudowy;
◻ gospodarka leśna prowadzona bez uwzględniania wymogów ochrony różnorodności biologicznej;
◻ intensyfikacja gospodarki pasterskiej, zaprzestanie koszenia łąk lub przekształcanie ich na grunty orne;
◻ ekspansja pobliskiego kamieniołomu piaskowca;
◻ wycinka lasów w otoczeniu skał, szczególnie na gruntach prywatnych w dawnym parku przypałacowym w Skale;
◻ niekontrolowana penetracja skał, palenie ognisk.
Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG:
◻ Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium);
◻ Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris);
◻ Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion van delii;
◻ Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum);
◻ Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum);
◻ Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion).
POMNIKI PRZYRODY
Według art. 40 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku „pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie”. Pomniki przyrody są ważnym elementem składowym krajobrazu, podnoszą jego piękno, posiadają wysokie walory dydaktyczne i edukacyjne.
Na terenie gminy Lwówek Śląski znajduje się 25 pomników przyrody, w tym 3 pomniki przyrody nieożywionej. Wśród drzew objętych ochroną wyróżnia się przede wszystkim: buk pospolity, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, platan klonolistny, daglezja zielona, jesion wyniosły, leszczyna turecka, miłorząb dwuklapowy i tulipanowiec amerykański.
Tabela 34. Gmina Lwówek Śląski – wykaz pomników przyrody [źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu, 2010]
Nr rejestru | Miejscowość (lokalizacja) | Nazwa pomnika przyrody | Ilość sztuk | Organ powołujący |
993 | Lwówek Śląski, ul. Wojska Polskiego; 1-sze drzewo- naprzeciw cmentarza; 2-gie drzewo- przy drodze wjazdowej do siedziby Nadleśnictwa. | Grupa drzew: Platan klonolistny (Platanus acerifolia) o obw. 480 450 cm; odl. między drzewami ok. 50 m | 2 | Rozporządzenie Nr 4/91 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 maja 1991 r. (Dz.Urz. Woj. Jel. Nr 20 poz. 149 z dnia 15 maja 1991 r.) |
994 | Gradówek, 100 m od tablicy miejscowości i 50 m od szosy w kierunku Gryfowa Śląskiego – w drzewostanie, na skraju lasu. | Daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii) o obw. 310 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 4/91 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 maja 1991 r. (Dz.Urz. Woj. Jel. Nr 20 poz. 149 z dnia 15 maja 1991 r.) |
995 | Niwnice 224, w parku podworskim, 100 m od budynku Szk. Podst. (budynek nr 224, dawniej dwór). | Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 500 cm | 1 | Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. |
996 | Niwnice – w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 1600 m od zabudowań wsi. | Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 480 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 19/94 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 13 maja 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 21, poz. 115 z dnia 25 maja 1994 r.) |
997 | Niwnice – w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 2000 m od ostatnich zabudowań wsi ( w pobliżu nieczynny wapiennik- 300 m). | Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 425 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
998 | Niwnice – w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 2000 m od ostatnich zabudowań wsi ( w pobliżu nieczynny wapiennik- 300 m). | Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 360 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
999 | Niwnice– w drzewostanie na grzbiecie zalesionych wzgórz, po prawej stronie szosy od Lwówka Śl., 2000 m od ostatnich zabudowań wsi ( w pobliżu nieczynny wapiennik- 300 m). | Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obw. 340 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
1000 | Niwnice, około 800 m od ostatnich zabudowań- na poboczu, po prawej stronie szosy, w kierunku Lwówka Śl. | Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 610 cm | 1 | Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. |
1001 | Płakowice, na skraju lasu, 100 m za torami kolejowymi, obok opuszczonej budowy domu jednorodzinnego. | Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 470 cm | 1 | Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. |
1002 | Bielanka, przy szosie głównej i ogrodzeniu posesji nr 15 (budynek z zawalonym dachem). | Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 380 cm | 1 | Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. |
1003 | Dworek, leśnictwo „Bielanka”, Nadleśnictwo Lwówek Śl., oddz. 245a- w pobliżu skrzyżowania dróg leśnych- na skraju polany, około 1000 m na wschód od zabudowań wsi jak wyżej. | Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 440 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
1004 | Sobota, w widłach rzeki Bóbr i kanału doprowadzającego wodę do młyna w Dębowym Gaju- ok. 80 m od tamy na Bobrze. | Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obw. 450 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
1005 | Niwnice 224, w parku podworskim, 130 m od budynku Szkoły Podstawowej (budynek nr 224, dawniej dwór). | Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obw. 460 cm | 1 | Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. |
1006 | Sobota, w centralnej części parku podworskiego, ok.50 m od budynku mieszkalnego, dz. nr 281. | Leszczyna turecka (Corylus colurna) o obw. 230 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 18/93 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 13, poz. 84 z dnia 19 kwietnia 1993 r.) |
1007 | Niwnice, na łące 30 m od części narożnej kościoła Św. Jadwigi | Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 460 cm | 1 | Zarządzenie Nr 31/88 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 22 czerwca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 11 poz. 95) |
1008 | Kotliska, przy furtce na cmentarz przy nieczynnym kościele | Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 370 cm | 1 | Zarządzenie Nr 12/89 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 30 marca 1989 r. |
1009 | Płakowice, naprzeciw budynku nr 90, niebieski szlak. | Lipa drobnolistna (Tilia cordata) | 1 | Rozporządzenie Nr 18/93 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia |
o obw. 350 cm | 3 kwietnia 1993 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 13, poz. 84 z dnia 19 kwietnia 1993 r.) | |||
1010 | Radomiłowie, obok posesji nr 7, ok. 200 m od przystanku PKS, w południowej części wsi. | Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 450 cm | 1 | Zarządzenie Nr 6/90 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 21 lutego 1990 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 1, poz. 17) |
1011 | Skała, w zabytkowym parku pałacowym, w centralnej części (na obrzeżu polany). | Platan klonolistny (Platanus acerifolia) o obw. 460 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 18/93 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 13, poz. 84 z dnia 19 kwietnia 1993 r.) |
1012 | Skała, w zabytkowym parku pałacowym, w centralnej części (na obrzeżu polany). | Tulipanowiec amerykański (Liriodendron tulipifera) o obw. 400 cm | 1 | Rozporządzenie Nr 4/91 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 10 maja 1991 r. (Dz.Urz. Woj. Jel. Nr 20 poz. 149 z dnia 15 maja 1991 r.) |
1013 | Żerkowice, nieczynny kamieniołom bazaltu, działka nr 61, własność Skarbu Państwa | Odsłonka geologiczna – komin wulkaniczny - nieczynny kamieniołom bazaltu | 1 | Zarządzenie Nr 31/88 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 22 czerwca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 11 poz. 95) |
1014 | Żerkowice, działka nr 52/2, na skraju lasu, po lewej stronie szosy do Gaszowa. | Ostaniec piaskowcowy „Skała z medalionem” | 1 | Zarządzenie Nr 31/88 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 22 czerwca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 11 poz. 95) |
1015 | Płakowice, oddz. Xxxx 000x, Nadleśnictwo Lwówek Śl. | Jaskinia „Zimna Dziura” (inne) | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
1016 | Płóczki Dolne, dz. nr 383/12, po prawej stronie szosy do Gryfowa Śl. W nieczynnym kamieniołomie wapienia. | Zespół jaskiń: „Czerwona”, „Lisia” i „Górna” (inne) | 1 | Rozporządzenie Nr 2/92 Wojewody Jeleniogórskiego z dnia 24 marca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Jel. Nr 8, poz. 69 z dnia 6 kwietnia 1992 r.) |
1017 | Lwówek Śląski, niedaleko skrzyżowania ulic: Sienkiewicza z Al. Wojska Polskiego, naprzeciw Kaplicy Cmentarnej, dz. nr 290, będąca w zarządzie miasta Lwówek Śl. | Grupa drzew: Miłorząb dwuklapowy japoński (Gingko biloba) o obw. 240 i 265 cm | 2 | Rozporządzenie Nr 24 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 17 września 2004 r. (Dz. Urz. Woj.. Dol. Nr 185 poz. 2983) |
OCHRONA GATUNKOWA FAUNY I FLORY
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku „ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej”.
W 1999 roku na terenie gminy Lwówek Śląski przeprowadzono inwentaryzację przyrodniczą (Fulica – Xxxxxxxxx Xxxxxxxx, 1999), na podstawie której zlokalizowano i opisano szereg gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną. Ogółem na terenie gminy występuje:
◻ 19 gatunków roślin objętych ochroną całkowitą;
◻ 9 gatunków roślin objętych ochroną częściową;
◻ 11 gatunków ssaków chronionych (w tym 1 prawdopodobnie występujący);
◻ 11 gatunków nietoperzy objętych ochroną;
◻ 110 gatunków ptaków objętych ochroną;
◻ 9 gatunków płazów objętych ochroną;
◻ 4 gatunki gadów objętych ochroną;
◻ 16 gatunków ryb objętych ochroną.
W czasie prac nad Inwentaryzacją przyrodniczą Województwa Dolnośląskiego, Gmina Lwówek Śląski (Fulica – Xxxxxxxxx, 2002) stwierdzono występowanie następujących chronionych gatunków roślin i zwierząt:
a) Gatunki roślin chronionych całkowicie i rzadkich: barwinek pospolity (Vinca minor); bluszcz pospolity (Hedera helix); chrobotek leśny (Cladina sylvatica); dziewięćsił bezłodygowy (Xxxxxxx acaulis); naparstnica zwyczajna
(Digitalis grandiflora); orlik pospolity (Aquilegia vulgaris); pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris); parzydło leśne (Aruncus dioicus); podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant); kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine); listera jajowata (Listera ovata); podkolan biały (Platanthera bifolia); storczyk majowy (Dactylorhiza majalis); śniedek baldaszkowaty (Ornithogalum umbellatum); śnieżyca wiosenna (Leucoium vernum); śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis); tojad dzióbaty (Aconitum variegatum); wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum); wiciokrzew pomorski (Lonicera peryclimenum).
b) Gatunki roślin objęte ochrona częściową: kalina koralowa (Viburnum opulus); konwalia majowa (Convallaria maialis); kopytnik zwyczajny (Asarum europaeum); kruszyna pospolita (Frangula alnus); marzanka wonna (Galium odoratum); paprotka pospolita (Polypodium vulgare); pierwiosnka wyniosła (Primula elatior); płucnica islandzka (Cetraria islandica); porzeczka czarna (Ribes nigrum).
c) Ssaki objęte ochroną gatunkową: jeż zachodni (Erinaceus europaeus); kret (Talpa europaea); ryjówka aksamitna (Sorex araneus); ryjówka malutka (Sorex minutus); rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens); wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris); popielica (Glis glis); wydra (Lutra lutra); gronostaj (Mustela erminea); łasica łaska (Mustela nivalis); zębiełek karliczek (Crocidura suaveolens) – prawdopodobnie.
d) Nietoperze: nocek duży (Myotis myotis); nocek Natterera (Myotis nattereri); nocek wąsatek (Myotis mystacinus); nocek Brandta (Myotis brandtii); nocek xxxx (Myotis daubentonii); mroczek późny (Eptesicus serotinus); karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus); karlik większy (Pipistrellus nathusii); borowiec wielki (Nytalus noctula); gacek brunatny (Plecotus auritus); mopek (Barbastella barbastellus).
e) Ptaki (ochrona gatunkowa i łowiecka): bocian czarny (Ciconia nigra); puchacz (Bubo bubo); bielik (Haliaetus albicilla); sóweczka (Glaucidium passerinum).
f) Ptaki: w trakcie inwentaryzacji przyrodniczej na terenie gminy Lwówek Śląski stwierdzono występowanie 122 gatunków ptaków. Z liczby tej 112 gatunków gnieździło się na tym obszarze, zaś 10 dalszych uznano za przelotne lub zalatujące. Spośród ogólnej liczby 122 stwierdzonych gatunków ptaków 110 objętych jest ochroną gatunkową, w tym 3 podlegają tak zwanej ochronie strefowej (bocian czarny, bielik i puchacz), 9 ochroną częściową jako ptaki łowne, a 3 podlegają ochronie okresowej ograniczonej do sezonu lęgowego.
g) Płazy – gatunki chronione: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus); traszka zwyczajna (Triturus vulgaris); traszka górska (Triturus alpestris); ropucha szara (Bufo bufo); ropucha zielona (Bufo viridis); żaba wodna (Rana esculenta); żaba jeziorkowa (Rana lessonae); żaba trawna (Rana temporaria);
h) Gady – gatunki chronione: jaszczurka zwinka (Lacerta agilis); jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara); padalec zwyczajny (Anguis fragilis); zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix).
i) Ryby – gatunki chronione: strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus) – OG11; śliz (Barbatula barbatulus) – OG; pstrąg potokowy (Salmo trutta fario) – OW12; pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss) – OW; głowacica (Hucho hucho) – OW; lipień (Thymallus thymallus) – OW; szczupak (Esox lucius) – OW; brzana (Barbus barbus) – OW; sandacz (Stizostedion lucioperca) – OW; jelec (Leuciscus lueciscus) – W13; kleń (Leuciscus cephalus) – W; jaź (Leuciscus idus) – W; wzdręga (Scardinius erythrophthalmus) – W; świnka (Chondrostoma nasus) – W; lin (Tinca tinca) – W; karp (Cyprinus carpio) – W.
POWIĄZANIA PRZYRODNICZE – ELEMENTY SYSTEMU ECONET–PL
Rozwój gospodarczy w XX wieku przyczynił się do gwałtownego wzrostu ilości zanieczyszczeń emitowanych do środowiska i jego całkowitej lub częściowej degradacji. Presja człowieka na przyrodę doprowadziła do zaniku wielu gatunków flory i fauny, postępującej synatropizacji oraz fragmentacji naturalnych ekosystemów. W celu zjednoczenia wysiłków na rzecz zachowania i ochrony środowiska przyrodniczego ustanowiono szereg porozumień i konwencji międzynarodowych, których sygnatariuszem jest również Polska. Jedną z ważniejszych inicjatyw krajów Wspólnoty Europejskiej, przyczyniającą się do integracji współpracy w dziedzinie ochrony przyrody jest koncepcja utworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej (EECONET).
Sieć EECONET mają stanowić obszary powiązane przestrzennie i funkcjonalnie oraz objęte różnymi, wzajemnie się uzupełniającymi formami ochrony przyrody. Dla ochrony środowiska oraz poprawy jego funkcjonowania biologicznego i zwiększenia bioróżnorodności powstała krajowa sieć ekologiczna ECONET – PL, która jest częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej EECONET, utworzonej w celu zintegrowania istniejących obszarów chronionych w poszczególnych krajach europejskich oraz potencjalnych obszarów przewidzianych do ochrony w jeden spójny system, zgodnie z przyjętymi międzynarodowymi kryteriami i standardami (koncepcja Europejskiej Sieci Ekologicznej została przyjęta przez Radę Europy w 1992 roku). Zasadniczymi elementami sieci są: obszary węzłowe, w których wyróżniono biocentra i strefy buforowe oraz korytarze ekologiczne.
11 OG – ochrona gatunkowa.
12 OW – ochrona częściowa: okres i wymiar.
13 W – ochrona częściowa: wymiar.
Obszary węzłowe odznaczają się dużą różnorodnością gatunkową oraz różnorodnością form krajobrazowych i siedliskowych. Stanowią ostoję gatunków rodzimych i wędrownych, zwłaszcza rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Wyróżnione w obszarach węzłowych biocentra obejmują obszary nagromadzenia największych walorów przyrodniczych. Otoczone są strefami buforowymi, które mają wyróżniające się walory, ale nie tak wysokie jak walory biocentrów. Natomiast korytarze ekologiczne to struktury przestrzenne, które umożliwiają rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi oraz terenami przylegającymi do nich.
Według koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – Polska (Liro, 1998) przez teren gminy Lwówek Śląski przebiega międzynarodowy obszar węzłowy 36M – Gór i Pogórza Kaczawskiego (centralna i południowo – wschodnia część gminy) oraz krajowy korytarz ekologiczny 67k – Górnego Bobru (północna część gminy). Obszary te są bezpośrednio i pośrednio powiązane z innymi obszarami węzłowymi oraz korytarzami ekologicznymi występującymi w regionie Sudetów Zachodnich i Nizin Sasko – Łużyckich:
◻ międzynarodowe obszary węzłowe: 35M – Karkonosko – Izerski;
◻ krajowe obszary węzłowe: 9K – Borów Dolnośląskich;
◻ krajowe korytarze ekologiczne: 66k – Kwisy; 32k – Dolnego Bobru.
W związku z powyższym należy unikać przerywania bądź przegradzania korytarzy przez lokalizację zabudowy inwestycji liniowych i innych obiektów inżynieryjnych. Na terenach, gdzie korytarze ekologiczne uległy przerwaniu, należy dążyć do poprawy tej sytuacji przez lokalizację zieleni towarzyszącej i uzupełniającej.
3.9.3. Pozostałe elementy środowiska przyrodniczego podlegające ochronie
Na podstawie przepisów ogólnych ochronie na omawianym terenie podlegają:
ZAŁOŻENIA PARKOWE
Parki miejskie, wiejskie i podworskie nie są szczególną formą ochrony przyrody. Część z nich podlega ochronie konserwatorskiej jako zabytki kultury. Jednak duże walory przyrodnicze ich terenów, a także bezpośrednie sąsiedztwo terenów zurbanizowanych, dla których pełnią ogromną rolę środowiskotwórczą i biocenotyczną, predysponują do przedstawienia tych obszarów w rozdziale dotyczącym ochrony środowiska. Na terenie gminy Lwówek Śląski zlokalizowanych jest wiele założeń parkowych z wyróżniającym się drzewostanem. Występują one w miejscowościach:
a) Brunów – park przypałacowy. Założony według projektu Xxxxxxx Xxxxxxxx w 1865 roku. W drzewostanie wyróżniają się: dęby szypułkowe, buki pospolite i klon srebrzysty. Ujęty w rejestrze zabytków;
b) Dębowy Gaj – park i ogród przypałacowy. Założenie parkowe przekształcone w XIX wieku w barokowe ogrody ozdobne i użytkowe. W drzewostanie wyróżniają się: buki i klony jawory. Ujęty w rejestrze zabytków;
c) Niwnice – park przypałacowy. Przekształcony z założenia XVIII wiecznego. W drzewostanie wyróżniają się: dęby na grobli, buki pospolite, jesiony wyniosłe, sosna limba, klony jawory. Ujęty w rejestrze zabytków;
d) Niwnice – park dworski. Zlokalizowany wokół ruin renesansowego dworu. W drzewostanie wyróżniają się: jesiony i kasztanowce;
e) Nagórze – zadrzewienia przyfolwarczne;
f) Radłówka – park przyzamkowy. Zadrzewienia wokół zamku na fosach pochodzących z lat 60-tych XIX wieku;
g) Rakowice Wielkie – park przypałacowy. Założenie parkowe naturalistyczne z połowy XIX wieku;
h) Skała – park przypałacowy. Rozbudowane tarasowe ogrody użytkowe z II połowy XVIII wieku, poszerzone w park romantyczny z początku XIX wieku. W drzewostanie wyróżniają się liczne egzoty: tulipanowce amerykańskie, sosny wejmutki, jodła szlachetna, platan klonolistny, cyprysiki groszkowe oraz dęby szypułkowe. Ujęty w rejestrze zabytków;
i) Sobota – park przypałacowy. Ujęty w rejestrze zabytków;
j) Lwówek Śląski (Płakowice) – park przydworski i przyszkolny. Założony w około 1900 roku. W drzewostanie wyróżniają się: lipy, klony, kasztanowce i żywotniki;
k) Lwówek Śląski – planty miejskie. Założone około 1870 roku na splantowanych fortyfikacjach ziemnych. Zadrzewiony teren obiega Aleja Wojska Polskiego, pełniącą rolę obwodnicy wokół historycznego śródmieścia i obsadzoną rzędami lip i dębów. Kompozycję roślinną plant tworzą swobodnie rozmieszczone gatunki rodzime i introdukowane. W drzewostanie wyróżniają się: platany klonolistne, dęby czerwone, dęby szypułkowe, miłorząb japoński, dąb węgierski, grab pospolity w odmianie dębolistnej, sosny wejmutki czy modrzew japoński. Ujęte w rejestrze zabytków;
l) Lwówek Śląski – park miejski. Zlokalizowany w rejonie Al. Wojska Polskiego i ul. Xxxxxxxxxxx. Powstał na przełomie XIX i XX wieku. W drzewostanie występują między innymi: jedlica Douglasa, choina kanadyjska, sosna wejmutka, świerk pospolity, platan klonolistny i lipy;
m) Lwówek Śląski – założenie parkowe o charakterze rekreacyjnym przy stadionie miejskim z przełomu XIX i XX wieku, stanowiące część starego pierścienia terenów spacerowych o dużych walorach widokowych i dendrologicznych.
LASY I GRUNTY LEŚNE
Na terenie gminy Lwówek Śląski lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 6143 ha14 i stanowią 25,60 % powierzchni gminy. Rozmieszczenie terenów leśnych na terenie gminy jest nierównomierne. Porastają one przede wszystkim wyższe partie Wzgórz Radomickich, Wzniesień Gradowskich, Wzniesień Płakowickich, Pogórza Bolesławieckiego i Wysoczyzny Ostrzyckiej oraz dolinę rzeki Bóbr poniżej Lwówka Śląskiego. Tereny niżej położone zostały wylesione i zagospodarowane na użytki rolne (grunty orne, łąki, pastwiska). W strukturze gatunkowej zdecydowanie dominują: świerk, sosna, dąb i brzoza.
ZIELEŃ URZĄDZONA
Zieleń urządzona na terenie gminy reprezentowana jest przede wszystkim w formie zieleni parkowej, alei i szpalerów przydrożnych oraz śródpolnych, zieleni cmentarnej i przykościelnej – chronionych zapisami ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury i muzeach oraz dodatkowo w formie obiektów zieleni miejskiej, ogólnodostępnej, o funkcjach rekreacyjnych i estetycznych (parki, zieleńce, boiska trawiaste) oraz zieleni przyzagrodowej.
OCHRONA GLEB
Stosownie do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z dnia
31 grudnia 2008 roku) ochronie podlegają kompleksy użytków rolnych z glebami zaliczonymi do wysokich klas bonitacyjnych (klasy I – III) na terenach wiejskich. Na terenie gminy dominują gleby o przeciętnych walorach dla rolnictwa. Na terenach wiejskich gleby o wysokiej wartości bonitacyjnej (klasa I-III) stanowią 31,68 % ogólnej powierzchni gruntów ornych oraz 40,19 % ogólnej powierzchni użytków zielonych. W związku z powyższym 1/3 powierzchni gruntów ornych oraz 2/5 powierzchni użytków zielonych podlega ochronie, a rozwój przestrzenny poszczególnych miejscowości wiejskich nie wymaga głębokiej ingerencji w ochronę gleb.
OCHRONA ZŁÓŻ
Złożem kopaliny jest nagromadzenie minerałów i skał, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą. Zgodnie z art. 41 Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 roku, w celu określenia granic złoża, jego zasobów oraz geologicznych warunków występowania sporządza się dokumentację geologiczną. Udokumentowane złoża kopalin uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Na obszarze gminy występuje obecnie 25 udokumentowanych złóż kopalin. Są to złoża: piaskowców ciosowych (10 złóż), gipsów i anhydrytów (2 złoża), wapieni (1 złoże), iłów ceramicznych (3 złoża) i kruszywa naturalnego (9 złóż).
OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH
Ochrona wód polega na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami przez zapobieganie naruszaniu równowagi przyrodniczej i przeciwdziałanie wywoływaniu w wodach zmian powodujących ich nieprzydatność dla ludzi, świata roślinnego i zwierzęcego oraz gospodarki narodowej. Ochronie podlegają wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne oraz obszary ich zasilania. Według Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) (Kleczkowski, 1990) na omawianym terenie występuje kredowy zbiornik nr 317 o nazwie „Niecka zewnętrznosudecka Bolesławiec”, wymagający wysokiej ochrony (OWO). Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2009 roku (Dz.
U. nr 106, poz. 882) w sprawie szczegółowego zakresu opracowywania planów gospodarki wodami na obszarach dorzeczy, obecnie trwają prace nad sporządzeniem stosownych dokumentów określających zasady gospodarowania wodami podziemnymi i powierzchniowymi, w tym dla rejonu JCWPd nr 90 i NR 91, obejmującego swym zasięgiem rejon gminy Lwówek Śląski.
14 Łącznie z gruntami związanymi z gospodarką leśną.
OCHRONA KRAJOBRAZU
Struktura przestrzenna krajobrazu jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na wartość przyrodniczą obszaru. Najważniejszymi elementami krajobrazu, które powinny podlegać ochronie są: lasy, większe zadrzewienia nieleśne, zadrzewienia śródpolne, pasy zieleni wzdłuż dróg i cieków wodnych, naturalne łąki w dolinach rzecznych, a także koryta rzek. Lasy, większe zadrzewienia lub zwarte, ekstensywnie użytkowane łąki spowalniają szybkość odpływu składników mineralnych oraz warunkują prawidłowe krążenie wody, pierwiastków i energii w środowisku. Zadrzewienia śródpolne ograniczają erozję wietrzną gleb, parowanie wody z gleb, szczególnie w okresie letnim oraz są miejscem bytowania gatunków zwierząt żywiących się wieloma szkodnikami upraw. Pasy zieleni przydrożnej zapobiegają tworzeniu się zasp śnieżnych na drogach. Szczególnie liczne dodatkowe korzyści występują w przypadku zachowania mało przekształconych rzek i ich dolin. Ochrona niezajętych przez przemysł, budownictwo, infrastrukturę techniczną i użytkowanie rolnicze dolin rzecznych bez obwałowań lub z wałami odsuniętymi daleko od rzeki, zapewnia nie tylko prawidłowe funkcjonowanie środowiska, ale także sprzyja lepszemu zabezpieczeniu przeciwpowodziowemu miejscowości położonych w dolinach rzecznych, ochronie wód rzek przed zanieczyszczeniami obszarowymi pochodzenia rolniczego i samooczyszczaniu się tych wód. Takie doliny rzeczne pełnią rolę korytarzy ekologicznych zapewniających prawidłowe funkcjonowanie zespołów roślinnych i zwierzęcych. Struktura przestrzenna krajobrazu musi być odpowiednio uwzględniana w procesie planowania przestrzennego. Zachowaniu najistotniejszych obszarów o cennych walorach krajobrazowych służy tworzenie form ochrony przyrody wymienionych w art. 6 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92 poz. 880).
4. STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
4.1. Historia i osadnictwo
W X wieku tereny dzisiejszej gminy Lwówek Śląski, będąc częścią Śląska początkowo należały do państwa czeskiego. Około 990 roku zostały włączone do wczesnopiastowskiego państwa księcia polskiego Xxxxxxx X. Od 1138 roku, w ramach Polski, znajdowały się w jednej z dziedzicznych dzielnic senioralnych. W efekcie dalszego podziału ziem śląskich pomiędzy potomków Xxxxxxxxxx XX Xxxxxxxx Lwówek i okolice znajdowały się w granicach świdnicko – jaworskiego. Lwówek Śląski należy do grupy najstarszych miast Dolnego Śląska. Jest także jednym z pierwszych miast w Polsce lokowanych na prawie magdeburskim. Już we wczesnym średniowieczu Lwówek stał się lokalnym centrum gospodarczym i ośrodkiem osadnictwa wiejskiego. Jego rozwój przyspieszyło także dogodne położenie przy znanym szlaku handlowym zwanym Królewską Droga (Via Regia) oraz eksploatacja złota na obszarze dawnych Płakowic. Czynniki te przyczyniły się do wczesnej lokacji. Już w 1217 roku książę Xxxxxx x Xxxxxxx nadał Lwówkowi Śląskiemu prawa miejskie. Lokacja i związane z nią przywileje spowodowały szybki rozwój miasta. Lwówek nie tylko rozwijał się gospodarczo, ale wzrosła także jego rola jako ośrodka władzy. W 1243 roku książę Xxxxxxxx Xxxxxxx zorganizował w mieście pierwszy na Śląsku turniej rycerski, a w latach 1278 – 1286 Lwówek był siedzibą księcia Xxxxxxxx Xxxxxxxx i stolicą samodzielnego księstwa. W następnym okresie miasto stało się integralną częścią księstwa świdnicko – jaworskiego i dzieliło jego losy. Stopniowo, w miarę wyczerpywania się złóż złota, podstawą utrzymania mieszkańców stało się rzemiosło, głównie sukiennictwo i tkactwo, handel oraz obróbka kamienia budowlanego. W 1329 roku miasto liczyło około 11 tysięcy mieszkańców i należało do najludniejszych ośrodków miejskich na Śląsku. W miarę rozwoju miasta lwóweccy mieszczanie uzyskiwali różne przywileje, między innymi: prawo do organizacji targów i jarmarków, handlu solą, bicia własnej monety, itd. We Lwówku istniało kilka cechów, z których najbardziej znaczącym był cech skupiający sukienników.
W 1392 roku po śmierci księżnej Xxxxxxxxx, Lwówek przeszedł pod panowanie czeskie. Sto lat później, w 1498 roku, król czeski Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx nadał Lwówkowi herb, który, za wyjątkiem krótkiej przerwy, jest używany do dnia dzisiejszego. W 1526 roku Lwówek przeszedł pod panowanie Habsburgów. Na początku XVII wieku miasto liczyło ponad 8 tysięcy mieszkańców. Funkcjonowało w nim 450 warsztatów sukienniczych, które wspaniale prosperowały. Kres tej prosperity przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618 – 48), w trakcie, której Lwówek został spustoszony i dokumentnie zniszczony. Zniszczenia wojenne, straty ludnościowe oraz pożary w latach 1659 i 1704, spowodowały, że prawie przez cały XVIII wiek miasto wegetowało.
W grudniu 1740 roku Śląsk został zajęły przez wojska króla pruskiego Xxxxxxxxx XX. W 1742 roku po pokoju wrocławskim Śląsk został włączony do Królestwa Pruskiego. W skład państwa niemieckiego – od Cesarstwa Niemieckiego poprzez Republikę Weimarską, po Trzecią Rzeszę – Lwówek (wtedy Lowenberg) wchodził do 1945 roku. Niewielkie ożywienie gospodarcze nastąpiło pod koniec XVIII wieku. Lwówek, liczący wówczas nieco ponad 2600 mieszkańców, skorzystał z koniunktury, jaka zapanowała w Prusach. Niestety, rozwój gospodarczy został zahamowany w trakcie wojen napoleońskich. Wówczas przebywał w mieście sam cesarz Xxxxxxxx Xxxxxxxxx, który zwyciężył Prusaków podczas tak
zwanej "pierwszej bitwy nad Bobrem" 22 sierpnia 1813 roku. Tak zwana "druga bitwa nad Bobrem", stoczona 29 sierpnia 1813 roku, zakończyła się klęską Francuzów. Dopiero w drugiej połowie XIX następuje pewne ożywienie gospodarcze. Lwówek uzyskuje połączenie kolejowe ze Złotoryją (1884) i Gryfowem Śląskim (1885) oraz znacznie później z Jelenią Górą (1909). W mieście i okolicy rozwija się turystyka wspierana przez aktywne koło Związku Karkonoskiego, a dzięki kapeli dworskiej, koncertującej w pałacu Hohenzollernów, staje się centrum kulturalnym. Także w tym okresie rozwija się przemysł spożywczy. W mieście powstaje między innymi nowoczesny browar Hohbergów oraz wytwórnia wódek. Następuje dalszy rozkwit lokalnych kamieniołomów, powstaje kopalnia gipsu i anhydrytu. Niestety, w okresie międzywojennym nadzieje na bardziej aktywny rozwój nie spełniły się. Wprawdzie liczba ludności wzrosła do ponad 6 tysięcy, ale zmalała liczba zakładów przemysłowych i rzemieślniczych. Procesu degradacji gospodarczej miasta nie zdołał nawet zatrzymać specjalny program pomocy prowincjom wschodnim Rzeszy Niemieckiej wdrożony w 1937 roku. W czasie II wojny światowej pogłębia się zastój gospodarczy miasta, które w ostatniej fazie walk zostaje zniszczone w 40
%.
Lwówek Śląski zostaje zajęty przez wojska radzieckie 9 maja 1945 roku i na mocy traktatów zawartych po II wojnie światowej wchodzi w skład Polski. W tym samym miesiącu staje się ośrodkiem administracji powiatowej i taką funkcję pełni do czerwca 1975 roku. Natomiast od 1973 roku jest siedzibą gminy miejsko – wiejskiej, obejmującej aktualnie miasto Lwówek Śląski i 28 wsi. Od 1945 do 1975 roku Lwówek Śląski wchodził w skład województwa wrocławskiego. Reforma administracyjna przeprowadzona w 1975 roku spowodowała, że gmina Lwówek Śląski w latach 1975 – 1998 ponownie wchodziła w skład województwa wrocławskiego (znacznie pomniejszonego terytorialnie). Natomiast reforma administracyjna dokonana 1 stycznia 1999 roku spowodowała, że gmina Lwówek Śląski znajduje się na terytorium zintegrowanego Dolnego Śląska – województwo dolnośląskie, powiat lwówecki.
4.2. Zabytki architektury i budownictwa
Obszar gminy Lwówek Śląski jest terenem o dużym nasyceniu cennymi obiektami zabytkowymi z różnych epok i formacji stylowych, reprezentujących na ogół wysoki poziom artystyczny. Są to: kościoły, plebanie, zabudowania dworskie, budynki mieszkalne i gospodarcze, wiejskie aleje, parki i założenia cmentarne. Zachowały one elementy pierwotnych układów urbanistycznych. W okresie powojennym stopień zachowania historycznie ukształtowanych układów zabudowy poszczególnych miejscowości, za wyjątkiem śródmieścia Lwówka Śląskiego, nie uległ zasadniczym zmianom.
Najcenniejsze obiekty zabytkowe znajdują się na terenie miasta Lwówek Śląski, które pomimo likwidacji niemal całej historycznej, mieszkalnej zabudowy staromiejskiej w obrębie murów obronnych, zachowało swoje unikalne zabytki. Najcenniejsze obiekty pochodzą z XIII wieku z epoki romańskiej (wieżowy masyw zachodni kościoła parafialnego) oraz wczesnogotycki chór kościoła franciszkanów. Kościół parafilany p.w. Wniebowzięcia NMP to średniowieczna, kamienna budowla o wysokiej klasie architektury, z zachowanym monumentalnym dwuwieżowym wczesnogotyckim masywem zachodnim, bogato dekorowanym, z rzeźbionymi elementami kamieniarki, w tym piaskowcowym portalem z 4 ćw. XIII wieku. Unikalnym średniowiecznym zabytkiem są dobrze zachowane miejskie mury obronne wraz z basztami i bramami. Okres przejściowy pomiędzy gotykiem a renesansem zajmuje miejski ratusz. Należy on do najcenniejszych budowli municypalnych na terenie Polski. W jego zasadniczej przebudowie w latach 1522 – 1524 i późniejszych wziął udział najwybitniejszy ówczesny architekt śląski Xxxxxx Xxxxxxx, tworząc między innymi pomieszczenie parteru nakryte skomplikowanymi w rysunku sklepieniami sieciowymi krzywoliniowymi. We wnętrzu ratusza na klatce schodowej znajduje się przeniesiony z kościoła franciszkanów słynny nagrobek gotycki, tzw. „rycerza i zakonnicy” – wybitne dzieło śląskiej rzeźby z około połowy XIV wieku.
Z czasów renesansu zachował się cenny zamek w Płakowicach (obecnie część Lwówka Śląskiego). Rezydencja ta należy do największych, najznakomitszych, XVI – wiecznych renesansowych założeń śląskich. Jest to czworoboczne założenie składające się z trzech prostokątnych skrzydeł założonych wokół wewnętrznego dziedzińca, zamkniętego od północnego – wschodu ścianą kurtynową i obiegającymi go z trzech stron bogato dekorowanymi krużgankami arkadowymi. Na zewnętrznej elewacji na osi głównej znajduje się monumentalny, kamienny portal renesansowy, bogato zdobiony płaskorzeźbą (JBPiP, 2000). Na terenie gminy znajduje się także szereg historycznych założeń parkowych z najcenniejszymi plantami miejskimi założonymi w około 1870 roku. Ponadto w obszarze Gminy i Miasta znajduje się 21 historycznych cmentarzy.
Obiekty, zespoły i założenia wpisane do rejestru zabytków objęte są rygorami ochrony konserwatorskiej, wynikającymi z przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 roku, nr 1568, poz. 162). Odnośnie obiektów zabytkowych obowiązuje bezwzględny priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej. Należy dążyć do pełnej rewaloryzacji zabytków. Wszelkie działania podejmowane przy zabytkach wymagają pisemnego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Wykazy zabytków architektury i budownictwa ujętych w rejestrze zabytków oraz wykaz obiektów figurujących w gminnej ewidencji zabytków dla miasta Lwówek Śląski, znajdują się w załącznikach 1-2 do niniejszego tekstu.
4.3. Stanowiska archeologiczne
Na terenie Gminy i Miasta znajdują się liczne stanowiska archeologiczne, stanowiące wielorodny materiał zabytkowy z różnych przedziałów czasowych. Rejonem koncentracji reliktów archeologicznych jest Stare Miasto w Lwówku Śląskim, gdzie pod obecnym poziomem użytkowym znajduje się substancja zabytkowa, reprezentująca różne warstwy kulturowe datowana od wczesnego średniowiecza po czasy nowożytne. Ponadto cenne obiekty archeologiczne to grodziska w: Ustroniu, Gradówku i Radłówce oraz wał kamienny z epoki brązu w dawnych Płakowicach. Obszernym stanowiskiem archeologicznym, unikatowym na skalę ponadregionalną, jest rejon wydobywania kruszcu w okolicach Płakowic datowany na X – XIII wiek. Zinwentaryzowano tu kilkadziesiąt tysięcy reliktów archeologicznych, związanych z infrastrukturą górnictwa kruszcowego w postaci szybów górniczych, płóczek i hałd płonnego nadkładu. W okolicy Rakowic znajduje się mikroregion osadniczy kultury łużyckiej z epoki brązu i wczesnego okresu epoki żelaza w postaci stanowisk archeologicznych o charakterze osad i cmentarzysk (JBPiP, 2000).
Gminny zasób wartości kulturowych podlegających ochronie uzupełniają 4 stanowiska archeologiczne figurujące w rejestrze zabytków.
Tabela 35. Gmina Lwówek Śląski – wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków [źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Delegatura w Jeleniej Górze, 2010]
Lp | Miejscowość | Numer stanowiska | Rodzaj obiektu | Nr rejestru zabytków | Dane własnościowe |
1. | Lwówek Śląski (Płakowice) | 1 (AZP 79-15/21) | wał kamienny epoki brązu | 291/Arch/67 (z dnia 25.09.1967 r.) | Nadleśnictwo Lwówek Śląski |
2. | Gradówek | 1 (AZP 80-14/1) | grodzisko XIV wiek | 210/Arch/66 (z dnia 9.05.1966 r. ) | Dz. nr. 172; Nadleśnictwo Lwówek Śląski |
3. | Radłówka | 1 (AZP 79-14/11) | grodzisko XIV wiek | 136/Arch/65 (z dnia 2.07.1965 r.) | Dz. nr. 143 AM1 obr. Xxxxxxxx 00 – Xxxxxxxx Xxxxxx, Wołoszn Xxxxxxx |
4. | Ustronie | b.n. | grodzisko XIV wiek | 129/Arch/65 (z dnia 2.07.1965 r.) | Brak danych |
4.4. Strefy konserwatorskie
Przyjęte uchwałą nr XXXIII/262/2000 Rady Miejskiej Gminy Lwówek Śląski z dnia 19 grudnia 2000 roku Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Lwówek Śląski wprowadziło zróżnicowane pod względem przedmiotu ochrony i reżimów ochronnych strefy ochrony konserwatorskiej:
a) Strefa „A” – ścisłej ochrony konserwatorskiej. W strefie „A” zakłada się bezwzględny priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej, gospodarczej i usługowej. Działania konserwatorskie w strefie „A” zmierzają do zachowania i uczytelnienia historycznego układu przestrzennego oraz do konserwacji jego głównych elementów: zabudowy, rozplanowania, przebiegu głównych ciągów komunikacyjnych, kompozycji wnętrz urbanistycznych, historycznych linii zabudowy, układów zieleni zabytkowej, kamiennej nawierzchni, małej architektury. Dąży się też do utrzymania historycznych podziałów własnościowych i sposobu użytkowania gruntów. Wszelka działalność inwestycyjna, budowlana, jak również przebudowy, remonty, adaptacje, dostosowywania do współczesnych funkcji, czy też rozbiórki oraz dokonywania podziałów nieruchomości znajdujących się w obszarze strefy, wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Strefa „A” jest równoznaczna ze strefą ścisłej ochrony konserwatorskiej tak więc na wszelkie prace ziemne w jej obszarze wymagane jest uzyskanie pozwolenia konserwatorskiego na prace archeologiczne i wykopaliskowe.
Strefa „A” na terenie gminy Lwówek Śląski obejmuje teren Starego Miasta w Lwówku Śląskim w obrębie murów obronnych i przy pałacu w dawnych Płakowicach oraz wokół najcenniejszych zamków i założeń pałacowo – parkowych w: Brunowie, Dębowym Gaju, Nagórzu, Niwnicach, Radłówce, Skale i Sobocie.
b) Strefa „B” – ochrony konserwatorskiej. Działalność konserwatorska w strefie „B” zmierza do zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania, w tym przede wszystkim: zabudowy, układu dróg, podziału i sposobu zagospodarowania działek siedliskowych. Zmierza też do restauracji i modernizacji technicznej obiektów o wartościach kulturowych z dostosowaniem współczesnej funkcji do wartości obiektów. Na obszarze strefy „B” wprowadza się wymóg uzgadniania z wojewódzkim konserwatorem zabytków wszelkich działań inwestycyjnych, remontów, przebudów, rozbiórek oraz zmiany funkcji obiektów figurujących w ewidencji wojewódzkiej i gminnej, jak i wznoszenia nowych obiektów.
Na terenie gminy Lwówek Śląski strefa „B” wyznaczona została w obrębie śródmieścia miasta Lwówek Śląski oraz w Rakowicach Wielkich dla zespołu dworskiego i folwarcznego.
c) Strefa „K” – ochrony krajobrazu kulturowego. Obejmuje ona obszar krajobrazu związanego integralnie z zespołem zabytkowym znajdującym się w jego otoczeniu lub obszary o charakterystycznym wyglądzie, ukształtowane w wyniku działalności człowieka. Działania konserwatorskie w strefie „K” obejmują restauracje zabytkowych elementów krajobrazu urządzonego, ochronę krajobrazu naturalnego przestrzennie związanego z historycznym założeniem, ochronę form i sposobu użytkowania terenów takich jak: rozłogi pól, układ dróg, miedz, zadrzewień śródpolnych, alei, szpalerów, grobli, stawów, przebiegu cieków wodnych z zaleceniem utrzymania wykształconego sposobu parcelacji gruntów i formy użytkowania. Na obszarze strefy „K” wymagane jest uzgadnianie inwestycji z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Na terenie gminy Lwówek Śląski strefa „K” wyznaczona została dla ochrony krajobrazu kulturowego miejscowości: Chmielno, Kotliska, Niwnice, Płóczki, Skorzynice i Zbylutów.
d) Strefa „OW” – obserwacji archeologicznej. Strefa „OW” obejmuje tereny o rozpoznanej zawartości stanowisk archeologicznych podlegających ochronie konserwatorskiej, a charakteryzujących się własną formą krajobrazową. Obiekty, dla których wyznaczono strefę „OW” wyłączone są z wszelkiej działalności inwestycyjnej, która mogłaby naruszyć ich specyficzną formę.
Na terenie gminy strefa „OW” obejmuje rejon Starego Miasta w Lwówku Śląskim w obrębie murów obronnych i dodatkowo dla rejonu wydobywania złota w dawnych Płakowicach i Dworku oraz w miejscowości Rakowice Wielkie w miejscu dawnego pałacu.
4.5. Charakterystyka poszczególnych wsi
4.5.1. Lwówek Śląski
Miasto Lwówek Śląski, którego średniowieczny układ urbanistyczny (obecne centrum miasta) wykształcił się w XIII wieku, powstało z osady targowej leżącej na trasie głównego szlaku handlowego, przebiegającego z ówczesnej Polski centralnej przez Śląsk do Niemiec. Całe założenie z wieloma cennymi obiektami zabudowy otoczone podwójnym pierścieniem dobrze zachowanych murów obronnych stanowi jedno z najcenniejszych założeń urbanistycznych na Śląsku. Nie zachowała się w większości renesansowa zabudowa miasta, co spowodowały XIX – wieczne przebudowy i zniszczenia wojenne w czasie II wojny światowej oraz skutki późniejszych wieloletnich zaniedbań, w wyniku których rozebrano w latach 60 – tych XX wieku około 80 % zabytkowej substancji mieszkalnej miasta. W miejsce zabytkowej zabudowy zrealizowane zostały standardowe bloki, nie nawiązujące do zabytkowej architektury miasta, bez uwzględnienia dawnych linii zabudowy oraz podziałów parcelacyjnych (JBPiP, 2000).
4.5.2. Bielanka
Wieś łańcuchowa na Wzniesieniach Płakowickich przy trasie Lwówek Śląski – Złotoryja (255 – 300 m n.p.m.). Jedna ze starszych wsi na tych terenach. Wymieniona w dokumencie z 1217 roku w związku z lokalizacją Lwówka jako Luternsiven. Jej nazwa do 1945 roku to Lauterseiffen, zaś do 1947 roku to Stara Wieś. Wczesne osadnictwo Sielanka zawdzięcza swojemu położeniu na szlaku Wysokiej Drogi łączącej Saksonie z Małopolską i Rusią, jak i eksploatacji złotonośnych piasków. Godnym zwiedzenia zabytkiem jest tu kościół pw. Św. Xxxx. Budynek ufundowany został przez górników, a w 1322 roku patronat nad nim objął klasztor ss magdalenek z Nowogrodźca. Budowa nowego kościoła miała miejsce na przełomie XV i XVI wieku. Po przejęciu kościoła przez luteran nastąpiła jego dalsza rozbudowa (poł. XVI wieku). Odbudowa uszkodzonego w wyniku działań wojennych kościoła zakończona została w 1975 roku.
4.5.3. Brunów
Folwarczna wieś nad Bobrem u podnóża Wzniesień Płakowickich (180 – 220 m n.p.m.) 3 km na północ od Lwówka Śląskiego. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1351 roku, choć początki jej sięgają XII wieku. Najstarsza nazwa wsi to Brunów, do 1945 roku jej nazwa brzmiała Braunau, natomiast do roku 1947 – Braniewo. Ważniejsze zabytki to pałac barokowo – klasycystyczny z 2 poł. XVIII wieku z zabudowaniami inwentarsko – składowymi oraz rodową kaplicą rodziny von Xxxxxxxx x pozostałościami parku w stylu angielskim. Budynek pałacu przebudowany w latach 1900 – 1901 oraz 1977. W czasie II wojny światowej wojny mieścił szkołę sportową hitler-jungend, a pod jej koniec ośrodek szkoleniowy volkssturmu.
4.5.4. Chmielno
Wieś łańcuchowa nad Chmielnikiem w Rowie Zbylutowa (207 – 230 m n.p.m.). W 1217 roku wymieniona jako Ludwigesdorf, do roku 1945 nazwa wsi brzmiała Ludwigsdorf, a do roku 1947 to Ludwików i Ludwikowo. Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1217 roku. Ciekawszym obiektem jest tu kościół pw. Narodzenia NMP wzniesiony w
XIV wieku, przebudowany w 1 poł. XVI wieku, w 1615 roku i w XIX wieku. We wnętrzu kamienne tabernakulum z 1503 roku na kolumnie z ozdobną balustradą i płytą nagrobną z 1625 roku.
4.5.5. Dębowy Gaj
Wieś folwarczna nad Młynówką w Niecce Lwóweckiej, na lewym brzegu Bobru (220 – 290 m n.p.m.), na południowy – wschód od Lwówka Śląskiego. W 1305 roku wymieniona w dokumencie jako Sebyneiche, do roku 1945 nosiła nazwę Siebeneichen, natomiast do roku 1947 – Dąbica. Początki wsi są jednak znacznie starsze i sięgają XI wieku. We wsi znajdują się pozostałości zrujnowanego renesansowego pałacu z 1620 roku, przebudowanego w 1754 roku, a restaurowanego w XIX wieku. Częściowo uszkodzony przez radziecki ostrzał z marca oraz podczas zdobywania wsi w maju 1945 roku popadać zaczął w ruinę.
4.5.6. Dłużec
Wieś łańcuchowa nad Bukownicą (240 – 280 m n.p.m.) pomiędzy Wzniesieniami Płakowickimi a Wysoczyzną Ostrzycy, na wschód od Lwówka Śląskiego. Wzmiankowana w 1242 roku jako "nova villa circa Sobot”. Cennym zabytkiem jest tu kościół pw. św. Jadwigi. Jego początki sięgają XIII wieku. Obecny, wybudowany około 1500 roku, od swych początków był kościołem filialnym parafii w Sobocie. Przebudowy kościoła dokonano w XVIII wieku, restauracji w XIX wieku, a ostatniego znaczniejszego remontu w 1967 roku. We wnętrzu znajduje się późnogotyckie przyścienne sakramentarium, barokowy, drewniany ołtarz oraz kamienna chrzcielnica. Na końcu wsi, przed Twardocicami (na łączce po prawej stronie) zlokalizowany jest krzyż pokutny.
4.5.7. Dworek
Wieś folwarczna na Wzniesieniach Płakowickich (240 – 277 m n.p.m.). Jedna ze starszych wsi na terenie gminy. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1217 roku jako Hovelin, czyli Mały Dwór, do roku 1945 nazwa brzmiała Hofel, zaś do roku 1947 – Chojnice. Początki wsi związane są z eksploatacją złotonośnych piasków. W 1750 roku były tu 2 majątki, 6 zagrodników i 16 zabudowań chłopskich. Od tego czasu obydwa majątki znajdowały się w rękach rodziny Xxxxxxxxx, z której to Xxxxxx Xxxxxxx przeszedł do historii wsi jako twórca tzw. 12 apostołów – pasieki wyrzeźbionej w lipowych pniach. Wieś uczestniczyła w wydarzeniach wojen śląskich, podczas wojen napoleońskich (1813) byli tu Francuzi, Rosjanie, Prusacy i Polacy, a pobojowisko po płakowickim starciu oglądał sam Xxxxxxxx Xxxxxxxxx. W okresie przedwojennym odbywały się tu szeroko znane imprezy pt. „Święto Kwitnienia Wiśni”, podczas których podpisywane bywały umowy kontraktacyjne na dostawę wiśni do takich miast, jak np.: Berlin, Hamburg, czy Brema.
4.5.8. Gaszów
Mała wieś na Pogórzu Bolesławieckim (220 – 240 m n.p.m.). Po raz pierwszy wymieniona w dokumencie jako Godinsdorf (1388). Do roku 1945 nosiła nazwę Gehnsdorf, natomiast do roku 1947 – Godynin. W kierunku na północ od wsi rozpościerają się tereny dawnych wyrobisk złotonośnych. Dzieje wsi związane były od swych początków z dominium w Skale, do którego należała. Piętnem odbiły się zatem najazdy husyckich hord, grabieże z okresu wojny 30 – letniej, wojen śląskich, napoleońskich. W 1750 roku wieś zamieszkiwało ponad 200 mieszkańców.
4.5.9. Górczyca
Wieś łańcuchowa nad Sobótką w Dolinie Bobru (240 – 260 m n.p.m.). Najwcześniej wymieniona jej nazwa to Hodorf (1242), dalej Hundorf, do roku 1945 Hohndorf, a do roku 1947 – Lenna Wieś.
4.5.10. Gradówek
Wieś placowa w widłach Płuczki i Iwnicy na Wzniesieniach Gradowskich (260 – 300 m n.p.m.), założona na terenie Przesieki Lwóweckiej, skąd też wywodziła się jej przedwojenna nazwa – Hagendorf. Pierwsze polskie nazwy to: Gradowo i Gradów. Na południe od wsi znajdują się pozostałości po grodzisku wałowym Pirszyn.
4.5.11. Kotliska
Wieś łańcuchowa w Niecce Lwóweckiej nad Stoczkiem (200 – 240 m n.p.m.). Najstarsza nazwa brzmiała Kessildorf (1284), później to Białogóra. Do końca wojny we wsi znajdowały się kamieniołomy piaskowca, z których wytwarzane były koła młyńskie, stąd pochodziły elementy do budowy ratusza w Amsterdamie, wiele budowli prywatnych jak i obiektów państwowych w Berlinie. We wsi znajdują się 2 obiekty kościelne. Starszym z nich jest kościół pw. św. Mikołaja wzmiankowany po raz pierwszy w 1305 roku. Od 1540 roku przeszedł w ręce protestanckie, zwrócony katolikom w 1654
roku. Drugim obiektem jest kościół ewangelicki wybudowany w 1742 roku i w 1911 roku wyburzony. Obecny kościół parafialny, pierwotnie ewangelicki, wybudowany został w latach 1910 – 1911.
4.5.12. Mojesz
Wieś łańcuchowa w Niecce Lwóweckiej nad Srebrną i Wilczycą (220 – 240 m n.p.m.). Pierwsza nazwa wsi to Ujazd (1217) i Villa Ujazd. Z 1308 roku znany jest Mojesz Górny – villa dicta parvum Xxxxx. Starsza część wsi związana była od swych początków z miastem Lwówek Śląski, druga zaś z klasztorem w Lubomierzu. Przez wieś przetoczyły się działania wojen husyckich, wojny 30 – letniej, wojen śląskich, napoleońskich. Tutejszy folwark wraz z młynem wodnym w 1718 roku przeszedł na własność mieszkańców.
4.5.13. Nagórze
Wieś łańcuchowa na Wzgórzach Radomickich (320 – 380 m n.p.m.). Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1313 jako Nova Villa, z roku 1629 – Gorisseiffen – Neundorf, do roku 1945 to Neundorf – Liebenthal. Bardzo wcześnie wieś ta stała się własnością klasztoru w Lubomierzu do roku 1810.
4.5.14. Niwnice
Wieś łańcuchowa w Niecce Lwóweckiej nad lwnicą (230 – 280 m n.p.m.). Dzisiejsza wieś składa się z dwu niegdysiejszych to jest: Bartnik (1305 Cunczisdorf) i Nowego Lądu (1375 Newelande). Od 1800 roku na gruntach hrabiowskich rozpoczęła się eksploatacja gipsu, początkowo do celów agrotechnicznych. Dalej, w 1860 roku wybudowano tu zakład przeróbczy do pozyskiwania materiałów wiążących. Po wojnie, już w październiku 1945 roku, zakład wznowił swą działalność. We wsi (Bartniki) znajduje się kościół filialny pw. św. Xxxxxxx wymieniony po raz pierwszy w 1305 roku. W 1534 roku przyjęty przez luteran, przekazany katolikom na powrót w 1654 roku. Kościół ten przebudowany był w 1551roku, restaurowany w XIX wieku. Podczas zdobywania wsi przez Rosjan w 1945 roku częściowo uszkodzony. Na uwagę zasługują tu płyty nagrobne właścicieli wsi z XVI i XVII wieku. W murze zewnętrznym kościoła krzyż pokutny z wyrytym wiosłem. Znajdują się tu ruiny dworu renesansowego, otoczonego niegdyś fosą, wybudowanego w 1579 roku, a przebudowanego w 1647 roku i uszkodzonego w 1945 roku. W części "Nowy Ląd" znajduje się pałac klasycystyczny wzniesiony na przeł. XVIII/XIX wieku, w którym znajduje się dziś szkoła podstawowa.
4.5.15. Pieszków
Wieś na Wzniesieniach Płakowickich, nad Widnicą (260 – 280 m n.p.m.). Powstanie na tym terenie osady, podobnie jak i sąsiednich wsiach, zawdzięczamy eksploatacji występującego tu złotonośnego piasku. Z wyczerpaniem się jego zasobów (koniec XV wieku) Pieszków począł przekształcać się w osadę typowo rolniczą.
4.5.16. Płóczki Dolne
Wieś łańcuchowa nad Płóczką w Niecce Lwóweckiej (220 – 260 m n.p.m.). Po raz pierwszy wymieniona w roku 1217 jako Gorensifen, nazwa jej do roku 1945 brzmiała Nieder Gorisseiffen, do roku 1947 – Xxxxx Xxxx. Znajdujące się na lewym brzegu potoku wsie Stępnica Dolna (Nieder Stamnitzdorf), założona w latach 1778 – 1790 oraz średniowieczna Pirszyn (Dolny i Górny – Xxxxx x Xxxx Poitzenberg) w 1893 roku włączone zostały do Płóczek Dolnych.
4.5.17. Płóczki Górne
Wieś łańcuchowa nad Słotwiną na Wzniesieniach Gradowskich (230 – 360 m n.p.m.) W roku 1307 wymieniona jako Schorensyffen, Gorynseiffen (1388), do roku 1945 to Ober Gorisseiffen, a tuż po wojnie Maltanowo. W połowie wsi znajduje się zabytkowy kościół pw. św. Bartłomieja wzmiankowany w 1241 roku, przebudowany w latach: 1520, 1588 i 1744, restaurowany w XIX wieku. W 1556 roku przeszedł w ręce luterańskie, katolikom przywrócony został w 1654 roku. W kościele zachowały się 2 skrzydła z tryptyku namalowanego około 1500 roku oraz późnogotyckie sakramentarium przyścienne, drewniane wyposażenie barokowe i klika płyt nagrobnych z XVI – XVIII wieku. Z 1851 roku pochodzi murowana dzwonnica.
4.5.18. Radłówka
Wieś w Niecce Lwóweckiej nad Rakówką (240 – 280 m n.p.m.), jedna z najstarszych na terenie gminy, wzmiankowana w roku 1217. Najciekawszym obiektem godnym zwiedzenia jest Zamek Błotny. Pierwszym właścicielem folwarku była rodzina Xxxxx, a po niej widzimy tu inną bogatą rodzinę lwówecką – Raussendorf (1424), czy Xxxxxxx (1461). Zedlitzowie uznawani są za budowniczych kamiennego zamku, który stanął na pozostałościach wcześniejszych, słowiańskich założeń obronnych. Wewnętrzny człon pierwotnego założenia (około 40 x 40 m) zawiera pozostałości kamiennego zamku (24 x 27 m). Zamek główny posiadał 3 skrzydła mieszkalne oraz wąski dziedziniec wewnętrzny zamknięty
pojedynczym murem, przez który prowadziła brama. Pozostałe w murach wnęki okienne, jak też i liczne otwory po belkach stropowych świadczą, że należały do 1 piętra. Godnymi uwagi są niezwykle silne mury zewnętrzne. Całość zabudowy otoczona była wałem ziemnym (to pozostałość po słowiańskich mieszkańcach tzw. "przesieli lwóweckiej") i podwójną fosą. Na wypadek zagrożenia wystarczyło nieco spiętrzyć Rakówkę, aby wkrótce zewnętrzna fosa wypełniła się błotem – stąd i nazwa zamku (niem. Sumpfburg). Według manskryptu lwóweckiego rajcy z XVI wieku wynika, że zamek ten powstał w 1226 roku z fundacji ks. Xxxxxxx x Xxxxxxxxx i jego małżonki, patronki Śląska – św. Jadwigi.
4.5.19. Radomiłowice
Wieś nad Sobótką na południowym stoku Góry Księżnik u podnóża Wysoczyzny Ostrzyckiej (280 – 300 m n.p.m.). Od swych początków, które sięgają XIV wieku wieś znajdowała się na terenie lwóweckiego dystryktu sądowego i wchodziła w skład dominium Dębowego Gaju. Przez dłuższy czas majątek ten spoczywał w rękach szlacheckiego rodu x. Xxxxxxx. W 1825 roku wieś, wraz z całym dominium, należała do hr. Xxxxxxxxxxx. Znajdowała się tu szkoła ewangelicka, mieszkało tu 170 mieszkańców. Ciekawostką z tego okresu jest eksploatacja tutejszych złóż torfu.
4.5.20. Rakowice Małe
Wieś łańcuchowa nad Stoczkiem w Niecce Lwóweckiej (200 – 220 m n.p.m.). W roku 1340 wymieniona jako villa pana Xxxxxxxxx, do roku 1945 nosiła nazwę Wenig Rackwitz, później zaś Rakowiczki. Dość wcześnie podjęto tu eksploatację piaskowca, stąd pochodził materiał na budowę Reichstagu i innych budowli w Niemczech i nie tylko. Na wschód od wsi w XIX wieku eksploatowane były złoża węglowe.
4.5.21. Rakowice Wielkie
Wieś łańcuchowa nad Rakówką w Niecce Lwóweckiej (190 – 220 m n.p.m.) na północny – zachód od Lwówka Śląskiego. Pierwotna słowiańska nazwa to Rakowice (Racovice), w roku 1237 wymieniona jako Rackewize, do roku 1945 Gross Rackwitz, a do roku 1947 – Rakowice Duże. O wczesnej kolonizacji tych terenów świadczą wykopaliska (urny ciałopalne kultury łużyckiej) wykopywane tu również i po wojnie jak i ozdobne bransoletki z epoki brązu odkryte w 1906 roku. Do cenniejszych zabytków należą tu dwie wieże mieszkalne, pozostałość po dwóch folwarkach należących do lenn: książęcego, pozostająca w ruinie oraz miejskiego w południowej części wsi. Wieże te wybudowane zostały w końcu XV wieku, a budowniczymi ich były lwóweckie rody mieszczańskie, które wówczas weszły w posiadanie folwarków
– Xxxxx oraz Reusner. Pozostająca w ruinie wieża folwarku książęcego, posiadająca pierwotnie 3 kondygnacje, przykryta dwuspadowym, stromym dachem, jeszcze w latach 50-tych XX wieku była użytkowana. W 1904 roku wybudowano linie kolejową. 17.06.1964 roku PRN podjęła decyzję o budowie Technikum Rolniczego, późniejszego Zespołu Szkół Rolniczych, obecnie Zespołu Szkół Ekonomiczno – Technicznych. 4.09.1970 roku uruchomione zostały tu zakłady eksploatacji kruszywa.
4.5.22. Skała
Wieś na Pogórzu Bolesławieckim (210 – 240 m n.p.m.). W roku 1347 wymieniona jako Holenstein, później Hohlstejn i po wojnie jako Samotna Skała. We wsi znajduje się zrujnowany pałac Hohenzollernów z XVIII wieku, który w XIX wieku gościł wiele koronowanych głów, poetów czy kompozytorów.
4.5.23. Skorzynice
Wieś łańcuchowa nad Chmielnikiem w Rowie Zbylutowa (220 – 240 m n.p.m.). Od roku 1235 wymieniona jako Artlevisdorph. Jej nazwa przedwojenna to Hartliebsdorf, a po wojnie Henrykówek. Wieś w 1233 roku książę Xxxxxx x Xxxxxxx podarował klasztorowi w Trzebnicy. Z 1445 roku pochodzi wiadomość o zasiadaniu tutejszego sołtysa w składzie ławników sądu nadwornego. W pobliżu wsi (przy szlaku turystycznym) znajdują się dwa krzyże pokutne typu łacińskiego.
4.5.24. Sobota
Wieś placowa nad Bukownicą i Sobótką w Dolinie Bobru (210 – 240 m n.p.m.). W roku 1212 wymieniona jako Czobotendorf, w roku 1242 Sobot, Sobota, do roku 1945 Zobten am Bober, a do roku 1947 – Sobótka nad Bobrem. Jedna z najstarszych wsi na tym terenie, nazwa jej wywodzi się od cosobotnich targów. We wsi znajdują się ruiny kościoła św. Piotra i św. Xxxxx wzmiankowanego już w 1305 roku. Wiszący niegdyś w nim dzwon z datą 1202 pozwala wysuwać wnioski, że w tym roku istnieć musiała tu co najmniej kaplica. Przy kościele odnaleźć jeszcze można płyty nagrobne z lat 1584 – 1611.
4.5.25. Ustronie
Wieś łańcuchowa na Pogórzu Bolesławieckim (250 – 270 m n.p.m.). Najstarsza nazwa wsi to Sibotindorf (1305), późniejsza nazwa to Seitendorf. Na gruntach wsi eksploatowane były niegdyś złoża złotonośnego piasku.
4.5.26. Włodzice Małe
Wieś nad Bobrem na Pogórzu Bolesławieckim (200 – 210 m n.p.m.). Najstarsza nazwa z roku 1369 brzmiała Xxxxxxx Xxxxxxx, do roku 1945 Xxxxx Xxxxxxx, później Chojnowo.
4.5.27. Włodzice Wielkie
Wieś nad Bobrem na północ od Lwówka Śląskiego, na Pogórzu Bolesławieckim (190 – 210 m n.p.m.). Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z roku 1254 (Waldiz), do roku 1945 – Gross Walditz, a do roku 1947 – Wielgolas. W 1825 roku we wsi znajdował się browar dworski, gorzelnia, a zamieszkiwało ją 941 mieszkańców. Niegdyś funkcjonowała tu kopalnia węgla kamiennego, która swą działalność zamknęła w 1795 roku. Znajdują się tu dwa budynki kościelne. Pierwszy z nich, pw. św. Michała Archanioła, jest kościołem parafialnym. Wzmiankowanym w 1305 roku, od 1540 roku służył ewangelikom, w roku 1654 zwrócony katolikom. Obecny wzniesiony w poł. XVI wieku, restaurowany w XIX wieku. Część prezbiterialna nakryta sklepieniem sieciowym. We wnętrzu zachowała się renesansowa chrzcielnica, w stojącej obok kaplicy grobowej 3 kamienne sarkofagi z 2 poł. XVIII wieku. Kościół pomocniczy pw. NMP Królowej Korony Polskiej wzniesiony początkowo w 1742 roku, przebudowany w latach 1910 – 1911. Prostokątny z półkolistą absydą, nakryty dachem czterospadowym, zachował rokokowe wyposażenie wnętrza.
4.5.28. Zbylutów
Długa wieś łańcuchowa położona wzdłuż Chmielnika w Rowie Zbylutowskim (200 – 230 m n.p.m.) założona na terenach złotonośnych w końcu XII wieku. Wzmiankowana w roku 1217 przy okazji lokacji Lwówka jako Tuzemansdorf. Do roku 1945 nosiła nazwę Deutmannsdorf, natomiast do roku 1947 Henryków. W 1223 roku ukazał się dokument księcia Xxxxxxx l Brodatego, w którym przekazał on wieś klasztorowi w Trzebnicy. W 1706 roku w sołtysówce nocował król Szwecji Xxxxx XXX, a 50 lat później, w 1756 roku swą kwaterę główną założył tu, w tym samym budynku pruski król Xxxxxxxx XX Xxxxxx. Od 1817 roku wieś stanowiła własność królewską. Ponad 200 lat temu w 3 tutejszych kamieniołomach wykonano piaskowcowe elementy Bramy Branderburskiej w Berlinie. Najcenniejszym zabytkiem jest tu kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Świątynia zbudowana została w poł. XIII wieku, choć wzmiankowana dopiero w 1399 roku. Budynek przebudowany został w 1492 roku. Przybudowano wówczas wieżę i zakrystię oraz wprowadzono do nawy ośmioboczny filar podtrzymujący sklepienie krzyżowo – żebrowe. W 1524 roku kościół przejęli protestanci, którzy w 1654 roku zwrócili go katolikom. Na uwagę zasługuje tu barokowy ołtarz główny, kamienna rzeźbiona chrzcielnica z 1602 roku i 2 epitafia z XVIII wieku. We wsi znajdują się liczne chaty o konstrukcji przysłupowej i szachulcowej, a także krzyż pokutny typu maltańskiego z aureolą z prześwitem.
4.5.29. Żerkowice
Wieś łańcuchowa na skarpie w Dolinie Bobru (200 – 210 m n.p.m.). Jedna ze starszych wsi, wzmiankowana w 1305 roku jako Sircowicz. Do roku 1945 nosiła nazwę Sirgwitz, później Sieszkowice. Kościół pw. św. Xxxxxxxxxxx wzmiankowany był już w 1399 roku, następnie w roku 1408. Obecny wybudowany został na przełomie XV i XVI wieku., restaurowany w XVIII i XIX wieku, jest budowlą jednonawową, z wieżą od zachodu, z trójbocznym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowo – żebrowym. We wnętrzu barokowy ołtarz, kamienna chrzcielnica z około 1700 roku i dwie płyty nagrobne z lat 1604 i 1694. Przy szosie do Bolesławca stoją dwa krzyże pokutne.
Tabela 36. Gmina Lwówek Śląski – rozwój osadnictwa
Miejscowość | Historyczne nazwy miejscowości | Data pierwszej wzmianki |
Bielanka | Luternsiven, Lauterseiffen, Stara Wieś | 1217 |
Brunów | Brunów, Braunau, Braniewo | 1351 |
Chmielno | Ludwigesdorf, Ludwigsdorf, Ludwików, Ludwikowo | 1217 |
Dębowy Gaj | Sebyneiche, Siebeneichen, Dąbica | 1305 |
Dłużec | nova villa circa Sobot | 1242 |
Dworek | Hovelin, Hofel, Chojnice | 1217 |
Gaszów | Godinsdorf, Gehnsdorf, Godynin | 1388 |
Górczyca | Hodorf, Hundorf, Hohndorf, Lenna Wieś | 1242 |
Gradówek | Hagendorf, Gradowo, Gradów | b.d. |
Kotliska | Kessildorf, Białogóra | 1284 |
Mojesz | Ujazd, Villa Ujazd, villa dicta parvum Xxxxx | 1217 |
Nagórze | Nova Villa, Gorisseiffen – Neudorf, Neudorf – Liebanthal | 1313 |
Niwnice | Bartnik (Cunczisdorf), Nowy Ląd (Newelande) | 1305 |
Pieszków | b.d. | b.d. |
Płóczki Dolne | Gorensifen, Nieder Gorisseiffen, Xxxxx Xxxx | 1217 |
Płóczki Górne | Schorensyffen, Gorynseiffen, Ober Gorisseiffen, Maltanowo | 1307 |
Radłówka | b.d. | 1217 |
Radomiłowice | b.d. | XIV wiek |
Rakowice Małe | Villa Rackewitz, Wenig Rackwitz, Rakowiczki | 1340 |
Rakowice Wielkie | Racovice, Rackewize, Gross Rackwitz, Rakowice Duże | 1237 |
Skała | Xxxxxxxxxx, Hohlstejn, Samotna Skała | 1347 |
Skorzynice | Artlevisdorph, Hartliebsdorf, Henrykówek | 1235 |
Sobota | Czobotendorf, Sobot, Sobota, Zobten am Bober, Sobótka nad Bobrem | 1212 |
Ustronie | Sibotindorf, Seitendorf | 1305 |
Włodzice Xxxx | Xxxxxxx Xxxxxxx, Wenig Walditz, Chojnowo | 1369 |
Włodzice Wielkie | Waldiz, Gross Walditz, Wielgolas | 1254 |
Zbylutów | Tuzemansdorf, Deutmannsdorf, Henryków | 1217 |
Żerkowice | Sirciwicz, Sirgwitz, Sieszkowice | 1305 |
5. WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW W TYM OCHRONY ICH ZDROWIA
5.1. Demografia
5.1.1. Podstawowe dane o ludności
Podstawowymi miernikami charakteryzującymi zbiorowość ludzką jest jej liczebność i rozmieszczenie. Gmina miejsko – wiejska Lwówek Śląski 31 grudnia 2008 roku liczyła 17 915 mieszkańców (w tym miasto Lwówek Śląski – 9 434). Zamieszkiwało ją 8 712 mężczyzn oraz 9 203 kobiet. Współczynnik feminizacji, to jest stosunek liczby kobiet na 100 mężczyzn wynosi 106 (w mieście 110) i jest zbliżony do średniej dla powiatu lwóweckiego – 106 oraz niższy od wartości charakteryzującej województwo dolnośląskie – 109. 15
Na 1 km² powierzchni gminy przypada 75 mieszkańców (w mieście – 567). Gęstość zaludnienia jest więc większa od średniej dla powiatu i niższa niż w całym województwie dolnośląskim (odpowiednio 67 i 144 osób / km²). Współczynnik występujący w gminie Lwówek Śląski jest jednak charakterystyczny dla gmin miejsko – wiejskich, gdzie blisko połowa mieszkańców zameldowana jest w mieście.
Tabela 37. Gmina Lwówek Sląski – zaludnienie 1997-2006 [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2006]
Rok | Liczba ludności |
1975 | 17269 |
1980 | 17908 |
1985 | 19091 |
1990 | 19210 |
1991 | 19312 |
1992 | 19470 |
1993 | 19476 |
1994 | 19353 |
1995 | 19384 |
1996 | 19405 |
15 [źródło: GUS, 2010]
1997 | 19375 |
1998 | 19340 |
1999 | 19372 |
2000 | 18542 |
2001 | 18421 |
2002 | 18322 |
2003 | 18239 |
2004 | 18300 |
2005 | 18210 |
2006 | 18130 |
Na przestrzeni analizowanego okresu najbardziej dynamiczne zmiany w liczbie ludności zachodziły w latach 1975 – 1985. Jeszcze w 1975 roku gmina Lwówek Śląski liczyła niewiele ponad 17000 mieszkańców. Natomiast w roku 1985 ludność gminy przekroczyła już 19000 osób. Wzrost liczby ludności notowany w latach 1975 – 1985, a zwłaszcza w latach 70 – tych XX wieku, spowodowany był procesem industrializacji, przez który przeszło większość polskich ośrodków miejskich w tamtych czasach (napływ ludności wiejskiej do miast) oraz wyżem demograficznym obserwowanym na przełomie lat 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku. Począwszy od 1993 roku liczba mieszkańców gminy systematycznie maleje i w 2005 roku spadła do poziomu notowanego na początku lat 80-tych XX wieku. Ta ostatnia tendencja obrazuje początek niżu demograficznego w jaki wchodzi nie tylko gmina Lwówek Śląski, ale także region dolnośląski i cały kraj.
Tabela 38. Gmina Lwówek Sląski – rozkład zaludnienia wg miejscowości w 2010 [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość | Liczba mieszkańców |
Lwówek Śląski | 9469 |
Bielanka | 171 |
Brunów | 141 |
Chmielno | 408 |
Dębowy Gaj | 187 |
Dłużec | 226 |
Dworek | 109 |
Gaszów | 87 |
Górczyca | 110 |
Gradówek | 228 |
Kotliska | 413 |
Mojesz | 276 |
Nagórze | 42 |
Niwnice | 892 |
Pieszków | 45 |
Płóczki Dolne | 634 |
Płóczki Górne | 543 |
Xxxxxxxx | 000 |
Radomiłowie | 79 |
Rakowice Małe | 178 |
Rakowice Wielkie | 776 |
Skała | 152 |
Skorzynice | 378 |
Sobota | 494 |
Ustronie | 227 |
Włodzice Małe | 288 |
Xxxxxxxx Xxxxxxx | 000 |
Xxxxxxxx | 000 |
Xxxxxxxxx | 000 |
Tabela 39. Gmina Lwówek Śląski – współczynnik feminizacji i gęstość zaludnienia w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Wyszczególnienie | Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo dolnośląskie |
Współczynnik feminizacji | 105,64 | 105,82 | 108,74 |
Gęstość zaludnienia | 74,65 | 66,92 | 144,24 |
Najludniejszą miejscowością w gminie jest miasto Lwówek Śląski (9469 osób). Drugą co do liczebności miejscowością (892 osób) jest wieś Niwnice. Powyżej 500 mieszkańców liczy jeszcze 4 miejscowości: Rakowice Wielkie (776), Płóczki Dolne (634), Zbylutów (585), Płóczki Górne (543). Do przedziału od 300 do 500 mieszkańców kwalifikuje się dalsze 6
miejscowości: Sobota (494), Włodzice Wielkie (425), Kotliska (413), Chmielno (408), Skorzynice (378) i Radłówka (317).
W przedziale od 100 do 300 mieszkańców znajduje się 13 wsi: Włodzice Małe (288), Mojesz (276), Gradówek (228),
Ustronie (227), Dłużec (226), Dębowy Gaj (187), Rakowice Małe (178), Bielanka (171), Żerkowice (166), Skała (152),
Brunów (141), Górczyca (110) i Dworek (109). Pozostałe miejscowości liczą poniżej 100 mieszkańców: Gaszów (87),
Radomiłowice (79), Pieszków (45) i Nagórze (42).
5.1.2. Struktura wieku mieszkańców
Na liczbę ludności decydujący wpływ mają dwa czynniki: ruch naturalny oraz wędrówkowy ludności. Te z kolei zdeterminowane są przez strukturę ludności według wieku i płci.
Struktura ludności według wieku określa proces starzenia się ludności, definiowany najogólniej jako zmiany stanu i struktury według wieku ludności, polegające na wzroście w ogólnej liczbie udziału osób starszych. Za granicę starości przyjmuje się umownie wiek 60 lat. Obecnie ludność województwa dolnośląskiego, podobnie jak całej Polski starzeje się. Jednak na wsi i małych miastach udział dzieci i młodzieży jest większy co powoduje, że pod względem struktury wieku mieszkańców gminę Lwówek Śląski obecnie możemy określić jako jednostkę młodą.
Tabela 40. Gmina Lwówek Śląski – ludność według wieku w 2008 roku [źródło: GUS 2010]
Grupa wieku | Liczba ludności |
0 – 4 | 869 |
5 - 9 | 896 |
10 - 14 | 1064 |
15 - 19 | 1453 |
20 - 24 | 1510 |
25 - 29 | 1 450 |
30 - 34 | 1235 |
35 - 39 | 1073 |
40 - 44 | 970 |
45 - 49 | 1308 |
50 - 54 | 1583 |
55 - 59 | 1503 |
60 - 64 | 858 |
65 - 69 | 565 |
70 i wiecej | 1578 |
16,8%
4,9%
5,0%
5,9%
8,1%
59,3%
0 - 4
5 - 9
10 - 14
15 - 19
20 - 59
60 i więcej
Rysunek 10. Gmina Lwówek Śląski – struktura ludności według wieku w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Tabela 41. Gmina Lwówek Śląski– struktura ludności według wieku w 2008 roku na tle powiatu i województwa [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Grupa wiekowa | Gmina Lwówek Śląski | Powiat Lwówecki | Województwo Dolnośląskie | |||
[osób] | [%} | [osób] | [%} | [osób] | [%} | |
0 – 4 | 869 | 4,85 | 2190 | 4,61 | 134097 | 4,66 |
5 - 9 | 896 | 5,01 | 2205 | 4,64 | 124279 | 4,32 |
10 - 14 | 1064 | 5,94 | 2801 | 5,89 | 147868 | 5,14 |
15 - 19 | 1453 | 8,11 | 3501 | 7,37 | 183023 | 6,36 |
20 - 24 | 1510 | 8,43 | 3996 | 8,41 | 228432 | 7,94 |
25 - 29 | 1 450 | 8,09 | 3 911 | 8,23 | 253 689 | 8,82 |
30 - 34 | 1235 | 6,89 | 3417 | 7,19 | 231 110 | 8,03 |
35 - 39 | 1073 | 5,99 | 2805 | 5,90 | 187300 | 6,52 |
40 - 44 | 970 | 5,41 | 2763 | 5,81 | 166421 | 5,78 |
45 - 49 | 1308 | 7,30 | 3493 | 7,35 | 199986 | 6,95 |
50 - 54 | 1583 | 8,84 | 4215 | 8,87 | 246898 | 8,58 |
55 - 59 | 1503 | 8,39 | 3861 | 8,13 | 234770 | 8,16 |
60 - 64 | 858 | 4,79 | 2318 | 4,88 | 151119 | 5,25 |
65 - 69 | 565 | 3,15 | 1487 | 3,14 | 100849 | 3,51 |
70 i wiecej | 1578 | 8,81 | 4553 | 9,58 | 287218 | 9,98 |
Struktura mieszkańców gminy Lwówek Śląski według wieku jest bardzo zbliżona do wartości charakteryzujących zarówno populację powiatu lwóweckiego jak i województwa dolnośląskiego.
Korzystny rozkład demograficzny ludności potwierdza struktura mieszkańców w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Przez ludność w wieku produkcyjnym rozumie się ludność w wieku zdolności do pracy. Dla mężczyzn przyjęto wiek 18 – 64 lata, a dla kobiet 18 – 59 lat.
Tabela 42. Gmina Lwówek Śląski – ludność wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Ludność w wieku | Gmina Lwówek Śląski | Gmina Lwówek Sląski (%) | Powiat lwówecki (%) | Województwo dolnośląskie (%) |
Przedprodukcyjnym | 3 690 | 20,60 | 19,51 | 17,76 |
Produkcyjnym | 11 620 | 64,86 | 65,18 | 65,92 |
Poprodukcyjnym | 2 605 | 14,54 | 15,31 | 16,32 |
Obywatele wieku nieprodukcyjnego (przedprodukcyjni i poprodukcyjni) stanowią 35,14 % całej zbiorowości. Od kilku lat rośnie, także w ujęciu relatywnym, zbiorowość mieszkańców zdolnych do pracy. Wpływ na to ma wejście w wiek dorosły osób z wyżu demograficznego, urodzonych w latach 80-tych XX wieku. Jednocześnie zmniejsza się tak zwane
„obciążenie” ludności jej nieprodukcyjną częścią. Struktura wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego mieszkańców gminy Lwówek Śląski nieznacznie odbiega od średnich wartości przyporządkowanych dla powiatu i województwa.
70
60
50
40
30
20
10
0
wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny
wiek poprodukcyjny
Gmina Lwówek Śląski Powiat lwówecki Województwo dolnośląskie
Xxxxxxx 00. Gmina Lwówek Śląski – ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Współczynnik obciążenia demograficznego, ustalony jako stosunek ludności nieprodukcyjnej do liczebności wieku produkcyjnego dla gminy Lwówek Śląski wynosi 0,54 i jest wyższy od średniej w powiecie lwóweckim (0,53) oraz wyższy niż w województwie dolnośląskim (0,52). Jego wartość w gminie Lwówek Śląski rozkłada się korzystnie, ponieważ wśród obywateli „nieprodukcyjnych” jest 1,42 razy więcej osób „przedprodukcyjnych” niż „poprodukcyjnych”. Odnotowując zmiany struktury mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym oraz rosnącą liczebność roczników poprodukcyjnych, w ciągu najbliższych kilkunastu lat można przewidywać dalszy wzrost „obciążenia” demograficznego poprzez populację osób „poprodukcyjnych”.
5.1.3. Ruch naturalny i wędrówkowy ludności
Na przyrost naturalny ludności składają się zmiany w jej liczbie, powodowane przez urodzenia i zgony. Charakteryzujące go wartości określają nie tylko strukturę populacji według płci i wieku, ale także liczbę zawartych małżeństw, osób w wieku rozrodczym oraz zgonów. Wartości charakteryzujące ruch naturalny gminy Lwówek Śląski w 2008 roku rozkładają się korzystniej od średniej dla powiatu lwóweckiego i mniej korzystniej od uwarunkowań charakteryzujących całe województwo. Wpływ na to drugie ma szczególnie niższy wskaźnik małżeństw oraz wyższy wskaźnik zgonów w stosunku do województwa. Jednak z drugiej strony należy wziąć pod uwagę fakt stosunkowo niskiej populacji gminy Lwówek Śląski powodującej, że nawet jednostkowe przypadki mogą wpłynąć na końcowy obraz poszczególnych wskaźników statystycznych. Przeciętna stopa przyrostu naturalnego w gminach wiejskich i miejsko – wiejskich jest niższa niż w dużych aglomeracjach. Ta tendencja utrzymuje się także w gminie Lwówek Śląski. Współczynnik przyrostu naturalnego w 2008 roku wyniósł tutaj (-3,6 ‰) i był niższy zarówno od średniej dla powiatu lwóweckiego (-2,6, ‰) oraz województwa dolnośląskiego (-0,2 ‰).
Tabela 43. Gmina Lwówek Śląski – ruch naturalny ludności w 2008 roku [źródło: GUS, 2010]
Ruch naturalny ludności | Gmina Lwówek Śląski - wartości bezwzględne | Miasto Lwówek Śląski |
Małżeństwa | 113 | 64 |
Urodzenia żywe | 172 | 83 |
Zgony | 237 | 120 |
Przyrost naturalny | -65 | -37 |
Saldo migracji | -28 | -65 |
Współczynnik małżeństw, to jest liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności ogółem, w 2008 roku w gminie Lwówek Śląski wyniósł 6,3 i był nieco wyższy niż w powiecie (6,2) oraz niższy od województwa (6,6). Współczynnik rodności, określający liczbę urodzeń żywych badanego okresu na 1000 ludności ogółem, wyniósł w 2008 roku 9,6 i był niższy od średniej dla powiatu (10,0) oraz województwa (10,4). Natomiast umieralność społeczeństwa, mierzona współczynnikiem zgonów (liczba zgonów na 1000 ludności), wyniosła 13,2 i była wyższa od wartości charakteryzującej powiat lwówecki (12,6) oraz województwo dolnośląskie (10,6).
Tabela 44. Gmina Lwówek Ślaski – podstawowe współczynniki (na 1000 ludności) określające ruch naturalny ludności w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Współczynnik | Gmina Lwówek Śląski | Miasto Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo dolnośląskie |
Małżeństwa | 6,3 | 6,7 | 6,2 | 6,6 |
Urodzenia żywe | 9,6 | 8,7 | 10,0 | 10,4 |
Zgony | 13,2 | 12,6 | 12,6 | 10,6 |
Przyrost naturalny | -3,6 | -3,9 | -2,6 | -0,2 |
Saldo migracji | -1,6 | -3,6 | -1,4 | -0,4 |
Migracje są drugim, obok przyrostu naturalnego, czynnikiem wpływającym bezpośrednio na liczbę ludności oraz jej rozmieszczenie. Obecna tendencja przemieszczania się, szczególnie młodych mieszkańców, z mniejszych do większych ośrodków osiedleńczych, a także zagranicę powoduje, że saldo migracji wewnętrznej i zagranicznej w wielu gminach wiejskich i miejsko – wiejskich jest ujemne. Takie zjawisko obecnie zachodzi na terenie gminy Lwówek Śląski i w 2008 roku jej saldo migracji było ujemne i wynosło -28 (w mieście -65) .
Tabela 45. Gmina Lwówek Ślaski – ruch wędrówkowy ludności w 2008 roku [źródło: GUS, 2010]
Napływ | Odpływ | Saldo migracji ogółem | ||||
razem | w tym: | razem | w tym: | |||
wewnętrzny | z zagranicy | wewnętrzny | za granicę | |||
255 | 250 | 5 | 283 | 264 | 19 | –28 |
Saldo migracji liczone na 1000 ludności wyniosło w 2008 roku –1,6 i było wyższe od średniej dla powiatu lwóweckiego (-1,4) oraz województwa dolnośląskiego (-0,4). Przyrost rzeczywisty dla gminy Lwówek Śląski, liczony jako suma wartości przyrostu naturalnego oraz salda migracji, był ujemny i wyniósł w 2008 roku w liczbach bezwzględnych –93. Należy nadmienić, że przytoczone powyżej oficjalne dane statystycznie nie oddają realnej wartości określającej obecny ruch migracyjny. Dotyczą one ruchu wędrówkowego na pobyt stały i nie obejmują czasowych migracji na tle zarobkowym, zwłaszcza związanych z wyjazdem za granicę.
Powyższe dane sugerują, że w najbliższych latach należy spodziewać się dalszego spadku liczby mieszkańców gminy Lwówek Śląski, zarówno z przyczyn naturalnych (wyższy wskaźnik zgonów od wskaźnika urodzeń = ujemny przyrost naturalny) jak i z przyczyn ekonomicznych (ujemne saldo migracji). Szansą na powstrzymanie tej tendencji jest wszechstronna promocja walorów gminy w celu przyciągnięcia nowych osadników, najlepiej w wieku rozrodczym.
5.2. Warunki zamieszkiwania
5.2.1. Zasoby mieszkaniowe
Przeciętne wskaźniki dotyczące mieszkalnictwa w gminie Lwówek Śląski są zbliżone do poziomu występującego w skali kraju i województwa dolnośląskiego. Podobnie kształtuje się problematyka związana z gospodarką mieszkaniową, to jest:
◻ nadal wysoki odsetek mieszkań o niskim standardzie;
◻ ograniczone fundusze na remonty bieżące;
◻ niezaspokojone potrzeby kwaterunkowe ludności;
◻ wysoka przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie;
◻ mała powierzchnia użytkowa w m² na 1 osobę;
◻ wysoka przeciętna liczba osób na 1 izbę.
Na terenie gminy występują zróżnicowane typy zabudowy. Zabudowa zagrodowa oraz jednorodzinna i jednorodzinna – usługowa występuje głównie na terenach wiejskich, natomiast zabudowa wielorodzinna na terenie miasta. Ponadto zabudowa wielorodzinna zlokalizowana jest na terenie wsi: Niwnice, Płóczki Dolne, Rakowice Wielkie i Sobota. Powierzchnie działek w zależności od typu zabudowy wahają się od 500 do 2000 m². Przeciętna wysokość zabudowy na wsi wynosi 2, a maksymalnie 3 kondygnacje, natomiast w mieście do 5 kondygnacji.
Tabela 46. Gmina Lwówek Śląski – liczba budynków mieszkalnych według miejscowości w 2010 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość | Liczba budynków mieszkalnych |
Lwówek Śląski | 1193 |
Bielanka | 45 |
Brunów | 32 |
Chmielno | 90 |
Dębowy Gaj | 31 |
Dłużec | 50 |
Dworek | 25 |
Gaszów | 23 |
Górczyca | 28 |
Gradówek | 53 |
Kotliska | 102 |
Mojesz | 67 |
Nagórze | 14 |
Niwnice | 152 |
Pieszków | 11 |
Płóczki Dolne | 102 |
Płóczki Górne | 123 |
Xxxxxxxx | 00 |
Radomiłowice | 13 |
Rakowice Małe | 39 |
Xxxxxxxx Xxxxxxx | 00 |
Skała | 26 |
Skorzynice | 94 |
Sobota | 66 |
Ustronie | 54 |
Włodzice Małe | 52 |
Xxxxxxxx Xxxxxxx | 00 |
Xxxxxxxx | 000 |
Xxxxxxxxx | 00 |
Na podstawie wyników badań z powszechnego spisu ludności w 2002 roku można obliczyć, że spośród 5671 mieszkań zlokalizowanych na terenie gminy aż 53,26 % wybudowano przed 1945 rokiem, z czego 63,97 % powstało przed 1918 rokiem. Większość z nich wymaga kapitalnych remontów.
Tabela 47. Gmina Lwówek Śląski – struktura zasobów mieszkaniowych według wieku w 2002 r.[źródło: XXX, 2010]
Okres budowy mieszkania | Ilość mieszkań | Struktura w % | Powierzchnia w m² | Struktura w % |
przed 1918 rokiem | 1932 | 34,07 | 148825 | 35,65 |
1918 – 1944 | 1088 | 19,19 | 86586 | 20,74 |
1945 – 1970 | 746 | 13,15 | 34775 | 8,33 |
1971 – 1978 | 751 | 13,24 | 41909 | 10,04 |
1979 – 1988 | 770 | 13,58 | 62720 | 15,03 |
1989 – 2002 | 355 | 6,26 | 40 297 | 9,65 |
nie ustalono | 29 | 0,51 | 2325 | 0,56 |
2000
1800
1600
1400 1932
1200
1000
1088
800
600
746
751
770
400
200 355
29
0
przed 1918 1918 – 1944 1945 – 1970 1971 – 1978 1979 – 1988 1989 – 2002 nie ustalono
rokiem
OKRES BUDOWY
ILOŚĆ BUDYNKÓW
Rysunek 12. Gmina Lwówek Śląski – mieszkania zamieszkane według okresu budowy [źródło: GUS, 2010]
Tabela 48. Gmina Lwówek Śląski – zasoby mieszkaniowe według lokalizacji w 2008 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2008]
Zasoby mieszkaniowe wg lokalizacji | ||
ogółem | ||
mieszkania | miesz. | 6 083 |
izby | izba | 24 232 |
powierzchnia użytkowa mieszkań | m2 | 460 417 |
w mieście | ||
mieszkania | miesz. | 3 476 |
izby | izba | 12 628 |
powierzchnia użytkowa mieszkań | m2 | 229 162 |
na wsi | ||
mieszkania | miesz. | 2 607 |
izby | izba | 11 604 |
powierzchnia użytkowa mieszkań | m2 | 231 255 |
Całkowita powierzchnia użytkowa mieszkań wyniosła w 2008 roku 460 417 m².
Tabela 49. Gmina Lwówek Śląski – wskaźniki charakteryzujące warunki zamieszkania w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Przeciętna: | Gmina Lwówek Śląski | Powiat Lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Powierzchnia użytkowa w m² 1 mieszkania | 75,69 | 74,35 | 66,79 |
Powierzchnia użytkowa w m² 1 izby | 19,00 | 19,05 | 18,50 |
Liczba izb w 1 mieszkaniu | 3,98 | 3,90 | 3,61 |
Powierzchnia użytkowa w m² na 1 osobę | 25,70 | 25,99 | 24,14 |
Liczba osób w 1 mieszkaniu | 2,95 | 2,86 | 2,77 |
Liczba osób w 1 izbie | 0,74 | 0,73 | 0,77 |
Powyższe wskaźniki statystyczne dotyczące warunków zamieszkania w gminie Lwówek Śląski są charakterystyczne dla gmin miejsko – wiejskich, w których liczba mieszkańców miasta stanowi około połowy wszystkich mieszkańców gminy. Wskaźniki te odznaczają się bowiem korzystniejszymi uwarunkowaniami na tle gmin miejskich województwa w zakresie powierzchni użytkowej oraz liczbie izb, a z drugiej strony mniej korzystniejszymi uwarunkowaniami w kontekście przeciętnej liczby osób na 1 mieszkanie oraz 1 izbę. Powodem tego stanu jest przede wszystkim znacznie większa kubatura przeciętnego zabudowania na wsi niż w mieście, ale także fakt, że liczebność przeciętnego gospodarstwa domowego w małym mieście i na wsi jest większa od tego w dużym mieście. Nie bez znaczenia jest również standard mieszkań, a zwłaszcza wiek substancji mieszkaniowej. Między innymi te powody decydują o tym, że przedstawione powyżej wskaźniki charakteryzujące warunki zamieszkania są w większości kategorii korzystniejsze od przeciętnych uwarunkowań w powiecie bądź województwie.
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1 mieszkania
1 izby
na 1 osobę
Gmina Lwówek
Śląski
Powiat Lwówecki
Województwo Dolnośląskie
Przeciętna powierzchnia w [m2]
Rysunek 13. Gmina Lwówek Śląski - wybrane wartości charakteryzujące warunki zamieszkania w 2008 roku (I) [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
izb/mieszkanie osób/mieszkanie osób/izbę
Gmina Lw ów ek
Śląski
Pow iat Lw ów ecki
Wojew ództw o Dolnośląskie
Przeciętna liczba
Rysunek 14. Gmina Lwówek Śląski – wybrane wartości charakteryzujące warunki zamieszkania w 2008 roku (II) [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
5.2.2. Własność komunalna
W 2010 r własnością komunalną objętych jest 442 mieszkań, składających się z 1179 izb, o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej 20946 m². Zarządza nimi Zakład Budżetowy Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Lwówku Śląskim podporządkowany bezpośrednio Urzędowi Gminy i Miasta w Lwówku Śląskim. Cena 1 m² powierzchni użytkowej mieszkań komunalnych wynosi średnio 1750 złotych.
Tabela 50. Gmina Lwówek Śląski – komunalne zasoby mieszkaniowe w 2010 roku [Źródło: Urząd Gminy i Miasta w Lwówku Śląskim, 2010]
Wyszczególnienie | Własność Gminy | Wieś | Miasto |
Mieszkania | 442 | 86 | 356 |
Izby | 1179 | 210 | 969 |
Powierzchnia użytkowa w m² | 20946 | 4482 | 16464 |
Własność komunalna stanowi 5,59 % ogółu zasobów mieszkaniowych na terenie gminy. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania komunalnego wynosi 47,39 m² i składa się średnio z 3 izb. Na przydział mieszkania komunalnego w 2009 oczekiwało 43 rodziny. Ilość mieszkań wyłączonych – planowanych do wyłączenia użytkowania ze względu na zły stan techniczny – 4 (ul. Xxxxxxxxxxx 0).
5.2.3. Standard mieszkań
Na podstawie wyników badań z powszechnego spisu ludności w 2002 roku można obliczyć, że stosunkowo najwięcej mieszkań w gminie Lwówek Śląski (20 %) ma powierzchnię użytkową w granicach od 60 do 79 m². Generalnie mieszkania o powierzchni użytkowej do 50 m² stanowią 30,47 % ogółu, od 50 m² do 100 m² – 46,34 %, a powyżej 100 m² – 22,96 %. Powierzchni 0,23 % mieszkań nie ustalono.
1200
1000
800
600
400
2
200
0
13
poniżej 30 – 39 40 – 49 50 – 59 60 – 79 80 – 99 100 – 119 120 – 199 200 i nie
30 więcej ustalono
POWIERZCHNIA w [m2]
154
49
525 623
567
667
812
885
1176
Tabela 51. Gmina Lwówek Śląski – mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej w 2002 roku [źródło: GUS 2010]
Powierzchnia użytkowa w m² | Ilość mieszkań | Struktura w % |
poniżej 30 | 249 | 4,39 |
30 – 39 | 667 | 11,76 |
40 – 49 | 812 | 14,32 |
50 – 59 | 885 | 15,61 |
60 – 79 | 1176 | 20,74 |
80 – 99 | 567 | 10,00 |
100 – 119 | 525 | 9,26 |
120 – 199 | 623 | 10,99 |
200 i więcej | 154 | 2,72 |
nie ustalono | 13 | 0,23 |
ILOŚĆ MIESZKAŃ
Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne | |
w mieście | |
wodociąg | 3448 |
ustęp spłukiwany | 3294 |
łazienka | 3173 |
centralne ogrzewanie | 2948 |
gaz sieciowy | 2945 |
na wsi | |
wodociąg | 2349 |
ustęp spłukiwany | 1908 |
łazienka | 1993 |
centralne ogrzewanie | 1535 |
gaz sieciowy | 0 |
Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań | |
w mieście | |
wodociąg | 99,19 |
Rysunek 15. Gmina Lwówek Śląski – struktura mieszkań zamieszkanych według powierzchni użytkowej w 2002 roku [źródło: GUS 2010] Tabela 52. Gmina Lwówek Śląski – wyposażenie mieszkań w 2008 roku [źródło: GUS 2010]
łazienka | 91,28 |
centralne ogrzewanie | 84,81 |
na wsi | |
wodociąg | 90,10 |
łazienka | 76,49 |
centralne ogrzewanie | 58,88 |
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania | |
1 mieszkania | 75,69 |
na 1 osobę | 25,70 |
Ponadto ustalono, że w 2008 roku wyposażenie mieszkań zlokalizowanych na terenie gminy Lwówek Śląski obejmowało między innymi:
◻ wodociąg z sieci – 5797 mieszkań (95,3 % ogółu);
◻ ustęp spłukiwany – 5202 mieszkań (85,5 %);
◻ łazienkę – 5166 mieszkań (84,9 %);
◻ gaz z sieci – 2945 mieszkań (48,4 %);
◻ centralne ogrzewanie zbiorowe – 4483 mieszkania (73,7 %).
5.2.4. Budownictwo mieszkaniowe
Na terenie gminy Lwówek Śląski w 2008 roku oddano do użytku 27 mieszkań, składających się ze 154 izb. Łączna powierzchnia użytkowa nowo oddanych mieszkań wyniosła 3722 m². Wszystkie mieszkania oddano w systemie jednorodzinnym. Obecnie przeciętna cena 1 m² terenu przeznaczonego pod budownictwo mieszkaniowe w mieście i poza miastem wynosi od 5 do 55 złotych16. Jej konkretny poziom jest uzależniony od lokalizacji i stopnia uzbrojenia.
Tabela 53. Gmina Lwówek Śląski – mieszkania oddane do użytku w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS 2010]
Wyszczególnienie | Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Mieszkania oddane do użytku ogółem na 1000 ludności | 1,51 | 1,03 | 4,34 |
Mieszkania oddane do użytku w budownictwie indywidualnym na 1000 ludności | 1,51 | 0,84 | 1,70 |
Nowe izby mieszkalne ogółem na 1000 ludności | 8,59 | 5,16 | 17,10 |
Nowe izby mieszkalne w budownictwie indywidualnym na 1000 ludności | 8,59 | 4,76 | 9,21 |
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w m² | 137,85 | 118,35 | 96,43 |
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 nowego mieszkania w budownictwie indywidualnym w m² | 137,85 | 136,58 | 145,58 |
Przeciętna ilość izb w nowym mieszkaniu | 5,70 | 5,00 | 3,94 |
Przeciętna ilość izb w nowym mieszkaniu w budownictwie indywidualnym | 5,70 | 5,65 | 5,52 |
W 2008 roku wskaźnik ilości nowych mieszkań oddanych do użytku na 1000 mieszkańców był blisko o 50 % wyższy od wartości charakteryzującej powiat lwówecki oraz prawie 3-krotnie niższy od wskaźnika dla całego województwa dolnośląskiego. Natomiast w kolejnym porównaniu obserwujemy, że przeciętna powierzchnia nowo oddanego mieszkania była wyższa od wartości przyporządkowanej dla województwa. Stało się tak dzięki temu, że wszystkie nowe mieszkania w gminie Lwówek Śląski to budownictwo jednorodzinne, charakteryzujące się większą powierzchnią użytkową od mieszkań w blokach wielorodzinnych. Należy nadmienić, że prezentowane dane nie są wizerunkiem stałych tendencji lecz tylko obrazem sytuacji w danym roku i mogą z roku na rok ulegać znacznym zmianom. Bez względu na to gmina Lwówek Śląski nie jest obecnie atrakcyjnym miejscem pod względem osadnictwa, zwłaszcza dla dotychczasowych mieszkańców gminy o czym świadczy między innymi obserwowane od kilku lat ujemne saldo migracji. Wpływ na to ma zła kondycja lokalnej gospodarki i związany z tym brak nowych miejsc pracy. Nie bez znaczenia są również obawy przed powtórką powodzi z lipca 1997 roku. Z drugiej strony atrakcyjne walory krajobrazowe oraz ożywienie gospodarcze są szansą na odwrócenie dotychczasowych, niekorzystnych tendencji. Należy więc promować tereny przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe, licząc głównie na uniknięcie odpływu własnej społeczności. Jednakże należy jednocześnie prowadzić wyważoną politykę w zakresie wyznaczania miejsc pod budownictwo mieszkaniowe. Zbytnie nasycenie zabudową mieszkaniową, szczególnie na terenach wiejskich może spowodować odwrócenie obecnych tendencji związanych z migracjami relacji miasto – wieś.
16 Dane Urzędu Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010 r.
Na etapie niniejszej diagnozy (uwarunkowań rozwoju), będącej częścią Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, nadmienić można, że perspektywiczne potrzeby mieszkaniowe są ściśle powiązane ze skalą rozwoju ludności, istniejącym deficytem mieszkań samodzielnie zamieszkiwanych, jakością zasobów mieszkaniowych (wiek i stopień zużycia technicznego) oraz aspektami ekonomicznymi wynikającymi z polityki społeczno
– gospodarczej państwa (zamożność społeczeństwa, dostępność do tanich kredytów hipotecznych, itp.). W przypadku gminy Lwówek Śląski czynnikami decydującymi w głównej mierze o potrzebie wyznaczenia i rezerwowania terenów przeznaczonych pod lokalizację zabudowy mieszkaniowej, pomimo prognozowanej malejącej liczby ludności, będącej konsekwencją dotychczasowych procesów demograficznych są:
◻ przewidywane dążenie do modelu gospodarstw rodzinnych mieszkających samodzielnie – szacowany deficyt wynosi minimum kilkaset mieszkań;
◻ konieczność wymiany zużytej technicznie zabudowy na nową – szacowany deficyt kolejne kilkaset mieszkań;
◻ prognozowany spadek liczby ludności, będący konsekwencją dotychczasowych procesów demograficznych, a zwłaszcza ruchów migracyjnych może zaś doprowadzić do konieczności utrzymywania niezamieszkanej substancji.
Rozwój osadnictwa w gminie powinien sprowadzać się do:
◻ uzupełniania istniejących luk w zabudowie;
◻ podnoszenia wartości użytkowych istniejącej substancji mieszkaniowej poprzez wykonywanie remontów, modernizacji oraz rozbudowy;
◻ wymianę zużytej zabudowy w obrębie dotychczasowego siedliska;
◻ realizację zabudowy na nowych działkach budowlanych.
Za jednostki rozwojowe w gminie Lwówek Śląski uznać należy miejscowości największe i zarazem koncentrujące już wykształcone funkcje usługowe. Dla terenów preferowanego rozwoju funkcji mieszkaniowych należy przyjmować zasadę wyposażania ich w niezbędne obiekty i urządzenia infrastruktury społecznej, dopuszczając realizację usług podstawowych w formie urządzeń wbudowanych lub wolnostojących.
W zakresie osadnictwa i budownictwa mieszkaniowego w kierunkowej części Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Lwówek Śląski należałoby określić następujące kierunki rozwoju:
◻ adaptację, uzupełnienia i modernizacje istniejącej zabudowy;
◻ dopuszczenie przekształceń funkcji pierwotnych (zabudowy zagrodowej) do funkcji usług lokalnych;
◻ ograniczenie możliwości wyznaczania nowych terenów zabudowy na obszarach systemu terenów otwartych;
◻ kształtowanie nowej zabudowy w ramach strefy dopuszczalnego zainwestowania – tworzenie zabudowy zwartej (wypełnianie luk, enklaw, realizacja zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie terenów zainwestowanych wzdłuż istniejących dróg);
◻ preferowanie regionalnych cech architektonicznych w budownictwie;
◻ realizację zabudowy usługowej i gospodarczej z dostosowaniem formy architektonicznej do otaczającej zabudowy i krajobrazu;
◻ uzupełnienie niezbędnego zakresu usług podstawowych.
Realizacja zadań własnych gminy w zakresie gospodarki przestrzennej, określonych w ustawie o samorządzie terytorialnym, następuje na drodze stanowienia przepisów gminnych jakimi są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz ich praktycznego egzekwowania. Podstawą do ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, a w rezultacie wydania pozwolenia na budowę, są ustalenia w/w planów.
5.3. Oświata i wychowanie
W roku szkolnym 2009/2010 sieć oświatowa na terenie Gminy i Miasta składała się z następujących placówek:
◻ Publiczne Przedszkole nr 1 w Lwówku Śląskim, ul. Al. Xxxxxx Xxxxxxxxx 00;
◻ Publiczne Przedszkole nr 2 w Lwówku Śląskim, ul. Partyzantów 10;
◻ Szkoła Podstawowa nr 2 w Lwówku Śląskim, ul. Al. Xxxxxx Xxxxxxxxx 0x;
◻ Szkoła Podstawowa nr 3 w Lwówku Śląskim, ul. Xxxxxxxx 00;
◻ Szkoła Podstawowa Filialna w Sobocie, Sobota 51;
◻ Szkoła Podstawowa w Niwnicach, Niwnice 149;
◻ Szkoła Podstawowa w Zbylutowie, Xxxxxxxx 000;
◻ Szkoła Podstawowa Filialna we Włodzicach Wielkich, Xxxxxxxx Xxxxxxx 00;
◻ Szkoła Podstawowa w Płóczkach Górnych; Xxxxxxx Xxxxx 00;
◻ Gimnazjum im. Xxxx Xxxxx XX w Lwówku Śląskim, ul. Xxxx Xxxxx XX 00;
◻ Niepubliczne Gimnazjum, ul. H. Xxxxxxxxx 0, Xxxxxx Xxxxxx;
◻ Prywatne Gimnazjum, ul. Xxxxxxxxxxxxx 00, Xxxxxx Xxxxxx;
◻ Zespół Szkół Ekonomiczno – Technicznych w Rakowicach Wielkich;
◻ Zespół Placówek Edukacyjno – Wychowawczych w Lwówku Śląskim;
◻ Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Lwówku Śląskim, ul. Xxxxxxx Xxxxxxxxx 1;
◻ Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Lwówku Śląskim, ul. Xxxx Xxxxx XX 00.
Tabela 54. Gmina Lwówek Śląski– charakterystyka wychowania przedszkolnego, podstawowego, gimnazjalnego i średniego w roku szkolnym 2009 / 2010 [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Placówka | Liczba uczniów | Liczba nauczycieli17 |
Publiczne Przedszkole nr 1, Xxxxxx Xxxxxx | 00 | 0 |
Publiczne Przedszkole nr 2, Xxxxxx Xxxxxx | 000 | 00 |
Szkoła Podstawowa nr 2, Xxxxxx Xxxxxx | 000 | 00 |
Szkoła Podstawowa nr 3, Xxxxxx Xxxxxx | 000 | 00 |
Szkoła Podstawowa Filialna, Sobota | 40 | 8 |
Szkoła Podstawowa, Niwnice | 107 | 14 |
Szkoła Podstawowa, Zbylutów | 139 | 11 |
Szkoła Podstawowa Filialna, Xxxxxxxx Xxxxxxx | 00 | 0 |
Szkoła Podstawowa, Płóczki Górne | 118 | 12 |
Gimnazjum im. Xxxx Xxxxx XX, Xxxxxx Xxxxxx | 000 | 00 |
Niepubliczne Gimnazjum, ul. H. Brodatego, Xxxxxx Xxxxxx | 00 | 00 |
Prywatne Gimnazjum, ul. Xxxxxxxxxxxxx, Xxxxxx Xxxxxx | 00 | 00 |
Zespół Szkół Ekonomiczno-Technicznych, Rakowice WIelkie | 455 | 43 |
Zespół Placówek Edukacyjno-Wychowawczych, Xxxxxx Xxxxxx, Xxxxxxx 0, w tym: | 267 | 83 |
Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii: | ||
Szkoła Podstawowa specjalna MOS, ul. Xxxxxxxx 0 | 00 | |
Gimnazjum Specjalne MOS, ul. Xxxxxxxx 0 | 00 | |
Zasadnicza szkła zawodowa MOS, ul. Xxxxxxxx 0 | 00 | |
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy: | ||
Szkoła podstawowa specjalna SOSW, ul. Xxxxxxx 0 | 00 | |
Gimnazjum specjalne SOSW, ul. Xxxxxxx 00 | 00 | |
Xxxxxxxxx Xxxxxx Zawodowa SOSW, ul. Xxxxxxx 0 | 00 | |
Szkoła przysposabiająca do pracy, ul. Xxxxxxx 0 | 00 | |
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych, Xxxxxx Xxxxxx | 000 | 00 |
Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Lwówek Śląski | 19 | 14 |
Ogółem w roku szkolnym 2009 / 2010 z gminnej sieci oświatowej korzystało 3102 uczniów, z czego: 241 dzieci w przedszkolach; 1171 uczniów w szkołach podstawowych; 635 uczniów w gimnazjach; 788 uczniów w szkołach średnich i
276 uczniów w szkołach specjalnych - Zespole Placówek Edukacyjno-Wychowawczych (Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii i Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym).
Pozostawali oni pod opieką 401 nauczycieli, z czego: 21 nauczycieli w przedszkolach; 117 nauczycieli w szkołach podstawowych; 86 nauczycieli w gimnazjach; 94 nauczycieli w szkołach średnich i 83 w szkołach specjalnych.
Powyższe oznacza, że przeciętnie na jednego nauczyciela przypadało 8 wychowanków, z czego: 12 w przedszkolach; 10 w szkołach podstawowych; 7 w gimnazjach; 8 w szkołach średnich i 3 w szkołach specjalnych.
Tabela 55. Gmina Lwówek Śląski – wybrane wskaźniki charakteryzujące sieć szkolno – oświatową w roku szkolnym 2008 / 2009 [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Wyszczególnienie | Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Liczba miejsc na 1 przedszkole | 107,50 | 110,00 | 108,12 |
Liczba dzieci ogółem na 1 przedszkole | 119,50 | 121,17 | 107,27 |
17 Bez względu na rodzaj etatu
Liczba miejsc w przedszkolach na 1 dziecko ogółem | 0,90 | 0,91 | 1,01 |
Liczba uczniów na 1 szkołę podstawową18 | 162,71 | 148,00 | 208,01 |
Liczba uczniów na 1 pomieszczenie w szkołach podstawowych | 11,62 | 11,38 | 13,42 |
Liczba pomieszczeń szkolnych na 1 szkołę podstawową | 14,00 | 13,00 | 15,50 |
Liczba uczniów na 1 gimnazjum19 | 336,00 | 300,33 | 244,88 |
Liczba uczniów na 1 pomieszczenie w gimnazjum | 21,00 | 18,58 | 15,99 |
Liczba pomieszczeń na 1 gimnazjum | 16,00 | 16,17 | 15,32 |
Wskaźniki dotyczące poszczególnych typów sieci oświatowej są zróżnicowane. Przeciętna liczba wszystkich dzieci przypadająca na 1 obiekt w przedszkolach jest porównywalna ze wskaźnikiem charakteryzującym powiat lwówecki, lecz wyższa od wskaźnika dla całego województwa. Jednakże liczba dostępnych miejsc w przedszkolach w stosunku do liczby wszystkich dzieci na terenie gminy Lwówek Śląski oraz powiatu lwóweckiego jest niższa od średniej w województwie. Na terenie gminy jedynie 9 na 10 dzieci ma szanse otrzymać miejsce w przedszkolu. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że w analizowanym roku szkolnym (2008/2009) nominalna liczba miejsc w przedszkolach w gminie była wszędzie niższa niż liczba dzieci do niego uczęszczających. Oznacza to, że obecna sieć teoretycznie nie zaspokaja potrzeb miejscowej społeczności. Przeciętna liczba uczniów przypadająca na 1 obiekt w szkołach podstawowych jest w gminie Lwówek Śląski wyższa od wartości dla powiatu lwóweckiego, lecz niższa od wartości dla województwa . Wpływ na to mają głównie małe kubatury większości placówek oświatowych w gminie, w szczególności tych zlokalizowanych poza miastem. Potwierdza to między innymi mniejsza liczba pomieszczeń na 1 placówkę. Natomiast dane dotyczące sieci gimnazjów przedstawiają się najmniej korzystnie ze względu na dużą liczbę uczniów przypadających na 1 placówkę i na 1 pomieszczenie.
Młodzież z gminy Lwówek Śląski korzysta również z bogatej sieci placówek zlokalizowanych poza granicami samorządu, głównie w Jeleniej Górze, Bolesławcu oraz w Legnicy i we Wrocławiu. Dotyczy to pobierania nauki w szkołach średnich o innych specjalizacjach niż w miejscowych placówkach oraz na wyższych uczelniach.
Obecnie gminna i powiatowa sieć oświatowa jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb w zakresie wychowania przedszkolnego oraz szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego, i nie przewiduje się w najbliższych latach budowy nowej bądź likwidacji żadnej z funkcjonujących obecnie placówek. Jednakże w dłuższej perspektywie, w związku z postępującym niżem demograficznym, należy rozważyć możliwość uszczuplenia sieci szkół podstawowych. Planowane inwestycje w zakresie oświaty to przede wszystkim modernizacja boisk przyszkolnych oraz dobudowa sal gimnastycznych przy szkołach wiejskich.
5.4. Kultura
Na terenie gminy funkcjonuje rozwinięta sieć placówek kulturalnych. Rozpowszechnianiem kultury na terenie gminy zajmuje się Lwówecki Ośrodek Kultury (LOK) zlokalizowany w Lwówku Śląskim przy ul. Przyjaciół Żołnierza 5. LOK prowadzi działalność kulturalną, edukacyjną i usługową. LOK wychodzi z szeroką i zróżnicowaną ofertą inicjatyw kulturalnych. Przy LOK funkcjonują liczne zespoły i sekcje zainteresowań. Prowadzone przez LOK koła zainteresowań skupiają aktywnych kulturalnie mieszkańców gminy, a poziom prezentowanych działań artystycznych wykracza po za ramy ruchu amatorskiego jak w przypadku działań teatralnych czy muzycznych. Do najpopularniejszych sekcji zainteresowań należą:
◻ klub plastyczny;
◻ klub fotografii cyfrowej;
◻ klub tańca towarzyskiego „WEGA”;
◻ sekcja taneczno-ruchowa;
◻ sekcja break-dance;
◻ klub muzyczny;
◻ klub filmowy.
Przy LOK funkcjonują liczne zespoły muzyczne, taneczne, np.:
◻ zespół muzyczny „Za Kratą”;
◻ zespół muzyczny „LLAValon”;
◻ zespół muzyczny „Pancurnik”;
◻ zespół muzyczny „OAN”;
18 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych
19 Gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych
◻ zespół muzyczny „AMOKH”;
◻ zespoły folklorystyczny „Dunawiec”;
◻ zespoły folklorystyczny „Jarzębina”;
◻ zespół taneczny - formacja tańca nowoczesnego;
◻ zespół taneczny - grupa break – dance.
Zaangażowani w prace sekcji młodzi artyści są często laureatami konkursów i przeglądów na szczeblu lokalnym, wojewódzkim i ogólnopolskim.
Infrastrukturę kulturalną poza obiektami LOK w Lwówku Śląskim uzupełniają ogólnodostępne świetlice wiejskie i remizy zlokalizowane w miejscowościach: Bielanka, Brunów, Chmielno, Dębowy Gaj, Dłużec, Gaszów, Górczyca, Gradówek, Mojesz, Niwnice, Płóczki Górne, Radłówka, Radomiłowice, Rakowice Wielkie, Skała, Skorzynice, Sobota, Ustronie, Włodzice Wielkie, Zbylutów i Żerkowice. Bez świetlic wiejskich pozostają miejscowości: Dworek, Nagórze, Pieszków, Rakowice Małe i Włodzice Małe.
Na terenie Gminy i Miasta organizowane są liczne imprezy kulturalno – sportowe o randze lokalnej i regionalnej. Organizatorem wszystkich imprez jest Lwówecki Ośrodek Kultury. LOK aktywnie uczestniczy w działaniach integrujących lokalne środowisko biorąc udział w różnych cyklicznych projektach i przedsięwzięciach takich jak: „Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy’’, „Dzień Babci i Dzień Dziadka”, „Dzień Kobiet”, „Majówki”, „Dzień Matki”, „Dzień Dziecka”, Dożynki Gminne, itp. Jednak najpopularniejszą imprezą jest słynne już „ Lwóweckie Lato Agatowe”. Lwóweckie Lato Agatowe (święto poszukiwaczy skarbów Ziemi) to plenerowa impreza o ogólnopolskim charakterze, która już od trzynastu lat gości na rynku miejskim Lwówka Śląskiego. Program realizowany jest na dwóch niezależnych scenach: głównej i dziecięco – młodzieżowej. Występy i różnorodne działania na nich się odbywające wywołują spore zainteresowanie wśród zaproszonych gości i tłumnie zgromadzonej publiczności. Lwóweckie Lato Agatowe uwzględniane jest w ogólnopolskich kalendarzach imprez kulturalnych i turystycznych, a także w ogólnopolskim harmonogramie giełd minerałów i kamieni ozdobnych wydawanym przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi. Coraz bardziej znana w Polsce jest lwówecka Giełda Agatowa (najważniejszy element imprezy), która od trzech lat zalicza się ją do jednej z większych w kraju. W roku 2004 w konkursie Polskiej Organizacji Turystycznej na najlepszy produkt turystyczny Lato Agatowe otrzymało certyfikat POT jako jedna z najlepszych imprez turystycznych w kraju, natomiast w 2006 otrzymało Dolnośląski Klucz Sukcesu.
Integralną częścią LOK jest Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna zlokalizowana w Lwówku Śląskim przy ul. Pl. Xxxxxxxx 0 wraz z oddziałem Dziecięco-Młodżieżowym oraz filie biblioteczne zlokalizowane w miejscowościach: Chmielno, Kotliska, Płóczki Górne, Sobota i Rakowice Wielkie, Niwnice. Działalność biblioteki służy zaspokajaniu potrzeb czytelniczych społeczeństwa, jego wychowaniu i upowszechnianiu oraz rozwojowi kultury i wiedzy. Biblioteka posiada księgozbiór liczony na ponad 107 tysięcy woluminów. Korzysta z niej rocznie przeszło 3000 czytelników. W 2008 roku wypożyczenia na 1 czytelnika wyniosły 20,3 wolumina. Infrastrukturę kulturalną miasta wzbogaca Placówka Historyczno – Muzealna przy ul. Pl. Xxxxxxxx 0.
Tabela 56. Gmina Lwówek Śląski – uwarunkowania charakteryzujące usługi kultury w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Wyszczególnienie | Gmina Lwowek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Ilość mieszkańców na 1 bibliotekę | 1 991 | 1 901 | 3 786 |
Księgozbiór w woluminach na 1000 mieszkańców | 5 983,5 | 5 948,8 | 3 623,5 |
Wypożyczenia w woluminach na 1 czytelnika | 20,3 | 20,7 | 20,1 |
Liczba mieszkańców na 1 muzeum | b.d. | 47 516 | 47951 |
Z usług kultury wyższego rzędu (np.: teatry, opery, galerie, muzea, wystawy, itp.) mieszkańcy gminy Lwówek Śląski korzystają poza jej granicami, głównie w Jeleniej Górze, Legnicy i Wrocławiu.
Obecna sieć i zakres usług kultury jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb. Władze samorządowe zamierzają nadal utrzymywać i kontynuować działalność istniejących placówek kulturalnych. Ponadto przyszłe działania powinny prowadzić do zachęcenia uczestnictwem w życiu kulturalnym Gminy i Miasta coraz większej liczby mieszkańców. Osiągnąć to można między innymi poprzez szersze dostosowanie oferty w kierunku potrzeb różnych grup wiekowych, między innymi wzbogacając obecną ofertę oraz łącząc działalność instytucji kulturalnych z innymi rodzajami aktywności, szczególnie w dziedzinach: sportu, rekreacji, gastronomii czy rozrywki. W najbliższym czasie nie przewiduje się likwidacji żadnej z placówek kulturalnych. Planuje się natomiast budowę świetlicy wiejskiej w Dworku oraz punktu spotkań wiejskich w Płóczkach Dolnych. Ponadto przewiduje się rozbudowę świetlic wiejskich w: Brunowie, Mojeszu i Żerkowicach. Planowana jest również modernizacja Lwóweckiego Ośrodka Kultury wraz z zapleczem parkingowym związanym z jego obsługą.
5.5. Sport i wypoczynek
Działania klubów i licznych sekcji sportowych oraz urozmaicona infrastruktura sportowa to podstawowa możliwość rozwoju kultury fizycznej wśród mieszkańców miasta, a szczególnie dzieci i młodzieży. Organizacją aktywności związanych ze sportem zajmuje się Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bóbr” z siedzibą w Lwówku Śląskim przy ul. Xxxxxxxxxx 0. Do głównych celów i zadań OSIR zgodnie ze statutem należą:
◻ eksploatacja, konserwacja i rozbudowa bazy sportowej, rekreacyjnej i turystycznej na terenie Ośrodka;
◻ udostępnienie bazy sportowej, rekreacyjnej i turystycznej według zapotrzebowania społecznego – kluby sportowe, szkoły, mieszkańcy;
◻ prowadzenie działalności gospodarczej – hotel, kawiarnia;
◻ organizacja imprez sportowo – rekreacyjnych, zawodów sportowych, imprez sportowo – turystycznych;
◻ prowadzenie działalności służącej upowszechnianiu sportu, rekreacji, turystyki oraz prawidłowemu funkcjonowaniu Ośrodka;
◻ popularyzacja walorów rekreacji ruchowej;
◻ działalność propagandowa i reklamowa z zakresu działania Ośrodka.
Infrastrukturę sportową w mieście tworzą między innymi:
◻ stadion miejski – 4,8 hektara – ul. Kościuszki 3: boisko główne i dwa treningowe do piłki nożnej, stadion lekkoatletyczny, boisko do koszykówki, dwa korty tenisowe, „Seay-Park” dla deskorolkarzy, ścieżka zdrowia, zimą lodowisko i teren kuligów dla dzieci, 3 –szatnie sportowe, sauna;
◻ basen miejski – 2,7 hektara – ul. Betleja: niecka pływalni 50 m x 30 m, brodzik dla małych dzieci, boisko do piłki nożnej, boisko do piłki plażowej, przebieralnie, „ogródek Jordanowski” dla dzieci;
◻ boisko treningowe piłki nożnej przy ul. Granicznej – 1,7 hektara;
◻ stok narciarsko – saneczkowy – 1,4 hektara – 250 m wyciąg narciarski „talerzowy”.
Ponadto w każdej wsi wyznaczony jest teren na boisko do piłki nożnej, z czego 9 boisk jest obecnie czynnych. Infrastrukturę sportową uzupełniają obiekty zlokalizowane przy budynkach szkolnych i są to:
◻ Szkoła podstawowa nr 2- Aleja Wojska Polskiego 1A - mała salka gimnastyczna, boisko wielofunkcyjne „Orlik” nawierzchnia sztuczna (płyta do piłki nożnej, płyta z boiskiem do piłki koszykowej, siatkowej i kort tenisowy), w budowie pełnowymiarowa hala sportowa z pełnym zapleczem sportowo-rekreacyjnym i socjalnym), w budowie kompleks lekkoatletyczny ze skocznią w dal i wzwyż, krótka bieżnia oraz małe boisko wielofunkcyjne (obiekty te mają nawierzchnie o podłożu sztucznym);
◻ Szkoła Podstawowa nr - 3 ul. Xxxxxxxx 00- sala gimnastyczna zastępcza (ok. 100m2), boisko wielofunkcyjne (w budowie, nawierzchnia sztuczna - piłka nożna, ręczna, siatkowa i 2 koszowe), plac zabaw rekreacyjnych;
◻ Filia - Szkoła Podstawowa w Sobocie – brak obiektów sportowych;
◻ Szkoła Podstawowa w Płóczkach Górnych - plac do piłki nożnej, koszykowej i siatkowej (asfaltowe), elementy do lekkoatletyki;
◻ Szkoła Podstawowa w Niwnicach – małe boisko piłki nożnej (trawiaste);
◻ Szkoła Podstawowa w Zbylutowie – mała sala gimnastyczna zastępcza;
◻ Filia - Szkoła Podstawowa we Włodzicach Wielkich – małe boisko do piłki nożnej (trawiaste), sala gimnastyczna zastępcza;
◻ Gimnazjum – ul. Xxxx Xxxxx XX 00 - 0 xxxx gimnastyczna, 1 hala sportowa, siłownia, boisko wielofunkcyjne (asfaltowe) do piłki nożnej oraz ręcznej, boisko do piłki koszykowej;
◻ Zespół Szkół Ogólnokształcącym i Zawodowym – ul. Xxxxxxx Xxxxxxxxx 1– sala gimnastyczna, boisko wielofunkcyjne (asfaltowe) do piłki ręcznej i nożnej, mały stadion z boiskiem do piłki nożnej i bieżnią, salka do gry w tenisa stołowego;
◻ Zespół Szkół Ekonomiczno-Technicznych Rakowice Wielkie - sala gimnastyczna, boisko wielofunkcyjne (asfaltowe) do piłki nożnej, koszykowej i ręcznej, mały kompleks lekkoatletyczny, kort tenisowy (ceglasty) i siłownia;
◻ Zespół Placówek Edukacyjno-Wychowawczych ul. Pałacowa 9 - 2 boiska piłki nożnej (trawiaste), kort tenisowy z boiskiem do piłki koszykowej, 3 sale gimnastyczne zastępcze (po ok. 60m2), 2 place zabaw.
Tabela 57. Gmina Lwówek Śląski – boiska wiejskie (trawiaste). [źródło: Ośrodek Sportu i Rekreacji w Lwówku Śląskim, 2010]
Lp. | Nazwa | Nr działki | Powierzchnia [m2] | Bramki [m] | Mieszkańcy |
1. | Bielanka | 69 | 0,5900 | 5 | 170 |
2. | Brunów | 317 | 0,8300 | 7,32 | 153 |
3. | Chmielno | 473 | 1,0700 | 7,32 | 418 |
4. | Dębowy Gaj | brak boiska | - | - | 195 |
5. | Dłużec | 204 | 1,0100 | - | 229 |
6. | Dworek | 26 | 0,6600 | - | 112 |
7. | Gaszów | 143 | 1,4100 | - | 91 |
8. | Gradówek | 72 | 0,4200 | - | 234 |
9. | Górczyca | bardzo małe | - | 113 | |
10. | Kotliska | 452 | 0,6800 | - | 418 |
11. | Mojesz | 220 | 1,0300 | - | 308 |
12. | Nagórze | brak boiska | - | - | 41 |
13. | Niwnice | 810 | 1,1900 | 7,32 | 893 |
14. | Pieszków | 92 | 0,9000 | - | 38 |
15. | Płóczki Dolne | 22, 36/1 i 36 | 1,0800 | 7,32 | 648 |
16. | Płóczki Górne | 624 | 0,7600 | 7,32 | 568 |
17. | Xxxxxxxx | 000 | 1,1700 | 7,32 | 321 |
18. | Radomiłowice | 94 | 1,2800 | - | 77 |
19. | Rakowice Małe | brak boiska | - | - | 184 |
20. | Rakowice Wielkie | 305/36 | 1,4000 | 7,32 | 835 |
21. | Skała | brak boiska | - | - | 153 |
22. | Skorzenice | 145 | 0,5200 | - | 382 |
23. | Sobota | 259 | 1,3200 | 7,32 | 505 |
24. | Ustronie | 35 | 0,5400 | - | 228 |
25. | Włodzice Małe | 149/3 | 0,8300 | 7,32 | 289 |
26. | Włodzice Wielkie | 284/1 | 0,4500 | 7,32 | 430 |
27. | Zbylutów | 607 | 1,6200 | 7,32 | 582 |
28. | Żerkowice | 97 | 1,2600 | 7,32 | 582 |
Razem = 22 0200 m2 = 22,02h | |||||
Każda z 23 wsi posiada wyznaczony teren na boisko piłki nożnej w tym 14 - boisk czynnych (w sumie 22,02 hektarów)
Większość obiektów jest ogólnodostępna. Ponadto z wyżej wymienionej infrastruktury sportowej korzystają liczne zespoły, stowarzyszenia i sekcje sportowe, do których należą:
◻ Lwówecki Klub Sportowy „Czarni” sekcja piłki nożnej 5 drużyn w klasie okręgowej- 152 członków;
◻ Lwówecki Klub Brydżowy – 10 członków;
◻ Międzyszkolny Ludowy Klub Sportowy przy Zespole Szkół Ekonom. – Techncz. w Rakowicach Wielkich - sekcja lekkiej atletyki i strzelectwa sportowego – 88 członków;
◻ Międzyszkolny Klub Sportowy „Piast” przy gimnazjum - lekka atletyka i sekcja strzelectwa sportowego – 86 członków;
◻ Uczniowski Klub Sportowy „Żaczek” przy szkole Podst. Nr 3 – la, tenis stołowy i piłka ręczna – 32 członków;
◻ Polskie Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego – Oddział w Lwówku Śląskim- 101 członków;
◻ Koło Turystyki Pieszej „Niutek” przy Szkole Podstawowej nr 2 - 50 członków;
◻ SKKT „ Z BUTA” przy gimnazjum w Lwówku Śl.;
◻ Koło Terenowe nr 1 w Lwówku Śl.;
◻ Klub Turystyki Kwalifikowanej „ Czartak” w Lwówku Śl.;
◻ Klub Sportowy „Agat” przy Szkole Podstawowej w Półczkach Górnych – gry zespołowe- 40 członków;
◻ Szkolny Klub Sportowy „Piaskowiec” przy Szkole Podstawowej w Zbylutowie – lekkoatletyka;
◻ Olimpiada Specjalna – POLSKA – Odział Regionalny Dolnośląski – sekcja „Jeżyk” – narciarstwo biegowe i zjazdowe, piłka nożna, tenis stołowy i lekkoatletyka;
◻ Klub Karate w Bogatyni – sekcja w Lwówku Śląskim – 30 członków;
◻ Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych - drużyny piłki nożnej – 110 członków:
LZS Sobota – klasa „B”,
LSZ Płóczki Dolne – klasa „B”,
LZS Niwnice - klasa „B”,
Włodzice Wielkie - klasa „B”,
LSZ Zbylutów - klasa „B”,
LSZ Kotliska - klasa „B”,
Sekcja tenisa stołowego 23 członków.
Działania samorządu powinny nadal koncentrować się wokół rozwoju oraz upowszechniania na terenie miasta różnych form sportu i rekreacji. Analogicznie do przedsięwzięć związanych z kulturą, należy kontynuować możliwość zrzeszania się w klubach i sekcjach sportowych dla miejscowej młodzieży. W najbliższych latach nie planuje się likwidacji obecnych lub budowy nowych obiektów. Z punktu widzenia najważniejszych potrzeb wymienia się następujące przedsięwzięcia:
◻ boisko wielofunkcyjne przy Szkole Podstawowej w Zbylutowie;
◻ plac zabaw przy świetlicy w Dworku;
◻ „miasteczko ruchu drogowego” przy Szkole Podstawowej nr 3.
5.6. Turystyka i rekreacja
5.6.1. Główne atrakcje turystyczne
Przedstawione w rozdziałach nr 1 oraz nr 2 walory przyrodnicze i kulturowe gminy Lwówek Śląski determinują jej atrakcyjność turystyczną. Większość z nich, to jest: Park Krajobrazowy Doliny Bobru wraz z otuliną, wyróżniajacy się atrakcyjnym środowiskiem przyrodniczym i kulturowym, a nadto tereny wód chronionych, tereny lasów chronionych, tereny chronionych kompleksów glebowo-rolnych oraz rezerwaty krajobrazowe, wśród których na szczególną uwagę zwraca zgrupowanie skałek wypreparowanych w górnokredowych piaskowcach, o długości około 200 m, nazywanych popularnie „Szwajcarią Lwówecką” oraz położone po przeciwległej stronie drogi nr 297 „Panieńskie Skały”.
Okolice Lwówka Śląskiego obfitują w surowce mineralne oraz złoża kamieni półszlachetnych i ozdobnych, wśród których dominują agaty.
W samym mieście oraz pozostałych miejściowościach zlokalizowanych jest wiele atrakcyjnych obiektów zabytkowych, mogacych być przedmiotem bardziej intensywnej penetracji turystycznej. Do obiektów tych należy w szczególności zaliczyć mury miejskie, gotycko-renesansowy Ratusz, koscioły, obiekty browaru, most na Bobrze oraz liczne założenia pałoacowo-parkowe ( x.xx. w Brunowie, Niwnicach i Lwówku Śląskim).
Obecna infrastruktura turystyczna gminy składa się z: obiektów noclegowych, pieszych i rowerowych znakowanych szlaków oraz szeregu usług towarzyszących, do których zaliczyć można między innymi: punkt informacji turystycznej czy sieć lokali gastronomicznych. Natomiast bazę sportowo – rekreacyjną i kulturalną gminy wzbogacają obiekty przedstawione w rozdziale „Kultura” i „Sport”. Miłośnicy jazdy konnej, wędkarstwa oraz poszukiwacze skarbów mogą spędzić czas wolny zgodnie ze swoimi zainteresowaniami.
5.6.2. Znakowane trasy turystyczne
Według map: „Powiat Lwówecki (1:75000)” oraz „Dolina Bobru (1:75000) opracowanej przez wydawnictwo „Plan” po obszarze gminy prowadzi 9 pieszych znakowanych tras turystycznych oraz 6 znakowanych tras rowerowych.
Szlaki piesze – przebieg na terenie gminy:
◻ żółty: Lwówek Śląski – „Lwóweckie Skały”(Szwajcaria Lwówecka) – Dębowy Gaj – Marczów – Łupki – zamek Lenno – Wleń, długość szlaku 15 km, czas przejscia : 3h 30 min;
◻ żółty: Lwówek Śląski – „Dwa Dęby” - Radłówka – Kamieniołom – Twardziele – Niwnice, długość szlaku 11 km, czas przejscia : 2h 45 min;
◻ żółty: Gradówek – (grodzisko) – Kołodziej – Pławna, długość szlaku 13 km, czas przejscia : 3h;
◻ zielony: Lwówek Śląski – Płakowice – Jaglarz (301 m n. p.m.) – Chmielno – Skała – Żerkowice – Włodzice Wielkie, Bolesławiec, długość szlaku 18 km, czas przejscia : 4h;
◻ zielony: Lwówek Śląski – Płóczki Górne – Nagórze – Oleszna – Podgórska – Gryfów Śląski , długość szlaku 19 km, czas przejscia : 4h 10 min;
◻ niebieski: Lwówek Śląski – Skałka – „Zimna Dziura” – Dworek – Pieszków – Bielanka – dalej w kierunku Zamku Grodziec (389 m n.p.m.), długość szlaku 18 km, czas przejscia : 4h 20 min;
◻ niebieski: Lwówek Śląski – Panieńskie Skały – Lipień – Kołodziej (442 m n.p.m.) – dalej w kierunku Lubomierza, długość szlaku 16 km, czas przejscia : 4h;
◻ czarny: Lwówek Śląski – Płóczki Dolne – Jaskinie (Oaza, Lisia, Krótka, Czerwona) – Pirszyn (Góra Heleny 382 m n.p.m.) – dalej w kierunku wsi Rząsiny, długość szlaku 11 km, czas przejscia : 2h 30 min;
◻ czerwony: Dworek – Sobota – Dzwonkowa Droga – Kokotek (349 m n.p.m.) – Radomiłowice – Buczek (352 m n.p.m.) – dalej w kierunku Ostrzycy Proboszczowickiej (501 m n.p.m.), długość szlaku 11 km, czas przejscia : 2h 30 min;
Ogółem długość znakowanych szlaków pieszych przebiegających przez teren gminy Lwówek Śląski wynosi około 96 km.
Trasy rowerowe – przebieg na terenie gminy:
W 2002 roku wytyczono i oznakowano euroregionalną magistralę rowerową „Dolina Bobru” oznaczoną symbolem ER6 o długości 122 km, łączącą przejście graniczne Lubawka/Kralovec z Bolesławcem. Szlak rowerowy „Dolina Bobru” jest elementem powstającego systemu szlaków rowerowych w polskiej części Euroregionu Nysa. Ponadto w gminie i mieście Lwówek Śląski przygotowano dla potrzeb turystów, mieszkańców oraz miłośników jazdy na rowerze trzy trasy rowerowe po gminie oraz ścieżkę rowerową po mieście o łącznej długości około 89 kilometrów.
ER6: Górczyca – Sobota – Dębowy Gaj – Mojesz – Lwówek Śląski – Rakowice Wielkie – Rakowice Małe – Włodzice Wielkie;
◻ Ścieżka rowerowa w mieście „pomarańczowa”: Urząd Skarbowy – ul. Graniczna (przejazd kolejowy) – plac sportowy – przejazd kolejowy – śluza na Bobrze – ogródki działkowe – „ścieralnia" – ul. Wiejska (mostek) – Urząd Skarbowy. Długość 2,9 km;
◻ Trasa rowerowa „zielona”: Lwówek Śląski – Mojesz – Dębowy Gaj – Sobota – Bielanka – Zbylutów – Gaszów – Skała – Żerkowice – Rakowice Małe – Kotliska – Niwnice – Radłówka – Lwówek Śląski. Długość 55,5 km;
◻ Trasa rowerowa „fioletowa”: Lwówek Śląski – Mojesz – Dębowy Gaj – Sobota – Pieszków – Dworek – Lwówek
Śląski. Długość 21,2 km;
◻ Trasa rowerowa „żółta”: Lwówek Śląski – Płóczki Dolne – Mojesz – Lwówek Śląski. Długość 9,2 km.
Ponadto przez miejscowość Gradówek przebiega część pętli rowerowej relacji: Gryfów Śląski – Ubocze Górne – Gradówek – Wolbromów – Rząsiny – Ubocze Dolne – Gryfów Śląski.
5.6.3. Baza noclegowa
Gmina Lwówek Śląski dysponuje następującą, zarejestrowaną bazą noclegową:
Tabela 58. Gmina Lwówek Śląski – baza noclegowa w 2010 roku [źródło: Ośrodek Sportu i Rekreacji w Lwówku Śląskim, 2010]
Adres (*- standard hotelu – jedna gwiazdka; & - nieskwakifikowany) | Miejsca | Uwagi |
Hotel Olimp * ul. Xxxxxxxxxx 0, Xxxxxx Xxxxxx 59-600 | 28 | plus 16 miejsc noclegowych |
Hotel Piast * ul. Xxxxxxxxxxx 0, Xxxxxx Xxxxxx 00-000 | 00 | |
Pałac Brunów & , Brunów, | 99 | |
Poturówka kwatera prywatna & Brunów 7 | 18 | i pole namiotowe |
Pokoje gościnne i pole namiotowe & Xxxxxxxx Xxxxxxx 00x | ok. 20 | |
Agroturystyka & Dłużec 27 | 15 | + 5 dostawek |
Pokoje gościnne& Xxxxxxx Xxxxx 00, | 00 | |
Camping Brunów & Brunów 28a | ||
Agroturystyka & Xxxxxx Xxxx, Kotliska 9, | 10 | |
Dom Caritas & ul. Xxxxxxxxx 00 | ok. 100 | |
Pod Zielonym Jajem & Xxxxxxx Górne 102 | 4 | |
Xxxxxxxxx Xxxxxx & Płóczki Górne 52 | 10 | |
Xxxxxxxx Xxxxx & Mojesz 17 | 6 | |
Przytulisko „XXXXX” Xxxxxx Xxxxxxxxxxx & Mojesz 39 | 6 | 16 arów na przyczepy |
Na terenie Gminy i Miasta Lwówek Śląski jest ~ 482 miejsc noclegowych | ||
Według powyższych danych baza noclegowa na terenie Gminy i Miasta składa się z 482 całorocznych miejsc noclegowych. Standard bazy noclegowej jest zróżnicowany. Oferta miejscowych hoteli skierowana jest głównie dla bardziej zamożnych gości, natomiast agroturystyka i pokoje gościnne oferują standard turystyczny.
Według danych GUS z 2008 roku na terenie gminy Lwówek Śląski funkcjonowało 4 turystyczne obiekty noclegowych zbiorowego zakwaterowania20 dysponujące 160 miejscami noclegowymi. Z bazy noclegowej na terenie gminy skorzystało 6650 gości, w tym 107 zagranicznych. Udzielono im łącznie 12250 noclegów, w tym 254 dla gości zagranicznych. Oznacza to, że średni pobyt 1 gościa trwał około 1,8 dnia, w tym gościa zagranicznego 2,4 dnia.
Tabela 59. Gmina Lwówek Śląski – baza noclegowa turystyki w 2008 roku (I) [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS 2010]
Wyszczególnienie | Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Obiekty noclegowe ogółem na 100 km² | 1,67 | 1,83 | 3,69 |
Liczba miejsc noclegowych ogółem na 100 km² | 66,69 | 79,05 | 243,28 |
Liczba miejsc noclegowych ogółem na 1000 mieszkańców | 8,93 | 10,96 | 15,40 |
Liczba korzystających z noclegów na 1 miejsce noclegowe | 41,56 | 26,32 | 41,47 |
Liczba korzystających z noclegów turystów zagranicznych na 1 miejsce noclegowe | 0,67 | 2,32 | 9,23 |
Liczba udzielonych noclegów na 1 miejsce noclegowe | 76,56 | 79,95 | 107,76 |
Liczba udzielonych noclegów turystom zagranicznym na 1 miejsce noclegowe | 1,59 | 20,57 | 23,27 |
Średnia ilość udzielonych noclegów na 1 gościa | 1,84 | 3,04 | 2,60 |
Średnia ilość udzielonych noclegów na 1 gościa z zagranicy | 2,37 | 8,87 | 2,52 |
Obłożenie bazy noclegowej21 w % | 20,98 | 21,90 | 29,52 |
Gęstość turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania oraz miejsc noclegowych liczonych na 100 km² jest w gminie Lwówek Śląski zbliżona do średniej charakteryzującej powiat lwówecki. Jednocześnie jest także ponad 2-krotnie (liczba obiektów na 100 km²) oraz blisko 4-krotnie (liczba miejsc noclegowych na 100 km²) niższa od przeciętnej występującej w całym województwie dolnośląskim (wliczając w nie także wszystkie typowo rolnicze gminy wiejskie). Wartość tych współczynników jest wyrazem „odległości” jakiej brakuje gminie Lwówek Śląski, aby uznać ją za rejon dobrze wyposażony w bazę noclegową. Potwierdzeniem tego niedoboru jest ponad 2-krotna różnica na niekorzyść, jaka dzieli gminę Lwówek Śląski od średniej w województwie pod względem liczby miejsc noclegowych na 1000 mieszkańców. Należy nadmienić również, że w powiecie lwóweckim znajduje się tylko 1,7 % wszystkich obiektów noclegowych oraz 1,2 % wszystkich miejsc noclegowych zarejestrowanych w całym województwie, zaś na terenie gminy Lwówek Śląski znajduje się ponad 30,8 % wszystkich obiektów noclegowych oraz blisko 28,5 % wszystkich miejsc noclegowych zarejestrowanych w całym powiecie lwóweckim. Wskaźnik wykorzystania turystycznych miejsc noclegowych, czyli liczba korzystających gości na 1 miejsce noclegowe, nie odbiega już tak wyraźnie od porównywanych wartości (poza statystyką dotyczącą turystów zagranicznych).
20 Główny Urząd Statystyczny (GUS) pod tym pojęciem obejmuje tylko wybrane obiekty zbiorowego zakwaterowania, spełniające określone normy, między innymi: zarejestrowana działalność gospodarcza lub osobowość prawna w sektorze usług turystycznych (sekcja: hotele i restauracje), odpowiednia liczba miejsc noclegowych, standard, a przede wszystkim na bieżąco prowadzona statystyka dotycząca udzielanych noclegów.
21 Liczba udzielonych noclegów w ciągu roku w stosunku do liczby wszystkich miejsc noclegowych * ilość dni w roku.
3,69
4
3,5
3
2,5
1,67
1,83
2
1,5
1
0,5
0
Gmina Lwówek Powiat lwówecki Województwo
Śląski Dolnośląskie
Liczba obiektów na 100 km2
Rysunek 16. Gmina Lwówek Śląski – turystyczne obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
243,28
250
200
150
100
66,69
79,05
50
0
Gmina Lw ów ek Pow iat lw ów ecki Wojew ództw x
Xxxxxx Dolnośląskie
Liczba miejsc noclegowych na 100 km2
Rysunek 17. Gmina Lwówek Śląski – miejsca noclegowe w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
41,56
41,47
45
40
35
26,32
30
25
20
15
10
5
0
Gmina Lwówek Śląski Powiat lwówecki Województwo Dolnośląskie
korzystający ogółem w tym turyści zagraniczni
Liczba miejsc noclegowych na 100 km2
Rysunek 18. Gmina Lwówek Śląski – korzystający z noclegów w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
5.6.4. Potencjalne kierunki rozwoju turystyki
Gmina Lwówek Śląski nie jest obecnie postrzegana jako gmina turystyczna. Pomimo istniejących rzeczywistych i potencjalnych możliwości rozwoju turystyki na obszarze gminy, funkcja ta nie była dotychczas należycie rozwijana. W związku ze zmieniającymi się uwarunkowaniami społeczno – gospodarczymi w skali kraju i gmin, a także zważywszy na niewykorzystane walory krajobrazowe oraz zasoby sportowe i rekreacyjne gminy Lwówek Śląski, wydaje się być zasadne organizowanie, choćby w skali „mikro” tej dochodowej działalności. Obszar gminy wskazany jest do umiarkowanego ruchu turystycznego, który może wspomagać rozwój ekonomiczny poszczególnych miejscowości i gospodarstw rolnych. Gmina Lwówek Śląski jest doskonałą bazą wypadową do pobliskich miejscowości takich jak: Lubomierz, Wleń, Gryfów Śląski, Lubań czy Bolesławiec. Gmina położona jest także w zasięgu wyjazdów na jednodniowe wycieczki w Góry Kaczawskie, Góry Izerskie i Karkonosze.
Biorąc pod uwagę zasoby przyrodniczo – krajobrazowe regionu oczekuje się rozwoju następujących form ekoturystyki:
◻ krajoznawcza – polegająca na zwiedzaniu różnych miejsc i obiektów. Ta forma dotyczy zarówno turystów wypoczywających kilka godzin, jak i kilku dni;
◻ rekreacyjna weekendowa – przyjazdy w wolne dni od pracy z możliwością zakwaterowania, połączona z różnymi formami turystyki specjalistycznej;
◻ turystyka specjalistyczna: turystyka rowerowa; turystyka wodna; obserwacje przyrody; fotografika; hippika; myślistwo; wędkarstwo; grzybobranie.
◻ Dla rozwoju turystyki i agroturystyki można wskazać przede wszystkim południowe obszary gminy, szczególnie w obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Bobru i jego otuliny. Miejscowości predestynowane do tego typu działalności to: Dębowy Gaj, Dworek, Górczyca, Pieszków, Sobota.
Aby osiągnąć wyżej wymieniony cel należy przede wszystkim:
◻ zainwestować w budowę nowych funkcjonalnych obiektów sportowo – rekreacyjnych na terenach wiejskich;
◻ przygotować nową bazę noclegową i gastronomiczną, zwłaszcza w większych wsiach;
◻ przygotować zabytki kultury i przyrody na przyjęcie turystów poprzez: urządzenie parkingów, ogrodzenia oraz inne działania zależne od specyfiki miejsca;
◻ zorganizować tereny do liniowej i obszarowej penetracji turystycznej na przyjęcie wypoczywających: pola biwakowe, wiaty, punkty widokowe, stanowiska do łowienia ryb, ambony, itp.
Ponadto wskazane jest wprowadzanie funkcji turystycznych do obiektów zabytkowych. Przede wszystkim poprzez adaptację zespołów dworskich i pałacowych na hotele, zajazdy lub pensjonaty z towarzyszącymi im usługami gastronomicznymi i rozrywkowymi. Aby wykorzystać istniejący potencjał tych obiektów należy doskonalić ich standard, dostosować infrastrukturę do wymogów architektonicznych, ekologicznych oraz ogólnych uwarunkowań ładu przestrzennego.
Atrakcje krajobrazowe gminy oraz istniejący popyt na usługi sportowo – rekreacyjne powinny wpłynąć na rozbudowę oraz unowocześnienie infrastruktury turystycznej, szczególnie bazy noclegowo – gastronomicznej. Równie istotne jest zwiększanie standardu istniejących obiektów. Rozwój turystyki winien być powiązany z szeroką promocją walorów gminy na rynkach krajowych i zagranicznych oraz jednoczesną restrukturyzacją innych działów gospodarki.
5.7. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
5.7.1. Służba zdrowia
Zdecydowana większość placówek służby zdrowia zlokalizowana jest w Lwówku Śląskim. Najważniejszym obiektem jest NZOZ Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z o. o.22 zlokalizowany przy ul. Morcinka 7 składający się z:
◻ oddziałów szpitalnych w Lwówku Śląskim przy ul. Xxxxxxxxxx 00;
◻ oddziałów szpitalnych w Gryfowie Śląskim przy ul. Rzecznej 25;
◻ ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Lwówek Śląski, Gryfów Śląski);
◻ podstawowej opieki zdrowotnej (Lwówek Śląski, ul. Xxxxxxxx 0; Xxxxxx Xxxxxx, xx. Rzeczna 25);
◻ Zakładu Pielęgnacyjno – Opiekuńczego w Gryfowie Śląskim, przy ul. Rzecznej 25;
◻ Zakładu Opiekuńczo - Leczniczego w Gryfowie Śląskim, przy ul. Rzecznej 25;
◻ Zakładu Rehabilitacji Leczniczej (Pracownia Fizjoterapii w Lwówku Śląskim, Pracownia Fizjoterapii w Gryfowie
Śląskim, Oddział Rehabilitacyjny w Gryfowie Śląskim);
◻ wiejskich ośrodków zdrowia w Niwnicach, Zbylutowie i Sobocie.
22 [Źródło: xxxx://xxx.xxxxxxxxx.xx/]
Szpital w Lwówku Śląskim składa się z następujących oddziałów i poradni:
◻ oddział chirurgii ogólnej;
◻ oddział anestezjologii i intensywnej terapii;
◻ oddział wewnętrzny;
◻ oddział ginekologiczny;
◻ centralna izba przyjęć;
◻ poradnia chirurgii ogólnej;
◻ poradnia ginekologiczno – położnicza;
◻ poradnia chirurgii onkologicznej;
◻ poradnia neurologiczna;
◻ poradnia okulistyczna;
◻ poradnia leczenia uzależnień;
◻ poradnia otolaryngologiczna;
◻ poradnia zdrowia psychicznego;
◻ poradnia proktologiczna;
◻ poradnia metaboliczna;
◻ rehabilitacja ambulatoryjna;
◻ pracownia endoskopowa.
Ponadto na terenie gminy Lwówek Śląski infrastruktura służby zdrowia (zakłady opieki zdrowotnej typu niepublicznego) składają się z 2 placówek oraz licznych prywatnych gabinetów lekarskich.
Tabela 60. Gmina Lwówek Śląski – zakłady opieki zdrowotnej typu niepublicznego w 2010 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Placówka | Personel służby zrowia |
Podstawowo-Specjalistyczna Przychodnia Lekarska „Chumed” NZOZ s.c. , ul. Partyzantów 8, Lwówek Śląski | lekarz medycyny pracy, internista, pulmonolog, pielęgniarka |
NZOZ Medvita Sp.z o.o., ul. R. Traugutta 1, Lwówek Śląski | 5 lekarzy – podstawowa opieka zdrowotna, 2 osoby – ambulatoryjna opieka specjalistyczna, 4 pielęgniarki, 1 położna |
Szpital i przychodnie zapewniają mieszkańcom Gminy i Miasta podstawową i specjalistyczną opiekę medyczną. Korzystanie z pozostałych specjalistycznych usług medycznych odbywa się w placówkach zlokalizowanych poza granicami gminy, głównie w Jeleniej Górze i we Wrocławiu.
Na terenie gminy znajdują są 3 apteki. Wszystkie zlokalizowane są w Lwówku Śląskim:
◻ apteka „Pod białym krukiem”, ul. Xxxxxxxxxxx 0,
◻ apteka Ław Chlebowych, pl. Xxxxxxxx 00,
◻ apteka w Rynku, pl. Xxxxxxxx 00.
Tabela 61. Gmina Lwówek Śląski – dostępność do usług służby zdrowia w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Liczba mieszkańców przypadająca na 1 obiekt: | Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo dolnośląskie |
Apteki i punkty apteczne | 5972 | 5940 | 3127 |
Zakłady opieki zdrowotnej | 4479 | 3168 | 2714 |
Łóżka w szpitalach ogólnych na 10 tys. ludności | – | 21,9 | 47,2 |
Powyższe parametry występujące w gminie Lwówek Śląski zbliżone są do warunków w innych gminach miejsko – wiejskich, lecz odbiegają od średnich charakteryzujących zwłaszcza województwo dolnośląskie.
Obecnie zlokalizowana w gminie sieć placówek służby zdrowia jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb. NZOZ
„Medvita” sp. z o.o. planuje budowę nowej przychodni w Lwówku Śląskim przy ul. Xxxxxxxxxxxxxx.
5.7.2. Opieka społeczna
Opieką społeczną na terenie gminy zarządza Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lwówku Śląskim. W 2008 roku rozdysponowano następującą pomoc:
◻ zasiłki stałe: 652 świadczenia dla 76 osób;
◻ zasiłki okresowe dla 160 rodzin, składających się z 494 osób;
◻ zasiłki celowe (w tym specjalne) dla 244 rodzin, składających się z 740 osób.
Tabela 62. Gmina Lwówek Śląski – liczba osób korzystających z pomocy społecznej w latach 1990 – 2008 [źródło: Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lwówku Śląskim, 2010]
Rok | Liczba osób korzystających z pomocy |
1990 | 436 |
1991 | 1072 |
1992 | 1125 |
1993 | 2927 |
1994 | 4127 |
1995 | 4469 |
1996 | 4339 |
1997 | 4024 |
1998 | 4328 |
1999 | 4129 |
2000 | 4129 |
2001 | 4812 |
2002 | 4504 |
2003 | 4145 |
2004 | 4635 |
2005 | 4389 |
2006 | 3641 |
2007 | 2836 |
2008 | 1329 |
W przeciągu analizowanych lat liczba osób objętych pomocą społeczną wahała się w granicach od blisko 450 do blisko 4800 osób. Dane te odzwierciedlają w pewnym sensie dynamikę kształtowania się bezrobocia na terenie gminy, ponieważ nadal głównym powodem ubiegania się o pomoc społeczną jest brak pracy zarobkowej. Wzrost liczby zasiłków wydawanych po 2000 roku wynika z wdrożenia wielu rządowych programów związanych z opieką społeczną, np.: pomoc państwa w zakresie dożywiania.
W najbliższej przyszłości nie przewiduje się rozbudowy infrastruktury związanej z gminną pomocą społeczną i jej obecny stan należy uznać za wystarczający z punktu widzenia potrzeb lokalnej społeczności.
5.8. Administracja samorządowa
5.8.1. Urząd Gminy i Miasta
Urząd Gminy i Miasta zlokalizowany w miejscowości Lwówek Śląski przy ul. Al. Xxxxxx Xxxxxxxxx 00x, nadzoruje aktywności społeczno – gospodarcze w gminie. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym na czele urzędu gminy miejsko – wiejskiej stoi Burmistrz. Jest on kierownikiem Urzędu i zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu oraz kierowników miejskich jednostek organizacyjnych. Struktura organizacyjna Urzędu Gminy i Miasta w Lwówku Śląskim składa się z następujących wydziałów i stanowisk:
Kierownictwo Urzędu:
◻ Burmistrz;
◻ Zastępca Burmistrza;
◻ Sekretarz Gminy;
◻ Skarbnik Gminy;
Komórki organizacyjne Urzędu:
◻ Wydział Organizacyjny, w którym funkcjonuje Biuro Rady Miejskiej;
◻ Wydział Finansowo-Budżetowy;
◻ Urząd Stanu Cywilnego;
◻ Wydział Gospodarki Przestrzennej, Nieruchomościami oraz Rolnej i Ochrony Środowiska;
◻ Wydział Inwestycji i Zamówień Publicznych;
◻ Wydział Spraw Obywatelskich i Obrony Cywilnej;
◻ Straż Miejska.
Stanowiska pracy przy każdym z referatów i wydziałów:
◻ Wydział Organizacyjny – 14;
◻ Wydział Finansowo Budżetowy – 9;
◻ Wydział Inwestycji i Zamówień Publicznych – 7;
◻ Wydział Gospodarki Przestrzennej, Nieruchomościami oraz Rolnej i Ochrony Środowiska – 10;
◻ Urząd Stanu Cywilnego – 2;
◻ Straż Miejska – 4;
◻ Wydział Spraw Obywatelskich i Obrony Cywilnej – 5.
Ponadto Urzędowi Gminy i Miasta w Lwówku Śląskim podlegają następujące jednostki organizacyjne:
◻ Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Lwówku Śląskim;
◻ Miejsko – Gminny Ośrodek pomocy Społecznej w Lwówku Śląskim;
◻ Zakład Budżetowy Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Lwówku Śląskim;
◻ Lwówecki Ośrodek Kultury, funkcjonujacy jako instytucja kultury;
◻ Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bóbr” w Lwówku Śląskim;
◻ Gimnazjum im. Xxxx Xxxxx XX x Lwówku Śląskim;
◻ Szkoła Podstawowa Nr 2 w Lwówku Śląskim;
◻ Szkoła Podstawowa Nr 3 w Lwówku Śląskim;
◻ Szkoła Podstawowa w Zbylutowie;
◻ Szkoła Podstawowa w Płóczkach Górnych;
◻ Szkola Podstawowa w Niwnicach;
◻ Publiczne Przedszkole Nr 1 w Lwówku Śląskim;
◻ Publiczne Przedszkole nr 2 w Lwówku Śląskim.
5.8.2. Gremia samorządowe
Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym władzę wykonawczą w gminie miejsko – wiejskiej sprawuje Burmistrz, wyłoniony na podstawie bezpośrednich wyborów. Władzę uchwałodawczą, odpowiednik władzy ustawodawczej Sejmu RP, pełni Rada Miejska, składająca się z 15 osób. W wyniku wyborów samorządowych, które odbyły się jesienią 2006 roku, Rada Miejska Gminy Lwówek Śląski składa się z 8 mężczyzn i 7 kobiet.
Tabela 63. Gmina Lwówek Śląski – Radni Miejscy według wieku w 2010 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Wiek | Liczba radnych | Struktura w % |
29 i mniej | 0 | 0 |
30-39 | 1 | 6,67 |
40 – 59 | 11 | 73,33 |
60 i więcej | 3 | 20,00 |
5.8.3. Starostwo Powiatowe
Miasto Lwówek Śląski jest również siedzibą władz powiatowych. W związku z powyższym na terenie miasta funkcjonuje szereg jednostek administracyjnych, będących w gestii powiatu lwóweckiego. Należą do nich:
◻ Starostwo Powiatowe, ul. Al. Wojska Polskiego 25a;
◻ Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, ul. Sikorskiego;
◻ Zarząd Dróg Powiatowych, ul. Szpitalna 4;
◻ NZOZ Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z o.o., ul. Morcinka 7;
◻ Powiatowy Urząd Pracy, ul. Budowlanych 1;
◻ Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ul. Morcinka 7;
◻ Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, ul. Jana Pawła II 19;
◻ Powiatowe Centrum Edukacji, ul. Al. Wojska Polskiego 25a;
◻ Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych, ul. Henryka Brodatego 1;
◻ Zespół Szkół Ekonomiczno – Technicznych w Rakowicach Wielkich;
◻ Zespół Placówek Edukacyjno – Wychowawczych;
◻ Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, ul. Al. Wojska Polskiego 25a.
Ponadto na terenie miasta funkcjonują następujące jednostki administracji państwowej:
◻ Sąd Rejonowy, ul Jaśkiewicza 12;
◻ Komenda Powiatowa Policji, ul. Jana Pawła II 12;
◻ Urząd Skarbowy, ul. Budowlanych 1;
◻ Inspektorat Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ul. 10 Dywizji 6;
◻ Prokuratura Rejonowa, ul. Obrońców Pokoju 1.
5.8.4. Współpraca krajowa i międzynarodowa
Na arenie krajowej Gmina Lwówek Śląski należy do następujących stowarzyszeń i organizacji:
◻ Południowo – Zachodnie Forum Samorządu Terytorialnego POGRANICZE;
◻ Fundusz Poręczeń Kredytowych w Jeleniej Górze;
◻ Powiatowe Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych we Lwówku Śląskim;
◻ Powiatowa Rada Zatrudnienia w Lwówku Śląskim;
◻ Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Nysa;
◻ Dolnośląska Organizacja Turystyczna;
◻ Związek Miast Polskich.
Ponadto Gmina Lwówek Śląski podpisała umowy i podjęła stosowne uchwały w sprawie nawiązania międzynarodowej współpracy partnerskiej z następującymi miastami:
◻ Heidenau – Niemcy, umowa partnerska podpisana 4 kwietnia 1995 roku;
◻ Velky Šenov – Czechy, umowa partnerska podpisana 16 listopada 2000 roku;
◻ Noidans Les Vesoul – Francja, umowa podpisana 21 czerwca 2006 roku;
◻ Chrastava – Czechy;
◻ Wilthen – Niemcy, umowa partnerska podpisana 22 września 2009 roku.
5.8.5. Organizacje społeczne
Na terenie Gminy i Miasta działają liczne koła, związki oraz stowarzyszenia społeczne. Należą do nich:
◻ Związek Osadników Wojskowych Ziemi Lwóweckiej, Lwówek Śląski, ul. Aleja Wojska Polskiego 25B;
◻ Porozumienie na rzecz Gminy – Mała Ojczyzna, Lwówek Śląski, ul. Leśna 4;
◻ Towarzystwo Miłośników Lwówka Śląskiego, Lwówek Śląski, ul. Sienkiewicza 42;
◻ Koło Stowarzyszeń Emerytów i Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych RP, Lwówek Śląski, ul. Jana Pawła II 12;
◻ Oddział PTTK „Ziemi Lwóweckiej”, Lwówek Śląski, ul. Sienkiewicza 42;
◻ Stowarzyszenie Kupców Lwóweckich, Lwówek Śląski, ul. Plac Wolności 34;
◻ Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Sołtysów Gminy Lwówek Śląski Suchecki Zbigniew, Lwówek Śląski, Płóczki Dolne 78B/3;
◻ Młodzieżowe Koło Opiekunów Zabytków we Lwówku Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Zwycięzców 48;
◻ Gminne Towarzystwo Kultury we Włodzicach Wielkich, Lwówek Śląski, Włodzice Wielkie 27;
◻ Lwóweckie Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych im. Stanisława Jasińskiego, Lwówek
Śląski, ul. Plac Wolności 15/1;
◻ Niezależna Inicjatywa Samorządowa we Lwówku Śląskim „PH” „Bogusia”, Lwówek Śląski, ul. Plac Wolności 5/1;
◻ Stowarzyszenie Motocyklistów „Zatrybka”, Lwówek Śląski, ul. Jaśkiewicza 14/3;
◻ Lwóweckie Towarzystwo Wędkarskie Lwówek Śląski, Lwówek Śląski, ul. Partyzantów 2/2;
◻ Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Społecznego oraz Integracji Europejskiej Powiatu Lwówek Śląski, Lwówek
Śląski, ul. Plac Wolności 2/2;
◻ Stowarzyszenie na Rzecz Ofiar Wypadków Drogowych „Pomoc” w Lwówku Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Aleja Wojska Polskiego 25A;
◻ Regionalne Forum Kobiet, Lwówek Śląski, ul. Krawczyńskiego 10/15;
◻ Stowarzyszenie „Nasza Gmina – Lwówek Śląski”, Lwówek Śląski, ul. Przyjaciół Żołnierza;
◻ Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Lwówku Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Polna 6;
◻ Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, Bezdomnych i Osób Zagrożonych Patologiami Społecznymi „Moje Miejsce”, Lwówek Śląski, ul. Górna 33;
◻ Stowarzyszenie Charytatywno – Opiekuńcze „Dar Ludzkich Serc” imieniem Świętego Franciszka z Asyżu w Lwówku Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Szkolna 3;
◻ Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Miejsko Gminny Klub Sportowy „Szkolny Związek Sportowy” w Lwówku
Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Kościuszki 3;
◻ Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział we Lwówku Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Plac Wolności 22;
◻ Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy w Lwówku Śląskim, Lwówek Śląski, ul. Orzeszkowej 36;
◻ Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” Oddział Miejski Lwówek Śląski, Lwówek Śląski, ul. Szpitalna 3;
◻ Stowarzyszenie na rzecz szkół wiejskich w gminie Lwówek Śląski;
◻ Stowarzyszenie Sołtysów Gminy Lwówek Śląski „Nasza Wieś” w Radłówce;
◻ Stowarzyszenie „Srebrna Dolina” Mojesz;
◻ Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Radłówka;
◻ Stowarzyszenie „Nowoczesna Wieś” w Rakowcach Wielkich;
◻ Stowarzyszenie „Nasz Dworek”.
5.9. Cmentarze
Na terenie gminy Lwówek Śląski funkcjonuje 13 cmentarzy zlokalizowanych w następujących miejscowościach:
◻ Lwówek Śląski – o powierzchni 4,96 ha (działka nr 447);
◻ Lwówek Śląski – 1,08 ha (działka nr 21);
◻ Lwówek Śląski – 0,10 ha (żołnierzy radzieckich);
◻ Bielanka (dz. nr 158, część dz. nr 150 – przy kościele) – parafialny, o powierzchni 0,96 ha;
◻ Chmielno (dz. nr 883, część dz. nr 862 – przy kościele) – parafialny, o powierzchni 0,51 ha;
◻ Dłużec (dz. nr 148, część dz. nr 147 – przy kościele) – parafialny, o powierzchni 0,29 ha;
◻ Kotliska (dz. nr 559, dz. nr 462) – parafialny, o powierzchni odpowiednio 0,35 ha i 1,24 ha;
◻ Niwnice (dz. nr 355, część dz. nr 337 – przy kościele) – parafialny, o powierzchni 0,86 ha;
◻ Płóczki Górne (dz. nr 457/2 - komunalny, część dz. nr 458 – parafialny) – o powierzchni 0,37 ha;
◻ Sobota (dz. nr 52) – komunalny, o powierzchni 0,63 ha;
◻ Włodzice Wielkie (dz. nr 258, dz. nr 214) – parafialny, o powierzchni odpowiednio 1,04 ha i 0,56 ha;
◻ Zbylutów (dz. nr 443/3, dz. nr 595 przy kościele) – parafialny, o powierzchni 0,69 ha;
◻ Żerkowice (dz. nr 90/2 – przy kościele) – parafialny, o powierzchni 0,18 ha.
Łączna powierzchnia czynnych cmentarzy wynosi 13,72 ha. Szacuje się, że istniejące miejsca pochówku nie zaspokoją potrzeb mieszkańców gminy w perspektywie najbliższych kilkunastu lat, w związku z powyższym planuje się rozbudowę cmentarza komunalnego w Lwówku Śląskim.
Na terenie gminy nie występują grzebowiska dla zwierząt. Miejscowi rolnicy posiadają stosowne umowy na utylizację martwych zwierząt z przedsiębiorstwami spoza terenu gminy.
5.10. Obiekty obrony cywilnej
Obrona cywilna na terenie gminy Lwówek Śląski posiada następujące obiekty:
◻ ukrycie dla ludności typu II – szczelina przeciwlotnicza w Lwówku Śląskim przy ul. Pałacowej;
◻ ukrycie dla ludności typu II – szczelina przeciwlotnicza w Lwówku Śląskim przy ul. Basztowej. Oba obiekty powstały przed 1945 rokiem i wymagają generalnego remontu.
5.11. Rynek pracy
Lwówek Śląski jest ośrodkiem usługowo – przemysłowym o zrównoważonym udziale funkcji miejsca pracy i mieszkaniowej. Rynek pracy opiera się głównie o miejscowe zakłady przemysłowe oraz o administrację samorządową. Ponadto część mieszkańców gminy pracuje we własnych gospodarstwach rolnych, których według Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 roku było 1814. Pozostała część znajduje zatrudnienie w kilkudziesięciu miejscowych zakładach pracy, zwłaszcza produkcyjnych i usługowych, które rozwijają się stosownie do realiów gospodarki rynkowej. Są to firmy zajmujące się głównie handlem, budownictwem oraz zakłady rzemieślnicze. Znaczna grupa pracuje poza granicami gminy, w tym zagranicą. Na koniec 2008 roku urząd zarejestrował 1394 podmiotów gospodarczych (w tym w mieście 989) w rejestrze REGON.
ci podmiotów gospodarczych
Tabela 64. Gmina Lwówek Śląski – formy własnoś 23 będących w rejestrze REGON w 2008 roku [źródło: GUS 2010]
Formy własności | Ilość jednostek ogółem | W tym miasto Lwówek Śląski |
Zakłady publiczne | 83 | 70 |
Spółki handlowe | 48 | 40 |
Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego | 20 | 17 |
Spółdzielnie | 8 | 6 |
Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne | 41 | 28 |
23 Bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą | 1028 | 687 |
Inne formy własności prywatnej | 166 | 141 |
Własnością publiczną (państwową i samorządową) jest 83, natomiast prywatną 1311 przedsiębiorstw, to jest 94,05 % ogółu. Spośród firm prywatnych 1028 to zakłady należące do osób fizycznych, co stanowi 78,41 % ogółu podmiotów sektora prywatnego. Należy nadmienić, że wśród spółek prawa handlowego 20 posiada kapitał zagraniczny.
Tabela 65. Gmina Lwówek Śląski – struktura podmiotów gospodarczych według form własności w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Forma własności | Gmina Lwówek Śląski (%) | Powiat lwówecki (%) | Województwo dolnośląskie (%) |
Zakłady publiczne | 5,95 | 5,33 | 4,67 |
Spółki handlowe | 3,44 | 4,00 | 6,84 |
Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego | 1,44 | 1,82 | 1,95 |
Spółdzielnie | 0,57 | 0,55 | 0,44 |
Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne | 2,94 | 3,60 | 2,32 |
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą | 73,75 | 75,17 | 71,69 |
Inne formy własności prywatnej | 11,91 | 9,53 | 12,09 |
Powyższe uwarunkowania w gminie Lwówek Śląski nieznacznie różnią się od przeciętnej dla powiatu i województwa. Wśród przedsiębiorstw prywatnych z gminy Lwówek Śląski jest stosunkowo najwięcej zakładów osób fizycznych, spółdzielni oraz innych niż wyżej wymienione form własności prywatnej kosztem spółek prawa handlowego (w tym z udziałem kapitału zagranicznego) w stosunku do porównywanych wartości. Największa, blisko 2–krotna różnica w stosunku do województwa dotyczy spółek handlowych. Jest to naturalna prawidłowość, albowiem jednostki te rzadko występują na terenie niewielkich gmin miejsko – wiejskich. Powyższe oznacza, że na terenie gminy Lwówek Śląski zdecydowanie dominuje sektor małych, rodzinnych przedsiębiorstw.
Poniższa tabela przedstawia rozkład podmiotów gospodarczych, będących w rejestrze REGON według wybranych sekcji PKD2004. Dokonano w niej także dodatkowego pogrupowania, np.: ujmując pod pojęciem przemysł: górnictwo i kopalnictwo, działalności produkcyjne i przetwórstwo przemysłowe. W skład sekcji handel i naprawy wchodzą: handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego.
Tabela 66. Gmina Lwówek Śląski – podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w REGON według wybranych sekcji w 2008 roku [ źródło: GUS, 2010]
Wybrane sekcje według PKD | Ilość jednostek ogółem | W tym miasto Lwówek Śląski |
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo | 73 | 21 |
Przemysł | 86 | 40 |
Budownictwo | 169 | 120 |
Handel i naprawy | 400 | 288 |
Hotele i restauracje | 29 | 19 |
Transport, gospodarka magazynowa i łączność | 79 | 51 |
Pośrednictwo finansowe | 48 | 34 |
Obsługa nieruchomości i firm | 244 | 218 |
Pozostałe sekcje | 266 | 198 |
Spośród wymienionych sekcji najwięcej firm (400) prowadzi działalność handlową i naprawczą. 244 podmioty zajmują się obsługą nieruchomości i firm, natomiast 79 transportem i gospodarką magazynową. Te trzy grupy stanowią łącznie ponad połowę wszystkich zarejestrowanych firm. Przemysł i budownictwo to łącznie 255 podmioty. Znaczną pojedynczą grupę w powyższej statystyce stanowią podmioty określone jako „pozostałe sekcje między innymi: edukacja, ochrona zdrowia, administracja, pozostałe nie wymienione usługi, itp.), które reprezentują 14 % ogółu przedsiębiorstw w gminie. Uwarunkowania te prezentuje poniższa rycina oraz tabela.
5,2%
19,1%
6,2%
12,1%
17,5%
3,4%
28,7%
5,7%
2,1%
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo budownictwo
hotele i restauracje
pośrednictwo finansowe pozostałe sekcje
przemysł
handel i naprawy
transport, gospodarka magazynowa i łączność obsługa nieruchomości i firm
Rysunek 19. Gmina Lwówek Śląski– struktura podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON według wybranych sekcji w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Tabela 67. Gmina Lwówek Sląski – struktura podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON według wybranych sekcji w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Wybrane sekcje według PKD | Gmina Lwówek Śląski (%) | Powiat lwówecki (%) | Województwo dolnośląskie (%) |
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo | 5,24 | 4,84 | 2,13 |
Przemysł | 6,17 | 9,16 | 8,40 |
Budownictwo | 12,12 | 13,74 | 11,25 |
Handel i naprawy | 28,69 | 28,63 | 28,88 |
Hotele i restauracje | 2,08 | 2,74 | 2,93 |
Transport i łączność | 5,67 | 5,21 | 6,77 |
Pośrednictwo finansowe | 3,44 | 3,02 | 3,59 |
Obsługa nieruchomości i firm | 17,51 | 15,15 | 22,00 |
Pozostałe sekcje | 19,08 | 17,51 | 14,05 |
Udział sekcji: budownictwo, handel i naprawy oraz transport i łączność jest zbliżony do przeciętnych uwarunkowań charakteryzujących powiat lwówecki i województwo dolnośląskie. Mniejszy odsetek przedsiębiorstw z sekcji: przemysł oraz obsługa nieruchomości i firm w gminie Lwówek Śląski w stosunku do porównywanych jednostek jest zjawiskiem naturalnym bowiem statystyka, zwłaszcza dla województwa, obejmuje również duże gminy miejskie (Wrocław, Wałbrzych, Legnica, itd.), w których takie firmy mają przeważnie swoje siedziby. Bogactwo terenów leśnych oraz liczne wiejskie jednostki osadnicze powodują, że odsetek firm z sekcji rolnictwo i leśnictwo jest tu również stosunkowo wysoki w porównaniu z całym powiatem i województwem.
5.12. Zatrudnienie i bezrobocie
5.12.1. Zatrudnienie
Według danych z końca 2008 roku liczba pracujących24 w gospodarce narodowej na obszarze gminy Lwówek Śląski wyniosła 3132 osób (w tym 1524 kobiet).
Tabela 68. Gmina Lwówek Śląski – pracujący w 2003 roku25 [źródło: GUS 2010]
Pracujący | Liczba pracujących |
Ogółem | 2 828 |
24 Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób; bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
25 Od 2003 r. Główny Urząd Statystyczny nie prowadzi statystyk pracujących wg sektorów ekonomicznych na poziomie gminy.
Sektor rolniczy | 53 |
Przemysł i budownictwo | 845 |
Usługi rynkowe | 655 |
Usługi nierynkowe | 1 275 |
Tabela 69. Gmina Lwówek Śląski – struktura pracujących w 2008 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS, 2010]
Pracujący | Gmina Lwówek Śląski (%) | Powiat lwówecki (%) | Województwo dolnośląskie (%) |
Sektor rolniczy | b.d. | 19,48 | 9,48 |
Przemysł i budownictwo | b.d. | 38,92 | 35,15 |
Usługi rynkowe | b.d. | 15,89 | 33,18 |
Usługi nierynkowe | b.d. | 25,70 | 22,19 |
Na 1000 ludności ogółem | 174,83 | 189,62 | 267,81 |
Na 1000 ludności w wieku produkcyjnym | 269,54 | 290,90 | 406,25 |
Niniejsze statystyki nie odzwierciedlają faktycznej struktury zatrudnienia na terenie gminy, powiatu i województwa. Odnoszą się bowiem do liczby pracujących, zgodnie z przedstawioną powyżej definicją i odzwierciedlają strukturę zatrudnienia w większych podmiotach gospodarczych. Jednakże na podstawie powyższej tabeli obserwujemy naturalną prawidłowość. Odsetek pracujących w usługach nierynkowych (edukacja, administracja, bezpieczeństwo publiczne, sport, kultura, a przede wszystkim służba zdrowia) jest wyższy niż wskaźnik dla województwa dolnośląskiego bowiem znaczna ilość podmiotów gospodarczych w gminie Lwówek Śląski to zakłady publiczne (edukacja, administracja, służba zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, sport, kultura), które charakteryzują się największym zatrudnieniem. Wskaźnik pracujących w sektorze usług rynkowych jest ponad 2-krotnie mniejszy niż dla całego województwa dolnośląskiego, gdzie średnią zawyżają największe miasta (Wrocław, Legnica, Jelenia Góra). Odsetek pracujących w sektorze przemysłowym i budownictwie jest także wysoki ze względu na to, że znaczną ilość lokalnych firm zatrudniających powyżej 9 osób stanowią właśnie firmy produkcyjne. Niewielki odsetek pracujących w kategorii „sektor rolniczy” potwierdza prawidłowość, że rolnictwem zajmują się w większości gospodarstwa indywidualne (rodzinne), a mało jest podmiotów gospodarczych z sekcji rolnictwa.
2%
30%
45%
23%
rolnictwo i leśnictwo przemysł i budownictwo usługi rynkowe usługi nierynkowe
Rysunek 20. Gmina Lwówek Śląski – struktura pracujących w 2003 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS 2010]
5.12.2. Bezrobocie
Jednym z ważniejszych kryteriów oceny warunków bytu mieszkańców jest możliwość uzyskania zatrudnienia. Zjawiskiem, które nieustannie wywiera istotny wpływ na poziom życia ludności jest bezrobocie. 31 marca 2010 roku Powiatowy Urząd Pracy w Lwówku Śląskim zarejestrował 1333 bezrobotnych z terenu gminy Lwówek Śląski (w tym 648 kobiet). Oznacza to, że na 100 osób w wieku produkcyjnym 11,47 zarejestrowano jako bezrobotne. Współczynnik obliczany w stosunku do 100 osób czynnych zawodowo jest o wiele wyższy, jednakże kształtuje się na zbliżonym poziomie w stosunku do innych gmin miejsko – wiejskich województwa dolnośląskiego.
Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi: 704 (52,81%), zamieszkałych w mieście 629 osób (47,19%). Zasiłek pobiera 307 osób (23,03%).
Tabela 70. Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie lwóweckim i województwie dolnośląskim na koniec lutego 2010 roku [źródło: PUP Lwówek Ślaski]
Wyszczególnienie | Powiat Lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Stopa bezrobocia w % | 24,4 | 13,9 |
2500
2000
1500
1000
500
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
LATA
liczba bezrobotnych ogółem w tym kobiety
LICZBA BEZROBOTNYCH
Rysunek 21. Gmina Lwówek Śląski – dynamika kształtowania się bezrobocia w latach 2000 – 2010 [źródło PUP Lwówek Śląski, 2009, GUS 2010.
Na przestrzeni ubiegłych 20 lat (lata 1990 – 2009) największe bezrobocie w Polsce jak i w gminie Lwówek Śląski występowało w latach 1992 – 1995 oraz w latach 2000 – 2005. Wyraźnie zarysował się spadek liczby bezrobotnych na 1997 rok w stosunku do lat 1992 – 1996. Spowodowane to było między innymi zmianą klasyfikacji statystycznej bezrobotnych, wprowadzonej na początku 1997 roku. Wpływ na to miała także koniunktura gospodarcza obserwowana w latach 1995 – 1997. Zaznaczający się w latach 1998 – 2003 wzrost bezrobocia należy przypisać między innymi dekoniunkturze oraz innym niekorzystnym wynikom makroekonomicznym notowanym w tych latach. Proces ten przełożył się na liczne zwolnienia grupowe. Jako pozytywny można uznać fakt, że począwszy od 2004 roku, z racji wejścia w okres kolejnej gospodarczej koniunktury, bezrobocie w gminie Lwówek Śląski zaczęło systematycznie spadać i obecnie zbliża się do poziomu z połowy lat 90–tych ubiegłego wieku.
Tabela 71. Gmina Lwówek Śląski – bezrobocie w latach 2000 – 2010 [źródło: PUP Lwówek Śląski, 2009, GUS 2010]
Rok | Liczba bezrobotnych ogółem | W tym kobiety | Udział kobiet w % |
2000 | 2182 | 1174 | 53,80 |
2001 | 2291 | 1163 | 50,76 |
2002 | 2242 | 1090 | 48,62 |
2003 | 2227 | 1059 | 47,55 |
2004 | 1926 | 938 | 48,70 |
2005 | 1804 | 914 | 50,67 |
2006 | 1507 | 752 | 49,90 |
2007 | 1226 | 666 | 54,32 |
2008 | 1023 | 568 | 55,52 |
2009 | 1289 | 649 | 50,35 |
31.03.2010 | 1333 | 648 | 48,61 |
W przeciągu całego analizowanego okresu udział kobiet wśród ogółu bezrobotnych oscylował wokół 50 %. Obecnie, to jest 31 marca 2010 roku współczynnik ten wynosił 50,35 %.
Tabela 72. Gmina Lwówek Śląski– bezrobotni zarejestrowani według wieku. Stan na 31 marca 2010 roku [źródło: PUP Lwówek Śląski, 2010]
Grupa wieku | Liczba bezrobotnych ogółem | Struktura (%) |
18 – 24 | 286 | 21,46 |
25 – 34 | 392 | 29,41 |
35 – 44 | 256 | 19,20 |
45 – 54 | 256 | 19,20 |
55 – 59 | 119 | 8,93 |
60 – 64 | 24 | 1,80 |
400
350
300
250
200
150
100
50
0
18 – 24 25 – 34 35 – 44 45 – 54 55 – 59 60 – 64
WIEK
24
119
256
256
286
392
LICZBA BEZROBOTNYCH
Rysunek 22. Gmina Lwówek Śląski – bezrobotni zarejestrowani według wieku. Stan na 31 grudnia 2008 [źródło: PUP Lwówek Sląski, 2010]
Struktura bezrobotnych według wieku jest zróżnicowana. Niepokojące jest zjawisko, że liczna rzesza bezrobotnych, ponad 21%, to osoby najmłodsze w wieku 18 – 24 lata. Natomiast aż ponad 50 % ogółu zarejestrowanych bezrobotnych stanowią osoby do 34 roku życia, a ponad 38 % to ludzie w wieku 35 – 54 lata. Jedynie grupa bezrobotnych powyżej 55 roku życia jest nieliczna, między innymi ze względu wcześniejszego przejścia na emeryturę lub systemu zasiłków i świadczeń przedemerytalnych.
Tabela 73. Gmina Lwówek Śląski– bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia. Stan na 31 marca 2010 roku [źródło: PUP Lwówek Śląski, 2010]
Wykształcenie | Liczba bezrobotnych ogółem | Struktura (%) |
Wyższe | 73 | 5,47 |
Policealne i średnie zawodowe | 330 | 24,76 |
Średnie ogólnokształcące | 111 | 8,33 |
Zasadnicze zawodowe | 442 | 33,16 |
Gimnazjalne i poniżej | 377 | 28,28 |
w yższe
średnie ogólnokształcące gimnazjalne i poniżej
policealne i średnie zaw odow e
zasadnicze zaw odow e
5,5%
28,3%
24,8%
8,3%
33,2%
Rysunek 23. Gmina Lwówek Śląski – bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia. Stan na 31 marca 2010 roku [źródło: PUP Lwówek Śląski, 2010]
Bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niższym stanowią 61,4 % ogółu zarejestrowanych. Natomiast osoby pozostające bez pracy i legitymujące się wykształceniem wyższym stanowią
niewiele poniżej 5,5 % ogółu bezrobotnych, co jest wyższym wskaźnikiem w porównaniu ze średnimi wartościami charakteryzującymi kraj oraz region. Znaczną grupę (33,1 %) stanowią osoby z wykształceniem policealnym i średnim, którym również ze względu na brak dyplomu wyższych uczelni trudno znaleźć pracę w gminie czy w całym regionie.
Tabela 74. Gmina Lwówek Śląski– bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawania bez pracy. Stan na 31 marca 2010 roku [źródło: PUP Lwówek
300
250
200
150
100
50
0
do 1
1 – 3
3 – 6
6 – 12
12 – 24 powyżej 24 miesięcy
CZAS POZOSTAWANIA BEZ PRACY W MIESIĄCACH
LICZBA BEZROBOTNYCH
Śląski, 2010]
Czas pozostawania bez pracy w miesiącach | Liczba bezrobotnych ogółem | Struktura (%) |
Do 1 | 142 | 10,65 |
1 – 3 | 294 | 22,06 |
3 – 6 | 299 | 22,43 |
6 – 12 | 277 | 20,78 |
12 – 24 | 226 | 16,95 |
Powyżej 24 miesięcy | 95 | 7,13 |
Rysunek 24. Gmina Lwówek Śląski – bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawania bez pracy. Stan na 31 marca 2010 roku [źródło: PUP Lwówek
Śląski, 2010]
93% bezrobotnych pozostaje bez pracy nie dłużej niż 24 miesiące. Jest to grupa osób objęta zwolnieniami w roku 2008 oraz dodatkowo zasilona absolwentami szkół średnich, zwłaszcza zawodowych i technicznych. Natomiast za niekorzystny należy uznać fakt, że 7% % bezrobotnych pozostaje bez pracy dłużej niż 2 lata. Oznacza to, że obecna struktura gospodarcza gminy Lwówek Śląski nie jest jeszcze w stanie wygenerować miejsc pracy dla osób długotrwale bezrobotnych.
Tabela 75. Gmina Lwówek Śląski– bezrobotni w trudnej sytuacji na rynku pracy. Stan na 31 marca 2010 roku [źródło: PUP Lwówek Śląski, 2010]
Liczba bezrobotnych ogółem | Struktura (%) | |
Do 25 roku życia | 286 | 21,46 |
Które ukończyły szkołę wyższą, do 27 roku życia | 6 | 0,45 |
Długotrwale bezrobotne | 565 | 42,39 |
Powyżej 50 roku życia | 279 | 20,93 |
Bez kwalifikacji zawodowych | 308 | 23,11 |
Samotnie wychowujące co najmniej 1 dziecko do 18 roku | 148 | 11,10 |
Niepełnosprawni | 51 | 3,83 |
Bezrobotni w trudnej sytuacji na rynku pracy to przede wszystkim osoby młode, do 25 roku życia, stanowiące blisko 22
% ogółu bezrobotnych. Osoby bezrobotne długotrwale stanowią ponad 42 % ogółu bezrobotnych (długotrwale bezrobotny - pozostający w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych).
Obserwowana od kilku lat koniunktura gospodarcza (wyhamowana nieco ze względu na obecną sytuację gospodarczą) spowodowała dość znaczny spadek bezrobocia, również na terenie gminy Lwówek Śląski. Jednakże charakteryzuje ją przede wszystkim wzrost popytu na pracę w przemyśle i budownictwie, czyli dotyczy zwłaszcza robotników
wykwalifikowanych i w tej kwestii obserwowana jest nawet nadwyżka popytu miejsc pracy nad podażą siły roboczej. Niepokojącym zjawiskiem jest brak dobrze płatnych ofert pracy dla ludzi młodych i wykształconych. Omawianą problematykę potęguje wchodzący w wiek produkcyjny i zawodowy wyż demograficzny z pierwszej połowy lat 80 – tych XX wieku. Natychmiastowe stworzenie kilkuset miejsc pracy, oparte tylko o środki własne samorządu jest praktycznie niemożliwe. Szansę na poprawę sytuacji upatruje się w znalezieniu grupy inwestorów strategicznych, mogących zatrudnić po kilkuset pracowników każdy. Gmina posiada tereny i warunki infrastrukturalne do przyjęcia inwestorów. Ważnym atutem jest również bliskość granicy z Niemcami i Czechami oraz mała odległość do większych miast regionu: Bolesławca, Zgorzelca i Jeleniej Góry. Nie bez znaczenia są również, po uruchomieniu fragmentu autostrady A4, dobre połączenia komunikacyjne zarówno z miastami południowej Polski jak i Niemiec.
5.13. Działalność produkcyjna i przemysł
5.13.1. Górnictwo i przetwórstwo kopalin
Spośród 25 złóż udokumentowanych na terenie gminy Lwówek Śląski obecnie eksploatowanych jest 11. Należą do nich: 5 złóż piaskowców ciosowych: „Rakowiczki”, „Żerkowice”, „Żerkowice – Skała”, „Żerkowice – Skała I”, „Skała”, „Zbylutów I”, „Zbylutów III”, „Zbylutów IV – Jan”, 1 złoże kruszywa naturalnego: „Rakowice – Zbiornik” oraz 2 złoża gipsów i anhydrytów: „Nowy Ląd” i „Nowy Ląd – pole Radłówka”.
Piaskowce ciosowe:
Eksploatacja piaskowców ciosowych ze wszystkich wymienionych złóż odbywa się w sposób ciągły, metodą odkrywkową, systemem stokowym.
Dwie kopalnie piaskowców ciosowych „Rakowiczki” i „Żerkowice” należą do firmy „Kopalnie Piaskowca” SA w Bolesławcu, należącej do grupy kapitałowej Exbudu SA. Użytkownik obu złóż posiada koncesje na eksploatację piaskowców ważne do 2026 roku. Powierzchnia obszaru górniczego złoża „Rakowiczki” wynosi 3,2 ha, a terenu górniczego 53,1 ha. Powierzchnia obszaru górniczego złoża „Żerkowice” wynosi 5,3 ha, zaś terenu górniczego 61,2 ha. W obu zakładach wydobywczych stosowane jest klinowanie ręczne i mechaniczne oraz proch i amonit. W 2002 roku w kopalni „Rakowiczki” wydobyto 14 tys. t, a w kopalni „Żerkowice” 25 tys. ton. Wydobyte piaskowce transportowane są do zakładu przeróbczego w Bolesławcu. Na terenie kopalń występuje po jednym składowisku wewnętrznym odpadów eksploatacyjnych o powierzchni 1,2 ha i objętości 200 m³ w „Rakowiczkach” i 2,5 ha i objętości 380 m³ w „Żerkowicach”. Stanowią one zmieszany materiał skał nadkładu ze zwietrzałymi piaskowcami i służą do rekultywacji wyeksploatowanych partii wyrobisk.
W 2002 roku firma z Krakowa „Kamień Naturalny” sp. z o.o. podjęła eksploatację piaskowca ciosowego ze złoża
„Żerkowice – Skała. Użytkownik złoża jest właścicielem gruntów obejmujących udokumentowany obszar i posiada koncesję na eksploatację kopaliny wydaną przez Starostę Lwóweckiego, której ważność kończy się z końcem 2026 roku. Utworzony w 2001 roku obszar górniczy pokrywa się z obszarem złoża i wynosi niespełna 2 ha, a powierzchnia terenu górniczego to 5,4 ha. Eksploatacja odbywa się na dwóch poziomach bez użycia materiałów wybuchowych, a do klinowania używa się surowca pęczniejącego o nazwie cevamit. W pierwszym roku działalności górniczej wydobyto 13 tys. t. Niewielkie zwałowisko odpadów eksploatacyjnych, tymczasowo zewnętrzne, znajdujące się po południowo – wschodniej stronie wyrobiska o wymiarach 30 x 10 m i wysokości około 5 m będzie przeznaczone do rekultywacji (zwałowanie wewnętrzne). Zabezpieczony nadkład humusu położony po południowo – zachodniej stronie wyrobiska również będzie przeznaczony do zrekultywowania terenu poeksploatacyjnego w kierunku leśnym. Koncesjobiorca planuje w najbliższym czasie dwukrotne poszerzenie powierzchni złoża w kierunku północno – zachodnim. Pociągnie to wymóg wykonania planu zagospodarowania złoża oraz dokumentacji rekultywacyjnej, gdyż złoże przekroczy powierzchnię 2 ha.
Użytkownikiem i właścicielem złoża piaskowców ciosowych „Skała” jest firma „Wydobywanie i Przerób Kamienia Budowlanego, Stanisław Gruszecki”. Użytkownik posiada koncesję na eksploatację kopaliny z tego złoża ważną do 2020 roku Powierzchnia obszaru górniczego wynosi 3,8 ha, a terenu górniczego ponad 18 ha. Eksploatacja odbywa się dwoma poziomami przy użyciu rozłupiarki hydraulicznej. Plan ruchu dopuszcza stosowanie materiałów wybuchowych (strzelanie krótkimi otworami). Eksploatacja nie powoduje istotnych negatywnych zmian w środowisku naturalnym poza
przekształceniem powierzchni terenu. W 2002 roku wydobyto tu 2 tys. ton kopaliny na miejscu. Surowe bloki przewożone są do Bielan Wrocławskich, gdzie są poddawane przeróbce. Odpady eksploatacyjne przerabiane są na kamień murowy.
W połowie 2003 roku rozpoczęto wydobycie na złożu „Zbylutów I”. Kamieniołom oraz obszar złoża należy do firmy
„Drebol” sp. z o.o. z siedzibą w Bolesławcu. Użytkownik złoża jest właścicielem koncesji, której ważność wygasa z końcem 2022 roku. Obszar górniczy zajmuje 5 ha powierzchni, a teren górniczy 10,6 ha. Dwa niewielkie składowiska odpadów eksploatacyjnych znajdują się przy południowej granicy terenu górniczego. Odpdy przeznaczone są do rekultywacji wyrobiska. Wydobycie prowadzone jest dwoma poziomami z użyciem materiałów wybuchowych oraz za pomocą klinowania. Surowiec jest wykorzystywany na bloki do produkcji płyt okładzinowych wewnętrznych i zewnętrznych oraz na kamień murowy. Piaskowiec sprzedawany jest w stanie surowym bez przeróbki.
W 2004 roku podjęto eksploatację piaskowca ciosowego ze złoża „Zbylutów III”. Właścicielem terenu złoża i koncesji ważnej do 2028 roku jest „Traco Polska” sp. z o.o. w Opolu. Ustanowiony został obszar górniczy o powierzchni 1,7 ha i teren górniczy o powierzchni 48,9 ha. Użytkownik złoża uzyskał pozwolenie na wydobycie piaskowca tylko w południowej części udokumentowanego złoża. Na pozostałej, przeważającej części złoża znajdują się gleby chronione, na obszarze których podjęcie eksploatacji wymaga specjalnych pozwoleń. Obecnie koncesjobiorca stara się o zezwolenie na wydobycie kopaliny również z tej części obszaru. Na podstawie dokumentacji geologicznej wyeksploatowany surowiec będzie stosowany do wyrobu elementów płytowych, okładzin pionowych zewnętrznych i wewnętrznych, podokienników zewnętrznych i wewnętrznych. Ta sama firma będzie się starała o uzyskanie koncesji na wydobycie piaskowca ze złoża „Zbylutów II.
W 2008 roku udzielono koncesji firmie Kopalnia Piaskowca „Jan”- Zbylutów IV, na wydobywanie piaskowca ciosowego metodą odkrywkową za złoża „Zbylutów IV-Jan. Obszar górniczy zajmuje 19947m² powierzchni, a teren górniczy 49394 m². Koncesja jest ważna do początku 2028 roku.
W lipcu 2010 roku udzielono koncesji firmie „Gruszecki Spólka Cywilna , Jarosław Gruszecki, Remigiusz Gruszecki” na wydobywanie piaskowca ciosowego metodą odkrywkową za złoża „Zbylutów - Pole B”. Obszar górniczy zajmuje 19820m² powierzchni, a teren górniczy 65592 m². Koncesja jest ważna do połowy 2035 roku.
Gipsy i anhydryty:
Użytkownikiem dwóch eksploatowanych złóż gipsów i anhydrytów „Nowy Ląd” i „Nowy Ląd – pole Radłówka” jest Kopalnia Gipsu i Anhydrytu „Nowy Ląd” w Niwnicach, która posiada koncesje ważne do: 2053 roku dla pierwszego złoża i 2052 roku dla drugiego z nich. Obszar górniczy „Nowy Ląd III” zajmuje powierzchnię 108,3 ha, a teren górniczy 129,5 ha. Gipsy, jak również anhydryty eksploatowane są tu metodą odkrywkową i podziemną. W obrębie terenu arkusza znajduje się około 30 % obszaru kopalni. Dopływ wód podziemnych w kopalni wynosi 1 m³/min. Wykorzystuje się około 15 % tych wód, reszta odprowadzana jest do potoku Jagodna. Jak dotąd nie doszło do powstania leja depresyjnego. W bezpośrednim otoczeniu kopalni nie stwierdzono osiadania gruntu. Wydobycie w 2002 roku wyniosło 86 tys. t. Odpady eksploatacyjne zwałowane są wewnętrznie. Dwa wyrobiska zostały całkowicie zrekultywowane w kierunku leśnym. Poza obszarem gminy Lwówek Śląski istnieją dwa zakłady przeróbcze. Produkuje się tu gips szpachlowy, ceramiczny, modelowy, chirurgiczny oraz anhydryty i mączkę anhydrytową. W 2002 roku utworzono dla złoża „Nowy Ląd – pole Radłówka” utworzono obszar górniczy o powierzchni 75,5 ha i teren górniczy o powierzchni 140,3 ha. Początek działalności górniczej na złożu miało miejsce w 2003 roku. Obecnie drążona jest upadowa do południowo – wschodniego krańca złoża. Eksploatacja będzie prowadzona tylko metodą podziemną jednym korytarzem wzdłuż udokumentowanego obszaru w kierunku północno – zachodnim w stronę kopalni „Nowy Ląd”. Maksymalna głębokość eksploatacji ustalona w koncesjach dla obu złóż to 30 m p.p.m.
Kruszywa naturalne:
Złoże żwirów „Rakowice – Zbiornik” eksploatowane jest przez „Górażdże Kruszywa” z siedzibą w Choruli. Użytkownik posiada koncesję ważną do końca 2035 roku. Granice ustalono w decyzji Marszałka Województwa Dolnośląskiego nr 10/2008 z 23.05.2008 zmieniającej koncesję nr 179/94 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnicwa z 30.08.1994 r. na wydobywanie kruszywa naturalnego ze złoża „Rakowce – Zbiornik”. Zmiana dotyczyła ustanowienia nowego obszaru i terenu górniczego „Rakowice-Zbiornik I” Pole Północne i „Rakowice-Zbiornik I” Pole Południowe. Powierzchnia obszaru górniczego „Rakowice- Zbiornik I” Pole Północne wynosi 107,2 ha, a obszaru górniczego
„Rakowice- Zbiornik I” Pole Południowe 89,7 ha. Eksploatacja odbywa się spod wody. W obrębie obszaru górniczego istnieje zakład przeróbczy, w którym produkowane są żwiry klasyfikowane. Na terenie złoża planowana jest budowa zbiornika retencyjnego „Rakowice – Zbiornik”.
W trakcie zwiadu terenowego podczas prac nad Mapą Geośrodowiskową Polski w skali 1:50000, arkusz nr 758 Lwówek Śląski (PIG, 2004) stwierdzono obecność trzech miejsc niekoncesjonowanej eksploatacji piasków i żwirów w: Płóczkach Górnych, Dłużcu i Radomiłowicach. Wystąpienie piasków i żwirów w Płóczkach Górnych ma około 8 m wysokości i około 15 m szerokości. Pozostałe dwa wyrobiska żwirów i piasków w Radomiłowicach i Dłużcu mają formę owali o średnicy około 30 m, obwodzie 70 m i wysokości od 2 do 5 m. Widoczne są wyraźne ślady wybierania kopaliny. Na terenie gminy eksploatowane było systemem podziemnym także złoże iłów kamionkowych „Anna – Włodzice Małe”. Obecnie po działalności tej brak śladów w terenie.
5.13.2. Pozostałe działalności produkcyjne
Miasto Lwówek Śląski i okolice należą do głównych ośrodków przemysłowych w powiecie lwóweckim. Poza górnictwem i kopalnictwem nie ma tutaj wyraźnego, dominującego profilu produkcji. Miejscowe zakłady produkcyjne charakteryzują się różnorodnością branżową, a ich działalność często związana jest z wykorzystaniem zasobów lokalnych. Lokalne zakłady przemysłowe dotkliwie odczuły zmiany, związane z transformacją ustrojową, które nastąpiły pod koniec ubiegłego stulecia. Na przełomie XX i XXI wieku wiele zakładów mimo wieloletnich tradycji zaprzestało lub zmieniło, ograniczając zatrudnienie, profil produkcji. Zaowocowało to dużym bezrobociem. Jednocześnie zaczęły powstawać i odradzać się firmy zatrudniające od kilkunastu do kilkudziesięciu osób.
Generalnie na koniec 2008 roku na terenie gminy funkcjonowało 86 podmiotów przemysłowych (w tym w mieście 40). Wszystkie zajmowały się przetwórstwem przemysłowym. Zdecydowana większość z nich to niewielkie zakłady, zatrudniające kilkanaście osób, zajmujące się rzemiosłem produkcyjnym. W 2003 roku liczba pracujących26 w przemyśle i budownictwie na terenie gminy wynosiła 845 osób. Oznacza to, że na 1000 osób w wieku produkcyjnym 73 pracowało w przemyśle bądź budownictwie. Do największych zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie gminy należą:
◻ Przedsiębiorstwo wielobranżowe COMFORT Sp. z o.o, Rakowice Małe 17, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: produkcja, sprzedaż i montaż prefabrykatów żelbetowych oraz strunobetonowych; budownictwo przemysłowe, drogowe, mostowe oraz mieszkaniowe.
◻ „Samopomoc Chłopska” Gminna Spółdzielnia, Rakowice Wielkie 1, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: sprzedaż hurtowa i detaliczna artykułów spożywczych, przemysłowych, materiałów budowlanych; skup surowców wtórnych.
◻ Bürkle Sp. z o.o. Rakowice Małe 17 b, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: produkcja żelbetonowych wielkowymiarowych elementów klatek schodowych, płyt balkonowych i belek podestowych oraz drobnych elementów betonowych.
◻ Lwówecka Jedynka Sp. z o.o.,ul. Piękna 6, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: sprzedaż hurtowa drewna i materiałów budowlanych.
◻ Kopalnia Gipsu i Anhydrytu „Nowy Ląd” Sp. z o.o. , Niwnice, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: wydobywanie i produkcja gipsu i anhydrytu (anhydryt kawałkowy, mączka anhydrytowa, gipsy ceramiczne, sztukatorskie, dentystyczne i szpachlowe).
◻ Przedsiębiorstwo ART. PŁAKOWICE” Sp. z o.o. ul. Nowy Świat, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: produkcja sprzętu do sterowania procesami przemysłowymi i elektrotechnicznymi.
◻ Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe „ARKADIA” , ul. Przyjaciół Żołnierza 25, 59-600 Lwówek
Śląski, profil działalności: sprzedaż hurtowa i detaliczna materiałów budowlanych (płytki ceramiczne, farby).
◻ Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z o.o. ul. Morcinka 7, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: szpitalnictwo
◻ Rolimpex Nasiona S.A. ul. Struga 2, 59-600 Lwówek Śląski, profil działalności: kontraktacja, przerób i sprzedaż materiału siewnego zbóż, traw, roślin motylkowych, strączkowych, oleistych, sadzeniaków ziemniaka, mieszanek trawnikowych i łąkowo – pastwiskowych, pasz, dodatków paszowych, śruty sojowej, otrąb, nawozów, środków ochrony roślin oraz konfekcjonowanych nawozów ogrodniczych i mineralnych.
Obszary przeznaczone pod funkcje przemysłowe stanowią znaczący element w strukturze zagospodarowania Gminy i Miasta. Tereny, na których prowadzona jest działalność produkcyjna położone są przede wszystkim w zachodniej części miasta (ulice: Jaśkiewicza, Kilińskiego, Budowlanych, Betleja i Stuga) oraz na terenie wsi: Rakowice Wielkie, Rakowice Małe i Niwnice. Obecnie cena 1 m² terenu przeznaczonego pod działalności gospodarcze waha się w granicach od 50 do 100 złotych. Jej konkretna wysokość uzależniona jest od lokalizacji i stopnia uzbrojenia terenu w infrastrukturę techniczną. Rozwój działalności produkcyjnych w skali odpowiedniej dla obecnych potrzeb wymaga wprowadzenia inwestycji zewnętrznych. Rezerwy lokalizacyjne pod działalności gospodarcze, będące własnością gminy wynoszą około 6,30 ha. Ponadto rezerwy lokalizacyjne pod działalności gospodarcze zlokalizowane są na terenie nieczynnych zakładów przemysłowych. Na wyżej wymienionych terenach oczekuje się rozwoju nowoczesnych i zaawansowanych technologicznie inwestycji związanych z działalnościami produkcyjnymi. Szansą na rozwój aktywności gospodarczych na
26 Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób; bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
terenie gminy jest także budowa i modernizacja głównych szlaków komunikacyjnych w południowo – zachodniej części województwa dolnośląskiego, przede wszystkim autostrad A4 i A18 oraz linii kolejowej E-30.
5.14. Usługi rynkowe
Charakterystyczny w ostatnich 30 latach XX wieku dla krajów rozwiniętych proces serwicyzacji gospodarki postępuje w Polsce od ponad 20 lat. Rośnie odsetek zatrudnionych w III sektorze gospodarki narodowej. Dogodne położenie geograficzne gminy Lwówek Śląski oraz obecna struktura gospodarcza powoduje, że pożądany staje się dalszy rozwój sektora usługowego, w tym przede wszystkim usług: turystycznych, sportowych, rekreacyjnych, gastronomicznych oraz handlowych.
5.14.1. Handel
Ogółem w 2003 roku na terenie gminy Lwówek Śląski funkcjonowało 195 sklepów, w których pracowały 397 osoby (w mieście odpowiednio 157 i 336). Na 1 obiekt handlowy przypadało 93 mieszkańców (w mieście 62). Większość sklepów, poza nielicznymi wyjątkami, to placówki małe i średnie, o powierzchni sprzedaży nie przekraczającej 100 m². Głównym ośrodkiem handlowym w gminie jest miasto Lwówek Śląski. Zespoły usługowe o rozszerzonym zakresie znajdują się także we wsiach: Rakowice Wielkie, Niwnice, Płóczki Dolne i Górne, Zbylutów i Sobota. Pozostałe miejscowości posiadają przynajmniej jeden obiekt handlowy zaopatrujący miejscową ludność w podstawowe produkty. Ponadto na terenie gminy w 2003 roku funkcjonowały 3 stacje paliw, w tym 2 w mieście oraz 1 targowisko stałe o powierzchni 2750 m² z 52 stałymi punktami sprzedaży.
Tabela 76. Gmina Lwówek Śląski – dostępność oraz nasycenie placówkami handlowymi w 2003 roku [źródło: Obliczenia własne na podstawie GUS 2010]
Wyszczególnienie | Gmina Lwówek Śląski | Powiat lwówecki | Województwo Dolnośląskie |
Liczba mieszkańców na 1 sklep | 93,53 | 101,26 | 88,91 |
Liczba sklepów na 10 km² | 8,13 | 6,75 | 16,34 |
Liczba pracujących na 1 sklep | 2,04 | 1,91 | 2,56 |
Liczba mieszkańców na 1 stację paliw | 6080 | 5389 | 4182 |
Liczba stacji paliw na 10 km² | 0,13 | 0,13 | 0,35 |
Dostępność placówek handlowych oraz stacji paliw dla mieszkańców gminy Lwówek Śląski jest korzystniejsza od przeciętnej wartości występującej w całym powiecie lwóweckim i nieznacznie mniej korzystna od uwarunkowań charakteryzujących w tym względzie województwo dolnośląskie. Jednakże biorąc pod uwagę, że jest to gmina miejsko – wiejska o dość znacznej powierzchni to wartość powyższych wskaźników należy uznać za bardzo korzystną. Niska liczba pracujących na 1 sklep świadczy o tym, że miejscowy handel to głównie zakłady osób fizycznych oraz firmy rodzinne.
Tabela 77. Gmina Lwówek Śląski – placówki handlowe w 2010 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość | Ilość placówek handlowych |
Lwówek Śląski | 224 |
Bielanka | 1 |
Brunów | 1 |
Chmielno | 2 |
Dębowy Gaj | 1 |
Dłużec | 1 |
Dworek | 0 |
Gaszów | 1 |
Górczyca | 1 |
Gradówek | 1 |
Kotliska | 1 |
Mojesz | 2 |
Nagórze | 1 |
Niwnice | 2 |
Pieszków | 0 |
Płóczki Dolne | 1 |
Płóczki Górne | 2 |
Radłówka | 1 |
Radomiłowice | 1 |
Rakowice Małe | 1 |
Rakowice Wielkie | 2 |
Skała | 0 |
Skorzynice | 1 |
Sobota | 3 |
Ustronie | 2 |
Włodzice Małe | 1 |
Włodzice Wielkie | 1 |
Zbylutów | 2 |
Żerkowice | 1 |
Na terenie gminy zlokalizowane są 3 wielkopowierzchniowe obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży większej niż 400m²: ul. Betleja 2a, ul. Orzeszkowej 17, ul. Kościuszki 5.
5.14.2. Gastronomia
Niezbędnym elementem współtworzącym prestiż danego rejonu jest świadcząca wysoki poziom gastronomia. Należy rozwijać sieć tego typu placówek. W tym celu należy wykorzystać obecne rezerwy lokalizacyjne oraz budynki typu: świetlice wiejskie czy dawne zabytkowe karczmy. Obecnie obiekty gastronomiczne i gastronomiczno – rozrywkowe reprezentuje około 20 placówek w Lwówku Śląskim oraz kilkanaście placówek poza miastem. Do ważniejszych obiektów z tej branży należą:
◻ Restauracja w Hotelu "Piast" - Lwówek Śląski, ul. Jaśkiewicza 1;
◻ Restauracja "Pod Czarnym Krukiem" - Lwówek Śląski, pl. Wolności (rynek);
◻ Kawiarnia w Hotelu "Olimp" - Lwówek Śląski, ul. Kościuszki 3;
◻ Bar "Mikro" - Lwówek Śląski ul. Dworcowa (k. PKP/PKS);
◻ Pizzeria "U Karwatów" - Lwówek Śląski, al. Wojska Polskiego 26;
◻ Bar "Krokus" - Lwówek Śląski, al. Wojska Polskiego 3;
◻ Bar "Skrzat" - Lwówek Śląski, ul. Kościuszki;
◻ Pizzeria "Fantazja" – Lwówek Śląski, ul. Jaśkiewicza 3;
◻ Kawiarnia "Caffe Paris" - Lwówek Śląski, ul. Kościelna 29.
5.14.3. Pozostałe podmioty usługowe i rzemiosło
Oferta zakładów rzemieślniczych jest bogata i zróżnicowana. W szczególności świadczą one usługi: transportowe, budowlane, gastronomiczne, mechaniki pojazdowej, pośrednictwo oraz inne czynności związane z sektorem produkcyjnym, budownictwem czy obsługą rolnictwa. W Lwówku Śląskim przy ul. Daszyńskiego 1 zlokalizowany jest Urząd Pocztowy. Dodatkowo w miejscowościach: Rakowice Wielkie 14, Sobota 54, Lwówek Śląski - pl. Wolności 29 zlokalizowane są agencje pocztowe. Łącznie na terenie gminy w 2008 roku funkcjonowały 1243 komercyjne podmioty usługowe z następujących sekcji: handel i naprawy (400), obsługa nieruchomości i firm (244), hotele i restauracje (29), budownictwo (169), transport, gospodarka magazynowa i łączność (79) oraz pośrednictwo finansowe (48). Należy nadmienić, że znaczna ilość zarejestrowanych na terenie gminy Lwówek Śląski podmiotów usługowych prowadzi działalność gospodarczą poza granicami gminy.
Tabela 78. Gmina Lwówek Śląski– podmioty usługowe (bez handlu) w 2010 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2010]
Miejscowość | Ilość placówek usługowych |
Lwówek Śląski | 678 |
Bielanka | 0 |
Brunów | 2 |
Chmielno | 0 |
Dębowy Gaj | 0 |
Dłużec | 1 |
Dworek | 0 |
Gaszów | 0 |
Górczyca | 0 |
Gradówek | 1 |
Kotliska | 1 |
Mojesz | 2 |
Nagórze | 1 |
Niwnice | 1 |
Pieszków | 0 |
Płóczki Dolne | 2 |
Płóczki Górne | 1 |
Radłówka | 1 |
Radomiłowice | 0 |
Rakowice Małe | 2 |
Rakowice Wielkie | 1 |
Skała | 0 |
Skorzynice | 1 |
Sobota | 1 |
Ustronie | 0 |
Włodzice Małe | 0 |
Włodzice Wielkie | 2 |
Zbylutów | 1 |
Żerkowice | 1 |
Tabela 79. Gmina Lwówek Śląski – zakłady rzemieślnicze (ślusarstwo, kowalstwo, stolarstwo) w 2009 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski 2009]
Miejscowość | Ilość zakładów rzemieślniczych |
Lwówek Śląski | 10 |
Bielanka | 0 |
Brunów | 0 |
Chmielno | 0 |
Dębowy Gaj | 0 |
Dłużec | 0 |
Dworek | 0 |
Gaszów | 0 |
Górczyca | 0 |
Gradówek | 0 |
Kotliska | 1 |
Mojesz | 0 |
Nagórze | 0 |
Niwnice | 0 |
Pieszków | 0 |
Płóczki Dolne | 0 |
Płóczki Górne | 1 |
Radłówka | 0 |
Radomiłowice | 0 |
Rakowice Małe | 0 |
Rakowice Wielkie | 1 |
Skała | 0 |
Skorzynice | 1 |
Sobota | 0 |
Ustronie | 0 |
Włodzice Małe | 0 |
Włodzice Wielkie | 0 |
Zbylutów | 0 |
Żerkowice | 0 |
5.14.4. Pośrednictwo finansowe
W miejscowości Lwówek Śląski działalność prowadzą Bank Zachodni WBK SA, Bank PKO BP SA i Bank Spółdzielczy. Funkcjonują także liczne agencje ubezpieczeniowe. Obecność banków pozytywnie wpływa na prestiż gminy. Zarówno klienci detaliczni jak i przedsiębiorcy mogą korzystać z pełnego wachlarza nowoczesnych usług finansowych. Na miejscu można zapoznać się z ofertą bardzo ważnych w nowoczesnej gospodarce rynkowej kredytów konsumpcyjnych lub inwestycyjnych.
W Lwówku Śląskim główne ulice handlowo – usługowe (usługi publiczne i rynkowe) zlokalizowane są w centrum miasta. Są to przede wszystkim ulice: Plac Wolności (Rynek), Sienkiewicza, Orzeszkowej i Wojska Polskiego oraz przyległe do tej ostatniej ulice: Jaśkiewicza i Przyjaciół Żołnierza. Generalnie nasycenie siecią usługową oraz rzemieślniczą jest wystarczające z punktu widzenia lokalnych potrzeb. W perspektywie dalszy rozwój sektora usługowego uzależniony będzie głównie od rozwoju demograficznego poszczególnych miejscowości. Dodatkowo należy rozważyć zasadność ewentualnej lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedażowej przekraczającej 400 m², a także nadal przekształcać wybrane ulice w centrum miasta (wzorem ul. Sienkiewicza) na eleganckie pasaże handlowo – usługowe (deptaki) z wyłączeniem na nich ruch pojazdów.
Z pozostałych usług, zwłaszcza ponadpodstawowych, związanych między innymi z: handlem, kulturą, szkolnictwem, służbą zdrowia, pośrednictwem finansowym, administracją powiatową i wojewódzką, itd., mieszkańcy gminy korzystają w pobliskim Bolesławcu, a także w: Zgorzelcu, Jeleniej Górze oraz w stolicy województwa – Wrocławiu.
6. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA LUDNOŚCI I JEJ MIENIA
6.1. Zagrożenia powodziowe
Stopień zagrożenia powodziowego w dolinach rzecznych determinowany jest zarówno czynnikami naturalnymi, takimi jak: rzeźba terenu, gleba, budowa geologiczna, szata roślinna, natężenie opadów atmosferycznych, powierzchnia i ukształtowanie zlewni i jej poszczególnych dopływów, jak również czynnikami antropogenicznymi, takimi jak: regulacja koryt rzecznych, infrastruktura hydrotechniczna, stopień zagospodarowania dolin rzecznych.
Na terenie gminy Lwówek Śląski istnieje zagrożenie powodziowe ze względu na występowanie rzeki Bóbr oraz jej licznych dopływów. Rzeki te mają reżim górski, co powoduje narażenie przyległych obszarów na występowanie nagłych i gwałtownych powodzi. Bóbr powyżej Lwówka Śląskiego przepływa przez ostatni podgórski, przełomowy odcinek. Największe zagrożenie powodziowe dla gminy Lwówek Śląski stanowią wezbrania powodziowe w górnym biegu zlewni rzeki Bóbr. Górna część zlewni rzeki Bóbr to tereny górskie i podgórskie (Karkonosze, Rudawy Janowickie, Brama Lubawska, Kotlina Jeleniogórska, część Gór i Pogórza Kaczawskiego oraz część Pogórza Izerskiego). Opady atmosferyczne przekraczają tam nierzadko 1000 mm rocznie, powstając wskutek ścierania się mas chłodnego powietrza polarno – morskiego z bardzo ciepłym powietrzem zwrotnikowym. Górski charakter dorzecza górnego Bobru i jego większych dopływów oraz wysokie natężenie opadów niejednokrotnie powodują duży spływ powierzchniowy i gwałtowny przybór wody. W okresie katastrofalnej powodzi z lipca 1997 roku na terenie gminy zalana została całkowicie dolina Bobru, w tym prawobrzeżna część Lwówka Śląskiego. Poza Bobrem wylały także rzeki koło miejscowości Kotliska i Niwnice. Istotny wpływ na bezpieczeństwo przeciwpowodziowe na terenie gminy ma system zbiorników retencyjnych na rzece Bóbr zlokalizowanych powyżej granic gminy, pomiędzy Jelenią Górą a Pilchowicami. Jednakże pomimo tego zabezpieczenia niezbędne jest przeprowadzenie inwestycji mających na celu budowę oraz modernizację wałów przeciwpowodziowych na rzece Bóbr w granicach administracyjnych gminy Lwówek Śląski. Obecnie budowany jest system zabezpieczenia przeciwpowodziowego (wały) dla miasta Lwówek Śląski.
Na rysunku Studium przedstawiono zasięgi zalewu wód powodziowych Q1% i Q10% dla doliny rzeki Bóbr zawartymi w
„Opracowaniu zasięgów zalewów rzek kontrolowanych na obszarze Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu przy uwzględnieniu Q1% i Q10%” opracowanych przez IMGW O/Wrocław w 2003 roku. Powyższe dane mają charakter informacyjny o zagrożeniu powodziowym. Informują o terenach, na których nie powinno się wprowadzać nowych inwestycji, a w szczególności inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Obecnie jako bezpieczne granice zabudowy należy przyjąć zasięg zalewu katastrofalnej powodzi z lipca
1997 roku. W razie wystąpienia zagrożenia powodziowego ochronę przed żywiołem sprawuje na terenie powiatu lwóweckiego Powiatowy Wydział Zarządzania Kryzysowego.
6.2. Inne zagrożenia
Z innych zagrożeń wymienić należy:
◻ zagrożenia pożarowe,
◻ zagrożenia związane ze skutkami innych klęsk żywiołowych takich jak huragany, śnieżyce itp.,
◻ zagrożenia związane z magazynowaniem i transportem niebezpiecznych środków chemicznych i toksycznych
środków przemysłowych,
◻ zagrożenia związane z bliskim sąsiedztwem torów kolejowych, a mianowicie: wstrząsy i wibracje od przejeżdżających pociągów, iskrzenie i pylenie, możliwość skażenia terenu poprzez np. rozszczelnianie taboru,
◻ zagrożenia dla środowiska przyrodniczego, głównie leśnictwa,
◻ urządzenia energetyki i gazownictwa, szczególnie sieci wysokiego napięcia i ciśnienia (oddziaływania sieci i zagrożenia awarią i wybuchem),
◻ dzikie wysypiska odpadów,
◻ bezpieczeństwa mieszkańców (przestępczość).
6.2.1. Ochrona przeciwpożarowa
W zakresie ochrony przeciwpożarowej rejon gminy Lwówek Śląski podlega Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej (PSP) zlokalizowanej przy ul. Sikorskiego 2 w Lwówku Śląskim. Sprzęt Komendy Powiatowej Straży Pożarnej, który może być użyty do działania na terenie gminy to między innymi:
◻ ciężkie samochody gaśnicze;
◻ pojazdy ratownictwa technicznego;
◻ sprzęt operacyjny.
Wykaz pojazdów KP PSP w Lwówku Śląskim:
◻ GBAPr 2/24/750 Star 14-225 (gaśniczy),
◻ GCBA 8/50 Renault KERAZ (gaśniczy),
◻ GBM 2/8 – Star 266 (gaśniczy),
◻ GCBM 18/8 CN (gaśniczy),
◻ SLRt Lublin II (techniczny),
◻ Sopt Lada Niva (operacyjny),
◻ Star 200W (kwatermistrzowski),
◻ Man TGL 12.240 (ratowniczy podnośnik)
Ponadto na terenie gminy funkcjonuje 7 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP). Zlokalizowane są w miejscowościach:
◻ Chmielno (samochód pożarniczy DAF FA 1500);
◻ Kotliska (samochód pożarniczy ŻUK GLM 8 A-15);
◻ Niwnice (samochód pożarniczy „ŻUK” GLM 8 A-15):
◻ Płóczki Górne (samochód pożarniczy IFA);
◻ Sobota (samochód pożarniczy SCANIA);
◻ Włodzice Wielkie (samochód pożarniczy Mercedes LF-408, samochód pożarniczy Star J 266);
◻ Zbylutów (samochód pożarniczy „Star”).
Każda jednostka OSP dysponuje samochodem gaśniczym. Liczba zdarzeń na terenie Gminy i Miasta Lwówek Śląski, podczas których interweniowały jednostki OSP wyniosła w latach: 2007 – 25, 2008 – 39, 2009 – 85.
Z punktu widzenia gospodarki przestrzennej nie przewiduje się dodatkowych potrzeb terenowych związanych z funkcjonowaniem jednostek PSP i OSP.
6.2.2. Bezpieczeństwo
Stan bezpieczeństwa w gminie w znacznym stopniu jest zdeterminowany przez funkcjonowanie stosownych jednostek powołanych w tym celu. W Lwówku Śląskim przy ul. Jana Pawła II 12 zlokalizowana jest Komenda Powiatowa Policji. Do obsługi poszczególnych rejonów gminy oddelegowana jest właściwa liczba funkcjonariuszy. Policjanci obsługujący obszar Gminy i Miasta dysponują pojazdami służbowymi.
Tabela 80. Gmina Lwówek Sląski – przestępczość w 2009 roku [źródło: Komenda Powiatowa Policji w Lwówku Śląskim, 2010]
Ilość zdarzeń
Zdarzenie
Przestępstwa stwierdzone | 1251 |
Przeprowadzone dochodzenia | 1094 |
Wykroczenia | 10483 |
Postępowania w sprawie o wykroczenia | 333 |
Pouczenia | 3169 |
Mandaty karne | 6686 |
Dodatkowo na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990 roku, o Policji (Dz. U. Nr 30 poz.179 z 1990 roku) oraz art. 7, ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 16 poz. 95 z 1990 roku) na terenie miasta Lwówek Śląski funkcjonuje Straż Miejska. Na strukturę Straży Miejskiej w Lwówku Śląskim składa się: Komendant Straży Miejskiej oraz Funkcjonariusz.
Z punktu widzenia gospodarki przestrzennej nie przewiduje się dodatkowych potrzeb terenowych związanych z funkcjonowaniem Policji i Straży Miejskiej.
6.2.3. Komunikacja – strefa uciążliwości akustycznej od dróg
Ograniczenia w zainwestowaniu na terenach o przekroczonych standardach akustycznych polegają na zakazie lokalizacji obiektów mieszkalnych lub innych wymagających ochrony przed hałasem, jeżeli wcześniej nie zostaną podjęte środki ograniczające emisję fal dźwiękowych. Przy lokalizowaniu obiektów budowlanych na terenach sąsiadujących z drogami należy uwzględnić strefy ograniczonego użytkowanie terenu, to jest:
◻ strefę wyłączoną z wszelkiej działalności budowlanej, wyznaczoną położeniem linii zabudowy – określoną przepisami ustawy o drogach publicznych;
◻ strefę uciążliwości dróg dotyczącą obiektów z pomieszczeniami na pobyt ludzi;
◻ strefę uciążliwości drogi wyznaczoną położeniem linii uciążliwości drogi.
Strefy ochrony wynikające z przepisów szczególnych przedstawione są w poniższej tabeli.
Tabela 81. Postulowane minimalne odległości dróg publicznych od istniejących i planowanych budynków z pomieszczeniami na pobyt ludzi (w metrach)
Typ drogi | Klasa techniczna | Obiekty mieszkaniowe i użyteczności publicznej | Budynki szpitalne i wymagające szczególnej ochrony | |
jednokondygnacyjne | wielokondygnacyjne | |||
Autostrada | A | 120 | 150 | 300 |
Między – regionalna | GP | 50 | 70 | 200 |
Krajowa regionalna | GP, G, Z | 30 | 40 | 130 |
Wojewódzka | GP, G, Z | 30 | 40 | 130 |
Powiatowa | G, Z, L, D | 15 | 20 | 80 |
Gminna | G, Z, L, D | 15 | 20 | 80 |
6.2.4. Tereny położone w strefie ochronnej od odwiertów, gazociągów wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno – pomiarowych
Na terenie gminy nie ma czynnych oraz zlikwidowanych odwiertów służących do wydobycia gazu ziemnego.
W związku z występowaniem na terenie gminy sieci gazowej podwyższonego średniego ciśnienia dla przedmiotowej sieci zgodnie należy określić odległości podstawowe od obiektów terenowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 listopada 1995 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. nr 139 z 1995 roku, poz. 686).
Tabela 82. Odległości podstawowe gazociągów układanych w ziemi o ciśnieniu gazu powyżej 0,4 MPa do 10 MPa od obrysów obiektów terenowych w metrach
Rodzaj obiektu terenowego | DN: ≤300 PN: 1,2 - 2,5MPa | Licząc od gazociągu do: |
Miasta i zespoły wiejskich budynków mieszkalnych o zwartej zabudowie | 20 | linii zwartej zabudowy |
Budynki użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego | 25 | granicy terenu |
Budynki mieszkalne zabudowy jedno- i wielorodzinnej | 20 | rzutu budynku |
Wolnostojące budynki niemieszkalne (stodoły, szopy, garaże) | 15 | rzutu budynku |
Obiekty zakładów przemysłowych | 20 | granicy terenu |
Tory kolejowe | 20 | skrajnej szyny toru |
Mosty i wiadukty | 20 | lico czołowej ściany przyczółka |
Strefa ochronna sieci gazowej wysokiego ciśnienia stanowi obszar, w którym operator sieci gazowej jest uprawniony do zapobiegania działalności mogącej mieć negatywny wpływ na jej trwałość i prawidłową eksploatację. Ponadto ustala się obowiązek uzgodnienia z operatorem sieci gazowej lokalizacji obiektów wzdłuż strefy ochronnej oraz sposobu jej zagospodarowania.
6.2.5. Tereny położone w strefie uciążliwości od linii i urządzeń elektroenergetycznych
Wzdłuż istniejących linii napowietrznych należy zachować, wolne od zabudowy i dostępne dla prowadzenia prawidłowej eksploatacji linii, pasy terenu w zależności od poziomu napięcia:
◻ 100 m dla linii 400 kV (po 50 metrów od osi linii w obu kierunkach);
◻ 70 m dla linii 220 kV (po 35 metrów od osi linii w obu kierunkach);
◻ 40 m dla linii 110 kV (20 m po obu stronach linii, licząc w poziomie od osi linii);
Dla terenów znajdujących się w pasie technologicznym obowiązują następujące ustalenia dotyczące ograniczeń ich użytkowania i zagospodarowania:
1. W pasie technologicznym linii:
◻ nie należy lokalizować budynków mieszkalnych lub innych przeznaczonych na stały pobyt ludzi. W indywidualnych przepadkach, odstępstwa od tej zasady może udzielić właściciel linii, na warunkach przez siebie określonych,
◻ należy uzgadniać warunki lokalizacji wszelkich obiektów z właścicielem linii,
◻ nie należy sadzić roślinności wysokiej w podanej odległości od osi linii w obu kierunkach: po 19 metrów dla linii 2 x 220 kv, po 22 metry dla linii 400 kV.
2. Teren w pasie technologicznym linii nie może być kwalifikowany jako teren przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową lub zagrodową ani jako teren związany z działalnością gospodarczą (przesyłową) właściciela linii.
3. Wszelkie zmiany w kwalifikacji terenu w obrębie pasa technologicznego linii i w jego najbliższym sąsiedztwie powinny być zaopiniowane przez właściciela linii.
4. Zalesienia terenów rolnych w pasie technologicznym linii mogą być przeprowadzone w uzgodnieniu z właścicielem linii, który określi maksymalną wysokośc sadzonych drzew i krzewów.
5. Lokalizacją budowli zawierających materiały niebezpieczne pożarowo, stacji paliw i stref zagrożonych wybuchem w bezpośrednim sąsiedztwei pasów technologicznych wymaga uzgodnień z właścicielem linii.
Wszelkie zmiany zagospodarowania terenu pod liniami elektroenergetycznymi 110 kV należy projektować w oparciu o:
◻ PN-E-05100-1:1998 „Elektroenergetyczne linie napowietrzne – projektowanie i budowa”;
◻ ustawę Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27.04.2001 roku (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z późniejszymi zmianami);
◻ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.10.2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (DZ. U. Nr 192, poz. 1883 z 2003 roku);
◻ Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19.07.2004 roku w sprawie dopuszczalnych wartości hałasu w
środowisku (DZ. U. Nr 178, poz. 1841 z 2004 roku) i uzgodnić z właściwym zakładem energetycznym.
Strefą ochronną obejmuje się również maszty telefonii cyfrowej (GSM) oraz inne instalacje radiotelekomunikacyjne. Określony areał jest ogrodzony i obejmuje obszar zależny od wysokości masztu – od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów od osi masztu. Na terenie gminy zlokalizowane są 10 stacje bazowe telefonii cyfrowej: Bielanka x 2, Lwówek Śląski x 3, Nagórze, Włodzice Wielkie, Włodzice Małe, Dębowy Gaj, Płóczki Górne.
7. STAN PRAWNY GRUNTÓW
Tabela 83. Gmina Lwówek Śląski – własność gruntów – 2006 [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2006]
Wyszczególnienie | Powierzchnia w ha | Struktura w % |
Grunty komunalne | 840 | 3,50 |
Grunty Agencji Własności Skarbu Państwa | 7108 | 29,59 |
Grunty osób fizycznych | 9160 | 38,13 |
Pozostałe grunty | 6912 | 28,78 |
Blisko 40 % gruntów znajduje się w rękach osób fizycznych. 30 % gruntów to własność AWRSP. Kolejne 30 % to gruntów znajduje się we władaniu: spółdzielni, podmiotów gospodarczych (osób prawnych), związków wyznaniowych, itp. Znaczną grupę w tej kategorii (5838 ha) stanowią lasy, będące własnością publiczną (Lasy Państwowe, Agencja Nieruchomości Rolnych, własność gminy). Zaledwie 3,50 % gruntów to tereny znajdujące się we władaniu Gminy Lwówek Śląski.
28,78%
38,13%
3,50%
29,59%
osoby fizyczne AWRSP
grunty komunalne pozostałe
Rysunek 25. Gmina Lwówek Śląski – struktura własności gruntów – 2006 roku [źródło: Urząd Gminy i Miasta Lwówek Śląski, 2006]
8. WYSTĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH
W przeznaczeniu terenów do pełnienia funkcji planistycznych należy uwzględnić ograniczenia jakie wynikają z prawnej ochrony: środowiska, zasobów przyrody i warunków życia ludzi. Należy zapewnić przewidywaną prawem ochronę wszystkim elementów środowiska i obiektów opisanych w rozdziałach nr 3 i 4 niniejszego opracowania. Istnienie na omawianym terenie infrastruktury technicznej, opisanej w rozdziale nr 13, stwarza dodatkowe ograniczenia. Wymagają one zapewnienia dodatkowych stref ochronnych oraz obszarów ograniczonego użytkowania.
8.1. Ochrona przyrodniczo – rolnicza
Na obszarze gminy Lwówek Śląski ochronie przyrodniczej podlegają:
◻ Park Krajobrazowy Doliny Bobru;
◻ NATURA 2000 „Panieńskie Skały” (PLH 020009);
◻ NATURA 2000 „Ostoja nad Bobrem” (PLH 020054);
◻ NATURA 2000 „Żerkowice Skała” (PLH 020077);
◻ pomniki przyrody;
◻ gatunki roślin i zwierząt prawnie chronionych;
◻ tereny leśne;
◻ cały areał gruntów ornych, łąk i pastwisk zaliczonych do III klasy bonitacyjnej;
◻ grupy śródpolnej zieleni wysokiej;
◻ istniejące ciągi zadrzewione;
◻ ciągi ekosystemów wodno – łąkowych wzdłuż cieków;
◻ zieleń urządzona;
8.2. Wody podziemne
Z uwagi na przewodność hydrauliczną, wydajność potencjalną studni oraz ryzyko zagrożenia zasobów wodnych na obszarze gminy Lwówek Śląski wyodrębniono, zgodnie z regionalizacją hydrogeologiczną A.S. Kleczkowskiego (1990) Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP). Jest to GZWP 317 „Niecka zewnętrznosudecka Bolesławiec”.
Na obszarze zasilania zbiornika wskazana jest likwidacja lub ograniczenie oddziaływania na wody podziemne i powierzchniowe (obszar zasilania) już istniejących ognisk zanieczyszczeń. Należy wprowadzić także ograniczenia
dotyczące użytkowania gruntów, a w szczególności stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin na terenach użytkowanych rolniczo.
8.3. Wody powierzchniowe
Zgodnie z ustawą Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (Dz. U. nr 115 poz. 1229 z późniejszymi zmianami) należy przestrzegać między innymi:
◻ zakazu grodzenia nieruchomości w odległości 1,5 m od krawędzi cieków;
◻ zakazu uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach oraz w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału, a także wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału przeciwpowodziowego po stronie odpowietrznej.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2009 roku (Dz. U. nr 106, poz. 882) w sprawie szczegółowego zakresu opracowywania planów gospodarki wodami na obszarach dorzeczy zostaną opracowane stosowne dokumenty określające zasady gospodarowania wodami podziemnymi i powierzchniowymi, w tym dla rejonu gminy Lwówek Śląski.
8.4. Ochrona przeciwpowodziowa
Dla obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią należy uwzględnić wymagania wynikające z art. 40 oraz art. 82 ust. 2 ustawy Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (Dz. U nr 115 poz. 1229 z późniejszymi zmianami) zakazujące między innymi:
◻ lokalizowania na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 roku);
◻ gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody;
◻ prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;
◻ wykonywania urządzeń wodnych oraz wznoszenia innych obiektów budowlanych;
◻ sadzenia drzew lub krzewów, zmiany ukształtowania terenu;
◻ składowania materiałów oraz wykonywania innych robót i czynności, które mogłyby utrudnić ochronę przed powodzią oraz wpłynąć na pogorszenie jakości wód.
8.5. Złoża surowców mineralnych – obszary i tereny górnicze
W ramach ochrony kopalin należy:
◻ prowadzenie eksploatacji złóż kopalin w sposób gospodarczo uzasadniony, z maksymalnym ograniczeniem negatywnych wpływów na środowisko;
◻ sukcesywne prowadzenie rekultywacji terenów poesksploatacyjnych i przywrócenie do właściwego stanu elementów środowiska przyrodniczego już na etapie eksploatacji złoża;
◻ monitoring w zakresie wpływu wydobycia złóż na otoczenie;
◻ zabezpieczenie przed degradacją obiektów geologicznych i geomorfologicznych;
Przed przystąpieniem do wydobywania kopaliny, zgodnie z przepisami szczególnymi, przedsiębiorca, na podstawie dokumentacji geologicznej oraz warunków określonych w koncesji, sporządza się projekt zagospodarowania złoża. Projekt zagospodarowania złoża powinien określać zamierzenia w zakresie:
◻ ochrony złóż kopalin, zwłaszcza przez ich racjonalne wykorzystanie;
◻ technologii eksploatacji zapewniającej ograniczanie ujemnych skutków wpływu na środowisko.
◻ ustala się ograniczenie eksploatacji złóż położonych w obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Bobru i jego otulinie
◻ należy powstrzymać nielegalną eksploatację żwiru i piasku w starych wyrobiskach w Ustroniu, Dłużcu, Płóczkach Górnych oraz w innych obiektach.
Tereny bogate w złoża naturalne podlegają zakazowi zabudowy i zalesiania aż do momentu podjęcia eksploatacji.
8.6. Ochrona kulturowa
Na obszarze gminy Lwówek Śląski ochronie kulturowej podlegają:
◻ strefa „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej w miejscowościach: teren Starego Miasta w Lwówku Śląskim w obrębie murów obronnych i przy pałacu w dawnych Płakowicach oraz wokół najcenniejszych zamków i założeń pałacowo – parkowych w: Brunowie, Dębowym Gaju, Nagórzu, Niwnicach, Radłówce, Skale i Sobocie.;
◻ strefa „B” ochrony konserwatorskiej w miejscowościach: śródmieścia miasta Lwówek Śląski oraz w Rakowicach Wielkich dla zespołu dworskiego i folwarcznego.;
◻ strefa „K” ochrony krajobrazu w miejscowościach: Chmielno, Kotliska, Niwnice, Płóczki, Skorzynice i Zbylutów;
◻ strefa „OW” obserwacji archeologicznej w miejscowościach: rejon Starego Miasta w Lwówku Śląskim w obrębie murów obronnych i dodatkowo dla rejonu wydobywania złota w dawnych Płakowicach i Dworku oraz w miejscowości Rakowice Wielkie w miejscu dawnego pałacu.;
◻ obiekty i obszary zabytkowe wpisane do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego;
◻ obiekty ujęte w ewidencji zabytków;
◻ udokumentowane stanowiska archeologiczne.
8.7. Ujęcia wody
Na terenie gminy Lwówek Śląski zostały wyznaczone bezpośrednie i pośrednie strefy ochronne ujęć wód podziemnych.
SUW Gradówek:
Decyzją Starosty Lwóweckiego z dnia 28 grudnia 2001 roku ustanowiony strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej dla ujęcia wody w miejscowości Gradówek. Ustanawia się:
strefę ochrony bezpośredniej dla:
◻ pola ujęciowego nr 1: 10 m wokół każdej studni, ogrodzenie terenu o powierzchni 640 m², to jest: 32 m x 20 m;
◻ pola ujęciowego nr 2: 10 m wokół każdej studni i zbiornika filtracyjnego, ogrodzenie terenu o powierzchni 900 m², to jest: 45 m x 20 m;
◻ zbiornika wyrównawczego: ogrodzenie terenu o powierzchni 255 m², to jest: 15 m x 17 m;
◻ strefę ochrony pośredniej wewnętrznej obejmującą część działki nr 397/310 – obręb Gradówek AM2, stanowiącą własność Skarbu państwa w zarządzie państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Lwówek Śląski.
SUW Lwówek Śląski:
Decyzją Starosty Lwóweckiego z dnia 21 grudnia 2001 roku ustanowiono następujące strefy ochronne dla ujęcia wód podziemnych w Lwówku Śląskim:
◻ strefę ochrony bezpośredniej i pośredniej wewnętrznej terenu ujęcia wody w granicach działki nr 77 o powierzchni 6,1773 ha, stanowiącej własność Gminy Lwówek Śląski;
◻ strefę bezpośrednią wokół terenu Zakładu Wodociągów w Lwówku Śląskim w zasięgu ogrodzenia działki nr 160 o powierzchni 0,2641 ha, stanowiącej własność Gminy Lwówek Śląski;
◻ strefę zewnętrzną o zasięgu skorygowanej wartości Lc = 1800 m wokół ujęcia do granicy rzeki Bóbr.
SUW Lwówek Śląski (dawne Płakowice):
Decyzją Starosty Lwóweckiego z dnia 2 marca 2004 roku ustanowiono teren ochrony bezpośredniej o promieniu R = 10 m od centrum studni dla ujęcia wód podziemnych w Lwówku Śląskim – Płakowicach.
SUW Radomiłowice:
Decyzją Starosty Lwóweckiego z dnia 19 maja 2004 roku ustanowiono strefę ochrony ujęcia w Radomiłowicach, która obejmuje teren ochrony bezpośredniej dla 4 studni, to jest całej działki nr 7/1 o powierzchni 2100 m². Terenu ochrony pośredniej wewnętrznej i zewnętrznej nie wyznaczono.
Na terenie strefy ochrony bezpośredniej ujęcia należy:
◻ odprowadzać wody opadowe w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do urządzeń służących do poboru wody;
◻ zagospodarować teren zielenią;
◻ odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń sanitarnych przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody;
◻ ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urządzeń do poboru wody.
SUW Rakowice Małe: