Niniejszy program został objęty dotacją Ministra Gospodarki w ramach realizacji w 2009 roku zadań wynikających z

recycling odpady technologie

POWIATOWY PROGRAM

USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST - POWIAT OLESKI

Niniejszy program został objęty dotacją Ministra Gospodarki w ramach realizacji w 2009 roku zadań wynikających z

„Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski”

Gliwice, październik 2009r.

R.O .T. RECYCLING ODPADY TECHNOLOGIE S.C. 44-101 Gliwice, ul. Prymasa St efana Wys zyñ xxxxxx 00 lo k. 3 04 Tel. : 000 0 00-00-00 , Fax : 00 0 000-00-00

ING-Bank Śl. III o/Gliwic e 19 1050 1298 1000 0002 0287 3550 - NIP: 631-19-70- 703 - REGON: 273361976

ROT RECYCLING ODPADY TECHNOLOGIE S.C.

00-000 Xxxxxxx, xx. Xxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx 00

TEMAT: POWIATOWY PROGRAM

USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST -

POWIAT OLESKI

ZAMAWIA-

JĄCY: STAROSTWO POWIATOWE W OLEŚNIE XX.XXXXXXX 00

00 -000 XXXXXX

Autor

opracowania: xxx Xxxxxxxxx Xxxxxx wraz z zespołem ekspert Polskiej Izby Ekologii

w zakresie gospodarki odpadami

Xxxxxxx, xxxxxxxxxxx 0000x.

SPIS TREŚCI

strona

1. DANE OGÓLNE 5

1.1. Nazwa opracowania 5

1.2. Zleceniodawca 5

1.3. Autor opracowania 5

1.4. Podstawa opracowania 5

1.5. Cel i zakres opracowania 6

2. PRAWNE ASPEKTY POSTĘPOWANIA Z WYROBAMI BUDOWLANYMI

I ODPADAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST 7

2.1. Uregulowania prawne 7

2.2. Rodzaje i klasyfikacja odpadów zawierających azbest 12

3. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE AZBESTU 14

4. ZASTOSOWANIE WYROBÓW BUDOWLANYCH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST 16

4.1. Zastosowanie azbestu 16

4.2. Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest 18

4.3. Zastosowanie wyrobów azbestowych w budownictwie mieszkaniowym 19

4.4. Zastosowanie wyrobów azbestowych w ciepłownictwie 20

5. OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI, ZARZĄDCÓW LUB UŻYTKOWNIKÓW

- BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST 22

6. PROCEDURY - OBOWIĄZKI I POSTĘPOWANIE WŁAŚCICIELI ORAZ ZARZĄDCÓW PRZY UŻYTKOWANIU OBIEKTÓW I TERENÓW Z WYROBAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST 24

6.1. Procedury 24

6.2. Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest 42

7. ZAGROŻENIA DLA LUDZI WYNIKAJĄCE Z OBECNOŚCI AZBESTU

W ŚRODOWISKU 43

7.1. Deklaracja Brukselska 43

7.2. Źródła narażenia na działanie azbestu 44

7.3. Skutki narażenia na działanie pyłu azbestowego 44

8. PROGRAM OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA XXXX 0000-0000 –

ZAŁOŻENIA OGÓLNE 46

8.1. Krótka charakterystyka „.Program Oczyszczania Kraju z Azbestu. na lata 2009-2032.” 46

8.2. Zakres zadań dla gminy i powiatu wynikający z „ Programu...” 47

9. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEG0 AKTUALIZACJA 49

9.1. Aktualny stan gospodarki odpadami zawierającymi azbest wg WPGO 49

9.2. Przewidywane zadania do realizacji w gospodarce odpadami zawierającymi azbest wg WPGO 50

10. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU UŻYTKOWANIA I USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJACYCH AZBEST NA TERENIE POWIATU XXXXXXXXX 00

10.1. Wstęp 52

10.2. Określenie ilości wyrobów zawierających azbest z podziałem na poszczególne rodzaje

oraz uwzględnieniem nieruchomości, na których występują 54

10.3. Określenie stanu wyrobów zawierających azbest z podziałem na poszczególne rodzaje

oraz stopień pilności ich usunięcia 56

10.4. Baza danych problematyki azbestowej 56

10.5. Określenie rejonów szczególnie zagrożonych wyrobami zawierającymi azbest 57

10.6. Określenie dalszego sposobu gospodarki odpadami azbestowymi z uwzględnieniem

ich transportu oraz możliwościami ich unieszkodliwiania 57

10.6.1. Obowiązki wykonawców prac związanych z usuwaniem wyrobów

i odpadów zawierających azbest 57

10.6.2. Transport odpadów zawierających azbest 59

10.6.3. Możliwości i miejsca składowania odpadów zawierających azbest 60

11. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI CELÓW PROGRAMU 61

12. HARMONOGRAM RZECZOWO – FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU 63

13. KOSZTY USUNIĘCIA WYROBÓW I ODPADÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z OBIEKTÓW OSÓB FIZYCZNYCH 65

14. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM 67

14.1. Wstęp 67

14.2. Określenie wskaźników monitorowania i oceny skuteczności realizacji programu. 68

14.3. Określenie sposobu monitorowania i zarządzania programem 69

15. FINANSOWE ASPEKTY REALIZACJI PROGRAMU - ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 70

16. ZAŁĄCZNIKI 71

1. DANE OGÓLNE

1.1. Nazwa opracowania

POWIATOWY PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST

- POWIAT OLESKI

1.2. Zleceniodawca

Starostwo Powiatowe w Oleśnie, xx. Xxxxxxx 00, 00-000Xxxxxx.

Niniejszy program został zrealizowany w wyniku dotacji uzyskanej w ramach konkursu Ministra Gospodarki na realizację w 2009 roku zadań wynikających z „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski”, na opracowanie. przedmiotowego programu.

1.3. Autor opracowania

ROT RECYCLING ODPADY TECHNOLOGIE S.C., 00-000 Xxxxxxx, xx. Xxxxxxx

Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxx 00.

1.4. Podstawa opracowania

• Zlecenie Starostwa Powiatowego w Oleśnie dot. opracowania „Powiatowego programu usuwania wyrobów zawierających azbest”

• Ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska (jedn. tekst z 2008 r. - Xx. X. Xx 00, poz. 150 z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 27.04.2001 r. o odpadach (jedn. tekst z 2007 r. - Xx. X. Xx 00, poz. 251 z późn. zm).

• „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”, Uchwała nr 122/2009 Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2009 r.

• Rozporządzenia i zarządzenia dotyczące bezpiecznego postępowania i ochrony przed azbestem i materiałami zawierającymi azbest – wymienione w pkt.2.1 nin. Programu.

1.5. Cel i zakres opracowania

Celem przedmiotowego programu jest spowodowanie działań związanych z oczyszczeniem terenu powiatu oleskiego z azbestu, tj. wyrobów budowlanych zawierających azbest jak również pozostałych wyrobów zawierających azbest i odpadów azbestowych w określonym horyzoncie czasowym.

Zakres programu obejmuje prawne aspekty postępowania z wyrobami budowlanymi i odpadami zawierającymi azbest, właściwości azbestu i zastosowanie wyrobów budowlanych zawierających azbest, zagrożenia dla ludzi wynikające z obecności azbestu w środowisku, zakres zadań dla gminy wynikający z „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009- 2032”, skalę ilości i rodzaju wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego, inwentaryzację oraz określenie ilości wyrobów i odpadów zawierających azbest, kierunki działań organizacyjnych i finansowych, harmonogram realizacji programu oraz zarządzanie programem.

2. PRAWNE ASPEKTY POSTĘPOWANIA Z WYROBAMI BUDOWLA- NYMI I ODPADAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST

2.1. Uregulowania prawne

Do aktów prawnych regulujących postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest należą:

- ustawy dotyczące bezpiecznego postępowania i ochrony przed azbestem i materiałami zawierającymi azbest:

• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (jedn. tekst z 2006 r. Dz. U. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.). W przypadku występowania azbestu (Art. 30 ust. 3) właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1 w/w artykułu, jeśli ich realizacja x.xx. może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi, pogorszenie stanu środowiska bądź pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych.

• Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628, z 1998r. Nr 156, poz.1018, z 2000 r. Nr 88, poz. 986, z 2001 r. Nr 100, poz. 1085, Nr 154, poz. 1793 oraz z 2003 r. Nr 7, poz. 78, i Nr 65, poz. 596). Zakazuje wprowadzania na polski obszar celny azbestu, wyrobów zawierających azbest, produkcji wyrobów zawierających azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi ten surowiec. Zgodnie z ustawą produkcja płyt azbestowo-cementowych została zakończona we wszystkich zakładach do 28 września 1998 r., a z dniem 28 marca 1999 r. nastąpił zakaz obrotu tymi płytami. Do wyjątków należy azbest i wyroby zawierające azbest dopuszczone do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny spośród wyrobów określonych w załączniku nr 1 do ustawy. Wykaz tych wyrobów określa corocznie Minister właściwy do spraw gospodarki w drodze rozporządzenia. Ustawa reguluje również zagadnienia związane z opieką zdrowotną pracowników, którzy mieli kontakt z azbestem.

• Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.). Ustawa reguluje problematykę dotycząca substancji

i preparatów chemicznych, w tym niebezpiecznych oraz określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko.

• Ustawa z dnia 27.04.2001 r. o odpadach – jedn. tekst z 2007 r. (Dz. U. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.). Zgodnie z Art. 1 ust. 1 ustawa określa zasady postępowania z odpadami, w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa określa obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym x.xx. odpadów niebezpiecznych. Ustawa reguluje postępowanie w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania, w tym składowania odpadów, a także wymagania techniczne i organizacyjne dotyczące składowisk odpadów. Ustawa wprowadza obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Ustawa określa x.xx. zakres planów gospodarki odpadami, sposób ich opiniowania i sposób monitorowania, zasadę spójności planu z planem wyższego szczebla oraz określa rodzaj odpadów, które powinny być ujęte na każdym szczeblu ich opracowania.

• Ustawa z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska – jedn. tekst z 2008 r. (Dz. U. Nr 25, poz. 150 z xxxx.xx.). Zgodnie z Art. 1 ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju. Ustawa reguluje x.xx. opracowanie programów ochrony środowiska, prowadzenie państwowego monitoringu środowiska, postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, ochronę powietrza przed zanieczyszczeniem i sposób postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska, ochronę powierzchni ziemi, przeciwdziałania zanieczyszczeniom (w tym: konieczność oznaczenia instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz miejsc, w których on się znajduje, konieczność dokumentowania informacji dotyczącej x.xx. występowania azbestu.

• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm.). Ustawa reguluje sposób postępowania oraz obowiązki podmiotów określanych ustawą. Art. 54 ustawy odnosi się do odpowiednich zapisów ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Ustawa udziela delegacji ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, do określenia w drodze rozporządzenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, ministrem właściwym do spraw transportu oraz ministrem właściwym do spraw środowiska – sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest.

• Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671). Ustawa reguluje zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Przewóz materiałów niebezpiecznych w kraju określają przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) Przepisy umowy ADR oraz ustawy określają warunki załadunku i wyładunku oraz przewozu odpadów niebezpiecznych na składowisko. Wymagane są świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upoważnioną stację kontroli pojazdów oraz szkolenie kierowcy pojazdów w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych.

• Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2005 r. Nr 10 , poz. 72). Ustawa wprowadza zmiany do ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest.

- Rozporządzenia i zarządzenia dotyczące bezpiecznego postępowania i ochrony przed azbestem i materiałami zawierającymi azbest

• Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielonych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. Nr 19, poz. 231).

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na czynniki (Dz. U. Nr 121, poz. 571).

• Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie dopuszczenia wyrobów zawierających azbest do produkcji lub wprowadzania na polski obszar celny (z 1998 r. Xx. X. Xx 00, poz. 268, z 1999 r. Nr 25, poz. 222, z 2000 r. Nr 15, poz. 188, z 2001 r. Nr 10, poz. 77, z 2002 r. Nr 1, poz. 11 i z 2003 r. Nr 5, poz. 50).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska w całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055).

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. X. Xx 000, xxx.0000).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska ( Dz. U. Nr175, poz. 1439),

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nie selektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595).

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu i sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 1986).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 236, poz. 1987)..

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 237, poz. 2011).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r w sprawie informacji dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126).

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876, zm. Dz. U/2008, Nr 200, poz.1235),

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004

r.w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71 poz. 649).

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 maja 2004 r. sprawie dopuszczenia do dnia 31 grudnia 2004 r. wyrobów zawierających włókna azbestowe do produkcji lub do wprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 131, poz. 1406).zm.)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 maja 2004 r. sprawie dopuszczenia do dnia 31 grudnia 2004 r. wyrobów zawierających włókna azbestowe do produkcji lub do wprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 131, poz.1406).zm.)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko ( Dz. U. Nr 254, poz. 2573 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771, zm.: 2005 Nr 160, poz. 1356).

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz .U. Nr 186, poz. 1553).

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz. 1824).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 14.02.2006 w sprawie wzoru dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30 poz. 213).

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 25.05.2007 w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz. U. Nr 101, poz. 686).

2.2. Rodzaje i klasyfikacja odpadów zawierających azbest

W wyniku demontażu, rozbiórki, wyburzeń, usunięcia wyrobów zawierających azbest z obiektów, budowli i urządzeń powstają odpady zawierające azbest.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) ściśle wymienia rodzaje odpadów zawierających azbest, które zostały zaliczone do odpadów niebezpiecznych.

W zależności od źródła powstawania w katalogu wymieniono 9 rodzajów odpadów zawierających azbest:

1. Kod	06 07 01*	Podgrupa: rodzaj :	Odpady z produkcji... chloru i chlorowców Odpady azbestowe z elektrolizy
2. Kod	06 13 04*	Podgrupa: rodzaj :	Odpady z innych procesów nieorganicznych Odpady z przetwarzania azbestu
3. Kod	10 11 81*	Podgrupa: rodzaj :	Odpady z hutnictwa szkła Odpady zawierające azbest
4. Kod	10 13 09*	Podgrupa: rodzaj :	Odpady z produkcji spoiw mineralnych... Odpady zawierające azbest z produkcji elementów azbestowo-ceramicznych
5. Kod	15 01 11*	Podgrupa: rodzaj :	Odpady opakowaniowe... Opakowania metali zawierające niebezpieczne elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np.
			azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi
6. Kod	16 01 11*	Podgrupa: rodzaj :	Zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy... Okładziny hamulcowe zawierające azbest
7. Kod	16 02 01*	Podgrupa: rodzaj :	Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych Zużyte urządzenia zawierające wolny azbest
8. Kod	17 06 01*	Podgrupa:	Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne
		rodzaj :	zawierające azbest Materiały izolacyjne zawierające azbest
9. Kod	17 06 05*	Podgrupa:	Materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne
		rodzaj :	zawierające azbest Materiały konstrukcyjne zawierające azbest

* - odpad niebezpieczny

3. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE AZBESTU

Przez azbest należy rozumieć grupę włóknistych krzemianów, naturalnych minerałów o budowie krystalicznej, tj.:

• azbest chryzotylowy - chryzotyl (azbest biały)

• azbest krokidolitowy - krokidolit (azbest niebieski)

• azbest amozytowy

(gruenerytowy) - amozyt

• azbest antofilitowy - antofilit

• azbest termolitowy - termolit

• azbest aktynolitowy - aktynolit

Główne cechy azbestu to odporność na wysoką temperaturę i wysoka odporność na działanie środowiska agresywnego, chemicznego. Azbest odznacza się również wysoką wytrzymałością mechaniczną i wysoką odpornością na korozję.

Największe znaczenie ze względu na swoje właściwości posiadał azbest biały - chryzotyl i azbest niebieski - krokidolit.

Włóknisty charakter azbestu wraz z w/w cechami to główne właściwości fizyko- chemiczne, które pozwoliły na jego szerokie zastosowanie.

Włókna azbestu w zależności od odmiany azbestu mają długość kilku centymetrów i średnicę kilku milimetrów, osiągając wartości submikronowe.

Główne zastosowanie znalazł azbest biały - chryzotyl, azbest niebieski - krokidolit i azbest amozytowy. Biorąc pod uwagę różnicę w budowie włókien azbestu chryzotylowego i azbestu krokidolitowego oraz amozytowego, pył azbestu chryzotylowego jest mniej groźny od pyłu azbestu krokidolitowego i amozytowego w odniesieniu dla zdrowia ludzi. Włókna chryzotylu są znacznie dłuższe od krokidolitu i amozytu, natomiast średnica chryzotylu jest mniejsza od krokidolitu i amozytu. Włókna chryzotylu są „długie” i „miękkie”, natomiast krokidolitu i amozytu są „krótkie”, „twarde” i „grube”.

W tabeli 1 przedstawiono charakterystykę właściwości fizykochemicznych azbestu.

Tab.1

Charakterystyka właściwości fizykochemicznych wybranych odmian azbestu

Właściwości	Chryzotyl	Krokidolit	Amozyt
Barwa 1)	biała do jasno- zielonej, żółta	niebieska, lawendowa, zielona	brązowa, szara
Główny składnik chemiczny [%]2)	SiO2 - 38 - 42 MgO - 38 - 42 Fe2O3 - 0 - 5 FeO - 0 - 3	SiO2 - 38 - 42 MgO - 38 - 42 Fe2O3 - 13 - 18 FeO - 3 - 21	SiO2 - 49 - 52 MgO - 5 - 7 Fe2O3 - 0 - 5 FeO - 35 - 40
Struktura włókna 1)	bardzo liczne włókna, łatwo rozdzielne	włókniste	blaszkowate, grube
Długość włókien [mm] 3)	0,2 - 200	0,2 - 17	0,4 - 40
Średnica włókien [mm] 3)	0,03 - 0,08	0,06 - 1,2	0,15 - 1,5
Powierzchnia [m2/mg] 3)	10 - 27	2 -15	1 - 6
Gęstość [g/cm3]2)	2,55	3,3 - 3,5	3,4 - 3,5
Temperatura rozkładu [°C]2)	450 - 800	400 - 800	600 - 900
Temperatura topnienia [°C]2)	1515	1170	1395
Twardość wg Mosha 3)	2,5 - 4,0	4,0	5,5 - 6,0
Odporność na kwasy 3)	bardzo słaba	dobra	dość dobra
Odporność na zasady 3)	bardzo dobra	dobra	dobra
Tekstura 2)	elastyczna, jedwabista i twarda	elastyczna do łamliwej	łamliwa

Źródło: 1) Xxxxxxxxxxxxxx K.: Uwaga azbest, IWZZ Warszawa 1989, s. 10 - 12.

2) Wytyczne szacowania ryzyka zdrowotnego dla czynników rakotwórczych, IMP, Łódź 1997, s. 7.

3) Poradnik gospodarki odpadami, Verlag Dashäfer, Warszawa 2006, tab. 0.0.0.0/0.

4. ZASTOSOWANIE WYROBÓW BUDOWLANYCH ZAWIERAJĄ- CYCH AZBEST

4.1. Zastosowanie azbestu

Właściwości fizykochemiczne azbestu powodowały, że był stosowany w ponad kilku tysiącach wyrobów zawierających azbest, a najbardziej rozpowszechniony w wyrobach budowlanych, energetyce, przemyśle chemicznym i transporcie. Do najważniejszych wyrobów azbestowych należą (X.Xxxxxxxxxxxxxx, 1989):

1. Wyroby azbestowo-cementowe produkowane z azbestów chryzotylowego i amfibolowych, takie jak: płyty faliste, obudowy, płyty Karo, płyty warstwowe, rury ciśnieniowe, płyty okładzinowe i elewacyjne zawierające od 10 do 35 % azbestu. Wyroby te są ogniotrwałe, odporne na korozję i gnicie, wytrzymałe na działania mechaniczne.

2. Wyroby izolacyjne stosowane do izolacji kotłów parowych, wymienników ciepła, zbiorników, przewodów rurowych, a także ubrań i tkanin ognioodpornych. Należą do nich: wata, włóknina, sznury, przędza, tkaniny termoizolacyjne, taśmy. Zawierają one, w zależności od przeznaczenia, od 75 do 100 % azbestu, głównie chryzotylu.

3. Wyroby uszczelniające: tektury, płyty azbestowo-kauczukowe, szczeliwa plecione. Najbardziej powszechnymi wyrobami uszczelniającymi były płyty azbestowo- kauczukowe, które charakteryzują się odpornością na podwyższoną temperaturę, wytrzymałością na ściskanie, nieznacznym odkształceniem trwałym, dobrą elastycznością. Płyty mogą być zbrojone. Szczeliwa plecione były stosowane do uszczelniania części pracujących w wysokich temperaturach, a także w środowisku wody, pary wodnej, gazów obojętnych i aktywnych, kwasów organicznych i nieorganicznych, smarów, olejów, rozpuszczalników, gazów spalinowych, ługów, roztworów soli.

4. Wyroby cierne, takie jak: okładziny cierne i taśmy hamulcowe, stosowane do różnego typu hamulców. Azbest chryzotylowy stosowany do ich produkcji chronił elementy robocze przed zbytnim przegrzanie.

5. Wyroby hydroizolacyjne: lepiki asfaltowe, kity uszczelniające, asfalty drogowe uszlachetnione, zaprawy gruntujące, papa dachowa, płytki podłogowe, zawierające od 20 do 40 % azbestu.

Poza tym azbest stosowany był w przemyśle piwowarskim i farmaceutycznym do filtracji, jako wypełniacz do lakierów, do izolacji przewodów grzewczych.

Najważniejsze wyroby azbestowe i zawartość w nich azbestu 1)

Tab. 2

Wyroby	Przybliżona zawartość azbestu [% wag]	Rodzaj azbestu	Uwagi
Wyroby azbestowo-cementowe stosowane w budownictwie	10 - 15	chryzotyl amozyt krokidolit	kompozycje azbestowe (związane) z cementem portlandzkim
Wyroby azbestowo-cementowe obejmujące rury ciśnieniowe, kanalizacyjne i wodociągowe	12 - 15	chryzotyl krokidolit amozyt	kompozycje azbestowe (związane) z cementem portlandzkim
Ognioodporne płyty izolacyjne	25 - 40	amozyt chryzotyl	kompozycje azbestowe (związane) z cementem portlandzkim lub z uwodnionym krzemianem wapnia albo też z zasadowym węglanem magnezu
Wyroby izolacyjne łącznie izolacjami natryskowymi	12 - 100	amozyt chryzotyl krokidolit	luźne mieszaniny włókien azbestowych z materiałami nieorganiczny-mi: z cementem, gipsem., z krzemianem wapnia, węglanem magnezu, ziemią okrzemkową
Złącza i uszczelki	25 - 85	chryzotyl krokidolit	kompozycje azbestowe (związane) z elastomerami, włókiennicze wyroby azbestowe plecione
Materiały cierne, wyroby włókiennicze	65 - 100	chryzotyl krokidolit	włókiennicze wyroby azbestowe takie jak przędza, rowingi, ubranie, taśmy, węże
Płytki i wykładziny podłogowe	5 - 7,5	chryzotyl	kompozycje azbestowe (związane) z gumą termoplastyczną
Wyroby z mas plastycznych i obudowy akumulatorów	55 - 70	chryzotyl	kompozycje azbestowe (związane) z gumą termoplastyczną i gumą termoodporną
Wypełniacze, wzmocnienia i wyroby z nich produkowane (wojłok, karton, papier, filtry do wina i piwa, kity, kleje, powłoki ochronne itp.)	25 - 98	chryzotyl krokidolit	kompozycje azbestowe (związane) z różnymi masami plastycznymi lub z masami bitumicznymi

Źródło: 1) Wytyczne szacowania ryzyka zdrowotnego dla czynników rakotwórczych, IMP, Łódź 1997, s. 11.

4.2. Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest

Wyroby zawierające azbest klasyfikowane są w dwóch klasach, przyjmując jako kryterium zawartość azbestu, stosowane spoiwo oraz gęstość objętościową wyrobu.

Klasa I obejmuje wyroby o gęstości objętościowej mniejszej od 1000 kg/m3 definiowane jako „miękkie”, zawierające powyżej 20% (do 100%) azbestu. Wyroby te łatwo ulegają uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy znaczna emisja włókien azbestu do otoczenia. Najczęściej stosowanymi w tej klasie były wyroby tekstylne z azbestu używane przez pracowników w celach ochronnych, koce gaśnicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe x.xx. w sprzęcie AGD, płytki podłogowe PCW oraz materiały i wykładziny cierne. Ocena wielkości produkcji wymienionych wyrobów oraz ilości aktualnie użytkowanych jest niemożliwa do przeprowadzenia.

Klasa II obejmuje wyroby o gęstości objętościowej powyżej 1000 kg/m3 definiowane jako „twarde”, zawierające poniżej 20% azbestu. W wyrobach tych włókna azbestowe są mocno związane, a w przypadku mechanicznego uszkodzenia (np. pęknięcia) ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do otoczenia w porównaniu z wyrobami klasy I. Natomiast niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi i środowiska stwarza mechaniczna obróbka tych wyrobów (cięcie, wiercenie otworów) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysokości w trakcie prac remontowych. Z zaliczanych do tej klasy wyrobów najbardziej w Polsce rozpowszechnione są płyty azbestowo-cementowe faliste oraz płyty azbestowo-cementowe

„karo” stosowane jako pokrycia dachowe, szczególnie na terenach wiejskich oraz płyty płaskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym na osiedlach miejskich. W znacznie mniejszych ilościach produkowane i stosowane były inne wyroby azbestowo- cementowe, z których należy wymienić przede wszystkim rury służące do wykonywania instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych oraz w budownictwie jako przewody kominowe i zsypy.

Źródło: Program usuwania azbestu..., Ministerstwo Gospodarki i Pracy

4.3. Zastosowanie wyrobów azbestowych w budownictwie mieszkaniowym

Do zastosowania w budownictwie mieszkaniowym wyrobów twardych (azbestocement - 10 - 15 % zawartości azbestu) należy zaliczyć:

• elewacje ścian,

• pokrycia dachowe,

• rury azbestowo-cementowe,

• materiały ognioochronne do konstrukcji budynków.

Do prac elewacyjnych stosowano następujące materiały:

• płyty barwne, autoklawizowane typu Acekol, Kolorys, Pikolorys,

• płyty azbestowo-cementowe, prasowane płaskie okładzinowe,

• płyty lignocementowe modyfikowane,

• płyty prasowane typu Karo.

Do prac dachowych stosowano następujące materiały:

• płyty faliste, płyty azbestowo-cementowe oraz gąsiory,

• płyty prasowane typu Karo.

Rury azbestowo-cementowe stosowano jako:

• rury ciśnieniowe - wodociągowe (woda pitna),

• rury (grawitacyjne) kanalizacyjne - ścieki bytowo-gospodarcze

Stosowanymi materiałami ogniochronnymi (wyroby twarde i wyroby miękkie zawierające azbest) do konstrukcji budynków były 1:

• płyty ogniochronne „Sokalit”.

• płyty ogniochronne „Pyral”,

• tynki z dodatkiem azbestu,

• natryski masy ogniochronnej z azbestem na konstrukcje budynków

1 Źródło: Xxxxxxxxxxxxx-Xxxxxxxxx X., Skucza L.: Ochrona przed azbestem, ODiDKo, Gdańsk 2000, s. 28 - 30.

Zastosowanie płyt ogniochronnych z „Sokalitu”:

„LIPSK I”

• sufit podwieszony na wszystkich kondygnacjach wykonany z „Sokalitu”,

• słupy i rygle obudowane „Sokalitem”,

• ściany osłonowe od I do V piętra: od zewnątrz szkło hartowane, pustka powietrzna, płyta „Sokalit”, wełna mineralna,

• obudowa szybów dźwigowych od wewnątrz - płyty z „Sokalitu”,

• całość klatki schodowej obudowana płytą „sokalitową”

„LIPSK II”

• sufit podwieszony z płyty gipsowej, jedynie na poziomie piwnicy, w suficie płyty

„sokalitowe”.

• osłona belek stalowych stropu „Sokalitem”, osłona słupów i rygli na antresoli z „Sokalitu”

• obudowa szybów dźwigowych: od wewnątrz - płyty „sokalitowe” - na poziomie parteru, płyty gipsowe ogniochronne w wyższych kondygnacjach 2

Tynki z dodatkiem azbestu oraz natryskowe masy ogniochronne stosowane były jako izolacje termiczne (ognioodporne) i akustyczne w obiektach użyteczności publicznej (sale koncertowe, sale kinowe).

4.4. Zastosowanie wyrobów azbestowych w ciepłownictwie

Jako wyroby twarde zawierające azbest stosowane w ciepłownictwie można wymienić:

• rury ciśnieniowe (woda pitna) - rury cementowo azbestowe

• rury kanalizacyjne (grawitacyjne), kanalizacja wewnętrzna.

Jako wyroby miękkie stosowane w ciepłownictwie można wymienić:3

• szczeliwa azbestowo-kauczukowe o nazwie „Polonit” i „Gambit” (od nazw producentów),

2 Źródło: Xxxxxxxxxxxxx-Xxxxxxxxx X., Skucza L.: Ochrona..., op. cit., s. 28-30

3 Ibid

• płaszcze azbestowo-cementowe o zawartości azbestu pow. 50% i płaszcze azbestowo-gipsowe,

• sznury i tektura azbestowe.

Szczeliwa azbestowo-kauczukowe („Polonit”) stosowano jako płyty i uszczelki do połączeń armatury prowadzącej wodę o wysokich parametrach lub parę, gazy obojętne i aktywne, roztwory soli nieorganicznych i organicznych.

Szczeliwa azbestowo-kauczukowe („Gambit”) stosowano jako płyty i uszczelki do uszczelniania stałych elementów maszyn i urządzeń pracujących w środowiskach, w których występuje para wodna, woda i wysoka temperatura do 500°C.

5. OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI, ZARZĄDCÓW LUB UŻYTKOWNIKÓW - BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST

Do obowiązków właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości w zakresie bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest należy:

− dokonanie przeglądu technicznego obiektów i urządzeń budowlanych lub instalacji przemysłowych wraz z identyfikacją rodzaju azbestu oraz ze sporządzeniem „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”

− przedłożenie wyników inwentaryzacji (jako informacja) marszałkowi województwa (przedsiębiorca), odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta (osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami),

− sporządzenie (corocznie) planu kontroli jakości powietrza obejmującej pomiar stężenia azbestu, (dla każdego pomieszczenia, gdzie może występować azbest w rożnej postaci, należy sporządzić plan kontroli jakości powietrza obejmujący pomiary stężenia azbestu. Dopuszczalne stężenia azbestu w powietrzu w środowisku pracy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 i z 2005 r. Nr 212, poz. 1769)).

− podjęcie decyzji o usuwaniu azbestu,

− zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno-budowlanemu prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest (na co najmniej 30 dni przed ich rozpoczęciem, a w zgłoszeniu określa się, że zabezpieczanie lub usuwaniu wyrobów budowlanych zawierających azbest wykona firma specjalistyczna posiadająca zatwierdzony decyzją program usuwania odpadów azbestowych z obiektów budowlanych na terenie powiatu oleskiego, (§ 6 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej1) z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest - Dz.U.Nr.71. poz.649 - właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości obowiązany jest zgłosić prace polegające na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest do właściwego organu administracji architektoniczno-budowlanej).

− dokonanie wyboru wykonawcy prac prowadzącego zabezpieczanie wyrobów zawierających azbest (wyłącznie wykonawca prac spełniający wymogi w tym zakresie, wymogi jak dla wykonawcy prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest),

− opracowanie instrukcji bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest,

− oznakowanie miejsc, pomieszczeń, instalacji lub urządzeń, w których jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest,

− oznakowanie miejsc, pomieszczeń, instalacji lub urządzeń zawierających azbest lub wyroby zawierające azbest.

6. PROCEDURY - OBOWIĄZKI I POSTĘPOWANIE WŁAŚCICIELI ORAZ ZARZĄDCÓW PRZY UŻYTKOWANIU OBIEKTÓW I TE- RENÓW Z WYROBAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST

6.1. Procedury

Ministerstwo Gospodarki w ramach realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” zaproponowało procedury dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest

Grupa I. Procedury obowiązujące właścicieli i zarządzających obiektami, instalacjami lub urządzeniami zawierającymi azbest lub wyroby zawierające azbest.

Procedura 1. Obowiązki i postępowanie właścicieli oraz zarządców, przy użytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawierającymi azbest.

Procedura 2. Obowiązki i postępowanie właścicieli i zarządców, przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest z obiektów lub terenów.

Grupa II . Procedury obowiązujące wykonawców prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – wytwórców odpadów niebezpiecznych.

Procedura 3. Postępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawierających azbest.

Procedura 4. Prace polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz oczyszczeniem obiekty, terenu, instalacji.

Grupa III. Procedura obowiązująca prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Procedura 5. Przygotowanie i transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Grupa IV. Procedura obowiązująca zarządzających składowiskami odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Procedura 6. Składowanie odpadów na składowiskach lub wydzielonych kwaterach przeznaczonych do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest.

Procedura 1

Obowiązki i postępowanie właścicieli oraz zarządców przy użytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawierającymi azbest.

Sporządzenie „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”

Przeprowadzenie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest

Opracowanie corocznego planu kontroli jakości powietrza

dla pomieszczeń zawierających azbest

Sporządzenie informacji dla

wójta/burmistrza/prezydenta (corocznie)

Opracowanie instrukcji bezpiecznego postępowania

i użytkowania pomieszczenia z wyrobami zawierającymi azbest

Oznakowanie pomieszczeń, gdzie znajdują się urządzenia lub instalacje z wyrobami zawierającymi azbest

Zaznaczenie na planach sytuacyjnych terenu miejsc z wyrobami

zawierającymi azbest

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowiązków i zasad postępowania właścicieli i zarządców budynków, budowli, instalacji lub urządzeń oraz terenów, gdzie znajduje się azbest lub wyroby zawierające azbest. Procedura dotyczy bezpiecznego ich użytkowania.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje cały okres, w którym budynek, budowla, instalacja lub urządzenie przemysłowe oraz teren, niezależnie od ich wielkości lub stanu, charakteryzuje się tym, że znajdują się tam wyroby zawierające azbest.

Opis szczegółowy

Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia technicznego oraz terenu, gdzie znajdują się wyroby zawierające azbest, ma obowiązek sporządzenia - w 2 egzemplarzach „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest”. Właściciele lub zarządcy, którzy spełnili ten obowiązek wcześniej – sporządzają następne oceny w terminach wynikających z warunków poprzedniej oceny, tzn.:

• po 5-u latach, jeżeli wyroby zawierające azbest są w dobrym stanie technicznym i nieuszkodzone,

• po roku, jeżeli przy poprzedniej ocenie ujawnione zostały drobne (do 3% powierzchni wyrobów) uszkodzenia.

Wyroby, które posiadały lub posiadają duże i widoczne uszkodzenia – powinny zostać bezzwłocznie usunięte.

Jeden egzemplarz oceny właściciel lub zarządca zobowiązany jest złożyć właściwemu terenowo powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego – w terminie do 30-u dni od dnia jej sporządzenia. Drugi egzemplarz zachowuje przy dokumentacji budynku, budowli, instalacji lub urządzenia przemysłowego oraz terenu – do czasu sporządzenia następnej oceny. Właściciel lub zarządca obowiązany jest do przeprowadzenia inwentaryzacji (spisu z natury) wyrobów zawierających azbest. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest - informacje o wyrobach zawierających azbest, właściciel, zarządca lub użytkownik sporządza w dwóch egzemplarzach:

• jeden egzemplarz przedkłada w formie pisemnej marszałkowi;

• drugi egzemplarz przechowuje przez okres jednego roku, do czasu sporządzenia następnej informacji.

Osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami przedkładają informacje odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.

Wzory informacji według załączników:

• nr 2 - Informacja o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania.

• nr 3 - Informacja o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone.

Informacje przedkłada się corocznie, celem wykazania ewentualnych zmian w ilości posiadanych wyrobów zawierających azbest, co pozwoli na ocenę zagrożenia dla ludzi i środowiska w danym rejonie.

Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu, gdzie występują wyroby zawierające azbest, ma ponadto obowiązki:

• oznakowania pomieszczeń, gdzie znajdują się urządzenia lub instalacje z wyrobami zawierającymi azbest – odpowiednim znakiem ostrzegawczym dla azbestu,

• opracowania i wywieszenia na widocznym miejscu instrukcji bezpiecznego postępowania i użytkowania pomieszczenia z wyrobami zawierającymi azbest,

• zaznaczenia na planie sytuacyjnym terenu miejsc z wyrobami zawierającymi azbest. Ponadto, jeżeli w budynku, budowli, instalacji lub urządzeniu oraz na terenie znajdują się wyroby zawierające azbest o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3 (tzw.

„miękkie”) lub, jeżeli wyroby zawierają azbest krokidolit, a także, jeżeli te wyroby znajdują się w zamkniętych pomieszczeniach, lub istnieje uzasadniona obawa dużej emisji azbestu do środowiska – właściciel lub zarządca powinien opracować plan kontroli jakości powietrza (monitoringu), a jego wyniki uwzględnić przy dalszej eksploatacji lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest.

Procedura 2.

Obowiązki i postępowanie właścicieli i zarządców przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest z obiektów lub terenów.

Podjęcie decyzji o usuwaniu wyrobów zawierających azbest

Identyfikacja azbestu w wyrobach przeznaczonych do usunięcia przez uprawnione laboratorium

Zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno- budowlanemu lub powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego - na 30 dni przez rozpoczęciem prac zamiaru usuwania wyrobów zawierających azbest – celem uzyskania pozwolenia na budowę wraz z określonymi warunkami

Dokonanie wyboru wykonawcy prac i zawarcie umowy.

Określenie obowiązków stron, również w zakresie zabezpieczenia przed emisją azbestu

Poinformowanie mieszkańców – użytkowników obiektu o usuwaniu niebezpiecznych materiałów i sposobach zabezpieczania

Uzyskanie od wykonawcy prac świadectwa czystości powietrza po wykonaniu robót oraz jego przechowywanie przez co najmniej 5 lat

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowiązków i postępowania właścicieli, zarządców budynków, budowli, instalacji lub urządzeń oraz terenów z wyrobami zawierającymi azbest – przed i w czasie wykonywania prac usuwania lub zabezpieczania takich wyrobów.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje okres od podjęcia decyzji o zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest,

Opis szczegółowy

Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu, gdzie znajduje się azbest lub wyroby zawierające azbest, powinien dokonać identyfikacji rodzaju i ilości azbestu w wyrobach, przez uprawnione do takich prac laboratorium. Identyfikacja azbestu powinna nastąpić w okresie użytkowania wyrobów, jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania prac zabezpieczenia lub usuwania takich wyrobów, o ile informacja ta, nie jest podana w innych dokumentach budowy przedmiotowego obiektu.

Identyfikacja azbestu jest obowiązkiem właściciela lub zarządcy, wynikającym z tytułu własności oraz odpowiedzialności prawnej, dotyczącej ochrony osób trzecich od szkód mogących wynikać nieodpowiedniej eksploatacji przedmiotu stanowiącego własność. Wyniki identyfikacji azbestu powinny być uwzględniane przy:

• sporządzaniu „Oceny...”,

• sporządzaniu informacji dla wójta, burmistrza, prezydenta miasta,

• zawieraniu umowy na wykonanie prac zabezpieczania lub usuwania wyrobów zawierających azbest z wykonawcą tych prac – wytwarzającym odpady niebezpieczne.

Właściciel lub zarządca może zlecić innym – odpowiednio przygotowanym osobom lub podmiotom prawnym – przeprowadzenie czynności wykonania identyfikacji azbestu w wyrobach. W każdym przypadku powinno to mieć miejsce przed rozpoczęciem prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest.

Właściciel lub zarządca budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu z wyrobami zawierającymi azbest, ma obowiązek dopełnienia wymogów wynikających z przepisów ustawy – Prawo budowlane tj. uzyskania pozwolenia na budowę lub złożenia z odpowiednim wyprzedzeniem wniosku zgłoszenia robót budowlanych. Wniosek powinien być sporządzony z uwzględnieniem przepisów wynikających z art. 30 ust. 7 ustawy – Prawo budowlane. Zatajenie informacji o występowaniu azbestu w wyrobach, które będą przedmiotem prac remontowo budowlanych skutkuje – na podstawie ustawy - Prawo ochrony środowiska – odpowiedzialnością prawną. Po dopełnieniu obowiązków formalnoprawnych, właściciel lub zarządca dokonuje wyboru wykonawcy prac - wytwórcy odpadów niebezpiecznych. Zawiera umowę na wykonanie prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest oraz oczyszczenia budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu z azbestu. W umowie powinny być jasno sprecyzowane obowiązki stron, również w zakresie zabezpieczenia przed emisją azbestu w czasie wykonywania prac.

Niezależnie od obowiązków wykonawcy prac, właściciel lub zarządca powinien poinformować mieszkańców lub użytkowników budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu, o usuwaniu niebezpiecznych materiałów zawierających substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla ludzi oraz o sposobach zabezpieczenia przed tą szkodliwością.

Na końcu właściciel lub zarządca powinien uzyskać od wykonawcy prac, pisemne oświadczenie o prawidłowości wykonania robót i oczyszczenia z azbestu, a następnie przechowywać je przez okres, co najmniej 5 lat, wraz z inną dokumentacja budynku, budowli, instalacji lub urządzenia oraz terenu.

Procedura 3.

Organizacja zaplecza, w tym socjalnego i BHP

Przygotowanie rejestru pracowników narażonych na

Skompletowanie wyposażenia technicznego

Opracowanie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz)

Przyjęcie zlecenia – zawarcie umowy na wykonanie prac usuwania wyrobów zawierających azbest wraz z oczyszczeniem miejsca prac z azbestem

Przygotowanie dokumentów ewidencji odpadów

Zawarcie umowy z laboratorium o prowadzenie monitoringu powietrza

Określenie stanu środowiska przed przystąpieniem do prac, w tym sfery przyszłych prac

Postępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawierających azbest.

Opracowanie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi zawierającymi azbest, (powyżej 0,1 Mg/rok) i uzyskanie jego zatwierdzenia przez właściwego wojewodę lub starostę

Opracowanie i przedłożenie właściwemu wojewodzie lub staroście na 30 dni przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów (poniżej 0,1 Mg/rok) informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania

Przeszkolenie pracowników

Opracowanie planu prac

Skompletowanie środków ochrony pracowników

Zawarcie porozumienia z zarządzającym składowiskiem odpowiednim dla odpadów zawierających azbest

Przygotowanie miejsca i wskazanie tymczasowego sposobu magazynowania odpadów

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zasad postępowania podczas prac przygotowawczych do zabezpieczania lub usuwania wyrobów zawierających azbest.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje całokształt prac oraz postępowania dotyczącego przygotowania do zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest.

Opis szczegółowy

W rozumieniu przepisów ustawy o odpadach (art. 3 ust. 3 pkt. 22) wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba, że umowa o świadczeniu usługi stanowi inaczej, a więc wykonawca prac polegających na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Wytwórcę odpadów obowiązuje postępowanie określone przepisami ustawy o odpadach. Podstawową czynnością dla przedsiębiorcy, który zamierza podjąć działalność w zakresie wytwarzania odpadów niebezpiecznych zawierających azbest, w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie, jest opracowanie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi i zawierającymi azbest zatwierdzonego przez właściwego, ze względu na miejsce wytwarzania odpadów, starostę. W niektórych, określonych ustawą przypadkach, program zatwierdza wojewoda.

Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi dołączony do wniosku o wydanie decyzji zatwierdzającej program, powinien zawierać:

• wyszczególnienie rodzajów odpadów niebezpiecznych, przewidzianych do wytwarzania, a w przypadku, gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające do ustalenia zagrożeń, jakie mogą powodować odpady niebezpieczne, właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania składu chemicznego i właściwości odpadów,

• określenie ilości odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytworzenia w ciągu roku,

• informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów niebezpiecznych lub ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko,

• opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,

• wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów niebezpiecznych.

Wytwórca odpadów (wytwarzający rocznie do 0,1 Mg odpadów niebezpiecznych) na 30 dni przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów lub zmianą tej działalności wpływającą na ilość lub rodzaj wytwarzanych odpadów lub sposobów gospodarowania nimi, opracowuje i składa właściwemu wojewodzie lub staroście (w 4 egzemplarzach) informację o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania nimi.

Informacja powinna zawierać:

• wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, w przypadku, gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające, do ustalenia zagrożeń, jakie te odpady mogą powodować, właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów,

• określenie ilości odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku,

• informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko,

• opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów,

• wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów.

Do rozpoczęcia działalności powodującej powstawanie odpadów można przystąpić, jeżeli organ właściwy do przyjęcia informacji, w terminie 30 dni od dnia złożenia informacji nie wniesie sprzeciwu, w drodze decyzji. Wytwórca odpadów może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów. Posiadacz odpadów może je przekazywać wyłącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami.

Po dopełnieniu obowiązków wynikających z ogólnych zasad postępowania wykonawca prac uprawniony jest do przyjęcia zlecenia i zawarcia umowy na wykonanie prac zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest, wraz z oczyszczaniem miejsca prac z azbestem. Dla prawidłowego zawarcia umowy koniecznym jest określenie stanu środowiska przed przystąpieniem do prac, w tym strefy przyszłych prac. Pozwoli to na określenie stopnia narażenia na azbest w miejscu pracy oraz prawidłowe przygotowanie planu prac.

Plan pracy powinien być sporządzony zgodnie ze stosownymi przepisami i zawierać x.xx.:

• określenie miejsca wykonywania prac oraz charakteru prac i przewidywanego czasu ich trwania,

• określenie rodzaju azbestu w wyrobach przeznaczonych do usunięcia,

• aktualną „Ocenę stanu...”,

• przewidywaną ilość wytwarzanych odpadów do usunięcia,

• ustalenie odpowiednich sposobów usuwania wyrobów zawierających azbest,

• określenie rodzajów i metod pracy, z uwzględnieniem technicznych środków,

• określenie sposobów eliminowania lub ograniczenia uwalniania się pyłu azbestu do powietrza,

• zapewnienie pracownikom niezbędnej ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy,

• charakterystykę środków ochronnych użytych do ochrony pracowników i innych osób znajdujących się w miejscu pracy.

Następnie powinien zostać opracowany plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, "plan bioz”, obejmujący x.xx.:

• informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń, występujących podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia,

• informacje o wydzieleniu i oznakowaniu miejsc prowadzenia robót budowlanych, stosownie do rodzaju zagrożenia,

• informacje o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych, w tym: określenie zasad postępowania

w przypadku wystąpienia zagrożenia, konieczność stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej, zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi, przez wyznaczone w tym celu osoby,

• określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy,

• wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie.

Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracowników lub ich przedstawicieli z planem prac, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Wykonawca prac jest obowiązany przeszkolić wszystkie osoby pozostające w kontakcie z azbestem, pracowników bezpośrednio zatrudnionych, kierujących i nadzorujących prace w zakresie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy postępowaniu z wyrobami zawierającymi azbest i ich odpadami. Szkolenie powinno być przeprowadzone zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, oraz przez upoważnione instytucje i potwierdzone odpowiednim świadectwem lub zaświadczeniem.

Pracodawca jest obowiązany do zapewnienia pracownikom odpowiednich ubrań roboczych zabezpieczających pracowników w czasie trwania robót i oczyszczania terenu.

Pracodawca będący wytwórcą odpadów niebezpiecznych, zawierających azbest obowiązany jest do przygotowania, prowadzenia i przechowywania rejestru pracowników narażonych na działanie azbestu.

Ważną sprawą jest przygotowanie miejsca i sposobu tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych na placu budowy, po ich demontażu, a jeszcze przed transportem na składowisko. Miejsce takie powinno być wydzielone i zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych oraz oznakowane znakami ostrzegawczymi o treści: „Uwaga! Zagrożenie azbestem!”, „Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony”.

Na potrzeby ewidencji odpadów niebezpiecznych, wytwórca odpadów przygotowuje dokumenty, którymi są:

• karta ewidencji odpadu,

• karta przekazania odpadu.

Celem zapewnienia składowania odpadów niebezpiecznych powstałych po usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwórca odpadów powinien przed przeprowadzeniem robót, zawrzeć porozumienie z zarządzającym składowiskiem odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. Ważne znaczenie dla prawidłowego przygotowania robót ma skompletowanie wyposażenia technicznego, w tym narzędzi ręcznych i wolnoobrotowych, narzędzi mechanicznych, urządzeń wentylacyjnych oraz podstawowego sprzętu przeciwpożarowego. Na tym etapie należy też zabezpieczyć techniczne środki zapobiegające

emisji azbestu w miejscu pracy oraz środowisku, w zależności od określenia stanu

środowiska, przed przystąpieniem do wykonywania prac.

Jeżeli usuwane są wyroby o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000kg/m3, lub inne, mocno uszkodzone, a także zawierające krokidolit oraz wyroby znajdujące się w pomieszczeniach zamkniętych, to niezbędne jest zawarcie umowy z laboratorium upoważnionym do prowadzenia monitoringu powietrza. Duże znaczenie ma również przygotowanie i organizacja zaplecza budowy, w tym części socjalnej.

W planie prac – w zależności od wielkości lub specyfiki budynku, budowli, instalacji lub urządzenia, a również terenu, gdzie prowadzone będą prace zabezpieczenia lub usuwania wyrobów zawierających azbest, także występującego stopnia narażenia na azbest – mogą zostać określone również inne niezbędne wymagania.

Procedura 4.

Prace polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz z oczyszczeniem obiektu, terenu, instalacji.

Zabezpieczenie obiektu

Izolowanie miejsc pracy

Wytwarzanie odpadów zawierających azbest

Pakowanie odpadów

Oznakowanie odpadów

Wstawienie dokumentów ewidencyjnych odpadów

Karta ewidencji

Karta przekazania

Przygotowanie odpadów do odbioru

Oczyszczenie pola prac i otoczenia terenu robót

Przedstawienie dokumentu stwierdzającego prawidłowość

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowiązków i zasad postępowania wykonawców (wytwórców odpadów) prac polegających na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje działania od rozpoczęcia do zakończenia prac polegających na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwarzaniu odpadów

niebezpiecznych, wraz z oczyszczaniem budynku, budowli, instalacji lub urządzenia i terenu z pozostałości azbestu.

Opis szczegółowy

Na wstępie należy wykonać odpowiednie zabezpieczenia obiektu, będącego przedmiotem prac i miejsc ich wykonywania, a także terenu wokół – przed emisją pyłu azbestu, która może mieć miejsce w wyniku prowadzenia prac.

Teren należy ogrodzić, zachowując bezpieczne odległości od traktów komunikacyjnych dla pieszych, nie mniej niż 2 m przy zastosowaniu osłon. Teren prac należy ogrodzić poprzez oznakowanie taśmami ostrzegawczymi w kolorze biało-czerwonym i umieszczenie tablic ostrzegawczych z napisami „Uwaga! Zagrożenie Azbestem!”, „Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony” lub „Zagrożenie Azbestem krokidolitem”.

Przy pracach elewacyjnych powinny być stosowane odpowiednie kurtyny zasłaniające fasadę obiektu, aż do gruntu, a teren wokół objęty kurtyną, powinien być wyłożony grubą folią, dla łatwego oczyszczania po każdej zmianie roboczej.

Ogólne zasady postępowania przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest określają następujące wymagania:

• nawilżanie wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy,

• demontaż całych wyrobów (płyt, rur, kształtek itp.) bez jakiegokolwiek uszkodzenia, tam gdzie jest to technicznie możliwe,

• odspajanie wyrobów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych narzędzi mechanicznych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające powietrze,

• prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza, w przypadku występowania stężeń pyłu azbestu, przekraczających dopuszczalne wartości dla miejsca pracy,

• po każdej zmianie roboczej, usunięte odpady zawierające azbest, powinny zostać szczelnie opakowane i składowane na miejscu ich tymczasowego magazynowania,

• codzienne, staranne oczyszczanie strefy prac i terenu wokół, dróg wewnętrznych oraz maszyn i urządzeń, z wykorzystaniem podciśnieniowego sprzętu odkurzającego, zaopatrzonego w filtry o dużej skuteczności ciągu (99,99% lub na mokro). Niedopuszczalne jest ręczne zamiatanie na sucho, jak również czyszczenie pomieszczeń i narzędzi pracy przy użyciu sprężonego powietrza.

W przypadku prowadzenia prac z wyrobami azbestowo-cementowymi, których gęstość objętościowa wynosi mniej niż 1000kg/m3, (tzw. miękkie), a także z innymi wyrobami, których powierzchnia jest w widoczny sposób uszkodzona lub zniszczona lub, jeżeli prace prowadzone są na obiektach, z wyrobami zawierającymi azbest krokidolit, lub też w pomieszczeniach zamkniętych, powinny być zastosowane szczególne zabezpieczenia strefy prac i ochrony pracowników oraz środowiska, niezależnie od ogólnych zasad postępowania. Są to x.xx.:

• komory dekontaminacyjne (śluzy) dla całych pomieszczeń lub stanowiące łącznik izolacyjny między miejscem stanowiącym strefę prac, a miejscem na zewnątrz obiektu,

• zaostrzone rygory przestrzegania stosowania środków ochrony osobistej,

• inne metody, określone na etapie prac przygotowawczych.

W obiekcie przylegającym do strefy prac, należy zastosować odpowiednie zabezpieczenia, w tym uszczelnienie otworów okiennych i drzwiowych, a także inne, właściwe dla stopnia narażenia środki zabezpieczające.

Wszystkie zdemontowane wyroby zawierające azbest powinny być szczelnie opakowane w folie z polietylenu, lub polipropylenu o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm i zamykane w sposób uniemożliwiający przypadkowe otwarcie (zgrzewem ciągłym lub taśmą klejącą). Niedopuszczalne jest stosowanie worków papierowych. Odpady powstałe z wyrobów o gęstości objętościowej większej niż 1000kg/m3, a więc płyty i rury azbestowo-cementowe, lub ich części powinny być szczelnie opakowane w folię. Pył azbestowy oraz odpady powstałe z wyrobów o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000kg/m3 powinny być zestalone przy użyciu cementu lub żywic syntetycznych i po związaniu spoiwa szczelnie zapakowane w folię. Pakowanie usuniętych wyrobów zawierających azbest powinno odbywać się wyłącznie do opakowań przeznaczonych do ostatecznego składowania i wyraźnie oznakowane, w sposób określony dla azbestu. Etykiety i zamieszczone na nich napisy powinny być trwałe, nieulegające zniszczeniu, pod wpływem warunków atmosferycznych i czynników mechanicznych. Dla usuniętych odpadów niebezpiecznych zawierających azbest oraz ich transportu na składowisko odpadów niebezpiecznych, wypełnia się:

• kartę ewidencji odpadu,

• kartę przekazania odpadów.

Po zakończeniu prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych – wykonawca prac ma obowiązek dokonania prawidłowego oczyszczenia strefy prac i otoczenia z pozostałości azbestu.

Oczyszczenie powinno nastąpić przez zastosowanie urządzeń filtracyjno wentylacyjnych z wysokoskutecznym filtrem (99,99%) lub na mokro. Wykonawca prac ma obowiązek przedstawienia właścicielowi lub zarządcy obiektu, będącego przedmiotem prac, oświadczenia stwierdzającego prawidłowość wykonania prac i oczyszczenia z azbestu. W przypadku, kiedy przedmiotem prac były wyroby o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000kg/m3 lub wyroby mocno uszkodzone i zniszczone lub prace obejmowały wyroby zawierające azbest krokydolit lub prowadzone były w pomieszczeniach zamkniętych, wykonawca prac ma obowiązek przedstawienia wyników badania powietrza, przeprowadzonego przez uprawnione do tego laboratorium lub instytucje.

Procedura 5.

Przygotowanie i transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Uzyskanie od starosty właściwego ze względu na miejsce

siedziby zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie

Zabezpieczenie ładunku

Załadunek odpadów w pakietach

foliowych

Odbiór odpadów zawierających azbest od poprzedniego posiadacza

Zaświadczenie ADR z przeszkolenia kierowców pojazdów przewożących

Karta przekazania

Świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu drogowego towarów niebezpiecznych

Dokument przewozowy z opisem przewożonych towarów

Dowód rejestracyjny

Przygotowanie dokumentów

Czyszczenie skrzyni pojazdu, wyłożenie odpowiednią folią

Przygotowanie pojazdu do przewozu odpadów

Sprawdzenie prawidłowości

i szczelności opakowania

Karta przekazania

Oznakowanie pojazdu zgodnie z umową ADR

Transport odpadów na składowisko przeznaczone do składowania odpadów zawierających azbest

Przekazanie odpadów na składowisko odpadów-

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu obowiązków i zasad postępowania dotyczących przygotowania i transportu odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje działania począwszy od uzyskania zezwolenia na transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest, poprzez pozostałe czynności i obowiązki transportującego takie odpady – aż do ich przekazania na składowisko odpadów, przeznaczone do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest.

Opis szczegółowy

Posiadacz odpadów, który prowadzi działalność w zakresie zbierania lub transportu odpadów jest obowiązany uzyskać zezwolenie na prowadzenie tej działalności. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów wydaje starosta. Właściwym starostą do wydania zezwolenia na transport odpadów jest starosta właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów.

Wniosek o zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów powinien zawierać:

• wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do transportu, w przypadku, gdy określenie rodzaju jest niewystarczające do ustalenia, zagrożeń, jakie te odpady mogą powodować dla środowiska, właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów,

• oznaczenie obszaru prowadzenia działalności,

• wskazanie sposobu i środków transportu odpadów,

• przedstawienie możliwości technicznych i organizacyjnych pozwalających należycie wykonywać działalność w zakresie transportu odpadów,

• przewidywany okres wykonywania działalności w zakresie transportu odpadów. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów jest wydawane w drodze decyzji przez właściwy organ na czas oznaczony nie dłuższy niż 10 lat.

Transportem odpadów niebezpiecznych zawierających azbest może zajmować się wytwórca odpadów lub inny, uprawniony do tego podmiot prawny. W każdym przypadku konieczne jest uzyskanie od właściwego starosty zezwolenia na transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest. Przekazanie partii odpadów zawierających azbest przez wytwórcę odpadów innemu posiadaczowi odpadów niebezpiecznych, np. w celu ich dalszego transportu odbywa się z zastosowaniem karty przekazania odpadu – sporządzonej przez wytwórcę odpadów. Do obowiązków posiadacza odpadów niebezpiecznych prowadzącego działalność wyłącznie w zakresie ich transportu na składowisko należy:

• posiadanie karty przekazania odpadu z potwierdzeniem przejęcia odpadu,

• posiadanie dokumentu przewozowego z opisem towarów (odpadów) niebezpiecznych,

• posiadanie świadectwa dopuszczenia pojazdu do przewozu odpadów niebezpiecznych,

• posiadanie przez kierowcę zaświadczenia ADR o ukończeniu kursu dokształcającego dla kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne,

• oznakowanie pojazdu odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi,

• utrzymanie czystości skrzyni ładunkowej pojazdu,

• sprawdzenie stanu opakowań i ich oznakowanie litera „a”,

• sprawdzenie umocowania sztuk przesyłki z odpadami w pojeździe.

Transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest, należy prowadzić z zachowaniem przepisów dotyczących transportu towarów niebezpiecznych spełniając określone w tych przepisach kryteria klasyfikacyjne. Odpady zawierające azbest pochodzące z budowy, remontu i demontażu obiektów budowlanych oraz odpady izolacyjne zawierające azbest, zgodnie z ADR zaliczone zostały do klasy 9 – różne materiały i przedmioty niebezpieczne, z czego wynikają określone wymagania przy transporcie.

Posiadacz odpadów, dokonujący ich transportu, obowiązany jest do posiadania dokumentu przewozowego materiałów niebezpiecznych, który według ADR powinien zawierać:

• numer rozpoznawczy odpadu nadawanego do przewozu i jego pełna nazwę,

• klasę, do której należy odpad nadawany do przewozu,

• liczbę sztuk przesyłki,

• całkowitą ilość przewożonych odpadów,

• nazwy i adresy nadawcy oraz odbiorcy przewożonych odpadów (składowiska).

Do przewożenia odpadów zawierających azbest mogą być używane samochody ciężarowe z nadwoziem skrzyniowym, bez przyczepy lub z jedną przyczepą. Pojazdy przewożące odpady niebezpieczne powinny być zaopatrzone w świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu towarów niebezpiecznych. Świadectwo to wystawiane jest przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego na podstawie badania technicznego pojazdu dokonanego przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz sprawdzenia dokonanego przez Transportowy Dozór Techniczny. Kierowca wyznaczony do przewozu odpadów zawierających azbest, obowiązany jest posiadać – poza prawem jazdy – zaświadczenie ADR ukończenia kursu dokształcającego kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne, wydane przez podmiot posiadający zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie takiej działalności. Każdy pojazd przewożący odpady zawierające azbest powinien być oznakowany dwiema odblaskowymi tablicami ostrzegawczymi bez numerów rozpoznawczych. Tablice te powinny być prostokątne, o wymiarach 30x40 cm, barwy pomarańczowej odblaskowej, dookoła otoczone czarnym nieodblaskowym paskiem o szerokości nieprzekraczającej 15mm. Po wyładowaniu odpadów tablice te nie mogą być widoczne na pojeździe stojącym lub poruszającym się po drodze.

Przed każdym załadunkiem odpadów, skrzynia ładunkowa pojazdu powinna być dokładnie oczyszczona, w szczególności z ostrych i twardych przedmiotów (np. gwoździ, śrub) nie stanowiących integralnej części nadwozia pojazdu. Wskazane jest wyłożenie podłogi skrzyni ładunkowej folią, w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniem opakowań. Załadunek i rozładunek odpadów (palet, pojemników typu „big-bag”) powinny odbywać się przy wykorzystaniu dźwigu lub podnośnika.

Transportujący odpady powinien odmówić przyjęcia przesyłki odpadów, która nie posiada oznakowania wyrobów i odpadów zawierających azbest oraz w przypadku, gdy opakowanie zostało uszkodzone przy załadunku. Sztuki przesyłki z opadami zawierającymi azbest powinny być ułożone i umocowane na pojeździe tak, aby w czasie ich przewozu nie przesuwały się oraz nie były narażone na tarcie, wstrząsy, przewracanie się i wypadnięcie z pojazdu. W trakcie przewozu ładunek powinien być dokładnie zabezpieczony folią lub plandeką przed uszkodzeniem. Po każdym wyładunku odpadów z pojazdu, należy dokładnie sprawdzić, czy na powierzchni skrzyni ładunkowej nie znajdują się pozostałości po przewożonych odpadach. W razie stwierdzenia takiej pozostałości należy niezwłocznie ją usunąć oraz dokładnie oczyścić pojazd i jego wyposażenie z zachowaniem zasad przewidzianych dla prac przy usuwaniu azbestu. Odpady niebezpieczne zawierające azbest transportowane są na składowisko przeznaczone do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest. Tam następuje ich przekazanie następnemu posiadaczowi odpadów – zarządzającemu składowiskiem i potwierdzenie tego faktu na karcie przekazania odpadu.

Procedura 6.

Składowanie odpadów zgodnie z przepisami dotyczącymi

odpadów niebezpiecznych zawierających azbest oraz

zatwierdzoną instrukcją eksploatacji składowiska

Potwierdzenie odbioru na Karcie przekazania odpadu

Przeszkolenie pracowników w zakresie bezpiecznych metod postępowania z odpadami zawierającymi azbest

Pobranie opłaty za korzystanie ze środowiska – odprowadzenie opłaty na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego

Składowanie odpadów na składowiskach lub wydzielonych kwaterach przeznaczonych do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest.

Przyjęcie partii odpadów niebezpiecznych zawierających

azbest na składowisko

Sporządzenie zbiorczego zestawienia danych o rodzaju i ilości odpadów

Cel procedury

Celem procedury jest przedstawienie zakresu i zasad postępowania dotyczących składowania na składowiskach odpadów lub na wydzielonych kwaterach na terenie innych składowisk

odpadów, przeznaczonych do wyłącznego składowania odpadów niebezpiecznych zawierających azbest.

Zakres procedury

Zakres procedury obejmuje działania począwszy od przyjęcia partii odpadów na składowisko, poprzez dalsze czynności, aż do sporządzenia rocznego zbiorczego zestawienia danych o rodzaju i ilości przyjętych odpadów.

Opis szczegółowy

Do obowiązków zarządzającego składowiskiem odpadów niebezpiecznych zwierających azbest należy:

• przeszkolenie pracowników w zakresie bezpiecznych metod postępowania z odpadami zawierającymi azbest,

• potwierdzenie w karcie przekazania odpadów przyjęcia partii odpadów na składowisko,

• sporządzenie zbiorczego zestawienia danych o rodzaju i ilości odpadów przyjętych na składowisko,

• składowanie odpadów zgodnie z przepisami dotyczącymi odpadów niebezpiecznych zawierających azbest oraz zatwierdzoną instrukcją eksploatacji składowiska,

• zapewnienie deponowania odpadów w sposób nie powodujący uszkodzenia opakowań odpadów,

• wykorzystywanie racjonalnie pojemności eksploatacyjnej składowiska.

Odpady zawierające azbest pochodzące z budowy, remontu i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej oznaczone w katalogu odpadów kodami 17 06 01* i 17 06 05* mogą być unieszkodliwiane przez składowanie na składowiskach lub wydzielonych kwaterach na terenie innych składowisk, przeznaczonych do wyłącznego składowania tych odpadów.

Składowiska lub kwatery buduje się w specjalnie wykonanych zagłębieniach terenu ze ścianami bocznymi zabezpieczonymi przed osypywaniem się.

Zarządzający składowiskiem powinien uzyskać pozwolenie na użytkowanie składowiska po zatwierdzeniu instrukcji eksploatacji oraz po przeprowadzeniu kontroli przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Instrukcje eksploatacji składowiska odpadów niebezpiecznych zatwierdza, w drodze decyzji wojewoda.

Kierownik składowiska powinien posiadać świadectwo stwierdzające kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami i x.xx. obowiązany jest do prowadzenia ewidencji ilości odpadów przyjmowanych na składowisko.

Zarządzający składowiskiem pobiera od posiadacza odpadów zawierających azbest, opłatę za korzystanie ze środowiska, którą odprowadza na rachunek urzędu marszałkowskiego, właściwego ze względu na miejsce składowania odpadów.

Zarządzający składowiskiem posiadającym wydzielone kwatery powinien zapewnić selektywne składowanie odpadów zawierających azbest, w izolacji od innych odpadów, a miejsce składowania powinno być oznakowane i zaznaczone na planie sytuacyjnym

składowiska. Odpady powinny być deponowane na składowiskach zlokalizowanych na terenach oddalonych od budynków mieszkalnych i izolowanych pasem zieleni.

Prace związane z deponowaniem odpadów zawierających azbest należy prowadzić w sposób zabezpieczający przed emisją pyłu azbestowego do powietrza, a podstawowym zadaniem jest niedopuszczenie do rozszczelnienia opakowań odpadów. Opakowania z odpadami należy zdejmować z pojazdu przy pomocy urządzeń dźwigowych i ostrożnie układać w kwaterze składowiska. Niedopuszczalne jest zrzucanie lub wysypywanie odpadów z samochodów. Warstwa zdeponowanych odpadów powinna być zabezpieczona przed uszkodzeniem opakowań przez przykrycie folią lub warstwą gruntu o grubości około 5cm.

Opakowania z odpadami powinny być układane zgodnie z technologią składowania zatwierdzoną w instrukcji eksploatacji składowiska, uwzględniającą racjonalne wykorzystanie pojemności obiektu.

Niedopuszczalne jest kompaktowanie odpadów zawierających azbest, ani poruszanie się pojazdów mechanicznych po powierzchni składowanych odpadów.

Dla składowisk odpadów zawierających azbest o kodach 17 06 01* i 17 06 05* nie stosuje się rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów.

Po zakończeniu składowania odpadów zawierających azbest na poziomie 2 m poniżej terenu otoczenia i wypełnieniu gruntem do poziomu terenu, zarządzający składowiskiem powinien złożyć wniosek do właściwego organu w celu uzyskania zgody na zamknięcie składowiska lub jego wydzielonej części.

Zgodę na zamknięcie składowiska odpadów niebezpiecznych wydaje w drodze decyzji wojewoda po przeprowadzeniu kontroli składowiska przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

6.2. Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest

Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, a także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, zobowiązany jest do przeprowadzenia kontroli stanu tych wyrobów w terminach wynikających z oceny tych wyrobów - „OCENA stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest” (zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia MGPiPS z dnia 2 kwietnia 2004 r., Xx. X. Xx 00, xxx. 649).

Przepisy dokładnie określają, kiedy usuwanie wyrobów zawierających azbest jest konieczne i jak należy postępować z obiektami, w których użyto azbestu, a jak wtedy, kiedy należy zabezpieczyć wyroby zawierające azbest.

7. ZAGROŻENIE DLA LUDZI WYNIKAJĄCE Z OBECNOŚCI AZBESTU W ŚRODOWISKU

7.1. Deklaracja Brukselska

W dniach 22-23 września 2005 r. w Brukseli odbyła się Europejska Konferencja nt. Azbestu. W wyniku obrad przedstawiono Deklarację Brukselską (Rezolucję wstępną) dotyczącą azbestu. W preambule Deklaracji stwierdzono, że „azbest pozostaje w Europie4 głównym czynnikiem rakotwórczym w środowisku pracy. Wyroby azbestowe obecne są w europejskich domach, budynkach użyteczności publicznej i w infrastrukturze, a odpady azbestowe w naszym środowisku w dalszym ciągu, w stopniu trudnym do oszacowania, są przyczyną chorób i umieralności”.

Deklaracja Brukselska w zakresie prewencji przed narażeniem na ekspozycję azbestu zaleca między innymi:

• rygorystyczne przestrzeganie przepisów prawnych dotyczących wszystkich aspektów zdrowotnych i bezpieczeństwa pracy z azbestem,

• zmianę oznakowania wyrobów azbestowych; wszystkie powinny być opatrzone etykietą z czaszką i skrzyżowanymi piszczelami, podobnie jak inne czynniki rakotwórcze; stosowane obecnie oznaczenie „a” nie stanowi dostatecznego ostrzeżenia,

• wprowadzenie obowiązkowych audytów budynków użyteczności publicznej do roku 2007 i budynków mieszkalnych do roku 2008,

• usunięcie z regulacji prawnych Unii Europejskiej określenia „sporadyczne i na niskim poziomie” narażenie na azbest, bowiem żadne narażenie na azbest nie jest bezpieczne!

Deklaracja Brukselska stwierdza również, że „Prawa człowieka i zniesienie kary śmierci są podstawowymi wartościami Unii Europejskiej, jednak setki tysięcy Europejczyków jest pozbawionych prawa do zdrowia z powodu ekspozycji na azbest. W wielu przypadkach narażenie jest równoznaczne z wyrokiem śmierci. Konieczne są działania na rzecz ochrony podstawowego prawa do pracy i życia w bezpiecznym środowisku.”

4 Chociaż stosowanie azbestu zostało zakazane we wszystkich krajach Unii Europejskiej z dniem 1 stycznia 2005 r. to obywatele UE w dalszym ciągu podlegają narażeniu na ten czynnik

7.2. Źródła narażenia na działanie azbestu

Ogólnie źródła narażenia na działanie azbestu, a tym samym ryzyko zachorowania wskutek wdychania przez organizm ludzki pyłu azbestowego można podzielić na źródła związane z narażeniem niezawodowym (w tym również środowiskowym) i narażeniem zawodowym człowieka.

Narażenie niezawodowe na działanie azbestu (w tym środowiskowe) może wystąpić:

• na terenach sąsiadujących z terenami przemysłowymi (np. zakłady stosujące wyroby azbestowe - chłodnie kominowe , chłodnie wieżowe, nieczynne nieoczyszczone zakłady produkujące wyroby azbestowe, dzikie składowiska odpadów zawierających azbest, nielegalne składowanie odpadów azbestowych z zmieszanymi odpadami komunalnymi, nieprawidłowo prowadzone składowiska odpadów azbestowych),

• u członków rodzin pracowników nieprzestrzegających przepisów i zasad bezpieczeństwa przy usuwaniu, demontażu, transporcie i składowaniu wyrobów i odpadów zawierających azbest,

• w obszarach miejskich przy trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu,

• w obszarach miejskich i wiejskich w wyniku uszkodzeń mechanicznych i korozji chemicznej i biologicznej ścian osłonowych i pokryć dachowych,

• w obiektach, pomieszczeniach wewnętrznych w wyniku użytkowania wyrobów azbestowych stosowanych jako izolacje ognioodporne, akustyczne, wentylacyjne i klimatyzacyjne.

Narażenie zawodowe na działanie azbestu może wystąpić na stanowiskach:

• poboru prób do badań wyrobów azbestowych,

• demontażu wyrobów azbestowych,

• pakowania odpadów azbestowych,

• załadunku/rozładunku odpadów azbestowych,

• unieszkodliwiania odpadów azbestowych.

7.3. Skutki narażenia na działanie pyłu azbestowego

Azbest stanowi minerał o działaniu szkodliwym na organizm. Udowodniono działanie kancerogenne (rakotwórcze) na organizm ludzki. Aktualnie azbest znajduje się w wykazie substancji niebezpiecznych, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich

klasyfikacją i oznakowaniem (Dz.U. Nr 201, poz. 1674) pod numerem indeksowym 650-013- 00-6 jako substancja o udokumentowanym działaniu rakotwórczym kategorii 1, stanowiącym poważne zagrożenie zdrowia w następstwie narażenia na długotrwałe oddziaływanie na drogi oddechowe.

Głównie azbest może być wchłaniany przez organizm przez drogi oddechowe, a w niewielkim stopniu przez skórę.

Największe zagrożenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna respirabilne tzn. takie, które w postaci aerozolu dostają się z wdychanym powietrzem do płuc, do pęcherzyków płucnych. Włókna respirabilne mają grubość nie większą niż 3 µm i jednocześnie takie, których stosunek długości do średnicy jest większy od 3 Najbardziej niebezpiecznym dla organizmu jest azbest - krokidolit (azbest niebieski), natomiast można przyjąć, że wszystkie gatunki azbestu są dla ludzi kancerogenne (rakotwórcze).

W wyniku przedostania się do organizmu pyłu azbestowego przez układ oddechowy mogą nastąpić zmiany chorobowe głównie u ludzi zawodowo narażonych na pył azbestowy, w tym:

• pylica azbestowa (azbestoza),

• nowotwory złośliwe - rak płuca i opłucnej (międzybłonniak),

• zgrubienia opłucnej,

Skutkiem oddziaływania azbestu na skórę może być wystąpienie zapaleń skórnych, dermatoz, brodawek.

8. PROGRAM OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA LATA 2009- 2032 – ZAŁOŻENIA OGÓLNE

8.1. Krótka charakterystyka „ Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu”

W dniu 14 lipca 2009 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pn. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, zwany dalej „Programem”, utrzymuje cele przyjętego przez Radę Ministrów 14 maja 2002 r. Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski:

1) usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest;

2) minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju;

3) likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.

„Program” określa nowe zadania niezbędne do oczyszczenia kraju z azbestu w okresie 24 lat, wynikające ze zmian gospodarczych i społecznych, jakie nastąpiły x.xx. w związku ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

Cele te osiągane będą przez realizację wzajemnie uzupełniających się zadań, na trzech poziomach (centralnym, wojewódzkim i lokalnym: powiatowym i gminnym), finansowanych ze środków prywatnych i publicznych, w tym ze środków budżetowych pozostających

w dyspozycji Ministra Gospodarki.

„Program” grupuje zadania przewidziane do realizacji, w pięciu blokach tematycznych:

1) zadania legislacyjne;

2) działania edukacyjno-informacyjne skierowane do dzieci i młodzieży, szkolenia pracowników administracji rządowej i samorządowej, opracowywanie materiałów szkoleniowych, promocja technologii unicestwiania włókien azbestowych, organizacja krajowych i międzynarodowych szkoleń, seminariów, konferencji kongresów i udział w nich;

3) zadania w zakresie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych, z obiektów użyteczności publicznej, terenów byłych producentów wyrobów azbestowych, oczyszczania terenów nieruchomości, budowy składowisk oraz instalacji do unicestwiania włókien azbestowych;

4) monitoring realizacji „Programu” przy pomocy elektronicznego systemu informacji

5) przestrzennej;

6) działania w zakresie oceny narażenia i ochrony zdrowia.

Organem odpowiedzialnym za monitoring i koordynację realizacji „Programu” jest Minister Xxxxxxxxxx, który powołuje:

1) Głównego Koordynatora jako osobę odpowiedzialną za współdziałanie poszczególnych jednostek i instytucji oraz podejmowanie inicjatyw dotyczących uaktualniania

„Programu”;

2) Radę Programową, która – działając jako organ opiniodawczo-doradczy Ministra Gospodarki – skupia przedstawicieli wszystkich istotnych dla realizacji „Programu” organów, urzędów, instytucji i organizacji.

8.2. Zakres zadań dla gminy i powiatu wynikający z „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu...”

Na poziomie lokalnym zgodnie z „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009- 2032” :

Samorząd powiatowy realizuje zadania poprzez:

1) przygotowywanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, także w ramach planów gospodarki odpadami;

2) współpraca z gminami oraz marszałkiem województwa w zakresie opracowywania programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, w szczególności w zakresie weryfikacji inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest, lokalizacji składowisk odpadów zawierających azbest oraz urządzeń przewoźnych do przetwarzania odpadów zawierających azbest;

3) organizowanie usuwania wyrobów zawierających azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych z uwzględnieniem zasad zawartych w „Programie;”

4) inspirowanie właściwej postawy obywateli w zakresie obowiązków związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest;

5) współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz rozpowszechniania informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest;

6) współpraca z organizacjami społecznymi wspierającymi realizację „Programu”

7) współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).

Samorząd gminny realizuje zadania poprzez:

1) gromadzenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest oraz przekazywanie jej do marszałka województwa z wykorzystaniem dostępnego narzędzia informatycznego xxx.xxxxxxxxxxxxx.xx;

2) przygotowywanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, także w ramach planów gospodarki odpadami;

3) organizowanie szkoleń lokalnych w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu nieruchomości bez korzystania z usług wyspecjalizowanych firm;

4) organizowanie usuwania wyrobów zawierających azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych z uwzględnieniem zasad zawartych w „Programie”;

5) inspirowanie właściwej postawy obywateli w zakresie obowiązków związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest;

6) współpraca z marszałkiem województwa w zakresie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest oraz opracowywania programów usuwania wyrobów zawierających azbest, w szczególności w zakresie lokalizacji składowisk odpadów zawierających azbest oraz urządzeń przewoźnych do przetwarzania odpadów zawierających azbest;

7) współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz rozpowszechniania informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest;

8) współpraca z organizacjami społecznymi wspierającymi realizację „Programu”;

9) współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).

9. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO - AKTUALIZACJA

9.1. Aktualny stan gospodarki odpadami zawierającymi azbest wg WPGO

Aktualizacja „Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Opolskiego” została sporządzona została jako realizacja obowiązujących przepisów (art.14-16 ustawy

z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach) w marcu 2008r. Poniżej zacytowano zapisy dotyczące problematyki azbestowej.

• Ilość wyrobów i odpadów zawierających azbest wg WPGO

„Na podstawie przeprowadzonych badan dot. potencjalnych źródeł i miejsc powstawania odpadów w celu całkowitego usunięcia azbestu i wyrobów azbestowych zawartym w

„Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” (przyjętym przez Rade Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 roku w Warszawie) ustalono, że na terenie województwa opolskiego łącznie istnieje ok. 325 710 Mg odpadów azbestowych. Do chwili obecnej około 87% obiektów zawierających azbest pozostaje niezinwentaryzowanych. W oparciu o oszacowania przyjęte w „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” ocenia sie, e województwie opolskim ilość wyrobów cementowo-azbestowych wynosi: płyty cementowo-azbestowe 27 810tys. m2(30 5910 Mg), rury cementowo-azbestowe 325 710Mg”

• Składowiska odpadów azbestowych wg WPGO

Obecnie przy unieszkodliwianiu tego typu odpadów stosuje się metodę D5 (składowanie). Na terenie województwa opolskiego nie ma składowiska przyjmującego odpady zawierające azbest.

IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA ODPADAMI.

Wśród problemów występujących w gospodarce odpadami zawierającymi azbest za najistotniejsze należy uznać:

• niewystarczające dofinansowanie usuwania azbestu dla indywidualnych gospodarstw

domowych, a także niewystarczający poziom wiedzy o istniejących formach dofinansowania,

• brak możliwości sprawnego i szybkiego usuwania małych ilości odpadów azbestowych wytworzonych w przypadkach losowych (np. uszkodzenie dachu),

• brak możliwości czasowego składowania usuniętych wyrobów azbestowych do czasu powstania składowiska azbestu na terenie województwa,

• brak pełnej i rzetelnej inwentaryzacji dotyczącej ilości, lokalizacji i stanu wyrobów zawierających azbest na terenie gmin województwa opolskiego,

• małe zaangażowanie wielu organów samorządowych w egzekwowanie obowiązku sporządzania i przekazywania właściwym organom wyników inwentaryzacji dotyczącej ilości, lokalizacji i stanu wyrobów zawierających azbest,

• niska świadomość w zakresie bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów azbestowych,

• brak woli właścicieli i zarządców nieruchomości do usuwania wyrobów zawierających azbest,

• brak składowisk do składowania azbestu na terenie województwa opolskiego,

• wysokie koszty związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest.

9.2. Przewidywane zadania do realizacji w gospodarce odpadami zawierającymi azbest wg WPGO

Proponowane cele w zakresie gospodarki odpadami na okres 2007-2010.

Cel 2. Usunięcie wyrobów zawierających PCB i przeterminowanych środków ochrony roślin do 2010 r. oraz wyrobów zawierających azbest do 2032 r.

Miary:

• całkowite usuniecie PCB i przeterminowanych środków ochrony roślin (w tym likwidacja mogilników) z województwa oraz skierowanie ich do bezpiecznego unieszkodliwienia

• ścisła kontrola i poprawne unieszkodliwianie strumienia azbestu i pestycydów przedostających sie do środowiska

Odpady zawierające azbest, założone cele:

krótko- i długookresowe na lata 2007-2032:

• cel strategiczny: usuniecie i unieszkodliwienie do 2032 r. wszystkich wyrobów zawierających azbest z terenu województwa opolskiego w sposób bezpieczny dla środowiska;

• pełna inwentaryzacja budynków i urządzeń zawierających azbest;

• podniesienie świadomości społeczeństwa dotyczącej zagrożenia związanego z azbestem oraz możliwości prawidłowego zagospodarowania odpadów azbestowych;

• współpraca wszystkich służb administracji w zakresie prawidłowego postępowania z azbestem;

• uruchomienie mechanizmów pomocy finansowej związanej z prawidłowym zagospodarowaniem odpadów azbestowych.

Kierunki działań:

• ograniczenie oddziaływania azbestu na środowisko i sukcesywna eliminacja wykorzystywanych wyrobów zawierających azbest,

• zapewnienie wystarczającej pojemności składowisk w województwie opolskim dla składowania powstających odpadów zawierających azbest lub znalezienie alternatywnego rozwiązania w postaci składowiska w województwach ościennych,

• rozszerzenie mechanizmów finansowych wspierających usuwanie azbestu z indywidualnych gospodarstw domowych,

• ·monitoring prawidłowego postępowania z odpadami zawierającymi azbest, obejmujący

• w szczególności indywidualnych posiadaczy i firmy dokonujące demontażu tych wyrobów,

• wypracowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych które pozwoliłyby w sposób zgodny z prawem a jednocześnie pragmatyczny realizować usuwanie azbestu z pojedynczych małych obiektów (dachy indywidualnej zabudowy, itp.),

• tworzenie gminnych i powiatowych programów usuwania azbestu, połączonych z pełna

• inwentaryzacja wyrobów azbestowych, a także egzekwowanie obowiązków w zakresie sprawozdawczości dot. użytkowania wyrobów zawierających azbest oraz wytwarzania odpadów azbestowych.

10. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU UŻYTKOWANIA I USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST NA TERENIE POWIATU OLESKIEGO

10.1.Wstęp

Diagnoza aktualnego stanu użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego analizowana została w aspekcie:

• ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy/miasta występujących w:

− budynkach mieszkalnych i gospodarczych jednorodzinnych,

− budynkach wielorodzinnych,

− obiektach użyteczności publicznej,

• rozwiązań dotyczących odbioru, transportu i unieszkodliwiania odpadów azbestowych.

• stanu wyrobów zawierających azbest z podziałem na rodzaj obiektu budowlanego,

• miejsca występowania odpadów zawierających azbest,

• rejonów szczególnego zagrożenia związanego z użytkowaniem wyrobów zawierających azbest i magazynowaniem, nielegalnym składowaniem odpadów,

• rozwiązań dotyczących odbioru, transportu i unieszkodliwiania odpadów azbestowych.

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, art. 162 ust. 3, wykorzystujący substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska, jest obowiązany do przedkładania marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejsc ich występowania.

Szczegółowy sposób inwentaryzowania azbestu lub wyrobów zawierających azbest w miejscach ich wykorzystywania określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876), zmiana Xx. X. x 0000 Xx 000, poz. 1235 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 9 października zmieniające przedmiotowe rozporządzenie.

Właściciel, zarządca lub użytkownik miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, dokonuje inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury.

Pierwszą inwentaryzację należało przeprowadzić w terminie do 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia (wejście w życie 29.11.2003 r.).

Informacja podlega corocznie aktualizacji w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku.

Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, obowiązek okresowego przedkładania marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175, poz. 1439) określa terminy, formę, układ i wymagane techniki przedkładania informacji.

Powyższą informację o wyrobach azbestowych należy przedłożyć marszałkowi województwa raz na rok, do dnia 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy, począwszy od danych za rok 2003.

Właściciel, użytkownik wieczysty lub zarządca nieruchomości, a także obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, zobowiązany jest do przeprowadzenia kontroli stanu tych wyrobów w terminach wynikających z oceny tych wyrobów - „Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest” (zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia MGPiPS z dnia 2 kwietnia 2004 r., Xx. X. Xx 00, xxx. 649).

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie bezpiecznego użytkowania i u-suwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. nr 71, 2004 r., poz. 649) pierwszej oceny należało dokonać w terminie 6 miesięcy od jego wejścia w życie, czyli do 16 listopada 2004 r. Właściciel powinien jeden egzemplarz oceny zachować, łącznie z dokumentacją miejsca zawierającego azbest, obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a drugi przekazać do właściwego organu nadzoru budowlanego w terminie 30 dni od daty sporządzenia oceny.

10.2. Skala ilości i rodzajów wyrobów zawierających azbest

W zestawieniu poniżej przedstawiono diagnozę stanu występowania wyrobów zawierających azbest w poszczególnych gminach powiatu oleskiego.

Diagnoza dotyczy pokryć dachowych występujących na terenie posesji osób fizycznych w poszczególnych gminach powiatu oleskiego.

Również w diagnozie przedstawiono ilość użytkowanej sieci rur azbestowo – cementowych w poszczególnych gminach powiatu oleskiego.

W przypadku podmiotów prawnych dane są praktycznie niedokładne.

W przypadku Gminy Rudniki gdzie przeprowadzono szczegółową inwentaryzację, stan wyrobów zawierających azbest to: 884,32 m2 (53,71Mg).

Diagnoza ilości wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego

Lp.	Gmina	Źródło danych*	Szacunkowa ilość wyrobów zawierających azbest w posesjach osób fizycznych płyty azbestowo- cementowe tys.m2/Mg	Rury azbestowo– cementowe mb/Mg
1.	Dobrodzień	(1),(2)	18 500 234,95	nie występują
2.	Gorzów Śl.	(3),(2)	12 522 159,03	1250/8,1
3.	Olesno	(4),(2)	24 841 315,48	5069/41,7
4.	Praszka	(5),(2)	170 000 2 159	brak danych
5.	Radłów	(6),(2)	12 400 157,48	nie występują
6.	Rudniki	(7),(2)	222 804 2 450,85	4000/26,0
7	Zębowice	(8),(2)	7 650 97,16	nie występują
	Razem:		468 717 5 573,95	10 319/75,8

Źródła danych:

1.Dane z Gminy Dobrodzień, 2.Dane i obliczenia własne,3.Dane z Gminy Gorzów Śl., 4.Dane z Gminy Olesno, 5.Dane z Gminy Praszka, 6.Dane z Gminy Radłów,7.Dane z Gminy Rudniki, 8.Dane z Gminy Zębowice

ŁĄCZNA POWIERZCHNIA POKRYĆ DACHOWYCH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST NA POSESJACH OSÓB FIZYCZNYCH NA TERENIE POWIATU XXXXXXXXX

000 000 x0

XXXXXX ILOŚĆ ODPADÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DO WYTWORZENIA NA POSESJACH OSÓB FIZYCZNYCH NA TERENIE POWIATU XXXXXXXXX

0 574 Mg

10.3. Określenie stanu wyrobów zawierających azbest z podziałem na poszczególne rodzaje oraz stopień pilności ich usunięcia

Wobec braku określenia stopnia pilności usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie posesji osób fizycznych dla powiatu oleskiego, ocena stanu technicznego wyrobów powinna być przeprowadzona na etapie opracowania szczegółowego gminnego planu usuwania wyrobów zawierających azbest .

Podstawą przygotowania i opracowania gminnego planu usuwania wyrobów zawierających azbest jest identyfikacja „problematyki azbestowej” na terenie gminy. Oznacza to, że należy dokładnie, w sposób szczegółowy zidentyfikować ilość, rodzaj i miejsca występowania wyrobów zawierających azbest. Służy temu inwentaryzacja i ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest.

10.4. Baza danych problematyki azbestowej

BAZA WYROBÓW I ODPADÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST

Baza wyrobów i odpadów zawierających azbest jest narzędziem do gromadzenia i przetwarzania informacji uzyskanych z inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. Dane dotyczące inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest będących w posiadaniu osób fizycznych gromadzone są w gminach, natomiast osoby prawne przekazują analogiczne dane bezpośrednio marszałkowi.

Zbiór zagregowanych informacji z gmin oraz zbiór zagregowanych informacji przedkładanych marszałkowi stanowi zawartość wojewódzkiej bazy danych. Ilość wyrobów planowanych do usunięcia w danym roku kalendarzowym określa ilość przewidzianych do wytworzenia odpadów zawierających azbest, które unieszkodliwiane będą przez składowanie w danym roku. Zagregowane dane z baz wojewódzkich stanowią jeden z podstawowych elementów monitoringu realizacji zadań objętych „Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski ”. Zbiór informacji o wyrobach zawierających azbest dostępny jest dla osób uprawnionych, posiadających login i hasło. Ogólnodostępne są zbiory zawierające informacje o: firmach: - uprawnionych do wykonywania prac w kontakcie z azbestem,- posiadających zezwolenie na transport odpadów zawierających azbest, jednostkach, wykonujących usługi w zakresie identyfikacji azbestu i oznaczania zawartości azbestu w wyrobach i w środowisku, lokalizacji składowisk odpadów zawierających azbest, obowiązujących aktach prawnych, sposobie przedkładania informacji o posiadanych wyrobach zawierających azbest przez ich właścicieli.

Na zlecenie Ministerstwa Gospodarki została utworzona strona internetowa xxx.xxxxxxxxxxxxx.xx, z której zasobów mogą korzystać wszystkie jednostki samorządu terytorialnego. Jest to narzędzie informatyczne przeznaczone do prowadzenia inwentaryzacji na poziomie gminy i województwa.

10.5. Określenie rejonów szczególnie zagrożonych wyrobami zawierającymi azbest

Do określenia rejonów szczególnie zagrożonych wyrobami zawierającymi azbest należy przyjąć założenie, że są to:

− miejsca gdzie użytkowane są wyroby zawierające azbest o stopniu pilności I,

− miejsca występowania magazynowania odpadów zawierających azbest luzem.

Wobec braku określenia stopnia pilności usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie posesji osób fizycznych dla powiatu oleskiego, ocena stanu technicznego wyrobów powinna być przeprowadzona na etapie opracowania szczegółowego gminnego planu usuwania wyrobów zawierających azbest, a następnie określenie rejonów szczególnie zagrożonych

10.6. Określenie dalszego sposobu gospodarki odpadami azbestowymi z uwzględnieniem ich transportu oraz możliwościami ich unieszkodliwiania

10.6.1. Obowiązki wykonawców prac związanych z usuwaniem wyrobów i odpadów zawierających azbest

− Obowiązki wytwórców odpadów zawierających azbest:

obowiązki wytwórcy odpadów wynikające z ustawy o odpadach:

• opracowanie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi zawierającymi azbest (jeśli wytwarza odpady azbestowe w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie),

• uzyskanie decyzji zatwierdzającej program j.w. przez właściwego marszałka województwa lub starostę,

• opracowanie i przedłożenie informacji o wytwarzanych odpadach zawierających azbest oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami w terminie 30 dni przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów zawierających azbest (poniżej 0,1 Mg/rok),

• prowadzenie ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych oraz ewidencję miejsc przeznaczenia odpadów,

• przedłożenie informacji zbiorczej o rodzajach i ilościach odpadów oraz sposobach gospodarowania nimi marszałkowi województwa właściwemu ze względów na miejsce wytwarzania w terminie do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy,

• zawarcie umowy lub porozumienia na transport i unieszkodliwianie odpadów azbestowych.

obowiązki wytwórcy odpadów w wyniku prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wynikające z aktów prawnych dotyczących azbestu oraz ochrony przed jego szkodliwością:

• uzyskanie odpowiednio zezwolenia, pozwolenia, decyzji zatwierdzenia programu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenia organowi informacji o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi,

• przeszkolenie przez uprawnioną instytucję pracowników, osób kierujących lub nadzorujących prace polegające na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzeganie procedur dotyczących bezpiecznego postępowania,

• opracowanie przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, obejmującego w szczególności:

− identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium,

− informację o metodach wykonywania planowanych prac,

− zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

− ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza,

• posiadanie niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu,

• zgłoszenie prac polegających na usunięciu wyrobów zawierających azbest właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwe-mu okręgowemu inspektorowi pracy, które powinno zawierać:

− rodzaj lub nazwę wyrobów zawierających azbest,

− termin rozpoczęcia i planowanego zakończenia prac,

− adres obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej,

− kopię aktualnej oceny stanu wyrobów zawierających azbest,

− określenie liczby pracowników, którzy przebywać będą w kontakcie z azbestem,

− zobowiązanie wykonawcy prac do przedłożenia nowego zgłoszenia w przypadku zmiany warunków prowadzenia robót,

• zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest,

• usuwanie wyrobów zawierających azbest w sposób uniemożliwiający emisję azbestu do

środowiska oraz powodujący zminimalizowanie pylenia,

• stosowanie opakowania i przygotowania odpadów zawierających azbest do transportu,

• zapewnienie ochrony pracowników zatrudnionych przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawierającego azbest,

• oczyszczenie terenu z pyłu azbestowego i złożenie właścicielowi, użytkownikowi lub zarządcy obiektu, dokumentu stwierdzającego o prawidłowości wykonania prac i o oczyszczeniu z azbestu.

10.6.2. Transport odpadów zawierających azbest

Zbieranie, transport wyrobów zawierających azbest:

− wytwórca odpadów może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów,

− posiadacz odpadów (w tym również wytwórca odpadów) może przekazywać odpady wyłącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami,

− zlecający usługę transportu odpadów jest obowiązany wskazać prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów miejsce odbioru odpadów oraz posiadacza odpadów, do którego należy dostarczyć te odpady,

− prowadzący działalność w zakresie transportu odpadów jest obowiązany dostarczyć te odpady do posiadacza odpadów, który został mu wskazany przez zlecającego usługę,

− prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów oraz prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów wymaga uzyskania zezwolenia,

− zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje starosta w drodze decyzji na wniosek:

• w przypadku zbierania - starosta właściwy ze względu na miejsce zbierania odpadów,

• w przypadku transportu - starosta właściwy ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania posiadacza odpadów.

− prowadzący działalność wyłącznie w zakresie transportu odpadów prowadzi ewidencję z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów i jest obowiązany do poświadczenia na karcie przekazania tej usługi,

− do transportu wyrobów i odpadów zawierających azbest stosuje się odpowiednie przepisy o przewozie towarów niebezpiecznych,

− transport wyrobów i odpadów zawierających azbest, dla których przepisy o transporcie towarów niebezpiecznych nie ustalają szczególnych warunków przewozowych, należy wykonać w sposób uniemożliwiający emisję azbestu do środowiska.

10.6.3. Możliwości i miejsca składowania odpadów zawierających azbest

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów wydawane jest w trybie ustawy o odpadach, natomiast w przypadku unieszkodliwiania odpadów azbestowych aktualnie na terenie Polski dopuszczone jest ich składowanie na oddzielnych składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na wydzielonych kwaterach na terenie składowisk innych niż obojętne, unieszkodliwianie metodami fizykochemicznymi oraz składowanie odpadów zawierających azbest pod ziemią.

Wykaz składowisk bądź wydzielonych kwater przyjmujących odpady zwierające azbest dostępny jest w bazie utworzonej na zlecenie Ministerstwa Gospodarki - strona internetowa xxx.xxxxxxxxxxxxx.xx

11. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI CELÓW

„Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”, przyjmuje, że usunięcie wyrobów azbestowych ma zostać zakończone do 2032 r.

Pomyślna realizacja Programu zależy od zaangażowania organów administracji państwowej i jednostek samorządu terytorialnego.

Opracowując „ Program postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest dla powiatu oleskiego” uwzględniono politykę, cele i zadania:

• „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032,

• Planu gospodarki odpadami dla województwa opolskiego.

Ustalając politykę, cele i zadania „ Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego” kierowano się zasadami:

• dokładnej, szczegółowej wiedzy w zakresie występowania wyrobów i odpadów azbestowych na terenie powiatu oleskiego,

• zapobiegania narażenia na ekspozycję pyłu azbestowego ludzi i środowiska,

• realności przyjmowanych zadań organizacyjnych i inwestycyjnych na terenie powiatu oleskiego współpracy w rozwiązaniu „problematyki azbestowej” na poziomie regionalnym i poziomie powiatu oleskiego.

Przyjęto następujące zadania w zakresie realizacji „ Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego”:

1) aktualizacja programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest,

2) współpraca z gminami oraz marszałkiem województwa opolskiego w zakresie aktualizacji programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest,

3) organizowanie usuwania wyrobów zawierających azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych z uwzględnieniem zasad zawartych w „„Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”,”

4) inspirowanie właściwej postawy obywateli w zakresie obowiązków związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest;

5) współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz rozpowszechniania informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest;

6) współpraca z organizacjami społecznymi wspierającymi realizację „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”,

7) współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).

12. HARMONOGRAM RZECZOWO - FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU

Lp.	Zadania	Realizacja	Termin
1	Aktualizacja „Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest dla powiatu oleskiego”	wg potrzeb powiatowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej powiat oleski	łącznie z aktualizacją Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami
2.	Szczegółowa inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest na terenie gmin powiatu oleskiego i opracowanie gminnych planów usuwania wyrobów zawierających azbest	wg potrzeb gminy, właściciele, zarządcy, użytkownicy	2010-2012
3.	Opracowanie zasad współfinansowania i wsparcia finansowego w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest	bez kosztów powiat oleski	2010
4.	Ustalenie zasad i możliwości odbioru odpadów azbestowych	bez kosztów powiat oleski	2010
5.	Oczyszczanie obiektów osób fizycznych z wyrobów i odpadów zawierających azbest	14 061,5tys. PLN(szczegóły pkt.13) gminny i powiatowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej środki właścicieli nieruchomości, inne, właściciele nieruchomości, gminy, powiat oleski	systematycznie 2010-2032
6.	Oczyszczanie pozostałych obiektów, urządzeń i instalacji z wyrobów	wg potrzeb gminy, powiat	2010-2032

	zawierających azbest	oleski właściciele, zarządcy, użytkownicy
7.	Działania informacyjno-edukacyjne związane z problematyką azbestową (ulotki, materiały informacyjne, spotkania, seminaria, działalność w mediach i inne)	wg potrzeb gminny i powiatowy, wojewódzki fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej powiat oleski, gminy	systematycznie 2010 - 2032
8.	Współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).	Bez kosztów powiat oleski	systematycznie 2010 - 2032
9.	Współpraca z organizacjami społecznymi wspierającymi realizację „„Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”,	bez kosztów powiat oleski	systematycznie 2010 - 2032
10.	Monitoring realizacji „Programu usuwania azbestu oraz wyrobów zawierających azbest dla powiatu oleskiego””	bez kosztów powiat oleski	corocznie

13. KOSZTY USUNIĘCIA WYROBÓW I ODPADÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z OBIEKTÓW OSÓB FIZYCZNYCH

Koszty usunięcia wyrobów i odpadów zawierających azbest z obiektów osób fizycznych określono na podstawie przeprowadzonej diagnozy aktualnego stanu użytkowania wyrobów zawierających azbest.

Szacunkowe koszty usunięcia wyrobów i odpadów zawierających azbest z obiektów osób fizycznych i szacunek kosztów nowych inwestycji z obiektów osób fizycznych (nowe pokrycia dachowe) przedstawiono poniżej.

W kosztach uwzględniono:

• dane z diagnozy stanu użytkowania wyrobów,

• koszty demontażu, usuwania wyrobów,

• koszty transportu i unieszkodliwiania odpadów azbestowych, oraz co jest istotne w przypadku usuwania wyrobów azbestowych z pokryć dachowych obiektów osób fizycznych, koszty nowych pokryć dachowych.

Szacunek kosztów realizacji

Programu dotyczącego usunięcia wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego w posesjach osób fizycznych

Lp .	Gmina	Szacunkowe koszty usunięcia wyrobów zawierających azbest z posesji osób fizycznych [tys. PLN ]	Szacunkowe koszty nowego pokrycia [tys. PLN ]
1.	Dobrodzień	555,0	888,0
2.	Gorzów Śl.	375,7	601,1
3.	Olesno	745,2	1192,4
4.	Xxxxxxx	0 100,0	8 160,0
5.	Radłów	372,0	595,2
6	Rudniki	-wg obliczeń przyjętych w powiatowym programie 6 684,1 -wg programu gminnego 4 902,0	10 694,6
7	Xxxxxxxx	000, 5	372,2
8	RAZEM	14 061,5	22 503,5

14. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM

14.1. Wstęp

Zarządzanie „ Programem postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest na terenie powiatu oleskiego” odnosi się do jego wdrożenia i realizacji, monitoringu i oceny realizacji programu.

Przyjętymi zasadami wdrażania i realizacji programu są:

• zasada odpowiedzialności za wdrożenie programu - tj. wybór osoby (osób), lub jednostki odpowiedzialnej(ych) za realizację programu,

• zasada spójności z programami i planami na poziomie kraju, województwa, powiatu oleskiego i gmin powiatu oleskiego,

• zasada aktualizacji programu,

• zasada współpracy w realizacji programu zarówno z organami szczebla publicznego i prywatnego,

• zasada ciągłej edukacji ekologicznej i dostępu do informacji w zakresie realizacji programu społeczeństwa i bezpośrednich uczestników w realizacji programu.

14.2. Określenie wskaźników monitorowania i oceny skuteczności realizacji programu

Poniżej przedstawiono listę wskaźników przyjętych do oceny wdrażania i realizacji programu.

Niniejsza tabela zostanie i będzie uzupełniana po wdrożeniu niniejszego programu w trakcie jego realizacji.

Wskaźniki monitorowania i oceny skuteczności realizacji

„Programu postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest na terenie powiatu oleskiego”

Lp	Wskaźnik	Jednostka	Wielkość obecna	Wielkość wynikająca z realizacji programu
I WSKAŹNIKI ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ
1.	Liczba, jakość i skuteczność wydawnictw, publikacji, kampanii edukacyjno-informacyjnych z zakresu usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest	ilość/opis
2.	Liczba szkół uczestniczących w konkursach związanych z „problematyką azbestową”	ilość/opis
3.	Szkolenia kadry administracyjnej jednostek samorządowych, firm budowlano-montażowych w zakresie „problematyki azbestowej”	ilość/opis
4.	Inicjatywy społeczności lokalnych w zakresie „problematyki azbestowej”	ilość/opis
5.	Interwencje podejmowania przez jednostki kontrolne (Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Sanitarna, PIP)	ilość/opis

II WSKAŹNIKI PRESJI ŚRODOWISKOWEJ III WSKAŹNIKI STANU ŚRODOWISKA ZWIĄZANE Z GOSPODARKĄ ODPADAMI
Lp	Wskaźnik	Jednostka	Wielkość obecna	Wielkość wynikająca z realizacji programu
1.	Ilość obiektów, urządzeń, instalacji z wyrobami zawierającymi azbest	szt.
2.	Stopień pilności w użytkowaniu wyrobów zawierających azbest: I II III	%
3.	Ilość obiektów, urządzeń, instalacji objętych zabezpieczeniem wyrobów( zabudowa wyrobów)	szt.
4.	Ilość obiektów, urządzeń, instalacji objętych usuwaniem wyrobów	szt.
5.	Wskaźnik zabezpieczanych i usuwanych wyrobów	m2, Mg, kg
6.	Ilość wytworzonych odpadów azbestowych	Mg.
8.	Ilość odpadów składowana przeznaczona do składowania	Mg

14.3. Określenie sposobu monitorowania i zarządzania programem

Do głównych zadań monitorowania i zarządzania programem należy;

• gromadzenie danych i informacji w zakresie problematyki azbestowej, w tym ilość i stan wyrobów zawierających azbest,

• cykliczna kontrola stopnia realizacji programu wraz ze sprawozdawczością z realizacji programu ( sprawozdanie dla Rady Powiatu, marszałek województwa),

• współpraca z marszałkiem województwa, gminami, z mediami,

• nadzór nad wykorzystywanymi środkami przeznaczonymi na realizacje programu.

15. FINANSOWE ASPEKTY REALIZACJI PROGRAMU - ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Sposób i źródło finansowania zadań realizowanych w ramach „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu oleskiego” uzależniony jest od możliwości finansowych Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy udziale Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu.

Podstawę finansowania usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest z terenu powiatu oleskiego stanowić może regulamin zasad współfinansowania i wsparcia finansowego w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest dla posesji osób fizycznych na terenie powiatu oleskiego

Możliwości pozyskiwania środków finansowych ze źródeł krajowych, zwłaszcza z odpowiednich funduszy Unii Europejskiej przedstawiono w poradniku „Stosowania przepisów i procedur dotyczących pozyskiwania z krajowych i zagranicznych funduszy pomocowych dodatkowych środków finansowych na usuwanie materiałów zawierających azbest” wydanym przez Ministerstwo Gospodarki, Departament Przemysłu, Warszawa 2006.

W 2008 r. na zlecenie Ministerstwa Gospodarki został opracowany i rozesłany do wszystkich samorządów poradnik dotyczący finansowania usuwania azbestu.

Również w 2009r. został opracowany Poradnik finansowania usuwania azbestu ze

środków krajowych i unijnych w latach 2009- 2013

16. ZAŁĄCZNIKI

• wykaz firm posiadających decyzję zatwierdzającą Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi na terenie powiatu oleskiego (dot. odpadów zawierających azbest), w tym wykaz firm posiadających zezwolenie na transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest i wykaz firm posiadających zezwolenie budowlane na wykonywanie prac remontowo-budowlanych w zakresie zabezpieczania/usuwania wyrobów zawierających azbest ( w załączeniu),

• wzór oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest (w załączeniu),

• wzór informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania (w załączeniu),

• wzór informacji o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone (w załączeniu).

WYKAZ FIRM POSIADAJĄCYCH DECYZJĘ STAROSTY OLESKIEGO ZATWIERDZAJĄCĄ PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI Z PROWADZENIEM DZIAŁALNOŚCI POLEGAJĄCEJ NA WYKONANIU PRAC ROZBIÓRKOWYCH, REMONTOWYCH, BUDOWLANYCH NA TERENIE POWIATU OLESKIEGO

• „TERMOEXPORT” Xxxxxxxx, xx. Xxxxxxx 00/0, tel. 022/000-00-00

• „SPE-BAU” Spółka z o.o. Xxxxxxx, xx. Xxxxxxxx 00/0, tel. 071/000-00-00

• „CARO” Centrum Gospodarki Odpadami Azbestu i Recyklingu, Xxxxxx, xx. Xxxxxxxxxxx 00, tel. 084/00-000-00, kom. 000 000 000

• Zakład Usługowy „REMAT” Xxxxxxxxxx, Xx. XXX-xxxxx 00/00, tel. 077/000-00-00

• Przedsiębiorstwo Budownictwa Lądowego MJ Spółka z o.o., Xxxxxx, xx. Xxxxxxxxx 0, tel. 022/000-00-00 lub 000-00-00

• „XXXXXXX XXXXXX” Spółka z o.o., Xxxxxxxx, xx. Xxxxxxxxxx 000/00X, tel. 022/000-00-00

• Autoryzowany Zakład Ogólnobudowlany D. i X. Xxxxxx, Xxxxxxx, xx. Xxxxxxx 00, tel. 033/000-00-00, kom. 000 000 000

• „ARBUD” Kędzierzyn – Koźle, Xxxxx Xxxx Xxxxx XX 00x/, tel. 077/000-00-00

• „ECO-ROCK” Spółka Jawna, Oświęcim, ul. Chemików 1, tel. 012/000-00-00 lub 000-00-00 wew.34

• Przedsiębiorstwo Handlowo – Xxxxxxxx „JUKO” Xxxxx Xxxxxxxxxx, Piotrków Trybunalski, ul. Zamurowa 8, tel. 044/000-00-00, 000-00-00 lub 000-00-00

• Zakład Ogólnobudowlany Xxxxxx Xxxxxx, Xxxxx, xx. Xxxxxxxxxx 0 B/1, tel. 077/000-00-00 lub 000-00-00

• Firma Remontowo – Budowlana „UTIL” Xxxxxxxxx Xxxxxxx, Ryczówek, xx. Xxxxx 0, tel. 032/000-00-00, kom. 000 000 000

• Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe „EKO-MIX”,

Xxxxxxx, xx. Xxxxxxxxxxxx 000, tel. 071/000-00-00, kom. 000 000 000

• Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Usługowo – Handlowe „HYDROMONT” xxx. Xxx Xxxxxxxxx, Xxxxx, xx. Xxxxxxxxxx 00, tel. 077/000-00-00

• „FAWID” Spółka z o.o., Xxxxxxxxxx 00, 00 - 000 Xxxxxx, tel. 043/000-00-00

• „ENERGE” Spółka z o.o., Xxxxxxx Xx Xxxxx 00/00, 00-000 Xxxxxx, biuro: xx. Xxxxxxxxxx 00, 00-000 Xxxxxxxxxxx, tel. 012/000-00-00, 000 000 000, 000 000 000

• „ALBEKO” Sieger Spółka Jawna, Kotowy, gmina Skrwilno, woj. kujawsko- pomorskie, tel. 054/000-00-00

• Transport – Metalurgia Spółka z o.o., xx. Xxxxxxxx 00, 00-000 Xxxxxxxx, tel. 044/000-00-00

• „ABBA-EKOMED Spółka z o.o.”, xx. Xxxxxxxxx 00/0, 00-000 Xxxxx, tel. 056/000-00-00

• Zakład Remontowo-Budowlany, Xxxxxxx Spółka Jawna, ul. Meissnera 1/3 xxx. 000, 00-000 Xxxxxxxx, tel. 022/000-00-00

• „TAP” Zakład Budowlano – Remontowy, Xxxxx i Xxxxxxx Xxxxx, xx. Xxxxxx 00, 00-000 Xxxxxxxx, tel.077/0000000, 000000000

• MPGK Sp. z o.o., xx. Xxxxxxxxx 0, 00-000 Xxxxxxxxx, tel. 032/000-00-00

• Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe „BIREX” S.C.,

xx. 0-Xxxx 0/0, 00-000 Xxxxxxxxxxx, tel. 034/000-00-00

• ZAKŁAD USŁUGOWY CIESIELSTWO Xxxxxx Xxxxxxxxx, ul. Powstańców Śląskich 9, 46 – 312 Bodzanowice, tel. 034/000-00-00, 0692191290

• Firma Handlowo – Produkcyjno – Usługowa „JUKAM” Xxxxxx Xxxxx,

xx. Xxxxxxxxxxxx 00, 34 – 450 Krościenko n/D, tel. 0000000000

• XXXXXX Xxxxxxxxx Xxxxxxxx ul. Xxxxx Xxxxxxxxxxxx – Xxxxx 59, 47 – 400 Racibórz, tel. 0000000000

• Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Ekotop” Xxxxxx Xxxxxxxxxx,

Bargły ul. Śląska 22, 42 – 260 Xxxxxxxx, xxx. 000/000-00-00

• „MONTEX” Xxxxxxx Xxxxx Żytniów 89, 46 – 325 Xxxxxxx, xxx. 0000000000

• „RZEPKA” Xxxxxxxx Xxxxxx ul. Oleska 57, 46 – 331 Radłów, tel. 0000000000

• Usługi Remontowo – Budowlane „VEGA” Xxxxx Xxxxxx, xx. Xxxx Xxxxxxxxxxxx 00/0, 00-000 Xxxxxx, tel. 000 00 00 00, 000 00 00 00

Wzór oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest

OCENA

stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest

Miejsce/obiekt/urządzenie budowlane/ instalacja przemysłowa:

.......................................................................................................................................................

Adres miejsca/ obiektu/urządzenia budowlanego/ instalacji przemysłowej:

.......................................................................................................................................................

Pomieszczenie: .............................................................................................................................

Rodzaj/nazwa wyrobu 1) ...............................................................................................................

Ilość wyrobów (m2, tony) 2) ..........................................................................................................

Grupa/Nr	Wyrób - rodzaj	Ocena	Przyjęta punktacja
I. Sposób zastosowania azbestu
1.	Powierzchnia pokryta masą natryskową z azbestem (torkret)		30
2.	Tynk zawierający azbest		30
3.	Lekkie płyty izolacyjne z azbestem (ciężar obj. < 1000 kg/m3)		25
4.	Pozostałe wyroby z azbestem		10
II. Rodzaj azbestu
5.	Azbest chryzotylowy		5
6.	Inny azbest (np. krokidolit)		15
III. Struktura powierzchni wyrobu z azbestem
7.	Rozluźniona (naruszona) struktura włókien)		30
8.	Mocna struktura włókien, lecz bez albo z niewystarcza- jącą powłoką farby zewnętrznej		10
9.	Pomalowana i nieuszkodzona powłoka zewnętrzna		0

IV. Stan zewnętrzny wyrobu z azbestem
10.	Duże uszkodzenia		30 3)
11.	Małe uszkodzenia		10 4)
12.	Brak		0
V. Możliwość uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem
13.	Wyrób jest przedmiotem jakichś prac		15
14.	Wyrób prze bezpośrednią dostępność narażony na		10

	uszkodzenia (do wysokości 2 m)
15.	Wyrób narażony na uszkodzenia mechaniczne		10
16.	Wyrób narażony na wstrząsy i drgania		10
17.	Wyrób narażony na działanie czynników atmosferycznych (na zewnątrz obiektu)		10
18.	Wyrób znajduje się w zasięgu silnych ruchów powietrza		10
19.	Wyrób nie jest narażony na wpływy zewnętrzne		0
VI. Wykorzystanie pomieszczenia
20.	Regularnie przez dzieci, młodzież lub sportowców		35
21.	Trwałe lub częste przebywanie w pomieszczeniach innych osób		30
22.	Czasowo wykorzystywane pomieszczenie		20
23.	Rzadko wykorzystywane pomieszczenie		10
VII. Usytuowanie wyrobu
24.	Bezpośrednio w pomieszczeniu		30
25.	Za zawieszonym nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem		25
26.	W systemie wywietrzania pomieszczenia (kanały wentylacyjne)		25
27.	Za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyłoszczelną powierzchnią lub poza szczelnym kanałem wentylacyjnym		10

Suma punktów oceny .....................................

Stopień pilności I

(wymiana lub naprawa wymagana bezzwłocznie) 65 i więcej punktów

Stopień pilności II

(ponowna ocena wymagana w czasie do 1 roku) powyżej 35 do 60 punktów

Stopień pilności III

(ponowna ocena w terminie do 5 lat) do 35 punktów

UWAGA: podkreślić należy tylko jedną pozycję w grupie, jeśli wystąpi więcej niż jedna, podkreślić należy najwyższą punktację. Zsumować ilość punktów, ustalić ocenę końcową i stopień pilności.

........................................................ ........................................................

Oceniający nazwisko i imię Właściciel/Zarządca

........................................................

Adres

data.................................................

1) Według klasyfikacji wyrobów przyjętych w sprawozdaniu rocznym - załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz.U. Nr 192, poz. 1876).

2) Zgodnie z inwentaryzacją i sprawozdaniem rocznym - § 7 wymienionego w odnośniku 1 rozporządzenia.

3) Duże uszkodzenia - widoczne pęknięcia lub ubytki na powierzchni równej lub większej niż 3 % powierzchni wyrobu.

4) Małe uszkodzenia - brak widocznych pęknięć, a ubytki na powierzchni mniejszej niż 3 % powierzchni wyrobu.

Wzór informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania

INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST 1)

I MIEJSCU ICH WYKORZYSTYWANIA

1. Miejsce, adres

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

2. Właściciel/zarządca/użytkownik *)

a) osoba prawna - nazwa, adres ...............................................................................................

.............................................................................................................................................. b) osoba fizyczna - imię, nazwisko i adres ..............................................................................

..............................................................................................................................................

3. Tytuł własności ........................................................................................................................

..................................................................................................................................................

4. Nazwa, rodzaj wyrobu 2) ..........................................................................................................

..................................................................................................................................................

5. Ilość (m3, tony) 3) .....................................................................................................................

6. Przydatność do dalszej eksploatacji 4) .....................................................................................

7. Przewidywany termin usunięcia wyrobu:

a) okresowej wymiany z tytułu zużycia wyrobu 5)...................................................................

b) całkowitego usunięcia niebezpiecznych materiałów i substancji ........................................

8. Inne istotne informacje o wyrobach 6) .....................................................................................

..................................................................................................................................................

............................................

(podpis)

Data .............................................

Objaśnienia:

*) niepotrzebne skreślić.

1) Za wyrób zawierający azbest uważa się każdy wyrób o stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % azbestu.

2) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację:

- płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie,

- płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa,

- rury i złącz azbestowo-cementowe,

- izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest,

- wyroby cierne azbestowo-kauczukowe,

- przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione,

- szczeliwa azbestowe,

- taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki,

- wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych,

- papier, tektura,

- inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura.

3) Podać podstawę zapisu (np. dokumentacja techniczna, pomiar z natury).

4) Według „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest” - załącznik nr 1 do rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest.

5) Na podstawie corocznego rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki w sprawie dopuszczenia wyrobów zawierających azbest do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny.

6) Np. informacja o oznaczeniu na planie sytuacyjnym terenu instalacji lub urządzenia zawierającego azbest.

Wzór informacji o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone

INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST 1)

KTÓRYCH WYKORZYSTYWANIE ZOSTAŁO ZAKOŃCZONE

1. Miejsce, adres

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

2. Właściciel/zarządca/użytkownik *)

a) osoba prawna - nazwa, adres ...............................................................................................

.............................................................................................................................................. b) osoba fizyczna - imię, nazwisko i adres ..............................................................................

..............................................................................................................................................

3. Tytuł własności ........................................................................................................................

..................................................................................................................................................

4. Nazwa, rodzaj wyrobu 2) ..........................................................................................................

..................................................................................................................................................

5. Ilość (m3, tony) 3) .....................................................................................................................

6. Rok zaprzestania wykorzystywania wyrobów .........................................................................

7. Planowane usunięcia wyrobów ................................................................................................

a) sposób ..................................................................................................................................

b) przez kogo ........................................ ..................................................................................

c) termin ...................................................................................................................................

8. Inne istotne informacje o wyrobach 4) .....................................................................................

..................................................................................................................................................

............................................

(podpis)

Data .............................................

Objaśnienia:

*) niepotrzebne skreślić.

1) Za wyrób zawierający azbest uważa się każdy wyrób o stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % azbestu.

2) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację:

- płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie,

- płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa,

- rury i złącz azbestowo-cementowe,

- izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest,

- wyroby cierne azbestowo-kauczukowe,

- przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione,

- szczeliwa azbestowe,

- taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki,

- wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych,

- papier, tektura,

- inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura.

3) Podać podstawę zapisu (np. dokumentacja techniczna, pomiar z natury).

4) Np. informacja o oznaczeniu na planie sytuacyjnym.