และขณะเดียวกัน ผูวิจัยก็ไดรับการเอื้อเฟอชวยเหลือจากมิตรเพื่อนบานทางวิชาการใน พื้นที่วิจัยของสปป.ลาว Mr. Amnart Phewwanna ผูอํานวยการชลประทาน (IRRI Gation Construction Co.) แขวงบอแกว สปป.ลาว ที่ใหคําแนะนําในการสํารวจพื้นที่ตั้งแตแขวงบอแกว...

บรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม

xx. xxxxx xxxคันธ

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ

โครงการ “บรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม”

โดย ดร.xxxxx xxxคันธ

สิงหาคม 2555

สัญญาเลขที่ RDG5410002

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ

โครงการ “บรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม”

โดย ดร.xxxxx xxxxxxx

สนับสนุนโดยสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจย (สกว.)

(ความเห็นในรายงานนี้เปนของผ

ิจย

สกว. ไมจําเปนตองเห็นดวยเสมอไป)

คํานํา

การศึกษาวิจัยโครงการ “บรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม” ในรายงานการศึกษา วิจยไดมีการรวบรวมขอมูลเอกสาร สํารวจขอมูลภาคสนาม และการวิเคระหขxxxxxxxเกี่ยวกับประเด็น ของการศึกษา พัฒนาการการลงทุนและรูปแบบการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและ เวียดนาม ปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสป.ลาวและเวียดนาม รวมท้งปญหา และอุปสรรคของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม เพื่อนําไปสูการทําความเขาใจ “บรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม” วามีนัยสําคัญตอการพัฒนาสปป.ลาวและเวียดนาม อยางไรในxxxxx

ท นี้ผลxxxxxร บจากการศึกษาวิจัย “บรรษทขามชาติxxxในลาวและเวยดนาม” ซึ่งถือเปนการ

การวิเคราะหและสังเคราะหขxxxxxxxไดในพื้นท่ีศึกษาทั้งในสปป.ลาว เวียดนาม และxxxxxxxx (xxxxxxนนาน) เพื่อใหxxxxxตามเปาหมายของการศึกษาวิจัยที่เทาทันตอสภาวการณในปจจุบัน xxx xxxxxxแสวงหาองคความรูที่วาเมื่อ “บรรษัทขามชาติxxxเขามาลงทุนในสปป.ลาวและเวียดนาม” จะเปนโอกาสหรือสรางความทาทายกับผลกระทบxxxxxรับหรือมีนัยตอสปป.ลาว เวียดนาม และไทย อยางไร เพื่อที่จะนําไปสูการดําเนินนโยบายเชิงxxxxศาสตรของไทยที่มีตxxxx และความสัมพันธ ระหวางไทยกบประเทศเพื่อนบานในxxxxxxxลุมแมน้ําโขงตอไป

การศึกษาครั้งนี้ ผูวิจัยตองขอขอบคุณสําหรับความชวยเหลือและคําแนะนําจากผูรูและ นักวิชาการหลายฝายดวยxxx xxเริ่มจาก ศ.ดร. สวัสxxx ตันตระรัตน ผูอํานวยการสํานักงานกองทุน สนับสนุนการวิจัย (สกว.) ที่สนับสนุนทุนการวิจัย รวมทั้ง รศ.xx. xxxxxx xxxxxxxxx และ คุณรุงxxx xxxxxพรxxxxx xxxไดใหโอกาสกับผูวิจัยทั้งในดานการสนับสนุนชวยเหลือ รวมท้ังใหคําแนะที่เปน ประโยชนในการศึกษาวิจัย และตองขอขอบคุณผูชวยวิจัย xxxxxxxxx xxxxxx ท่ีชวยหาขอมูลและ เดินทางติดตามขาพเจาในฐานะxxxxผูวิจัย ตลอดของการเดินทางสํารวจศึกษาในพื้นที่ภาคสนาม ท้ังสปป.ลาว เวียดนาม และสาธารณรัฐประชาชนxxx

และขณะเดียวกัน ผูวิจัยก็ไดรับการเอื้อเฟอชวยเหลือจากxxxxเพื่อนบานทางวิชาการใน พื้นที่วิจัยของสปป.ลาว Mr. Xxxxxx Phewwanna ผูอํานวยการชลประทาน (IRRI Gation Construction Co.) แขวงบอแกว สปป.ลาว ที่ใหคําแนะนําในการสํารวจพื้นที่ตั้งแตแขวงบอแกว หลวงน้ําxx xxxxพระบาง และนครหลวงเวียงจันทร ในสวนเวียดนามผูวิจัยยังไดผูชวยวิจัยลงเก็บ ขอมูลภาคสนาม อาจารย Le Thi Dieu Ninh มหาวิทยาลัยฮานอย xxxxxชวยในการลงพื้นที่เก็บขอมูล ในเวียดนาม ที่เริ่มท้ังแตxxxxxจิมินตจนถึงกรุงฮานอย และในสวนของxxxxxxxx (xxxxxxนนาน)

ไดรับการชวยเหลือจากทานอาจารย Xx Xxx Xxxx xxxxxxxxxxxราชภัฏสวนดุสิต xxxxxใหความ ชวยเหลือการลงพ้ืนxxx x xxxคุนหมิง xxxxxxนนาน

สุดทานน้ี ผูวิจัยตองขอขอบคุณ บุคคลและxxxxxxxxที่ใหความชวยเหลือ และใหขอมูล กับขาพเจาท้ังในสวนของสปป.ลาว เวียดนาม และสาธารณรัฐประชาชนxxx xxxxน้ีผูชวยวิจัยในแตละ ประเทศตางไดเปนผูเก็บรวบรวมขอมูล และไดเปนลามใหกับผูวิจัยอยางสมํ่าเสมอตลอดของการ ศึกษาวิจัย แมวาจะxxxxxxxเปลี่ยนแปลงวันเวลา หรือพื้นท่ีเก็บขอมูล ปญหาของการเขาถึง แหลงขอมูล ผูวิจัยจึงขอขอบคุณxxxxxทุกๆทาxxxxยังไมไดกลาวถึง รวมทั้งผูคนในมิตรไมตรีท้ังในสวน ของสปป.ลาว เวียดนาม และxxx (xxxxxxนนาน) ที่มีสวนรวมในการศึกษาวิจัยในครั้งนี้

xxxxx xxxคันธ

2555

สารบัญ

หน

บทคัดยอ (ไทย/อังกฤษ) I

บทสรุปสําหรับผูบริหาร -I-

บทที่ 1 บทนํา 1

บทท่ี 2 แนวคิดทฤษฏีและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของ 9

บทที่ 3 ขอมูลพ้ืนฐานสปป.ลาว และเวียดนาม 35

บทที่ 4 การลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติxxxในตางประเทศ 67

บทที่ 5 การลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม 84

บทที่ 6 ปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม 116

บทที่ 7 ปญหาและอุปสรรคการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม 146

บทที่ 8 บทสรุป 177

บรรณานุกรม 192

ภาคผนวก นโยบายกาวออกไป (Going Global Policy) 206

บทสรุปสําหรับผ รหาริ

การลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม เริ่มในชวงxxxxxx 1980 มี ลักษณะการออกไปลงทุนแบบคอยเปนคอยไป การลงทุนจะมากหรือนอยขึ้นxxxกับรูปแบบ ความสัมพันธระหวางxxxกับสปป.ลาว และxxxกับเวียดนาม ซึ่งบางครั้งมีการฟนฟูความสัมพันธกัน และบางครั้งก็มีความขัดแยงกันสลับกันไปมา โดยxxxกับสปป.ลาวและเวียดนามมีทําxxxxxตั้งทาง ภูมิศาสตรที่มีพรมแดนติดตอกัน ซ่ึงทําใหมีความสะดวกในการคมนาคมขนสง และการแลกxxxxxxx xxxคาระหวางกัน การลงทุนของxxxxxxมีเปาหมายเพื่อการแสวงหาทรัพยากร การยายฐานการผลิต สินคาโดยเฉพาะการแปรรูปสินคาxxxxx xxxคาอุปโภคและบริโภค การลงทุนการพัฒนาโครงสราง พื้นฐาน เปนตน xxxxxxxxxxยังมีการกระชับความสัมพันธกับสปป.ลาวและเวียดนาม เพื่อเปนประตู การคาสูกลุมประเทศxxxxxxxลุมแมน้ําโขง (GMS) และกลุมประเทศอาเซียน (ASEAN)

พัฒนาการการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม ซึ่งxxxxxxxxง

การเขามาลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxxx 3 ชวงเวลา คือ ชวงแรกของพัฒนาการการออกไปลงทุนของบรรษัทขามชาติxxx (ค.ศ.1980-1990) ซึ่งถือ

เปนชวงที่บริษัทxxxเริ่มเขาไปแขงขันกับบริษัททองถิ่นในสปป.ลาวและเวียดนาม เร่ิมจะมีการคา ระหวางชายแดนxxxกับสปป.ลาวและเวียดนาม ในชวงนี้การลงทุนของxxxยังมีไมมากนัก แตมีการ ลงทุนในการเขาไปสัมปทานพื้นที่และการใหความชวยเหลือเพื่อพัฒนาโครงสรางพื้นฐาน เชน การ สรางถนน การชลประทาน เขื่อน สะพาน เปนตน ซึ่งมีผลกระทบทางบวกและทางลบตอประเทศที่มี xxxxxxxณการเมืองการxxxxxxแบบคอมมิวนิสตเหมือนกัน และที่มีนัยความสําคัญตxxxxคือ การ สรางภาพลักษณ (Country Image) ของxxxในฐานเปนผูใหความชวยเหลือ การพัฒนาศักยภาพทาง เศรษฐกิจของสปป.ลาวและเวียดนาม การสรางความไวเนื้อxxxxxxxซ่ึงกันและกัน การเปนเพื่อนบาxxxx xx และการสรางความรวมมือทางเศรษฐกิจที่หลากหลาย ในชวงนี้รัฐบาลxxxสนับสนุนบรรษัทขาม ชาติxxxxxxxxxxxxและเล็กออกไปลงทุนในตางประเทศ โดยรัฐบาลxxxจะเนนการสนับสนุนโครงการ พัฒนาโครงสรางพื้นฐานทางวิศวกรรม โดยการออกไปลงทุนในชวงแรกจะตองไดรับการอนุมัติโดย รัฐบาลxxxใหออกไปลงทุนในตางประเทศ

ชวงที่สอง (ค.ศ. 1991-2000) เปนชวงหลังการลมสลายของสหภาพโซเวียด ผนวกกับการ ลองใตของเติ้งเสี่ยวxxxxxxxxเขตเศรษฐกิจพิเศษเซินเจิ้น เมื่อ ค.ศ. 1992 การผลักดันนโยบายทาง เศรษฐกิจของxxxออกสูโลกภายนอก และไดช้ีใหเห็นวาการพัฒนาเศรษฐกิจxxxxxเดินมาถูกทางแลว ในนโยบายxxxxxxxxxxxxใชกลไกการตลาด (Socialist Market Economy) นโยบายของxxxจะมีความ เกี่ยวพันกับความรวมมือทางเศรษฐกิจ ซึ่งสอดคลองกับxxxxxxใหความรวมมือในxxxxxxxลุมแมน้ําโขง

(GMS) เมื่อ ค.ศ. 1992 โดยความสัมพันธทางเศรษฐกิจxxxกับสปป.ลาวและเวียดนามนั้น พบวา มี การขยายตัวทางการคาxxxxxขึ้นในชวงxxxxxx 1990 xxxเปนผูสงออกเหล็กและเหล็กกลา xxxxxxxxxxxกล เชื้อเพลิง และน้ํามัน ไปเวียดนาม ขณะเดียวกันxxxนําเขาวัตถุดิบและ ทรัพยากรธรรมชาติจากเวียดนาม เชน สินแร เชื้อเพลิง ยางพารา ท่ีxxxxxสูงข้ึนเชนกัน สวนสปป.ลาวมี การซื้อสินคาจากxxx xxน xxxยนต xxxxxxxxxxx เคร่ืองบินและช้ินสวน และxxxมีการนําเขาสินคา เชน ไม ยางพารา ทองแดง เปนตน ทั้งนี้การสงออกสินคาของxxxมีการขยายตัวxxxxxขึ้น ดวยเหตุผลของ สภาวะแวดลอมทางการเมืองมีทิศทางxxxxxข้ึนระหวางxxxกับสปป.ลาวและเวียดนาม รวมทั้งตนทุน การคาที่ต่ําของxxxxxxxxxชวยการแขงขันในภาคอุตสาหกรรม ความไดเปรียบในเชิงภูมิศาสตร โดยเฉพาะภาคใตของxxx รวมท้งอัตราภาษีที่ต่ําและส่ิงอํานวยความสะดวกการคาในฐานะประเทศที่ มีพรมแดนติดตxxxx xxxกอใหxxxxxxxลงทุนระหวางxxxกับxxxxxxxลุมแมน้ําโขง ท้ังในxxxxxx xxxคา อุปโภคและบริโภค และการผลิตสินคาจากโรงงานอุตสาหกรรม

และในชวงวิกฤตเศรษฐกิจในเอเชีย ค.ศ. 1997 xxxxx วยพัฒนาเศรษฐกิจสปป.ลาว มีการ

ขยายตัวทางการคา และการลงทุน เนื่องจากxxxxxไดxxxxxกระทบมากนักในชวงวิกฤติเศรษฐกิจ และxxxxxxxของxxxxxxxxมากข้ึนในเวียดนาม เน่ืองจากนักลงทุนจากตางประเทศชะลอการลงทุนใน เวียดนาม และxxxกับเวียดนามยังไดมีขอตกลงความรวมมือทางเศรษฐกิจ เทคโนโลยี การลงทุน การ ธนาคาร และการพัฒนาโครงสรางพื้นฐาน การสนับสนุนการสงออก และการสนับสนุนเงินกูยืม ขณะเดียวกันxxxยังใหการสนบสนุนลาว ในชวงวิกฤต ค.ศ. 1998-1999 xxxxxxxxxxxx xxxxxเจอหxxx xxเดินทางไปลาว เม่ือ ค.ศ. 2000 ซึ่งทั้งสองประเทศไดมีการแลกเปลี่ยนผลประโยชนซึ่งxxxxxxxxx xxxก็เริ่มที่จะเขามามีบทบาททางเศรษฐกิจในสปป.ลาว เชน การแสวงหาทรัพยากรธรรมชาติ การ ขยายตลาดของสินคาxxxในตางประเทศ เปนตน

ชวงที่สาม (2001-ปจจุบัน) ในชวงนี้xxxเขาเปนสมาชิกองคการการคาโลก (WTO) ค.ศ. 2001 xxxxxลงทุนในสปป.ลาวxxxxxขึ้นประมาณรอยละ 2 แตหลังจาก ค.ศ. 2000 สมยxxxxxxxxเจอหมิน ประธาณาxxxxx ไดเดินทางไปเยือนสปป.ลาว โดยลาวไดรับเงินชวยเหลือโดยไมคิดมูลคาประมาณ 160 ลานหยวน และ 80 ลานหยวนเปนเงินกูปราศจากดอกเบี้ย และสินเชื่อพิเศษ 300 ลานหยวน เพ่ือแลกกับโครงการลงทุนขนาดใหญของxxx โดยการสนับสนุนการการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxx ในสปป.ลาว การจัดตั้งโรงงานปูนxxxxxต (Laos Vang Vieng Cement Factory) และศูนยวัฒนธรรม แหงชาติ (National Cultural Centre) นอกจากนี้xxxใหความชวยเหลือลาวในการสรางถนน Na Toey-Park Mun Highway ระยะทาง 166.5 กม.ในสวนอุตสาหกรรมมีการลงทุนของบริษัทxxxใน เวียดนาม เชน TCL Group การตั้งโรงงานผลิตเครื่องรับสงโทรทัศนท่ีมีศักยภาพการผลิต 500,000

เครื่องตอป และ บริษัทผลิตรถจักรยานยนต Lifan Motor ไดลงทุนตั้งโรงงานผลิตมอเตอรไซดเพื่อ ขายในตลาดเวียดนาม

รูปแบบการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม การลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม จะมีลักษณะxxxxxxxเหมือนกันและ

แตกตางกัน โดย นโยบายการสงเสริมการลงทุนของสปป.ลาวและเวียดนามไดตนแบบการพัฒนา เศรษฐกิจมาจากxxx (คายสังคมนิยมคอมมิวนิสต) ซึ่งประสบความสําเร็จในการพัฒนาเศรษฐกิจ โดยมีระบบพรรคการเมืองพรรคเดียว ขณะเดียวกันผูนําประเทศของสปป.ลาวยังมีความผูกพันกับ การพัฒนาเศรษฐกิจxxxและเวียดนาม แมวาความสัมพันธระหวางxxxกับเวียดนามยังไมxxxxxxx เทาที่ควร แตท้ังสองประเทศยังมีความรวมมือกันทางเศรษฐกิจ โดยมีรูปแบบการลงทุน 3 รูปแบบ คือ (1) ธุรกิจรวมตามสญญา (2) วิสาหกิจผสมระหวางผูลงทุนตางชาติกับผูลงทุนภายในประเทศ (3) วิสาหกิจลงทุนตางประเทศ 100 เปอรเซ็นต ซึ่งบทบาทของxxxxxxเขามาลงทุนมีท้ัง การคา การลงทุน และการใหความชวยเหลือกับสปป.ลาวและเวียดนาม (ขยายความ)

ปจจัยการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม การดําเนินxxxxศาสตรการกาวออกไปลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในตางประเทศ xxxมี

พัฒนาการและรูปแบบการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในตางประเทศxxxxxxxเหมือนกันและแตกตาง กนกับประเทศผูลงทุนขามชาติอื่นในตางประเทศ แตมีปจจัยxxxxxสรางความแตกตางกับการลงทุนใน ตางประเทศคือ การลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในฐานะรัฐสังคมนิยมคอมมิวนิสตกับการออกไป ลงทุนในรัฐสังคมนิยมคอมมิวนิสต เชน สปป.ลาว และเวียดนาม กลาวคือ

xxxxxxxศาสตร (Geo-Politics)

จากxxxxศาสตรการพัฒนาการลงทุนของxxxในลาวและเวียดนาม โดยการใชนโยบายการ เปนเพื่อนบาxxxxxx xxxเปนหุนสวนทางxxxxศาสตร และการพัฒนาอยางxxxxxของxxx (Peaceful development) ในxxxxxxxxx 21 ผูนําxxxxxxxxxไดxxxxxxเชื่อมตอสายสัมพันธกับนานาประเทศ การใหความสําคัญกับการพัฒนาอยางxxxxx โดยการแสวงหาความมั่นคงในแนวทางพหุภาคี เพื่อ ผลประโยชนรวมกัน ซึ่งเปนเวลากวา 30 ป ทั้งแตxxxxxxxxxและเปดประเทศ การลดบทบาท xxxxxxxณทางการเมืองและการทหาร การขยายบทบาททางการทูตและการพัฒนาเศรษฐกิจ และ การมีความสัมพนธแบบมิตรภาพตอประเทศตางๆ ทั่วโลก กลาวคือ การทะยานขึ้นอยางxxxxxของxxx (Peaceful Rise) ไดสงผลใหxxxมีการปรับปรุงxxxxศาสตรกับประเทศตางๆ ซ่ึงเปนหลักคิดที่xxx xxxxxxตอบโจทยตอสังคมโลกเกี่ยวกับภัยคุกคามจากxxx (China Threat) ซึ่งเปนประเด็นของการ ตอบโตกับประเทศมหาอํานาจทางการเมืองและเศรษฐกิจ (สหรัฐอเมริกาและญี่ปุน) xxxxxxไดเขาไปมี บทบาทในเวทีโลก xxxxxxxของxxxในเศรษฐกิจโลกไดxxxxxขึ้นอยางรวดเร็ว และเริ่มที่จะเปนประเทศ

มหาอํานาจทางการเมืองและเศรษฐกิจ นโยบายการเปนเพื่อนบาxxxxxx (Good Neighbor Policy) ซึ่ง เปนแนวทางใหมของxxxในการดําเนินนโยบายทางการทูตและความสัมพันธระหวางประเทศ การ สรางความไววางใจกับประเทศเพ่ือนบานและการลดกระแสการตอตานและxxxxxxxxxxxx ซึ่งได กอใหเกิดนโยบายความสัมพันธxxxxxกับสปป.ลาวและเวียดนาม ภายใตสภาพแวดลอมใหมxxxxxx xxxxxxออกไปลงทุนในตางประเทศ xxxมีสวนรวมกับประเทศในxxxxxxxลุมแมน้ําโขง ตั้งแตxxxxxx 1990 ซ่ึงเปนการแสดงถึงนัยการดําเนินนโยบายการเปนเพื่อนบาxxxxxx และเปนประโยชนตอหลาย ประเทศ ขณะเดียวกันxxxกําลังนํามาซึ่งภัยคุกคามทางเศรษฐกิจตามมา ดังที่หลายประเทศยังมี

ความกังวลในxxxxxx xxxคาจ ทุนจนี และคนจนท่ีี เขามาสกลมประเทศภูุู มิภาคลุมแมน้ําโขง

ภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-Economics)

ในชวงสงครามเย็น ภัยคุกคามจากลัทธิคอมมิวนิสตรวมถึงขบวนการxxxxxxxxตางๆ ที่ เคลื่อนไหวทั้งในลาว กัมพูชาและเวียดนาม (ประเทศอินโดxxxในอดีต) เริ่มที่จะคลี่คลายลงในรัฐบาล สมัย พลเอกxxxxxxx ชุณนะวัณ (ค.ศ. 1988-1991) จากนโยบาย “เปลี่ยนสนามรบเปนสนาม

การคา” ถือเปนการเปดความสัมพนธกบประเทศเพ นบานอย างเปนทางการ หลงการสนสดสงคราุ้ิั ม

เย็นในxxxxxxxอินโดxxx การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศxxx สปป.ลาว และเวียดนาม รัฐบาลแตละ ประเทศไดมีนโยบายพัฒนาพื้นที่ชายแดนผานโครงการสี่เหxxยมเศรษฐกิจ และความรวมมือใน xxxxxxxลุมแมน้ําโขง ซึ่งการเปลี่ยนแปลงดังกลาวสะทอนใหเห็นถึงมุมxxxxxxเปลี่ยนแปลงไปตอรัฐ พื้นที่ชายแดน การพัฒนาเพื่อใหพื้นที่ชายแดนเปนพื้นที่เศรษฐกิจหรือบางทีถูกเรียกวาเปน “ระเบียง เศรษฐกิจ” (Economic Corridor) จึงนับเปนปจจัยสําคัญท่ีทําใหพื้นท่ีชายแดนxxxกับสปป.ลาวและ เวียดนาม ไดปรับตัวเขาสูบทบาทใหมในฐานะเมืองชายแดนที่มีศักยภาพในการเปนเมืองประตู การคาที่ติดตอกับประเทศเพื่อนบานและนานาชาติ และเชื่อมโยงกับศูนยกลางเศรษฐกิจในxxxxxxx

การบูรณการทางเศรษฐกิจxxxกับสปป.ลาวและเวียดนาม ซ่ึงเปนผลมาจากการเปดการคา xxxxxxxกับอาเซียน (ASEAN-China FTA) xxxxxมีขอตกลงระหวางกัน และการคาจะเปนกลไกสําคัญ ในการxxxxxการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดลอมทางxxxxxxxศาสตร (Geo-Politics) ที่สงผลตอการลดลง ของอาชญากรรมขามxxx การปกปองสิ่งแวดลxx xxxหยุดการคายาเสพติด โดยความรวมมือจะ นํามาซึ่งการสนับสนุนความสัมพันธทางเศรษฐกิจและความม่ันคงในxxxxxxx การลงทุนของxxxใน กลุมประเทศอาเซียน xxxxxมีการขยายการใหความชวยเหลือการการวางแผนสรางรถไฟความเร็วสูง ที่ผานจากxxxxxxxxxของxxxผานสปป.ลาวxxxxxไทยและมาเลเซีย xxxxxxxxxสวนในการสนับสนุน 27 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา มีความเร็ว 250 กิโลเมตรตอชั่วโมง รวมท้งการเชื่อมโยงเสนทางของ เวียดนามระยะทาง 1,570 กิโลเมตร ระหวางเมืองฮานอยและโฮจิมินห (ที่ถูกสรางดวยเทคโนโลยีของ ญี่ปุน)

ภูมิสังคมและวฒนธรรม (Geo-Socio-Cultural)

การคาหรือการลงทุนของxxxในเวียดนาม นอกจากการทําความเขาใจกับกฏxxxxxxxดาน การคาการลงทุนของเวียดนาม การศึกษาปจจัยทางภูมิสังคมและวัฒนธรรมยังเปนสวนชวยใหการ ลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxเปนไปอยางxxxxxxxxxนกัน คือ ประชาชนเวียดนามเปนคนรักชาติ เน่ืองจากมีการปลูกฝงกันมารุนตอรุนนับตั้งแตอดีต ดังนั้น การพูดคุยกับคนเวียดนามจึงไมควร กลาวถึงxxxxxxxxxxxxเวียดนาม การเมือง และศาสนา และควรหลีกเล่ียงการใชคําพูดที่ลบหลูหรือ ไมใหเกียรติแกรัฐบาลเวียดนาม ขณะเดียวกันควรละเวนกิจกรรมท่ีxxxxxxxxxxxxxตอตานระบบ สังคมนิยม เพราะจะไดรับการตอตานจากคนเวียดนามเชนเดียวกัน นอกจากนี้ประชาชนลาวเปน สังคมที่มีความเรียบงาย เปนเหตุผลใหม ีการเขามาลงทุนของxxxxxxสะดวกยิ่งข้ึน

ภูมิxxxxศาสตร (Geo-strategic)

การจบลงของสงครามเย็น (Cold War) ซึ่งไดนํามาสูการเจริญเติบโตทางการคาและการ ลงทุน ที่เชื่อมโยงระหวางลาว กัมพูชา พมา ไทย เวียดนาม และxxx เปนการxxxxxโอกาสความรวมมือ ทางเศรษฐกิจ จากสนามรบในอดีต (Battlefields) ไปสูสนามการคาโดยสมบูรณ แตผลประโยชนที่ แตละประเทศไดรับมาหลายเหตุผลดวยกันคือ การเปนxxxxxxxลุมแมนํ้าโขงที่มีความxxxxxxบูรณ ของทรัพยากร การเขาถึงตลาดขนาดใหญของxxxและอินเดีย การเขาถึงความมั่นคงในxxxxxxx และ สิ่งอํานวยความสะดวกในการคมนาคมขนสงที่เช่ือมโยงไดสะดวกยิ่งขึ้น

การพัฒนาทรพยากรxxxxxxxxและโครงสรางพ้ืนฐานของประเทศ จากผลประโยชนทางxxxx xxxศาสตร (Geopolitical Interest) และความใกลชิดทางภูมิศาสตร (Geographical proximity) ของ ประเทศในxxxxxxxลุมแมนํ้าโขง และ xxxxxxx xxx สปป.ลาว และเวียดนาม ตางไดนําแนวคิดของรัฐ สังคมนิยมมารกซิล (Marxist Socialist States) มีระบบการเมืองการxxxxxxพรรคเดียว เศรษฐกิจมี การวางแผนจากสxxxxxxที่มีความแตกตางกัน xxxเปนxxxxxxxxxxxxใชกลไกการตลาด (Socialist Market Economy) สปป.ลาวเปนกลไกเศรษฐกิจใหม (New Economic Mechanism) เวียดนามเปน การxxxxxxเศรษฐกิจ (Economic Renovation) ซึ่งxxxxxxx สปป.ลาว และเวียดนาม มีการxxxxxx เศรษฐกิจที่มีความคลายคลึงกันในการสนับสนุนการลงทุนโดยตรง (FDI) การคาxxxx การxxxxxx วิสาหกิจ การxxxxxxที่ดิน และ ภาคการเงิน เปนตน xxxxxxx xxx สปป.ลาว และเวียดนาม มีการxxxxxx เศรษฐกิจ จากนโยบายทางการเมืองสังคมนิยมเปนเศรษฐกิจที่ใชกลไกการตลาด การเปนรัฐหลัง สังคมนิยม (Post-socialism) เวียดนามมีการxxxxxxเศรษฐกิจ (Doi Moi) ตลาดxxxx โดยพรรค คอมมิวนิสตเวียดนามเปนผูควบคุมการดําเนินนโยบาย

xxxใหความสําคัญกับxxxxxxxศาสตรและภูมิเศรษฐศาสตร เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจภาค ตะวนตกของxxx (Go West Policy) การลดชองวางการพัฒนาระหวางภาคตะวันออกxxxxxxxxxxxกับภาค

ตะวันตกxxxxxxxx และกําหนดใหมหานครฉงชิ่งเปนศูนยกลางความเชื่อมโยงภาคกลางกับภาค ตะวันตกของxxx ขณะเดียวกันxxxยังจะใหความสําคัญกับภูมิเศรษฐศาสตรในโครงการความรวมมือ ทางเศรษฐกิจxxxxxxxลุมแมน้ําโขง (GMS) โดยใหxxxxxxนนานเปนประตูมุงลงใตสูxxxxxxxลุม แมน้ําโขง และxxxxกวางสีเปนประตู (Gate Way) สูอาเซียน ซึ่งบรรษัทขามชาติxxxจะเปนทั้งการ ดําเนินกิจกรรมทางการคา การลงทุน ใหความชวยเลือ และการใหกูรายใหญกับสปป.ลาวและ เวียดนาม และการใหความชวยเหลือทางดานสินคาแกเวียดนาม xxxเปนผูไดรับสัมปทานในการ กอสรางเขื่อนขนาดใหญในสปป.ลาว การเปนผูลงทุนปลูกยางพารา สวนปาลมนํ้ามัน ขณะเดียวกัน สินคาxxxจํานวนมากไหลบาทวมตลาดท่ีอยูชายแดนลาวและเวียดนาม และแผขยายไปยังประเทศใน xxxxxxxลุมแมนํ้าโขง

xxxxxxxxxxในอดีตxxxxxขยายxxxxxxxxxxูxxxxxxxลุมแมนํ้าโขง ขณะเดียวกันประชาชนของลาว และเวียดนาม สวนหนึ่งยังxxxxxเชื้อสายxxxหรือxxxxxxโพนทะเลในxxxxxxxลุมแมน้ําโขง ซึ่งสงผลให การลงทุนของบริษัทxxxxxรับการยอมรับมากกวานักลงทุนชาติอื่น ขณะเดียวกันความสัมพันธทาง การเมืองดวยxxxxxxxณสังคมนิยมคอมมิวนิสตเกิดความใกลชิดกันxxxxxมากข้ึน นโยบายการสงเสริม การลงทุนทั้งสปป.ลาวและเวียดนามที่เปดกวางมากข้ึน โดยเฉพาะเงินทุนจากxxxเปนหนึ่งของผู ลงทุน xxxxxมีสวนชวยกระตุนใหxxxxxxxพัฒนาเศรษฐกิจของสปป.ลาวและเวียดนาม และxxxยังมี ความไดเปรียบในฐานะประเทศเพ่ือนบาxxxxมีพรมแดนติดตอกันกับสปป.ลาวและเวียดนาม และการ พัฒนาเสนทางคมนาคมระหวางประเทศ เพ่ือเชื่อมตอเปนถนนสายเศรษฐกิจและการพัฒนาเสนทาง

คมนาคมเพ่ือเปดโอกาสทางการค และการลงทุนระหวางประเทศ จึงเปนปจจั ยหน่ึงท่ีเออต้ื อการเขา

มาของกลุมทุนxxxxxxxxxxxมากขึ้น ตั้งแตxxxxxมีนโยบายการกาวออกไปสูระดับโลก (Go Global) เพื่อ แสวงหาทรัพยากรธรรมชาติ และการแสวงหาตลาดที่ขยายตัวในสปป.ลาวและเวียดนาม รวมท้ัง xxxxxxxลุมแมนํ้าโขง และอาเซียน ซ่ึงอาจจะนําไปสูการขยายxxxxxxxและภายคุกคามจากxxxใน xxxxx

บทคดยอ

การศึกษา เรื่อง บรรษัทขามชาติxxxในลาวและเวียดนาม มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษา พัฒนาการของการลงทุนและรูปแบบการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติxxx ในสปป.ลาวและเวียดนาม ปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติ xxxในสปป.ลาวและเวียดนาม และปญหาและอุปสรรคในการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของ บรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม โดยมีการศึกษาวิจัยเชิงสหวิทยาการ ผลการศึกษา พบวา

พัฒนาการการลงทุนของบรรษัทขามชาติxxxในสปป.ลาวและเวียดนาม ซึ่งxxxxxxxxงได

3 ชวงเวลา คือ ชวงแรกของพัฒนาการการออกไปลงทุนของบรรษัทขามชาติxxx (ค.ศ.1980-1990) ซ่ึงถือเปนชวงท่ีบริษัทจีนเริ่มเขาไปแขงขันกับบริษัททองถ่ินในสปป.ลาวและเวียดนาม เริ่มจะมีการคา ระหวางชายแดนจีนกับสปป.ลาวและเวียดนาม มีการลงทุนในการเขาไปสัมปทานพื้นที่และการให ความชวยเหลือเพื่อพัฒนาโครงสรางพื้นฐาน เชน การสรางถนน การชลประทาน เขื่อน สะพาน เปน ตน ชวงท่ีสอง (ค.ศ. 1991-2000) การผลักดันนโยบายทางเศรษฐกิจของจีนออกสูโลกภายนอก นโยบายของจีนจะมีความเกี่ยวพันกับความรวมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง (GMS) เมื่อ ค.ศ. 1992 จีนไดเขามามีบทบาททางเศรษฐกิจในลาวและเวียดนาม เชน การแสวงหา ทรัพยากรธรรมชาติ และการขยายตลาดของสินคาจีน เปนตน และชวงท่ีสาม (2001-ปจจุบัน) จีนได ลงทุนเพิ่มขึ้น การใหความเงินชวยเหลือ เงินกูปราศจากดอกเบี้ย และสินเชื่อพิเศษ เพื่อแลกกับ โครงการลงทุนขนาดใหญของจีนในสปป.ลาว เชน การจัดตั้งโรงงานปูนซีเมนต (Laos Vang Vieng Cement Factory) และศูนยวัฒนธรรมแหงชาติ (National Cultural Centre) ในสวนการลงทุนของ จีนในเวียดนาม เชน TCL Group และ Lifan Motor เปนตน

ปจจัยการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม มี 4 ประเด็น คือ (1) ภูมิรัฐศาสตร (Geo-Politics) จากยุทธศาสตรของจีนในลาวและเวียดนาม โดยการใชนโยบายการ เปนเพ่ือนบานที่ดี การเปนหุนสวนทางยุทธศาสตร และการพัฒนาอยางสันติของจีน (Peaceful development) การสรางความไววางใจกับประเทศเพื่อนบาน เพื่อการลดกระแสการตอตานและ หวาดระแวงจีน ขณะเดียวกันจีนกําลังนํามาซึ่งภยคกคามทางเศรษฐกิจตามมา เชน สินคาจีน ทุนจีน และคนจีน (2) ภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-Economics) มีการพัฒนาเพ่ือใหพ้ืนที่ชายแดนจีนเปนพื้นที่ เศรษฐกิจท่ีมีศักยภาพในการเปนเมืองประตูการคาที่ติดตอกับประเทศเพ่ือนบานและเชื่อมโยงกับ ศูนยกลางเศรษฐกิจในภูมิภาค (3) ภูมิสังคมและวัฒนธรรม (Geo-Socio-Cultural) จีนมีความ ใกลชิดทางสังคมกับวัฒนธรรมในสปป.ลาวและเวียดนาม ยังเปนสวนชวยใหการลงทุนของบรรษัท

ขามชาติจีนเปนไปอยางราบร่ืนเชนกัน และ (4) ภูมิยุทธศาสตร (Geo-strategic) การจบลงของ สงครามเย็น (Cold War) ซึ่งไดนํามาสูการเชื่อมโยงทางการคาและการลงทุนของจีนกับประเทศใน ภูมิภาคลุมแมน้ําโขง ขณะเดียวกันจีนมียุทธศาสตรโดยใหมณฑลยูนนานเปนประตูมุงลงใตสูภูมิภาค ลุมแมน้ําโขง และมณฑลกวางสีเปนประตู (Gate Way) สูอาเซียน

ปญหาและอุปสรรคในการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป. ลาวและเวียดนาม จากการที่ประชาชนของลาวและเวียดนามสวนหนึ่งยังคงสืบเชื้อสายจีนหรือชาว จีนโพนทะเลในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง ซ่ึงสงผลกระทบเชงบวกใหกับการลงทุนของบริษัทจีนที่ไดรบการ ยอมรับมากกวานกลงทุนชาติอื่น ขณะเดียวกันความสัมพันธทางการเมืองดวยอุดมการณสังคมนิยม คอมมิวนิสตเกิดความใกลชิดกันเพิ่มมากขึ้น นโยบายการสงเสริมการลงทุนทั้งสปป.ลาวและ เวียดนามที่เปดกวางมากขึ้น โดยเฉพาะเงินทุนจากจีนเปนหนึ่งของผูลงทุน ที่ไดมีสวนชวยกระตุนให เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจของสปป.ลาวและเวียดนาม และจีนยังมีความไดเปรียบในฐานะประเทศ เพ่ือนบานที่มีพรมแดนติดตอกันกับสปป.ลาวและเวียดนาม จึงเปนปจจัยหน่ึงที่เอื้อตอการเขามาของ กลุมทุนจีนที่เพ่ิมมากขึ้น ตั้งแตจีนไดมียุทธศาสตรการกาวออกไปสูระดับโลก (Go out Strategy) รวมทั้งภูมิภาคอาเซียน ซึ่งอาจจะนําไปสูการขยายอิทธิพลและภายคุกคามจากจีน และยังนําไปสู ความรวมมือระหวางจีนกับประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) ในอนาคต

Abstract

The study of Chinese Multinational Corporations in Laos and Vietnam aimed at the development of investment and foreign direct investment of Chinese multinational corporations in Laos and Vietnam, factors that encourage foreign direct investment of Chinese multinational corporations in Laos and Vietnam, and problems and obstacles to foreign direct investment of Chinese multinational corporations in Laos and Vietnam. This Interdisciplinary Study reported three issues as stated in the objectives as follows:

Development of Chinese corporate investment in Laos and Vietnam can be divided into three phrases. First, the early development of the investment of Chinese multinationals (AD 1980-1990) started when the Chinese companies began to compete with local companies in Laos and Vietnam. It was the period among when China and Laos and Vietnam occurred. The China’s Investment in the concession area was to help develop infrastructure such as roads, irrigation, dams, bridges, etc. In the second phase (AD 1991-2000), China's economic policies aimed towards the outside world. China's policies are related to economic cooperation in the Mekong region (GMS) in 1992, when China had to play a role in the economy of Vietnam and Laos, for the pursuit of natural resources, and expansion of the market for Chinese goods. In the third phrase (2001 - present), China has increased investment by providing financial support, Interest-free loan, and extra credit in exchange of the investment of China in Laos, the establishment of a cement plant (Laos Vang Vieng Cement Factory) and the Center for National Culture (National Cultural Centre) in the Chinese investment in Vietnam, such as TCL Group and Lifan Motor, and etc.

The investment of Chinese multinational corporations in Laos and Vietnam is coalesced around four issues: (1) Geo-Politics: by the strategy of China in Laos and Vietnam. The policy covers good neighborliness, Strategic partnership, and development of China's peaceful (Peaceful development) to build trust with neighboring countries. Meanwhile, China is a threat to the economic cost of the two countries in terms of Chinese goods, China capital and the Chinese people; (2) Geo-Economics: by development of the

border area of China as a potential gateway to trade with neighboring countries and link to the economic centers in the region; (3) Geo-Socio-Cultural: Chinese are very close to Laos and Vietnam in terms of social culture. China contributed to the investment of Chinese multinational corporations as well as smooth; and (4) Geo-strategic: The end of the Cold War has led to China's trade and investment with countries in the region through Yunnan Province as the strategic gateway to Mekong Region, and Guangxi as the gateway to ASEAN.

Problems and obstacles to foreign direct investment of Chinese multinational corporations in Laos and Vietnam are also found. Some people of Laos and Vietnam are still Chinese descendants. Therefore, this has a positive impact on the investment of Chinese companies that have been recognized over the other investors. Meanwhile, the political ideology of socialism and communism of the two countries were close related. Policies to promote investment in the Laos and Vietnam are more open to the capital of China as one of the investors. The China’ investment has helped stimulates the economic development of Laos and Vietnam. China also has the advantage as the neighbor country of Laos and Vietnam. It is one of the factors contributing to the entry of the increasing Chinese capital. Since China implemented a strategic step into the ASEAN region and the world (Go out Strategy). Although this may lead to expansion and the threat by China, it led to cooperation between China and the ASEAN Economic Community (AEC) in the future.

บทที่ 1

บทนํา

1. ท่ีมาและความสําคัญ

เมื่อพรรคคอมมิวนิสตจีนภายใตการนําของเหมาเจอตงไดยึดอํานาจจีนแผนดินใหญและ มีการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 1949 จีนไดปดประเทศเพ่ือแกไข ปญหาพื้นฐานภายในทั้งทางดานการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม ภายใตการชี้นําของอุดมการณ คอมมิวนิสตทําใหจีนถูกมองจากสังคมโลกวาลึกลับดุจมานไมไผ (Bamboo Curtain) หลังจากนั้น เต้ิงเส่ียวผิงไดกาวขึ้นมามีอํานาจและมีการดําเนินนโยบายเปดประเทศ (Open Policy) ใน ค.ศ. 1978 ขณะเดียวกันก็มีการจัดตั้งเขตเศรษฐกิจพิเศษ (Special Economic Zones: SEZs) มีการ ปรับตัวโดยการใชระบบเศรษฐกิจแบบเปดท่ีใชกลไกตลาดเขามาเปนแรงผลักดันการพัฒนาทางดาน เศรษฐกิจ ซึ่งเปนสังคมนิยมแบบใชกลไกการตลาด (Socialist Market Economy) ทําใหเศรษฐกิจ ของจีนกาวกระโดดอยางรวดเร็วและมีลักษณะเปนระบบทุนนิยมมากข้ึน

นอกจากน้ีในดานการพัฒนาเศรษฐกิจจีนยังไดมีการปรับปรุงโครงสรางเศรษฐกิจชาติ

เชิงยุทธศาสตรของการเขารวมองคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) เมื่อ ค.ศ. 2001 และการดําเนินการตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 10 (2001-2005) จีน มียุทธศาสตรการกาวออกไปลงทุน (Go Out Strategy) ในตางประเทศ1 ซึ่งเปนแรงสงใหจีนสามารถ กาวข้ึนมาเปนประเทศมหาอํานาจแหงเอเชีย ในการรักษาดุลอํานาจทางการเมืองและเศรษฐกิจกับ ประเทศในภูมิภาคอ่ืน ๆ โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกาและสหภาพยุโรป เปนตน

การกาวออกไปลงทุนของจีนในตางประเทศ ซึ่งถือวาเปนประเด็นใหมของการลงทุนโดย บรรษัทขามชาติจีน (Chinese Multinationals) ของรัฐสังคมนิยมคอมมิวนิสตในระดับโลก2 ในฐานะ ที่บรรษัทจีนเปนสวนหน่ึงของทุนนิยมโดยรัฐ (State Capitalism) ท่ีเกิดข้ึนในชวงหลังของการดําเนิน นโยบายเปดประเทศ (Open policy) เมื่อ ค.ศ. 1978 ซึ่งไดสงผลตอการพัฒนาประเทศเพื่อ

1 Friedrich Wu, “The Globalization of Corporate China”, NBR Analysis, Volume 16, Number 3, December 2005, pp.1-38. และ The Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ. Ltd., “Outward Investment by China Gathering Stream under the Go Global Strategy”, Economic Review, Vol. 1 No. 17, November 2006, pp. 1-6.

2 Alan M. Rugman, Jing li, “Will China’s Multinationals Succeed Globally or Regionally?”, European Management Journal, Vol. 25, No.5, October 2007, pp.333-343.

ผลประโยชนแหงรัฐ3 จนถึงศตวรรษที่ 21 เมื่อ ค.ศ. 2008 จีนมีเงินทุนสํารองระหวางประเทศ มากท่ีสุดในโลกถึง 2 ลานลานเหรียญสหรัฐอเมริกา บรรษัทขามชาติจีนตางไดดําเนินยุทธศาสตร การกาวออกไปลงทุน (Go Out Strategy) เชน Bank of China, Sinochem และ COFCO4 โดย มีเปาหมายเพ่ือการแสวงหาตลาด ทรัพยากรและวัตถุดิบ เทคโนโลยีที่ทันสมัยและการขยายกิจการ ไปสูธุรกิจอื่นๆ ในหลายประเทศ5 แมวาจีนจะใหความสนใจในการออกไปลงทุนยังตางประเทศ แตบรรษัทขามชาติจีนก็ใหความสนใจที่จะลงทุนในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงที่มีความใกลชิด ทั้งทางภูมิ ยุทธศาสตร (Geo-Strategic) ภูมิรัฐศาสตร (Geo-politic) และภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-economic) ที่เอ้ือตอการลงทุนและการเขามามีอิทธิพลของบรรษัทขามชาติจีนในภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง

การลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง ไดเริ่มตนขึ้น ในชวงทศวรรษ 1980 หลังการสถาปนาความสัมพันธทางการทูตระหวางจีนกับประเทศสมาชิก ในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง6 และการผอนคลายในประเด็นการตอสูในอุดมการณทางการเมืองของ ประเทศตางๆในอินโดจีน รวมไปถึงการลมสลายของสหภาพโซเวียตในทศวรรษ 1990 จีนไดกาว ขึ้นมามีบทบาทและอิทธิพลทางดานเศรษฐกิจและการเมืองในภูมิภาค โดยการดําเนินนโยบาย มุงสูใต (The South Policy) ในโครงการพัฒนาความรวมมือทางเศรษฐกิจภูมิภาคลุมแมน้ําโขง

3 Charles O. Lerche and Abdul Said, “Concepts of International Politics in Global Perspective”, 4th Edition, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Punt ice-Hall, Inc., 1995, p. 28. แนวคิดผลประโยชน แหงชาติ (National Interest) มีประเด็นที่สําคัญ คือ (1) การดํารงรักษาความเปนชาติ (Self-Preservation) ไดแก การรักษาไวซึ่งรัฐบาล ดินแดน ประชาชนและอธิปไตยแหงรัฐ (2) ความมั่นคงปลอดภัย (Security) เพื่อปองกัน ภัยคุกคามตออธิปไตย และบูรณภาพแหงดินแดนและความมั่นคงของรัฐ (3) ความอยูดีกินดีของประชาชนในชาติ (Well-Being) (4) การแสวงหาศักดิ์ศรีและเกียรติภูมิของชาติ (Prestige) (5) การเผยแพรและปกปองอุดมการณ (Ideology) และ (6) การแสวงหาอํานาจของชาติ (Power)

4 Stephen Young, Neil Hood and Tong Lu, “International Development by Chinese Enterprises: Key Issues for the Future”, Long Range, Vol.31, No.6, 1998, pp. 886-893.

5 พิทยา สุวคันธ, “การทะยานขึ้นของจีนในศตวรรษที่ 21 : การกาวไปสูระดับโลก”, รัฐศาสตรสาร ฉบับ 28/1 (มกราคม-เมษายน 2550) คณะรัฐศาสตร มหาวิทยาลยธรรมศาสตร, 2550. หนา 191-242.

6 จีนมีความสัมพันธทางการทูตกับประเทศในภูมิภาคลุมนํ้าโขง คือ จีนมีความสัมพันธกับไทย ค.ศ. 1975 เวียดนามและ กัมพูชา ค.ศ. 1978 และเวียดนาม ค.ศ. 1991 นอกจากนี้รัฐบาลจีนเห็นวามณฑลยูนนานเปนมณฑล ที่ไมมีทางออกทะเล (Land Locked) และมีขออุปสรรคมากมาย ดังนั้นการกระจายความเจริญไปสูภูมิภาคตอง อาศัยความรวมมือทางเศรษฐกิจระหวางประเทศ ดวยนโยบายเปดประตูสูใต (Go South Policy) ตลอดจนความ รวมมือกับกลุมประเทศในภูมิภาคลุมน้ําโขง ไดแก ไทย ลาว พมา กัมพูชา และเวียดนาม

(Greater Mekong Subregion Economic Corporation: GMS-EC) เม่ือ ค.ศ. 19927 ซึ่งนําไป สูการดําเนินนโยบายทางการทูต การเมืองและเศรษฐกิจในลักษณะการดําเนินนโยบายความสมพนธ ระหวางประเทศแบบใหม การขยายอิทธิพลและการขยายอํานาจทางการทูต หรือ Soft Power8 ของ สาธารณรัฐประชาชนจีนกับประเทศในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง ทั้งในเรื่องการใหความชวยเหลือดาน การพัฒนาประเทศ การพัฒนาเศรษฐกิจ การพฒนาสงคมและการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม เปนตน

ท้ังนี้ ประเทศในกลุมภูมิภาคลุมแมน้ําโขงในชวงหลังของทศวรรษ 1990 ไดมีการปรับ ใชระบบการเมืองการปกครองท่ีแตกตางกันหลากหลายรูปแบบ แตท่ีนาสนใจนั้นกลับพบวา ประเทศ ท่ีมีระบบการเมืองการปกครองสังคมนิยมคอมมิวนิสตที่มีรูปแบบเหมือนกับสาธารณรัฐประชาชนจีน คือ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว)และสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (เวียดนาม) ดวยเหตุผลดังกลาว จึงมีความสําคัญยิ่งและยังเปนประเด็นใหมท่ีเกิดข้ึนของการลงทุน โดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) ที่เกิดขึ้นในคายสังคมนิยมคอมมิวนิสต และแตกตางจากการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศในคายเสรีนิยมประชาธิปไตย นอกจากนี้จีน กับสปป. ลาวและเวียดนามยังมีลักษณะที่เหมือนกันคือ การพัฒนาเศรษฐกิจสังคมนิยมท่ีเปดรับเอา ระบบทุนนิยมมาปรับใชในการพัฒนาประเทศ รวมไปถึงพื้นท่ีทางภูมิศาสตรที่มีพรมแดนติดตอกัน และความสัมพันธทางสังคมและวัฒนธรรมที่ใกลชิดกัน จึงเปนประเด็นการศึกษาวิจัยที่นาสนใจยิ่ง ในเวทีการลงทุนขามชาติของประเทศสงคมนิยมคอมมิวนิสต (จีน) ในสปป.ลาวและเวียดนาม

ดังน้นจึงเปนประเด็นคําถามของการวิจัยท่ีวา ในเมื่อจีนทะยานขึ้นเปนประเทศมหาอํานาจ ทางการเมืองและเศรษฐกิจ และการออกไปลงทุนในตางประเทศแลว “ทําไมบรรษัทขามชาติจีนจึงให ความสนใจท่ีจะเขามาลงทุนในสปป.ลาวและเวียดนาม” โดยเฉพาะในคายสังคมนิยมคอมมิวนิสตใน ภูมิภาคลุมแมน้ําโขง จีนไดใหความสําคัญในฐานะที่เปนประเทศเพ่ือนบานท่ีมีความใกลชิดและ ผูกพันทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม บรรษัทขามชาติจีนมีพัฒนาการและรูปแบบ การลงทุนโดยตรงจากตางประเทศในสปป.ลาวและเวียดนามอยางไร และมีปจจัยใด ที่ สนับสนุนการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม รวมไปถึงปญหาและอุปสรรค การลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม เพื่อ

7 ความรวมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง (GMS-EC) เปนโครงการการพัฒนาที่ประเทศสมาชิกสามารถ ทําการคา และการลงทุนขามพรมแดนไดอยางเสรี แตการเคลื่อนยายคนขามพรมแดนยังคงมีขอจํากัด โดยมี วตถุประสงคเพื่อสงเสริมการขยายตัวทางการคา การลงทุน อุตสาหกรรม เกษตรกรรมและการบริการ เปนตน

8 Joseph S. Nye, Jr., “Soft Power: The Means to Success in World Politics”, New York: Public Affairs, 2004.

นําไปสูความรวมมือกันระหวางจีนกับสปป.ลาวและเวียดนาม ตลอดจนกลุมประเทศในภูมิภาคลุม แมนํ้าโขงใหเปนไปอยางมั่นคงและยั่งยืน

2. วัตถุประสงค

1. เพื่อศึกษาพัฒนาการของการลงทุนและรูปแบบการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของ บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม

2. เพื่อศึกษาปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีน ในสปป.ลาวและเวียดนาม

3. เพื่อศึกษาปญหาและอุปสรรคในการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขาม ชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม

3. ขอบเขตของการศึกษา

ขอบเขตของเร่ืองท่ีศึกษากรณี “บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม” ในประเด็น นโยบายของรัฐบาลจีน บรรษัทขามชาติจีนที่เขามาลงทุนทั้งในเรื่องของการคา การใหความ ชวยเหลือและการแสวงหาผลประโยชนในสปป.ลาวและเวียดนาม เพ่ือศึกษาพัฒนาการและรูปแบบ การลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนามวามีลักษณะ เหมือนหรือแตกตางกันอยางไร (ทั้งในเรื่องพัฒนาการการลงทุน รูปแบบการลงทุนและประเภท กิจการการลงทุน) ศึกษาปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีน ในสปป.ลาวและเวียดนาม (ประวัติศาสตร การเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม) และเพ่ือศึกษา ปญหาและอุปสรรคการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและ เวียดนาม

ขอบเขตของพื้นที่ศึกษา การศึกษาบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนามจะศึกษา ในสาธารณรัฐประชาชนจีน สปป.ลาวและเวียดนาม ประเด็นท่ีต้ังของบรรษัทขามชาติ (เมืองหรือ มณฑล) ของประเทศผูลงทุน (Home Country) และประเทศผูรับการลงทุน (Host Country) ในพื้นท่ี (เมือง แขวงหรือจังหวัด) ของสปป.ลาวและเวียดนาม ท้ังพัฒนาการการลงทุน รูปแบบการลงทุน ประเภทกิจการที่เปนบรรษัทขามชาติจีนท่ีมีขนาดใหญ (อาทิ เกษตรกรรม อุตสาหกรรม พลังงาน เหมืองแรและโครงสรางพื้นฐาน) และการดําเนินนโยบายการลงทุนที่สงผลตอการดําเนินนโยบาย ความสัมพันธระหวางจีนกับสปป.ลาวและเวียดนาม รวมไปถึงประเทศในกลุมภูมิภาคลุมแมน้ําโขง

ขอบเขตของระยะเวลาในการศึกษา เปนการศึกษาตั้งแตในชวงที่จีนเปดประเทศ (Open Policy) เมื่อ ค.ศ. 1978 และยุทธศาสตรการกาวออกไปลงทุน (Go-Out Strategy) ในตางประเทศ จนถึง ปจจุบันหรือตลอดเวลา 3 ทศวรรษของการเปดประเทศที่มุงขยายความสัมพันธกับประเทศ ตางๆดวยนโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจการใชกลไกการตลาดสังคมนิยม (Socialist Market Economy) และการขยายอํานาจและอิทธิพลทางการทูต การเมือง เศรษฐกิจหรือ Soft Power กับประเทศตาง ๆ ท้ังในระดับทวิภาคี (Bilateral Level) กับสปป.ลาวและเวียดนาม และระดับ พหุภาคี (Multilateral Level) ในกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง

4. ระเบียบวิธีวิจัยสหวิทยาการ

การวิจัยคร้ังนี้ เปนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการวิจัยเอกสาร (Documentary Research) และการวิเคราะหลักษณะพรรณนาความ (Descriptive Analysis) เพื่อ คนหาคําตอบโจทยการวิจัยวา “ทําไมบรรษัทขามชาติจีนจึงใหความสนใจเขามาลงทุนใน สปป.ลาว และเวียดนาม” โดยอาศัยหลักความสอดคลองกันระหวางพัฒนาการและรูปแบบการลงทุนโดยตรง จากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม ปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนของ บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม และเพื่อศึกษาปญหาและอุปสรรคการลงทุนโดยตรง จากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม ซึ่งจะเปนการทบทวนวรรณกรรม จากงานวิจัย บทความ รายงานทางวิชาการท่ีเก่ียวของกับบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและ เวียดนาม ตลอดจนรวบรวมขอมูลทุติยภูมิและขอมูลสถิติที่เกี่ยวของ ซ่ึงสามารถรวบรวมไดจาก หนวยงานราชการและเอกชนของจีน สปป.ลาว เวียดนามและประเทศในกลุมภูมิภาคลุมแมน้ําโขง และขอมูลจากเว็บไซตตางๆ เปนตน โดยมีกระบวนการและขั้นตอนการศึกษาวิจัย ดังนี้

การดําเนินการศึกษาวิจัย

การศึกษาวิจัยเอกสาร (Documentary Research) เก่ียวกับนโยบายตางประเทศของจีน พัฒนาการการลงทุน รูปแบบการลงทุน ประเภทและกิจการของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาว และ เวียดนาม ปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม ปญหาและ อุปสรรคของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนามที่เขามาแสวงหาผลประโยชนและจัดวา มีอิทธิพลในสปป.ลาวและเวียดนาม รวมท้งความรวมมือทางการทูต การเมืองและเศรษฐกิจระหวาง จีนกับสปป.ลาวและเวียดนาม จีนกับกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมน้ําโขงตามกรอบความรวมมือ ในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง (GMS) จีนกับอาเซียนตามกรอบของประชาคมอาเซียน (ASEAN Community)

การศึกษาและวิเคราะห ศักยภาพในการแขงขันของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและ เวียดนามวามีพัฒนาการในการลงทุน รูปแบบการลงทุนและประเภทกิจการการลงทุนจะมีลักษณะ เหมือนหรือแตกตางจากการลงทุนโดยตรงของประเทศอ่ืนๆในสปป.ลาวและเวียดนามอยางไร รวมถึง การวิเคราะหวามีปจจัยใดที่เอื้อตอการเขามาลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติจีนใน สปป.ลาวและ เวียดนาม เพื่อที่จะกําหนดปจจัยที่มีบทบาทและมีอิทธิพลตอการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของ บรรษัทขามชาติจีน รวมทั้งการวิเคราะหปญหาและอุปสรรคการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของ บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม เพื่อที่จะกําหนดแนวโนมหรือทิศทางการลงทุนของ บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม รวมถึงกลุมประเทศในอนุภูมิภาคลุมแมน้ําโขง โดยใช ขอมูลทุติยภูมิท่ีไดรวบรวมมา เพื่อประเมินภาพรวมของผลกระทบการเขามาของบรรษัทขามชาติจีน ในสปป.ลาวและเวียดนาม ท้งทางดานการเมืองเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมที่อาจเกิดขึ้นจากการ เขามามีบทบาทและมีอิทธิพลของบรรษัทขามชาติจีนในภูมิภาค เพ่ือที่จะรวบรวมขอมูลและนําไป วิเคราะหรวมกับขอมูลภาคสนาม อันจะกอใหเกิดประโยชนกับประเทศในกลุมภูมิภาคลุมแมน้ําโขง อยางเสมอภาคและเทาเทียมกันตอไป

การสํารวจและการรวบรวมขอมูล การศึกษาวิเคราะหและการรวบรวมขอมูลจากเอกสารขั้นตน จากนั้นจะทําการศึกษาการ

สํารวจภาคสนาม (Field Research) โดยทําการสัมภาษณเชิงลึก (In-depth Interview) เจาหนาที่รัฐ ทั้งประเทศผูลงทุนจีน (Home Country) และประเทศผูรับการลงทุนคือ สปป.ลาวและเวียดนาม (Host Country) เจาหนาที่วิสาหกิจจีน (Chinese Enterprise) หนวยงานที่กําหนดนโยบายและ สนับสนุนการลงทุนในอนุภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง โดยสามารถแยกวิสาหกิจจีนออกไดเปน 4 ลักษณะ คือ รัฐวิสาหกิจ (State-Own Enterprises: SOEs) วิสาหกิจรวมหมู (Collective-Owned Enterprises: COEs) วิสาหกิจเอกชนหรือวิสาหกิจปจเจกชน (Public Enterprise และ Individual- Owned Enterprises: IOEs) และวิสาหกิจรวมทุนกับตางชาติ (Foreign-Invested Enterprises) เปนตน และในฐานะหุนสวนการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในเวียดนาม เชน China State Construction Engineering, Harbin Power, TCL, Haier, Jialing, Chongqing Zhongshen, China North Industreis Corp. (NORINCO), China Metallurgical Construction Group, China Iron and Steel, Dusky Ltd., Aluminum Corporation of China, China Nonferrous Metal Mining and Construction Group, Chinese Railway Constructions firms, Shanghai Electric corp., Sino Steel corp. China National Machinery & Equipment Corp. เปนตน และในสปป.ลาว เชน China North Industries Corp. (NORINCO), China Import & Export Bank, Sinohydro, China National Material Industry Group Corporation (SINOMA), Zhongfei Geological Engineering

Exploration Academy, China National Electronics Import & Export Corporation (CNEIC), China Minmetals Non-ferrous Metals Co Ltd, Yunnan Natural Rubber Industrial Co. นอกจากนี้ ยังมีผูทรงคุณวุฒิและผูเช่ียวชาญที่มีความรูความเขาใจและมีประสบการณทางดาน พัฒนาการการลงทุน รูปแบบการลงทุนและประเภทการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนและปจจัย ที่สนับสนุนการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม เจาหนาที่ทั้งในระดับกําหนด นโยบายและระดับการปฏิบัติการในพื้นที่ที่ทําการศึกษา เพื่อใหทราบถึงมูลเหตุและเหตุผลของการ ลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม ผลกระทบจากการเขามาของบรรษัทขาม ชาติจีนที่มีตอสปป.ลาวและเวียดนาม และความรวมมือระหวางจีนกบประเทศภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง

การเก็บรวบรวมขอมูลภาคสนาม จากการเขามาของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและ เวียดนาม เพ่ือประเมินศักยภาพของบรรษัทขามชาติจีนที่มีแหลงที่ต้ังในเมืองหรือมณฑลตางๆของ จีนและวิเคราะหศักยภาพในการแขงขันของบรรษัทขามชาติจีนกบบรรษัทขามชาติอื่นๆในเมือง แขวง หรือจังหวัดตางๆของสปป.ลาวและเวียดนามกับกลุมประเทศในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง เพื่อเปนการ คาดการณอนาคต (Projection Study) วาการเขามาของบรรษัทขามชาติจีนจะกอใหเกิดผลกระทบ ท้งทางการทูต การเมือง เศรษฐกิจ สงคมและวัฒนธรรมตอสปป.ลาวและเวียดนามอยางไร รวมถึงจะ มีแนวโนมเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางใดในอนาคต

การวิเคราะหขอมูลและการจัดทํารายงาน

การวิเคราะหขอมูล (Data of Analysis) จากการวิจัยเอกสาร การสัมภาษณเชิงลึก และ การสํารวจภาคสนาม เพื่อประเมินผลกระทบท่ีจะเกิดข้ึนจากการเขามาลงทุนของบรรษัทขามชาติจีน ในสปป.ลาวและเวียดนาม ทั้งในมิติพัฒนาการการลงทุน รูปแบบการลงทุนและประเภทหรือกิจการ การลงทุนของบรรษัทขามชาติจีน ปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีน ปญหาและ อุปสรรคการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีน พรอมทั้งวิเคราะหผลกระทบจากการเขามาของบรรษัท ขามชาติจีนและความรวมมือระหวางจีนกับกลุมประเทศในอนุภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง เพื่อใหเปนไปใน ทิศทางที่ม่นคงและยั่งยืนตอไป

การนําเสนอขอมูล

การเผยแพรผลงานวิจัยแกประชาคมภูมิภาคลุมแมน้ําโขง การจัดประชุมสัมมนาวิชาการ เพื่อเผยแพรผลการศึกษาและการจัดทํารายงานฉบับสมบูรณ

5. ระยะเวลาการศึกษาวิจัยและสถานท่ีทําการวิจัย

ระยะเวลาการศึกษาวิจัยท้ังหมด (1 ป)

สถานท่ีทําวิจัย ไดแก สาธารณรัฐประชาชนจีน สปป.ลาวและเวียดนาม

6. ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ

1. เพื่อไดเขาใจถึงพัฒนาการการลงทุนและรูปแบบการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของ บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม

2. เพื่อสามารถเขาใจปจจัยที่สนับสนุนการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขาม ชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม

3. เพื่อสามารถเขาใจปญหาและอุปสรรคในการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัท ขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม

บทที่ 2

แนวคิดทฤษฏีและงานวิจยที่เกี่ยวของ

การศึกษาเรื่อง “บรรษัทขามชาติจีนในลาวและเวียดนาม” มีการใชแนวคิดและทฤษฎี 4 แนวคิดหลักคือ แนวคิดการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) แนวคิดภูมิรัฐศาสตร (Geo-politics) แนวคิดภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-economics) และแนวคิด การบูรณาการความรวมมือในภูมิภาค (Regional Integrations) รวมทั้งงานวิจัยที่เกี่ยวของกับ บรรษทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม กลาวคือ

1. แนวคิดการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI)

แนวคิด การลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) ประกอบดวย 3 สวน คือ บรรษัทขามชาติ (Multinational Cooperation) ประเทศผูลงทุน (Home Countries) และประเทศผูรับการลงทุน (Host Countries) จะเห็นไดวาประเทศผูรับการลงทุนตาง ตองการทุนเพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ เน่ืองจากขาดแคลนเงินทุน เทคโนโลยี การจัดการ และการประกอบการ แมวาจะมีแรงงานและทรัพยากรอยูอยางมากมายแตก็ไมสามารถนํามาใช ประโยชนไดอยางเต็มที่ ดังนั้นประเทศผูรับการลงทุน (Host Countries) จึงเสนอนโยบายและสิทธิ พิเศษในการสนับสนุนการลงทุนเพื่อดึงดูดการลงทุนเขามาสูประเทศ อยางไรก็ตามการลงทุนมีทั้ง ผลดีและผลเสีย ไมวาจะเปนทางเศรษฐกิจ การเมือง สงคมและวฒนธรรม ท้งตอประเทศผูลงทุนและ ประเทศผูรับการลงทุน ท้ังนี้เน่ืองจากผูลงทุนมีความไดเปรียบดานเงินทุน เทคโนโลยีและการจัดการ โดยมีเปาหมายทางเศรษฐกิจคือ “การผลิตที่เพิ่มขึ้น การขายตองเพิ่มขึ้นและผลประโยชนหรือกําไร ท่ีเพิ่มขึ้น” ดงนั้นบรรษทขามชาติจึงมีความพยายามท่ีจะแสวงหาและครอบครองความไดเปรียบหรือ มีอํานาจควบคุมและสรางความสมพันธระหวางประเทศผูลงทุนและประเทศผรู ับการลงทุน

การอธิบายแรงจูงใจการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ เริ่มจากแนวคิดของ Hymer 1 ซึ่งได อธิบายวา การท่ีผูลงทุนจากประเทศพัฒนาแลวทําการเคล่ือนยายการลงทุนออกไปยังประเทศกําลัง พัฒนาเปนเพราะบริษัทมีความไดเปรียบในดานความรูข อมูลขาวสาร การตลาด ทรัพยากร กฎหมาย การเมือง ภาษาและวัฒนธรรม ตลอดจนสิ่งอ่ืนๆ ที่ทําใหบริษัทตางประเทศมีความไดเปรียบจาก

1 Stephen H. Hymer, “The International Operations of National Firms: A Study of Foreign Direct Investment,” Cambridge: Mass., M.I.T. Press, 1976.

การเปนเจาของทรัพยสินบางประการ (Ownership or Competitive Advantages) เหนือคูแขงใน ประเทศหรือเหนือกวาบริษัทในประเทศ เชน ความไดเปรียบจากการเปนเจาของเทคโนโลยี (Access to Superior Technology) ขอมูลขาวสาร ความรู การบริหารและการจัดการ เปนตน

ในเรื่องความไดเปรียบจากการเปนเจาของทรัพยสินบางประการ ซ่ึงเปนแรงจูงใจการลงทุน ในตางประเทศ โดย Lall และ Streeten2 ไดแบงความไดเปรียบดังกลาวออกเปน 3 ขั้นตอน คือ

(1) ความไดเปรียบที่กอใหเกิดอํานาจผูกขาด เนื่องจากการมีผูแขงขันจํานวนนอยราย (Oligopolistic Advantage) กลาวคือ บริษัทผูลงทุนตางชาติรายใหญมีความไดเปรียบเหนือกวาบริษัทในประเทศ

และบริษัทตางประเทศ ไดแก ความไดเปรียบดานท การจัดการ เทคโนโลยี การตลาด แหลงวั ตถุดิบ

ความไดเปรียบจากความประหยัดตอขนาดการผลิต ความไดเปรียบในอํานาจการตอรองและอํานาจ ทางการเมือง (2) ความไดเปรียบจากขอหนึ่งไดกระตุนใหเกิดการลงทุนโดยตรงแทนที่จะหาประโยชน จากความไดเปรียบทางอื่น เชน การผลิตในประเทศเพื่อการสงออก ปจจัยที่มีผลตอการตัดสินใจ วาจะลงทุนโดยตรงหรือจะผลิตเพื่อการสงออก ไดแก ตนทุนการผลิต นโยบายของรัฐบาล ความสําคัญของตลาด การแขงขันในตลาดและวัฏจักรของผลิตผล และ (3) ความไดเปรียบของการ ลงทุนโดยตรงที่มีเหนือการขายสิทธิบัตร ไดแก ขนาดของตลาด ความเสี่ยงในการลงทุน ความสามารถในการรักษาความลับทางเทคโนโลยี โครงสรางของตลาดอุตสาหกรรม การจัดการ องคการธุรกิจและนโยบายของประเทศผรู ับการลงทุน เปนตน

ทฤษฎีแหลงที่ตั้ง (Location Theory) ทฤษฎีแหลงที่ต้ังเปนอีกทฤษฎีหนึ่งซึ่งอธิบาย แรงจูงใจท่ีบริษัทเลือกลงทุนในประเทศหนึ่งมากกวาในประเทศอ่ืน ๆ ภายใตทฤษฎีน้ี Buckley3 ใหความสําคัญกับความแตกตางในปจจัยแหลงที่ต้ัง (Location Factor) ระหวางประเทศผูลงทุนกับ ประเทศผูรับการลงทุน เน่ืองจากแหลงที่ตั้งที่อันเหมาะสมของการลงทุนมีความสําคัญตอการ ลดตนทุนใหต่ําสุด (Cost Minimization) หรือการทํากําไรสูงสุด (Profit Maximization) กลาวคือ เมื่อ กําหนดระดับความตองการซื้อสินคาอยูท่ีหนวยผลิต ที่มีเปาหมายเพ่ือตองการกําไรสูงสุดแลวก็ จะเลือกทําการผลิตในแหลงท่ีตั้งที่ทําใหตนทุนรวมต่ําสุด โดยจะเห็นไดวาประเทศที่สามารถดึงดูด การลงทุนจะตองมีความไดเปรียบเฉพาะบางประการในแหลงที่ตั้ง (Local-Specific Advantages) ท่ีจะกําหนดแรงจูงใจในการลงทุนโดยตรง

2 Sanjaya Lall and Paul Streeten, “Foreign Investment, Transitionals and Developing Countries”, London and Basingstoke: Macmillan, 1977, pp. 20-28.

3 Peter J. Buckley, “A Critical View of Theories of the Multinational Enterprise,” in The Economic Theory of the Multinational Enterprise, ed. Peter J. Buckley and Mark Casson, London: Macmillan Press, 1985, pp. 11-15.

ประเทศผูรับการลงทุนยอมมีความไดเปรียบในดานปจจัยสถานที่ ซึ่งเหนือกวาประเทศ ผูลงทุน ทฤษฎีแหลงที่ตั้งมีความสัมพันธกับอุปทาน คือปจจัยตนทุน (Cost Factor) และอุปสงค คือ ปจจัยตลาด (Market Factor) ที่มีอิทธิพลตอการผลิต การวิจัยและการพัฒนา รวมถึงการ บริหารธุรกิจ ดังน้ันประเทศผูรับการลงทุนจะเปนเจาของความไดเปรียบโดยเปรียบเทียบในแหลงที่ ตั้งเหนือประเทศผูลงทุน โดยประเทศผูรับการลงทุนจะดึงดูดใหผูลงทุนมาต้ังบริษัท เพื่อใชประโยชน จากความไดเปรียบในแหลงที่ตั้ง ความไดเปรียบนี้เกิดขึ้นเน่ืองจากประเทศผูรับการลงทุนมีคาจาง แรงงานที่ตํ่ากวาโดยเปรียบเทียบมีวัตถุดิบอุดมสมบูรณ มีการปกปองการคาโดยใชภาษีศุลกากรและ ไมใชภาษีศุลกากร (Tariff and Non Tariff) การเปนสมาชิกในเขตการคาหรือเขตการลงทุน เปนตน ดังนั้นทฤษฎีแหลงท่ีตั้งไมเพียงแตจะเปรียบเทียบตนทุนที่ผูลงทุนจะตองเผชิญ และการเลือกแหลง ท่ีตั้งเทาน้ัน หากยงขึ้นอยูกับแรงจูงใจในการขยายการลงทุนไปยังตางประเทศดวย

นอกจากนี้ Dunning4 ยงอธิบายถึงลกษณะของการลงทุนของบรรษัทขามชาติซึ่งการลงทุน น้ีสามารถขยายขามพรมแดนเพื่อลงทุนและผลิตสินคาในตางประเทศ ประโยชนของแหลงที่ ต้ังไมเพียงแตจะใหความสําคัญตอดานตนทุนของบริษัทในการเลือกสถานที่ลงทุนเทานั้น Dunning ยงพิจารณาถึงแรงจูงใจของบริษัทในการขยายการลงทุน ซึ่งประกอบดวย 4 ปจจัย คือ

(1) ปจจัยทรัพยากร วัตถุดิบและปจจัยการผลิตตางๆ (Availability and Cost of Input) เปนหลักประกนท่ีผูลงทุนจะเลือกสถานที่ลงทุน การกําหนดใหมีตนทุนทางธุรกรรมและชวงของปจจยั ที่มีความแตกตาง (Range of Different Factor Endowments) หรือราคาปจจัย (Factor Prices) หนวยผลิตที่มีผลตอการกําหนดตลาดสินคาและการบริการตนทุนที่ต่ํา ในการเลือกแหลงที่ตั้งการ ผลิต ผูลงทุนจะพิจารณาแหลงทรัพยากรและตนทุนการผลิตเปนเปาหมายแรก นอกจากนี้ปจจัย แรงงานก็นับเปนมูลเหตุสําคัญในประเทศกําลังพัฒนา โดยผูลงทุนจะขยายการลงทุนไปยังประเทศ กําลงพฒนาที่มีตนทุนแรงงานตํ่ากวาหรือเปนแหลงปจจัยการผลิตที่ประเทศตนขาดแคลน

(2) ปจจัยตลาด (Market Factor) เปนหลักการที่ผูลงทุนจะไดรับประโยชนจากการเลือก สถานที่ที่ใกลกับตลาดเพราะจะทําใหธุรกิจสามารถเขาถึงแหลงตลาดไดดี ลดตนทุนคาขนสงและ หลีกเล่ียงอุปสรรคตาง ๆ ที่ประเทศผูรับการลงทุนตั้งขึ้น ปจจัยตลาดมีดวยกันหลายอยาง เชน ขนาด ของตลาด การเจริญเติบโตของตลาด ระดับการพัฒนาเศรษฐกิจและสภาพการแขงขันในตลาดที่มี ผลตอศักยภาพของบริษัทในการไดเปรียบทั้งจากการประหยัดตอขนาด ทั้งที่เปนการผลิต (Production) และที่ไมใชการผลิต (Non-Production) ซึ่งมีผลตอการจูงใจการลงทุน กลาวคือ

4 Dunning John H., “The Determinants of International Production,” Oxford Economic Paper 25, November 1973, pp. 289-336.

หากตลาดประเทศผูรับทุนมีขนาดใหญและมีอัตราการขยายตัวในลักษณะของการเติบโต ก็อาจจะ เปนแรงจูงใจใหผูลงทุนตัดสินใจลงทุนในประเทศผูรับการลงทุน

(3) ปจจัยอุปสรรคการกีดกันทางการคา (Bypassing Trade Barriers) นโยบายของ ประเทศผูรับการลงทุนมีผลสาคญตอการดําเนินธรกิจ การตัดสินใจระหวางการเลือกที่จะสงออกและ การลงทุน บางคร้ังการลงทุนก็ถูกกระตุนเขาไปในประเทศที่ไมมีการกีดกันทางการคาและผลผลิตถูก สงออกไปยังประเทศที่มีการกีดกันการคา ดังน้ันการตั้งกําแพงภาษีที่สูงและการจํากัดโควตาการ นําเขาจะเปนตัวผลักดันใหธุรกิจซ่ึงเคยเปนผูสงออกหันมาลงทุนโดยตรง เนื่องจากอุปสรรคทางการ คาที่เกิดขึ้นเปนการเพ่ิมตนทุนตอธุรกิจผูสงออก เพื่อหลีกเลี่ยงอุปสรรคการคาดังกลาวจึงทําใหธุรกิจ เขามาลงทุนโดยตรงในประเทศนั้น

(4) ปจจัยนโยบายของรัฐบาล (Government-Policies Factors) นโยบายรัฐบาล ทั้งประเทศผูลงทุนและประเทศผูรับการลงทุนตางมีอิทธิพลตอการลงทุนโดยตรง นโยบายและการ ดําเนินงานของรัฐบาลสามารถชวยดึงดูดการลงทุนเขาสูประเทศได เชน นโยบายท่ีทําใหเกิดการ เติบโตทางเศรษฐกิจ ความมีเสถียรภาพทางดานเศรษฐกิจและการเมือง การมีโครงสรางพื้นฐาน ที่เพียงพอ การสงเสริมการลงทุน อัตราภาษีที่ต่ํา การสรางบรรยากาศการลงทุนและการลดความ เส่ียงของบริษัทในการหาแหลงที่ต้งของอุตสาหกรรม

แนวคิด การสังเคราะหปจจัยตางๆที่กําหนดการลงทุน (Eclectic Theory) ของ Dunning ไดอธิบายเหตุผลการลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติ ทั้งประเทศพัฒนาแลวและประเทศกําลัง พัฒนา ซ่ึงประกอบดวย 3 ปจจัย คือ (1) ความไดเปรียบในการเปนเจาของสินทรัพยบางอยาง (Ownership-Specific Advantage) ซึ่งความไดเปรียบในการเปนเจาของสวนใหญจะอยูในรูปของ การครอบครองทรัพยสินที่จับตองไมได (Intangible Assets) เชน ขนาดและความมั่นคงของกิจการ ความรูทางดานเทคโนโลยี การจัดการ การบริหารและการตลาด หรือความไดเปรียบที่เกิดจาก อํานาจผูกขาด (Monopoly Power) ความสามารถในการเขาถึงแหลงวัตถุดิบและตลาด (2) ความ ไดเปรียบที่เกิดจากการทําใหเปนประโยชนดวยตนเอง (Internalization Incentive Advantage) หรือ การทําใหเปนภายใน องคการธุรกิจจะหาประโยชนจากความไดเปรียบของตน โดยการขยายกิจการ ของตนออกไปในตางประเทศ (Internalization) ซึ่งจะทําใหธุรกิจไดรับผลประโยชนบางประการ เชน ตนทุนเก่ียวกับการตลาด การหลีกเล่ียงมาตรการการเขาแทรกแซงของรัฐบาล การตั้งกําแพงภาษี การกําหนดโควตา การควบคุมแหลงผลิตและราคาวัตถุดิบ การสรางความมั่นใจใหแกผูซื้อ ในตางประเทศ การใชกลยุทธในการกําหนดราคาขายในประเทศตางๆ ใหแตกตางกันได และ (3) ความไดเปรียบที่เกิดจากแหลงท่ีต้ัง (Location-Specific Advantage) ความไดเปรียบนี้จะรวมกับ ปจจัยการผลิตที่ใหผูลงทุนตัดสินใจลงทุนในตางประเทศ ความไดเปรียบจากแหลงที่ตั้งจะมาก

หรือนอยข้ึนอยูกับแหลงทรัพยากร คุณภาพของทรัพยากร ราคาของทรัพยากร คาใชจายในการขนสง การสื่อสาร การเขาแทรกแซงของรัฐบาล การควบคุมการนําเขา ปจจัยพื้นฐานทางเศรษฐกิจ ความ แตกตางทางวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมและประเพณี เปนตน 5

การลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติ ถือไดวาเปนมิติใหมในความสัมพันธระหวาง ประเทศเพราะรัฐ (State) ไดถูกทาทายเพิ่มขึ้นโดยตัวแสดงใหม (Actor) ที่กาวขึ้นมาในเวทีระหวาง ประเทศก็คือ บรรษัทขามชาติ (Multinational Cooperation: MNC) โดยสหประชาชาติ (United Nations)6 ไดกลาวถึงความสําคัญของบรรษัทขามชาติวา บรรษัทขามชาติจะสามารถเขามา มีอิทธิพลทั้งดานเศรษฐกิจ การเมือง สังคมและวัฒนธรรม โดยเขามาเก่ียวของในลักษณะของการ ควบคุม (Control) ความเปนเจาของและการจัดการในประเทศผูรับการลงทุน นอกจากน้ีองคการ การคาโลก (World Trade Organization: WTO) และ South Centre7 ไดนิยามการลงทุนโดยตรง วาเกิดขึ้นเมื่อ ผูลงทุนในประเทศหน่ึงมุงท่ีจะเขาไปบริหารจัดการสินทรัพยที่ตนเองครอบครองหรือ ไดมาในตางประเทศโดยการลงทุนสามารถพิจารณาได 3 สวน คือ (1) การลงทุนของบริษทแมออกไป ตั้งบริษัทลูกในตางประเทศ (2) การนําเอาผลกําไรจากบริษัทลูกมาลงทุนเพ่ิมและ (3) เงินกูระยะสั้น และระยะยาวจากบริษัทแมที่มีอํานาจในการบริหารจัดการและการควบคุม

จากแนวคิดดังกลาว สามารถใชไดสําหรับประเทศพัฒนาและประเทศกําลังพัฒนาที่มีการ ใชแนวคิดของทุนนิยมโดยเอกชน (Private Capitalism) ของประเทศท่ีมีการปกครองแบบเสรีนิยม ประชาธิปไตย แตสาธารณรัฐประชาชนจีนเปนรัฐสังคมนิยมคอมมิวนิสตท่ีมีลักษณะทุนนิยมโดยรัฐ (State Capitalism)8 ดังนั้นแนวคิดท่ีจะอธิบายพัฒนาการการลงทุน รูปแบบการลงทุนและประเภท การลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม ไมสามารถอธิบายไดครอบคลุม ทุกประเด็นได ท้ังดวยเหตุผลของสาธารณรัฐประชาชนจีน สปป.ลาว และเวียดนาม ถือเปนประเทศ

5 Dunning John H., “International Production and the Multinational Enterprise”, London: George Allen and Unwin Publishers, Ltd.,1981 ; John H. Dunning, “Multinational Enterprises and the Global Economy”, New York: Addison-Wesley Company, 1993, pp. 53-55 ; John H. Dunning, “The New Geography of Foreign Direct Investment,” in The Political Economy of Globalization, edited by Ngaire Woods, Basingstoke: Macmillan Press Ltd., 2000, pp. 20-53.

6 UN, Department of Economics and Social Affairs, “Multinational Corporation in World Development”, New York: UN, 1974, p. 5.

7 South Centre, “Foreign Direct Investment, Development and the New Global Economic Order, A Policy Brief for the South”, Geneva: South Centre, 1997, p. 27.

8 Shaun Breslin, “Capitalism with Chinese Characteristics: the Public, the Private, and the International”, Working Paper No.104, Asian Research Centre, June 2004, pp.1-30.

ท่ีใชระบบการเมืองการปกครองแบบสังคมนิยมคอมมิวนิสต และทั้งสามประเทศก็ยังใชระบบ เศรษฐกิจสังคมนิยมแบบใชกลไกการตลาด (Socialist Market Economy) ทั้งนี้ยังมีปจจัยการเมือง และเศรษฐกิจเขามาเกี่ยวของดวยเสมอ เชนเดียวกับปจจัยทางสังคมและวัฒนธรรมที่มีความ เกี่ยวของในแบบฉบับของวัฒนธรรมเอเชียหรืออารยธรรมตะวันออก ซึ่งอารยธรรมและวัฒนธรรมจีน มีบทบาทและมีอิทธิพลตอสปป.ลาวและเวียดนามมากกวาวัฒนธรรมอื่นๆในพื้นท่ีอนุภูมิภาคลุม แมน้ําโขง ซ่ึงมีลักษณะที่ไมเหมือนกับวัฒนธรรมตะวันตก รวมไปถึงการดําเนินนโยบายทางการทูต การเมืองและเศรษฐกิจระหวางประเทศท่ียึดถือเอาผลประโยชนแหงรัฐ (National Interest) เปนสําคัญ

ทั้งนี้การลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม แมจะมีพัฒนาการ รูปแบบและปจจัยตางๆที่เขามาเกี่ยวของแลว ยังมีเงื่อนไขอ่ืนๆที่เก่ียวของและ สัมพันธกัน กลาวคือจีนกับกลุมประเทศในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงมีความสัมพันธกันทางประวัติศาสตร มาเปนเวลายาวนาน โดยความสัมพันธระหวางจีน สปป.ลาวและเวียดนามมีความเก่ียวพันกับปจจัย ดานภูมิศาสตรของภาคพื้นทวีป (Mainland) และภาคพื้นสมุทร (Marineland) ทั้งภูมิยุทธศาสตร (Geo-Strategic) ภูมิรัฐศาสตร (Geo-Politics) และภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-Economics) ที่จะกอใหเกิดความรวมมือ และการสรางความสัมพันธระหวางประเทศ หรือกลุมประเทศในภูมิภาค ลุมแมน้ําโขง (GMS) และการจัดตั้งเขตการคาเสรีจีน-อาเซียน (China-ASEAN Free Trade Area: CAFTA) เปนตน

2. แนวคิดภูมิรัฐศาสตร (Geo-Politics)

การขยายอํานาจของจีนยุคใหมที่เปนปรากฏการณของพัฒนาการการขยายอํานาจ (Soft Power) ของจีนและปจจัยการขยายอํานาจของจีน ทั้งประเด็นทางการคา การลงทุน และการ ใหความชวยเหลือกับประเทศตางๆในภูมิภาค9 ไดมีมุมมองของแนวคิดที่สําคัญคือ ภูมิยุทธศาสตร (Geo-strategic) ซึ่งเปนพื้นท่ีทางภูมิศาสตรของภูมิภาคลุมแมน้ําโขง โดยแบงไดเปนสองประเด็นคือ พ้ืนท่ีทางยุทธศาสตรแบบแข็ง (Hard Power) ซึ่งเปนพ้ืนที่ทางภูมิศาสตรของการขยายตัวของกอง กําลัง และการทหาร เพื่อแสวงหาความม่ันคงทางการเมืองและผลประโยชนแหงรัฐ

9 Wang Jisi., “China’s Changing Role in Asia, The Rise of China and A Changing Asian Order”, (ed. Kokubun Ryosei and Wang Jisi), Tokyo: Japan Center for International Exchange, 2004, pp.3-21.

(National Interest)10 และพ้ืนที่ทางยุทธศาสตรแบบออน (Soft Power) ซ่ึงเปนพื้นที่ของการขยาย อิทธิพลนโยบายตางประเทศ การเมืองและวัฒนธรรม11 ที่เกี่ยวของกับการมีบทบาท การเขาถึงและ การควบคุมแหลงทรัพยากร ขนาดตลาดท่ีใหญ การครอบงําเศรษฐกิจและวัฒนธรรม นอกจาก ภูมิภาคลุมแมน้ําโขงจะเปนพ้ืนที่ทางยุทธศาสตรทั้งแบบแข็งและแบบออนแลว ยังมีประเด็นของ สงคราม การแบงแยกดินแดนและการอพยพการขามพรมแดน เปนตน ซึ่งจะสงผลดีและผลเสียตอ ความไดเปรียบเชิงภูมิศาสตร (Geographical Advantage) ของแตละประเทศในภูมิภาค12

ภูมิรฐศาสตร (Geo-politics) ถือเปนพื้นที่ทางยุทธศาสตรที่วาดวยการเมืองของอุดมการณ การขยายอิทธิพลทางการเมือง ความมั่นคงและการทหาร การเชื่อมโยงระหวางอํานาจทางการเมือง กบพื้นท่ีทางภูมิศาสตร มีปจจัยหลักคือ อาณาเขต ประชากร แหลงที่ต้ัง และทรัพยากร โดยขึ้นอยูกับ สถานภาพของรัฐหรือประเทศและพฤติกรรมระหวางประเทศ ภูมิรัฐศาสตรจึงถือวาเปนพื้นที่

ที่มีลักษณะเปนรูปธรรมของอํานาจ พื้นท และดนแดนิ ไดแก ถนนที่ตัดจากยนนานมงตรงมาุู

สูพรมแดนทางตอนเหนือของไทย เสนทางนี้ในอดีตไทยเห็นวาเปนเสนทางที่แสดงถึงภัยคุกคามจาก จีน (China Threat) เพราะเสนทางดังกลาวเอ้ืออํานวยตอการสงกองกําลังจากยูนนานมายังพรรค คอมมิวนิสตแหงประเทศไทยและหลายประเทศในภูมิภาค หรือนักสังเกตการณไดตีความวาเปน เสนทางที่จีนไดสรางขึ้นอาจจะเตรียมการเพ่ือสงกําลังทหารเขามายึดครอบครองไทย และประเทศใน อินโดจีนจนทําใหเสนทางเหลาน้ีถูกปดฉากลงและเปล่ียนไปสูเสนทางเศรษฐกิจแทน

3. แนวคิดภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-Economics)

ภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-Economics) ความสัมพันธระหวางพ้ืนที่และเศรษฐกิจ โดยเฉพาะ เขตแดนหรือพื้นที่ เมื่ออุดมการณทางการเมืองไดสิ้นสุดลง เศรษฐกิจ พื้นท่ีและดินแดนของประเทศ ตางๆในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง ไดกาวขามเขาสูยุคของการแขงขันและความรวมมือทางเศรษฐกิจที่มี

10 Michael O’Hanlon., “Resources for “Hard Power : The 2010 Budget for Defence, Homeland Security, and Related Programs” Foreign policy, Working Paper, Number 2, February 2009. http://www.brookings.edu/papers/2009/02 national_ security_budget_ohanlon.aspx (Retrieved December 12, 2011)

11 Joseph S. Nye, Jr., “Soft Power: The Means to Success in World Politics”, New York: Public Affairs, 2004.

12 Thomas Lum, Wayne M. Morision, and Bruce Vaughn., “China’s Soft Power” in Southeast Asia”, CRS Report for Congress, Congressional Research Service, 4 January 2008, pp. 1-24.

ผลประโยชนแหงชาติ (National Interest) มาเปนอุดมการณหลักของการพัฒนาประเทศ ซึ่งเห็นได จากที่จีนไดดําเนินนโยบายทางการทูตเพื่อนบานที่ดี (Good Neighbor) ทั้งนี้ถนนจากยูนนาน ในฐานะของการเปนภัยคุกคามทางทหารและความมั่นคงจึงไมมีความสําคัญมากนัก หลายประเทศ ไดปดฝุนถนนสายนี้เพราะไมมีใครคิดถึงภัยคุกคามแบบเกา อยางไรก็ตามนอกจากจีนเสนอที่ จะมีเสนทางเช่ือมกับภาคเหนือของไทย จีนยังมีโครงการที่จะสรางถนนเชื่อมกับภาคเหนือของพมา ลาวและเวียดนาม ซึ่งเสนทางเหลานี้กําลังเปนตัวแทน “สภาพแวดลอมใหม” ของภูมิภาคลุมแมน้ํา โขง13

ท น้ีระบบการเมืองและเศรษฐกิจที่มีความแตกตางและความเหมือนกันระหวาง จีน สปป.

ลาว และเวียดนาม ท่ีมีแนวทางของสังคมนิยมมารกซิลต ระบบการเมืองแบบพรรคเดียว มีการ เปลี่ยนผานจากระบบการวางแผนเศรษฐกิจสวนกลาง โดยมีการปรับเปลี่ยนท่ีสําคัญคือ จีน เปล่ียนแปลงไปเปน สังคมนิยมที่ใชกลไกการตลาด (Socialist Market Economy) สปป.ลาว เปล่ียนแปลงไปเปนจินตนาการใหม (New Economic Mechanism) และเวียดนามเปลี่ยนแปลงไป เปนการปฏิรูประบบเศรษฐกิจ (Economic Revolution) โดยความแตกตางและขอบขายของการ ปฏิรูปท่ีมีท้ังเหมือนกันและคลายคลงกัน การสนับสนุนการลงทุนจากตางประเทศ กฎระเบียบการคา และการลงทุน การปฏิรูปรัฐวิสาหกิจและการปฏิรูปการเงิน เปนตน14

ดังนั้นหากพิจารณาการขยายอํานาจของจีนในทางภูมิรัฐศาสตรและภูมิเศรษฐศาสตร จาก สถานการณยุคหลังสงครามเย็น ไดทําใหพื้นที่หรือเสนทางการเชื่อมโยงกับสปป.ลาวและเวียดนาม ซึ่งเดิมถูกสรางขึ้นเพ่ือเปาประสงคทางดานความมั่นคง การทหาร ก็ไดกลายเปนพื้นที่และเสนทาง เศรษฐกิจ ซึ่งมีสวนชวยอยางมากในการกระชับความสัมพันธระหวางประเทศเพราะจะเกิดการคา การลงทุนและการทองเที่ยว ตลอดจนการแลกเปล่ียนวัฒนธรรมจากรัฐหนึ่งไปสูอีกรัฐหนึ่ง การติดตอ ในเรื่องตางๆความสัมพันธระหวางรัฐ กลุมชาติพันธุและชนกลุมนอย ซึ่งจะทําใหเกิดการบูรณาการ เศรษฐกิจ (Economic Integration) ของจีน มณฑลยูนนานกับภูมิภาคลุมแมน้ําโขง15 อันกอใหเกิด ความเปนภูมิภาคเดียวกันท่ีมีความแนบแนนกันมากขึ้นในอนาคต

13 พิทยา สุวคันธ., “ภูมิยุทธศาสตรของกลุมประเทศในอนุภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง”, มุมมอง: สหวิทยาการ,

วิทยาลัยสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร ศูนยลําปาง, 2553, หนา 29-54.

14 Mya Than, “Intra-Regional and Cross-Border Economic Cooperation” in “The Mekong Arranged & Rearranged”, (edited by Maria Serna L. Diokno and Nguyen Van Chinh), SEASREP Foundation, 2006, p.145.

15 Sandra Poncet., “Economic Integration of Yunnan with The greater Mekong Subregion”, Asian Economic Journal, Vol.20, No.3, 2006, pp. 303-317.

4. แนวคิดการบูรณาการความรวมมือในภูมิภาค (Regional Integrations)

การบูรณาการในภูมิภาคระหวางจีนกับกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมน้ําโขงมีพ้ืนท่ีติดตอกัน ทางภูมิศาสตร จีน (มณฑลยูนนาน) ซึ่งไมมีทางออกทะเล ถือเปนประตูสูภาคใตของจีนสูลาว พมา และเวียดนาม กัมพูชาและไทยของภาคพื้นทวีป (Mainland) เอเชียตะวันออกเฉียงใต ขณะเดียวกัน จีน (กวางสี) เปนประตูสูเอเชียตะวันออกเฉียงใตหรืออาเซียน16 ทั้งนี้จุดเปลี่ยน เมื่อ ค.ศ. 1992 คือ การที่ธนาคารเพื่อการพัฒนาแหงเอเชีย (ADB) ไดมีการพัฒนาความรวมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาค ลุมแมนํ้าโขง (Greater Mekong Sub-region: GMS) มีโครงสรางพัฒนาทางเศรษฐกิจ (North- South Economic Corridor: NSEC) จีน พมา ไทย (คุนหมิง เชียงรุง เชียงตุง เชียงราย) และจีน ลาว ไทย (คุนหมิง เชียงรุง หลวงนํ้าทา บอแกว เชียงของ เชียงราย)17 ซ่ึงเปนปรากฏการณของการ เชื่อมโยงความสัมพันธใหมระหวางประเทศในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง18

- จีนกับกลุมประเทศลุมแมน้ําโขง: กอน ค.ศ. 1992

ประเทศลุมแมน้ําโขงหรือศูนยอํานาจรัฐในอดีตไดเปล่ียนแปลงไปกับการลาอาณานิคมของ จักรวรรดินิยม อังกฤษ ฝร่ังเศสและสหรัฐอเมริกา การใชกองกําลังหรือการทหารเขายึดครองพื้นที่ ตางๆ ของอินโดจีนทั้งยุทธศาสตรแบบแข็ง (Hard power) กองกําลังหรือกองทัพ และแบบออน (Soft Power) การคาและการลงทุน ซ่ึงทําใหศูนยอํานาจรัฐเปลี่ยนแปลงไป ขณะเดียวกันจีนขยาย ความสัมพันธโดยดําเนินนโยบาย Hard Power ต้ังแตการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน เม่ือ ค.ศ. 1949 ตามหลักการอุดมการณคอมมิวนิสตในยุคเหมาเจอตง นโยบายสงเสริมและ สนับสนุนการปฏิวัติคอมมิวนิสต รวมทั้งการสนับสนุนขบวนการปลดแอกในประเทศอาณานิคม (เชน พมา ลาว เวียดนามและกัมพูชา ยกเวนไทย) นโยบายที่มีลักษณะแข็งกราวไมยอม ประนีประนอม หลังจากนั้น จีนไดดําเนินยุทธศาสตร Soft Power ในยุคของเต้ิงเส่ียวผิงในเรื่องการ ชวยเหลือดานการพัฒนาเศรษฐกิจและการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม จีนมีนโยบายตางประเทศให เศรษฐกิจนําหนาการเมือง การทหาร ไมยึดติดกับอุดมการณมารค-เลนินและความคิดของเหมาเจอ

16 http://www.adb.org (Retrieved December 12, 2011)

17 พิทยา สุวคันธ, “วิเคราะหการเมือง – ความมั่นคงของจีน มุมมองจีนกับลุมแมน้ําโขง”, ขาวจีนศึกษา ศูนยจีน ศึกษา จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ปที่ 11 ฉบับท่ี 3 ก.ค. – ก.ย. พ.ศ. 2553. หนา 14-17.

18 จีนมหาอํานาจใหมกําลังเปนตัวแปรหลักของความเปลี่ยนแปลงในลุมแมน้ําโขง จีนกําลังลองตามลําน้ําโขงเพ่ือ พิชิตดินแดนสุดทายแหงลุมแมน้ําโขง ซึ่งครั้งหนึ่งอดีตมหาอํานาจเกาอยางอังกฤษ ฝรั่งเศส ไดพยายามทวนน้ําขึ้น ไปสูตนน้ําที่จีน

ตง นโยบายท่ีมีลักษณะยืดหยุน ไมกาวราวพรอมตอรองกับนานาประเทศแตก็ยังรักษาผลประโยชน สูงสุดของจีนคือ ความม่นคงแหงรัฐ เอกราชของชาติและบูรณภาพแหงดินแดน19

- จีนกับกลุมประเทศลุมแมนํ้าโขง: หลัง ค.ศ. 1992

จีนมีนโยบายเปดประเทศ (Open Policy) เมื่อ ค.ศ. 1978 ซึ่งอยูในยุคสงครามเย็น (Cold War) จากน้ันเม่ือ ค.ศ. 1992 คือการลองใตของเต้ิงเสี่ยวผิง (Southern Tour) การผลักดันการปฏิรูป เศรษฐกิจสังคมนิยมที่มีลักษณะเฉพาะแบบจีน (Socialist Market Economy with Chinese Characteristics) ซึ่งสงผลตอการกําหนดนโยบายตางประเทศ การดําเนินนโยบายมุงสูภาคใต (Go-South Policy) ในเอเชียตะวันออกเฉียงใตและในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจ 5 ป ฉบับที่ 9 (ค.ศ.1996-2000) การปฏิรูปเศรษฐกิจไปสูภาคตะวันตก (Go West Policy) การพัฒนาอยางสันติ (Peaceful Development) และการทะยานข้ึนอยางสันติ (Peaceful Rise) และขณะเดียวกันในชวง แผนพัฒนาเศรษฐกิจ 5 ป ฉบับที่ 10 (ค.ศ. 2001-2005) จีนเขาเปนสมาชิกองคการการคาโลก (WTO) และไดดําเนินนโยบายออกไปสูขางนอก (Go-Out Policy) ซึ่งมีทัศนะจากนักวิชาการ ตะวันตกไดกลาวถึงแนวคิดภัยคุกคามจากจีน (China Threat Theory)20 เหตุผลหนึ่งคือ บรรษัทขาม ชาติจีน CNOOC พยายามเขาไปซื้อกิจการของ Unocal ของสหรัฐอเมริกา ซึ่งเปนที่มาของ “China Threat” ที่จะสงผลกระทบตอความมั่งคงแหงมาตุภูมิและความมั่นคงทางเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา แตในศตวรรษที่ 21 นี้ จีนเร่ิมที่จะแผขยายอํานาจมายังลุมแมนํ้าโขงเพื่อการแสวงหาพันธมิตรทาง เศรษฐกิจ

นอกจากนี้พื้นที่เศรษฐกิจหรือภูมิเศรษฐศาสตร ีเสนทางท ี่จะเช่ือมตอจากจ ีนมายงประเทศั

ภูมิภาคลุมแมน้ําโขง และยังสงผลในทางการเมืองใหเกิดความใกลชิดกันระหวางจีนกับประเทศ ในภูมิภาคมากขึ้น หากเสนทางเหลานั้นสรางสําเร็จและเปดไดจริงก็จะทําใหภูมิภาคจีนตอนใต กับ ลุมแมนํ้าโขง (เอเชียตะวันออกเฉียงใต) เกิดการบูรณาการอยางแทจริงท้ังความมั่นคงทางการ เมืองและความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจ ซึ่งอาจกลาวไดวาเสนทางเหลานี้คือ สะพานเช่ือม (Gate Way) ของภูมิภาคทั้งสองเขาดวยกนอยางไมเคยมีมากอน

การสรางเสนทางในภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง ซึ่งอาจจะยังมีการสรางความกังวลใหกับรัฐชาติ หลายกลุมหลายฝายดวยกันหรืออาจจะเปนภัยคุกคามแบบเดิมเปนหลัก แตในสถานการณใหม ทําใหหลายประเทศตางตองออกมายอมรับวาภัยคุกคามทางทหารจากจีนไมใชเปนประเด็นหลัก แตภายใตแนวโนมและเงื่อนไขของสถานการณการเมืองระหวางประเทศดังที่เปนอยู จีนยังไมนา

19 ดูเพิ่มเติม พิทยา สุวคันธ. (2553). หนา 14.

20 Herbert Yee and Zhu Feng, “Chinese Perspectives of the China Threat: Myth or Reality?”, RoutledgeCurzon, Taylor&Francis Group, London and New York, 2002, pp. 21-42.

จะเปนภัยคุกคามทางทหารแตอยางใด แตหากเสนทางดังกลาวนาจะเปนภูมิเศรษฐศาสตรของจีน ท่ีมุงเปดภาคใตของจีนท่ีถือเปน “จุดเปดทางเศรษฐกิจ” การขยายอํานาจออกสูโลกภายนอกทั้งใน เร่ืองการคาและการลงทุนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต21

5. งานวิจัยท่ีเกี่ยวของ

การศึกษางานที่เก่ียวของกับ “บรรษัทขามชาติจีนในลาวและเวียดนาม” ในงานวิจัยตางๆ ท่ีผานมายังไมมีงานวิจัยท่ีเกี่ยวของกนโดยตรง แตจะมีความเกี่ยวพนกับจีน สปป.ลาว และเวียดนาม รวมทั้งประเด็นท้ังทางการเมืองและเศรษฐกิจ กลาวคือ

ประเด็นของการลงทุนในลุมแมน้ําโขง Msami Ishida ไดศึกษาเรื่อง เขตเศรษฐกิจพิเศษ (Special Economic Zones) และระเบียงเศรษฐกิจ (Economic Corridors)22 พบวา เขตเศรษฐกิจ พิเศษเปนสวนแรกสุดของการเปนตัวเรงสําหรับการพัฒนาในภูมิภาคในประเทศกําลังพัฒนา เชน จีนและประเทศตางๆในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ซ่ึงเขตเศรษฐกิจพิเศษจะนิยามความหมายพื้นที่ทาง ภูมิศาสตรที่มีลักษณะเฉพาะพื้นที่ท่ีเปดกวางของกฎหมายทางเศรษฐกิจมากกวากฎหมายอื่นๆทาง เศรษฐกิจ โครงสรางของเศรษฐกิจพิเศษ เชน Border Zones, Export Processing Zone (EPZ) Free Trade Zones และ Provide Special Incentives (เชน ไดรับการยกเวนภาษีหรือการลดภาษี ใหกับนักลงทุน) ซึ่งจุดมุงหมายของงานช้ินน้ีกลาวถึงเขตเศรษฐกิจพิเศษในสปป.ลาว พมา และ เวียดนาม ใน 4 รูปแบบคือ Metropolitan Areas, Ports and Harbors, Border Areas และ Junctions หรือ Intersections ซึ่งขึ้นอยูกับประสบการณของแตละประเทศในอาเซียนและระเบียง เศรษฐกิจในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงภายใตโครงการความรวมมือทางเศรษฐกิจ ซ่ึงงานไดกลาวถึงการ แยกแยะแหลงที่ตั้งสําหรับการตั้งคําถามสําหรับการสํารวจวิธีการใช (Flowchart approach-based surveys) และการนําเสนอกลยุทธเฉพาะประเทศ (Presenting country-specific strategies) เปนสําคัญ

21 Kurlantzick Joshua, “China’s Charm: Implication of China Soft Power”, Carnegie Endowment for International Peace, 47 June, 2006, pp.1-8.

22 Ishida Masami, “Special Economic Zones and Economic Corridors”, ERIA Discussion Paper Series, June, 2009, pp. 1-21.

การพฒนาแมนํ้าโขงและการมีสวนรวมของจีน (ยูนนาน) ในความรวมมือภูมิภาคลุมแมน้ํา โขง23 การพัฒนาแมน้ําโขงคือความปรารถนารวมกันของคนในภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง โดยเฉพาะจีน ท่ีมีบทบาทสําคัญในการพฒนาความรวมมือภูมิภาคลุมแมน้ําโขง เมื่อมีโครงการในภูมิภาคลุมแมน้ํา โขงเขามาในพ้ืนท่ี รัฐบาลจีนก็ดูจะมีเจตคติท่ีดีตอโครงการในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงและเขาไปมีสวน รวมในกลไกสรางความรวมมือและใหความรวมมือ มณฑลยูนนานคือหัวใจสําคัญในการมีสวนรวม ของจีนในความรวมมือในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงและยังผลักดันใหมีการพัฒนาความรวมมือ โดย มีมณฑลยูนนานรับผิดชอบหลายโครงการเกี่ยวกับโครงสรางพื้นฐาน และไดดําเนินการแลวเสร็จเปน จํานวนมาก การมีสวนรวมของยูนนานในความรวมมือในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง ซึ่งชวยสงเสริมการ พัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมของยูนนาน ตลอดจนการเปดตัวอยางกวางขวางของยูนนานที่ยัง เอื้อตอสัมพันธภาพกับประเทศเพ่ือนบานและธํารงความมั่นคงของประเทศได จีนจะยังคงผลักดัน ใหมีการพัฒนากับประเทศในกลุมภูมิภาคอีกดวย

ท้งนี้ประชาชนในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงมีความปรารถนาที่จะพัฒนาลุมแมนํ้าโขงเพ่ือใหเกิด ประโยชนแกพวกเขาแตมีอุปสรรคเนื่องจากสาเหตุทางประวัติศาสตรหลายประการ อาทิ สงคราม เวียดนาม บริเวณคาบสมุทรอินโดจีนที่ยังไมสงบสุข กระทั่งส้ินสุดสงครามเย็นจึงเริ่มปรับปรุง บรรยากาศทางการเมืองและความมั่นคงขึ้น หลายประเทศอยางกมพูชา ลาว พมาและเวียดนามเริ่ม ดําเนินการปฏิรูปและเปลี่ยนแปลงเศรษฐกิจแบบเนนกลไกการตลาด การสรางความรวมมือทาง การเมืองและความมั่นคง สมาชิกทั้ง 6 ประเทศในภูมิภาคลุมแมนํ้าโขงตระหนักถึงความสําคัญของ ความรวมมือทางเศรษฐกิจและสังคม ตอมาโลกาภิวัตนทางเศรษฐกิจเติบโตอยางรวดเร็วสงเสริม กระบวนการความรวมมือแบบบูรณาการ กลไกหนึ่งก็คือ การสรางความรวมมือในการพัฒนา ลุมแมน้ําโขงอยางกวางขวาง จีนมีสวนรวมอยางมากในกลไกความรวมมือและการเปนสมาชิกสําคญั ของกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง ดังนี้ คือ

1. จีนผูกขาดความสําคญตอความรวมมือในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง

1.1 ตําแหนงและเจตคติของจีนตอความรวมมือในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง เนื่องจาก มีความเสี่ยงในการเผชิญหนากับปญหาตางๆ จากกระแสโลกาภิวัตนที่ไดทําใหประเทศกําลังพัฒนา

ในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงไดรวมมือกนท ทางเศรษฐกิจและสังคม เห็นไดจากตว อยางของความรวมมอื

ในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงที่ไดดําเนินการโครงการความรวมมือกวา 100 โครงการท้ังดานโครงสราง พื้นฐาน ทรัพยากรพลังงาน การคาและการลงทุน เทคโนโลยีการติดตอส่ือสาร สภาพแวดลอม

23 Zhenming Zhu, “Mekong development and China’s (Yunnan) participation in the Greater Mekong Subregion Cooperation”, Ritsumeikan International Affairs, 8, 2010, pp.1-16.

การทองเท่ียว การเกษตรและการพฒนาทรพยากรมนุษย ทุกโครงการก็ประสบความสําเร็จเปนอยาง ดี จีนซึ่งมีบทบาทสําคัญตอการพัฒนาความรวมมือในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง รัฐบาลจีนก็มีเจตคติที่ดี ตอกลุมประเทศในลุมแมน้ําโขงและมีสวนรวมในกลไกความรวมมือเปนอยางดี ดังจะเห็นไดจากการ แสดงออกของผูนําจีนหลายทาน ซ่ึงผูนําจีนเหลานี้ไดกลาวสุนทรพจนและแสดงใหเห็นวาจีนมี ความเก่ียวพนที่มีการผูกมดประเด็นสําคัญตอความรวมมือในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง

1.2 เปาหมายในภาพรวมจากการมีสวนรวมของจีนในความรวมมือกับกลุมประเทศ ภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง เปาหมายโดยรวมจากการมีสวนรวมของจีนในความรวมมือ GMS คือ การ เช่ือมโยงระหวางตะวันตกเฉียงใตของจีนกับคาบสมุทรอินโดจีนที่ตระหนกถึงการติดตอทางการตลาด ระหวางตะวันตกเฉียงใตของจีนกับเอเชียตะวันออกเฉียงใต เพิ่มการแลกเปล่ียนระหวางกันและ ขอผูกพันทางเศรษฐกิจ ผลักดันทางเศรษฐกิจหลายระดับ รูปแบบและลักษณะ รวมถึงความรวมมือ ทางเทคโนโลยี และยังตระหนักถึงการพัฒนาในอนุภูมิภาค สรางโอกาสการจางงาน เพิ่มรายได ขจัดความยากจน สงเสริมความกาวหนาทางสังคมและยกระดับชีวิตประชาชนใหความรวมมือใน ภูมิภาคอยางลึกซึ้ง สรางความสัมพันธทางเศรษฐกิจเพื่อประโยชนรวมกัน สรางการคาระหวาง ประเทศอยางเหมาะสมและลงทุนทางสภาพแวดลอม ผลักดันใหเกิดสันติภาพและการพัฒนา ในภูมิภาคอยางม่นคงและมิตรภาพระหวางจีนกับเอเชียตะวันออกเฉียงใตอยางยาวนาน

จากเปาหมายโดยรวมจากการมีสวนรวมของจีนในความรวมมือ GMS พบวาจุดเนนของ จีนไดแก (1) การมีสวนรวมของจีนในความรวมมือ GMS คือองคประกอบสําคัญของกลยุทธการ เปดตัว จีนเนนนโยบายตางประเทศในการสรางมิตรภาพและการเปนหุนสวนกับประเทศเพื่อนบาน เพ่ือสรางบรรยากาศระหวางประเทศที่ดีเพื่อการปฏิรูปและเปดตัวของจีนรวมถึงปรับโครงสรางให นําสมัยดวย (2) เพื่อสรางเครือขายการขนสงและเปดประเทศเพื่อเชื่อมโยงระหวางตะวันตกเฉียงใต ของจีนกับเอเชียตะวันออกเฉียงใตใหเอื้อตอการขับเคลื่อนของประชาชนและสินคาระหวางกัน การ วาง รากฐานการบูรณาการทางเศรษฐกิจในภูมิภาค และ (3) เพื่อชวยใหตะวันตกเฉียงใตของจีนกับ ภูมิภาคที่พัฒนาไดชาสามารถเรงการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคม โดยมีการตระหนักถึงประโยชน รวมกันผานการมีสวนรวมในความรวมมือ GMS

1.3 มุมมองของจีนและหลักความรวมมือ GMS อยางลึกซึ้ง

- เนื่องจากประเทศใน GMS มีทั้งขนาด ระดับการพัฒนาและเง่ือนไขของแต ละชาติท่ีหลากหลาย จึงควรใชหลักการใหคําปรึกษาและประโยชนรวมกันอยางเสมอภาค สงเสริม

ความรวมมือบนฐานความเคารพซึ่งกันและก ใหคาปรกษาดวยมตรภาพและความสมิึํ ัครใจ

- ควรใชหลักการรวมศูนยกลางโครงการตางๆ และเนนผลการปฏิบัติงาน สงเสริมความรวมมือในโครงการตางๆเพื่อนําไปสูการพัฒนาโดยรวมทางเศรษฐกิจของประเทศ ในแถบลุมแมนํ้าโขง

คอยเปนคอยไป

- ควรใชหลักการเนนไปที่พื้นที่สําคัญและดําเนินการตามขั้นตอนที่ละข้ันและ

- ปฏิบัติตอแตละประเทศดวยความจริงใจและสงเสริมการใหคําปรึกษาและ

ความไววางใจระหวางกัน มุงมั่นสรางความผูกพันอันใกลชิด การเพิ่มความเขาใจซึ่งกันและกัน ตลอดจนสรางการทํางานรวมกันใหมีบรรยากาศที่ม่ันคง และกลมเกลียวเพื่อประโยชนรวมกัน ในภูมิภาค

- เพิ่มการพัฒนาการขนสง พลังงานและการติดตอสื่อสารรวมถึงทําใหระบบ โครงสรางภายในของประเทศตางๆ สามารถเชื่อมโยงกันไดภายในเพื่อสนับสนุนการยกระดับ ความรวมมือในกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมน้ําโขง

- สงเสริมทั้งความรวมมือในภูมิภาค และการพัฒนาภายในแตละประเทศ ตอบสนองความตองการของทรัพยากรบุคคล นโยบายที่พึงประสงค การพัฒนาทางอุตสาหกรรมและ การเงินในแนวทางท่ีสมดุล ไดผลประโยชนอยางคุมคาจากทั้งภายในและภายนอกภูมิภาคเพื่อการ พัฒนาความรวมมือในหลายพ้ืนที่อยางสมดุล

- ทําใหเกิดความสมดุลระหวางการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และการปกปอง สภาพแวดลอม พัฒนาทรัพยากรอยางมีเหตุผลและมุงไปท่ีการปกปองสภาพแวดลอมและอนุรักษ พลังงานเปนสําคัญเพื่อการพัฒนาความรวมมือของภูมิภาคอยางยั่งยืน

1.4 ความสําเร็จของจีนในโครงการความรวมมือ GMS

รัฐบาลจีนสรางกลุมความรวมมือของชาติเพ่ือศึกษาการพัฒนาภูมิภาคลุมแมน้ํา โขง-ลานชาง (the Lancang-Mekong River Subregion) ใน ค.ศ. 1994 รวมกับคณะกรรมการและ การปฏิรูปแหงรัฐ (State Development and Reform Commission) กระทรวงการคลัง (Ministry of Finance) และคณะกรรมาธิการวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงรัฐ (the State Science and Technology Commission) เพ่ือประชุมอภิปรายถึงประเด็นดานความรวมมือในพื้นที่ใหม นโยบาย การวัดผลและความคิดเห็น นอกจากนี้ยังใหทุนสรางทางหลวงคุนหมิง-กรุงเทพฯ (Kunming- Bangkok Highway) ในลาว การใหทุนสํารวจชองทางการปรบปรุงแมน้ําโขงตอนบน ใหการฝกอบรม บุคลากรดานการเกษตร วัฒนธรรมและเทคโนโลยีการส่ือสารกวา 500 คน ตอมาใน ค.ศ. 2004 จีนใหทุนธนาคารเพื่อการพัฒนาแหงเอเชีย (ADB) เพื่อการพัฒนาทรัพยากรมนุษยและแกปญหา ความยากจน และเมื่อ ค.ศ. 2005 จีนขยายการผลิตเพื่อจูงใจดานภาษีจากลาว กัมพูชาและพมา

เพื่อเพ่ิมความรวมมือทางการคาภายในภูมิภาค ผูนําจนยังคงสนับสนุนการใหทุนซึ่งเอื้อตอศักยภาพ ในความรวมมือในอนุภูมิภาค จนถึงการประชุมสุดยอด GMS ครั้งที่ 3 เมื่อ ค.ศ. 2008 จีนก็ยังขยาย บทบาทความรวมมือในกลุมสมาชิกของ GMS ในหลายๆดาน

2. การมีสวนรวมของยูนนานในความรวมมือ GMS

2.1 การพฒนาทางสงคมและเศรษฐกิจของยูนนาน

มณฑลยูนนานตั้งอยูบนชายแดนตะวันตกเฉียงใตของจีนติดกับลาว พมาและ เวียดนามทางตะวันตกและทางใต นอกจากน้ียังอยูใกลกับไทย กัมพูชา บังคลาเทศและอินเดีย มีอาณาเขตอยูทางตนแมน้ําโขง อิระวดีและฮวงโห ท่ีสําคัญยังเปนทางผานจากจีนเขามายังเอเชีย ตะวันออกเฉียงใตและเอเชียใต แมยูนนานจะมีทรัพยากรมากมายและความไดเปรียบทางภูมิศาสตร ในการเขามายังตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต แตพบวายังมีฐานะยากจนและดอยพัฒนา หลังจาก จีนมีนโยบายปฏิรูปและเปดตวยูนนานก็ยังมีโอกาสในการพัฒนาไดนอยอยูดี ใน ค.ศ. 1990 รัฐบาล ผลักดันกลยุทธในการพัฒนา โดยจะสรางใหยูนนานเปนจังหวัดที่มีอํานาจในการพัฒนาเศรษฐกิจ แบบสีเขียวที่เต็มไปดวยวัฒนธรรมของชาติและมีสีสัน รวมถึงการเปนทางผานไปยังเอเชียตะวันออก เฉียงใตและเอเชียใต ดวยความพยายามอยางหนักและยาวนานก็เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสําคัญใน ยูนนานเมื่อพิจารณาจากคา GDP ที่เพิ่มขึ้น ปริมาณการสงออกและนําเขาที่เพิ่มขึ้น รายไดของ ประชาชนในเมืองและเกษตรกรที่เพิ่มขึ้น กลาวไดวาจุดแข็งทางเศรษฐกิจของยูนนานอยูเบื้องหลัง พื้นที่แนวชายฝงและพ้ืนที่ภายในประเทศของจีนนั่นเอง

2.2 นยสําคัญการมีสวนรวมของยูนนานในความรวมมือ GMS

- ยูนนานตั้งอยูติดกับแมนํ้าลานชาง-แมโขงตอนบน ดวยสภาพภูมิศาสตร ยูนนานอยูในที่ราบลุมแมน้ําโขงจึงเปนเหตุผลในการมีสวนรวมในความรวมมือ GMS โดยรัฐบาลจีน เริ่มที่มณฑลยูนนาน

- ยูนนานจําเปนตองเปดเสนทางไปยังเอเชียตะวันออกเฉียงใตและเอเชียใต แตดวยการพัฒนาที่ลาหลังจึงตองเนนไปที่การพัฒนาทางเศรษฐกิจโดยเฉพาะเรื่องการขนสง ยูนนานจําเปนตองสรางเครือขายการติดตอสื่อสารท่ีเชื่อมโยงกับเอเชียตะวันออกเฉียงใต ขจัดการ ติดตอ สื่อสารท่ีเปนคอขวดและเปดออกไปสูทะเล ยูนนานจึงมุงเนนไปที่การสรางเสนทางการขนสง เหนือ-ใต 3 แหง เพื่อเช่ือมโยงยูนนานกับกลุมประเทศ GMS

- เปนประโยชนตอการเปดตัวของยูนนานไปยังโลกภายนอก ยูนนานสามารถ ผานเขาไปยังตลาดระหวางประเทศไดโดยสะดวก ซึ่งชวยใหวิธีการทางเศรษฐกิจกับประเทศเอเชีย ตะวันออกเฉียงใตแข็งแกรงข้ึน ดังนั้นยูนนานสามารถใชทรัพยากรและตลาดของตนเองกับตางชาติ ไดอยางเต็มท่ีเพื่อสงเสริมการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคม

- ยูนนานจําเปนตองรักษาบรรยากาศของสันติภาพและประเทศเพื่อนบานให มั่นคงเพราะตําแหนงทางภูมิศาสตรอันมีลักษณะเฉพาะของยูนนานท่ีมีชายแดนติดกับ 3 ประเทศ จึงตองสรางความสมพนธที่ดีขึนกบประเทศเพื่อนบานท้ังการสรางมิตรภาพและการใหความรวมมือ

- ยูนนานดําเนินการวดผลความสําเร็จของโครงการความรวมมือ GMS

- เนื่องจากการสรางกลไกความรวมมือ GMS จึงมีการดําเนินโครงการสําคัญ หลายโครงการที่เก่ียวกับโครงสรางภายในท่ีรับผิดชอบ โดยมณฑลยูนนานตามขอตกลงการบริหาร ของ GMS ไดแก (1) เสนทางการขนสง (2) หนวยยอยการขนสงทางรถไฟ (3) โครงการขนสงทาง

น้ํา (4) โครงการขนสงทางอากาศ (5) โครงการเทคโนโลยีการสื่อสาร (6) การสรางและการสงผาน พลังงาน ยูนนานไดด ําเนินการวดผลความสําเร็จของโครงการเมื่อเริ่มโครงการโดยเสริมความเขมแข็ง ที่ภาวะผูนําและการจัดการดวยการสรางกลุมผูนํา เพื่อประสานความรวมมือในการดําเนินงานเพื่อ การพัฒนาอนุภูมิภาค (ลุมแมนํ้าลานชาง-แมโขง) เพื่อกระตุนใหมีงานวิจัยเพิ่มข้ึน ดวยความ พยายามของกลุมคนพื้นเมืองในยูนนานและการสนับสนุนอยางเต็มที่จากรัฐบาลกลาง จึงประสบ ความสําเร็จอยางยิ่งจากโครงการ GMS นอกจากนี้ยังมีโครงการความรวมมืออื่นๆ เชน การคาและ การลงทุน การทองเที่ยว การคาแถบชายแดน การพัฒนาทรัพยากรมนุษยก็อยูภายใตความสําเร็จนี้ อีกไมนานดวยการมีสวนรวมในความรวมมือ GMS มณฑลยูนนานจะสามารถขยายพื้นที่การพัฒนา เศรษฐกิจ สงเสริมการปรับปรุงการกระจายอํานาจการผลิต ผลักดันไปสูความเปนเมือง นําไปสูการ ปฏิรูปทางอุตสาหกรรม เอื้อตอการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในเขตชายแดน

3. ยูนนานเผชิญกับความทาทายในความรวมมือ GMS

ยูนนานจําเปนตองเอาชนะปญหาและอุปสรรคบางประการในความรวมมือ GMS ดังนี้

- ยูนนานเปนมณฑลท่ีดอยพัฒนาในจีน แมจะมีเศรษฐกิจที่เขมแข็งกวาบาง ประเทศในอนุภูมิภาค จําเปนตองเพิ่มการสรางโครงสรางภายในแตไมมีงบประมาณเพียงพอในการ พฒนาโครงการสําคัญ

- มีความกระตือรือรนในการลงทุนนอยและควรขับเคล่ือนการลงทุนเพิ่มขึ้น โดย เฉพาะการลงทุนขนาดกลางและขนาดยอมของการมีสวนรวมในความรวมมือ GMS ที่ยังมี ปญหาอยู

- การแลกเปล่ียนขอมูลยังไมเพียงพอ โดยเฉพาะขอมูลหมุนเวียนในภาครัฐและ แวดวงการศึกษา รฐบาลขาดการตระหนักและความรูเก่ียวกับความรวมมือ GMS ยังมีปญหาในการ ใชขอมูลรวมกัน

- การเปดตัวของยูนนานที่ลาชากวาพื้นท่ีในประเทศและแนวชายฝง ขณะนี้มณฑล และเมืองอื่นๆเห็นความสําคัญของการเปดสูตลาดอนุภูมิภาคลุมน้ําโขง เมื่อเปรียบเทียบกับพื้นที่แนว

ชายฝงในจีน ความสามารถของยูนนานในการเปดตลาดระหวางประเทศยังมีจํากัดจึงตองแขงขัน จากในประเทศ

- หลายประเทศในอนุภูมิภาคมีระบบสังคม เปาหมายการพัฒนาท่ีตางกัน ซึ่งอาจ นําไปสูความขัดแยงกับชาติอื่น ในกระแสการพัฒนาความรวมมือ GMS ทําใหเพ่ิมความยากในการ ประสานงานระหวางกัน

- มีหลายองคประกอบและฝายที่มีสวนรวมในงานความรวมมือของอนุภูมิภาค ในมณฑลยูนนานแตการประสานงานยังไมเพียงพอ

- ยูนนานตองเผชิญปญหาความมั่นคง ชายแดนยูนนานบน 3 ประเทศและ สวนที่อยูติดกับสามเหลี่ยมทองคําอันเปนแหลงผลิตยาเสพติดและกลุมคายาเสพติดที่ผิดกฎหมาย ความสะดวกในการขนสงอาจเพิ่มอาชญากรรมระหวางชาติ ซึ่งจําเปนตองเพิ่มอํานาจของเจาหนาที่ ทรัพยากรทางการเงินและการผลิตในการแกไขสถานการณตางๆ

4. บทสรุป

ความรวมมือในกลุมประเทศภูมิภาคลุมน้ําโขง ซ่ึงเปนผลมาจากโลกาภิวัตนและการ บูรณาการของภูมิภาคซ่ึงสรางความสําเร็จอันยิ่งใหญ การมีสวนรวมในความรวมมือ GMS เปน โอกาสสําคัญในการเปดตัวของยูนนานทําใหไดประโยชนอยางเต็มที่คือไดขยายพื้นท่ีการเปดตัวของ ยูนนาน ไดสรางชองทางเพื่อเขาไปสูตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต ความรวมมือ GMS เนนที่การ สงเสริมขอผูดมัดทางเศรษฐกิจ ขจัดความยากจนซึ่งเอื้อตอการพัฒนาเปนสําคัญ เปาประสงคของ ยูนนานที่ตองการการปฏิรูปอยางลึกซึ้ง ลดปญหาความยากจนอยางเรงดวนและสนับสนุนการ พัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ขยายการเปดตัวของยูนนาน สงเสริมมิตรภาพกับประเทศเพื่อนบานและ ธํารงความมั่นคงของรัฐ ความรวมมือ GMS จึงมีบทบาทสําคัญตอการเติบโตทางเศรษฐกิจและ สงเสริมสถานภาพในระดับนานาชาติของจีน มณฑลยูนนานซึ่งเปนหัวใจสําคัญของจีนในความ รวมมือ GMS จะเปนความพยายามในการผลักดันความรวมมือ GMS ใหกาวตอไปในฐานะที่จีนคือ

ผูรับผิดชอบหลกในความรวมมือน แมจะประสบปญหามากมายกลไกความรวมมอื GMS ก็ไดแสดง

ถึงพลังและศักยภาพใหปรากฏ กระบวนการความรวมมือจึงดําเนินไปภายใตความพยายามของทุก ประเทศในภูมิภาคและประสบความสําเร็จเพ่ิมขึ้นเร่ือยๆ

มุมมองและนโยบายของลาวตอ GMSจากการศึกษาของ Nouansavanh, Khamlusa24

พบวา

24 Nouansavanh Khamlusa, “Lao PDR perspectives and policies towards GMS”, RitsumeikanI International Affairs, 8, 2010, pp.17-30.

1. ความรวมมือระดบนานาชาติ

รูปแบบความรวมมือกับประเทศอ่ืนๆ มีลักษณะเปนพหุภาคีตามระดับความแตกตางทาง ภูมิศาสตร ในระดับยอยลงมาอาจมีลักษณะเปนทวิภาคีหรือพหุภาคี ไดแก (1) รวมมือหรือจับคู จงหวดชายแดน (2) ความรวมมือ 3 และ 4 ฝายระหวางจังหวัดตางๆของลาว เวียดนาม กัมพูชา ไทย พมาและจีน มีความรวมมือในอาเซียน เชน อนุภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง (GMS) และ ยุทธศาสตรความ รวมมือทางเศรษฐกิจ อิระวดี เจาพระยา แมโขง ระหวางกัมพูชา ลาว พมา ไทยและเวียดนาม (AMECS)

2. จุดเร่ิมตนของ GMS

แนวคิด GMS เกิดขึ้นในป 1957 มีการตั้งคณะกรรมการลุมน้ําโขงขึ้นแตยังมีความขัดแยง ทางการเมืองท้ังจากภายในและภายนอกซึ่งมีความรวมมือในระดับต่ํา จนถึง ค.ศ. 1992 ธนาคาร เพ่ือการพัฒนาแหงเอเชีย (ADB) ไดสรางความรวมมือในภูมิภาคเปนคร้ังแรกเพื่อสงเสริมการพัฒนา ผานการเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจและสังคมท่ีใกลชิดระหวางประเทศสมาชิกและสรางความสําเร็จจาก โครงการอนุภูมิภาคดานการขนสง พลังงาน การส่ือสารทางไกล ส่ิงแวดลอม การพัฒนาทรัพยากร มนุษย การทองเท่ียว การคา การลงทุนในภาคเอกชนและการเกษตร ลาวจึงไดมีสวนรวมในความ รวมมือทางเศรษฐกิจของ GMS ในครั้งน้ีดวย

3. เหตุผลการเขารวมใน GMS

3.1 เหตุผลของท่ีต้ังทางภูมิศาสตร สปป.ลาวใชกลยุทธการเช่ือมตอของแผนดิน เนื่องจากลาวถูกขนาบดวยประเทศที่มีอํานาจตอเศรษฐกิจอยางไทย เวียดนาม และจีนทําใหสปป. ลาวตองพึ่งพาประเทศเพื่อนบานสูง แตการเช่ือมตอกับจีนก็สามารถเปนสะพานเชื่อมระหวางจีนไป ยงอาเซียนท้งั 6 ชาติได

3.2 สปป.ลาวเชื่อวาการจะเริ่มตนไปสูนานาชาติคือ กระบวนการเชิงรุกและเชิงบวก ของภูมิภาคและของโลกจึงตระหนักวาความรวมมือและการบูรณาการในภูมิภาคจะนําไปสูการ พัฒนาได

3.3 ประเทศในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง ไดยึดถือแมน้ําโขงเปนสําคัญและประเด็นดาน ส่ิงแวดลอมของประเทศหน่ึงยอมมีอิทธิพลตอทุกประเทศ จึงจําเปนตองใชความพยายามรวมกันของ ทุกประเทศเขาไปจัดการ

3.4 สปป.ลาวเห็นวาภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง คือกาวหน่ึงของกระบวนการภูมิภาคที่ลาว

จะคอยๆเรียนรูท่ีจะขับเคลื่อนในบริบทของโลกาภิวัตน

4. กลยุทธการเชื่อมตอแผนดิน

ี่กําลังเติบโต

รัฐบาลลาวพยายามเปล่ียนจากประเทศที่ถูกปดไปเปนประเทศเชื่อมตอแตก็มีอุปสรรค ที่ตองใชตนทุนสูงและเสี่ยงที่จะทําไมสําเร็จ นอกจากนี้จีน เวียดนามและไทยก็อาจไดประโยชนจาก ชองทางนี้มากกวาลาวเพราะสามารถสงออกสินคาจํานวนมากและหลากหลายกวาระหวางกันได กลยุทธการเชื่อมตอแผนดินนี้เปนการดําเนินงานตามกลยุทธการขจัดความยากจนของชาติ ซึ่งไดรับ การสนับสนุนจากรัฐบาลลาวภายใตกรอบความรวมมือของภูมิภาคและอนุภูมิภาค (ASEAN, GMS และ ACMECS) ผูนําของลาวก็พยายามเรียกรองใหชาติ GMS พยายามพัฒนาระบบโครงสราง ภายในเพื่อสงเสริมความสามารถในการแขงขันไดของภูมิภาคโดยขยายเสนทางการเชื่อมโยงผาน การติดตอแบบพหุภาคี นอกจากน้ียังขอใหชาติ GMS ยื่นมือเขามาปรับปรุงการเช่ือมโยงระบบ โครงสรางภายในโดยสรางกลไกและกฎเกณฑที่เอ้ือตอการขนสงสินคาและมวลชนระหวางประเทศ รวมถึงใหสรางบรรยากาศที่ดีเพื่อตระหนักถึงโครงการความรวมมือ ACMECS ทั้งแบบทวิภาคีและ พหุภาคี จึงจําเปนตองแกปญหาเร่ืองการคา ภาษี การขนสง เกณฑคาธรรมเนียมและการบริการ เพื่อใหเกิดความรวมมือที่ราบรื่นและรวดเร็วมากข้ึน ซ่ึงสงผลตอศักยภาพและการแขงขันในตลาดได นอกจากนี้ลาวยังแจงใหไทยเนนไปท่ีระบบโครงสรางภายในดานการขนสง โดยเฉพาะการสราง สะพานขามแมน้ําโขงที่เช่ือมระหวางแขวงคํามวนกับจังหวัดนครพนม รวมถึงท่ีเชื่อมระหวางหวย ทรายกับเชียงของ เพื่อเปนเสนทางการติดตอและขนสงโดยหวังผลถึงนักทองเที่ยวแบบธรรมชาติ ซึ่งเปนภารกิจสําคัญของความรวมมือนี้

5. ผลของความรวมมือ GMS

ผลสําคัญของความรวมมือทางเศรษฐกิจของ GMS ใน ค.ศ. 1992 โครงการความ รวมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนาชวยใหตระหนักถึงการแลกเปลี่ยนมุมมอง การขยายการคา การลงทุนและการทองเที่ยวรวมถึงความเขาใจประชาชนของกลุมประเทศใน GMS อันเปนผลจาก การปรับปรุงและขยายระบบโครงสรางภายในของการขนสงที่สําคัญ รวมถึงการลดสาเหตุของความ ยากจน จึงมีความพยายามลดอุปสรรคที่ไมใชดานกายภาพในการขนสงคนและสินคาขามแดนผาน ขอตกลงขามแดน GMS ในจุดสําคัญซึ่งชวยลดตนทุนและเวลาในการเดินทาง เพิ่มการคาขามแดน และโอกาสทางเศรษฐกิจตามพื้นที่แนวชายแดนและปรับปรุงสัญญาระหวางกัน ระบบโครงสราง ภายในของการขนสงพบวามีความกาวหนาในความรวมมือดานอื่นๆดวย ไดแก พลังงาน การสื่อสาร ทางไกล การทองเที่ยว การเกษตร การอนุรักษส่ิงแวดลอม การพัฒนาทรัพยากรมนุษยและสงเสริม การคาการลงทุน เปนตน

5.1 โครงการสรางและสงผานพลังงานใหมชวยขยายความรวมมือสวนยอยของ พลังงานอื่นที่อยูในกระบวนการและเปนการวางรากฐานการคาและตลาดพลังงานของภูมิภาค

ในอนาคต ดวยเหตุที่สปป.ลาวเต็มไปดวยพลังงานน้ําทําใหลาวจะสามารถสงออกกระแสไฟฟา พลังน้ําตามเงื่อนไขน้ีไดเปนอยางดี

5.2 การสื่อสารทางไกล ซึ่งถือเปนสวนสําคัญของภูมิภาคและการพัฒนาเครือขาย ขอมูลหลักของ GMS ท่ีอยูในชวงเร่ิมแรกของการพัฒนา

5.3 การทองเที่ยวมีแผนปฏิบัติการที่กําหนดใชถึงอีก 5 ปขางหนาโดยครอบคลุม การสงเสริมจุดหมายของการทองเที่ยวอยางเดียวรวมถึงการทองเที่ยวท่ีเชื่อมโยงถึงการพัฒนาระบบ โครงสรางภายในดวย

5.4 การเกษตรมีโครงการสงเสริมการคาสินคาการเกษตรขามชายแดน ชวยทําให เช่ือมั่นถึงความปลอดภัยของอาหารและปรับปรุงความเปนอยูที่ดีของเกษตรกรได

5.5 การพัฒนาทรัพยากรมนุษยมีโครงการปองกันและควบคุมโรคติดตอและแผน พนมเปญที่มีโครงการเรียนรูการจดการในการพัฒนาเพื่อความสําเร็จของรัฐบาล

5.6 ดานสิ่งแวดลอมมีการใชโครงการสรางความเขาใจในการบอกถึงความทาทาย ทางสิ่งแวดลอมที่สําคัญ รวมถึงการสรางแนวทางการอนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพที่กําลัง เดินหนาอยางเต็มที่

5.7 ดานการคาและการลงทุนมีความกาวหนาในการสรางบรรยากาศที่เอื้ออํานวย ซ่ึงเปนสิ่งที่นาปรารถนาและเหมาะแกการแขงขันผาน Strategic Framework for Actions on Trade Facilitation and Investment (SFA-TFI) ซึ่งชวยวางรากฐานความรวมมือท่ียั่งยืนและอยางลึกซึ้ง

6. ชองวางระหวาง CLMV และ ASEAN-6

เมื่อสปป.ลาวกลายเปนสมาชิกของ ASEAN เมื่อ ค.ศ. 1997 คา GDP ตอหัวของกลุม CLMV เทากับ 276 เหรียญสหรัฐอเมริกาและมีคาเฉล่ียของกลุม ASEAN-6 เทากับ 8,994 เหรียญ สหรัฐอเมริกา ซึ่งสูงเปน 33 เทา และในป 2007 ก็กลายเปน 23 เทา ซึ่งมีชองวางที่แคบลงแตยังมีอยู แสดงวาคาเฉลี่ยของ GDP ชี้วากลุม CLMV ไดรบประโยชนจากการเปนสมาชิกของอาเซียน

7. เสนทางดานเศรษฐกิจกับสปป.ลาว

จากการเปดเผยของ ADB และ JBIC เมื่อ ค.ศ. 2005 พบวาการเขารวมของลาวในกลุม ประเทศอนุภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง ลาวไดประโยชนดานทาเลท่ีตั้งจูงใจใหมีเปาหมายในการพฒนาผาน การบูรณาการของภูมิภาคอยางมาก การลงทุนของ GMS ในลาวยังสงเสริมการพัฒนาในพื้นที่ หางไกลที่ถูกปดก้ันดวย ท้ังน้ีมิใชเพียงระบบโครงสรางภายในทางกายภาพเพื่อการคาและการ

สงผานเทาน้ัน แตยังไดประโยชนในชุมชนทองถิ่นตลอดเสนทางดวย อาทิ ถนนของชุมชน ดาน สุขอนามัย การศึกษาและโครงการเกี่ยวกับโรคเอดสรวมถึงการสรางศักยภาพในทองถิ่น นอกจากนี้ ลาวยังหวังจะไดประโยชนจากการปรับปรุงการเชื่อมตอที่มีการบูรณาการมากขึ้น กลยุทธนี้จะดึงดูด การลงทุนดานระบบโครงสรางภายในเกี่ยวกับการขนสง ซึ่งจําเปนในการปรับปรุงความสามารถใน การแขงขันผานการลดระยะเวลาการเดินทางและตนทุนการขนสงได นอกจากเสนทางเชื่อมตอ ระหวางประเทศแลว ลาวยังวางแผนจะสรางระบบทางรถไฟเชื่อมตอเมืองสําคัญของประเทศกับ ประเทศเพื่อนบานดวย อยางไรก็ตามลาวยังไดประโยชนจากเครือขายถนนใหม แมขณะน้ีลาว อาจจะยังเปนเพียงประเทศทางผานเพราะมีระยะหางจากไทยกับเวียดนามหรือไทยกับจีนคอนขาง นอยแตก็ถือวามีความสําคญทางเศรษฐกิจ จึงมีขอเสนอแนวทางการแกไขดังนี้

7.1 สําหรบรัฐบาลลาว

- ที่ต้งของคลังสินคาตองกาหนดใหชัดเจนและจูงใจใหจัดเก็บสินคา

- กระตุนการสรางระบบขนสงรวมกันตลอดเสนทางเพ่ือไดประโยชนจาก รถบรรทุกของลาวที่เขาไปในไทยและเวียดนามได

- กระตุนการสรางการใหบริการตามขางทางท้งปมนํ้ามันและจุดแวะพัก

7.2 สําหรับการทองเท่ียว: รัฐบาลควรพัฒนาโดย

- สรางแรงจูงใจในการสรางโรงแรม

- ปรับปรุงเงื่อนไขถนนหนทาง

- ปรับปรุงสิ่งอํานวยความสะดวกในการทองเที่ยว เชน หองน้ํา ตลาด โรงแรม การดึงดูดนักทองเที่ยว

- บริการเร่ืองการทําวีซาที่ไมยุงยาก

- บริการเรื่องการแลกเปลี่ยนเงิน

- ทําการตลาดเชิงรุกเร่ืองการทองเที่ยว

- เนนที่การทองเท่ียวแบบย่ังยืน การทองเท่ียวเชิงอนุรักษ

- สรางความเชื่อมั่นเร่ืองวัตถุระเบิดที่อยูในเขตการทองเที่ยว

- ส่ิงอํานวยความสะดวกในสถานที่ทองเที่ยว เชน ที่จอดรถโดยสาร หองน้ํา สะอาด รานขายของที่ระลึก โดยดูแลถึงตนทุนการจัดการ การใหคําแนะนําการทองเที่ยวและ ภัตตาคารหรือหองเชาขนาดเล็ก

Zone: SASEZ)

7.3 สําหรับเขตเศรษฐกิจพิเศษสะหวันเซโน (Savanh Seno Special Economic

- สรางความพรอมระบบโครงสรางพื้นฐานภายในเขตนี้

- รัฐบาลทองถิ่นจูงใจดวยเรื่องภาษีและขอกําหนดเงื่อนไขตางๆ

- กฎเกณฑและขอบังคบการขามแดนควรเอื้อตอการขนสงสินคา

- จําเปนตองพัฒนาฝมือแรงงาน

- พัฒนากลยุทธการตลาดที่ดี

- เชิญชวนการลงทุนในรานคาปลอดภาษีและหางสรรพสินคา

- พื้นท่ีคลังสินคาควรสรางไวตลอดเสนทาง

- พื้นที่จัดเก็บสินคาควรลงทุนอยางมีศักยภาพตามกฎเกณฑและขอบังคับ

ของ 3 ประเทศที่ตองเปลี่ยนรถบรรทุกตลอดเสนทาง การปรากฏเพิ่มขึ้นของจีนในลาววันนี้

รายงานจากขอสังเกตของหนังสือพิมพทองถ่ินตั้งแตเดือนมีนาคม ค.ศ. 2007

ถึงกุมภาพนธ ค.ศ. 200925 จากการศึกษาของ Kazuhiro Fujimura (2009) พบวา การปรากฏเพิ่มข้ึน ของจีนในเอเชียตะวันออกเฉียงใตเปนประเด็นที่สื่อใหความสนใจเมื่อไมนานมานี้ โดยจีนพยายาม ทําใหมีความยืดหยุนมากที่สุด เชน การแลกเปลี่ยนของบุคลากรในระดับสูงรวมถึงการไปเยือนโดย เจาหนาท่ีระดับสูงสุดของรัฐบาลกลางก็เกิดขึ้นบอยครั้งระหวาง 2 ประเทศ นอกจากนี้ยังมีการ แลกเปลี่ยนทวิภาคีระหวางฝายที่ยึดถือหลักการใหเกียรติกับการใชกําลังทหาร แตจีนเนนการเขาไป ในลาวโดยการแสดงบทบาททางดานเศรษฐกิจ ปริมาณการคาแบบทวิภาคีเพิ่มขึ้นและจีนกลายเปน ผูลงทุนสูงสุดในลาว ความสัมพันธแบบทวิภาคีกําลังปรากฏในดานอื่นดวย อาทิ ดานสังคมและ การศึกษา/วัฒนธรรม รัฐบาลลาวเต็มใจที่จะรับความชวยเหลือและการลงทุนอยางเปนทางการ แตรัฐบาลลาวก็ยังมีความรูสึกท่ีซับซอนอยู

จีนมีความสําคัญตอลาวเน่ืองจากจีนกําลังกระชับความสัมพนธแบบทวิภาคีกบลาวรวมถึง จีนไดสรางกิจกรรมที่เสริมสรางความเขมแข็งในระดับชุมชนของสปป.ลาว ซึ่งพิจารณาไดจาก บทความตางๆในหนังสือพิมพภาษาอังกฤษทองถิ่น ตั้งแตเดือนมีนาคม 2007 ถึงกุมภาพันธ 2009

25 Kazuhiro Fujimura, “The increasing presence of China in Laos today: A report on fixed point observation of local newspapers”, from March 2007 to February 2009, Ritsumeikan Kokusai Chiiki Kenkyu, 30, 2009, pp.65-83.

ซ่ึงตางจากญี่ปุนที่ไมมีอิสระในการตีพิมพงานวิจัยเกี่ยวกับลาว จนกระทั่ง เมื่อ ค.ศ. 2008 ลาวออก กฎหมายใหสื่อมวลชนมีอิสระในการแสดงความคิดเห็นและกระตุนใหแสดงออกถึงสิ่งที่เรียกรองได ยกเวนสิ่งที่ขัดกับที่กฎหมายระบุหามไวชัดเจน เนื่องจากหนังสือพิมพภาษาอังกฤษทองถิ่นสามารถ เผยแพรขอเท็จจริงไดนอยกวาที่รัฐบาลตองการใหเผยแพร ผูเขียนจึงเห็นวาจําเปนตองเฝาติดตาม และพิจารณาอยางละเอียดถึงบทความเหลานี้เพ่ือเปาหมายในการทราบถึงความเคลื่อนไหวของจีน ในลาว โดยการนําขอมูลการสงเกตแบบเจาะประเด็นมาจาก Vientiane Times และ the KPL News

ความสัมพันธระหวางลาวกับจีนข้ึนอยูกับวันนี้ ลาวสรางความสัมพันธทางการทูตกับจีนเมื่อวันที่ 25 เมษายน ค.ศ. 1961 ซึ่งในสมัยนั้น

ความสัมพันธมีการพลิกผันไปมา มีสถานการณระหวางประเทศที่กําลังเปลี่ยนแปลง รวมถึงปญหา บานปลายของการเปนศัตรูระหวางเวียดนามกับกัมพูชาท่ีจีนใหการสนับสนุน การรุกรานกมพูชาของ เวียดนาม การปะทะทางทหารระหวางจีนกับเวียดนามและการถอนกองทัพทหารของเวียดนามออก จากกัมพูชา เนื่องจากเวียดนามถือเปนพี่ใหญของลาว ความสัมพันธกับจีนจึงแปรผันไปตาม 2 ประเทศนั้น ความสัมพันธแบบทวิภาคีคอยๆเพิ่มระดับขึ้นและพัฒนาอยางกวางขวางขึ้น การมา เยือนของผูนําทางการปกครองที่เกิดขึ้นเสมอในระดับรัฐบาล รัฐสภาและฝายนิติบัญญัติ ทั้ง 2 ประเทศมีความรวมมือดานการเมือง เศรษฐกิจและวัฒนธรรม การเปนที่ปรึกษาในระดับลึกซึ้งหรือ ความรวมมือของภูมิภาค ประธานาธิบดีจีนนายเจียงเจอหมิน (Jiang Zemin) เยือนลาวเปนครั้งแรก เมื่อเดือนพฤศจิกายน ป 2000 ทั้ง 2 ประเทศไดยืนยันขอตกลงรวมกันถึงความรวมมือในการพัฒนา อยางมั่นคงในระยะยาว การเปนประเทศเพ่ือนบานที่ดี มิตรภาพและสรางความไววางใจระหวางกัน และเมื่อ ค.ศ. 2006 ผูนําทั้ง 2 ประเทศไดเยี่ยมเยือนแลกเปลี่ยนกัน จนถึง ค.ศ. 2009 ท้ัง 2 ประเทศ มีสถานทูตในเมืองหลวงและลาวมีสถานกงสุลในคุนหมิงและฮองกง

การพัฒนาความสัมพันธแบบทวิภาคีในชวงเดือนมีนาคม 2007 ถึงกุมภาพันธ 2009

- การเยือนของผูนําระหวางกัน

ผูนําลาวเยือนจีนในหลายครั้ง ไดแก รวมงานเปดพิธีแขงขันโอลิมปก เมื่อ ค.ศ. 2008 การสรางความสัมพันธแบบทวิภาคีเพื่อพัฒนาทางเศรษฐกิจ การเกษตร ระบบโครงสรางพื้นฐาน พลังงาน เหมืองแร ความมั่นคงทางอาหาร เสนทางการบินและความรวมมืออนุภูมิภาคแมน้ําโขงเพื่อ สรางขอตกลงความรวมมือ 6 ประการ นอกจากนี้ยังไดเยือนหลายๆเมือง เพื่อความรวมมือดานการ ลงทุนรวมกันโดยเฉพาะในอาเซียนกับจีนและกลุมประเทศลุมแมน้ําโขง จากรายงานพบวามีความ สําเร็จในความรวมมือทางเศรษฐกิจ การคาและการลงทุน นอกจากนี้จีนยังใหเงินชวยเหลือลาว ในการซอมแซมถนน ใหเครดิตในการซื้อเครื่องบิน โครงการใยแกวนําแสงและโรงงานไฟฟา พลังถานหินในลาว เปนตน

- ความสมพันธระหวาง 2 ฝายและของกองทัพ การเยือนระหวางกันของผูนําคอมมิวนิสตทั้ง 2 ประเทศกอใหเกิดความเปลี่ยนแปลง

ของรัฐบาลดังน มีความเห็นพองที่จะเพ่ิมความสัมพันธระหว าง 2 ฝายและ 2 ประเทศ มีการประชมุ

เพื่อหารือเรื่องเพิ่มความรวมมือระหวางลาวกับจีน แตเดิมกองทัพลาวซื้ออาวุธจากรัสเซียแตขณะนี้ เปลี่ยนมาเปนจีนแทน นอกจากนี้ยังมีการแลกเปลี่ยนทางทหารดวย

- ขอผูกพันดานเศรษฐกิจ รัฐบาลจีนและบริษัทเอกชนในจีนกําลังสงเสริมใหทํากิจกรรมทางเศรษฐกิจภายใน

ประเทศและกับลาว พบวามีการสงออกจากลาวไปยังจีนเพิ่มขึ้น อาทิ ไมซุงและผลิตภัณฑจากไม ขาวโพด ผลผลิตจากเหมืองแรและปาไม เสื้อผา อุปกรณทางอุตสาหกรรม วัตถุดิบ อุปกรณกอสราง และเครื่องจักรทางการเกษตร จนกระทั่งจีนเปนผูลงทุนในลาวสูงพอๆกับไทยและเวียดนาม ตอมา จีนลงทุนดานพลังงานนํ้ากับลาวในการผลิตกระแสไฟฟา ทําเหมืองแรแซฟไฟร ทองคํา โรงงานทํา ปูนซีเมนต สวนดานการเกษตรรวมกันทําโรงยางและมันสําปะหลังในการผลิตพลังงานชีวภาพ แตเมื่อราคายางตกลงจีนตองการเปลี่ยนจากการปลูกยางเปนพืชที่ทํากําไรชนิดอ่ืน เชน การปลูก ผลไมและขาวเพื่อบริโภคภายในประเทศและสงออกดวย นอกจากนี้จีนยังชวยเหลือลาวในการสราง สนามกีฬาเมื่อลาวเปนเจาภาพกีฬาซีเกมสดวย ดานการขนสงจีนชวยเหลือลาวในการปรับปรุง สนามบิน การสรางถนนและการซอมสะพานอีก 5 แหง โดยใหเงินกูดอกเบี้ยระดับต่ํา จีนยังมีสวน ชวยดานการทองเท่ียวทั้งการจัดสรรที่ดินและการสรางโรงแรมอีกดวย

- ความสัมพันธระหวางลาวกับจีนในดานอื่นๆ

1. ดานยาเสพติด รัฐบาลจีนใหทุนสนับสนุนในการสรางศูนยฟนฟูและรักษาผูติดยาเสพติดในลาว

2. การดําเนินคดี

ทั้ง 2 ประเทศสนับสนุนความรวมมือในการดําเนินคดีของรัฐ มณฑลยูนนานใหความ ชวยเหลือเจาหนาท่ีหลายเมืองของลาวผานการฝกอบรมดานการดําเนินคดี

3. สหภาพการคา

มีการแลกเปลี่ยนแบบทวิภาคีเกิดขึ้นระหวางสหภาพการคา จีนใหเจาหนาที่สหภา พการคาหลายแหงของลาวมาฝกอบรมในจีน

4. ดานการศึกษาและวัฒนธรรม จีนใหทุนสนับสนุนการปรับปรุงดานโทรทัศนและวิทยุในลาว โดยลาวก็อนุญาตใหจีน

เขาไปตั้งบริษัทบริการเคเบิ้ลทีวีและอินเทอรเน็ตในลาวถึง 20 ป และจีนยังตั้งระบบรายการออก อากาศทางโทรทัศนของจีนในลาวเปนภาษาจีนและภาษาอังกฤษ นอกจากนี้ยังทําสัญญาใหบริการ

สัญญาณดาวเทียมกับฮองกงดวย สวนดานการศึกษามีการตั้งมหาวิทยาลัยซูโจว (Soochow University) ข้ึนในลาวโดยใหทุนการศึกษาแกนักศึกษาระดับปริญญาตรีและโท รวมถึงการใหทุน ไปศึกษาตอที่จีน

5. ดานบรรเทาภัยพิบัติและการปองกันโรคระบาด ลาวและจีนเตรียมการสรางศูนยรายงานแผนดินไหวขึ้น 2 แหง เปนคร้ังแรกในลาว

และเมื่อครั้งจีนเกิดแผนดินไหวครั้งใหญ ลาวก็เสนอเงินชวยเหลือแกจีนเชนกัน นอกจากน้ีใน เหตุการณน้ําทวมแมน้ําโขงในลาวเหนือจนถึงลาวใต รัฐบาลจีนก็บริจาคเงินชวยเหลือประชาชนลาว ท่ีประสบอุทกภัยนั้น สวนดานการปองกันโรคระบาดเมื่อครั้งอหิวาตกโรคระบาดในลาว จีนก็สง ยารักษาโรค เวชภัณฑและเงินชวยเหลือมาให

6. ปฏิบัติการในระดับทองถ่ิน

จีนใหเงินสนับสนุนผูวาการเมืองพงสาลี (Phongsaly) เพื่อพัฒนาการทํางานและมี การทําบันทึกความเขาใจระหวางกันเพ่ือสงเสริมการปลูกยูคาลิปตัส รวมถึงการออกทุนในการสราง ตลาดและโรงแรมหางจากสะหวันเขตไป 30 กิโลเมตร ประมาณรอยละ 80 ของธุรกิจจีนในลาวมา จากมณฑลยูนนานและมีแผนจะพัฒนาอีก 9 เมืองในลาวดานระบบโครงสรางภายใน อุตสาหกรรม และหัตถกรรม รวมถึงความรวมมือระหวางเมืองในลาวเหนือกับมณฑลยูนนานในดานการคา การลงทุน การเกษตรและการทําปาไม

ท นี้สรุปวาจีนมีความสัมพันธที่หลากหลายและเหนียวแนนกับลาว ซ่ึงจีนมักเลือกโครงการ

ทั้งภายในและภายนอกเวียงจันทนที่สําคัญ เชน การสรางสนามกีฬาใหลาวเม่ือครั้งเปนเจาภาพ ซีเกมส สรางศูนยวัฒนธรรมแหงชาติ ในดานการทูตรัฐบาลลาวพยายามไมพึ่งพาจีนมากเกินไปแต ใชการสรางความสมดุลทางการทูต โดยสรางขอผูกมัดที่เขมแข็งกับชาติอื่นในภูมิภาคท่ีมีอํานาจและ เปนมิตรกัน นอกจากนี้ลาวยังใหความรวมมือกับญ่ีปุนเปนอยางดีโดยมีการสื่อสารระหวางประเทศ อาเซียนและญี่ปุนใหดําเนินไปอยางราบรื่น นอกจากนี้ผูนําลาวยังเยือนประเทศตางๆอีกหลาย ประเทศรวมถึงสหรัฐอเมริกาดวย ในภาพรวมแลวรัฐบาลลาวยังคงจัดการความสัมพันธกับจีนโดย รักษาสมดุลของอํานาจตามนโยบายตางประเทศ ขณะที่เรื่องภายในประเทศคนลาวก็ยังมีความรูสึก ท่ีซับซอนเกรงวาจะมีการปรากฏของจีนในลาวเพ่ิมข้ึนมากเกินไป

กลาวไดวาการศึกษาวิจัย “บรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม” เปนการใชกรอบ แนวคิดการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) แนวคิดภูมิรัฐศาสตร (Geo-politics) แนวคิดภูมิเศรษฐศาสตร (Geo-economics) และแนวคิดการบูรณาการความรวมมือ ในภูมิภาค (Regional Integrations) รวมทั้งงานวิจัยที่เก่ียวของกับบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาว และเวียดนาม ดังที่กลาวมาขางตนเพื่อนําไปสูการคนหาตําตอบวา “ทําไมจีนจึงสนใจเขามาลงทุน

ในสปป.ลาวและเวียดนาม” และการลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนามนั้นจะ สงผลกระทบตอสปป.ลาวหรือเวียดนามอยางไร และมีนัยสําคัญตอประเทศไทยอยางไร รวมทั้ง ประเทศในภูมิภาคลุมแมน้ําโขงในอนาคต

บทที่ 3

ขอมูลพ้ืนฐานสปป.ลาวและเวียดนาม

การศึกษา “บรรษัทขามชาติจีนในลาวและเวียดนาม” ซึ่งถือวาเปนประเทศที่มีพรมแดน

ทางภูมิศาสตรติดตอกัน ระบบการเมืองการปกครองท่ีเสมือนกัน รวมท้งมีความใกล ิดทางสงคมและ

วัฒนธรรม ซึ่งในการศึกษาทําใหสามารถเขาใจขอมูลพื้นฐานของท้ังสองประเทศ ในบทนี้จะกลาวถึง ขอมูลพื้นฐานของสปป.ลาวและเวียดนาม รูปแบบการลงทุนในสปป.ลาวและเวียดนาม รวมถึง ศักยภาพของสปป.ลาวและเวียดนาม กลาวคือ

3.1 ขอมูลพ้ืนฐานของสปป.ลาวและเวียดนาม

3.1.1 ขอมูลพ้ืนฐานของ สปป.ลาว1 ขอมูลทั่วไป

สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (Lao People's Democratic Republic: Lao PDR) หรือเรียกยอๆวา สปป.ลาว ซึ่งเปนประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ซึ่งไมมีทางออกสูทะเล (Land Locked) มีพื้นที่ 236,800 ตารางกิโลเมตร (ประมาณครึ่งหน่ึงของประเทศไทย) เนื่องดวย ตลอดแนวชายแดนของสปป.ลาว ซึ่งมีความยาวรวม 5,083 กิโลเมตร ลอมรอบดวยชายแดนของ ประเทศเพื่อนบาน 5 ประเทศ ซึ่งทิศเหนือติดกับจีน ทิศใตติดตอกับกัมพูชา ทิศตะวันออกติดกับ เวียดนาม ทิศตะวันตกติดกับไทยและพมา

ใน ค.ศ. 2010 สปป.ลาว มีประชากรท้ังส้ิน 6,993,767 ลานคน ซึ่งแบงออกเปน 3 ชวงอายุ โดยประชากรสวนใหญอยูในวัยทํางาน คือ มีอายุระหวาง 15-64 ป ประมาณ 3.95 ลานคนหรือ รอยละ 56.5 ของประชากรทั้งหมด รองลงมาอายุระหวาง 0-14 ป มีประมาณ 2.82 ลานคนหรือ

รอยละ 40.5 และอายุตั้งแต 65 ปข้ึนไป ประมาณ 0.21 ลานคนหรือรอยละ 3.1 ทั้งนี้แมวา สปป.ลาว จะมีประชากรเพียง 6.9 ลานคน แตประชากรสปป.ลาวกลับมีเช้ือชาติที่หลากหลาย โดยมีเชื้อชาติ ลาวลุมมากท่ีสุดรอยละ 68 รองลงมาเปนลาวเทิงรอยละ 22 ถัดมาเปนลาวสูงรอยละ 9 และชนเผา

รอยละ 1 รวมประมาณ 68 ชนเผา ซึ่งในสปป.ลาวประชาชนสวนใหญนับถือศาสนาพุทธรอยละ 75 รองลงมานับถือผีรอยละ 17 ที่เหลือนับถือศาสนาคริสต ประมาณ 100,000 คน และอิสลาม ประมาณ 300 คน

1 สถาบนระหวางประเทศเพื่อการคาและการพฒนา, คูมือลงทุนดานการเกษตรในสปป.ลาว, 2553 หนา 1-4.

สปป.ลาว มีระบบการปกครองแบบสังคมนิยมมีพรรคการเมืองพรรคเดียว คือ พรรค ประชาชนปฏิวัติลาว (Lao People’s Revolutionary Party) ซ่ึงเปนองคกรที่มีอํานาจสูงสุดในการ ช้ีนําการปกครองภายในประเทศ เริ่มเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) ปจจุบันมีทานพล โทจูมมะลี ไชยะสอน เปนประธานประเทศและมีทานทองสิง ทํามะวง เปนนายกรัฐมนตรี2 นอกจากนี้ ยังมีสภาแหงชาติ ท่ีประกอบไปดวยสมาชิกจํานวน 115 คน ที่ประชาชนเปนผูเลือกจากผูที่พรรค ประชาชนปฏิวัติลาวเสนอ

เขตการปกครองในสปป.ลาวมีทั้งหมด 16 แขวง และ 1 เขตปกครองพิเศษ (นครหลวง เวียงจันทน) 139 เมือง (อําเภอ) โดยแตละเมืองแบงออกเปนบาน (หมูบาน) รวม 10,027 บาน และ แบงพื้นที่ตามภูมิศาสตรจะมี 3 ภาคคือ ภาคเหนือ มี 7 แขวง ไดแก พงสาลี หลวงน้ําทา อุดมไซย บอแกว หลวงพระบาง หัวพันและไชยยะบุรี ภาคกลาง มี 1 เขตปกครองพิเศษ นครหลวงเวียงจันทน และ 5 แขวง ไดแก เชียงขวาง เวียงจันทร บอลิคําไซ คํามวนและสะหวันนะเขต ภาคใตมี 4 แขวง ไดแก สาละวัน เซกอง จําปาสกและอันตะปอ โดยแตละแขวงจะมีเจาแขวงเปนผูปกครองสูงสุด

ระบบเศรษฐกิจและสังคม

- ระบบเศรษฐกิจ สปป.ลาวมีการปฏิรูปจากระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยมสูระบบเศรษฐกิจระบบตลาดเมื่อ

ค.ศ. 1986 จนถึงปจจุบันดวยการนํา “นโยบายจินตนาการใหม” (New Economic Mechanism: NEW) มาใช ซึ่งสปป.ลาวมีผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ใน ค.ศ. 2009 ประกอบดวยภาค การเกษตรรอยละ 29.9 ภาคอุตสากรรมรอยละ 33.10 ภาคบริการรอยละ 37.00

การลงทุนใน ค.ศ. 2008 มีการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (FDI) รวม 152 โครงการ มูลคารวมประมาณ 1,215 ลานเหรียญสหรฐอเมริกา สาขาที่มีการลงทุนมากที่สุด คือ สาขาพลังงาน ไฟฟา 640 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา รองลงมาเปนสาขาอุตสาหกรรมและหัตกรรม 156 ลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา สาขาเหมืองแร 102 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา สาขาเกษตร 78 ลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา และสาขาการกอสราง 56.5 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา เปนตน

- การใชที่ดินภาคการเกษตร

การใชที่ดินของสปป.ลาว เม่ือ ค.ศ. 2008 เน้ือที่ทั้งประเทศของสปป.ลาว จํานวน 148 ลาน ไร มีพ้ืนที่เปนปาไม 100.4 ลานไรหรือรอยละ 67.84 ของเนื้อท่ีทั้งหมด รองลงมาเปนเนื้อที่การเกษตร

30.55 ลานไรหรือรอยละ 20.64 ของเนื้อที่ท้ังหมด โดยจะเปนเนื้อที่นา 12.27 ลานไรหรือรอยละ

2 ทรงฤทธิ์ โพนเงิน “จูมมะลี”ควบอํานาจสูงสุดในลาวตออีก 5 ป http://www.oknation.net/blog/mekong/ 2011/07/04/entry-1 (สืบคนเมื่อ 12/12/2011)

8.29 ของเน้ือที่ท้งหมด3 โดยมีพื้นท่ีที่มีการชลประทาน เน้ือที่ชลประทานฤดูฝนรวมทุกประเภท 2.10 ลานไร คิดเปนรอยละ 29 ของเนื้อที่การเกษตรท้ังประเทศ สวนเนื้อที่ชลประทานฤดูแลงมี 1.24 ลาน ไรหรือเทากับรอยละ 17 ของเนื้อท่ีการเกษตรทั้งหมด

- ภาวะเศรษฐกิจ

เศรษฐกิจของสปป.ลาวมีพัฒนาการที่ดีข้ึนตามลําดับโดยในชวง 20 ปนับตั้งแตปรับ เปล่ียนระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยมสูระบบเศรษฐกิจเสรีการตลาด สปป.ลาวมีการขยายตัวทาง เศรษฐกิจอยางตอเนื่องในอัตราเฉลี่ยรอยละ 6.2 ตอปประชากรมีรายไดเพิ่มขึ้นจากประมาณ 200 เหรียญสหรัฐอเมริกา เมื่อ ค.ศ. 1986 เปน 491 เหรียญสหรัฐอเมริกา ใน ค.ศ. 2005 ภาคอุตสาหกรรมขยายตัวในอัตราไมตํ่ากวา รอยละ 10 ตอป โดยอุตสาหกรรมพลังงานไฟฟาเปน สาขาหลกท่ีสรางรายไดใหแกประเทศ

ใน ค.ศ. 2005 สปป.ลาวมีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจรอยละ 7.2 เพิ่มจากรอยละ 6.6 ใน ค.ศ. 2004 ภาคเกษตรกรรม มีพื้นที่เพาะปลูกเพ่ิมขึ้น 190,000 เฮกตาร (1,187,500 ไร) และผลิต ขาวได 2.6 ลานตัน ภาคอุตสาหกรรม รัฐบาลสปป.ลาวไดอนุมัติสัมปทานโครงการไฟฟาพลังนํ้า เหมืองแร (เชน ทองคํา ทองแดง ดีบุก ถานหิน สังกะสีและยิปซั่ม เปนตน) โครงการผลิตซีเมนตและ เหล็กในหลายพื้นท่ีเพื่อเพิ่มการสงออก ดานการคมนาคมขนสง การกอสรางถนนเชื่อมโยงลาวกับ ประเทศในอนุภูมิภาคมีความคืบหนาอยางมาก ถนนท่ีสรางแลวเสร็จ ไดแก ถนนหมายเลข 9 (ไทย- ลาว-เวียดนาม) และถนนหมายเลข 18 B (ลาว-เวียดนามตอนใต) ในขณะท่ีถนนหมายเลข 3 (ไทย- ลาว-จีน) ถนนหมายเลข 8 และหมายเลข 12 (ไทย-ลาว-เวียดนาม)

- การคาการลงทุน

การลงทุนรฐบาลลาวไดปรับปรุงกฎระเบียบเพ่ือเสริมสรางบรรยากาศใหเอื้ออํานวยตอการ ลงทุนมากยิ่งขึ้น เชน มาตรการดานภาษี อนุญาตใหนครหลวงเวียงจันทน แขวงจําปาสักและแขวง หลวงพระบาง มีอํานาจอนุมัติโครงการลงทุนที่มีมูลคาไมเกิน 2 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา สวนแขวง อ่ืน ๆ สามารถอนุมัติโครงการลงทุนที่มีมูลคาลงทุนไมเกิน 1 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา ทําใหการ ลงทุนจากตางประเทศในลาวมีแนวโนมเพ่ิมข้ึนอยางตอเนื่อง โดยใน ค.ศ. 2003 มีมูลคา 465 ลาน เหรียญ ค.ศ. 2004 มีมูลคา 533 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา และ ค.ศ. 2005 มีมูลคา 1.6 พันลาน เหรียญสหรัฐอเมริกา นักลงทุนท่ีสําคัญ ไดแก ไทย เวียดนาม ฝรั่งเศส ออสเตรเลียและจีน เปนตน

3 สถาบันวิจัยกสิกรรมและปาไมแหงชาติ (NAFRI), สปป.ลาว, 2008. ดูเพิ่มเติม www.boi.go.th/thai/clmv/ Back_index/2010_laos_0.html (สืบคนเมื่อ 12/12/2011)

- โครงการความรวมมือในภูมิภาค

การรวมกลุมประเทศอาเซียน สปป.ลาวไดเขาเปนสมาชิกอาเซียนเมื่อเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1997 ไดเปนประธานคณะกรรมการประจําอาเซียนเม่ือกรกฎาคม ค.ศ. 2004 โดยไทยไดใหความ รวมมือแกสปป.ลาว เพื่อใหสามารถมีสวนรวมในอาเซียนไดอยางทดเทียมกับประเทศสมาชิกอาเซียน เกา ทั้งในกรอบความริเร่ิมเพื่อการรวมตัวของอาเซียน การใหสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากร รวมทั้งให ความรวมมือแกลาวเพื่อเตรียมความพรอมในโอกาสท่ีลาวเปนเจาภาพจัดการประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งท่ี 10 ค.ศ.2004 โดยไดจัดการดูงานใหเจาหนาท่ีลาว ใหการสนับสนุนดานวัสดุอุปกรณสําหรับ จัดตั้งศูนยขาว มูลคาประมาณ 11.80 ลานบาท และใหความชวยเหลือทางการเงินเพื่อปรับปรุง สนามบินวัดไตมูลคาประมาณ 320 ลานบาท4

ยุทธศาสตรความรวมมือทางเศรษฐกิจอิระวดี-เจาพระยา-แมโขง (Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy: ACMECS) ลาวมีสวนรวมในกรอบ ACMECS อยางแข็งขันและสปป.ลาวไดเปนประธานการประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อปรับ ACMECS Plan of Action และทบทวนโครงการความรวมมือในสาขาตาง ๆ ระหวางวันที่ 1-2 มิถุนายน ค.ศ. 2006 ที่กรุงเทพฯและเปนเจาภาพจัดการประชุม ACMECS ระดับรัฐมนตรีที่เมืองดอนโขง แขวง จําปาสัก ระหวางวนที่ 3-4 กรกฎาคม ค.ศ. 20065

ความรวมมือในกรอบสามเหลี่ยมมรกต ลาวเปนเจาภาพจัดการประชุมระดับรัฐมนตรี ความรวมมือในกรอบสามเหล่ียมมรกต ครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม ค.ศ. 2003 ที่แขวงจําปาสัก ที่ ประชุมไดเห็นชอบปฏิญญาวาดวยความรวมมือดานการทองเท่ียว ซึ่งมีสาระสําคัญมุงใหความ สําคัญกับการพัฒนาอุตสาหกรรมการทองเท่ียว เพ่ือชวยกระตุนการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของ ประเทศสมาชิกและไดกําหนดพ้ืนที่ความรวมมือเพื่อผลักดันใหกรอบความรวมมือมีความเดนชัด คือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย ภาคตะวันตกเฉียงเหนือของกัมพูชาและภาคใตของลาว ทั้งนี้ไทย ไดจัดสรรงบประมาณ 2 ลานบาท ในโครงการปรับปรุงศูนยขอมูลขาวสารการทองเที่ยวสามเหล่ียม มรกตที่แขวงจําปาสักดวย

- ดานสังคมและการพฒนา

ลาวยังคงประสบปญหาที่ตองเรงแกไขท่ีสําคัญไดแก ปญหาราคาน้ํามันที่เพ่ิมสูงขึ้น ปญหา การขาดดุลการคาในอัตราสูง คาเงินกีบไมมีเสถียรภาพ การจัดเก็บรายไดต่ํากวาเปาหมายและ ปญหาการฉอราษฎรบังหลวง เปนตน

4 www.thaisavannakhet.com/vientiane/th/.../cooperation3/ (Retrieved December 12, 2011)

5 http://www.ounon19.com/relation_Thai_Laos2.htm (Retrieved December 12, 2011)

3.2 ขอมูลพ้ืนฐานของเวียดนาม6

3.2.1 ขอมูลทั่วไป

สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (Socialist Republic of Vietnam) ตั้งอยูในภูมิภาคเอเชีย ตะวันออกฉียงใต ทิศเหนือติดกับจีน ทิศใตและทศตะวันออกเฉียงใตติดกับอาวไทย ทิศตะวันออกติด ทะเลจีนใต ทิศตะวันตกติดกับสปป.ลาวและกัมพูชา เวียดนามมีประชากรประมาณ 90.5 ลานคน (กรกฎาคม ค.ศ. 2011)7 มีเชื้อชาติเวียดนามประมาณรอยละ 85-90 สวนที่เหลือเปนจีน Hmong ไทย เขมร Cham และชาวเขาเผาตางๆ (Mountain Groups) มีการนับถือศาสนาพุทธ (นิกาย มหายาน) รอยละ 70 สวนท่ีเหลือนับถือศาสนาศริสต (สวนใหญนับถือนิกายโรมันคาทอลิก), Hao Hao, Cao Dai, ศาสนาอิสลามและความเชื่อท่ีสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ (Indigenous Beliefs)

การเมืองและการปกครอง เวียดนามปกครองดวยระบบสงคมนิยมคอมมิวนิสต โดยมีพรรค คอมมิวนิสตเวียดนาม (Communist Party of Vietnam: CPV) เปนพรรคการเมืองเดียวในประเทศ ทําใหมีบทบาทอยางมากในการกําหนดแนวทางการบริหารประเทศในทุกดาน โครงสรางการปกครอง ของเวียดนามแบงเปน 3 ระดับ ที่สําคัญไดแก (1) สภาแหงชาติ (The National Assembly) เปน องคกรฝายนิติบญญตั ิ ประกอบดวยสมาชิกท่มาจากการเลอกตั้งจํานวน 498 คน ท้งนี้สภาแหงชาติมี อํานาจในการแกไขรัฐธรรมนูณและการออกกฎหมายตางๆของเวียดนาม นอกจากนี้ยังมีอํานาจให ความเห็นชอบในการแตงตั้งถอดถอนประธานาธิบดี นายกรัฐมนตรีและรองนายกรัฐมนตรี ปจจุบัน สภาแหงชาติเปดโอกาสใหสมาชิกสภาฯ สามารถซักถามการบริหารงานของรัฐบาลเปนรายบุคคลได ระหวางสมัยประชุม (2) องคกรฝายบริหาร ทําหนาที่กําหนดนโยบายและบริหารประเทศ โดยผูท่ีมี บทบาทสําคัญทางการเมืองในเวียดนาม มี 3 คน ซึ่งดํารงตําแหนงตางๆดังนี้ เลขาธิการพรรคฯ ประธานาธิบดี นายกรัฐมนตรี และ (3) รัฐบาลทองถิ่น (People’s Committee of Province) เวียดนามมีสภาประชาชนและคณะกรรมการประชาชนประจําทองถิ่นเปนองคกรบริหารสูงสุดประจํา ทองถิ่น โดยรัฐบาลทองถิ่นจะบริหารงานตามกฎหมายรัฐธรรมนูญและกฎระเบียบที่รัฐบาลกลางได

บญญ

ิไว

3.2.2 ความสัมพันธระหวางประเทศ

เวียดนามเขาเปนสมาชิกของกลุมอาเซียน (ASEAN) เม่ือวันที่ 28 กรกฎาคม ค.ศ. 1995

และเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1997 เขาเปนสมาชิกของกลุม APEC นอกจากนี้เวียดนามยังจัดทํา

6 ธนาคารเพื่อการสงออกและนําเขาแหงประเทศ, สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (Socialist Republic of Vietnam), ขอมูล ณ เดือนพฤษภาคม 2005 หนา 1-25.

7 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vm.html (Retrieved December 12, 2011)

ขอตกลงการคาทวิภาคีกับประเทศตางๆ เชน สหรัฐอเมริกาอเมริกา คิวบา อารเจนตินา บราซิล ชิลี เปนตน และเม่ือ ค.ศ. 2004 เวียดนามลงนามในความตกลงการคาทวิภาคีกับ EU เมื่อเดือนตุลาคม ค.ศ. 2004 และกับสิงคโปรเมื่อเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2004 การลงนามในความตกลงดังกลาวเปน ความพยายามของเวียดนามท่ีจะเขาเปนสมาชิก WTO ไดใน ค.ศ. 2005

นอกจากน้ี จีนกับเวียดนามยังมีความขัดแยงระหวางประเทศในเรื่องกรรมสิทธิในการ ปกครองหมูเกาะ Spratly และหมูเกาะ Paracel ในทะเลจีนใต ซึ่งยังคงเปนปญหาความขัดแยง ระหวางเวียดนามกับจีน ฟลิปปนส บรูไน ไตหวันและมาเลเซีย แมวาที่ผานมาเวียดนามจะไดเปด เจรจาเพื่อแกไขปญหาความขัดแยงดังกลาวกับบางประเทศ เชน ฟลิปปนสและจีนแลว แตความ ขัดแยงก็ยังคงเกิดขึ้นเปนระยะๆ โดยลาสุดรัฐบาลเวียดนามออกมาประกาศย้ําถึงสิทธิในการ ครอบครองอธิปไตยเหนือหมูเกาะ Spratly ของเวียดนามอีกคร้ัง (หลังจากท่ีรัฐบาลจีนไดประกาศ แสดงความเปนเจาของเหนือหมูเกาะ Spratly และนานนํ้ารอบหมูเกาะดังกลาวเชนกัน)

3.2.3 เศรษฐกิจการลงทุนจากตางประเทศ

นบต้ังแต ค.ศ. 1986 เปนตนมา รฐบาลเวียดนามไดเรงปฏิรูประบบเศรษฐกิจอยางตอเน่ือง ภายใตนโยบายโดยเหมย (Doi Moi) ซึ่งสงผลใหเศรษฐกิจของเวียดนามขยายตัวอยางรวดเร็ว ขณะเดียวกันการดําเนินนโยบายท่ีเปดรับการลงทุนจากตางประเทศมากขึ้นทําใหเวียดนามกลับ กลายเปนแหลงดึงดูดการลงทุนท่ีไดรับความสนใจเปนอยางมากจากนักลงทุนตางชาติ

ปจจัยสําคัญที่สนับสนุนใหเวียดนามเปนประเทศที่นาลงทุน ไดแก

- การเมืองในประเทศมีเสถียรภาพ เวียดนามปกครองดวยระบบสังคมนิยมคอมมิวนิสต มีพรรคการเมืองเพียงพรรคเดียวคือ พรรคคอมมิวนิสตเวียดนาม ซึ่งมีบทบาทในการกําหนดแนวทาง

กาบริหารประเทศในทุกดาน ขณะเดียวกนผ ําประเทศมีความมงม่ันท่ีจะพัฒนาประเทศอยางจรงจงัิ

สงผลใหการดําเนินนโยบายทางเศรษฐกิจของเวียดนามเปนไปอยางตอเนื่อง ซึ่งชวยสรางความมั่นใจ ใหแกนักลงทุนที่เขาไปประกอบธุรกิจในเวียดนาม

- ทรัพยากรธรรมชาติอุดมสมบูรณ โดยเฉพาะทรัพยากรพลังงานและแรธาตุ เชน การมี แหลงนํ้ามันดิบกระจายอยูท่ัวทุกภาค ทําใหเวียดนามเปนประเทศผูสงออกน้ํามันดิบที่สําคัญใน ภูมิภาคอาเซียน นอกจากนี้วียดนามยังมีปริมาณเช้ือเพลิงสํารอง เชน กาซธรรมชาติ ปโตรเลียมและ ถานหินอยูในระดับสูง อีกทั้งยังมีแรธาตุสําคัญ เชน บอกไซต โปแตสเซียมและเหล็ก รวมท้ัง ทรพยากรปาไม ซึ่งลวนเปนวตถุดิบสําคญสาหรับการลงทุน ในสวนของทรัพยากรดินและน้ําที่มีอยาง เพียงพอทั้งในดานปริมาณและคุณภาพ ซึ่งเอื้อตอการเพาะปลูกสงผลใหเวียดนามเปนแหลงผลิต สินคาเกษตรหลายรายการจนติดอันดับประเทศผูสงออกสินคาเกษตรรายใหญของโลก เชน พริกไทย

(อันดับ 1 ของโลก) ขาว (อันดับ 2 ของโลก รองจากไทย) กาแฟ (อันดับ 2 ของโลก รองจากบราซิล)

เม็ดมะมวงหิมพานต (อันด 3 ของโลก) และอาหารทะเล (อนดบัั 6 ของโลก)

- การเปนตลาดขนาดใหญที่มีศักยภาพ เวียดนามมีประชากรสูงถึง 90.5 ลานคน นอก จากนี้การที่เวียดนามปดประเทศมานานทําใหประชากรไมมีทางเลือกในการใชจายเงิน อยางไรก็ตาม หลังจากเปดประเทศ ชาวเวียดนามตางก็ตื่นตัวกับสินคาและบริการใหมๆ ทําใหมีการจับจายใชสอย มากขึ้น ประกอบกับชาวเวียดนามเร่ิมมีกําลังซ้ือมากขึ้น ตามการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่อยูในชวง ขาขึ้น ประกอบกับปริมาณเงินโอนกลับประเทศของชาวเวียดนามโพนทะเล (Viet Kieu) อยูใน ระดับสูง นอกจากนี้ชาวเวียดนามสวนใหญมีความตองการสินคาอุปโภคบริโภค (โดยเฉพาะสินคาที่ มีคุณภาพดี) จํานวนมากและเพิ่มขึ้นทุกป ท้ังนี้ประชากรท่ีมีกําลังซื้อสูงสวนใหญอาศัยอยูในนคร โฮจิมินหและเมืองรอบนอก ฮานอยและเมืองตางๆ บริเวณใกลสามเหล่ียมปากแมน้ําโขง ซึ่งเปนเมือง สําคัญทางเศรษฐกิจ

- การเนนนโยบายเปนมิตรกับทุกประเทศและใหความสําคัญกับความปลอดภัย ซึ่งเปน

สิ่งสําคัญที่ทําใหนักลงทุนเกิดความเชื่อมั่นและกลาตัดสินใจเขามาลงทุน ทั้งนี้ดานความปลอดภัย และการสรางความสงบสุขเวียดนามมีกฎหมายท่ีเข็มงวดและมีบทลงโทษรุนแรง ทําใหเวียดนามแทบ ไมมีปญหาอาชญากรรมขั้นรายแรง

- เวียดนามใหความสําคัญกับการพัฒนาเสนทางคมนาคมขนสงทั้งทางบก ทางน้ําและ ทางอากาศ ตลอดจนสาธารณูปโภคตางๆท่ีเกี่ยวเนื่องใหมีความสะดวกและทนสมัยยิ่งขึ้น เพื่อรองรับ การขยายตัวของการคาและการลงทุน โดยเฉพาะการพัฒนาเสนทางหมายเลข 9 ซึ่งเปนสวนหนึ่งของ โครงการพัฒนาเสนทางระเบียงเศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก (West-West Economic Corridor: EWEC) ซึ่งจะชวยใหการเดินทางและการขนสงสินคาระหวางไทย-ลาว-เวียดนามสะดวกรวดเร็วขึ้น

- ความไดเปรียบดานแรงงาน ประชากรในเวียดนามประมาณรอยละ 65 อยูในวัยทํางาน (มีอายุระหวาง 15-64 ป) และอัตราการรูหนังสือของชาวเวียดนามสูงกวารอยละ 90 ทําใหเวียดนาม มีแรงงานจํานวนมากพอที่มีความสามารถทํางานในอุตสาหกรรมที่ใชเทคโนโลยีขั้นสูงและในภาค การเงินไดอยางมีประสิทธิภาพ ขณะท่ีแรงงานไรฝมือในเวียดนามมีอัตราคาจางคอนขางต่ําเมื่อเทียบ กับหลายประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต

- นโยบายสงเสริมการลงทุนของรัฐบาลเวียดนามที่ผานมารัฐบาลเวียดนามไดมีการ ปรบปรุงกฎระเบียบตางๆ ใหเอื้อตอการลงทุนจากตางประเทศ ที่สําคญไดแก

1. การยกเวนภาษีนําเขาวัตถุดิบ ซึ่งใชผลิตสินคาเพื่อสงออกภายในเวลาไมเกิน

270 วนั นับตั้งแตวันท่ีนําเขาวัตถุดิบ เพื่อสนบสนุนการผลิตเพื่อการสงออก

2. การอนุญาตใหนักลงทุนตางชาติสามารถสงผลกําไรกลับประเทศไดอยางเสรี โดยลาสุดรัฐบาลเวียดนามประกาศยกเลิกการเก็บภาษีจากผลกําไรที่โอนกลับ ประเทศ (Profit Remittance Tax)

3. การอนุญาตใหกิจการที่ถือหุนโดยชาวตางชาติ 100 เปอรเซ็นต การโอนผล ขาดทุนสะสม (Loss Forward) ไปหักกลบลบหน้ีกับผลกําไรในปตอๆไปไดอีก

5 รอบระยะเวลาบัญชี เชน เดียวกับกิจการที่ถือหุนโดยชาวเวียดนาม 100

เปอรเซ็นต และกิจการท่ีชาวเวียดนามรวมทุนกับชาวตางชาติ

4. การปฏิรูประบบภาษีเงินไดนิติบุคคลและภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา รวมทั้งการ ทยอยยกเลิกระบบสองราคา เพื่อใหเกิดความเทาเทียมกันระหวางนักลงทุน ตางชาติกับนกลงทุนชาวเวียดนาม

นอกจากนี้รัฐบาลเวียดนามยังจัดทําขอตกลงเพื่อสงเสริมและคุมครองการลงทุนและขอ ตกลงเพ่ือการเวนการเก็บภาษีซอนกับประเทศตางๆรวมทั้งไทยดวย และการมีสวนรวมในประชาคม โลก เชน การเปนสมาชิกกลุมอาเซียน เอเปค การจัดทําขอตกลงการคาทวิภาคีกับสหรัฐอเมริกา การ สรางความรวมมือกับประเทศเพื่อนบานภายใตกรอบความรวมมือทางเศรษฐกิจอิระวดี-เจาพระยา- แมโขง (ACMECS) และกรอบความรวมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคลุมแมน้ําโขง (GMS) รวมทั้งการ เขาเปนสมาชิกขององคการการคาโลก (WTO)

3.3 จีนกบการลงทุนในสปป.ลาวและเวียดนาม การลงทุนขามชาติของจีนในตางประเทศไดอาศัยความสามารถในการแขงขันและการยาย

ฐานการผลิตไปยังประเทศที่มีโอกาสทางเศรษฐกิจ โดยมีวิสาหกิจจีนที่มีการขยายออกไปลงทุนใน ตางประเทศ มี 3 ประเภทคือ (1) กิจการการผลิต (Production Sector) ทั้งการผลิตในภาค เกษตรกรรม (Agricultural Processing) ภาคอุตสาหกรรม (Manufacturing) และเหมืองแร (Mining) (2) กิจการการคา (Trading Sector) ทั้งการคาสง (Wholesale) และการคาปลีก (Retail)

(3) กิจการบริการ (Service Sector) โดยในสวนของการแบงประเภทกิจการตามเกณฑขนาดธุรกิจวา กิจการน้นๆ เปนกิจการขนาดยอม ขนาดกลางและขนาดใหญ

การขยายอิทธิพลของจีนในสปป.ลาวและเวียดนามน้ัน พบวา ทั้งสามประเทศตางมีการ เชื่อมโยงทางเศรษฐกิจทั้งการเชื่อมโยงทางภูมิศาสตรระหวางกันและกัน ตลอดจนการเชื่อมโยงกับ เศรษฐกิจกับประเทศอื่นๆในภูมิภาค ซึ่งโดยทั่วไปเมื่อประเทศมีนโยบายเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจกัน มากขึ้นแลว โอกาสในการเขาไปลงทุนและทําการคาระหวางประเทศในประเทศน้ันยอมมีมากขึ้น ตามไปดวย รวมทั้งโอกาสทางการคาและการลงทุนในประเทศนั้นๆ ซึ่งมีกรอบความรวมมือและ

ขอตกลงทางการคาการลงทุนระหวางกนหลายกรอบท่ีจีน สปป.ลาวและเวียดนามไดเปนสมาชิกและ มีพันธะผูกพัน ท้ังกรอบความรวมมือในระดับภูมิภาคลุมแมน้ําโขง (GMS) กรอบขอตกลงในระดับ ภูมิภาคอยางอาเซียน (ASEAN) และกรอบขอตกลงในระดับโลกภายใตองคการการคาโลก (WTO)

เม่ือกรอบความรวมมือ ASEAN ไดขยายวงกวางขึ้นไปสูประเทศคูคาท่ีสําคัญ 3 ประเทศ คือ จีน ญี่ปุนและเกาหลีใต จึงทําใหกรอบความรวมมือ ASEAN ขยายเปน ASEAN+3 ซึ่งสงผลให เม็ดเงินลงทุนจาก 3 ประเทศดังกลาวเริ่มไหลเขาสูประเทศลาวและเวียดนามมากขึ้น และหลังจาก นั้นเมื่อทั้งสามประเทศพยายามเขาเปนสมาชิกองคการการคาโลก (WTO) กรอบความรวมมือใน ระดับโลกก็ไดมีการพัฒนาขึ้นอยางตอเน่ือง จีนเขาเปนสมาชิกเมื่อ ค.ศ. 2001 เวียดนามไดเขาเปน สมาชิกเมื่อ ค.ศ. 2005 (ยกเวน สปป.ลาว) ก็สงผลใหตองปฏิบัติตามพันธะสัญญาภายใตกรอบ WTO ไดเริ่มผอนคลายขอจํากัดและกฎระเบียบท่ีเก่ียวของกับการลงทุนจากตางประเทศและการคา ระหวางประเทศ ไดสงผลใหคล่ืนเม็ดเงินลงทุนจากตางประเทศที่นอกเหนือจากประเทศในกลุม ASEAN+3 ไหลเขาสูประเทศลาวและเวียดนามเพิ่มมากขึ้นอยางตอเนื่อง8

นอกจากกรอบความรวมมือในระดับภูมิภาคอาเซียนแลว กรอบความรวมมือท่ีมีขอบเขต จํากัดในกลุมประเทศสมาชิกอาเซียนใหมกัมพูชา ลาว พมาและเวียดนาม (CLMV) คือ GMS และ ACMECS ท้ังน้ีโดยกลุมประเทศลุมแมนํ้าโขง (GMS) เปนกรอบความรวมมือที่ริเร่ิมโดยธนาคารเพื่อ การพัฒนาแหงเอเชีย (Asian Development Bank: ADB) โดยมีเปาหมายเพื่อสงเสริมการพัฒนา และเช่ือมโยงเศรษฐกิจของประเทศในกลุมประเทศลุมนํ้าโขง ไดแก ไทย กัมพูชา พมา ลาว เวียดนาม และจีนตอนใต (มณพลยูนนานและกวางสี) โดยสิ่งท่ีเห็นไดคอนขางชัดเจนจากโครงการ GMS คือ การพัฒนาสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานและเสนทางคมนาคมระหวางประเทศในกลุมลุมแมน้ําโขง ใน สวนกลุม ACMECS น้ันเปนแผนยุทธศาสตรความรวมมือระหวางประเทศสมาชิกหาประเทศ คือ ไทย กัมพูชา พมา ลาวและเวียดนาม

สําหรับการเขาเปนสมาชิกองคการการคาโลก (WTO) ลาวไดแจงความจํานงขอสมัครเขา เปนสมาชิก WTO เมื่อวันท่ี 19 กุมภาพันธ ค.ศ. 1998 ซึ่งท่ีประชุมคณะมนตรีใหญ (General Council) เห็นชอบใหจัดต้ังคณะทํางานเพื่อตรวจสอบความพรอมของลาวท่ีจะปฏิบัติตามขอตกลง ตางๆและขอพูกพันในการเปดตลาดสินคาและบริการภายใต WTO

ตอมาในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2001 ลาวไดยื่นเอกสารรายละเอียดเกี่ยวกับนโยบายการคา ตางประเทศของตน (Memorandum on the Foreign Trade Regime) ตอคณะทํางานฯและไดมีการ

8 เวียดนามไดเขาเปนสมาชิกอาเซียน ลําดับที่ 7 เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม ค.ศ. 1995 ลาว (และพมา) เปนสมาชิก อาเซียนพรอมกัน เม่ือวันที่ 23 กรกฎาคม ค.ศ. 1997

พิจารณาเอกสารดังกลาวในช้ันแรกเมื่อเดือนตุลาคม ค.ศ. 2003 และเม่ือวันที่ 28 ตุลาคม 2004 คณะทํางานฯ ไดจัดการประชุมอยางเปนทางการครั้งแรกเพ่ือเจรจาการเขาเปนสมาชิกของลาว โดย ลาวไดมีการเสนอเอกสารเพ่ิมเติมอาทิ เร่ืองนโยบายเกษตร นโยบายทรัพยสินทางปญญา (TRIPS) มาตรการสุขอนามัยและสุขอนามัยพืช (SPS) และมาตรการท่ีเปนอุปสรรคทางการคา (TBT) เปนตน เมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน ค.ศ. 2006 ลาวไดยื่นขอเสนอฉบับแรกเรื่องการเขาสูตลาดสินคาและไดมี

การประชุมคณะทํางาน ฯ เพื่อเจรจาอยางเปนทางการครั้งที่ 2 เมื่อวันท่ี 30 พฤศจิกายน ค.ศ. 2006

และเมื่อเวียดนามตองการเขาเปนสมาชิก WTO ซึ่งสงผลกระทบตอการคาระหวางประเทศ ที่สําคัญคือ ในดานการสงออกจะชวยใหเวียดนามมีลูทางในการสงออกดีข้ึน การกีดกันการนําเขา สินคาจากประเทศคูคาจะนอยลง โดยเฉพาะสินคาสงออกของประเทศ เชน สิ่งทอ กาแฟและขาว สวนในดานการนําเขาสินคา เวียดนามมีขอผูกพันตองลดภาษีนําเขา เพิ่มโควตาหรือยกเลิกการ กําหนดโควตานําเขาสินคาเกษตร และมิใชสินคาเกษตรท่ีสําคัญหลายรายการมีขอผูกพันตองลด ภาษีลงใหอยูใน ชวงระหวางรอยละ 0-35 โดยบางรายการมีขอผูกพันใหลดภาษีลงเปนชวงๆ ซึ่งชวง สุดทายสิ้นสุดใน ค.ศ. 2014

สินคาเกษตรหลายรายการไดรับการปกปองโดยระบบโควตาภาษีคือ หากนําเขาในปริมาณ ที่อยูในโควตาจะเสียภาษีในอัตราต่ํา ปริมาณที่นําเขาเกินโควตาจะเสียภาษีในอัตราสูง เชน ไข ใบ ยาสูบ น้ําตาล เกลือ โดยเฉพาะสินคาเกลือ เวียดนามอางวาเกลือเปนที่มาของรายไดหลกของชาวนา เกลือที่ยากจน ซึ่งมีประมาณ 100,000 คน ตามแนวชายฝงทะเล จึงจําเปนที่ตองใหการปกปอง ชาวนาเกลือ และเวียดนามมีขอผูกพันจะไมใหการอุดหนุนการสงออกสินคาเกษตร แตสามารถให การอุดหนุนภายในแกเกษตรกรหากไมเปนการบิดเบือนทางการคาและปริมาณการผลิต โดยสามารถ ใหการอุดหนุนไดสูงสุดไมเกิน 246 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา

การเปดตลาดสินคาบริการ เวียดนามไดใหขอผูกพันท่ีจะเปดตลาดแกธุรกิจหลายรายการ เชน การใหบริการทางบัญชีคนตางดาวถือหุนไดถึง 100 เปอรเซ็นต หรือธุรกิจบางประเภทกําหนด ชวงเวลาใหคนตางดาวมีสัดสวนถือหุนเพิ่มข้ึนในลักษณะทยอยเปนขั้นๆจนถึง 100 เปอรเซ็นต ภาย ใน ค.ศ. 2012 เชน ธุรกิจขนสงสินคาดวน (Express Delivery Courier Services) ขณะเดียวกัน เวียดนามก็สวนสิทธิที่จะจํากัดสัดสวนการถือหุนของคนตางดาวในบริษัท เชน ธุรกิจโทรคมนาคมมี ขอจํากัดสัดสวนไวใหถือหุนไดไมเกินรอยละ 49 หรือรอยละ 65 ซึ่งขึ้นอยูกับประเภทธุรกิจที่ลงทุน

สปป.ลาวมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ 6 ฉบับ คือ ฉบับที่ 1 (ค.ศ. 1981-

1985) ฉบับที่ 2 (ค.ศ. 1986-1990) นโยบายจินตนาการใหม เนนระบบการคาเสรี ฉบับที่ 3 (ค.ศ.

1991-1995) เนนการคาเสรี ฉบับที่ 4 (ค.ศ. 1996-2000) เนนการคาเสรี ฉบับที่ 5 (ค.ศ. 2001-2005)

โดยในปแรกของการใชแผนดังกลาว พรรคประชาชนปฏิวัติ และฉบับที่ 6 (ค.ศ. 2006-2010) ลาวได

จัดการประชุมสมัชชาพรรคฯ คร้ังที่ 7 ที่ประชุมไดกําหนดเปาหมายและแนวทางการพัฒนาประเทศ

ในระยะส

(ค.ศ. 2001-2005) ระยะกลาง (ค.ศ. 2010) และระยะยาว (ค.ศ. 2020) ท่ีสําคัญดังนี้ ในระยะสั้นและระยะกลาง (ค.ศ. 2001-2005) จะผลักดันใหเศรษฐกิจขยายตัวอยาง

ตอเนื่องในอัตราเฉลี่ยไมต่ํากวารอยละ 7 ตอป ยุติการทําไรเลื่อนลอย ยุติการปลูกฝนและลดอัตรา ความยากจนลงครึ่งหนึ่งภายใน ค.ศ. 2005

ในระยะยาว (ค.ศ. 2020) จะพัฒนาประเทศให าวพนจากสถานการณเปนประเทศพั ฒนา

นอยท่ีสุด ประชากรมีรายไดเฉลี่ยประมาณ 1,000 เหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกา เพิ่มจาก ค.ศ. 2001

ประมาณ 3 เทาตัว ท้งน้ีสามารถจําแนกนโยบายการพฒนาแตละภาคของ สปป.ลาว ไดดังน้ี คือ

- พื้นที่ภาคเหนือ ไดแก แขวงอุดมไชย บอแกว ไชยะบุรี ซึ่งติดกับไทย นโยบายการพัฒนา

ท่ีสําคัญ ไดแก อุตสาหกรรมแปรรูปและการปลูกพืช เชน ฝาย ถ และขาวโพด เปนตน

- พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ไดแก แขวงหลวงพระบาง เชียงขวาง พงสาลี ซึ่งมีเขต แดนติดตอกับไทยและจีน นโยบายการพัฒนาท่ีสําคัญคือ การเล้ียงสตวและปลูกพืช

- พื้นท่ีภาคกลาง ไดแก แขวงคํามวนและสะหวันนะเขต ซ่ึงติดตอกับไทยและเวียดนาม นโยบายการพัฒนาที่สําคญคือ การปลูกพืชอาหารและอุตสาหกรรม

- พ้ืนที่ภาคใต เปนพื้นที่สีเหลี่ยมเศรษฐกิจซึ่งติดตอกับไทย กัมพูชาและเวียดนาม ซึ่งมี นโยบายการพัฒนาที่สําคัญคือ การปลูกกาแฟ ขาวโพดและผัก เปนตน

จากแผนพัฒนาซึ่งไดกําหนดเปาหมายในประเด็นตางๆดังนี้ คือ การขยายตวทางเศรษฐกิจ กําหนดอัตราขยายตัวทางเศรษฐกิจรอยละ 7.2 ตอป มุงขจัดความยากจน กําหนดใหพลเมืองของ ประเทศมีรายไดเพิ่มขึ้นจากประมาณ 380 เหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกาตอคนตอป ใน ค.ศ. 2004 เพิ่มเปน 720 เหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกาตอคนตอป การสงออกรัฐบาลลาวไดกําหนดเปาหมาย มูลคาสงออกขยายตัวรอยละ 10 ตอป

ในสวนของเวียดนาม นโยบายของรัฐบาลยังคงรกษาทิศทางการปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคม ตามนโยบาย “โดย เหมย” (Doi Moi) การดําเนินการเรงปรับตัวเขากับกระแสเศรษฐกิจและสังคมโลก ทําใหเวียดนามมีพัฒนาการทางเศรษฐกิจในเชิงบวกอยางตอเน่ือง มีอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจ รอยละ 7-8 ตอป พลังขับเคลื่อนทางเศรษฐกิจที่สําคัญคือ การเติบโตของการลงทุนจากตางประเทศ การสงออกวัตถุดิบ (น้ํามันและกาซธรรมชาติ) สิ่งทอ เครื่องหนังและสินคาเกษตร ขณะที่การ ทองเที่ยวและภาคบริการก็พัฒนาไปมาก เวียดนามไดพยายามปรับปรุงแกไขกฎระเบียบตางๆ ให สอดคลองกับขอกําหนดของ WTO มีการปฏิรูปและการปรับปรุงกลไกภาครัฐ พรอมทั้งไดพยายาม ศึกษาและเรียนรูประสบการณการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมจากหลายประเทศ

ในชวงของการประชุมสมัชชาพรรคฯ สมัยท่ี 10 นายกรัฐมนตรีของเวียดนามไดแถลงแผน พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ค.ศ. 2006-2010 ซึ่งระบุถึงเปาหมายและทิศทางของการพัฒนา ประเทศในชวง 5 ปขางหนา คือ (1) ดําเนินการตามนโยบายปฏิรูปเศรษฐกิจ Doi Moi เพื่อใหอัตรา การเพิ่มของผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศเติบโตรอยละ 8 หรือมากกวาภายใน ค.ศ. 2010 (ให

ผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศเพิ่มขึ้นเปน 94-98 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกา) (2) สราง ความเขมแข็งใหกับระบบเศรษฐกิจการตลาดแบบสังคมนิยม เพ่ือกาวสูความเปนประเทศที่กําลัง พัฒนาและทันสมัยใน ค.ศ. 2020 (3) พัฒนาเศรษฐศาสตรบนฐานแหงความรู (Knowledge-based economy) (4) ปรับปรุงคุณภาพการศึกษา วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และเรงรัดพัฒนาทรัพยากร มนุษย ทั้งน้ีเวียดนามมีนโยบายเนนหนักเรื่องการสงเสริมธุรกิจเอกชน เรงปฏิรูปรัฐวิสาหกิจตางๆ และเชิญชวนนักลงทุนจากตางประเทศ

การเรงรัดพฒนาโครงสรางพื้นฐานทางเศรษฐกิจขนาดใหญเพื่อรองรับการเจริญเติบโตทาง เศรษฐกิจ เชน การต้ังเขตเศรษฐกิจพิเศษตามเมืองสําคัญ (ที่ จังหวัด บาเรีย วุง เตา ซึ่งอยูใกลนคร โฮจิมินห) การปรับปรุงทาเรือน้ําลึก (ดานังและที่อาวคัมรานห) และทาอากาศยานนานาชาติให ทันสมัย ในสวนของการเตรียมความพรอมดานพลังงานไฟฟา เวียดนามไดมีแผนการลงทุนโดยใช งบประมาณหลายพันลานเหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกาเพื่อปรับปรุงโรงไฟฟาทั่วประเทศ พรอมทั้งมี การสรางเขื่อนใหมที่จังหวัดเซินลาทางภาคเหนือของเวียดนาม ซ่ึงจะเปนเขื่อนที่มีขนาดใหญที่สุดใน เอเชียตะวันออกเฉียงใต รวมทั้งกําลังเตรียมโครงการสรางโรงงานไฟฟาพลังงานนิวเคลียร โดยมี เปาหมายใหสรางเสร็จภายใน ค.ศ. 2020 ในดานอุตสาหกรรม เวียดนามกําลังพัฒนาหลายดานที่ สอดคลองกับสภาพและเงื่อนไข เชน อุตสาหกรรมตอเรือ โดยเวียดนามสามารถตอเรือสินคาขนาด ระวาง 53,000 ตันไดและตั้งเปาที่จะตอเรือขนาดระวาง 1 แสนตัน โดยไดรับความรวมมือดาน เทคโนโลยีจากตางประเทศ

เวียดนามยังคงตองใชเงินทุนจํานวนมากในการพัฒนาประเทศ สวนหนึ่งไดรับจากการ ลงทุนของตางชาติ ซึ่งขณะนี้มีการกระจายอํานาจใหรัฐบาลทองถิ่นอนุมัติโครงการลงทุนระดับเล็ก และกลางได นอกจากนี้เวียดนามยังไดรับความชวยเหลือจากตางประเทศ (International Development Assistance: IDA) และองคกรตางๆ เชน ธนาคารเพื่อการพัฒนาแหงเอเชีย (ADB) ธนาคารเพื่อความรวมมือระหวางประเทศแหงญี่ปุน (JBIC) องคการความรวมมือระหวางประเทศ ของญ่ีปุน (JICA) และยังมีเงินจากกลุมชาวเวียดนามโพนทะเลหรือเวียดเกียว (Viet Kieu) หลายลาน คน ที่สงเขาไปพัฒนาเศรษฐกิจของเวียดนาม

ลาวกบสิทธิพิเศษดานการคาระหวางประเทศที่ไดรับ ญี่ปุนไดใหระบบสิทธิพิเศษทางภาษีตอสปป.ลาว ประกอบดวย 2 สวนคือ (1) สําหรับ

ผลิตภัณฑทางกสิกรรมปาไมและประมง (2) ผลิตภัณฑอุตสาหกรรมเหมืองแร รวมถึงสินคาท่ีใช ผลิตภัณฑทางกสิกรรมหรือผลิตภัณฑทางปาไมเปนสวนประกอบหลกั เปนตน

สวนสิทธิพิเศษดานอตราภาษีที่มีผลบังคับใชรวมกัน (Agreement on Common Effective Preferential Tariff: CEPT) สัญญาวาดวยการใหสิทธิพิเศษดานอัตราภาษีนี้ เปนสวนสําคัญในการ ปฏิบัติแผนลดอัตราภาษีของเขตการคาเสรีอาเซียนหรืออาฟตา (CEPT Scheme AFTA)

นอกจากนี้ยังมีการลดอัตราภาษีสินคานําเขาของจีน จํานวน 202/238 รายการ ใหแกการ สงออกสินคาของลาวไปยังจีน ทําใหราคาสินคาของลาวสามารถแขงขันไดในจีน

นอกจากน้ีสปป.ลาวไดสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากรเปนการท่ัวไป (Generalized System of Preferences: GSP) จากประเทศผูนําเขามากถึง 35 ประเทศท่ัวโลก เชน ประเทศในกลุมสหภา พยุโรปและญี่ปุน เปนตน

นักลงทุนสวนมากจะเปนจีน เวียดนาม ไทย ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย ในสวนอุตสาหกรรมที่ นักลงทุนตางชาติเขาไปลงทุนมากที่สุด ไดแก การผลิตพลังงานไฟฟา (โครงการขนาดใหญที่มีการ ลงทุนสูง) การลงทุนดานการเกษตร การลงทุนดานการกอสราง อุตสาหกรรมและหัตกรรม การคา เหมืองแร โรงแรมภตตาคาร การบริการ ส่ิงทอ ที่ปรึกษาและอุตสาหกรรมไม เปนตน

การลงทุนในลาวมีแรงจูงใจสําคญคือ โครงการขนาดใหญสามารถเขาไปแสวงหาทรพยากร (Resources Seeking) เชน การลงทุนในอุตสาหกรรมพลังงานไฟฟา การลงทุนภายใตขอตกลง เกษตรพันธะสัญญา (Contract Framing) เปนตน และการแสวงหาตลาด (Market Seeking) เชน บริการโทรคมนาคม ธนาคารและการประกันภัย เปนตน สวนผูลงทุนขนาดกลางและยอมจะลงทุน เพื่อการแสวงหาตลาด โดยเฉพาะตลาดภายในประเทศ เชน ธุรกิจสงสินคาอุปโภค ธุรกิจโรงแรมตาม เมืองทองเท่ียว ธุรกิจแปรรูปผลิตภัณฑทางการเกษตร (เชน น้ําตาล) ธุรกิจรานอาหาร ธุรกิจบริการ ซอมรถยนตและรถจักรยานยนต ธุรกิจจําหนายอะไหลชิ้นสวนรถจักรยานยนต ธุรกิจผลิตถุงพลาสติก เปนตน

ในชวงทศวรรษของการดําเนินนโยบายเปดประเทศ เวียดนามประสบความสําเร็จในการ ดึงดูดการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ โดยรัฐบาลเวียดนามไดดําเนินการปรับปรุงแกไขกฎระเบียบ การคาและการลงทุนใหเกิดความคลองตัวสอดคลองกับมาตราฐานสากล สงเสริมการลงทุนในดาน สิทธิพิเศษตางๆ เชน การถือครองที่ดิน มาตราการดานภาษี อํานวยความสะดวกกระบวนการ จดทะเบียบตั้งโรงงานและเรงดําเนินนโยบาย One-Price Policy เพ่ือลดตนทุนการลงทุนแกนักลงทุน ตางชาติในสาขาโทรคมนาคม ไฟฟาและคมนาคมขนสง เปนตน

ประเทศท่ีลงทุนในเวียดนามมากท่ีสุด คือ สิงคโปร รองลงมา คือ เกาหลีใตและไตหวัน ตามลําดับ อยางไรก็ตามถึงแมวาสิงคโปรจะมีเงินลงทุนมากที่สุด แตก็มิไดหมายความวาธุรกิจท่ีมา ลงทุนเปนธุรกิจของสิงคโปร ทั้งนี้เนื่องจากสิงคโปรเปนที่ตั้งสาขาประจําภูมิภาคของกิจการขามชาติ จากหลายประเทศ ดังน้ันตัวเลขเม็ดเงินการลงทุนจากสิงคโปรจึงรวมการลงทุนของกิจการขามชาติ เหลานั้นดวย ในขณะที่เกาหลีใตมีการลงทุนในเวียดนามเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง ทั้งการลงทุนในดาน อสงหาริมทรพย (เชน การสราง/พัฒนานิคมอุตสาหกรรม) และการผลิตสินคาอุตสาหกรรม (เชน การ แปรรูปสินคาเกษตรและอุตสาหกรรมส่ิงทอ เปนตน)

เวียดนามมีการลงทุนจากตางชาติในกลุมอุตสาหกรรมท่ีหลากหลาย ทั้งในอุตสาหกรรม หนัก อุตสาหกรรมเบา อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมบริการ (เชน โทรคมนาคม โรงแรม การ กอสรางสํานักงานและอพารทเมนท) ทั้งนี้เนื่องจากนักลงทุนตางชาติมีความม่ันใจในศักยภาพการ เจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของเวียดนาม โดยจังหวัดที่นักลงทุนตางชาตินิยมเขาไปลงทุนมากท่ีสุด ไดแก นครโฮจิมินห ฮานอย ดองไน บินหเยืองและบาเรีย-หวุงเตา เปนตน

การลงทุนในเวียดนามพบวามีผูลงทุนที่ขยายฐานการคา ขยายฐานการผลิตและลงทุนกอ ต้ังธุรกิจใหมที่เวียดนาม โดยเลือกลงทุนในเขตนครโฮจิมินหเนื่องจากเปนเมืองการคาที่มีประชากร มาก รองลงมาไดแกเมืองฮานอย โดยมีแรงจูงใจดานการแสวงหาตลาด (Market Seeking) ที่ลงทุน ในเวียดนามท่ีสําคัญ ไดแก

- การที่อุตสาหกรรมปลายน้ํายายฐานการผลิตมาเวียดนามจึงตองยายตามมาดวย

- การที่ชาวเวียดนามมีการเติบโตของรายได ่ีเพิ่มขนอย้ึ างรวดเรวและชาวเวี็ ยดนามสวน

หนึ่งไดรับรายไดเสริมจากชาวเวียดนามโพนทะเลทําใหมีกําลังซ้ือสูง

- การที่ชาวเวียดนามเพิ่งผานพนจากภาวะสงครามมาไดไมนาน ตางก็มีความมั่นใจใน ภาวะการเติบโตทางเศรษฐกิจจึงมีความตองการบริโภคสินคามาก

- การท่ีรัฐบาลเวียดนามมีแผนการลงทุนกอสรางและพัฒนาสาธารณูปโภคเปนอยาง มาก มีการพัฒนาอุตสาหกรรมบริการอยางรวดเร็วทําใหเปนโอกาสของอุตสาหกรรมสนับสนุน (เชน อุตสาหกรรมสนบสนุนตางๆ ของโรงแรมและรานคา)

- การท่ีเวียดนามไดรับสิทธิพิเศษทางการคาท้ังในระดับอนุภูมิภาคและระดับโลกทําให การผลิตสินคาท่ีเวียดนามสามารถเขาถึงตลาดตางประเทศไดงายกวา

อยางไรก็ตามแรงจูงใจที่สําคัญอีกประการหนึ่งของนักลงทุนในเวียดนาม เพื่อแสวงหา ประสิทธิภาพ (Efficiency Seeking) ของการลงทุน ทั้งน้ีเนื่องจากเวียดนามเปนประเทศที่ยังคงมี คาจางแรงงานในระดับที่คอนขางต่ําและแรงงานมีคุณภาพคอนขางสูงเม่ือเทียบกับประเทศอื่นๆใน

ภูมิภาคลุมแมนํ้าโขง การยายฐานการผลิตมายังเวียดนามจึงทําใหผูประกอบการสามารถลดตนทุน และรักษาความไดเปรียบในการแขงขันการผลิตสินคา

จีนสนับสนุนการยายและขยายฐานการผลิตและการคาไปยังประเทศเศรษฐกิจใหมใน ประเทศเพื่อนบานที่มีศักยภาพในดานปจจัยการผลิต ตลาดในประเทศและชองทางการคาระหวาง ประเทศ โดยลาวและเวียดนามตางมีสมาชิกภาพตามกรอบความรวมมือในระดับอนุภูมิภาค เชน ACMECS และ GMS ซึ่งมีการตกลงในการอํานวยความสะดวกดานการลงทุน และการขนสงสินคา ระหวางประเทศสมาชิก นอกจากนี้การท่ีประเทศตางๆในกลุม CLMV ตางเปนสมาชิกใน ASEAN และ WTO (ยกเวน สปป.ลาว) ไดสงผลใหประเทศตางๆเหลานี้มีศักยภาพในดานตลาดสินคาสงออก เปนอยางมาก ท้ังนี้เน่ืองจากประเทศในกลุมนี้ไดรับสิทธิพิเศษทางการคาจากประเทศที่มีกําลังซื้อสูง อยางมาก เชน สหรัฐอเมริกาอเมริกา สภาพยุโรป ญ่ีปุน เกาหลีใต จีนและประเทศในอาเซียน เปนตน ในชวงสองทศวรรษที่ผานสปป.ลาวและเวียดนาม ตางมีการปรับนโยบายเศรษฐกิจของตน ใหมีความเปนเสรีและมีการทํางานของกลไกตลาดมากข้ึน เพื่อสงเสริมใหประเทศมีการพัฒนาทาง เศรษฐกิจอยางรวดเร็ว นอกจากนี้รัฐบาลลาวและเวียดนามตางพยายามปรับนโยบายเศรษฐกิจและ สภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจอยางเต็มที่เพื่อดึงดูดการลงทุนจากนักลงทุนตางชาติ เนื่องจากเล็งเห็น วาการลงทุนจากตางชาติเปนกลไกที่สําคัญที่จะเรงการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ผานการจางงาน การเพิ่มเม็ดเงินหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจ การยกระดับฝมือแรงงาน การยก ระดับสาธารณูปโภค การยกระดับเทคโนโลยีการผลิตในประเทศ การแกไขปญหาการขาดดุลการคา เปนตน นอกจากนี้ลาวและเวียดนามตางมีอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจเฉลี่ยที่สูงกวารอยละ 7-8 ตอป ซึ่งเปนปจจัยดึงดูดใหนักลงทุนตางชาติใหความสนใจกับตลาดภายในประเทศเหลานี้ ถึง

แมวาจะมีขอจํากดในดานเสถียรภาพของราคาสินคาบางก็ตาม

นอกเหนือการสงเสริมการพัฒนาประเทศผานการลงทุนจากตางชาติแลว ลาวและ เวียดนามตางมีเปาหมายที่จะลดระดับความยากจนและกระจายโอกาสการประกอบอาชีพไปยัง ประชากรกลุมตางๆ ใหทั่วถึงมากข้ึน และยังมีผลตอการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประชากรใน เขตพื้นที่ ซึ่งเปนผลจากการเปดประเทศเขาสูการเช่ือมโยงทั้งในระดับภูมิภาคและระดับโลก รวมทั้ง นโยบายสงเสริมการลงทุนอยางจริงจังไดทําใหมีการขยายตัวของเม็ดเงินลงทุนเขาสูประเทศในลาว และเวียดนาม

จากสถานการณการคาการลงทุนของประเทศตางๆในลาวและเวียดนาม จะเห็นไดวา ประเทศที่มีการพัฒนาและเติบโตของการคาการลงทุนสูงที่สุดคือ เวียดนาม ทั้งนี้เนื่องจากปจจัยที่ เปนองคประกอบหลายประการทั้งทางดานขนาดและกําลังซื้อของตลาด นโยบายสงเสริมของรัฐบาล ความพรอมทางดานปจจัยการผลิต โดยมีมูลคาของการลงทุนในเวียดนามสูงมากในแทบทุกชนิด

อุตสาหกรรม ท้ังอุตสาหกรรมหนัก อุตสาหกรรมเบา อสงหาริมทรัพย ภาคบริการและภาคการเกษตร อยางไรก็ตามลาวก็มีการขยายตัวการลงทุนในอุตสาหกรรมที่เกี่ยวของกับการใชทรัพยากรธรรมชาติ เปนปจจัยการผลิต (เชน โรงไฟฟาพลังน้ําและเหมืองแร เปนตน) และอุตสาหกรรมท่ีเก่ียวของกับการ ทองเที่ยว (เชน โรงแรมและรานอาหาร เปนตน) พ้ืนท่ีที่มีการลงทุนจากตางชาติในเวียดนาม เชน โฮจิมินหและจังหวัดใกลเคียง ฮานอย และดานัง ในสวนลาวมีเวียงจันทน สะหวันนะเขต จําปาสัก เปนตน

การลงทุนดานการผลิตหรือจําหนายสินคาอุปโภคบริโภค มีแรงจูงใจทางดานการแสวงหา ตลาด (Market Seeking) เปนหลัก โดยเฉพาะตลาดในประเทศทั้งนี้เนื่องจากทั้งลาวและเวียดนาม เพิ่งเปดประเทศมาไมนานนัก จึงทําใหมีผลิตภัณฑที่เปนที่วางในตลาดเปนจํานวนมาก ซึ่งถือเปน โอกาสทางธุรกิจ โดยมีทั้งการลงทุนในอุตสาหกรรมการผลิต การคาและการบริการ เวียดนามมี แรงจูงใจการลงทุนดานการแสวงหาประสิทธิภาพ (Efficiency Seeking) เพื่อใหมีตนทุนการผลิตที่ ลดลง (เชน การทําการเกษตรแบบพันธะสัญญา (contract framing) การยายฐานการผลิตสวนหนึ่ง ของอุตสาหกรรมพลาสติกและยางรถยนตไปยังเวียดนาม) และการแสวงหาตลาดลูกคากลุม อุตสาหกรรม (คือ ผูผลิตปลายน้ํา เชน ปศุสัตว โรงแรม อิเล็กโทรนิกส และจักรยานยนต เปนตน) สวนการลงทุนโดยมีแรงจูงใจในดานการแสวงหาทรัพยากร (Resources Seeking) นั้นมักเปนการ ลงทุนของกิจการขนาดใหญ เชน การลงทุนในธุรกิจพลังงานและการลงทุนในอุตสาหกรรมเหมืองแร ในสปป.ลาว สวนการลงทุนของกิจการขนาดเล็กมักอยูในรูปของอุตสาหกรรมแปรรูปผลผลิตทางการ เกษตร เปนตน

การลงทุนของจีนในลาวและเวียดนามมีเปาหมายของการลงทุนโดยใชเงินลงทุนของตนเอง ทั้งหมด (เนื่องจากเปนไปไดยากท่ีจะเขาถึงแหลงเงินทุนในประเทศปลายทาง) ซึ่งมีการลงทุน 3 รูปแบบ คือ (1) การลงทุนโดยตรงทั้งหมดซึ่งมกเปนกรณีของกิจการขนาดใหญ (2) การลงทุนโดยการ รวมทุนกับคนทองถิ่น และ (3) การลงทุนโดยใหผูรวมดําเนินธุรกิจทองถิ่นจดทะเบียนเปนเจาของ กิจการ ซึ่งผูลงทุนขนาดกลางและเล็กมักเลือกรูปแบบการลงทุนสองวิธีสุดทาย เน่ืองจากมีความเชื่อ วาจะทําใหสามารถทําธุรกิจในประเทศนั้นไดอยางราบร่ืนและมีตนทุนในการดําเนินการที่ตํ่ากวา ซึ่ง สามารถนําผลกําไรที่ไดรับไปขยายการลงทุน (Reinvestment) ตอไปได ซึ่งแสดงใหเห็นถึงความ เช่ือมั่นในศักยภาพการลงทุนในลาวและเวียดนาม

ลาว

1. กฎระเบียบการลงทุน

กฎหมายหลักที่เกี่ยวของกับการลงทุนของตางชาติในลาวคือ กฎหมายการสงเสริมการ ลงทุนจากตางชาติ ค.ศ. 2004 (Law on the Promotion of Foreign Investment 2004) โดย

นโยบายการสงเสริมการลงทุนจากตางประเทศของรัฐบาลลาว ซึ่งจะใหสิทธิประโยชนทางภาษีโดย เฉพาะการยกเวนภาษีเงินไดนิติบุคคลแกผูประกอบการที่เขาไปต้ังโรงงานในลาว รวมท้ังพื้นที่ทาง เหนือซึ่งสวนใหญขาดแคลนระบบสาธารณูปโภคข้ันพื้นฐาน จะไดรับการยกเวนภาษีเงินไดนิติบุคคล เปนเวลา 7 ป หลังจากน้นจึงเสียภาษีในอตรารอยละ 10 เทียบกบอัตราปกติรอยละ 35

ทั้งนี้นักลงทุนที่สนใจเขาไปลงทุนในพ้ืนที่ทางภาคเหนือของลาว ตองยื่นคํารองขออนุญาต ลงทุนพรอมกับเอกสารการลงทุนและบทวิพากษทางเศรษฐกิจ แสดงผลวิเคราะหความเปนไปไดของ โครงการลงทุน รวมท้ังแผนธุรกิจโดยละเอียดตอผูปกครองแขวงที่ตองการเขาไปลงทุน โดยผูปกครอง สวนใหญที่มีอํานาจอนุมัติโครงการลงทุนวงเงินไมเกิน 3 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกา ยกเวน แขวงหลวงพระบาง ซึ่งเปน 1 ใน 4 แขวงใหญนอกเหนือจากแขวงจําปาสัก แขวงสะหวันนะเขตและ นครหลวงเวียงจันทนที่ผูปกครองแขวงมีอํานาจอนุมัติโครงการลงทุนวงเงินลงทุน 5 ลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา ทั้งยังสามารถยื่นขออนุญาตลงทุนกับคณะกรรมการสงเสริมและคุมครองการลงทุน ภายในและตางประเทศ (Department of Domestic and Foreign Investment: DDFI) ในนครหลวง เวียงจนทน หากโครงการลงทุนมีมูลคาเกินอํานาจอนุมัติของผูปกครองแขวง

ตามกฎหมายสงเสริมและบริหารการลงทุนจากตางประเทศในสปป.ลาว เม่ือ ค.ศ. 2004 โครงการลงทุน ที่ไดรับอนุญาตจากกรมสงเสริมและคุมครองการลงทุนภายในและตางประเทศ ของสปป.ลาวจะไดรับประโยชนดานภาษีดังนี้ คือ (1) ยกเวนภาษีนําเขายานพาหนะ เครื่องจักร อุปกรณที่ใชในการผลิตและวตถุดิบ (2) ยกเวนภาษีสงออกสําหรับสินคาสงออกหรือสินคาสงออกตอ

(3) ลดอตราภาษีกําไรใหธุรกิจหางไกล ตามเขตพื้นท่ีการลงทุน ดังน้ี

เขต 1 พื้นที่หางไกลทุรกันดาร โดยนักลงทุนตางชาติจะไดรับยกเวนภาษีกําไรเปนเวลา 7 ป

หลังจากน้ันจะเสียภาษีในอัตรารอยละ 10

เขต 2 พื้นที่ที่มีระบบสาธาณณูปโภคพ้ืนฐานจํากัด นักลงทุนตางชาติจะไดรับยกเวนภาษี กําไรชวง 5 ปแรก เริ่มเสียภาษีอัตรารอยละ 7.5 ใน 3 ปตอมา และรอยละ15 ในระยะเวลาหลัง จากนั้น

เขต 3 พื้นท่ีที่มีระบบสาธารณูปโภคโดยสมบูรณ นักลงทุนตางชาติจะไดรับยกเวนภาษีที่ เรียกเก็บจากกําไรเปนเวลา 2 ป และเสียภาษีอัตรารอยละ 10 ใน 2 ปตอไป หลังจากนั้นจะเสียภาษี

กําไรรอยละ 20

2. รูปแบบและขั้นตอนการลงทุน รูปแบบการลงทุนของตางชาติในลาว มี 3 รูปแบบ คือ

- สญญาความรวมมือทางธุรกิจ (Business Cooperation by Contract) เปนการรวม ธุรกิจระหวางนักลงทุนทองถิ่นและนักลงทุนตางชาติ โดยไมตองมีการจัดตั้งบริษัทใหม มีการทํา สญญาเพื่อกําหนดแนวทางและการแบงผลประโยชนในการประกอบธุรกิจ

- การรวมทุน (Joint Ventures) เปนการรวมทุนระหวางนักลงทุนตางชาติกับนักลงทุน ทองถิ่นหรือกบรฐบาลลาว โดยมีสัดสวนเงินทุนจดทะเบียนไมนอยกวารอยละ 30

- การลงทุนโดยชาวตางชาติเปนเจาของทั้งหมด 100 เปอรเซ็นต (Foreign Owned Enterprise) นักลงทุนตางชาติตองขออนุมัติจากคณะกรรมการสงเสริมและคุมครองการลงทุนภาย ในและตางประเทศ (DDFI) กอน จึงจะสามารถจดทะเบียนต้ังสาขาหรือสํานกงานตัวแทนในลาวได

3. ขั้นตอนการขออนุมตั ิการลงทุน9

ตามกฎหมายวาดวยการสงเสริมการลงทุน ค.ศ. 2004 ไดกําหนดใหนักลงทุนตางชาติท่ี สนใจลงทุนในลาวยื่นเอกสารที่เกี่ยวของ ไดแก สําเนาหนังสือเดินทางของผูลงทุน เอกสารแสดง ประวัติของผูลงทุน ผลการศึกษาความเปนไปไดในการลงทุนหรือแผนธุรกิจและเอกสารที่เกี่ยวของ กับโครงสรางการถือหุนของกิจการใหกับคณะกรรมการสงเสริมและจัดการการลงทุน (Committee for Promotion and Management of Investment: CPMI) ของแตละแขวง (หนวยงานในสังกัดของ DDFI) ซ่ึงใหบริการแบบเบ็ดเสร็จครบวงจร (One Stop Service)

หลังจากน้ CPMI จะประสานงานกับหนวยราชการตางๆ และหนวยราชการสวนท องถ่ินที่

เกี่ยวของพิจารณาขอเสนอดังกลาวในกรอบระยะเวลาท่ีกําหนด คือ 15 วันทําการสําหรับการลงทุน ในสาขาอุตสาหกรรมท่ีมีการสงเสริม 25 วันทําการสําหรับการลงทุนในสาขาอุตสาหกรรมที่เปดใหมี การลงทุนแบบมีเงื่อนไขและ 45 วันทําการสําหรับโครงการลงทุนประเภทอื่น โดยนักลงทุนท่ีผานการ พิจารณาจะไดรับเอกสารใบอนุญาตลงทุนของตางชาติ (Foreign Investment License) ใบรับรอง การจดทะเบียบวิสาหกิจ (Enterprise Registration Certificate) และใบรับรองการขึ้นทะเบียนภาษี (Tax Registration Certificate) พรอมกันในคร้งเดียว

นอกจากนี้ตามกฎหมาย Prime Ministry Decree No 301 ค.ศ. 2005 ไดกําหนดอํานาจใน การอนุมัติโครงการลงทุนยังข้ึนอยูกับมูลคาการลงทุนดวย โดยโครงการลงทุนขนาดใหญที่มีมูลคา การลงทุนเกินกวา 20 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกา ไดรับการอนุมัติจากนายกรัฐมนตรี สวน ประธานและรองประธาน DDFI มีอํานาจอนุมัติเฉพาะโครงการลงทุนที่มีมูลคาการลงทุนไมเกิน 10 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกาอเมริกาและโครงการที่มีเงินลงทุนไมเกิน 3 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา

9 ขั้นตอนและกฎระเบียบที่เกี่ยวของอาจมีการเปลี่ยนแปลง ผูสนใจลงทุนใน สปป.ลาว ควรศึกษาขอมูลเกี่ยวกับ ข้ันตอนและรายละเอียดการขออนุมัติลงทุนเพิ่มเติมดวย http://invest.laopdr.org/ (Retrieved December 12, 2011)

อเมริกา สามารถขอรับการอนุมัติจากแขวงตางๆ ได (แขวงที่มีขนาดใหญมีอํานาจอนุมัติโครงการ ลงทุนท่ีมีมูลคาไมเกิน 5 ลานเหรียญสหรฐอเมริกาอเมริกา)10

หลังจากไดรับอนุญาตแลว กิจการที่รับอนุญาตจะตองมีการเริ่มกิจกรรมการลงทุนท่ีระบุไว ในแผนการลงทุนท่ีไดเสนอตอ CPMI และสอดคลองกับกฎหมายของสปป.ลาว ภายในระยะเวลา 90 วัน โดยหากนักลงทุนไมลงทุนภายในระยะเวลาดังกลาว ใบอนุญาตลงทุนฉบับดังกลาวก็อาจถูก ยกเลิกได

อยางไรก็ตามจากรายงานซึ่งจัดทําโดยธนาคารโลก (World Bank) เรื่อง Building Export Competitiveness in Laos (2010)11 ไดแสดงใหเห็นวาขั้นตอนในการขออนุญาตลงทุนในทางปฏิบัติ มิไดสะดวกราบร่ืนและรวดเร็วดังที่ระบุไวในกฎหมาย และสถานการณดังกลาวไดกระตุนใหกิจการ หลายแหงเลือกที่จะจัดตั้งธุรกิจในลักษณะไมเปนทางการ (และตองจํากัดโอกาสในการเติบโต) และ ในรายงานผลการสํารวจสภาพแวดลอมการลงทุน World Bank Doing Business Report (2012)12 ไดกลาววา สปป.ลาวเปนประเทศท่ีตองใชเวลาในการจดตั้งธุรกิจนานและอยูในอันดับ 165 ของโลก

4. หนวยงานที่เกี่ยวของกับการลงทุน หนวยงานหลักที่รับผิดชอบการลงทุนของตางประเทศ คือ คณะกรรมการสงเสริมการลงทุน

(Department for the Promotion and Management of Domestic and Foreign Investment: DDFI) สังกัดคณะกรรมการแผนการและการลงทุน (Committee for Planning and Investment) มี หนาท่ีบริหารนโยบายและพิจารณาอนุมัติโครงการลงทุนทุกประเภทในลาว และรับผิดชอบดานเงินกู และเงินชวยเหลือจากตางประเทศ

5. สิทธิประโยชนและมาตราการสงเสริมการลงทุนของตางชาติ

5.1 ไดรับความสะดวกจากรัฐในการกอต้ังและการดําเนินการการผลิตธุรกิจตาม ระเบียบกฎหมาย

5.2 ไดรับการปกปองสิทธิและผลประโยชนอันชอบธรรมท่ีไดมาจากการดําเนินธุรกิจ

ของตน

5.3 เปนเจาของกรรมสทธ์ติิ อทรพยสั ินของตน

5.4 ไดรบผลประโยชนั จากการเชาหรอสื มปทานที่ดนิ

10 www.u.s.embassyVentiane , 2010. (Retrieved December 12, 2011)

11 http://siteresources.worldbank.org/LAOPRDEXTN/Resources/293683-1301084874098/LDR2010 Wealth_and_Sustainability.pdf , “Lao PDR Development Report 2010 Natural Resource Management for Sustainable Development”, 2010. (Retrieved December 12, 2011)

12 www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/lao-pdr/ (Retrieved December 12, 2011)

5.5 การใชแรงงานตางประเทศ เมื่อมีความจําเปนแตไมใหเกินรอยละ 10 ของแรงงาน ของวิสาหกิจ

5.6 ผูลงทุนตางประเทศและสมาชิกครอบครัว รวมท้งนักวิชาการพนักงานที่เปนชาวตาง ประเทศของวิสาหกิจลงทุนจะไดรับความสะดวกในการขอเขาออกและอาศัยอยูในลาวระยะยาว ตามขอตกลงของรฐบาลมีเง่ือนไขขอสัญชาติลาวไดตามกฎหมายวาดวยสัญชาติลาว

5.7 ไดรับการปกปองทรพยสินทางปญญาท่ีจดทะเบียนกบหนวยงานที่เกี่ยวของของลาว

5.8 สงผลกําไร ทุนและรายรับอื่นๆ (ภายหลังที่ไดปฏิบัติพันธะทางดานภาษีอากรและ คาธรรมเนียมอื่นๆตามกฎหมายแลว) กลับประเทศของตนหรือประเทศท่ีสาม โดยฝากธนาคารที่ต้ัง อยูในลาว

5.9 เปดบญชีเงินกีบและเงินตราตางประเทศที่ธนาคารที่ตั้งอยูในลาว

5.10 รองขอความเปนธรรมหรือฟองรองตอองคการที่เก่ียวของในกรณีที่เห็นวาตนถูก เบียดบังผลประโยชนในการดําเนินธุรกิจ

5.11 ไดร ับสิทธิประโยชนดานภาษีและผลประโยชนอ่ืนๆ ตามที่ไดกําหนดไวในกฎหมาย

5.12 ในระยะยกเวนหรือลดหยอนอากรกําไรน้ันจะไดร ับการยกเวนอากรต่ําสุด โดยสิทธิ ประโยชนทางดานภาษีน้ีจะขึ้นอยูกับพ้ืนท่ีการลงทุนของกิจการวาอยูในเขตสงเสริมการลงทุนใด (มี ทั้งหมด 3 เขต)

ในรอบบัญช

5.13 กําไรที่นําไปขยายกิจการของตน ที่ไดรับอนุญาติไปแลวน

จะถูกยกเวนอากรกําไร

5.14 ไดรับการยกเวนสินคานําเขาภาษีสรรพสามิต และภาษีการคา (อากรตัวเลขธุรกิจ)

ในการนําเขาสินคา

5.15 ไดรับการยกเวนภาษีขาออกสําหรับผลิตภัณฑเพื่อสงออก เวียดนาม

1. กฎระเบียบการลงทุน

ในการประชุมสมัชชาแหงชาติครั้งที่ 6 ของเวียดนาม เมื่อ ค.ศ. 1986 นับเปนจุดเปลี่ยนที่ สําคัญของการพัฒนาเศรษฐกิจสูระบบตลาดภายใตการควบคุมของรัฐบาล ตอมาในการประชุม สมัชชาพรรคครั้งที่ 7 เมื่อวันที่ 29 ธันวาคม ค.ศ. 1987 จึงมีการออกกฎหมายสงเสริมการลงทุนจาก ตางประเทศ (Law on Foreign Direct Investment) เปนครั้งแรก จนถึงปจจุบันมีการปรับปรุงแกไข 4 ครั้ง (เมื่อ 30 มิถุนายน ค.ศ.1990, 23 ธันวาคม ค.ศ. 1992, 12 พฤศจิกายน ค.ศ.1996, และ 9 มิถุนายน ค.ศ. 2000) หลงจากน้นมีการแกไขบทบัญญัติที่เกี่ยวของเปนระยะๆ ลาสุดมีประกาศแกไข เงื่อนไขและสิทธิประโยชนของนักลงทุนตางประเทศ เม่ือ ค.ศ. 2003 และ ค.ศ. 2004

ท้ังน้ีหนวยงานท่ีมีหนาที่ดูแลการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศคือ Foreign Investment Agency ในสังกัดกระทรวงวางแผนและการลงทุน (Ministry of Planning and Investment: MPI) และมีหนวยงานระดับกรม (Department of Planning and Investment: DPI) ประจําอยูในทุก จังหวัด กฎหมายการลงทุนจากตางประเทศของเวียดนามใหการรับประกันวาจะใหการปฏิบัติอยาง เปนธรรมและเทาเทียมกนตอนักลงทุนตางชาติที่ลงทุนในเวียดนามในดานตางๆ ดังนี้

(1) ไมมีการยึดทรัพยสินหรือโอนกิจการลงทุนของตางประเทศเปนของรัฐ ตลอด ระยะเวลาของการลงทุน

(2) ใหการรับประกันวาจะปกปองสิทธิในทรัพยสินอุตสาหกรรมและผลประโยชนใน การถายทอดเทคโนโลยีในเวียดนาม

(3) รัฐบาลจะปกปองผลประโยชนของนักลงทุนอยางสมเหตุสมผล หากมีการ เปลี่ยนแปลงกฎหมายใดๆที่กอใหเกิดความเสียหายแกนักลงทุน เชน หากกฎหมายท่ีประกาศใช ภายหลังทําใหผลประโยชนของนักลงทุนลดลง นักลงทุนท่ีลงทุนกอนหนาที่กฎหมายใหมประกาศใช มีสิทธิเลือกใชส ิทธิประโยชนตามกฎหมายเดิมได

(4) รัฐบาลรับประกนการใหส ิทธิการโอนยายไปตางประเทศสําหรับ

- กําไรจากการดําเนินธุรกิจ

- เงินที่ไดร ับจากการจดเตรียมเทคโนโลยีและการบริการ

- เงินตนและดอกเบ้ียของเงินก

- เงินลงทุน

ากตางประเทศในระหวางดําเนินกิจการ

- เงินและทรพยส ินอื่นๆ ท่ีมีกรรมสิทธิ์โดยชอบดวยกฎหมาย

- รายไดหลังหกภาษีรายไดของแรงงานตางชาติที่ทํางานในเวียดนาม

(5) เม่ือเกิดขอพิพาทระหวางผูรวมทุนหรือระหวางบริษัทตางชาติกับสถาบันใดๆ ของเวียดนามและไมสามารถตกลงกันได สามารถเสนอใหอนุญาโตตุลาการหรือองคกรอื่นๆตามที่ ตกลงกันเปนผไู กลเกล่ียหรือประนีประนอมได

(6) การอนุญาตใหบริษัทตางชาติดําเนินการลงทุนได 50 ป และสามารถตอเวลาได

ถึง 70 ป

2. รูปแบบการลงทุนและวิธีการลงทุนในสปป.ลาวและเวียดนาม

รูปแบบการลงทุน รูปแบบการลงทุนของตางชาติในเวียดนาม ตามกฎหมายการลงทุน (Law on Investment) ไดแบงการลงทุนจากตางประเทศเปน 5 ประเภท ไดแก

(1) สัญญารวมลงทุนธุรกิจ (Business Co-operation Contract: BCC) ซึ่งเปนการ รวมทุนทําธุรกิจระหวางนักลงทุนตางชาติกับนักลงทุนเวียดนาม ซึ่งอาจมีมากกวา 1 ราย เขารวมทํา

ธุรกิจดวย มีความยืดหยุนมากท่ีสุด นิยมทําในอุตสาหกรรมประเภทน้ํามัน โทรคมนาคมและการ โฆษณา ซ่ึงตามกฎหมายสัญญาลักษณะน้ีไมถือวาเปนการจัดตั้งบริษัทจํากัดแหงใหมแตเปนการ สรางความผูกพันโดยสัญญาของโครงการนั้นๆ ดวยความสมัครใจของทั้งสองฝายในการจัดสรร หนาที่ความรับผิดชอบกําไรและขาดทุนและไมมีขอกําหนดเร่ืองเงินทุนข้นต่ําของตางชาติ ในสวนของ ระยะเวลาของสัญญาขึ้นนั้นอยูกับการตกลงกันและนักลงทุนตางชาติสามารถโอนเงินกําไรกลับ ประเทศไดไมยาก แมวาจะไมมีขอจํากัดในเรื่องระยะเวลาแตสวนใหญแลวสัญญาชนิดนี้จะเปน สัญญาระยะส้ัน ขอเสียของการลงทุนประเภทน้ีคือ ไมมีการจํากัดความรับผิดชอบหากเกิดการ ขาดทุน อีกท้ังนักลงทุนตางชาติยังขาดความเปนอิสระในการบริหารงาน

(2) กิจการรวมทุน (Joint Venture: JV)ในอดีตกิจการรวมทุนเปนรูปแบบที่นิยมกัน มากในเวียดนามแตปจจุบันเริ่มลดลง เนื่องจากมักมีปญหาดานการบริหารงานและการขยายธุรกิจ กิจการรวมทุนกอตั้งโดยสัญญารวมทุนระหวางนักลงทุน13 ตางชาติรายเดียวหรือหลายรายกับ นักลงทุนของเวียดนามรายเดียวหรือหลายรายเพื่อดําเนินกิจการทางธุรกิจรวมกัน หรือบางกรณีอาจ เปนการดําเนินการระหวางรัฐบาลตางประเทศกับรัฐบาลเวียดนามก็ได การลงทุนประเภทน้ีเปนการ ต้งบริษทใหมในรูปหุนสวนท่ีจํากัดความรับผิดชอบ มีสภาพเปนนิติบุคคลตามกฎหมายของเวียดนาม การกอต้ังตองไดรับใบอนุญาตและจดทะเบียนกอตั้งจากกระทรวงวางแผนและการลงทุน (Ministry of Planning and Investment: MPI) ทั้งนี้ผูที่เขารวมลงทุนจะมีกฎหมายกําหนดท่ีชัดเจนเก่ียวกับ การลงทุนโดยมีสัดสวนทุนของแตละฝายที่ชดเจนตามขอตกลง นกลงทนตางชาติอาจลงทุนในรูปของ เงินตราตางประเทศ โรงงาน เครื่องจักรและอุปกรณ สิทธิบัตร ความรูทางเทคนิคกระบวนการทาง เทคนิคและการบริการทางเทคนิค ซ่ึงจะมีการประเมินคาทุนเหลาน้ันเปนตัวเงินโดยใชราคาตลาด ณ เวลาน้นั สําหรบนกลงทุนชาวเวียดนามอาจลงทุนในรูปเงินตราของเวียดนามหรือเงินตราตางประเทศ ทรัพยากรธรรมชาติ ที่ดิน โรงงานหรือแรงงาน ไมมีการกําหนดเพดานของการลงทุนรวมหรือสัดสวน การลงทุนของนักลงทุนตางชาติ แตโดยทั่วไปสัดสวนการลงทุนจากตางชาติตองไมนอยกวารอยละ 30 ของเงินลงทุนท้ังหมด ในสวนของกําไรและความเส่ียงตางๆ ของกิจการรวมทุนจะเฉลี่ยไปในแต ละฝายที่รวมลงทุนตามสัดสวนของทุน ระยะเวลาของการลงทุนจะกําหนดไวชัดเจนในสัญญาหากไม สามารถทําไดตามเวลาที่กําหนดอาจถูกยกเลิกสัญญาทันที ระยะเวลาของสัญญากําหนดไวไมเกิน 50 ป แตทั้งนี้ขึ้นอยูกับเงินลงทุนดวย

13 สําหรับนักลงทุนท่ีมีความประสงคจะลงทนในนครโฮจมิ ินท สามารถหาขอมูลเพิ่มเติมไดจาก http://www.itpc.hochiminhcity.gov.vn/en/guidebook/ITPC%20Guideboo2006.pdf , 2006. (Retrieved December 12, 2011)

กิจการรวมทุนจะดําเนินการโดยคณะกรรมการบริหาร (Board of Management: BOM) ซึ่งประกอบดวยผูแทนจากแตละฝายตามสัดสวนของเงินลงทุน ท้ังน้ีสมาชิกอยางนอย 2 คน ใน BOM จะตองมาจากฝายเวียดนาม สวนประธานของ BOM มาจากการแตงตั้งโดยผูรวมกิจการ ทั้ง สองฝายซึ่งเห็นชอบรวมกนเปนเอกฉนทและ BOM จะแตงต้งผูอํานวยการทั่วไปและรองผูอํานวยการ ท่วไปเพ่ือรับผิดชอบในการบริหารกิจการ ซ่ึงผูอํานวยการท่ัวไปหรือรองผูอํานวยการทั่วไปคนท่ี 1 คน ใดคนหนึ่งจะตองเปนตัวแทนจากฝายเวียดนาม

(3) กิจการที่ชาวตางชาติเปนเจาของท้ังหมด (Wholly Foreign–owned Enterprise) จากการท่ีตางชาติเปนเจาของเองทั้งหมด ซ่ึงนบเปนอีกทางเลือกหนึ่งของการลงทุนในเวียดนาม โดย เปนการลงทุนขององคกรหรือเอกชนจากตางประเทศท้ังหมด การลงทุนดังกลาวจะตองไดรับอนุมัติ จาก MPI หรือเจาหนาที่ทองถ่ินกอน การลงทุนในลักษณะนี้มีสถานะเปนบริษัทจํากัดตามทาง

กฎหมายการลงทุนของเวียดนามและผ งทุนมอานาจเตมในการบรหาริ็ํี

อนึ่ง คําวา "เงินลงทุน" ในเวียดนามมีศัพทสําคัญ 2 คําคือ "Registered Capital" หมายถึง มูลคาลงทุนทั้งหมดของโครงการน้ัน และ "Legal Capital" หมายถึง เงินลงทุนตามกฎหมายที่ นักลงทุนตางชาติจะตองนําเขามาลงทุนในประเทศคือ ไมตํ่ากวารอยละ 30 ของมูลคาเงินลงทุน ทั้งหมดในโครงการนั้น ซึ่งอาจนําเขามาเปนเงินสดหรือเครื่องจักรอุปกรณและเทคโนโลยีตางๆ โดย นักลงทุนจะตองเปดบัญชี "Capital Account" กับธนาคาร เพื่อใชเปนหลักฐานในการนําเงินเขามา ลงทุนและสามารถใชในการโอนเงินระหวางประเทศได แตสําหรบการใชจายในการดําเนินงานประจํา วันตองแยกบัญชีตางหากที่ เรียกวา "Operating Account" นอกจากนี้นักลงทุนไมสามารถกูเงินระยะ ยาว (เกิน 1 ป) จากธนาคารเกินรอยละ 70 ของมูลคาลงทุนของโครงการแตไมมีขอจํากัดในการกู ระยะส้ัน

(4) กิจการที่ทําสัญญากับภาครัฐเปนรูปแบบการลงทุนที่เปนขอตกลงระหวางหนวย งานราชการของเวียดนามกับนักลงทุนตางชาติ ซึ่งอาจเปนบริษัทตางชาติถือหุนทั้งหมดหรือบริษัท รวมทุนกับเวียดนาม เพ่ือที่จะสรางหรือดําเนินการในโครงการสาธารณูปโภคข้ันพื้นฐาน เชน สะพาน ถนน สนามบิน ทาเรือ ประปา ไฟฟา เปนตน โดยผูลงทุนจะไดรับอนุญาตใหดําเนินโครงการใน ระยะเวลาที่เพียงพอที่จะทําใหไดรับเงินลงทุนคืนพรอมกําไรที่สมเหตุสมผล ทั้งนี้ขึ้นอยูกับขอกําหนด ในสัญญา โดยอาจเปนสัญญาในรูป BOT (Build-Operate-Transfer: BOT)คือ สรางเสร็จแลว สามารถหาผลประโยชนไดในชวงเวลาหนึ่งกอนโอนกิจการเปนของรัฐ หรือ BTO คือ สรางเสร็จแลว ตองโอนใหรัฐกอน จึงเปดดําเนินการเพ่ือหาผลประโยชนไดในชวงเวลาหนึ่ง หรือ BT (Build- Transfer-Contract: BT) คือสรางเสร็จแลวตองโอนใหรัฐทันที โดยรัฐจะอนุญาตใหนักลงทุนตางชาติ ไปลงทุนในโครงการอ่ืนๆ เพื่อใหไดรับผลตอบแทนตามสมควร เปนตน ทั้งนี้รัฐบาลเวียดนามได

สนับสนุนการลงทุนตางชาติในรูปแบบดังกลาวโดยการใหสิทธิพิเศษในการใชที่ดินและสิ่งอํานวย ความสะดวกตางๆ รวมทั้งสิทธิพิเศษทางดานภาษี เปนตน

(5) กิจกรรมอ่ืน ๆ นอกจากนี้ นักลงทุนอาจขยายกิจการในเวียดนามในรูปแบบอื่นๆ ได เชน การตั้งสํานักงานตัวแทนทางการคาและการลงทุนในเวียดนาม เพ่ือทําหนาท่ีแทนบริษทแมใน ตาง ประเทศหรือการขยายสาขาของธุรกิจบางประเภท เชน ธนาคาร ประกันภัย การบัญชีหรือ

กฎหมาย เปนต แตจะมีขอบเขตการดําเนินกจการทิ ี่คอนขางจากัดํ

อนึ่งรัฐบาลกําลังปรับปรุงกฎหมายสงเสริมการลงทุนจากตางประเทศใหม โดยจะรวม กฎหมายการลงทุนในประเทศและการลงทุนจากตางประเทศเขาดวยกันพรอมกับปรับปรุงใหม ที่ สําคัญไดแก การเพิ่มรูปแบบการลงทุนมากข้ึน เชน การรวมหุนในบริษัท (Joint Stock Company) หางหุนสวน (Partnership) บริษัทเอกชน (Private Enterprise) และการควบรวมกิจการ (Merger and Acquisition) รวมทั้งจะยกเลิกเงื่อนไขที่หามชาวตางชาติถือหุนในกิจการของชาวเวียดนามเกิน รอยละ 30 ดวย

3. การขออนุมัติลงทุน

ตามหนังสือคูมือการประกอบธุรกิจและลงทุนในเวียดนาม ซึ่งจัดทําโดย Foreign Investment Agency (FIA) ซึ่งเปนหนวยงานภายใต Ministry of Planning and Investment of Vietnam (2007)14 ไดระบุวาข้นตอนในการอนุมัติลงทุนของตางชาติจะมีความแตกตางกันตามขนาด มูลคาเงินลงทุนและสาขาที่ลงทุน ซึ่งแบงออกไดเปน 3 กรณี คือ

(1) การจดทะเบียนธุรกิจ (Business Registration) สําหรับกิจการของนักลงทุนใน ประเทศขนาดเล็กที่มีมูลคาเงินลงทุนนอยกวา 940,000 เหรียญสหรัฐอเมริกา และไมอยูในสาขา อุตสาหกรรมลงทุนที่มีเง่ือนไขกําหนดตองทําการจดทะเบียนดงกลาว

(2) การจดทะเบียนลงทุน (Investment Registration) สําหรับกิจการตางชาติท่ีมี มูลคาเงินลงทุนนอยกวา 19 ลานเหรียญสหรฐอเมรกา (และกิจการของนักลงทุนในประเทศท่ีมีมูลคา เงินลงทุนระหวาง 0.94 ถึง 19 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา) และไมอยูในสาขาอุตสาหกรรมลงทุนท่ีมี เงื่อนไขกําหนด ตองทําการจดทะเบียนดังกลาวและตองไดรับใบรับรองการลงทุน (Investment Certificate) ซ่ึงทําหนาท่ีเสมือน Business Registration ใหกิจการเริ่มดําเนินการได

(3) การประเมินการลงทุน (Investment Evaluation) สําหรับกิจการของทั้งนกลงทุน ตางชาติและนักลงทุนในประเทศที่มีมูลคาเงินลงทุนเกินกวา 19 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา หรือการ

14 http://www.vietpartners.com/Statistic-fdi.htm , Ministry of Planning and Investment of Vietnam, 2007. (Retrieved December 12, 2011)

ลงทุนในอุตสาหกรรมลงทุนท่ีมีเง่ือนไขกําหนดจะตองผานการพิจารณาประเมินการลงทุน โดยเกณฑ ที่ใชพิจารณาไดแก (1) สถานภาพตามกฎหมายและศักยภาพทางการเงิน (2) ความสอดคลองกับ

แผนยุทธศาสตรการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม (3) ผลประโยชนที่เกิดขึ้นกับรัฐบาลหรือประชากร เวียดนามในดานศักยภาพการผลิตแบบใหม เทคโนโลยีอุตสาหกรรม การขยายตลาดและการสราง งาน (4) การพยากรณรายรับ (5) ระดับเทคโนโลยีและความชํานาญ (6) ความมีประสิทธิภาพในการ

ใชทรัพยากร (7) การคุมครองสิ่งแวดลอม (8) มีแผนการใชและจายผลตอบแทนการใชที่ดินที่ชัดเจน

(9) มาตรการจูงใจท่ีโครงการไดรับ กลุมอุตสาหกรรมลงทุนท่ีมีเงื่อนไขกําหนด

- สาขาท่ีมีผลกระทบตอความม

- การเงินและธนาคาร

คง ความปลอดภัย ความสงบและการปองกันประเทศ

- สาขาอุตสาหกรรมท่ีมีผลกระทบตอสาธารณสุข

- ส่ิงพิมพ การพิมพ การเผยแพรขอมูลขาวสารและวัฒนธรรม

- บริการดานบันเทิง

- ธุรกิจอสังหาริมทรัพย

- การสํารวจ ขุดเจาะทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมทางนิเวศ

- การพัฒนาการศึกษาและการฝกอบรม

อยางไรก็ตาม จังหวัด นิคมอุตสาหกรรมและเขตการคาพิเศษบางแหงในเวียดนามจะมี หนวยงานเฉพาะที่จะอํานวยความสะดวกดานการขออนุมัติโครงการการลงทุนแบบครบวงจร (One

Door Policy) ใหแกนกลงทุนตางชาติที่จะลงทุนในพื้นที่ โดยข ตอนทั้งหมดจะใชเวลาเพียงประมาณ

7-10 วนั สําหรับการลงทุนในสาขาท่ีไมใชสาขาที่มีเง่ือนไขพิเศษ

ทั้งนี้จากรายงานของ U.S. Department of State (2006)15 ไดจัดทํารายงาน Investment Climate Statement–Vietnam ข้ึน โดยรายงานฉบับดังกลาวไดกลาวชมเชยถึงการเปล่ียนผานของ เศรษฐกิจเวียดนามที่มีผลทําใหสภาพแวดลอมการลงทุนไดรับการปรับปรุงใหดีข้ึน อยางไรก็ตาม รายงานฉบบดังกลาวไดระบุถึงส่ิงที่นักลงทุนตางชาติพึงตระหนักกอนพิจารณาลงทุน ไดแก ความไม พรอมของสาธารณูปโภค ระบบการเงิน ความไมโปรงใส การเปลี่ยนแปลงนโยบายภาษีเงินได ภาษี สงออก-นําเขาและการไมใหความคุมครองแกนักลงทุนอยางเต็มท่ีโดยเฉพาะกรณีการถูกเรียกสินบน

4. หนวยงานท่ีเกี่ยวของกับการลงทุน

15 http://www.uscc.gov/researchpapers/2011/GoingOut.pdf , 2011. (Retrieved December 12, 2011)

หนวยงานหลักท่ีรับผิดชอบการลงทุนของตางชาติ คือ กระทรวงวางแผนและลงทุน (Ministry of Planning and Investment – MPI) ทําหนาท่ีพิจารณาอนุมัติโครงการลงทุน รวมท้ังให ความชวยเหลือเบื้องตนเกี่ยวกับการลงทุนในเวียดนาม ตลอดจนประสานงานกับหนวยงานอื่นๆ ที่ เก่ียวของ ทั้งนี้หากเปนการลงทุนธุรกิจการเงินและธนาคารควรติดตอกับธนาคารแหงชาติของ เวียดนาม (State Bank of Vietnam) โดยตรง

ในสวนของการพิจารณาอนุมัติน้ันมีฝายที่ทําหนาท่ีอนุมัติการลงทุน 3 ฝาย โดยแตละฝาย มีขอบขายของโครงการที่มีอํานาจอนุมัติตางกันดังนี้

1. นายกรัฐมนตรี (PM) ซึ่งมีหนาที่พิจารณาอนุมัติ (1) โครงการลงทุนสาขาท่ีสําคัญไดแก สนามบิน ทาเรือ เหมืองแร ปโตรเคมี โทรทัศนกระจายภาพและเสียง คาสิโน การผลิตบุหรี่ มหาวิทยาลัยและการสราง/พัฒนานิคมประเภทตางๆ (2) โครงการลงทุนที่มีมูลคาโครงการสูงกวา 1,500 ลานดองเวียดนาม ในสาขาเคร่ืองใชไฟฟา แอลกอฮอล เบียร การคา เปนตน (3) โครงการ ลงทุนของตางชาติในสาขาการขนสงทางทะเล ไปรษณีย เครือขายโทรคมนาคมและอินเทอรเน็ต การ พิมพ เปนตน

2. คณะกรรมการบริหารจังหวัด (PCs) ซึ่งมีหนาท่ีพิจารณาอนุมัติโครงการลงทุนท่ีอยูนอก นิคมประเภทตางๆที่อยูนอกเหนือจากในขอที่ 1 และโครงการการลงทุนในสาธารณูปโภคของนิคมท่ี ไมมีคณะกรรมการบริหาร

3. คณะกรรมการบริหารของนิคม (MBs) ซ่ึงมีหนาที่พิจารณาอนุมัติโครงการลงทุนที่อยูใน นิคมที่อยูนอกเหนือจากขอที่ 1 และโครงการลงทุนพัฒนาสาธารณูปโภคในนิคมที่มีคณะกรรมการ บริหาร

ขณะเดียวกันคณะกรรมการบริหารจังหวัดและคณะกรรมการบริหารนิคมหลายแหงตาง พยายามดึงดูดการลงทุนจากตางชาติ โดยการปรับระบบการพิจารณาอนุมัติโครงการใหสะดวก สําหรับนักลงทุนตางชาติมากข้ึน ทั้งในดานการลดเวลารอคอย การจัดใหมีศูนยบริการเบ็ดเสร็จครบ วงจรสําหรับนักลงทุน ซึ่งทําใหนักลงทุนตางชาติไดรับความสะดวกขึ้น แตก็ทําใหเกิดนักลงทุนเกิด ความสบสนในกฎระเบียนและขั้นตอนที่ตางกนในแตพ้ืนที่ (U.S. Department of State 2006)16

4. สิทธิประโยชนและมาตรการสงเสริมการลงทุนของตางชาติ กฎหมายการลงทุนจากตางประเทศของเวียดนามใหการรับประกันวาจะใหการปฏิบัติ

อยางเปนธรรมและเทาเทียมกนตอนกลงทุนตางชาติท่ีลงทุนในเวียดนามในดานตางๆ ดังนี้

16 www.state.go/ , U.S. Department of State, 2006. (Retrieved December 12, 2011)

1. ไมมีการยึดทรัพยสินหรือโอนกิจการลงทุนของตางประเทศเปนของรัฐ ตลอดชวงระยะ เวลาของการลงทุน

2. ใหการรับประกันวาจะปกปองสิทธิในทรัพยสินอุตสาหกรรมและผลประโยชนในการ ถายทอดเทคโนโลยีในเวียดนาม

3. รัฐบาลจะปกปองผลประโยชนของนักลงทุนอยางสมเหตุสมผล หากมีการเปล่ียนแปลง กฎหมายใดๆ ที่กอใหเกิดความเสียหายแกนักลงทุน เชน หากกฎหมายที่ประกาศใชภายหลังทําให ผลประโยชนของนักลงทุนลดลง นักลงทุนที่ลงทุนกอนหนาที่กฎหมายใหมประกาศใชมีสิทธิเลือกใช สิทธิประโยชนตามกฎหมายเดิมได

4. รฐบาลรบประกนการให ิทธการโอนยิ ายไปตางประเทศสาหรบัํ

- กําไรจากการดําเนินธุรกิจ

- เงินที่ไดรบจากการจดเตรียมเทคโนโลยีและการบริการ

- เงินตนและดอกเบี้ยของเงินกูจากตางประเทศในระหวางดําเนินกิจการ

- เงินลงทุน

- เงินและทรพยสินอื่นๆ ที่มีกรรมสิทธิ์โดยชอบดวยกฎหมาย

- รายไดหลังหกภาษีรายไดของแรงงานตางชาติที่ทํางานในเวียดนาม

5. เม่ือเกิดขอพิพาทระหวางผูรวมทุน หรือระหวางบริษัทตางชาติกับสถาบันใดๆ ของ เวียดนามและไมสามารถตกลงกันได สามารถเสนอใหอนุญาโตตุลาการหรือองคกรอื่นๆ ตามที่ตกลง กันเปนผูไกลเกล่ียหรือประนีประนอมได

6. อนุญาตใหบริษัทตางชาติดําเนินการลงทุนได 50 ป และสามารถตอเวลาไดถึง 70 ป รัฐบาลของเวียดนามสงเสริมการลงทุนจากตางชาติอยางจริงจัง โดยตั้งเปาหมายเพื่อ

ดึงดูดการลงทุนทางตรงจากตางชาติ (ทั้งรายเดิมและรายใหม) ใหไดถึง 17.5 – 19 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา ในชวงระหวาง ค.ศ. 2006-2010 (มูลคาเงินลงทุนทางตรงจากตางชาติสะสมต้ังแตเปด ประเทศ เม่ือ ค.ศ. 1988 ถึง ค.ศ. 2005 เทากับ 50.5 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา) ซึ่งตามรายงาน ประจํา ป ค.ศ. 2007 ขององคการประชุมดานการคาและพัฒนาแหงสหประชาชาติ (UNTAD)17 ได นําเสนอผลการสํารวจความคิดเห็นจากนกธุรกิจขามชาติตางๆท่วโลก ซ่ึงพบวาเวียดนามเปนประเทศ ท่ีนาลงทุนมากที่สุดเปนลําดับที่ 6 ของโลก และอันดบท่ี 3 ของเอเชีย (รองจากจีน และอินเดีย)

17 http://www.unctad.org/en/docs/wir2007_en.pdf , UNTAD World Investment Report, 2007. (Retrieved December 12, 2011)

3.4 วิเคราะหขอมูลพื้นฐานสปป.ลาวและเวียดนาม การลงทุนของบรรษัทขามชาติจีนในสปป.ลาวและเวียดนามสอดคลองกับนโยบายเปดรับ

การลงทุนจากตางประเทศของลาวและเวียดนาม โดยแตละประเทศตางมีการออกกฎหมายรองรับ การลงทุนจากตางชาติอยางชัดเจนในชวงสองทศวรรษที่ผานมา และมีการจัดตั้งหนวยงานที่มีหนาท่ี รับผิดชอบเกี่ยวกับการพิจารณาและอํานวยความสะดวกการลงทุนของตางชาติ เพื่อสงเสริมและ กระตุนการลงทุนจากตางชาติ สวนในดานขั้นตอนการขออนุมัติลงทุนนั้นก็มีการจัดทําเปนคูมือ สําหรับนักลงทุนตางชาติอยางชัดเจน

ทั้งนี้แมวาในกฎหมายท่ีเกี่ยวของกับการลงทุนของท้ังลาวและเวียดนามมีทั้งการสงเสริม และไมสงเสริมใหลงทุน แตในทางปฏิบัติก็ใชวาการลงทุนในสาขาอื่นๆนอกเหนือจากสาขาดังกลาว จะไดรับอนุมัติใหลงทุนไดทุกกรณี ทั้งนี้เนื่องจากรัฐบาลของแตละประเทศตางตองพิจารณาถึง ประโยชนที่ประเทศของตนจะไดรับและผลกระทบที่เกิดขึ้นกับประชาชนและผูประกอบการทองถิ่น เชน เปนอุตสาหกรรมที่สงออกเพื่อสรางรายไดใหกับประเทศหรือไม เปนอุตสาหกรรมท่ีกอใหเกิดการ จางงานมากนอยเพียงใด เปนอุตสาหกรรมที่ใชเทคโนโลยีการผลิตขั้นสูงกวาที่เปนอยูในประเทศ หรือไม เปนอุตสาหกรรมที่แขงขันกับผูประกอบการในระดับพื้นที่หรือไม เปนอุตสาหกรรมที่ใชเงิน ลงทุนสูงหรือไม เปนอุตสาหกรรมที่กอใหเกิดผลกระทบตอทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมหรือไม เปนอุตสาหกรรมที่เกี่ยวของกับเทคโนโลยีในอนาคตหรือไม เปนตน ดังนั้นนกธุรกิจที่สนใจไปลงทุนใน ประเทศกลุมดงกลาวจึงควรแสดงถึงผลประโยชนที่จะเกิดข้นกับประเทศนั้นอยางเปนรูปธรรม ชัดเจน และทําไดจริงเพื่อที่จะไดรับลําดับการพิจารณาที่ดีข้ึน

กฎระเบียบและขั้นตอนการลงทุนในสปป.ลาวและเวียดนาม การลงทุนของจีนในลาวและเวียดนามจะมีกฎระเบียบและขั้นตอนการลงทุนที่แตกตางกัน

เนื่องจากทั้งสองประเทศมีการออกกฎหมายรองรับการลงทุนจากตางประเทศอยางชัดเจนและมีการ จัดตั้งหนวยงานที่มีหนาท่ีรับผิดชอบเกี่ยวกับการพิจารณาและมีการอํานวยความสะดวกการลงทุน ของตางชาติเพื่อสงเสริมและกระตุนใหเกิดการลงทุนจากตางชาติ

สวนในดานขั้นตอนการขออนุมัติลงทุนน้ัน มีการจัดทําเปนคูมือสําหรับนักลงทุนตางชาติ อยางชัดเจนทั้งในรูปแบบของเอกสารและโฮมเพจ ซึ่งหากพิจารณาจากกฎหมายและคูมือการลงทุน แลว นักลงทุนอาจเห็นวามีความสะดวกในการยื่นคํารองขออนุมัติการลงทุน แตในทางปฏิบัตินั้นผล การศึกษาพบวายิ่งในข้ันตอนการขออนุมัติการลงทุนตองมีการติดตอหนวยงานมากขึ้นเทาใดความ ยุงยากซับซอน ระยะเวลาและคาใชจายที่ใชก็ยิ่งมากข้ึนเทานั้น ซึ่งนักลงทุนที่ลงทุนสวนใหญยังมี ความเห็นวาขั้นตอน ระยะเวลาและคาใชจายในการลงทุนมิไดเปนไปตามเอกสารคูมือของทาง ราชการแตก็มีแนวโนมท่ีสะดวกมากขึ้นอยางตอเนื่อง

สําหรับนักลงทุนจีนไมตองเผชิญกับความยุงยากซับซอนของกระบวนการอนุมัติลงทุนและ จัดตั้งธุรกิจในลาวและเวียดนาม มีทางเลือกใหนักลงทุนเขาลงทุนในนิคมอุตสาหกรรม (สวนใหญ เปนของรัฐและเอกชน) นอกจากจะมีสาธารณูปโภคที่พรอมแลว นักลงทุนที่ลงทุนในนิคม อุตสาหกรรมและมีเงินลงทุนตามที่กฎหมายกําหนดจะไดรับบริการแบบเบ็ดเสร็จในจุดเดียว ณ สํานักงานของนิคมอุตสาหกรรม ทั้งนี้เนื่องจากรัฐบาลท้ังของลาวและเวียดนามมักจัดสรรเจาหนาที่ รัฐบาลทําหนาท่ีเก่ียวกับการพิจารณาอนุมัติการลงทุนใหทําหนาท่ีประจําในนิคมอุตสาหกรรม การ ลงทุนในนิคมอุตสาหกรรมมักมีขอจํากัดในประเด็นคาเชาของที่ดินที่สูงกวานอกนิคมและการลงทุน ในนิคมอุตสาหกรรมมักไมเหมาะสมสําหรับธุรกิจบางประเภท (เชน การคาและการบริการ เปนตน )

นอกจากนี้ในสปป.ลาวและเวียดนาม มักมีการกระจายอํานาจการตัดสินใจอนุมัติโครงการ

ลงทุนท่ีมีมูลคาไมสูงมากนักใหกบหนวยงานปกครองระดับทองถิ่น (จังหวดหรือเขต) ซึ่งในทางปฏิบตั หนวยงานปกครองระดบทองถิ่นเหลาน้ีในบางประเทศตางมีมาตรการของกฎระเบียบ ข้ันตอนการขอ อนุมัติสาขาท่ีสงเสริมการลงทุนและมาตราการสงเสริมการลงทุน ตลอดจนระยะเวลาและคาใชจายท่ี

ตองการใชในการขออนุมัติการลงทุนที่แตกตางกัน ดังน้ันนักลงทุนที่สนใจลงทุนทําธุรกิจในพื้นท่ีใด นอกจากการศึกษากฎระเบียบการลงทุนของสปป.ลาวและเวียดนามแลว ซึ่งจะตองศึกษากฎระเบียบ และรายละเอียดของการสงเสริมการลงทุนในพ้ืนที่ลงทุนดวย

การสงเสริมการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศของจีนในสปป.ลาวและเวียดนาม โดยมี มาตรการสงเสริมการลงทุนของตางชาติท่ีสําคญของสปป.ลาวและเวียดนาม ดังนี้คือ

ตารางท่ี 1 เปรียบเทียบการลงเสริมการลงทุนของสปป.ลาวและเวียดนาม สปป.ลาว เวียดนาม

- ไดร ับสิทธิพิเศษทางภาษีตามเขต/พื้นท่ีกําหนด

- การยกเวนภาษียานพาหนะ และเคร่ืองจกร

- ยกเวนภาษีสินคาสงออก

- ไดรับการปกปองสิทธิและผลประโยชนอัน ชอบธรรม

- การยกเวน /ลดหยอนภาษีสําหรับสาขา อุตสาหกรรมที่กําหนด

- การยกเวน/ลดหยอนภาษีสําหรับสาขา อุตสาหกรรมที่กําหนด

- ใหหลกประกนความม่นคงในการลงทุน ท

ดาน

- อนุโลมใหใชแรงงานตางประเทศไดเม่ือจําเปน

การยึดทรัพย ทรัพย

ินทางปญญา

(ไมเกินรอยละ 10)

- สงผลกําไร รายไดกลบได (ผานธนาคารในลาว)

- ใหการรับประกันผลกระทบจากการ เปล่ียนแปลงกฎหมาย

- รับประกันสิทธิในการโอนกําไร รายได เงินตน ดอกเบี้ย เปนตน

ศกยภาพของสปป.ลาวและเวียดนาม สปป.ลาวและเวียดนามตางมีทรัพยากรธรรมชาติท่ีอุดมสมบูรณที่เหมาะสําหรับการลงทุน

ที่เกี่ยวของกับเกษตรกรรม ทั้งการปลูกพืชตามภูมิประเทศและภูมิอากาศท่ีเหมาะสม การทําปศุสัตว การประมงหรือแมกระทั่งอุตสาหกรรมที่ใชทรัพยากรธรรมชาติเปนปจจัยการผลิตอยาง แรธาตุ เชน ถานหิน ทองคํา ทองแดงและน้ํามัน เปนตน และอุตสาหกรรมท่ีเกี่ยวของกับการทองเที่ยวตามแหลง ทองเที่ยวทางธรรมชาติ

อยางไรก็ตามปจจัยการผลิตหลักที่สปป.ลาวและเวียดนามท่ีตางขาดแคลน และนับเปน โอกาสของการลงทุนนักลงทุนจีน คือ เงินทุน เทคโนโลยี ดังน้ันรัฐบาลของสปป.ลาวและเวียดนามจึง สงเสริมการลงทุนในประเภทธุรกิจที่ไดมีการตักตวงและทําลายทรัพยากรธรรมชาติของลาวและ เวียดนามและเปนการลงทุนที่มีการเพิ่มมูลคาของทรัพยากรและยกระดับเทคโนโลยีการผลิต ตลอดจนการถายทอดเทคโนโลยีทางการผลิต รวมทั้งปจจัยการผลิตดานแรงงานนั้นในเชิงปริมาณ ของกําลงแรงงานน้นจะเห็นไดอยางชดเจนวาเวียดนามมีกําลังแรงงานมากกวาสปป.ลาว

สําหรับกิจการที่ทําการผลิตในอุตสาหกรรมปลายน้ํา ซ่ึงตองใชวัตถุดิบเปนสินคาขั้นกลาง จากผูผลิตรายอื่น การลงทุนทําการผลิตอาจตองนําเขาวัตถุดิบจากประเทศอื่นไปทําการผลิต ท้ังนี้ เน่ืองจากสปป.ลาวยังมีผูประกอบการที่ผลิตสินคาในอุตสาหกรรมสนับสนุนคอนขางนอย สวน เวียดนามนั้นการเติบโตอยางรวดเร็วในภาคอุตสาหกรรม ซึ่งจะสงผลใหมีการเติบโตและพัฒนาของ อุตสาหกรรมสนับสนุน

ในสวนปจจัยสนับสนุนดานสาธารณูปโภค ประเทศที่มีการพัฒนาสาธารณูปโภคไดมากคือ เวียดนาม เนื่องจากไดรับความชวยเหลือจากองคการระหวางประเทศและการจัดสรรงบประมาณ ของรัฐบาลเวียดนาม โดยรัฐบาลเวียดนามมีแผนสนับสนุนพัฒนาสาธารณูปโภคตางๆ ทั้งโรงงาน ผลิตไฟฟา โรงกลั่นน้ํามัน ถนน เสนทางรถไฟ สนามบิน เครื่อขายโทรคมนาคม อยางเปนระบบ สวนสปป.ลาวมีแผนกอสรางโรงผลิตไฟฟาเพื่อการสงออกอยางตอเน่ือง สงผลใหม ีไฟฟาใชในประทศ อยางเพียงพอในราคาที่เหมาะสม ถึงแมวาจะยังมีขอจํากัดในดานสาธารณูปโภคที่เกี่ยวกับการ คมนาคมก็ตาม

สวนศักยภาพดานตลาดนั้น แบงออกได 2 ประเภทคือ ตลาดภายในประเทศ ซึ่งสามารถ พิจารณากําลังซื้อของประชาชนไดจากระดับรายไดตอหัวตอปของประชากร และเวียดนามเปน ประเทศที่มีประชากรที่มีกําลังซ้ือสูงกวาสปป.ลาว เมื่อพิจารณาในดานการตลาดตางประเทศท่ีควร พิจารณาคือ สิทธิพิเศษทางดานการคาที่แตละประเทศเหลานี้ไดรับ รวมทั้งการไดรับสิทธิพิเศษ การคาตามกรอบขอตกลงของอาเซียน

สปป.ลาวมีศกยภาพในดานคาแรงงานที่ยังคอนขางตํ่ามีทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ ั้งแรธาต

พลังน้ําและที่ดินสําหรับทําการเกษตร แตยังขาดแคลนเทคโนโลยีการผลิตและมีขอจํากัดในดาน ตลาดในประเทศที่มีประชากรนอย ความพรอมของสาธารณูปโภคและการไมมีพรมแดนติดทะเลจึง ทําใหการขนสงสินคาระหวางประเทศตองผานประเทศอื่น

จุดแข็ง: สปป.ลาวมีพรมแดนติด 5 ประเทศทําใหสามารถใชลาวเปนเสนทางเชื่อมโยงการ ขนสงกับจีน ไทย เวียดนาม พมาและกัมพูชา ลาวมีทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณและแหลง พลังงานไฟฟา รัฐบาลลาวในระบบสังคมนิยมมีเสถียรภาพ มีนโยบายใหมีการจัดตั้งเขตเศรษฐกิจ พิเศษในพ้ืนที่แตละภาคของลาว

จุดออน: สปป.ลาวมีระบบเศรษฐกิจยังไมกระต ใหเกิดการพัฒนาอยางเตมท่ี็ การอนุญาต

ใหลงทุนขึ้นอยูกับผูปกครองของแตละแขวง แรงงานของลาวสวนใหญเปนแรงงานไรฝมือ มีขอจํากัด ในการนําผลกําไรของผูลงทุนกลับประเทศ ระบบสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานยังขาดการพัฒนา ผูถือ บัตรผานแดนเดินทางผานเขาพ้ืนที่ตางๆ ในลาวไมสะดวก ตลาดภายในประเทศมีขนาดเล็ก

โอกาส: ลาวมีพรมแดนติดตอหลายประเทศ หากการกอสรางเสนทางเชื่อมโยงแลวเสร็จจะ มีความไดเปรียบในการติดตอและการสงสินคาผานลาวไปยังประเทศอื่น เชน จีน เวียดนาม เปนตน ประชากรลาวมีเจตคติที่ดีตอสินคาไทยในดานคุณภาพเม่ือเปรียบเทียบสินคาจากจีนและเวียดนาม รฐบาลสงเสริมการลงทุนในอุตสาหกรรมการเกษตร

อุปสรรค: การขนสงสินคาผานแดนยังมีความซบซอน อุตสาหกรรมคาปลีกตองอาศัยความ สัมพันธยาวนาน การทํา Contract Farming ยังมีอุปสรรคในการเขาถึงที่ดิน การพัฒนาเสนทาง คมนาคมเชื่อมโยงกับประเทศเพื่อนบานคอนขางยากและไมมีศักยภาพ แรงงานมีเจตคติที่ไมดีตอ งานบริการ

เวียดนามนับวามีศักยภาพสูงมากทั้งในดานกําลังแรงงานที่ประชากรสวนใหญของประเทศ อยูในวัยหนุมสาว คาแรงยังคอนขางต่ํา การพัฒนาของสาธารณูปโภคอยางตอเนื่อง ขนาดของตลาด ภายในประเทศที่มีประชากรมาก รวมทั้งชองทางการสงออกสินคาไปยังตลาดตางประเทศ เสถียรภาพทางการเมืองและเศรษฐกิจ แตมีขอจํากัดคือความรุนแรงในการแขงขันทั้งนี้เนื่องจาก เวียดนามเปนประเทศที่นกลงทุนตางชาติเพิ่มขึ้นอยางรวดเร็ว

จุดแข็ง: เวียดนามมีชายฝงทะเลยาวจากเหนือจรดใตประมาณ 2,100 กิโลเมตร ทําใหเปน ประตูชายฝงทะเลที่ใหญที่สุดของอินโดจีน มีเสถียรภาพทางการเมืองและความปลอดภัยสูง เศรษฐกิจเวียดนามขยายตัวในเกณฑสูงอยางตอเนื่อง (โดยเฉพาะในเขตเมือง) มีทรัพยากรทั้งน้ํามัน ถานหิน ประมงที่อุดมสมบูรณ ต้ังอยูในทําเลที่สะดวกตอการขนสงสินคาไปยังประเทศในภูมิภาค เอเชียตะวันออกมีเขตเศรษฐกิจพิเศษเปนจํานวนมาก

จุดออน: กฎหมายและระเบียบหลายประการของเวียดนามท่ีเกี่ยวของกับการลงทุนมีการ เปลี่ยนแปลงบอย ขาดบุคลากรที่มีฝมือและความชํานาญเฉพาะทาง นักลงทุนทองถิ่นขาดแคลน เงินทุนเปนอุปสรรคตอการรวมทุนกับตางชาติ ขาดอุตสาหกรรมสนับสนุนอีกมาก การแขงขันทาง ธุรกิจเริ่มมีความรุนแรงมากข้ึน

โอกาส: เวียดนามมีความชัดเจนในมาตรการสงเสริมการลงทุนจากตางชาติมากขึ้นจาก การเขาเปนสมาชิกองคการระหวางประเทศตางๆ เวียดนามเปนแหลงลงทุนอุตสาหกรรมขนาดใหญ ของโลกทําใหเปนโอกาสของการลงทุนในอุตสาหกรรมสนับสนุนประชาชนเวียดนาม รัฐบาลสงเสริม การลงทุนจากตางประเทศอยางจริงจัง ทางรถไฟจากคุนหมิง-เวียดนามทําใหการคาขายระหวางจีน กับเวียดนามทําไดสะดวกกวาเดิม ไดร บเงินชวยเหลือจากตางชาติและการโอนรายไดจากชาวจีนโพน ทะเลเขาสูระบบเศรษฐกิจจํานวนมาก รัฐบาลมีทิศทางการพัฒนาสาธารณูปโภค พลังงานและการ คมนาคมที่ชดเจน

อุปสรรค: เวียดนามเริ่มเผชิญการแขงขันที่สูงขึ้นในตลาดโลกโดยเฉพาะการแขงขันจากจีน นักลงทุนตางชาติขาดความเชื่อม่ันในระบอบการปกครองและอุปนิสัยของนักลงทุนทองถิ่น มี เทือกเขาสูงตลอดแนวชายแดนเวียดนาม-ลาว ทําใหเกิดขอจํากัดในการพัฒนาเสนทางคมนาคม ขนสงที่มีมาตรฐานได ไมสามารถพัฒนาการคมนาคมขนสงไดสะดวกเทาที่ควร เนื่องจากขาดเงินทุน ราคาท่ีดินและอสังหาริมทรัพยที่เพิ่มสูงขึ้นอยางรวดเร็ว รัฐบาลยังคุมครองการลงทุนในอุตสาหกรรม บางสาขา เชน รานอาหาร รานคาปลีก เปนตน

บทที่ 4

การลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติจีนในตางประเทศ

พัฒนาการทางเศรษฐกิจของจีนท่ีทะยานขึ้น เริ่มตั้งแตยุคของการเปดประเทศเมื่อ ค.ศ. 1978 ขณะเดียวกันการกาวออกไปลงทุนในตางประเทศของจีนเริ่มในชวงหลังที่จีนเปนผูมีบทบาทใน ฐานะเปนผูรับการลงทุนจากตางประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) แตขณะเดียวกันจีน ก็กาวมาเปนผูออกไปลงทุนในตางประเทศ (Outward Direct Investment) มากยิ่งข้ึน โดยจากขอมูล สถิติของกระทรวงพาณิชยจีน (MOFCOM) รายงานวา จีนไดขยับขึ้นจากประเทศผูออกไปลงทุนใน ตางประเทศจากอันดับท่ี 12 ใน ค.ศ. 2009 มาเปนประเทศผูลงทุนในตางประเทศติดอันดับ 5 ของ

โลก เม่ือ ค.ศ. 2010 มีบรรษัทขามชาติจีนกวา 13,000 แหงไดออกไปลงทุนในตางประเทศกวา 177 แหงทั่วโลก1 และบรรษัทขามชาติจีนไดกาวขึนมาเปนผูลงทุนโดยตรงในตางประเทศท่ใหญสุดในกลุม ประเทศกําลังพัฒนา

ท้ังนี้การลงทุนของจีนในตางประเทศไดเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง ที่เริ่มในชวงหลังที่จีนเขาเปน สมาชิกองคการการคาโลก (WTO) เมื่อ ค.ศ. 2001 แตเม่ือพิจารณาต้ังแต ค.ศ. 2005 มีมูลคาการ ลงทุนนอกประเทศ 2.7 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา และขยับเพ่ิมเปนมูลคา 26.5 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา ใน ค.ศ. 2010 โดยภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟก ถือเปนภูมิภาคที่นักลงทุนจีนใหความสนใจ ในการลงทุนมากที่สุดประมาณรอยละ 60 ของมูลคาการลงทุนนอกประเทศของจีน2 โดยในบทนี้จะ กลาวถึง การลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติจีนในตางประเทศ โดยการศึกษาภาพรวมการลงทุน โดยตรงของบรรษัทขามชาติจีนในตางประเทศ พัฒนาการการลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติจีน ในตางประเทศ แนวทางนโยบายการลงทุนโดยตรงของบรรษัทขามชาติจีนและบทบาทของบรรษัท ขามชาติจีนในตางประเทศ กลาวคือ

1. ภาพรวมการลงทุนโดยตรงของบรรษทขามชาติจีนในตางประเทศ จีนขยายการลงทุนโดยตรงในตางประเทศ (Outward Foreign Direct Investment) เพิ่ม

สูงขึ้นทุกป ใน ค.ศ. 2005 การลงทุนโดยตรงในตางประเทศของจีนมีมูลคาสูงกวา 10 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกาเปนครั้งแรก โดยเริ่มจาก ค.ศ. 2000-2005 มูลคาการลงทุน (FDI) เติบโตเฉล่ียรอยละ

1 UNITED, 2009. และ http://www.marketeer.co.th/marketeertoday_detail.php?marketeertoday_id=3247 (Retrieved December 12, 2011)

2 Nargiza Salidjanova, Policy Analyst for Economic and Trade Issues, Going Out: An Overview of China’s Outward Foreign Direct Investment, USCC Staff Research Report, March 30, 2011.

65.6 ตอป โดยรัฐบาลจีนคาดการณวา เมื่อ ค.ศ. 2010 จะมีมูลคาสูงถึง 60 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา3 โดยมีการการลงทุนในตางประเทศของจีนในแตละภูมิภาค กลาวคือ

ทวีปเอเชีย

การลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (FDI) ในเอเชียสะสมจนถึง ค.ศ. 2005 มีมูลคา 40.6 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา โดยประเทศที่จีนไปลงทุนโดยตรงมากที่สุดคือ ฮองกง เกาหลีใต มาเลเซีย เยเมน มองโกเลีย สหรัฐอาหรับเอมิเรสต เวียดนาม และลาว เปนตน สําหรับการลงทุนของ จีนในกลุมประเทศเอเชียกลางจะเริ่มมีมากขึ้น ในชวงหลังการกอต้ังองคกรความรวมมือเซียงไฮ (Shanghai Cooperation Organization: SCO) เมื่อ ค.ศ. 1996 จีนรวมกับ 5 ประเทศในเอเชียกลาง ไดแก รัสเซีย คาซัคสถาน คีรกิซสถาน ทาจิกิสถาน หลังจากนั้นอุชเบกิสถานเขารวมเปนสมาชิก เมื่อ ค.ศ. 2001 โดยมีเปาประสงคเพ่ือการรกษาความม่ันคงในภูมิภาค การเปนเขตสันติภาพและเสรีภาพ ตลอดจนมีการบริหารแหลงนําเขาพลังงานท่ีมีความหลากหลายมากข้ึน4

จีนไดมีเปาหมายของการลงทุนในโครงการทางดานพลังงานขนาดใหญในคาซัคสถาน เมื่อ ค.ศ. 2004 ไดมีการตกลงสรางทอนํ้ามันยาว 1,000 กิโลเมตร มูลคา 3.5 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา (จากภูมิภาคคารากันดาตอนกลางจนถึงมณฑลซินเจียง)5 และเม่ือ ค.ศ. 2005 China National Petroleum Corporation (CNPC) ไดตกลงซื้อ Petro-Kazakhstan มูลคา 4.2 พันลาน เหรียญสหรัฐอเมริกา6 จีนยังไดทําสัญญาการซ้ือขายนํ้ามันกับอุชเบกิสถาน เม่ือ ค.ศ. 2005 โดยมี มูลคา 600 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา โดยการลงทุนในอุซเบกินสถานทําใหบริษัทพลังงานของจีน CNPEC ไดรับการคาดหมายวาจะไดลงทุนในแหลงนํ้ามัน 23 แหงของประเทศ โดยไดรับผล ตอบแทนรวมกันแบบแบงปนผลประโยชนหาสิบกับหาสิบ (50:50) ของผูลงทุนและผูรับการลงทุน สําหรับกลุมประเทศตะวันออกกลาง จีนไดมีการนําเขานํ้ามันจากภูมิภาคตะวันออกกลางคิดเปน สัดสวนมากกวารอยละ 50 ของการนําเขาน้ํามันทั้งหมดของจีน ซึ่งมีซาอุดิอาระเบีย อิหรานและ โอมานเปนผูสงออกหลักของจีน

3 สุรชัย ศิริไกร, “จีน มหาอํานาจในศตวรรษท่ี 21”, www.asia.tu.ac.th/china/paper070850.doc (สืบคนเม่ือ 12/12/201)

4 http://www.sectsco.org/EN/ (Retrieved December 12, 2011)

5 http://chineseinfo.boi.go.th/CIC/Document/Reference/ShowDoc.aspx?cName=40 (Retrieved December 12, 2011)

6 เขียน ธีระวิทย, “บทบาทของจีนในเอเชีย”, http://www.thaiworld.org/th/include/answer_search.php?question_id=592 (สืบคนเมื่อ 12/12/201)

นอกจากน้ี จีนยังสนใจศักยภาพของกิจการการบริการน้ํามันของภูมิภาคตะวันออกกลาง โดยเมื่อ ค.ศ. 2001 มีการตกลงทําสัญญาการใหบริการนํ้ามันประมาณ 3,000 สัญญา มูลคา 52.7 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา และสําหรับอิหรานไดมีการลงนามขอตกลงเบื้องตน เมื่อ ค.ศ. 2004 การซื้อขายกาซไนโตรเจนเหลวจากอิหรานปริมาณ 10 ลานตันตอป เปนเวลากวา 25 ป โดยมีมูลคา การซื้อขายประมาณ 100 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา และในสวนของซาอุดิอาระเบียไดลงนามใน สัญญาการขุดเจาะและการผลิตกาซธรรมชาติรวมกับ Sinopec เม่ือ ค.ศ. 2004 โดยมีมูลคาการซ้ือ ขายของโครงการในระยะแรก 300 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา7

ภูมิภาคละตินอเมริกา

การลงทุนสะสมจากจีนในภูมิภาคละตินอเมริกาจนถึง ค.ศ. 2005 มีมูลคา 11.5 พันลาน

เหรียญสหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 20 และการลงทุนจากจีนมีมูลคา 6.5 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 52.6 และโดยประเทศท่ีเปนเปาหมายหลักในการลงทุน ไดแก หมู เกาะเคแมน หมูเกาะเวอรจินไอรแลนด หมูเกาะบาฮามัส บราซิล เม็กซิโก ชิลี อารเจนตินา เปรู และเวเนซูเอลา ซ่ึงจีนไดทําสญญามากกวา 400 ขอตกลงทางการคาและโครงการกับประเทศในแถบ ละตินอเมริกา จีนไดวางแผนในการลงทุนมีมูลคา 100 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา และเมื่อ ค.ศ. 2004 บริษัท Chinese Steelmaker Baosteel ไดตกลงซื้อขายกับบริษัทถลุงเหล็กของบราซิล Companhia Vale do Doce (CVRD) ในดานการบริหารและการลงทุนเหมืองแร8

ทวีปยุโรป

การลงทุนของจีนสะสมในทวีปยุโรปจนถึง ค.ศ. 2005 มีมูลคา 1.6 พันลานเหรียญ

สหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 2.8 และการลงทุนของจีนใน ค.ศ. 2005 มีมูลคา 0.5 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 4.2 โดยมีกลุมเปาหมาย ไดแก รัสเซีย เยอรมัน คาซัคสถาน สหราช อาณาจักร เคอรกิสถาน เปนตน โดยเม่ือ ค.ศ. 2004 บริษัท TCL และ Thomson Electronics ได รวมกันกอตั้ง TCL-Thomson Electronics (TTE) ซ่ึงไดกลายเปนผูผลิตเครื่องรับโทรทัศนที่ใหญที่สุด

7 กุลนันทน คันธิก, “ความมั่นคงพลังงานโลก Global Energy Security”, (สุรชาติ บํารุงสุข บรรณาธิการ), จุลสาร ความม่นคงศึกษา ฉบับที่ 83 สนันสนุนการพิมพโดย สถาบันการขาวกรอง สํานกขาวกรองแหงชาติ, ตุลาคม 2553. 8 http://english.cri.cn/3126/2006/12/22/Zt264@176736.htm และ http://chineseinfo.boi.go.th/CIC/Document/Reference/ShowDoc.aspx?cName=40 (Retrieved December 12, 2011)

ในโลกดวยมูลคาทรพย

ิน 500 ลานเหรียญสหรฐอเมริกา และมีกําลังการผลิตเคร่ืองรับโทรทศนส

ี 20

ลานเคร่ืองตอป9 เพ่ือเปนฐานการผลิตสินคาและการกระจายสินคาไปยังตางประเทศท่วโลก ทวีปแอฟริกา

การลงทุนสะสมของจีนในทวีปแอฟริกาจนถึง ค.ศ. 2005 ของจีนมีมูลคา 1.6 พันลาน เหรียญสหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 2.8 โดยมีมูลคาใกลเคียงกับกลุมประเทศยุโรปและการลงทุนใน ค.ศ. 2005 มีมูลคา 0.4 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 3.3 โดยมีประเทศเปาหมาย หลัก ไดแก ซูดาน ไนจีเรีย สาธารณรัฐแอฟริกาใต อียิปต แอลจีเรีย แซมเบีย เปนตน ซ่ึงจีนไดบรรลุ ขอตกลงทางการคารวมกับ 40 ประเทศ และไดกอตั้งสภาธุรกิจจีน-แอฟริกา (China-Africa) เพื่อ ผลักดันการคาและการพัฒนารวมกัน จีนเปนผูลงทุนในแอฟริกาเปนลําดับสาม10 และไดมุงเนนใน แหลงน้ํามันสํารองในประเทศซูดาน ไนจีเรีย แองโกลาและกาบอง เปนตน สําหรับกิจการธุรกิจ กอสราง ธุรกิจโทรคมนาคม การทําไมและการประมง ยังเปนภาคอุตสาหกรรมพ้ืนฐานที่ไดตกลง รวมมือกัน โดยมีขอตกลงการซ้ือขายกิจการภาคธุรกิจจีน เมื่อ ค.ศ. 2004 PetroChina ไดทําสัญญา แบบ 1 ป ในการจัดซื้อนํ้ามันมูลคา 800 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา จาก Nigerian National Petroleum Corporation ซึ่งสามารถผลิตนํ้ามันได 30,000 บารเรลตอวัน CNPC ไดลงทุน 14.4 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา ในบริษัทน้ํามันซูดาน (Sudanese oil) ในเดือนเมษายน 2005 โดยมี มูลคาการกลั่น 628.4 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกาซึ่ง CNPC ไดสรางทอนํ้ามันความยาว 1,500 กิโลเมตร เชื่อมตอระหวางแหลงน้ํามัน Heglig กับทาขนสงในซูดาน โดยซูดานเปนแหลงน้ํามัน สํารองท่ีสําคัญของจีน11

ทวีปอเมริกาเหนือ

การลงทุนสะสมของจีนในทวีปเอมริกาเหนือ จนถึง ค.ศ. 2005 มีมูลคา 0.7 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 2.2 การลงทุนโดยตรงของจีน เมื่อ ค.ศ. 2005 มีมูลคา 0.3 พันลาน เหรียญสหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 2.6 ประเทศเปาหมายหลัก ไดแก สหรัฐอเมริกา หมูเกาะเบอร

9 Pter J. Williamson and Anand P. Raman, “How China Reset Its Global Acquisition Agenda”, Harvard Business Review, April 2011. p.4 https://archive.harvardbusiness.org/cla/web/pl/product.seam?c=573&i=9873&cs=279b575c9f0cbb0fa be763b13286f527 (Retrieved December 12, 2011)

10 Thomas Lun, Hannah Fischer, Julissa Gomez-Granger, Anne Leland, China’s Foreign Aid activities in Africa, Latin America, and Southeast Asia, Congressional Research Service, February 25, 2009.

11 Perterson Institute for International Economics, Chinese Investments to Secure Natural Resource , www.pii.com

มิวดา แคนาดา โดยบริษทเลโนโว (Lenovo) สัญชาติจีน ไดเขาซื้อกิจการคอมพิวเตอรสวนบุคคลของ ไอบีเอ็ม (IBM) สัญชาติอเมริกา มูลคา 1.75 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา เมื่อ ค.ศ. 2004 การซื้อ ขายดังกลาวไดทําให Lenovo กลายเปนผูผลิตเครื่องคอมพิวเตอรสวนบุคคลท่ีใหญที่สุดเปนอันดับ สามของโลก รองจากเดล และฮิวเล็ตแพ็คการด12

ภูมิภาคโอเชียเนีย

การลงทุนโดยตรงสะสมของจีนในภูมิภาคโอเชียเนีย (ออสเตรเลีย และนิวซีแลนด) จนถึง ค.ศ. 2005 มีมูลคา 0.7 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 1.7 การลงทุนโดยตรงของจีน เม่ือ ค.ศ. 2005 มีมูลคา 0.2 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา คิดเปนรอยละ 1.7 ประเทศเปาหมายหลัก ไดแก ออสเตรเลีย โดยเม่ือ ค.ศ. 2003 China Huaneng Group ไดตกลงจายเงิน 227 ลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา สําหรับการจัดสรรผลประโยชนรวมกันแบบแบงหาสิบตอหาสิบ (50:50) กับกิจการ ผลิตไฟฟา OzGen13 ซ่ึงการซื้อขายดังกลาวไดทําใหมีการซื้อกิจการโรงงานไฟฟาในตางประเทศที่ เปนโครงการขนาดใหญของจีน

ภูมิภาคอาเซียน

การลงทุนโดยตรงของจีนในภูมิภาคอาเซียน จากขอมูลใน ค.ศ. 2004-2005 จีนมีแนวโนม ลงทุนในอาเซียนลดลง โดยใน ค.ศ. 2004 มีการลงทุนท่ีมีมูลคา 670.3 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา คิด เปนสัดสวนรอยละ 2.6 และใน ค.ศ. 2005 ลงทุนมีมูลคา 569.8 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา นอกจากน้ี เมื่อเปรียบเทียบการลงทุนของจีนใน ค.ศ. 2005 พบวามูลคาการลงทุนของจีนในไทยยังต่ํากวาการ ลงทุนของจีนในประเทศอื่นๆ เชน สิงคโปรและเวียดนาม เปนตน อยางไรก็ตาม เมื่อ ค.ศ. 2006 จีนได วางเปาหมายเปล่ียนแปลงไปโดยมีการมุงเนนจากกลุมประเทศพัฒนาแลวในทวีปอเมริกาเหนือและ ทวีปยุโรป โดยไดเขามาลงทุนในภูมิภาคอาเซียนมากขึ้น เพราะตองการขอไดเปรียบในดานการชวย ลดขอจํากัดจากการกีดกันทางการคา การลดตนทุนการผลิตและตองการขยายตลาดในภูมิภาค

อาเซียนท่ีมีประชากรประมาณ 580 ลานคน14 รวมท กรอบความรวมมอจื ีนกบอาเซั ียน

12 Cui Qingxin, “In the wake of Lenovo-IBM deal”, http://news.xinhuanet.com/english/2004- 12/16/content_2343989.htm , www.chinaview.cn 2004-12-16 20:26:14 (Retrieved December 12, 2011)

13 http://www.chinaeconomicreview.com/pdf/2004028321755.pdf ,

http://www.smh.com.au/articles/2003/12/18/1071337098877.html (Retrieved December 12, 2011)

14 Julia Kubny & Hinrich Voss, “China’s FDI in ASEAN: Trends and impact on host countries”, http://gdex.dk/ofdi10/Kubny%20Voss_Chinas%20FDI%20in%20ASEAN.pdf (Retrieved December 12, 2011)

ท้ังน้ี การลงทุนโดยตรงของจีนในตางประเทศ ตลอดระยะเวลาของการเปดประเทศเมื่อ ค.ศ. 1978 มีการเติบโตอยางคอยเปนคอยไปและมีทิศทางการเปลี่ยนแปลงจากปจจัยผลักดันที่มี ภาครัฐเปนศูนยกลางไปสูการปลดปลอยสูภาคเอกชน และจากการมุงเนนการแสวงหาทรัพยากร ธรรมชาติไปสูการมุงเนนความรวมมือกันทั้งในดานทรัพยากร การขยายตลาด และการพัฒนา เทคโนโลยี และการบริหารจัดการธุรกิจสมัยใหม การลงทุนของจีนไดขยายตัวอยางตอเน่ืองทั้งใน ระยะสั้น ระยะกลางและระยะยาว โดยมีสาเหตุประการหนึ่งของจีนเกิดจากการขาดดุลอุปทานทาง ดานพลังงานและทรัพยากรธรรมชาติท่ีเปนปจจัยพื้นฐานสนับสนุนการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

โดยรัฐบาลจีนไดคาดการณกันวา เมื่อ ค.ศ. 2020 การบริโภคนํ้ามันของจีนจะเติบโต ประมาณรอยละ 50 ในขณะที่การผลิตภายในประเทศจะเกิดภาวะชะงักงันและอาจสงผลปริมาณ การสํารองน้ํามันที่ไมเพียงพอตอการใชภายในประเทศ ซึ่งทําใหจีนจะตองพ่ึงพาประเทศผูผลิตน้ํามัน ในตางประเทศมากข้ึน ดังนั้นรัฐบาลจีนจึงไดวางแผนยุทธศาสตรเพ่ือลดความเส่ียงดังกลาวดวยการ สงเสริมและสนับสนุนบรรษัทดานพลังงานของจีนออกไปลงทุนในตางประเทศ เพื่อมุงไปสูการ กระจายแหลงนําเขาทางดานพลังงานและทรพยากรธรรมชาติจากตางประเทศ

ทั้งนี้ ภาคธุรกิจของจีนที่มีขนาดใหญ ไดมีการวางแผนลงทุนในตางประเทศ ซ่ึงเปนกลุม อุตสาหกรรมท่ีจีนไดเปรียบเชิงเปรียบเทียบกับประเทศคูแขงทั่วโลก เชน อุตสาหกรรมเครื่องจักร อุตสาหกรรมเคร่ืองใชไฟฟาและอุตสาหกรรมเบา เปนตน15 ซึ่งจะมีการเพิ่มจํานวนการลงทุนใน ตางประเทศมากกวาการลงทุนในอุตสาหกรรมทางดานพลังงานและทรัพยากรธรรมชาติ ปจจัยท่ีมี อิทธิพลตอการตัดสินใจออกไปลงทุนในตางประเทศ ไดแก การเพิ่มศักยภาพของธุรกิจในตางประเทศ การเขาถึงเทคโนโลยีสมัยใหม ระบบภาษีของตางประเทศที่จูงใจการลงทุน การเขาซื้อกิจการที่มีตรา ผลิตภัณฑเปนที่ยอมรับในระดับโลก ความตองการหลีกเลี่ยงมาตรการกีดกันทางการคาท่ีไมใชภาษี ตลอดจนการดําเนินนโยบายการกาวออกไปของรัฐบาลที่ทําใหบรรษัทขามชาติจีนทั้งรัฐวิสาหกิจและ วิสาหกิจเอกชนไดรับประโยชนอยางมากในการออกไปลงทุนในตางประเทศ ซึ่งสิ่งเหลานี้จะเปน ปจจัยผลักดันทั้งในระยะส้ัน ระยะกลาง และระยะยาวของการลงทุนของจีนในตางประเทศ ขณะเดียวกันสําหรับในสวนของเปาหมายของการลงทุน พบวากลุมประเทศอาเซียนถือเปนกลุมแรก ที่จีนตองการไปลงทุน รองลงมาคือยุโรป และอเมริกาเหนือ ตามลําดับ

การลงทุนนอกประเทศของบรรษัทขามชาติจีนมีแนวโนมขยายตัวไดอยางตอเนื่อง แมวา ธุรกิจในจีนจะประสบปญหาจากวิกฤตเศรษฐกิจการเงินโลก เมื่อ ค.ศ. 1997 แตก็ไมสงผลกระทบตอ

15 Xingwang Qian, “China’s Outward Direct Investment and Its Oil Quest”, SUNY, Buffalo State College,

This Version: January 2011, http://faculty.buffalostate.edu/qianx/index_files/ChinaOilQuest.pdf (Retrieved December 12, 2011)

จีนมากนักเม่ือเทียบกับประเทศตะวันตก และจีนยังมีศักยภาพดานเงินทุน เทคโนโลยี ความรูและ ประสบการณ จึงทําใหจีนสามารถออกไปแสวงหาโอกาสการขยายการลงทุนในตางประเทศมากขึ้น ท้งน้ีปจจัยสําคัญสนับสนุนใหการลงทุนโดยตรงของจีนในตางประเทศเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง ไดแก

- เพื่อแสวงหาความม่นคงดานแหลงทรัพยากรและแหลงพลังงาน ซึ่งจําเปนตอการเติบโต ทางเศรษฐกิจของจีนในฐานะที่เปนประเทศบริโภคพลังงานเปนอันดับตนๆ ของโลก เชน การเขาไป ลงทุนผลิตนํ้ามันในแอฟริกา ตะวันออกกลาง และรัสเซีย รวมทั้งการลงทุนดานเหมืองแรใน ออสเตรเลีย16

- เพื่อชวยอํานวยความสะดวกดานการดําเนินธุรกิจในตางประเทศ เชน การทําธุรกิจ บริการดานการขนสงและประกันภยั รวมถึงการออกไปลงทุนดานโครงสรางพื้นฐานและโลจิสติกสใน เสนทางเศรษฐกิจและการคมนาคมขนสงของภูมิภาค เพ่ือสงเสริมการคาและการลงทุนระหวาง ประเทศเพ่ิมมากขึ้น

- เพื่อแสวงหาแหลงผลิตท่ีมีตนทุนแรงงานต่ํากวาในตางประเทศ เชน เวียดนาม ลาว แอฟริกา และลาตินอมเริกา เนื่องจากคาแรงงานในจีนแถบมณฑลชายฝงทะเลไดพุงสูงขึ้นอยาง ตอเน่ือง จึงทําใหจีนออกไปแสวงหาแรงงานท่ีตํ่าและผลประโยชนท่ีเพิ่มขึ้นในตางประเทศ

- เพื่อแสวงหาโอกาสหรือชองทางธุรกิจ โดยรัฐวิสาหกิจในจีนที่เคยมีบทบาทสูงในภาค ธุรกิจจีนดวยอํานาจผูกขาด เริ่มมีบทบาทลดลงจากการเปดประเทศของจีน ซึ่งทําใหวิสาหกิจเหลาน้ี จําเปนตองออกไปแสวงหาโอกาสในการสรางรายไดในตางประเทศมากข้ึน

- เพื่อสงเสริมความเข็มแข็งของการวิจัยและพัฒนา (Research & Development: R&D)

เพื่อการแขงขันในระดับโลก ถือเปนการสรางแบรนดสินคาใหกับบริษัทเพ่ือออกไปยังตางประเทศ

ทดแทนการแขงขันกับแบรนด างชาตทิ ี่เขามาลงทนในจนและยี ังเปนการใช ประโยชนจากเงินทุนของ

จีน รวมถึงการสรางเครดิตใหกับเคร่ือขายในการแขงขันระดับโลก ซึ่งไมเพียงการแสวงหาแหลงลงทุน เพ่ือพัฒนาสินคาที่ตนทุนต่ําเทานั้นแตยังใชวิธีซ้ือแบรนดสินคาที่แข็งแกรงในตางประเทศแทนดวย

- เพื่อลดปญหาความขัดแยงกับประเทศผูนําเขาสินคาจากจีน จากปญหาการไดดุล การคากับหลายประเทศทั่วโลก ทําใหจีนตองเผชิญการกีดกันทางการคาที่มิใชภาษี (Non-tariff barriers: NTBs) จากประเทศคูคามากขึ้น ดังนั้นทางการจีนจึงสงเสริมใหภาคธุรกิจจีนออกไปต้ัง โรงงานผลิตหรือไปลงทุนในประเทศผูนําเขาสินคา ตลอดจนเพื่อขยายตลาดสินคาจีนใหกวางขวาง มากขึ้นและยังชวยลดภาวะการแขงขันอยางรุนแรงภายในประเทศอีกดวย

16 Yevgeniya Korniyenko and Toshiaki Sakatsume, “Chinese investment in the transition countries”, Working Paper No. 107, Prepared in January 2009.

- คาเงินหยวนท่ีแข็งคาขึ้นเม่ือเทียบกับเงินเหรียญสหรัฐอเมริกา จีนจะยังคงรักษาระดับ การแข็งคาของเงินหยวนไมใหมากจนเกินไป และยังคงใหเงินหยวนเพ่ิมคาแบบคอยเปนคอยไป แต แนวโนมท่ีจีนอาจยืดหยุนคาเงินใหแข็งคามากขึ้นเพ่ือบรรเทาแรงกดดันจากสหรัฐอเมริกา การทํา ธุรกิจในตางประเทศอาจมีตนทุนใกลเคียงกับการทําธุรกิจในจีนมากขึ้น จากทิศทางคาเงินหยวนที่มี แนวโนมแข็งคาขึ้นทําใหนักธุรกิจในจีนอาจหันกลับไปลงทุนในตางประเทศมากขึ้น

- เพื่อแสวงหาแหลงวัตถุดิบสําหรับการผลิตในภาคอุตสาหกรรม โดยเฉพาะแถบภูมิภาค ลุมแมนํ้าโขง ซ่ึงเปนแหลงผลิตสินคาทางการเกษตรที่อุดมสมบูรณ เพื่อนํามารองรับการขยายตัวของ เศรษฐกิจจีนในระยะยาวในพมา ลาว เวียดนาม กับพูชาและไทย

ทั้งนี้การลงทุนบรรษัทขามชาติจีนจากจีนในตางประเทศนั้น มีดวยกันหลายรูปแบบทั้งการ ลงทุนโดยตรงและการลงทุนดวยวิธีการอ่ืนๆ ซึ่งการลงทุนโดยตรงแบงไดเปนการรวมทุนจีนกับตาง ชาติ (Sino-Foreign Joint Ventures) ความรวมมือทางธุรกิจ (Co-operative Business) การเปน เจาของวิสาหกิจ (Exclusively Foreign Owned Enterprises) การแสวงประโยชนรวม (Joint Exploitation) และบริษทรวมทุนตางชาติ (Foreign Funded Share Holding Compares) เปนตน17

ท้ังน้ี ทามกลางสภาพแวดลอมทางเศรษฐกิจโลกท่ีเปล่ียนไป ประเทศในเอเชียโดยเฉพาะ จีนกําลังกาวขึ้นมามีบทบาทในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจโลกมากขึ้น ขณะท่ีเพื่อนบานในภูมิภาค อาเซียนตางก็เรงพัฒนาเตรียมความพรอมสูประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ค.ศ. 201518 ซึ่งเมื่อ พิจารณาจากการจัดอันดับความสามารถในการแขงขันโดยสถาบันชั้นนําระดับโลก ที่แมวาการจัด อันดับความ สามารถในการแขงขันโดย Institute for Management Development (IMD) จีน ยอมจะมีความสามารถในการแขงขันเพิ่มข้ึนเม่ือเทียบช้ันกับประเทศที่พัฒนาแลว

2. พฒนาการการลงทุนของบรรษทขามชาติจีนในตางประเทศ

การลงทุนของจีนในตางประเทศ ไดรับผลสืบเน่ืองมาจากนโยบายการกาวออกไปของจีน ถือไดวาจีนประสบความสําเร็จเปนอยางมาก ที่เปนเชนน้ีเพราะจีนสามารถผลักดันใหท้ังรัฐวิสาหกิจ และวิสาหกิจเอกชนเขาไปลงทุนในตางประเทศไดขยายเพิ่มข้ึนทุกป โดยนโยบายดังกลาวกําลังไดรับ ความสนใจทั้งภาครัฐและภาคเอกชนของประเทศตางๆทั่วโลก ซึ่งพัฒนาการลําดับความเปนมาของ

17 Andrew Szamosszegi and Cole Kyle, “An Analysis of State‐owned Enterprises and State Capitalism in China”, U.S.-China Economic and Security Review Commission, October 26, 2011 18 http://www.asean.org/Fact%20Sheet/AEC/2007-AEC-001-2.pdf (Retrieved December 12, 2011)

นโยบายเชิง ยุทธศาสตรการกาวออกไปลงทุน (Going Global Strategy) ในตางประเทศ แบงเปน 5

ชวงเวลา ไดดังนี้คือ19

ชวงที่ 1 (ค.ศ. 1978-1985) ในชวงแรกของการเปดประเทศ (Open Policy) เมื่อ ค.ศ. 1978 จีนไดมีการปฏิรูประบบเศรษฐกิจจนถึงกลางทศวรรษ 1980 รัฐวิสาหกิจจีนภายใตการกํากับ ดูแลของกระทรวงพาณิชย (MOFCOM) และรัฐบาลมณฑล (เมืองและจังหวัด) มีบทบาทอยางสูงใน การสนับสนุนการออกไปลงทุนในตางประเทศ ซึ่งลักษณะการออกไปลงทุนเกือบทั้งหมดจะมี ลักษณะการรวมทุน (Joint Venture) กับบรรษัทตางชาติ โดยมีเปาหมายเพื่อการแสวงหา ประสบการณและการเรียนรเู ทคโนโลยีจากตางประเทศ

ชวงท่ี 2 (ค.ศ. 1985-1991) เร่ิมเม่ือ ค.ศ. 1985 ภาคธุรกิจของจีนทั้งรัฐวิสาหกิจและ วิสาหกิจเอกชนไดรับอนุญาตใหสามารถออกไปจัดตั้งบริษัทในตางประเทศได และในชวงน้ีพบวา กระทรวงความสัมพันธทางเศรษฐกิจและการคาระหวางประเทศไดออกระเบียบใหม (The Approval Procedures and Management Methods for Setting up Non-trade Joint Venures Abord) ตอมาใน ค.ศ. 1989 คณะบริหารควบคุมอัตราแลกเปลี่ยน (State General Administing Abord)

ระเบียบท สองไดกลายเปนกรอบนโยบายท ี่สําคญของจั ีนในการสงเสรมการลงทิ ุนในตางประเทศ ซึ่ง

สงผลใหมีการขยายการลงทุนเพิ่มข้ึนใน 120 ประทเศ มีโครงการลงทุน 891 โครงการ มูลคา 1.2

พนลานเหรียญสหรัฐอเมริกา

ชวงที่ 3 (ค.ศ. 1992-2000) ในชวงตนทศวรรษ 1990 รัฐบาลจีนไดเปลี่ยนแปลงนโยบาย ครั้งสําคัญ โดยจากเดิมเปนเพียงการอนุญาตใหภาคธุรกิจออกไปจัดตั้งบริษัทสาขาในตางประเทศ ไปสูนโยบายการสงเสริมภาคธุรกิจใหออกไปลงทุนในตางประเทศ โดยนโยบายดังกลาวมีเปาหมาย เพื่อเพิ่มความสามารถในการแขงขันใหกับภาคธุรกิจจีน และการหลีกเล่ียงมาตรการการกีดกันทาง การคาของประเทศผูนําเขา ทั้งยังไดขยายไปสูระบบการตัดสินใจเชิงนโยบายของรัฐบาลกลางและ รัฐบาลทองถิ่นมากย่ิงข้ึน โดยรัฐบาลไดมีการจัดสัมมนาเพื่อเพิ่มโอกาสของธุรกิจในตางประเทศและ การสนับสนุนการออกไปลงทุนยงตางประเทศมากยิ่งข้ึน

ชวงที่ 4 (ค.ศ. 2000-2010) เปนชวงที่จีนไดเขาเปนสมาชิกองคการการคาโลก (WTO) เม่ือ ค.ศ. 2001 ขณะเดียวกันในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ 5 ป ฉบับที่ 10-11 (ค.ศ. 2001-2005 และ ค.ศ. 2006-2010) รัฐบาลจีนไดวางแผนยุทธศาสตรกาวออกไป (Going Global Strategy) และใน ค.ศ. 2006 รัฐบาลจีนไดมีแนวคิดที่จะจัดต้ังสถาบันสนับสนุนการบริการและการ

19 พิทยา สุวคันธ, “การทะยานขึ้นของจีนในศตวรรษท่ี 21: การกาวไปสูระดับโลก”, รัฐศาสตรสาร ปที่ 28 ฉบับที่ 1 (มกราคม- เมษายน) 2550, คณะรฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, หนา 191-242.

ยกระดับกลไกสําหรับการประสานงานการลงทุนระหวางประเทศ และการจัดการความเสี่ยงระหวาง ประเทศ โดยมุงเนนไปยังนโยบายกาวออกไปทั้งในระดับโลกและระดับภูมิภาค รวมท้ังการจัดต้ัง กองทุนการลงทุนในตางประเทศ

ชวงที่ 5 (ค.ศ. 2010-ปจจุบัน) เปนชวงที่จีนไดผนวกความรวมมือทางเศรษฐกิจกับอาเซียน (ASEAN) และกลุมประเทศในลุมแมน้ําโขงอยางแนบแนนมากยิ่งขึ้น การเปดกรอบความรวมมือกับ ตางประเทศ จนการเกิดขึ้นของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ((ASEAN Economic Community: AEC) เมื่อ ค.ศ. 2015 ทําใหเปนปจจัยสําคัญของการขยายบทบาทและอิทธิพลของจีนในอาเซียน เพ่ิมมากขึ้น20

ทั้งนี้เนื่องจากยุทธศาสตรการกาวออกไปลงทุน (Going Global Strategy) ซึ่งถือเปนยุทธ ศาสตรแหงชาติของรัฐบาลจีนในการสนับสนุนบรรษัทขามชาติจีนออกไปลงทุนในตางประเทศ รัฐบาลกลางของจีนมีพิมพเขียวในการออกไปลงทุนในตางประเทศในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ สังคมแหงชาติฉบับที่ 11 ซึ่งมีมูลคาการลงทุนในตางประเทศมากกวา 60 พันลานเหรียญ สหรฐอเมริกา

จากการที่จีนไดกาวข้ึนมาเปนผูนําเศรษฐกิจใหญเปนอันดับสองของโลก รองจาก สหรัฐอเมริกา และมีเงินทุนสํารองระหวางประเทศมากท่ีสุดในโลก 2 ลานลานเหรียญสหรัฐอเมริกา (ค.ศ. 2008) ขณะเดียวกันกระทรวงพาณิชยจีน (MOFCOM) ไดสํารวจขอมูลพบวา ประชาชนกวา 600 ลานคน มีวิถีชีวิตความเปนอยูที่ดีข้ึนและประชาชน 446 ลานคนกําลังมีชีวิตที่ดีขึ้น จากการซ้ือ สินคาอุปโภคและบริโภคทั้งในเรื่อง เส้ือผาหรือส่ิงทอ เครื่องใชไฟฟาภายในบาน ทั้งน้ีจีนยังสนับสนุน วิสาหกิจขนาดใหญขนาดกลางและขนาดเล็กออกไปลงทุนในประเทศเพ่ือนบานที่พรมแดนติดตอกัน อยางกรณีในกลุมประเทศภูมิภาคลุมแมน้ําโขง21และกลุมประเทศอาเซียน เชน ลาว และเวียดนาม เปนตน

20 Samuel C. Y. Ku, “China’s Changing Political Economy with Southeast Asia: Starting a New Page of Accord”, Asian Perspective, Vol. 30, No. 4, 2006, pp. 113-140.

http://www.asianperspective.org/articles/v30n4-f.pdf (Retrieved December 12, 2011)

21 Lim Tin Seng, China’s Active Role in the Greater Mekong sub-region: a “win-win” outcome?, EAI Background Brief No. 397, Date of Publication: 6 August 2008, http://www.eai.nus.edu.sg/BB397.pdf (Retrieved December 12, 2011)

3. แนวทางนโยบายการลงทุนของบรรษทขามชาติจีนในตางประเทศ สําหรับนโยบายการลงทุนของจีนในตางประเทศ ซึ่งเปนพื้นที่การรับรูของประเทศมหาอําน

จทางเศรษฐกิจ (สหรัฐอเมริกา และญี่ปุน) และประเทศกําลังพัฒนาอื่นๆ ที่เห็นถึงศักยภาพการไหล ออกไปลงทุนของบริษัทจีน และยังเปนไปตามความตองการท่ีรัฐบาลจีนไดใหความสนใจในการ สนับสนุนยุทธศาสตรการกาวออกไปลงทุน (Going Global Strategy) เริ่มแรกในกลุมประเทศเพื่อน บานในอาเซียนและภูมิภาคลุมแมน้ําโขง และประเทศกําลังพัฒนารวมทั้งประเทศดอยพัฒนาในแอฟ ริกาและลาตินอเมริกา โดยจีนไดเขาไปลงทุนเกี่ยวกับการเกษตรแปรรูป การพัฒนาทรัพยากรปาไม การสํารวจเหมืองแรและการแสวงหาทรพยากรแรธาตุ เปนตน โดยมีแนวทางของการออกไปลงทุนใน ตางประเทศดังตอไปน้ี

- สําหรับรัฐบาลจีนไดใหคําแนะนําและชวยสงเสริมบริษัทหรือวิสาหกิจทองถิ่นออกไป ลงทุนในตางประเทศ ซ่ึงจะเปนประเทศหรือเขตพ้ืนท่ีความรวมมือกับตางชาติ กรณีของ Haier Group ซ่ึงเปนบริษทชั้นนําของการผลิตเคร่องใชไฟฟาภายในบาน โดยการกําหนดเปาหมายเปนแหง แรกในเขตพื้นที่ความรวมมือทางเศรษฐกิจและการคาในปากีสถาน เมื่อ ค.ศ. 2006 ซึ่งมีลักษณะ คลายๆกับพื้นท่ีตางๆในกลุมประเทศของอาเซียน โดยเฉพาะกลุมประเทศในลุมแมน้ําโขง รัฐบาลจีน สามารถปรับเปลี่ยนนโยบายโดยมีความตระหนักถึงระบบการเงิน การประกันภัย ระบบภาษี ทั้งนี้ก็ เปนไปเพื่อลดความเสี่ยงท่ีจะตองเผชิญในตางประเทศ

- ความรับผิดชอบตอสังคม (Corporate Social Responsibility: CSR) รัฐบาลจีนใหความ สนใจเปนพิเศษ เพ่ือใหเกิดความยอมรับของสังคมทองถ่ินและการพัฒนาท่ีเหมาะสม รวมทั้งการ พัฒนาในระยะยาว รัฐบาลจีนจะใชวิสาหกิจทองถิ่นโดยการเพ่ิมความรับผิดชอบตอสังคมและการ กําหนดจุดของการแสวงหาผลประโยชนในระยะส้ันที่เหมาะสม ที่จะตองมีการกลาวถึงสิ่งอํานวย ความสะดวกในทองถิ่น การจัดหาผลประโยชนท ี่เพิ่มข้ึนของการจางงานในทองถ่ินและการมีสวนรวม ของประชาชนในการปกปองสิ่งแวดลอมและกิจกรรมตางๆท่ีจะลดปญหาความยากจนของประชาชน ในแตละประเทศ22

- กระทรวงพาณิชยจีน (MOFCOM) จะใหแนวทางในการลงทุนออกไปสูตางประเทศ เกี่ยวกับอุตสาหกรรมการผลิตในประเทศที่มีความแตกตางกัน และการสนับสนุนสิ่งอํานวยความ สะดวกในการลงทุนในตางประเทศ ทั้งกฏระเบียบขอบังคับ การใหความชวยเหลือดานบุคลากร เงินทุน และเทคโนโลยีตางๆ เปนตน

22 Chloe Yang, “Corporate Social Responsibility and China’s Overseas Extractive Industry Operations: Achieving Sustainable Natural Resource Extraction”, FESS Issue Brief, August 2008, pp.1-3.

- ความตองการขอตกลงท่ีเหมาะสมสําหรับความรวมมือทางเศรษฐกิจแบบทวิภาคี จีนกับ ไทย จีนกับลาว จีนกับเวียดนาม ที่จะตองพิจารณาถึงภาคการผลิต โครงการ การเงินหรือเงินทุนและ กลไกความรวมมือตางๆ ที่จะตองกําหนดกรอบความรวมมือรวมกันระหวางรัฐบาลกับรัฐบาล และ เอกชนกับเอกชน

การออกไปลงทุนของจีนมีอยูหลายภาคการผลิต เชน อุตสาหกรรมเบา เครื่องจักรกล เสื้อผาและส่ิงทอ และเครื่องใชไฟฟาภายในบาน การลงทุนในภาคการแสวงหาทรัพยากร ซึ่งเปนยุทธ ศาสตรท่ีมีความสําคญในระยะยาว บรรษัทจีนจากมณฑลชายฝงทะเล ซึ่งมีตนทุนการผลิตท่ีสูงขึ้นทงั้ คาจางแรงงานและวัตถุดิบ ดังน้นการขยายการลงทุนในลาว และเวียดนาม จึงถือเปนทางเลือกที่ดีใน การออกไปลงทุนดานอุตสาหกรรมการผลิต รัฐบาลจีนยังสนับสนุนการออกไปลงทุนอยางเสรี และ การอํานวยความสะดวกเชิงนโยบายในการจัดตั้งเขตการคาเสรี (FTA) กับประเทศเพ่ือนบานที่อยูราย รอบจีน เพราะวาโครงสรางทางการเมืองและเศรษฐกิจที่แตกตางกัน การคาและการลงทุนขาม ประเทศและภูมิภาค โดยเฉพาะการเปดเสรีของแตละประเทศจะเปนแนวทางในการอํานวยความ สะดวกทางการคากับประเทศที่มีความแตกตางกันของโครงสรางระบบเศรษฐกิจของแตละประเทศ

4. บทบาทของบรรษัทขามชาติจีนในตางประเทศ

การสนบสนุนของรัฐบาลจีนในการดําเนินนโยบาย “การกาวออกไป” ลงทุนของบรรษทขาม ชาติจีนในตางประเทศ ในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (ค.ศ. 2001-2005) และเมื่อ ค.ศ. 2003 รัฐบาลจีนไดริเริ่มการวางยุทธศาสตรการสงเสริมการลงทุนโดยตรงในตางประเทศ โดย เปนสวนหนึ่งของการดําเนินนโยบายการกาวออกไป โดยมีนโยบาย กฏระเบียบ และมาตรการตางๆ ที่สําคัญ ดงนี้ คือ

- การสนบสนุนขอมูลเศรษฐกิจใหแกภาคธุรกิจ เพื่อเปนเคร่ืองชวยในการตัดสินใจ โดยการ จัดทําเคร่ืองชี้วัดทางเศรษฐกิจเกี่ยวกับการลงทุนในตางประเทศ ท้งในระดับประเทศและทองถิ่น และ ประเภทอุตสาหกรรม และการจัดทําฐานขอมูลปจจัยที่สงผลกระทบและโอกาสการลงทุนในประเทศ ตางๆ ซึ่ง เม่ือ ค.ศ. 2005 องคการระหวางประเทศกับจีนยังไดสนับสนุนการดําเนินนโยบายการกาว ออกไปของจีน โดย Multilateral Investment Guarantee Agency (GIGA) ไดจัดการสัมมนาเชิง ปฏิบัติการระหวางกระทรวงการคลังจีน (Chinese Ministry of Finance) และธนาคารเพ่ือการ สงออกและนําเขาของจีน (China Exim Bank) และบรรษัทเงินทุนระหวางประเทศ (International Finance Corporation: IFC) เกี่ยวกับความรวมมือกันของสํานักงานคณะกรรมการการพัฒนาและ การปฏิรูปแหงชาติ (National Development and Reform Commission: NDRC), บริษัท ซิโนชัวร (SINOSURE) ซึ่งเปนบริษทสงออกและบริหารสินเช่ือ, คณะกรรมการบริหารและกํากับดูแลสินทรัพย

แหงชาติจีน (The State Asset Supervision and Administration Commission: SASAC), กระทรวงพาณิชยจีน (Ministry of Commerce) และบริษัทชับบประกันภัย (Chubb Insurance)23 โดยการสัมมนาไดนําไปสูการสรางความรวมมือกันของภาคสวนตางๆกวา 200 องคกร ซึ่ง 2 ใน 3 เปนองคกรท่ีมาจากภาคธุรกิจ และที่เหลือมาจากรัฐบาลกลาง รัฐบาลทองถ่ินและองคกรระหวาง ประเทศ เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในดานการแสวงหาโอกาสการลงทุนในตางประเทศของจีน

- การอํานวยความสะดวกในการอนุม ิโครงการดวยการจัดตั้งคณะผูแทนจากรัฐบาลกลาง

และรัฐบาลทองถิ่น เพื่อสรางความเขมแข็งและความรวดเร็วในการตัดสินใจในการอนุมัติโครงการ ลงทุนในตางประเทศ โดยในอดีตบรรษัทที่ตองการอออกไปลงทุนในตางประเทศจะตองไดรับการ อนุมัติจากรัฐบาลกลาง แตเมื่อ ค.ศ. 2003 กระทรวงพาณิชยจีน (MOFCOM) และสํานักงานบริหาร เงินตราตางประเทศ (State Administration of Foreign Exchange: SAFE) ไดอนุญาตใหภาคธุรกิจ ที่ตองการออกไปลงทุนในตางประเทศที่มีมูลคาการลงทุนนอยกวา 3 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา ซ่ึง สามารถไดรับการอนุมัติจากรัฐบาลทองถ่ินได โดยไมจําเปนตองรอกระบวนการอนุมัติท่ีใชระยะเวลา ยาวนานและซับซอนจากรัฐบาลกลาง24 ซึ่งผลจากการดําเนินมาตรการดังกลาวทําใหระยะเวลา 11 เดือนแรกของ ค.ศ. 2003 มีบริษัทจากจีนออกไปลงทุนในตางประเทศในลักษณะของการควบรวม และเขาซื้อกิจการเพิ่มมากขึ้นถึงรอยละ 92 เมื่อเทียบกบั ค.ศ. 2002

- การอํานวยความสะดวกทางดานการเงิน ทั้งในดานการบริหารจัดการอัตราแลกเปลี่ยน เงินตราตางประเทศและการสนับสนุนทางการเงิน โดยรัฐบาลจีนไดมีการจัดต้ัง Sovereign-Wealth Fund ที่เรียกวา China Investment Corporation (CIC) เอาเงินทุนสํารองระหวางประเทศ จํานวน 200,000 ลานเหรียญสหรัฐอเมริกา เพื่อออกไปลงทุนในตางประเทศ25 โดยรัฐบาลจีนพยายามสราง

23 Tian Zhou, “International Portfolio Diversification Study from a China’s Perspective”, Aarhus School of Business University of Aarhus MSc in Finance and International Business, January 2010.

24 Philippe Gugler and Bertram Boie, “The Emergence of Chinese FDI: Determinants and

Strategies of Chinese MNEs”, Paper presented at the Conference, “Emerging Multinationals : Outward Foreign Direct Investment from Emerging and Developing Economies”, Copenhagen Business School, Copenhagen, Denmark 9-10 October 2008, http://gdex.dk/ofdi/20%20Gugler%20Philippe.pdf

(Retrieved December 12, 2011)

25 www.econnews.org/487/ziw4872.html (Retrieved December 12, 2011) ทั้งนี้ Sovereign-Wealth Fund มี ขนาดใหญเปนอันดับ 4 ของโลก รองจากกองทุนในลักษณะเดียวกันของประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรตส สิงคโปร และนอรเวย

ความยืดหยุนของอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรากับตางประเทศ และการดําเนินนโยบายสนับสนุน ทางดานการเงิน (เงินกู) ใหแกภาคธุรกิจของจีน เพื่อไปดําเนินกิจการลงทุนในตางประเทศ ดังน้ี

- การจัดต้ังคณะกรรมการบริหารและกํากับดูแลสินทรัพยแหงชาติจีน (State Asset Supervision and Administration Commission: SASAC) เมื่อ ค.ศ. 2003 เพื่อทําหนาที่ในการ ดําเนินการใหรัฐวิสาหกิจที่อยูภายใตการกํากับของรัฐทั้งหมด ใหสามารถเขาไปดําเนินการลงทุนใน ตางประเทศในลักษณะบรรษัทขามชาติขนาดใหญ โดยไดกําหนดเปาหมายไวใน ค.ศ. 2010 จะมี รัฐวิสาหกิจจํานวน 50 แหง สามารถเขาไปดําเนินกิจการในตางประเทศในลักษณะของบริษัทขาม ชาติขนาดใหญได และสามารถนํารัฐวิสาหกิจดังกลาวเขาไปจดทะเบียบในตลาดหลักทรัพยในตาง ประเทศ26

- รัฐบาลจีนอนุญาตใหภาคธุรกิจสามารถออกไปลงทุนบริหารความเส่ียงในตางประเทศ เมื่อ ค.ศ. 2005 โดยคณะมุขมนตรี (State Council) ไดอนุมัติใหกองทุนความมั่นคงทางสังคม แหงชาติ (National Social Security Fund: NSSF) สามารถเขาไปลงทุนในกองทุนเงินตรา ตางประเทศในตลาดตางประเทศและเมื่อ ค.ศ. 2004 ไดอนุญาตใหบริษัทประกันภัยของจีนที่มี คุณสมบัติผานเกณฑสามารถเขาไปลงทุนในกองทุนการประกันภัยที่เปนเงินตราตางประเทศ27 และ ยงอนุญาตใหบริษัทประกันภยสามารถออกไปลงทุนบริหารความเสี่ยงในตางประเทศไดโดยจะตองมี มูลคาการลงทุนไมเกิน 1.75 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกา ซึ่งรัฐบาลกลางไดอนุญาตใหรัฐบาล ทองถิ่นใน 22 พื้นท่ี/เขตและสามารถอนุมัติการลงทุนดังกลาวไดในระดับท่ีไมเกิน 200 ลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา

- ธนาคารเพ่ือการพัฒนาของจีน (China Development Bank) ไดอนุมัติเงินกูจํานวน 10 พันลานเหรียญสหรัฐอเมริกาแกบริษัทโทรคมนาคมหัวเหวย เม่ือธันวาคม ค.ศ. 2004 เพื่อสนับสนุน การดําเนินกิจการในตางประเทศ ซ่ึงปริมาณสินเชื่อดังกลาวมีมูลคามากกวา 5 เทา ของปริมาณ สินเชื่อรวมที่บริษัทไดรับจากการลงทุนในตางประเทศ

- ธนาคารเพื่อการนําเขาและสงออกของจีน (China Exim Bank) และกรมการคากรุงปกกิ่ง (Beijing Municipal Bureau of Commerce) ไดรวมกันกอตั้ง a briefing “Financing Products and Policy for Beijing Companies “Going Global” Practices” เมื่อ ค.ศ. 2005 ซึ่ง ธนาคารเพื่อ

26 Fortune 500, China Daily, “54 Chinese companies enter Fortune 500 list, 3 in the top 10”, 11 Jul 2010,

http://www.whatsonxiamen.com/news13301.html (Retrieved December 12, 2011)

27 Mikael Mattlin, “Chinese strategic state-owned enterprises and ownership control”, BICCS Asia Paper Vol. 4 (6), http://www.vub.ac.be/biccs/site/assets/files/apapers/Asia%20papers/Asia%20Paper% 204(6).pdf (Retrieved December 12, 2011)

การนําเขาและการสงออกของจีน (China Exim Bank) ไดอนุมัติเงินมูลคา 10.3 พันลานหยวน ใหกับ กลุมบริษัทวิศวะการกอสรางปกก่ิง (Beijing Construction Engineering Group Corporation: BCEGC), ผูกอตั้งกลุมและการกอสรางในตางประเทศ (Founder Group and CGC Overseas Construction Co.Ltd (CGCOC)28 เพื่อสนับสนุนใหการดําเนินกิจการของบริษัทในตางประเทศ

- ธนาคารเพ่ือการนําเขาและสงออกของจีน (China Exim Bank) ไดอนุมัติสินเชื่อมูลคา

158.6 พันลานหยวน เมื่อ ค.ศ. 2005 ใหกับโครงการบริหารความเสี่ยงรวมถึงโครงการลงทุนขนาด ใหญ เชน การฟนฟูเสนทางรถไฟ Benguela ในแองโกลา การทําเหมืองแรทองแดงในคองโกและ แซมเบีย การสรางศูนยการใหบริการโรงแรมแบบครบวงจรในเซียราลีโอน และการสรางเขื่อนไฟฟา พลังน้ําในพมา คองโก เอธิโอเปย ลาว ซูดานและแซมเบีย ซึ่งมีมูลคาทั้งสิ้นประมาณ 20 พันลาน เหรียญสหรัฐอเมริกา และยังมีตัวอยางของการเขาซื้อกิจการ Ssangyong Moter ของ Shanghai Auto ซึ่งจากขอมูลพบวาปริมาณสินเชื่อกวารอยละ 66 ที่ใชในการเขาซ้ือกิจการไดรับการสนับสนุน ทางการเงินผานเงินกูจากธนาคารท่ีเปนรัฐวิสาหกิจของรัฐบาลจีน ซึ่งเปนการใหสินเชื่อสงออกและ การรับประกันการกูเงินของธนาคาร29

- รัฐบาลไดเร่ิมการอุดหนุนทางการเงินแกบริษัทตางๆ เม่ือ ค.ศ. 2004 โดยการสนับสนุน บริษัทใหออกไปลงทุนในการเขาซ้ือกิจการและสํารวจแหลงสํารองทรัพยากรธรรมชาติในตางประเทศ เชน คณะกรรมการเพื่อการปฏิรูปและการพัฒนาไดวางนโยบายโดยกําหนดเงื่อนไขใหธุรกิจพลังงาน ของจีนท่ีตองการเขาไปลงทุนในตางประเทศที่ไดร ับการสนับสนุนทางการเงินจากภาครฐเปนพิเศษจะ ตองเขาไปซ้ือกิจการในอุตสาหกรรมพลังงานตนนํ้าตางๆในตางประเทศ

- การเพิ่มความสามารถเชิงการแขงขันใหกับภาคธุรกิจและรัฐวิสาหกิจของรัฐ โดยรัฐบาล จีนไดเริ่มนโยบายการสรางบรรษัทและรัฐวิสาหกิจช้ันนํา30 ที่ไดตั้งเปาหมายไววาจะตองมีบริษัทหรือ รัฐวิสาหกิจชั้นนํา จํานวน 30-50 แหง ภายใน ค.ศ. 2010 โดยบริษัทหรือรัฐวิสาหกิจจะไดรับการ สนับสนุนจากรัฐบาล ทั้งดานการสนับสนุนขอมูลเศรษฐกิจจากรัฐบาล อัตราภาษีและคาเชาพื้นที่ จดต้งกิจการในระดับต่ํา การไดรับการสนับสนุนสินเช่ือดอกเบี้ยต่ําจากธนาคารที่เปนรัฐ วิสาหกิจ ซึ่ง

28 http://chineseinfo.boi.go.th/CIC/Document/Reference/ShowDoc.aspx?cName=40 (Retrieved December 12, 2011)

29 http://lt.china.com.cn/english/BAT/148001.htm (Retrieved December 12, 2011)

30 Peter Nolan, “Evaluation of the World Bank’s Contribution To Chinese Enterprise Reform”, The World Bank Operations Evaluation Department, 2005, http://lnweb90.worldbank.org/oed/oeddoclib.nsf/DocUNIDViewForJavaSearch/C115BD744564229F852 56FF000590B8C/$file/china_cae_enterprise_reform.pdf (Retrieved December 12, 2011)

ปจจุบันรัฐบาลมีทุนสํารองระหวางประเทศประมาณ 2 ลานลานเหรียญสหรัฐอเมริกา (เมื่อ ค.ศ. 2010) ดังนั้นจึงสามารถสนับสนุนรัฐวิสาหกิจที่มีความพรอมไดอยางเต็มที่ในการเขาซื้อกิจการใน ตางประเทศ ซ่ึงรัฐบาลไดผลักดันใหเกิดการพัฒนาบริษัทหรือรัฐวิสาหกิจชั้นนํา โดยมุงเนนใน อุตสาหกรรมดานการพัฒนาพลงงานและทรัพยากรธรรมชาติ เปนตน

ทั้งนี้ จีนไดมีการสรางความไดเปรียบในเชิงยุทธศาสตรการกาวออกไปลงทุนใน ตางประเทศ ท้ังในเชิงภูมิรัฐศาสตรและภูมิเศรษฐศาสตรในภูมิภาคตางๆ และการเพิ่มขีด ความสามารถในการแขงขัน รัฐบาลจีนไดสนับสนุนบริษัทหรือรัฐวิสาหกิจขนาดใหญที่มีตรา ผลิตภัณฑเปนที่รับรูของตลาดในตางประเทศ ซ่ึงตัวอยางของบริษัทในระดับโลกของจีน ไดแก ไฮ เออร (Haier) บริษัทเครื่องใชไฟฟาภายในบาน ที่ครอบครองสวนแบงทางการตลาดมากกวาคร่ึงของ ตลาดตเู ย็นขนาดเล็กในสหรัฐอเมริกา กาแลนซ (เตาอบไมโครเวฟท่ีมีปริมาณการผลิตคิดเปนหนึ่งใน สามของเตาอบไมโครเวฟในโลกภายใตตราผลิตภณฑของตวเอง) และเบียรชิงเตา31 ซึ่งการสนับสนุน ตางๆของภาครัฐไดสรางความไดเปรียบใหกับบริษัทของจีน เพราะสามารถลดตนทุนดานสินเชื่อได อยางมาก โดยรัฐวิสาหกิจท่ีไดรับการตั้งเปาหมายใหเปนบริษัทช้ันนําของโลก เชน Changhong, Huawei และ TCL เปนตน32 ในการสรางภาพลักษณประเทศจีน (Country Image) และภาพลักษณ แบรนดสินคาจีน (Brand Image) ในตางประเทศทั่วโลก

กลาวไดวา เศรษฐกิจจีนมีควมเกี่ยวพันกับเศรษฐกิจโลกเพิ่มมากขึ้น หลังจากที่จีนเขาเปน สมาชิกองคการการคาโลก (WTO) เม่ือ ค.ศ. 2001 และวิสาหกิจจีนสามารถพัฒนาตนเองกาวไปเปน บรรษัทขนาดใหญและขามชาติเพิ่มขึ้น จากนนโยบายของรัฐบาลจีนดวยยุทธศาสตรการกาวออก ไปสูตางประเทศ (Go out Strategy) ที่คอยใหความชวยเหลือกับบรรษัทขามชาติจีน ทั้งในเรื่อง

ขอมูลการลงทุนในเรื่องประเทศและกิจการหรือโครงการลงทุน การสนับสนุนเงินทุนให ับวิสาหกิจจีน

อออกไปลงทุนในตางประเทศ ทั้งนี้มีหนวยงานของรัฐ The State Asset Supervision and Administration Commission เมื่อ ค.ศ. 2003 มีการจัดอันดับวิสาหกิจชั้นนําของประเทศท่ีเปน วิสาหกิจขนาดใหญใน 50 บริษัทช้ันนําของโลก (Fortune 500) บริษัททั้งหมดจะมีการสนับสนุนการ ออกไปลงทุนโดยรัฐบาลจีน ขณะเดียวกันขนาดของโครงการการลงทุนที่นอยกวา 3 ลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา รฐบาลทองถิ่นสามารถอนุมัติใหออกไปลงทุนในตางประเทศได ซึ่งมณฑลยูนนานและ มณฑลกวางสี เริ่มที่จะสนบสนุนใหว ิสาหกิจจีนออกไปลงทุนในประเทศเพื่อนบานที่มีพรมแดนติดกับ จีนมากยิ่งขึ้นท้งในสวนของ พมา สปป.ลาว และเวียดนาม เปนตน

31 http://chiangmaicompass.blogspot.com/2009/06/tsingtao.html (Retrieved December 12, 2011) 32UNCTED, “China: an emerging FDI outward investor”, 4 December 2003, http://www.unctad.org/sections/dite_fdistat/docs/china_ebrief_en.pdf (Retrieved December 12, 2011)

ขณะเดียวกันในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ 5 ป ฉบับที่ 10 รัฐบาลxxxxx สนับสนุนใหบรรษัทxxxออกไปลงทุนเพื่อการแสวงหาแหลงทรัพยากรธรรมชาติ แหลงนํ้ามันและกาซ xxxxxxxx เพื่อเปนแหลงพลังงานสํารองและความม่ันคงดานพลังงานของประเทศ นอกจากนี้ เมื่อ ค.ศ. 2004 รัฐบาลxxxxxมีxxxxศาสตร การสนับสนุนบรรษัทขามชาติxxxออกไปลงทุนในการแสวงหา แหลงทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อนํากลับเขามาในประเทศในการตอบxxxxตอความตxxxxxทรัพยากร xxxxxxxxxxตอการพัฒนาอุตสาหกรรมของประเทศ โดยมีการสนับสนุนงบประมาณจาก China Exim Bank และ Xxxxxxxx ซึ่งมีบทบาทหลักในการสนับสนุนการคาและการลงทุน เมื่อ ค.ศ. 2005 China Exim Bank ไดสนับสนุนเงินกูประมาณ 158.6 พันลานหยวน (ประมาณ 20 พันลานเหรียญ สหรัฐอเมริกา) ในกับบรรษัทขามชาติxxxxxxxรัฐวิสาหกิจและวิสาหกิจเอกชนใหออกไปลงทุน ตาม นโยบายxxxxศาสตรของxxxกับตางประเทศ

จากเสนทาง การเริ่มตนของรัฐบาลxxxในการสนับสนุนการออกไปลงทุนในตางประเทศ หลังการเปดประเทศ เมื่อ ค.ศ. 1978 รัฐบาลxxxxxดําเนินการอยางตอเนื่องในการxxxxxxวิสาหกิจxxx การออกกฏxxxxxxx และมาตราการการออกไปลงทุน ทั้งในสวนรัฐบาลกลางและรัฐบาลxxxxเพื่อ การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ รวมทั้งการxxxxxxxxxxxxโยงกับตางประเทศท้ังประเทศพัฒนาและ กําลังพัฒนา (เอเชีย แอฟริกา และลาตินอเมริกา) อยางไรก็ตามการที่บรรษัทขามชาติxxxxxรับการ สนับสนุนทั้งกฏหมาย และกฏระเบียบการลงทุน และงบประมาณ บรรษัทขามชาติxxxมีxxxxxxxประสบ ความสําเร็จและความลมเหลวในการลงทุน ทั้งนี้เนื่องมาจากกฏหมาย กฏxxxxxxx ระบบเศรษฐกิจ การเมือง และธรรเนียมการปฏิบัติทางธุรกิจในแตละประเทศที่มีแตกตางกัน แมวาเปนประเทศท่ีมี ระบบการเมืองxxxxxxเดียวกันก็ยังมีความแตกตางกันเชนxxx xxxxในเพ่ือนบานอยางสปป.ลาว และ เวียดนาม (xxxxxxxลุมแมน้ําโขง) ซึ่งยังไดสรางความทาทายตxxxxในการเขามาลงทุนเสมือนกับ หลายประเทศหลานxxxxxxxทั่วโลก