ทรัพยสินทางปญญา (Intellectual Property) หมายถึง การสรางสรรคทางปญญาของ มนุษยซึ่งแสดงออกในรูปแบบใดก็ตาม ซึ่งอาจเปนสิ่งที่จบั ตองไมได เชน ความคิด แนวความคิด กรรมวิธีหรือทฤษฎี หรืออาจเปนสิ่งทจี่ บั ตองได เชน การประดิษฐ สินคา...

5

ขอตกลงเกยี่ วกับxxxxxในทรัพยสนิ ทางปญญา

ขอตกลงเรื่องxxxxxในทรพั ยสินทางปญญาเปนประเด็นที่สหรัฐฯ นํามารวมเจรจากับประเทศ คูความตกลงการคาxxxxแบบทวิภาคี เพื่อตxxxxxยกระดับการคุมครองทรัพยสินทางปญญาให เทียบเทากับมาตรฐานของตน โดยบทบัญญัติในขอตกลงไดกําหนดมาตรฐานการคุมครองทรัพยสิน ทางปญญาทเี่ ขม งวดกวามาตรฐานขั้นต่ําของความตกลงทริปสภายใตองคการการคาโลก ขอตกลง เรื่องxxxxxในทรัพยสินทางปญญาที่สหรัฐฯ เจรจากับประเทศคูภาคีสวนใหญจะเกี่ยวกับเร่ืองลิขสิทธิ์ เครอื่ งหมายการคาและสิทธิบัตรเปนหลัก ดังน้น ในการxxxxxxxกระทบจากการเจรจาการคาเสรี

ไทย-สหรัฐฯ เรื่องxxxxxในทร ยสินทางปญญานี้ จึงไดเนนไปท่ีทรัพยสินทางปญญาท้งั สามประเภท

ดังกลาว โดยxx xกษาจากความตกลงการคา เสรสหี รฐฯ-ั สิงคโปร เนื่องจากเปนความตกลงท่ีคาดวา

สหรัฐฯ จะนํามาเปนแนวทางในการเจรจาการคา xxxxแบบทวิภาคีกับประเทศไทย

เน่ืองxxxxxxxxxทรัพยสินทางปญญาเปนเรื่องท่ีมีความซับซอน คณะผวู ิจัยจึงไดนําเสนอ

แนวคิดเกี่ยวกับการคุมครองทร

ยสินทางปญญาไวใ นสวนแรกของบทนี้ เพ

เปนขอมูลพ

ฐานในการ

ทําความเขาใจเน้ือหาในสวนตอไป สวนท่ีสองเปนเร่ืxxxxxคุมครองทรัพยสินทางปญญาภายใต

องคการการคาโลกหรือความตกลงทริปส สวนท่ีสามนําเสนอการคุมครองทรัพย ินทางปญญาท

สําค ของประเทศไทยในฐานะxxxxxxเปนภาคีขององคการการคาโลก และความตกลงระหวางประเทศ

อื่น สวนที่สี่จะนําเสนอการคุมครองทรัพยสินทางปญญาจากขอตกลงที่สหรัฐฯ ทํากับประเทศคูภาคี

ความตกลงการคาxxxxxxxผานมา โดยเฉพาะความตกลงการคาxxxxระหวางสหรัฐฯ กับสิงคโปร พรอมทัง

นําเสนอใหเห็นวา บทบัญญัติในความตกลงการคาxxxxมีความแตกตางไปจากความตกลงทรปสอยา งไร

สวนที่หา นําเสนอผลกระทบของขอตกลงเร่ืองxxxxxในทรัพยสินทางปญญาตอประเทศไทย และ เสนอแนะแนวทางในการเจรจาการคาเสรีไทย-สหรัฐฯ เรื่องดังกลาวไวในสวนสุดทาย

5.1 แนวคด

ในการคุมครองทรพ

ย ินทางปญญา

ทรัพยสินทางปญญา (Intellectual Property) หมายxxx xxxสรางสรรคทางปญญาของ มนุษยซึ่งแสดงออกในรูปแบบใดก็ตาม ซึ่งอาจเปนสิ่งที่จบั ตองไมได เชน ความคิด แนวความคิด กรรมวิธีหรือทฤษฎี หรืออาจเปนสิ่งทจี่ บั ตองได เชน การประดิษฐ สินคา หรือส่ือรูปแบบอื่นที่จับ ตองได นอกจากนี้ยังหมายรวมถึงความรู การคน พบ หรือการสรางสรรคอีกดวย สวนความหมาย ในแงของกฎหมาย ทรัพยสินทางปญญา หมายถึง xxxxxตามกฎหมายxxxxxมีการกําหนดขึ้นอันเกี่ยว ดวยกับผลผลิตจากปญญาของมนุษย เชน xxxxxของนักประพันธที่จะหยุดการที่บุคคลใดนํางานออก

พิมพจําหนายโดยมิไดรับxxxxxx xxxxxxxxxxxx

แผนเสียงที่จะหามการที่บุคคลใดผลิตสิ่งบันทก

เสียง

ปลอม และxxxxxของผูประดิษฐเสาอากาศโทรทัศนแบบใหมซึ่งไดรับสิทธิบัตรตามกฎหมายในการ

5-2 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการทําขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

ดําเนินคดีกับบุคคลใดที่ผลิตเลียนแบบเสาอากาศน้ันและไดนําผลิตภัณฑดังกลาวซ่ึงผลิตขึ้นนั้น ออกจําหนายแกประชาชน เปนตน1

xxxxxในทรัพยสินทางปญญา (Intellectual Property Rights) เปนxxxxxในการหาประโยชน ทางเศรษฐกิจจากทรัพยสินทางปญญา ซึ่งอาจประกอบดวยการโอนxxxxxหรืออนุญาตใหใชxxxxx ตลอดจนxxxxxตางๆ เพื่อการใชประโยชนแกตนเอง ดังเชนการผลิต การทําซ้ําหรือดัดแปลง การนํา งานออกเผยแพรตอสาธารณชน ทั้งนี้ ขึ้นxxxกับบทบัญญัติของกฎหมายอันเกี่ยวกับทรัพยสินทาง ปญญาแตละประเภทไดกําหนดหลักเกณฑและขอบเขตแหงxxxxxไวเพื่อรองรับ ซึ่งโดยท่ัวไปแลว กฎหมายจะกําหนดใหเปนxxxxxแตผูเดียว (exclusive right) ของเจาของทรัพยสินทางปญญา

เหลานั้น2 การท ุคคลxxxxxxใชทร ยสินทางปญญาของตนในการหาประโยชนทางเศรษฐกิจไดน้นั

ทําใหตองมีการคุมครองxxxxxในทรัพย

ินทางปญญาแตละแขนง เพื่อปองกันบุคคลอ

มาใชประโยชน

จากทรัพยสินทางปญญาxxxxxx ของไดสรางสรรคหรือคิดคนขึ้นมา

กระบวนการทางกฎหมายในการคุมครองทร ยสินทางปญญาครอบคลุมทั้งกระบวนการทาง

แพงและกระบวนการทางอาญา นอกจากนี้กฎหมายทรัพยสินทางปญญาในบางประเทศอาจบญญตใิ ห

มีมาตรการทางxxxxxxเพื่อปองกันการละเมิดทรัพยสินทางปญญาดวย ในกระบวนการทางแพง ผู

xxxxxxxx (Right holder) xxxxxxเรียกร

งxx

xการชดเชยคาเสียหายหรือใหผูละเมิดกระทําการ หรือ

ละเว การกระทําตางๆ อาทิ ใหหยุดจําหนายสxx xาทลี่ ะเมิดทรพยั สนิ ทางปญญาได หรอื ผูxxxxxxxx

xxxใชกระบวนการทางอาญาในการเรียกรองใหลงโทษเชน จําxxxหรือปรับผูละเมิดทรัพยสินทาง

ปญญาได ในสวนของมาตรการทางxxxxxx ผ สิทธิบัตรหรือเครื่องหมายการคาของผูละเมิด

xxxxxxxxxxxxxxxxองxx

xการเพิกถอนการจดทะเบยน

5.2 การคุมครองทรัพยสินทางปญญาภายใตองค

ารการคา

โลก

ประเด็นเรื่องทรัพยสินทางปญญาถูกนํามาเก่ียวของกับประโยชนทางเศรษฐกิจระหวาง ประเทศมากขึ้น ทรัพยสินทางปญญาโดยเฉพาะเทคโนโลยีตางๆ กลายเปนปจจัยพื้นฐานทาง อุตสาหกรรม อนั นําไปสูการคาและการลงทุนระหวางประเทศ ความสําคัญระหวางทรัพยสินทาง ปญญากับการคาระหวางประเทศจึงมีความสําคัญมากขึ้น ประเทศพัฒนาแลวซึ่งเปนแหลงกําเนิด เทคโนโลยีและทรัพยสินทางปญญาจํานวนมากตxxxxxใหมีมาตรการคุมครองทรัพยสินทางปญญา

ระหวางประเทศ เพอปราบปรามการละเมิดทรัพยสินทางปญญาระหวางประเทศอยางxxxxxxx xxxได

รวมกันผลักดันใหมีการนําเอาประเด็นทรัพยสินทางปญญาที่เกี่ยวของกับผลประโยชนทางเศรษฐกิจ เขาสการเจรจาการคาระหวางประเทศ

ความสําเร็จของการกอตั้งองคการการคาโลก (World Trade Organization) เปนพัฒนาการที่ สําคัญของกฎเกณฑระหวางประเทศในการใหความคุมครองทรัพยสินทางปญญา การเจรจาแกตต

1 xxxxx xxxxxxxxx, 2545: 2

2 อางแลว xxxxx, หนา 2

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-3

(GATT) รอบอุรุกวัยไดมีการนําหัวขอเรื่องการคาที่เกี่ยวของกับทรัพยสินทางปญญาเขาพิจารณา

รวมก

หัวขออื่นๆ โดยมีวัตถุประสงค

ี่จะลดการบิดเบือนและxxxxxxxxxxมีตอการคาระหวางประเทศ

และคํานึงถึงความจําเปxxxxจะสงเสริมใหมีการคุมครองxxxxxในทรัพยสินทางปญญาอยางมีประสทธภาพ

และเพียงพอ และเพื่อใหมั่นใจวามาตรการและขั้นตอนการบังคับxxxxxในทร ยสนิ ทางปญญาจะไมเปน

อุปสรรคทางการคา3 การคุมครองทรัพยส ินทางปญญาในองคการการคาโลกนรี้ ูจักกันดีในชื่อความตก ลงทริปส (TRIPS) หรือความตกลงวาดว ยxxxxxในทรพั ยสินทางปญญาที่เกี่ยวกับการคา (Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights)

ความตกลงทริปสไ ดวางหลกั เกณฑมาตรฐานของการคุมครองทรัพยสินทางปญญาและวาง xxxxxxxxxเกี่ยวกับเรื่องขอบเขตของxxxxxในทรัพยสินทางปญญาแตละประเภท (ดู TRIPS Agreement ในเอกสารแนบประกอบ) การบังคับใชกฎหมาย รวมทั้งการระงับขอพิพาทระหวาง ประเทศภาคีสมาชิกไวดวย ความตกลงดังกลาวไดรวมเอากฎเกณฑระหวางประเทศตางๆ ที่ เกี่ยวกับทรัพยสินทางปญญาไวในความตกลงฉบับเดียวกัน กลาวคือ ความตกลงทริปสจะผูกพัน ประเทศสมาชิกขององคการการคาโลกใหตองยึดถือตามความตกลงระหวางประเทศที่เกี่ยวกับการ คุมครองทรัพยสินทางปญญาที่สําคัญ ซ่ึงไดแก อนุสัญญากรุงปารีส4 ป ค.ศ.1967 (Paris Convention) อนุสัญญากรุงเบิรน5 ป ค.ศ.1971 (Berne Convention) อนุสัญญากรุงโรม6 (Rome Convention) และอนุสัญญาการออกแบบวงจรรวมภายใตอนุสัญญาวาดวยทรัพยสินทางปญญา เกี่ยวกับวงจรรวม (Treaty on Intellectual Property in Respect of Integrated Circuits)

นอกจากนี้ ความตกลงทริปสยังกําหนดกฎเกณฑใหมๆ เพื่อคุมครองทรัพยสินทางปญญา ขึ้นมาดวย ซึ่งแตกตางกับความตกลงระหวางประเทศอื่นๆ ในอดีต เชน อนุสัญญากรุงปารีส และ

อนุสญญากรุงเบิรน กลาวคือ ความตกลงทริปสมีบทบัญญัติเกี่ยวกับการบังคับใชสิทธใิ นทรพ

ยสน

ทาง

ปญญา (Enforcement of Intellectual Property Rights) สวนอนุสัญญากรุงปารีสและอนุสัญญากรุง เบิรนมิไดกําหนดบทบัญญัติในเร่ืองดังกลาวแตอยางใด7 จะเห็นวาความตกลงทริปสมีลักษณะที่

กา วหนากวาความตกลงอื่นที่เกี่ยวก การคุมครองทรพยั สนิ ทางปญญามาก

3 TRIPS Agreement, Preamble

4 อนุสัญญาปารีสเปนความตกลงระหวางประเทศซึ่งมีจุดประสงคเพอื่ คุมครองทรัพยสินทางอุตสาหกรรม (Paris Convention for the Protection of Industrial Property)

5 อนุสัญญาเบิรนเปนความตกลงระหวางประเทศซึ่งมีจุดประสงคเพื่อคมุ ครองวรรณกรรมและศิลปกรรม (Berne Convention for Protection of Literary and Artistic Works)

6 xxxxxxxxxxxเปนความตกลงระหวางประเทศซึ่งมีจุดประสงคเพอื่ คุมครองนักแสดง ผูผลิตสงบันทึกเสียง และองคก รแพรเสียง แพรภาพ (Rome Convention for the Protection of Performers, Producers of Phonograms and Broadcasting Organizations)

7 TRIPS Agreement, Part III

5-4 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการทําขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรฐั อเมริกา

ความตกลงทริปสไดกําหนดหลักเกณฑและมาตรฐานขั้นต่ําของการคุมครองทรัพยสินทาง

ปญญา โดยระบุมาตรการเก วกับขอบเขตและการใชส ิทธิในทรพยั สนิ ทางปญญา ครอบคลุมประเภท

ของทรัพยสินทางปญญาดังตอไปนี้

- xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx (Copyright and Related Rights)

- เครื่องหมายการคา (Trademarks)

- สงิ่ บงชี้ทางภูมิศาสตร (Geographical Indications)

- การออกแบบอุตสาหกรรม (Industrial Designs)

- สิทธิบัตร (Patents)

- การออกแบบผังภูมิ (ภูมิสภาพ) ของวงจรรวม (Layout-Designs (Topographies) of Integrated Circuits)

- การคมุ ครองขอสนเทศxxxxxเปดเผย (Protection of Undisclosed Information)

- การปฏิบัติที่ตอตานการแขงขันทางการคา (Control of Anti-Competitive Practices in Contractual Licenses)

ความตกลงทริปสไดกําหนดหลักเกณฑและมาตรฐานขั้นต่ําในการคุมครองทรัพยสินทาง ปญญาของประเทศสมาชิก กลาวคือ ประเทศสมาชิกใดจะใหการคุมครองต่ํากวาระดับที่xxxxxxxไวใน ความตกลงทริปสไ มได แตอาจคุมครองในระดับที่สูงกวาได ภายใตเงื่อนไขที่วา การคุมครองใน

ระด ที่สูงกวานั้นจะตองไมข ัดแยงก หลกั การและบทบญxxxxของความตกลงทรปิ ส8

ประเทศสมาชิกมีพันธกรณีตองxxxxxxxกฎหมายภายในประเทศตามบทบัญญัติของความ ตกลงภายในระยะเวลาที่กําหนด ซ่ึงความตกลงทริปสไดกําหนดxxxxxxxxxxxxxแตกตางกันออกไป ขึ้นกับสถานะของประเทศสมาชิกเปนสําคัญกลาวคือ ภาคีสมาชิกท่ีเปนประเทศพัฒนาแลวจะตองมี การxxxxxxxกฎหมายตามบทบัญญัติใหแลวเสร็จภายในเวลา 1 ป สวนประเทศกําลังพัฒนาจะตอง

xxxx xภายในเวลา 5 ป แตมีขอยกเวนวาประเทศกําลังพฒั นาจะตองxxx หลักการปฏิบัติเยี่ยงคนชาติ

(National Treatment) และหลักการปฏิบัติเยี่ยงชาติxxxxxรับการอนุเคราะหยิ่ง (Most-Favoured-

Nation) ไปปฏิบัติภายในเวลา 1 ป น จากxxxxxxความตกลงจัดตั้งองคการการคาโลกมีผลบังคับใช9

สวนประเทศท่ีพัฒนานอยที่สุด (Least-Developed Country) จะตองปฏิบัติตามพันธกรณีของความ ตกลงทริปสภายในเวลา 10 ป นบั จากxxxxxxความตกลงจัดตั้งองคการการคาโลกมีผลบังคับใช10 ประเทศไทยเปนหนึ่งในประเทศสมาชิกขององคการการคาโลกและไดเขารวมเปนภาคีความตกลง

ทริปสในปพ.ศ.2538 มีพ

ธกรณีที่จะตองxxxxxxxกฎหมายเกี่ยวกับการคุมครองทร

ยสินทางปญญา

ตามบทบัญญัติของความตกลงทริปส ดังที่จะกลาวถึงในหัวขอตอไป

8 TRIPS Agreement, Art 1.1

9 TRIPS Agreement, Art 65

10 TRIPS Agreement, Art 66

ขอตกลงเกยวกับxxxxxในทรัพยส ินทางปญญา 5-5

5.3 การคุมครองทรพั ยส ินทางปญญาของประเทศไทย

ในสวนนี้จะนําเสนอการคุมครองทรัพยส ินทางปญญาของประเทศไทย ซึ่งจะกลาวxxxxxx คุมครองทรัพยสินทางปญญาภายใตความตกลงระหวางประเทศxxxxxxเปนภาคี โดยเนxxxxการ คุมครองทรัพยสินทางปญญาภายใตองคการการคาโลกหรือความตกลงทริปส และจะกลาวxxxxxx คุมครองทรัพยสินทางปญญาที่สําคัญของไทย 3 ประเภทไดแก ลิขสิทธิ์ เครื่องหมายการคาและ สิทธิบัตร

5.3.1 การคม

ครองทรพ

ยสินทางปญญาของไทยภายใตค

วามตกลงระหวางประเทศ

ประเทศไทยเขารวมเปนภาคีสมาชิกความตกลงระหวางประเทศเกี่ยวกับการคุมครอง ทรพั ยส ินทางปญญาครั้งแรกในป พ.ศ. 2474 (ค.ศ.1931) โดยเขาเปนภาคีในอนุสัญญากรุงเบิรนเพื่อ คุมครองงานวรรณกรรมและศิลปกรรม เพื่อxxxxxxxการตามพันธกรณีของอนุสัญญาดังกลาว ประเทศไทยจึงตราพระราชบญxxxxคุมครองวรรณกรรมและศิลปกรรม พ.ศ. 2474 ขึ้น และมีการขยาย

ผลผูกพ โดยสมบูรณทั้งบทบญญ ิดา นสารบญxxxxและดานบริหารเมอื่ ป พ.ศ.253811 นอกเหนือจาก

อนุสัญญากรุงเบิรนประเทศไทยเขาเปนภาคีองคการทรัพยสินทางปญญาโลก (WIPO) ในป พ.ศ.253212 และความตกลงทริปสขององคการการคา โลกในป พ.ศ. 2538 ประเทศไทยไดมีการตรา

กฎหมายเกี่ยวกับการค

ครองทรัพยสินทางปญญาใหสอดคลองก

พันธกรณีตามความตกลงระหวาง

ประเทศxxxxxxเปนภาคี และไดขยายการคุมครองทรพั ยสินทางปญญาในทุกประเภทตามความตก ลงทริปส

แมวา ประเทศไทยจะเขาเปนภาคีสมาชิกองคการทรัพยสินทางปญญาโลก อนุสัญญากรุง เบิรน และมีพนั ธกรณีตามความตกลงทริปสในฐานะxxxxxxเปนสมาชิกองคการการคาโลก อยางไรก็

ตาม ยังมีความตกลงระหวางประเทศเกี่ยวกับการคุมครองทรัพยสินทางปญญาอก

หลายxxx

ทไ่ ทยยัง

ไมไดเขาเปนภาคีสมาชิก เชน ความตกลงมาดริดเกี่ยวกับการจดทะเบียนเครื่องหมายการคา (Madrid Agreement Concerning the International Registration of Marks) อนุสัญญาความรวมมือ ดานสิทธิบัตร (Patent Cooperation Treaty : PCT) อนุสัญญาลิขสิทธิ์ขององคการทรัพยสินทาง ปญญาโลก (WIPO Copyright Treaty) อนุสัญญาเกี่ยวกับการแสดงและสิ่งบันทึกเสียงขององคการ ทรัพยสินทางปญญาโลก (WIPO Performances and Phonograms Treaty) เปนตน

11 xxxxxx xxxxxxxxx, 2544: 10

12 องคการทรัพยสินทางป ญาโลก (World Intellectual Property Rights) เปนองคกรหนงขององคการxxxxxxxxxxxxxxดูแล

ใหความคุมครองทรัพยส ินทางปญญาระหวางประเทศ โดยการดําเนินงานขององคการทรัพยสินทางปญญาโลกนั้นกระทําโดย อาศัยกฎเกณฑและxxxxxxxxxxxxกําหนดขึ้นโดยความตกลงระหวางประเทศตางๆ เชน การคุมครองทรัพยสินทาง อุตสาหกรรมจะxxxภายใตหลักการของอนุสัญญากรุงปารีส ลิขสิทธิ์และxxxxxขา งเคียงxxxภายใตอนุสัญญากรุงเบิรนและอนุสัญญา กรุงโรม เปนตน

5-6 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการทําขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

การที่ประเทศไทยเปนภาคีสมาชิกขององคการการคาโลก จึงมีxxxxxxxxxxxจะตองxxxxxxxกฎ หมายเกี่ยวกับการคุมครองทรัพยสินทางปญญาตามบทบัญญัติของความตกลงทริปส ซึ่งกฎหมาย

ทร ย ินทางปญญาของไทยที่มกาี รแกไขและตราขึ้นใหมให เปนไปตามหลกการของความตกลงทรปส

มีดังตอไปน

1. xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx x.x.2537

2. พระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา พ.ศ.2534 และแกไขxxxxxเติม (ฉบับที่ 2)

พ.ศ.2543

3. พระราชบญxxxxสิทธิบัตร พ.ศ.2522 และแกไขเพิ่มเติม (ฉบ ที่ 2) พ.ศ.2535 และ

แกไขเพ เติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2542

4. พระราชบญxxxxคุมครองพันธพุ ืช พ.ศ.2542

5. พระราชบัญญัติคุมครองแบบผังภูมิของวงจรรวม พ.ศ.2543

6. พระราชบญxxxxสงิ่ บงชี้ทางภูมิศาสตร พ.ศ.2546

7. พระราชบัญญัติความลบั ทางการคา พ.ศ.2546

5.3.2 กฎหมายทรัพยสินทางปญญาที่สําคัญของไทย

สวนนี้จะนําเสนอการคุมครองลิขสิทธิ์ เครื่องหมายการคา และสิทธิบัตรตามกฎหมายของ ประเทศไทยในปจจุบัน ซึ่งเปนทรัพยส ินทางปญญาทสี่ หรัฐฯ ใหความสนใจในการเจรจาความตกลง การคาxxxx

ลิขสิทธิ์

การคมุ ครองลิขสิทธิ์ของประเทศไทยอยูภายใตพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.2537 เปนการ อนุวตั รกฎหมายตามพันธกรณีของอนุสัญญากรุงเบิรนและความตกลงทริปส ซึ่งวางหลักพื้นฐานวา งานลิขสิทธิ์ของผูสรา งสรรคของประเทศซึ่งเปนภาคีในอนุสัญญาวาดวยการคุมครองลิขสิทธิ์หรืองาน xxxxxลิขสิทธิ์ของงานxxxxxลิขสิทธิ์ขององคการระหวางประเทศซึ่งประเทศไทยเปนภาคีจะไดรับการ คุมครองภายใตพระราชบัญญัติน13 ซึ่งหมายความวากฎหมายไทยใหการคุมครองงานลิขสิทธิ์ของผู

สรา งสรรคตางชาติเชนเดียวกับงานของผ รา งสรรคในชาติ

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx พ.ร.บ.xxxxxxxxx x.x.2537 รวมถึงงานสรางสรรคในรูปแบบวรรณกรรม นาฏกรรม ศิลปกรรม xxxxxกรรม โสตทศั นวัสดุ ภาพยนตร สิ่งบันทึกเสียง งานแพรเสียงแพร ภาพ หรืองานอื่นใดในแผนกวรรณคดี xxxxxศาสตรหรือแผนกศิลปะ ไมวาจะแสดงออกโดยวิธีหรือ รูปแบบใด14 งานอนั มีลิขสิทธิ์xxxxxร ับการยอมรับตามกฎหมายลิขสิทธิ์จะตองมีองคประกอบคือ เปน

การแสดงออกซึ่งความคิด เปนงานที่กฎหมายร

รอง เปนงานท

รา งสรรคด

ยตัวเองและไมใชงานที่

ขัดตอกฎหมาย ซึ่งการไดมาซึ่งลิขสิทธิ์นั้นมี 2 วิธีคือ ความเปนเจาของลิขสิทธิ์และการโอนลิขสิทธิ์

13 พระxxxxxxxxx xxxxxxxxxx x.x.2537, มาตรา 61

14 พระxxxxxxxxxxxxxxxxxxx x.x.2537, มาตรา 6 วรรค 1

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-7

เจาของลิขสิทธิ์มีxxxxxแตเพียงผูเดียวในการทําซ้ํา ดัดแปลง เผยแพรตอสาธารณชนและให

เชาต

ฉบับหรือสําเนาโปรแกรมคอมพิวเตอร โสตทัศนวัสดุ งานภาพยนตรและสิ่งบน

ทกเสียง และผ

xxxxxxxxมีxxxxxในการหามผอู ื่นจากการใชงานและxxxxxxเรียกคาสินไหมทดแทนหรือเรียกรองใหมี การเยียวยาในกรณีที่มีผลู ะเมิดลิขสิทธิ์ของตน เจา ของลิขสิทธิ์อาจโอนxxxxxแตเพียงผเู ดียวของตนไป

ใหบุคคลอ โดยการโอน ซึ่งxxxxxxโอนลิขสิทธิ์โดยทางนติ ิกรรมหรอื โดยทางมรดกและxxxxxxโอน

ลิขสิทธิ์ทงั้ หมดหรือบางสวนก็ได

อายุแหงการคุมครองลิขสิทธิ์ตามกฎหมายของไทยนั้นระบุใหมีระยะเวลาคุมครองตาม อนุสัญญากรุงเบิรน15 โดยคุมครองตลอดอายุของผูสรางสรรคและมีตอไปอีก 50 ปหลังจากผู สรา งสรรคถึงแกความตาย ในบางกรณีอาจนับอายุแหงการคุมครองจากxxxxxxมีการสรางสรรคหรือมี การโฆษณางานครั้งแรก16 เม่ืออายุแหงการคุมครองสิ้นสุดงานxxxxxลิขสิทธิ์น้ันจะกลายเปน

สาธารณสมบัติและจะไมไดรับการคมุ ครองลิขสิทธ โดยปราศจากความยินยอม17

ีก สาธารณชนxxxxxxใชงานนั้นไดโดยชอบและ

เคร งหมายการคา

ประเทศไทยมีการคุมครองเคร่ืองหมายการคาตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา พ.ศ.2534 และฉบับแกไขxxxxxเติม พ.ศ.2543 การxxxxxxเปนสมาชิกองคการการคาโลกที่มีการ คุมครองเครื่องหมายการคาตามความตกลงทริปสน้น โดยผลของมาตรา 2 วรรค 1 ของความ ตกลงทริปส18 ทําใหประเทศไทยตองยอมรับบทบัญญัติตามอนุสัญญากรุงปารีส (ค.ศ.1967) แมวา ประเทศไทยยงั ไมไดเปนภาคีของอนุสัญญากรุงปารีสก็ตาม

พระราชบัญญัติเครื่องหมายการคาไดระบุนิยามคําวา “เครื่องหมาย” เอาไววาหมายถึง ภาพถาย ภาพวาด ภาพประดิษฐ ตรา ชื่อ คํา ขอความ ตัวหนังสือ ตัวเลข ลายมือชื่อ กลุมของสี

รูปรางหรือxxxxxxของวัตถุ หรือxxxxxxลาน ยางใดอยางหนึ่งหรอหื ลายอยางรวมกัน19 จากคํานิยามมี

ขอสังเกตวาเครื่องหมายที่จะไดรับความคุมครองน

จะต

งมองเห็นไดด

ยตา ซงึ่ สอดคลองกับความ

ตกลงทริปสทระบุใหประเทศภาคีสมาชิกอาจกําหนดเงื่อนไขในการจดทะเบียนวา สัญลก

ษณนน

จะตอง

เปนสิ่งที่สัมผัสได ยจักษุxxxxxx (Visually perceptible)20

15 Berne Convention, Art 7.1

16 ยกเวน งานศิลปะประยุกต

มี่ ีอายุการคมุ ครอง 25 ปนับจากวนั ที่มีการสรางสรรคหรือมีการโฆษณางานครั้งแรก

17 พระxxxxxxxxx xxxxxxxxxx x.x.2537, มาตรา 26

18 “In Respect of Part II, III and IV of this Agreement, Members shall comply with Articles 1 through 12, and Article 19, of the Paris Convention (1967).”

19 พระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2543, มาตรา 4 วรรค 1

20 TRIPS Agreement, Art 15.1

5-8 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการทําขอตกลงการคา เสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

กฎหมายไทยใหความคุมครองเครื่องหมายการคา 4 ประเภทไดแก เคร่ืองหมายการคา เครื่องหมายบริการ21 เคร่ืองหมายรับรอง22และเครื่องหมายรวม23 การคุมครองเครื่องหมายการคา เกิดขึ้นจากการจดทะเบียน ซึ่งเจาของเครอื่ งหมายการคา ที่จดทะเบียนมีxxxxxแตเพียงผูเดียวในอันที่

จะใชเคร งหมายการคานั้นสาํ หรบั สนคิ าxxxxxจ ดทะเบียนไว24

เจา ของxxxxxหื่ มายการมสทิี ธิแตเพียงผเู ดียวในการดําเนินคดีทั้งทางแพงและทางอาญากับ

ผูกระทําการละเมิดเคร่ืองหมายการคาxxxxxจดทะเบียนไว โดยอาจรองขอใหมีการเยียวยาจาก กระบวนการทางแพงความเสียหายจากการละเมิด เชน ใหใชคาเสียหาย ใหริบสินคาที่ติด

เครื่องหมายการคาที่ละเมิดออกไปจากตลาด หรือใหเอาเครื่องหมายการคาออกจากตวสน

คา เปน

ตน

นอกเหนือจากการคุมครองทางแพงแลว ในกระบวนการทางอาญายังxxxxxxxใหมีการคุมครอง

เครื่องหมายการคาที่จดทะเบียนโดยกําหนดโทษบุคคลท ไวในพระราชบญxxxxเครื่องหมายการคาดวย25

xxxxxxxเคร

งหมายการคาที่จดทะเบียน

อายุแหงการคุมครองเครื่องหมายการคาตามกฎหมายไทยใหการคุมครอง 10 ปนับจากxxxxxx

จดทะเบียน โดยถือเอาว ที่ยื่นคําขอเปนวันจดทะเบียน และxxxxxxตออายุไดครั้งละ 10 ป การตอ

อายุเครื่องหมายการคาจะตองยื่นตอนายทะเบียนภายใน 90 วันกอนxxxxxxxอายุ ในกรณีที่เจาของ เครื่องหมายการคามิไดยนื่ คําขอตออายุภายในเวลาที่กําหนด ใหถือวาเครอื่ งหมายการคานั้นถูกเพิก

ถอน26 ซึ่งบทบัญญัติเร งอายุของการคุมครองเครอื่ งหมายการคานี้สอดคลองกับความตกลงทริปสท

ระบุวา การจดทะเบียนเครอื่ งหมายการคาครั้งแรกและการตออายุแตละครั้งจะมีอายุไมนอยกวา 7 ป และเครื่องหมายการคา ที่จดทะเบียนนนั้ xxxxxxตออายุไดตลอดไป27

สิทธบัตร

กฎหมายสิทธิบัตรที่บังคับใชในประเทศไทยประกอบดวยพระราชบัญญ ิสทิ ธิบัตร พ.ศ.2522

พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบ ที่ 2) พ.ศ.2535 และพระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2542

ปจจุบัน พระราชบัญญัติสิทธิบัตรxx xการแกไขและเพิ่มเติมบทบัญญัติหลายประการใหสอดคลองกับ

ความตกลงทริปสตามxxxxxxxxxxxไทยเปนสมาชิกขององคการการคาโลก xxxxxxxxxxxxมีการแกไข

21 เครื่องหมายการคา หรือxxxxxหมายบริการ คือ เครื่องหมายที่ใชเพ่ือบงชวี้ าเปนเครื่องหมายท่ีเกี่ยวของกับสินคาหรือ บริการเพื่อแสดงวา สินคาหรือบริการที่ใชเคร่ืองหมายการคานั้นแตกตางจากสินคา หรือบริการที่ใชเครื่องหมายการคาของ บุคคลอื่น

22 เครื่องหมายรบั รอง คือ เครื่องหมายที่ใชใ นการรับรองสินคาหรือบริการของบุคคลอื่น เพื่อเปนการรับรองเกี่ยวกับ

แหลงกําเนิด สวนประกอบ วิธีการผลิต คุณภาพหรือคณ ชนิดหรือคุณลกั ษณะอื่นใดของบริการนั้น

ลักษณะอื่นใดของสินคานั้น หรือเพอ่ื รับรองเกี่ยวกับสภาพ คุณภาพ

23 เครอื่ งหมายรวม คือ เครื่องหมายการคาหรือเครื่องหมายบริการทใี่ ชโ ดยบริษัทหรือวิสาหกิจในกลุมเดียวกัน หรือโดย

สมาชิกของสมาคม สหกรณ สหภาพ สมาพันธ กลุมบุคคลหรือองคก รอื่นใดของรัฐหรือเอกชน

24 พระราชบญั ญติเครื่องหมายการคา พ.ศ.2534, มาตรา 44

25 โปรดดูพระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา พ.ศ.2534, มาตรา 108-110 และxxxxxxกฎหมายอาญา มาตรา 273-275

26 พระราชบ ญัตเิ ครอื่ งหมายการคา พ.ศ.2534, มาตรา 53-56

27 TRIPS Agreement, Art 18

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-9

เพิ่มเติม เชน หลักการปฏิบัติเยี่ยงคนชาติ การปรบปรุงแนวทางเรื่องการบังคับใชxxxxx xxxยกเลิก

มาตรการพิเศษในเร งสทธิ ิบ รยา เปนตน28

สิ่งxxxxxร ับความคุมครองตามพระราชบัญญัติสิทธิบัตรคือ การประดิษฐและการออกแบบ ผลิตภัณฑ โดยสิทธิบัตรเปนหนังสือท่ีออกใหโดยพนักงานเจาหนาที่เพื่อใหความคุมครองแกการ

ประดิษฐหรือกรรมวิธี ซึ่งการประดิษฐ ็คือการคิดค หรอื xxx ขึ้นอันเปนผลใหไดมาซ่งผลิตภัณฑหรือ

กรรมวิธีใดขึ้นใหม หรือการกระทําใดๆ ที่ทําใหดีขึ้นซึ่งผลิตภัณฑหรือกรรมวิธี29 จะเห็นวา การ พัฒนาผลิตภัณฑห รือกรรมวิธีถือวาเปนการประดิษฐดวยเชนกัน เนื่องจากการประดิษฐโดยมาเปน การพฒั นาผลิตภัณฑท ี่สิทธิบัตรและกรรมวิธีเดิมใหดีขึ้น ผลิตภัณฑอาจxxxในรูปของxxxxxxxxxxxกล อะไหล เครื่องอุปกรณแ ละอนๆ ขณะที่กรรมวิธีในความหมายของสิทธิบัตร หมายความวา วิธีการ

กระบวนการ หรือกรรมวิธีในการผลิตหรือการเก็บร ษาใหxxสภาพหรอื ใหมีคุณภาพดีขึ้นหรอ

การปรับ

สภาพใหดีขนซึ่งผลิตภัณฑและรวมxxxxxxใชกรรมวิธีนั้นๆ ดวย30

เงื่อนไขท

ะขอรับxxxxxบ

รนั้น31 พระราชบัญญัติสิทธิบัตรของไทยไดกําหนดไวสอดxxx

xกับ

ความตกลงทริปสมาตรา 27 วาการประดิษฐที่จะไดรับสิทธิบัตรตองมีความใหม (new) มีข การ

ประดิษฐที่สูงขึ้น (inventive step) และxxxxxxประยุกตใชในทางอุตสาหกรรมได (industrial

application) แตมีขอยกเว ขอรบั สิทธิบัตรไดแก32

การประดิษฐสิ่งซึ่งไมxxxxxxขอรับสิทธิบัตรไวดวย โดยสิ่งxxxxxxxxxxx

- จุลชีพและสวนประกอบสวนใดสวนหนงึ่ ของxxxxxxxxxมีตามxxxxxxxx สัตว พืชหรือ

สารสกัดจากสัตว รอื พืช

- กฎเกณฑและทฤษฎีทางxxxxxศาสตร ละคณติ ศาสตร

- ระบบขอ มูลสําหรับการทํางานของเครอื่ งคอมพิวเตอร

- วิธีการวินิจฉัย บําบดั หรือรกั ษาโรคมนุษยหรือสัตว

- การประดิษฐที่ขัดตอความสงบเรียบรอย หรือศีลธรรมxxxxx อนามัยหรือสวัสดิภาพ ของประชาชน

ผูที่มีxxxxxย คําขอจดสิทธิบัตรจะตองมสี ัญชาติไทยหรอเื ปนนิติบุคคลที่มีสาํ นักงานใหญตั้งxxx

ในประเทศไทย หรือมีสญั ชาติของประเทศที่เปนภาคีแหงอนุสัญญาหรือความตกลงระหวางประเทศ เกี่ยวกับการคุมครองสิทธิบัตรซึ่งไทยเปนภาคีxxxx วย หรือมีสัญชาติของประเทศที่ยินยอมใหบุคคล สัญชาติไทยหรือนิติบุคคลท่ีมีสํานักงานใหญตั้งอยูในประเทศไทยขอรับสิทธิบัตรนั้นได หรือxx xxxxลําเนาหรือxxxในระหวางการประกอบอุตสาหกรรมหรือพาณิชยกรรมอยางแทจริงและจริงจังใน

28 อา งแลว xxxxxx, หนา132

29 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบบั ที่ 3) พ.ศ.2542 มาตรา 3 วรรค 3

30 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบ ที่ 3) พ.ศ.2542 มาตรา 3 วรรค 4

31 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร พ.ศ.2522 มาตรา 5

32 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2535 มาตรา 9

5-10 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรฐั อเมริกา

ประเทศไทยหรือประเทศที่เปนภาคีแหงอนุสัญญาหรือความตกลงระหวางประเทศเกี่ยวกับการ

ค ครองสิทธิบัตรซึ่งประเทศไทยเปนภาคีxxxดวย33

ในกรณีสิทธิบัตรผลิตภ

ฑ ผูxxxxxxxxบ

รการประดิษฐมีxxxxxแตเพียงผูเดียวในการผลิต ใช

ขาย มีไวเพ ขาย เสนอขายหรอื xxx เขามาในราชอาณาจักรซึ่งผลิตภัณฑตามสิทธิบัตร สวนในกรณี

สิทธิบัตรกรรมวิธี ผูทรงสิทธิบัตรมีxxxxxในการใชกรรมวิธีตามสิทธิบัตร ผลิต ใช ขาย มีไวเพ่ือขาย เสนอขายหรือนําเขามาในราชอาณาจักรซึ่งผลิตภัณฑท่ีผลิตโดยใชกรรมวิธีตามสิทธิบัตร อยางไรก็ ตาม พระราชบัญญัติสิทธิบัตรของไทยไดมีขอยกเวน เรื่องxxxxxแตเพียงผูเดียวตามความตกลงทริปส

ที่วา ประเทศสมาชิกอาจกําหนดขอยกเวนบางประการxx

xทธิแตเพียงผูเดียวของผูทรงสท

ธบตร โดย

ขอยกเวนนี้ตองไมขัดตอการใชประโยชนโดยxxxxและไมขัดตอประโยชนอันxxxxxxxของผูทรง สิทธิบัตร ทั้งนใี้ หxxx นึงถึงประโยชนอ นั xxxxxxxของบุคคลทสี่ ามดวย34

ขอยกเวนเร่ืองxxxxxแตเพียงผูเดียวท่ีระบุในพระราชบัญญัติสิทธิบัตรของไทย โดยมีการ กําหนดขอ ยกเวนไวว า การกระทําอยางใดอยางหนึ่งดังตอไปนี้ไมเปนการละเมิดสิทธิบัตร35

(1) การกระทําเพื่อประโยชนใ นการศึกษา คนควา ทดลองหรือวิจัย

(2) การใช

ระโยชนในการประดิษฐตามสิทธิบัตร ซงึ่ ผูผลิตผลิตภัณฑหรือผูใชก

xxxxxx xxx

สิทธิบัตรไดประกอบกิจการหรือมีเครื่องมือเครื่องใชเพือประกอบกิจการดังกลาวโดย

xxxxxx กอนที่จะมีการขอรับxxxxxบ รการประดิษฐน ั้นในประเทศไทย

(3) การเตรียมยาเฉพาะรายตามใบสั่งแพทย

(4) การกระทําใดๆ เกี่ยวกับการขอขึ้นทะเบียนยา โดยผูขอxxxxxxxที่จะผลิต จําหนาย หรือนําเขาซึ่งผลิตภัณฑยาตามสิทธิบัตรหลังจากสิทธิบัตรดังกลาวสิ้นอายุลง

(5) การใชอุปกรณซึ่งเปนการประดิษฐxxxxxรับสิทธิบัตรเก่ียวกับตัวเรือ xxxxxxxxxxx หรือ อุปกรณอื่นของเรือของประเทศท่ีเปนภาคีแหงอนุสัญญาหรือความตกลงระหวาง

ประเทศเกี่ยวก การคุมครองสิทธิบัตรซึ่งประเทศไทยเปนภาคีxxxดวย ในกรณีท่ีเรือ

ดังกลาวไดเขามาในประเทศไทยเปนการชั่วคราวโดยอุบตั ิเหตุและจาํ เปน ดังกลาวกับเรือนั้น

ตองใชอป

กรณ

(6) การใชอุปกรณซึ่งเปนการประดิษฐxxxxxรับสิทธิบัตรเกี่ยวกับการสรางการทํางาน หรือ อุปกรณอื่นของอากาศยานหรือxxxพาหนะของของประเทศที่เปนภาคีแหงอนุสัญญา

หรือความตกลงระหวางประเทศเกี่ยวกับการค ครองสทธิ ิบัตรซึ่งประเทศไทยเปนภาคี

xxxดวย ในกรณีท ากาxxxxxxxยื านพาหนะดังกลาวไดเขามาในประเทศไทยเปนการ

ชั่วคราวโดยอุบัติเหตุ

33 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2542 มาตรา 14

34 TRIPS Agreement, Art 30

35 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2542 มาตรา 3 วรรค 2

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-11

(7) การใช ขาย มีไวเพ ขาย เสนอขาย หรือนําผลิตภัณฑตามสิทธิบัตรเขามาในประเทศ

ไทย หากผทู รงสิทธิบัตรไดอนุญาตหรือยินยอมใหผลิต หรือขายผลิตภณั ฑดังกลา วแลว

พระราชบัญญัติสิทธิบัตรยอมรับxxxxxของผูทรงสิทธิบัตรในการอนุญาตใหใชxxxxxหรือโอนxxxxx

ของตนใหผูอื่น36 โดยผ รงxxxxxมีทางเลือกทxxx xอนุญาตใหผอู ื่นใชxxxxxตามสิทธิบัตรบางประการหรือ

ทั้งหมดของตนก็ได แตผูxxxxxxxxxxxxxxxxกําหนดเงื่อนไขขอจําก สทิ ธิหรอื คาตอบแทนในลักษณะ

ทเี่ ปนการจํากัดการแขงขันโดยไมxxxxxxxตามท ัญxxxxไวใ นกฎกระทรวง37

แมวากฎหมายสิทธิบัตรจะใหxxxxxแตเพียงผูเดียวแกผูทรงสิทธิบัตร แตกฎหมายมีความ จําเปxxxxจะใหxxxxxแกผูอื่นในการใชสิทธิบัตรโดยไมตองไดรบความยินยอมจากผูทรงสิทธิบัตร เมื่อมี การออกสิทธิบัตร สิทธิบัตรนั้นควรมีการใชจริงเพ่ือเปนประโยชนตอสังคม สิทธิบัตรจะเปลา ประโยชนหากผูทรงสิทธิบัตรไมใชสิทธิบัตรและไมอนุญาตใหผูอื่นใช ผลก็คือ การประดิษฐใหมจะ กลายเปนสิ่งไมมีประโยชน ดังนั้นกฎหมายไทยจึงไดมีการกําหนดการบังคับใชส ิทธิเพื่อบังคับใชxxxxx

ของผูทรงสิทธิบัตรในกรณีxxxxxมีการใช รอื ขายผลิตภัณฑตามสิทธิบัตรภายใน 3 ปหลังจากมีการออก

สิทธิบัตร หรือ 4 ปหลังจากว ยื่นคําขอแลวแตวนั ใดจะถึงกําหนดภายหลัง38

นอกจากการบังคับใชxxxxxกรณีที่ผูxxxxxxxxxxมีการใชสิทธิบัตรแลว การบังคับใชxxxxxโดย รฐั บาลxxxxxxทําไดเพอื่ ประโยชนของสาธารณะโดยรวม กฎหมายอนุญาตใหรัฐบาลใชสิทธิบัตรโดย ปราศจากความยินยอมของผูxxxxxxxxใน 2 กรณีคือ

1. กระทรวง ทบวง กรมอาจใชxxxxxแตเพียงผูเดียวในสิทธิบัตรหรือโดยผูอ่ืนเพื่อ ประโยชนในการประกอบกิจการอันเปนสาธารณูปโภค หรือในดานการปองกัน ประเทศ หรือการสงวนรกั ษาหรือการไดม าซึ่งทรัพยากรธรรมชาติหรือสิ่งแวดลอม หรือปองกันหรือxxxxxxการขาดแคลนอาหาร ยา หรือสิ่งอุปโภคบริโภคอื่นอยาง รุนแรง หรือเพื่อประโยชนสาธารณะอยางอื่น โดยตองแจงเปนหนังสือใหผูทรง สิทธิบัตรทราบxxxxxxใชน ั้นและตองจายคาตอบแทนแกผูทรงสิทธิบัตรหรือผูไดรับ อนุญาตใหใชxxxxx

2. นายกรัฐมนตรีโดยการอนุมัติของคณะรัฐมนตรีอาจส่งใหมีการใชสิทธิบัตรระหวาง xxxxxxหรือในภาวะฉุกเฉินเพื่อปองกันประเทศและเพื่อรักษาความมั่นคงของ ประเทศ โดยผูทรงสิทธิบัตรตองไดรบั การแจงการใชนนั้ และมีxxxxxxxคาตอบแทน ทเี่ ปนธรรม ผูทรงสิทธิบัตรยังมีxxxxxอุทxxxคําสั่งของนายกรัฐมนตรีหรืออุทxxx จํานวนคาตอบแทนตอศาลได

36 พระราชบัญญตั ิสิทธิบัตร พ.ศ.2522 มาตรา 38

37 กฎกระทรวง ฉบับที่ 26 (พ.ศ.2542)

38 พระราชบัญญัติสิทธิบัตร (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2542 มาตรา 46

5-12 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

อายุแหงการคุมครองสิทธิบัตรการประดิษฐคือ 20 ปนับจากxxxx xการยื่นคําขอร สท

ธบัตรใน

ประเทศไทย39 ขณะที่สิทธิบัตรการออกแบบผลิตภัณฑมีอายุแหงการคุมครอง 10 ปนบ

จากวันทไี่ ดยนื

คําขอรับสิทธิบัตรในประเทศไทย โดยอายุแหงการคุมครองสิทธิบัตรการประดิษฐและสิทธิบัตรการ

ออกแบบผลิตภัณฑนั้นไมxxxxxxตออายุไดอีก เมื่อส อายุการคุมครอง สิทธิบัตรจะตกเปนxxxxxx

สาธารณะ ผูทรงสิทธิบัตรไมxxxxxxอางความมีxxxxxแตเพียงผูเดียวในการประดิษฐหรือการออกแบบ ผลิตภัณฑนั้นไดอีก ดังนั้น บุคคลใดๆ จึงมีxxxxxใชสิทธิบัตรน้ันไดโดยถูกตองตามกฎหมายโดยไม ตองเสียคาตอบแทน

จะเห็นวา การคุมครองทรัพยสินทางปญญาของประเทศไทยภายใตกฎหมายทั้งสามฉบับไดมี

ความครอบคลุมและสอดคลองก บทบัญญัติตามความตกลงทรปิ สxxxแลว อยางไรก็ตาม ความตกลง

การคาxxxxกับสหรัฐฯ จะมีผลทําใหประเทศไทยตองเปลี่ยนแปลงแกไขมาตรการในการคุมครอง ทรัพยส ินทางปญญาหลายประการ

5.4 การคุมครองทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxของ สหรัฐอเมริกา

หัวขอนี้จะนําเสนอสาระสําคัญของขอตกลงเกี่ยวก ทรพยั สนิ ทางปญญาในความตกลงการคา

xxxxสหรัฐฯ-สิงคโปร ซึ่งมีแนวโนมวา สหรัฐฯ จะใชเปนกรอบในการเจรจาการคาxxxxกับไทย หัวขอ ตอไปจะนําเสนอประเด็นการคุมครองทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ ที่ แตกตางไปจากความตกลงทริปส โดยยึดตามความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรเปนหลักและ

เปรียบเทียบกับความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-ชิลีในกรณีที่มีความแตกตางอยางมีน สาคํ ัญ

5.4.1 สาระสําคัญของขอ สหรฐฯ-สิงคโปร

ตกลงเกี่ยวกับสทธใิ นทร

ยสินทางปญญาในความตกลง

ในการเจรจาเรื่องทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxแบบทวิภาคีระหวางสหรัฐฯ กับประเทศคูเจรจาน้น สหรัฐฯ ตxxxxxใหประเทศคูเจรจามีการคุมครองทรัพยสินทางปญญาที่ เขมงวดกวามาตรฐานขั้นต่ําในความตกลงทริปส หรือเรียกกันวา “ทริปสผนวก” (TRIPS-plus) ดังตอไปนี้

บทบัญญัติทวไป (General Provisions)

1. ความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุใหประเทศสมาชก

เขาเปนภาคี (ratify) ความตกลง

ระหวางประเทศที่เกยวของกบการค

ครองทรัพยสนทางปญญาตางๆ ไดแก40

39 พระราชบัญญตั ิสิทธิบัตร (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2542 มาตรา 35 อายุแหงการคุมครองนี้สอดคลองกับบทบญxxxxของความตก ลงทริปสมาตรา 33 ที่ระบุวา “อายุแหงการคุมครองสิทธิบัตรจะตองไมสิ้นสุดลงกอนระยะเวลา 20 ปนับจากxxxxxxยื่นขอสิทธิบัตร” 40 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.1.2(a)

ขอตกลงเกยวกับxxxxxในทรัพยสินทางปญญา 5-13

- Convention Relating to the Distribution of Programme-Carrying Signals Transmitted by Satellite (1974) ซึ่งเปนความตกลงคุมครองรายการxxxxxxภาพ ผานสญญาณดาวเทียม

- International Convention for the Protection of New Varieties of Plants (1991)

หรือ UPOV Convention ซึ่งเปนความตกลงคมุ ครองพันธุพืช

- WIPO Copyright Treaty (1996) ซึ่งเปนอนุสัญญาลิขสิทธิ์ขององคการทรัพยสินทาง ปญญาโลกที่ใหการคุมครองงานลิขสิทธิ์ทอี่ ยใู นรูปดิจิตอล

- WIPO Performances and Phonograms Treaty (1996) ซึ่งเปนอนุสัญญาการแสดง และการบันทึกเสียงที่xxxในรูปดิจิตอลขององคก ารทรัพยสินทางปญญาโลก

- Patent Cooperation Treaty (1984) ซึ่งเปนอนุสัญญาวาดวยความรวมมือทาง สิทธิบัตรท่ีอํานวยความสะดวกใหภาคีสมาชิกxxxxxxย่ืนจดสิทธิบัตรในหลาย

ประเทศxx xxxxในการยื่นเพียงครั้งเดียว

ทั้งนี้ ประเทศภาคีจะตองยอมรับและxxxxxxxกฎหมายภายในประเทศของตนตามพ ธกรณีใน

UPOV Convention (1991) ภายใน 6 เดือน น จากวันทคี่ วามตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรม ีผล

บังคับใช สวนความตกลงระหวางประเทศทเี่ หลืออีกสี่ฉบับจะตองxxxxxxxตามพันธกรณีภายในเวลา

1 ป นับจากวันท วามตกลงการคาเสรสหี รฐฯ-ั สิงคโปรมผxx บังค ใช41

2. ประเทศภาคีตองปฏิบัติตาม (give effect) บทบัญญัติของความตกลงระหวางประเทศ ตอไปนี้ แมจะไมไดเปนภาคีสมาชิก42

- มาตรา 1-6 ของ the Joint Recommendation Concerning Provisions on the Protection of Well-known Marks(1999)

- The Trademark Law Treaty43

3. ประเทศภาคีตองใชความxxxxxxอยางเต็มที่ ในการเขารวมเปนภาคี (best efforts to ratify) ความตกลงระหวางประเทศดังตอไปนี้44

- Hague Agreement Concerning the International Registration of Industrial Designs (1999)

- Protocol Relating to the Madrid Agreement Concerning the International Registration of Marks (1989)

41 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.10.1

42 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.1.2(b)

43 สิงคโปรไมมีพันธกรณีในการยอมรับมาตรา 6-7 ของ Trademark Law Treaty

44 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.1.2(c)

5-14 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

เคร่ืองหมายการคาและสิ่งบงชี้ทางภูมิศาสตร (Trademark, Including Geographical Indications)

1. ประเทศภาคีจะตองใหความคุมครองเครื่องหมายการคา เครื่องหมายบริการ เครอื่ งหมายรวม (Collective marks) และเครื่องหมายรับรอง (Certification marks)

และประเทศภาคีจะตองไมจํากัดวา เครื่องหมายการคาที่จะxxxxxxจดทะเบยนไดนนั

จะตองเปนเครอื่ งหมายที่ตองมองเห็นไดดว ยตา (visually perceptible) และประเทศ ภาคีตอ งxxxxxxใหมีการจดทะเบียนเครอื่ งหมายกลิ่น (scent marks)45

2. ประเทศภาคีตองใหxxxxxแตเพียงผูเดียว (exclusive right) แกเจาของเครื่องหมาย

การคาในการปองกันบุคคลx xxxxxไดรับอนุญาตจะมาใชเครื่องหมายที่เหมือนหรือ

คลายกันก

เคร

งหมายการคาที่จดทะเบียน

3. ประเทศภาคีตองใชบทบัญญัติเกี่ยวกับเคร่ืองหมายการคาที่มีชื่อเสียงแพรหลาย (well-known trademark) ในอนุสัญญากรุงปารีส (ค.ศ.1967) โดยประเทศภาคีจะ ตองหามการใชเครื่องหมายท่ีคลายหรือจะทําใหเกิดความสับสนกับเคร่ืองหมาย

การคาที่มีชื่อเสียงแพรหลายนั้น ไมวาเครื่องหมายทมี่ การจดทะเบียนหรือไมก็ตาม46

ชอื่ โดเมนในxxxxxอรเน็ต47 (Domain Names on the Internet)

ีชื่อเสียงแพรหลายนั้นจะไดร ับ

1. ประเทศภาคีจะต

งเขา รวมใน Government Advisory Committee of ICANN48 (the

Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) เพ่ือพิจารณาเรื่องชื่อ

โดเมนที่เกี่ยวของกับทรัพยสินทางปญญา และใหสงเสริมการบริหารจัดการชอโดเมน

ภายใตร ะบบชื่อโดเมนสูงสุดของประเทศ (Country code Top Level Domain: ccTLD) อยางมีความรับผิดชอบ49

2. ประเทศภาคีจะตองใหผูที่จดทะเบียนชื่อโดเมนบนxxxxxอรเน็ตภายใต ccTLD ใช กระบวนการระงับขอพิพาทซึ่งยึดตามแบบของ ICANN UDRP (ICANN Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy) เพื่อระงับขอพิพาทในกรณีที่ช่ือโดเมน ที่จดทะเบียนละเมิดเครื่องหมายการคาโดยทุจริต

45 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.2.1 46 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.2.4 47 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.3

48 ICANN เปนหนวยงานไมมุงหวงั กําไรที่ตั้งขึ้นโดยสหรฐฯ ในป ค.ศ.1988 เพอื่ ดูแลเรอง IP address การจัดการระบบชื่อ

โดเมน และกําหนดนโยบายที่จะใชในการระงับขอพิพาทเกี่ยวก ชื่อโดเมน

49 ccTLD คือ ชื่อโดเมนสูงสุดของประเทศ ปจจุบันการบริหารชื่อโดเมนระดับสูงสุดทั่วไปxxxภายใตความรับผิดชอบของ บรรษทั กําหนดชื่อและxxxxxxxxxxxxอรเ น็ต สวนการบริหารชอื่ โดเมนสูงสุดของประเทศตางๆ กวา 240 ประเทศจะขึ้นxxxกับ นโยบายของหนวยงานที่เปนนายทะเบียนของแตละประเทศ เชนในกรณีของประเทศไทย นายทะเบียนชื่อโดเมนคือ THNIC (xxx.xxxxx.xxx)

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-15

xxxxxxxxแ

ละส

ธิขางเคยง (Copyright and Related Rights)

1. ประเทศภาคีตองใหxxxxxแกผูสรางสรรคงานxxxxxลิขสิทธิ์ นักแสดง ผูผลิตสิ่ง บนั ทึกเสียง (Phonograms) ในการหา มการทําซ้ํา (reproduction) ทุกรูปแบบ ไมวา จะเปนการทําซ้ําชั่วคราวหรือxxxx ซ่ึงรวมxxxxxxเก็บขอมูลน้ันในรูปแบบ อิเล็กทรอนิกส50

2. ประเทศภาคีตองไมอนุญาตใหมีการเผยแพรสัญญาณโทรทัศนบนเครือขาย xxxxxอรเน็ต โดยปราศจากการอนุญาตจากเจา ของลิขสิทธิ์51

3. ประเทศภาคีจะตองใหxxxxxแตเพียงผเู ดียวแกเจาของลิขสิทธิ์ในการเผยแพรงานของ ตนสูสาธารณะ ตลอดจนการขายหรือโอนxxxxxในงานใหแกผูอื่น

4. ประเทศภาคีจะตองใหการค ครองลิขสิทธิ์และxxxxxขางเคียงตลอดอายุของเจาของ

xxxxxและหลังจากเจาของxxxxxเสียชีวิต 70 ป หรือมีอายุ 70 ป นับจากวันสิ้นสุดป ปฏิทินที่ผลงานไดม ีการเผยแพรครั้งแรก52

5. ประเทศภาคีจะตองมีการคุมครองมาตรการทางเทคโนโลยี53 (technological

measures) โดยมีมาตรการทางกฎหมายและการเยียวยาความเสียหายเมอ

xxx

กรณี

การละเมิดมาตรการทางเทคโนโลยีของเจาของลิขสิทธิ์และxxxxxขางเคียง ซึ่งเปนการ ละเมิดอยางจงใจเพื่อวัตถุประสงคทางการคา โดยมียกเวนอยางจํากัดใหแกการใช

เพื่อวัตถุประสงค กําไร54

างการศึกษา หรือเปนการเผยแพรโดยหนวยงานxxxxxxxแสวงหา

6. ประเทศภาคีจะตองใหมีการคุมครองสารสนเทศสําหรับการบริหารxxxxx (rights management information) ซึ่งเปดโอกาสใหเจาของลิขสิทธิ์และxxxxxขางเคียง xxxxxxกําหนดเงื่อนไขการเผยแพรผลงานของตนได55

7. ประเทศภาคีจะตองออกกฎหมาย กฎxxxxxxx ตลอดจนมาตรการดานxxxxxxเพื่อ

บังคับใหหนวยงานร บาลมีการใชโป รแกรมคอมพวิ เตอรท ี่ถูกลิขสิทธิ์เทา นั้น56

8. ประเทศภาคีตองมีมาตรการคุมครองโปรแกรมการเขารหัสสญญาณดาวเทียม โดยมี

กระบวนการทางแพงและทางอาญาเพื่อปองกันการละเมิดระบบรหัสสัญญาณท ีการ

50 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.1 51 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.2 52 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.4

53 มาตรการทางเทคโนโลยี คือ เปนมาตรการที่ใชเ ทคโนโลยีในการอนุญาตหรือปฏิเสธการใชงานxxxxxลิขสิทธิ์ มาตรการนี้

เจา ของลิขสิทธจิ์ ะกําหนดขึ้นเพื่อปองกันการใชงานของตนจากการใชประโยชนอันไมxxxxxxx โดยมาตรการทางเทคโนโลยี อาจxxxในรูปของการเขารหัส (encryption) การใสรหัสผาน (passwords) การชําระเงินตามการใชง านจริง(pay-per-use) เปนตน 54 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.7

55 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.8

56 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.9

5-16 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

เขารหัสไว และมีมาตรการปองกันการรับหรือxxxxxxตอสัญญาณดาวเทียมที่ถูก

ล ลอบถอดรหัสโดยมิไดร การยินยอมจากเจาของxxxxx57

สิทธิบัตร (Patents)

1. ประเทศภาคีจะตองใหการคุมครองสิทธิบัตรการประดิษฐทุกชนิด ทั้งทเี่ ปน

ผลิตภัณฑ

หรือกรรมวิธี ในทุกสาขาเทคโนโลยี หากการประดิษฐน ั้นจะตองมีความใหม (new) มีขั้นการประดิษฐที่สูงขึ้น (inventive step) และxxxxxxประยุกตใชในทาง อุตสาหกรรม (industrial application)58 โดยอาจยกเวนการใหสิทธิบัตรแกการ ประดิษฐตามขอยกเวน ในมาตรา 27.2 และมาตรา 27.3(a) ของความตกลงทริปส59

2. ประเทศภาคีจะตองจํากดั ขอยกเวนในการใหxxxxxแตเพียงผูเดียว (exclusive right)

แกเจาของสิทธิบัตร โดยมีเงื่อนไขวาขอยกเวนดังกลาวจะตองไมขัดแยงกับการ

แสวงหาประโยชนตามxxxxของเจาของสิทธิบัตร และตองไมทําใหxxx

ความเสย

หาย

ตอผลประโยชนอันxxxxxxxของเจาของสิทธิบัตร ทั้งนี้ใหคํานึงถึงxxxxxอันxxx

xxxxของบุคคลท ามดวย60

3. ประเทศภาคีxxxxxxเพิกถอนสิทธิบัตรไดเฉพาะกรณีที่มีเหตุผลที่จะปฏิเสธการให สิทธิบัตรxxxxxxxxแตแรก เชน ไมผานเงื่อนไขการไดส ิทธิบัตร (การประดิษฐไมมีความ ใหม ไมมีขั้นการประดิษฐที่สูงขึ้นและไมxxxxxxใชประโยชนไดในทางอุตสาหกรรม) การใหขอมูลเท็จในการยื่นขอจดสิทธิบัตร และการไมเปดเผยขxxxxxxxเปน สาระสําคญั ของการประดิษฐ เปนตน61

4. ประเทศภาคีไมxxxxxxบังคับใชxxxxxในสิทธิบัตรโดยปราศจากความยินยอมของ

เจาของสิทธิบัตร62 ยกเว ในกรณี:

(a) เพื่อปองก พฤติกรรมกีดกันการแขงขัน หลังจากทมคีี่ ําตัดสินทางxxxxxxหรือ

ทางศาลในเรื่องดังกลาว

(b) เพื่อการใชประโยชน องสาธารณะหรอใื นกรณีทมคีี่ วามจําเปนเรงดวนของชาติ

ซึ่งการบังคับใชxxxxxตามสิทธิบัตรนั้นจะตองทําโดยรัฐบาลหรือองคกรxxxxxรับ

57 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.6.1

58 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.1

59 มาตรา 27.2 ของความตกลงทริปสระบุวา ประเทศสมาชิกอาจยกเวนการใหส ท

ธิบัตรการประดิษฐเพื่อการแสวงหา

ผลประโยชนเชิงพาณิชย ายในประเทศของตน ในกรณีที่มคี วามจาํ เปน เพื่อรกั ษาความสงบเรยบี รอยห รอื ศลxx xรมxxxxxของ

ประชาชน รวมทั้งการคมุ ครองชีวิตหรือสุขภาพของมนุษย สัตวหรือพืชเพอ่ หลีกเลี่ยงความเสียหายอยางรายแรงตอสงิ่ แวดลอม สวนมาตรา 27.3(a) ระบุวาประเทศสมาชิกอาจยกเวนการใหสิทธิบัตรแกวิธีการวินิจฉัย อายุรกรรมและศัลยกรรมสําหรับการ รกษามนุษยหรือสัตว

60 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.3 61 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.4 62 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.6

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-17

อนุญาตจากรัฐบาลเทานั้น เจาของสิทธิบัตรจะตองไดรับคาตอบแทนที่

เหมาะสมและประเทศภาคีจะx

xxxเรียกร

งใหมีการถายโอนข

มูลxxxxxเ ปด

เผย

(undisclosed information) หรือถายโอนโนวฮาว (knowhow) ที่เกี่ยวของกับ

การประดิษฐ ไี่ ดรบั สทธิ ิบัตรนั้นโดยมxxx ร ับความยินยอมจากเจาของสิทธิบัตร

5. เมื่อมีการรองขอจากเจาของสิทธิบัตร ประเทศภาคีจะตองขยายการคุมครอง สิทธิบัตรเพื่อชดเชยความลาชา อยางไมxxxxxxxxxxในกระบวนการอนุมัติสิทธิบัตร

ทั้งนี้ความลาชาดังกลาวใหรวมถึงระยะเวลาการตรวจสิทธิบัตรที่นานเกิน 4 ปนบจาก

xxxxxxยื่นคําขอรับสิทธิบัตร หรือนานเกิน 2 ปนับจากxxxxxxยื่นใหมีการตรวจสอบ

สิทธิบัตร ข ก วาระยะเวลาใดนานกวากัน63

6. กรณีที่กระบวนการอนุมัติสิทธิบัตรตองใชผ ลการตรวจสอบในตางประเทศ การขยาย อายุสิทธิบัตรเพื่อชดเชยความลาชาของกระบวนการอนุมัติ อาจกําหนดไวไมใหเกิน 5 ป64

ผลิตภัณฑท xxภายใตการกํากับดูแล (Certain regulated product)

1. กรณีท่ีประเทศภาคีมีการพิจารณาอนุมัติผลิตภัณฑยา (Pharmaceutical product) หรือสารเคมีที่ใชในการเกษตร (Agricultural chemical product) โดยใชขอมูล เก่ียวกับความปลอดภัยและxxxxxxxxxx กอนการอนุญาตใหผลิตภัณฑว างตลาด ประเทศภาคีจะตองไมอนุญาตใหบุคคลท่ีสามที่ผลิตหรือจําหนายผลิตภัณฑที่ คลายกันวางตลาดเปนเวลา 5 ป นับจากวนั ที่ขึ้นทะเบียนสําหรับผลิตภัณฑยา และ

เปนเวลา 10 ปน จากว ที่ขึ้นทะเบียนสาํ หรับสารเคมที่ใี ชใ นการเกษตร65

2. ประเทศภาคีจะตองขยายเวลาการคุมครองผลิตภัณฑยา ในกรณีที่กระบวนการ อนุมัติวางตลาดมีความลาชา และประเทศภาคีจะตองไมอนุมัติวางตลาดแก

ผลิตภัณฑท ีสทิ ธิบัตรคุมครองxxxใหแกบุคคลที่สามโดยมิไดรับความยินยอมจาก

เจา ของสิทธิบัตรจนกวาอายุการค ครองจะสนิ้ สุด66

การบังคับใชก ฎหมายเกี่ยวกับทรัพยสินทางปญญา (Enforcement of Intellectual Property

Rights)

1. ประเทศภาคีจะตองเปดเผยกฎหมาย xxxxxxxขอบังคับ กระบวนการและการตดสิน

ของศาลที่เกี่ยวกับเรื่องการบังคับใช ฎหมายทร ยสินทางปญญาแกสาธารณะ67

และตองเปดเผยสถานการณเกี่ยวกับการบังคับใชกฎหมายแพงและกฎหมายอาญา

63 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.7 64 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.8 65 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.8.1 66 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.8.4 67 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.2

5-18 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอ ตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

และมาตรการดานxxxxxxในการปองกันการละเมิดทรัพยสินทางปญญา ตลอดจน

สถิติเกี่ยวก การดําเนินการทางกฎหมายนั้นดวย68

2. ประเทศภาคีตองมีมาตรการเยียวยาทางแพง(Civil remedies) เพื่อคุมครองลิขสท โดย

ธ69

- มีมาตรการชั่วคราว (provisional measures) เชน ริบสิ่งของทลี่ ะเมิดลิขสิทธิ์

- เปดโอกาสใหเจาของลิขสิทธ์ิxxxxxxเลือกวิธีคิดคาเสียหายวาจะคิดจาก คาเสียหายตามจริง (รวมกําไรxxxxxจากสินคาละเมิด) หรือคาเสียหายประมาณ การxxxxxตองมีการพิสูจนค วามเสียหาย (pre-established damages)

- ใหผูละเมิดจายคาธรรมเนียมตางๆ ตลอดจนคาจางทนายความในการ ดําเนินการทางแพงแกเจาของลิขสิทธิ์

- ทําลายสิ่งของที่เกี่ยวของกับการละเมิดลิขสิทธิ์

3. ประเทศภาคีตองมีมาตรการในการดําเนินคดีทางแพง กรณีท

ีการละเมดลขสท

xxxxx

xxxxxขางเคียง หรือมีการลอกเลียนหรือปลอมแปลงเครื่องหมายการคา โดยใหผู

ละเมิดชดใชคาเสียหายแกผ รงxxxxx xxxxxxx การคิดมูลคาความเสียหายของสินคา

หรือบริการท ูกละเมดิ น อาจคิดจากราคาขายปลีกได70

4. กรณีสินคาละเมิดลิขสิทธิ์และxxxxxขางเคียง หรือสินคาที่มีการปลอมแปลง เครื่องหมายการคา ประเทศภาคีตองใหอํานาจแกเจาหนาที่ในการจับกุมสินคานั้น

และใหxxxxxxริบxxxxxxxxxxx ตลอดจนวัตถุดิบที่ใชในการผลิตส คา ละเมดิ นั้นได71

5. ประเทศภาคีจะต งมีกระบวนการทางแพง ในการริบสินคาที่ละเมิดลิขสิทธิ์หรอื มี

การปลอมแปลงเคร่ืองหมายการคาออกจากตลาด และตองทําลายสินคาที่ละเมิด

ทร ยสินทางปญญาดังกลาวตลอดจนxxxxxxxxxxxหรือวัตถุดิบที่ใชในการผลิตสินคา

ละเมิดนั้น เมื่อมีการรองขอจากผทู รงxxxxx72

6. ประเทศภาคีจะตองมีกระบวนการทางแพง ทใี่ หศาลxxxxxxxxxxxxxใหผูละเมิดระบุ ถึงบุคคลที่สามที่เกี่ยวของกับการผลิตและจําหนายสินคาและบริการท่ีมีการละเมิด

ทร ยสินทางปญญาและแจงขอมูลดังกลาวแกผูxxxxxxxx และตองใหอํานาจศาลใน

การดําเนินคดีก ผูทฝาี่ ฝน คําสั่ง73

68 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.3 69 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.5 70 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.8 71 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.11 72 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.12 73 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.13

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทร ยส ินทางปญญา 5-19

7. ประเทศภาคีตองใหอํานาจผูxxxxxxxx (right holder) ในการริเริ่มกระบวนการ ตรวจสอบสินคา ตองสงสัยวาจะมีการละเมิดทรัพยสินทางปญญาท่ีมีการนําเขาและ สงออกจากประเทศ และตองใหอํานาจแกเจาหนาที่ในการตรวจสินคา ที่ตองสงสัยวา จะมีการละเมิดทรัพยส ินทางปญญาไดโ ดยไมตองมีการรองขอจากผูเสียหายหรือผู xxxxxxxx

8. ประเทศภาคีตองมีกระบวนการทางอาญาและบทลงโทษผูที่ละเมิดลิขสิทธิ์และปลอม แปลงเครอื่ งหมายการคาเพื่อการพาณิชย โดย

- ตองมีบทลงโทษทางxxxxxxxเขมงวดเพียงพอ

- ใหเจา หนาทมี่ ีอํานาจในการจับกุม ริบคืนและทําลายสินคา ละเมิดทรัพยสินทาง ปญญาโดยไมตองชดใชคาเสียหายแกเจาของสินคา

- ใหเจาหนาที่xxxxxxดําเนินคดีกับผลู ะเมิดทรพั ยสินทางปญญาได โดยไมตองมี การรองขอจากผูxxxxxxxx

ขอตกลงเรื่องทรัพยสินทางปญญาในความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรขางตน มีบทบัญญัตเิ กยวกับ

การค ครองทรพยั สนิ ทางปญญาทเี่ ขมงวดกวาบทบัญญัติในความตกลงทรปิ สหลายประการ เราจึง

อาจเรียกความตกลงการคุมครองทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxวาเปนความตกลง

“ทริปสผนวก” (TRIPS-plus) หัวขอตอไปจะวิเคราะหบทบญั xxxxเกี่ยวกับการคุมครองทรัพยสินทาง

ปญญาในความตกลงการคาxxxxท ตกตางไปจากความตกลงทรปิ ส

5.4.2 การคม

ครองทรพ

ยสินทางปญญาของสหรฐฯ ทแ

ตกตางจากความตกลงทรปส

ความตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ 74 มีบทบญxxxxการคุมครองทรพั ยสินทางปญญาท่ีเขมงวด โดยมีการใหความสําคัญในเรื่องลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร และเครื่องหมายการคามากกวาทรัพยสินทาง ปญญาประเภทอื่น และมีการกําหนดมาตรฐานการคุมครองทรัพยสินทางปญญาในระดับสูงกวาการ

คุมครองภายใตความตกลงทริปส

ังท

ลาวมาแล

ขางตน นอกจากนี้ความตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ

ยังมีบทบญxxxxในการคุมครองทรพั ยสินทางปญญาหลายประการเพิ่มเติมจากความตกลงทริปส ไดแก การคุมครองช่ือโดเมนในxxxxxอรเน็ต การคุมครองมาตรการเทคโนโลยี การคุมครองสัญญาณ ดาวเทียมเขารหัส

หัวขอนี้ จะวิเคราะหบทบญxxxxของการค ครองทรพยั สินทางปญญาประเภทตางๆ ในความ

ตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ เฉพาะประเด็นที่มีความสําคัญและที่แตกตางจากความตกลงทริปส

74 ความตกลงการคา xxxxของสหรฐฯ ในที่นี้หมายถึงความตกลงการคาxxxxxxxสหรฐฯ ทํากบประเทศคูคาตางๆ

5-20 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรฐั อเมริกา

1) xxxxxบตร (Patents)

บทบัญญัติเรื่องการคุมครองสิทธิบัตรในความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ ไดรับความสนใจ และมีการวิพากษวิจารณมาก เนื้อหาโดยรวมมีการระบุxxxxxxใหสิทธิบัตรการประดิษฐ การคุมครอง พันธุพืช การขยายอายุการคุมครองxxxxxบตั รเพื่อชดเชยกระบวนการอนุมxx xxxxลาชา

1.1) เงื่อนไขและขอยกเวนการไดร xxxxxบตร

บทบัญญัติท ําคัญเกี่ยวกับการไดสิทธิบัตร ตามทระี่ บุในความตกลงสหรฐฯ-สxx x คโปร มาตรา

16.7.1 : Each party shall make patents available for any invention, whether a product or a process, in all fields of technology, provided that the invention is new, involves an inventive step, and is capable of industrial application. For purpose of this Article, a Party may treat the terms “inventive step” and “capable of industrial application” as being synonymous with the terms “non-obvious” and “useful”, respectively. Each Party may exclude inventions from patentability only as defined in Article 27.2 and 27.3(a) of the TRIPS Agreement.

ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุเงื่อนไขการไดรับสิทธิบัตรการประดิษฐตาม บทบญxxxxของความตกลงทริปสวา75 การประดิษฐที่จะไดสิทธิบัตรจะตองมีความใหม (New) มีข้น การประดิษฐสูงขึ้น (Inventive step) และxxxxxxประยุกตใชในทางอุตสาหกรรม (Capable of industrial application) และตองใหการคมุ ครองสิทธิบัตรการประดิษฐในทุกสาขาเทคโนโลยี เงื่อนไข

การไดรับสิทธิบัตรน ีเนอื้ หาxxx เดียวกับทระี่ บุในความตกลงทรปิ ส

อยางไรก็ตาม ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุขอยกเวนการไดร สิทธิบัตรไว

แตกตางจากบทบัญญัติในความตกลงทริปส76 เชน ไมยกเวนการคุมครองพืชและสัตวตามมาตรา

27.3(b) ของความตกลงทริปส

ระบุวา ประเทศภาคีอาจไมใหxxxxxบ

รการประดิษฐสัตวหรือพืช

1.2) การคมครองพนธุั พืช

บางประเทศใหความคุมครองพันธุพืชภายใตระบบสิทธิบัตร และบางประเทศใหการคุมครอง พันธุพืชโดยกฎหมายเฉพาะ (sui generis) สหรัฐฯ ใหการคุมครองพันธุพืชภายใตกฎหมายหลาย ฉบับ เชน กฎหมายสิทธิบัตรพืช (Plant Patent Act of 1930) ที่ใหการคุมครองพันธุพืชที่ขยายพันธุ แบบไรเพศ (Asexually propagated plant) และกฎหมายคุมครองพันธุพืช (Plant Variety Protection Act of 1970) ที่ใหการคมุ ครองพันธุพืชที่ขยายพันธุแบบมีเพศ (Sexually propagated plant)

ความตกลงสหรฐฯ-สิงคโปรก ําหนดใหประเทศภาคีเขารวมเปนภาคีในอนุสัญญาวาดวยการ

คุมครองพันธุพืช ค.ศ. 1991 (UPOV Convention 1991) ภายในเวลา 6 เดือนนับจากวันท วามตกลง

75 TRIPS Agreement, Art 27.1

76 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.1

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-21

การคาxxxxมีผลบังค

ใช77 อนุสัญญาการคุมครองพันธุพืชฉบับใหมนี้เปนการขยายความxxxxxxxx

xxปอฟ ค.ศ. 1978 ใหมีความเขมงวดขึ้น โดยxxxxxxขยายขอบเขตxxxxxของผ

รงxxxxxในการทจ

ะกีด

กันผูอนื่ มิใหนําเอาสวนที่ใชในการขยายพันธุพืชไปใชประโยชนในเชิงพาณิชยและในการxxxxxxxx รวมถึงมีxxxxxในการหามสงออก นําเขาหรือเก็บรักษาสวนที่ใชในการขยายพันธุของพืชเพื่อการ จําหนายหรือเพื่อการxxxxxxxxดวย78 นอกจากน้ีความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรยังกําหนดใหมีการ

คุมครองพันธุพืชด ยสิทธิบัตร เน่ืองจากตัดขอยกเวนการคุมครองสิทธิบัตรในมาตรา 27.3(b) ของ

ความตกลงทริปสออกไป

ความตกลงทริปสมีขอยกเวนการใหสิทธิบัตรพืชตามมาตรา 27.3(b) โดยระบุวา ประเทศ สมาชิกอาจไมใหการคุมครองสิทธิบัตรแกพืชทั่วไป (Plants) แตกําหนดใหภาคีสมาชิกxxxxxx คมุ ครองพันธุพืช (Plant varieties) ภายใตสิทธิบัตรหรือกฎหมายเฉพาะ (sui generis) หรือคุมครอง โดยใชก ฎหมายทั้งสองรวมกัน จะเห็นวา ความตกลงทริปสไมไดกําหนดใหสมาชิกตองคุมครองพืช ดวยสิทธิบัตร ซึ่งมิไดเปนไปตามความตxxxxxของสหรัฐฯ xxxxxตxxxxxใหมีขอยกเวนของการให สิทธิบัตรการประดิษฐตางๆ รวมทั้งพืช

1.3) การจํากด

ขอยกเวนการละเมด

สิทธแ

ละการบังคบ

ใชxxxxx

ความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรมาตรา 16.7.3 ระบุเรื่องขอยกเวนการละเมิดxxxxxไววา “Each Party may provide limited exceptions to the exclusive rights conferred by a patent, provided that such exceptions do not unreasonably conflict with a normal exploitation of the patent and do not unreasonably prejudice the legitimate interests of the patent owner, taking account of the legitimate interests of third parties.

โดยทั่วไป การxx xทธิบัตรโดยมxxx ร ับอนญาุ ตจากผทู รงสิทธิบัตรถือเปนการละเมิดสิทธิบัตร

อยางไรก็ตาม ในบางกรณีxxxxxxอนุญาตใหบุคคลอื่นxxxxxใชผูทรงสิทธิบัตรทําการผลิต นําเขาและ

จําหนายผลิตภ

ฑที่จดสิทธิบัตร เพอื่ แกปญหาความขาดแคลนผลิตภัณฑที่จําเปนนน

หรอ

ทเี่ รย

กกัน

วา “มาตรการบังคับใชส ิทธิ” (Compulsory licensing) ซึ่งxxxxxxทําไดภายใตความตกลงทริปส โดย จะตองมีการจายคาชดเชยxxxxxxxxxxและเปนธรรมแกผูxxxxxxxx และการอนุญาตใหทําการผลิต ผลิตภัณฑจ ะตองกระทําเพื่อตอบxxxxความตxxxxxของตลาดในประเทศ

ขอยกเวนการบังคับใชxxxxxในความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปร มีการจํากัดขอบเขต มาตรการบังคับใชxxxxxมากกวาในความตกลงทริปส โดยระบุวา การใชประโยชนจากสิทธิบัตรทําได ใน 2 กรณีเทานั้น79

77 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.10.1

78 UPOV Convention, Art 14(1)(a)

79 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.7.6

5-22 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอ ตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

กรณีแรก การใชเพื่อเยียวยาการกระทําซึ่งถูกตัดสินในทางxxxxxxหรือทางศาลแลววา เปน การกีดกันการแขงขัน

กรณีที่สอง การใชเพื่อสาธารณะประโยชนxxxxxเปนการใชเชิงพาณิชย หรือเปนการใชใน กรณีที่มีเหตุฉุกเฉินในชาติหรือมีความจําเปนเรงดวน

นอกจากนี้ การใชxxxxxดังกลาวจะxxxxxxทําไดเฉพาะโดยหนวยงานรัฐหรือองคกรxxxxxรับ

อนุญาตจากรัฐเทานั้น และจํากัดเงื่อนไขวา ประเทศภาคีจะตองไมบังคับใหผท

รงสท

ธถา ยทอดขอ

มลท

ไมเปดเผย (Undisclosed information) และถายทอดโนวฮาวใหแกผูไดรับอนุญาตใหใชxxxxx

1.4) การเพิกถอนสทธบัตร

ความตกลงการคาxxxxสหรฐฯ-สิงคโปรระบุเกี่ยวกับการเพิกถอนสิทธ ตร (Revocation) ไวใน

มาตรา 16.7.4 : Each Party shall provide that a patent may only be revoked on grounds that would have justified a refusal to grant the patent, or that pertain to the insufficiency of or unauthorized amendments to the patent specification, non-disclosure or misrepresentation of prescribed, material particulars, fraud, and misrepresentation. Where such proceedings include opposition proceedings, a Party may not make such proceedings available prior to the grant of the patent.

การเพิกถอนสิทธิบัตรตามความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรนั้น xxxxxxทําได

อเมอ

การ

ประดิษฐไมเปนไปตามเงื่อนไขการไดสิทธิบัตร กลาวคือ เปนการประดิษฐxxxxxมีความใหม ไมมีขั้น

การประดิษฐท ูงขึ้น หรอไมสื ามารถxxx ไปประยุกตใชในทางอตุ สาหกรรมได การเพิกถอนสิทธิบัตร

ในกรณีอื่นๆ ทําไดเฉพาะในกรณีที่ผูย่ืนขอจดสิทธิบัตรใหขอมูลเท็จ หรือไมยอมเปดเผยขอมูล

สาระสําคัญเกี่ยวกับการประดิษฐ ซึ่งหมายความวา จะเพิกถอนxxxxxบ รในกรณีอนๆ เชน เพอรกษา

ความปลอดภัยสาธารณะไมได ทั้งท ามารถทําไดในกรอบความตกลงทรปิ ส

1.5) ความลาชาในxxxxxมัติสิทธบตร

ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปร ระบุใหประเทศภาคีตองชดเชยอายุการคุมครอง สิทธิบัตรเมื่อกระบวนการอนุมัติสิทธิบัตรลาชา โดยมาตรา 16.7.7 ระบุวา “Each Party, at the request of the patent owner, shall extend the term of a patent to compensate for unreasonable delays that occur in granting the patent. For the purposes of this paragraph, an unreasonable delay shall at least include a delay in the issuance of the patent of more than four years from the date of filling of the application with the Party, or two years after a request for examination of the application has been made, whichever is later, provided that periods attributable to actions of the patent application need not be included in the determination of such delays.”

ขอตกลงเกยวกับxxxxxในทรัพยส ินทางปญญา 5-23

ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุวา เมื่อมีการรองขอจากเจาของสิทธิบัตร ประเทศ ภาคีจะตองขยายการคุมครองสิทธิบัตรเพ่ือชดเชยความลาชาอยางไมxxxxxxxxxxในกระบวนการ

อนุมัติสิทธิบัตร ทั้งนี้ ความลาชาดังกลาวอยางนอยตองรวมถึงระยะเวลาที่นานเกิน 4 ปนบจากxxxxxx

ยื่นคําขอรับสิทธิบัตร หรือนานเกิน 2 ปนับจากxxxxxxยื่นใหมีการตรวจสอบสิทธิบัตร ขึ้นกับวา

ระยะเวลาใดนานกวากัน ในขณะท

วามตกลงสหรัฐฯ-ชิลระบุใหชดเชยเมื่อกระบวนการอนม

ตสท

ธบตร

เปนระยะเวลาที่นานเกิน 3 หรือ 5 ปขึ้นกับวาระยะเวลาใดนานกวากัน บทบญxxxxเรื่องการขยายอายุ

การคุมครองสิทธิบัตรนี้มิได รากฏในความตกลงทรปิ สแตอยางใด

2) ผลิตxx

ฑทอ

xxภ

ายใตการกํากับดแล (Regulated products)

การคุมครองผลิตภ ฑที่อยภายใตการกํากับดูแลตามบทบัญญัติเรื่องสิทธิบัตรในความตกลง

การคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรครอบคลุมผลิตภัณฑยาและสารเคมีท่ีใชในการเกษตร โดยความตกลง อนุญาตใหมีการขยายอายุการคุมครองสิทธิบัตร เพ่ือชดเชยกรณีที่กระบวนการอนุมัติลาชาดังเชน สิทธิบัตรการประดิษฐ กลาวคือ กรณีที่กระบวนการอนุมติเพ่ือวางตลาดผลิตภัณฑท่ีxxxภายใตการ กํากบั ดูแลลาชา จะตองขยายอายุการคมุ ครองเพื่อชดเชย นอกจากนี้ ยังมีการระบุใหมีการคุมครอง ขอมูลxxxxxเปดเผยเกี่ยวกับการทดสอบxxxxxxxxxxและความปลอดภัยของผลิตภัณฑที่xxxภายใตการ กํากับดูแลไวแตกตางจากความตกลงทริปส

ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปร ระบุใหประเทศภาคีจะตองใหการคุมครองขอมูล

เก วกับการทดสอบผลิตภัณฑที่xxxภายใตการกํากับดูแล ซึ่งไดแก ผลิตภัณฑ าและสารเคมที่ใี ชใน

การเกษตร ในมาตรา 16.8.1 วา “If a Party requires the submission of information concerning the safety and efficiency of a pharmaceutical or agricultural chemical product prior to permitting the marketing of such product, the Party shall not permit third parties not having the consent of the party providing the information to market the same or similar product on the basis of the approval granted to the party submitting such information for a period of at least five years from the date of approval for a pharmaceutical product and ten years from the date of approval for an agricultural chemical product.”

บทบัญญัตินี้ ระบุใหผูยื่นขออนุญาตวางตลาดผลิตภัณฑยาหรือสารเคมีดานการเกษตรตอง ใชข อ xxxxxการทดสอบของตนเอง อยางนอ ยภายในเวลาทxxx xxหนด โดยระบุหามใชขอมูลผูอ่ืนเพื่อ

ขออนุญาตวางตลาดผลิตภัณฑเดียวก หรอื คลายกันภายในเวลา 5 ปสําหรบั ผลิตภัณฑยา และ 10 ป

สําหรับสารเคมีที่ใชใ นการเกษตร นับตั้งแตวนั อนุมัติวางตลาดของผูยื่นขอมูลรายแรก

บทบัญญัตินี้ขยายการใหความคุมครองขxxxxxxการทดสอบ ตามความตกลงทริปสมาตรา

39.3 ท่ีวา “Members, when requiring, as a condition of approving the marketing of pharmaceutical or of agricultural chemical products which utilize new chemical entities, the submission of undisclosed test or other data, the origination of which involves a considerable effort, shall protect such data against unfair commercial use. In addition, Members shall

5-24 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรบั ตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

protect such data against disclosure, except where necessary to protect the public, or unless steps are taken to ensure that the data are protected against unfair commercial use.”

จะเห็นวา บทบัญญัติของความตกลงทริปสระบุเพียงใหการคุมครองขอมูลความลับเพื่อ ปองกันการใชขอมูลไปในเชิงพาณิชยอยางไมเปนธรรม (Unfair commercial use) ยกเวน ในกรณีที่

นําขอมูลไปใชเพ

สาธารณประโยชน

รือxxxxxxพิสูจนไดวา มิไดนําไปใชในเชิงพาณิชยอยางไมเปน

ธรรม ความตกลงทริปสไ มไดหามหนวยงานกํากับดูแลนําขxxxxxxการทดสอบไปใช เพื่อพิจารณา

อนุมัติวางตลาดแกผลิตภัณฑเดียวก

หรือคลายxxxxxxไดรับการอนุมัติแลว ขณะทค

วามตกลงการคา xxxx

สหรัฐฯ-สิงคโปรหามการใชขอมูลในลักษณะดังกลาว นอกจากนี้ การระบุวาจะตองไมเปด

เผยขอ

มลใน

ความตกลงทริปสใชคําวา “undisclosed test or other data” ขณะที่ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ- สิงคโปรใชคําวา “information” ซึ่งจะเห็นวา ขอบเขตของคําวา “information” ในความตกลงการคา xxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรมีความหมายท่ีกวางกวาคําวา “undisclosed test or other data” ในความตกลง ทริปส

3) ลิขสิทธิ์และสทธขางเคียง

การคุมครองทร ยสินทางปญญาในความความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรระ บุใหประเทศภาคี

ยอมร บทบัญญัติของความตกลงระหวางประเทศเกี่ยวกับการคุมครองลิขสิทธิ์และสิทธิ์ขางเคียง 3

ฉบับ ไดแก Convention Relating to the Distribution of Programme-Carrying Signals Transmitted by Satellite (1974), WIPO Copyright Treaty (1996) และ WIPO Performances and Phonograms Treaty (1996) โดยความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุใหประเทศภาคีเขารวมความตกลง ท้งสามฉบับน้ีภายใน 1 ป นับจากxxxxxxความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรมีผลบังคับใช80 ซึ่ง

บทบัญญัติเกี่ยวก การคุมครองลิขสิทธิ์และสิทธิ์ขางเคียงที่เพิ่มเติมและแตกตางไปจากบทบัญญัติใน

ความตกลงทริปส สรุปไดดังนี้

3.1) ขอบเขตของความคม

ครอง

ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ มีบทบญั xxxxเรื่องลิขสิทธ์ิเพิ่มเติมในเรื่องการคุมครอง มาตรการทางเทคโนโลยี (Technological measures) เชน การเขารหัสขอมูลเพ่ือปองกันการละเมิด ลิขสิทธิ์ และใหการคุมครองสารสนเทศท่ีใชในการบริหารxxxxx (right management information)

โดยท

วามตกลงทริปสยังไมมีบทบัญญ

ิในการคุมครองเร

งดังกลาว นอกจากนี้ความตกลงการคา

xxxxของสหรัฐฯ ยงั ขยายอายุการคุมครองลิขสิทธิ์และขยายการคมุ ครองของxxxxxในการทําซ้ํา xxxxxใน การเผยแพรงานสูสาธารณชน โดยมีรายxxxxxxxxxxกวาในความตกลงทริปสและอนุสญญากรุงเบิรน

80 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.10.1

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทรัพยสินทางปญญา 5-25

3.2) xxxxxในการทําซ้ํา

ความตกลงสหรฐฯ-สิงคโปรระบุเรื่องxxxxxในการทําซ้ํางานลิขสิทธิ์คอมพิวเตอรไวในมาตรา

16.4.1 วา “Each Party shall provide that authors, performers, and producers of phonograms and their successors in interest have the right to authorize or prohibit all reproductions, in any manner or form, permanent or temporary (including temporary storage in electronic form).”

บทบัญญัตินี้สอดคล

งกับอนุสัญญากรุงเบิรxxxxxx

xทธิแกเจา ของลิขสิทธิ์ในการxxx xxxx งานxxxx

ลิขสิทธิ์ของตนในทุกรูปแบบและทุกลักษณะ (in any manner or form) และระบุสอดคลองกับมาตรา

1.4 ของ WIPO Copyright Treaty ที่วา xxxxxxxxทําซ้ําในงานxxxxxลิขสิทxxxxxxระบุตามอนุสัญญา

กรุงเบิร นนใหั้ รวมถึงงานดิจิตอลและงานลิขสทธิ ิ์ทxxx xxในรูปดิจิตอลดวย หมายความวา ประเทศภาคี

จะต

งใหการคุมครองxxxxxในการทําซ้ํางานลิขxxxx

xxเกี่ยวกับดิจิตอลทุกรูปแบบ รวมxxxxxxทําซ้ํา

ชั่วคราว (temporary copy) งานลิขสิทธิ์ในคอมพิวเตอร เชน การอานขอมูลเขาในหนวยความ

จํา (RAM) ของคอมพิวเตอร การคัดลอกขxxxxxxxxxxxxใ นเครื่องแมขายของตนชวั่ คราว เปนตน ซึง

เปนการใหการค ครองแกเจาของลิขสิทธิ์ในงานคอมพวิ เตอรเ กินกวาทระี่ บุในความตกลงทรปิ ส

3.3) xxxxxในการเผยแพรงานสูสาธารณชน

ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ หามเผยแพรงานบนสื่อxxxxxอรเน็ตโดยไมไดรับการ

อนุญาต โดยความตกลงสหรฐฯ-สิงคโปรระบุใหประเทศภาคีตองไมอนุญาตใหมีการเผยแพรสัญญาณ

โทรท นบ นเครอขื ายxxxxxอรเน็ต โดยปราศจากxxxxxญาุ ตโดยเจาของลิขสิทธิ์81 ซ่งึ ไมปรากฏใน

ความตกลงทริปสแตอยางใด

3.4) อายุแหงความคม

ครอง

ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ ทุกฉบับ ระบุใหอายุแหงการค ครองลิขสิทธิ์ใหมตี ลอดอายุ

ของผสู มีการค

รางสรรคผลงานและมีตอไปอีก 70 ปหลังจากผูสรางสรรคเสียชีวิต ขณะที่ค ครองลิขสิทธิ์ตลอดอายุของผูสรา งสรรคและมีตอไปอีก 50 ปนับจากวันท

วามตกลงทริปสให

ูสรางสรรคเ สียชีวิต

จะเห็นวา ความตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ ได ความตกลงทริปส

ําหนดอายุการคุมครองลิขสท

ธทย

าวนานกวา ทรี่ ะบใน

4) การคมครองสัญญาณดาวเทยม (Satellite signals)

ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุใหประเทศสมาชิกเขารวมเปนภาคี Convention Relating to the Distribution of Programme-Carrying Signals Transmitted by Satellite (1974) ซึ่ง เปนความตกลงคุมครองรายการxxxxxxภาพผานสญญาณดาวเทียมหรือเรียกวา Brussels Convention

81 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.4.2

5-26 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

ภายใน 1 ปหลังจากความตกลงมีผลบังค ใช82 ในขณะที่ความตกลงสหรฐฯั -ชิลีระบุใหเขารวมความ

ตกลงดังกลาวภายใน 5 ปหลังจากความตกลงมีผลบังคับใช83 ผลของการเขารวมใน Brussels Convention ทําใหประเทศภาคีตองคุมครองการเผยแพรสัญญาณผานดาวเทียมท่ีมีการเขารหัสไว โดยตองมีมาตรการทั้งทางแพงและกฎหมายอาญาเพื่อปองกันการละเมิดสัญญาณดาวเทียมอยางจงใจ บทบัญญัตินไี้ มปรากฏในความตกลงทริปส

5) ชื่อโดเมนในxxxxxอรเน็ต (Domain names on the Internet)

ความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปร ระบุใหประเทศภาคีประเทศภาคีจะตองเขารวมใน Government Advisory Committee of ICANN (the Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) และxxxxxxบริหารการจัดการชื่อโดเมนภายใตระบบชื่อโดเมนสูงสุดของประเทศ (Country code Top Level Domain : ccTLD) อยางมีความรับผิดชอบ นอกจากนี้ ประเทศภาคี

จะตองใหผูท ดทะเบียนชื่อโดเมนบนxxxxxอรเน็ตภายใต ccTLD ใชกระบวนการระงับขอพิพาทของ

ICANN UDRP (ICANN Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy) เพื่อระงับขอพิพาท

กรณีท โดเมนที่จดทะเบียนเหมือนหรอคื ลายก เครอื่ งหมายการคา84 บทบญxxxxทเกี่ ี่ยวของกบชอื

โดเมนนไี้ มปรากฏในความตกลงทริปส

6) xxxxxหมายการคา (Trademarks)

6.1) ลักษณะเครื่องหมายการคาทไี่ ดรับการคมครอง

ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ ใหคุมครองเคร่ืองหมายการคาและเคร่ืองหมายบริการ ตลอดจนครอบคลุมไปถึงเครื่องหมายรวม (Collective marks) และเครื่องหมายรับรอง (Certification marks) โดยความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรใหการคุมครองเครื่องหมายการคาที่คลายในความตกลง สหรฐฯ-ชิลี85 แตมิไดระบุใหคุมครองเครื่องหมายเสียง (sound marks) อยางชัดเจนเชนกรณีความ

ตกลงการคา xxxxสหรัฐฯ-ชิลี เพียงแตกําหนดใหประเทศภาคีตองไมจํากัดxxxxxในการจดทะเบยนเฉพาะ

เครื่องหมายที่มองเห็นไดดวยตาเทานั้น ซึ่งเทากับวา ตองใหมีการจดทะเบียนเคร

งหมายเสียงนน

เอง

การขยายการคุมครองเครื่องหมายการคาที่จดทะเบียนไปยังสิ่งxxxxxxxxxxxสัมผ ไดดวยตาตามความ

ตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ นี้ เปนเร งที่ไปไกลกวาความตกลงทริปส เน่ืองจากความตกลงทริปส

ระบุเพียงวา ประเทศภาคีxxxxxxกําหนดเงื่อนไขการจดทะเบียนเครื่องหมายการคาโดยถือเอา

เครื่องหมายที่xxxxxxมองเห็นได ยตา86 โดยมไิ ดกําหนดใหถอื เอากลิ่นและเสียงเปนเงื่อนไขในการ จดเครื่องหมายการคาแตอยางใด

82 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.10.1

83 U.S.-Chile Free Trade Agreement, Art 17.12

84 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.3 85 U.S.-Chile Free Trade Agreement, Art 17..2.1 86 TRIPS Agreement 15.1

ขอตกลงเกยวกับxxxxxในทรัพยส ินทางปญญา 5-27

6.2) ขอกําหนดพิเศษในการใชเคร งหมายการคา

ความตกลงทริปสมีการระบุวาการใชเครื่องหมายการคาจะตองไมถูกกีดขวางอยางไม

xxxxxxxxxxดวยขอกําหนดพิเศษ เชน ขอกําหนดใหใชเคร

งหมายในลักษณะท

ะกอใหเกิดความ

เสียหายตอความxxxxxxในการจําแนกเคร งหมายการคาของกิจการหนึ่งออกจากเครอื่ งหมายการคา

อีกกิจการหนึ่ง87 แตความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปรไปไกลกวานั้นจากการระบุวา ขอกําหนด

ในการใช ื่อสามญขั องสxx xาหรอผื ลิตภัณฑ เชน ขอกําหนดเกี่ยวกับขนาดของเครอื่ งหมาย การวาง

ตําแหนงเครื่องหมาย หรือรูปแบบของเครื่องหมาย จะตองไมไปขัดขวางการใชเครื่องหมายการคา อยางมีxxxxxxxxxx ตามมาตรา 16.2.6: Pursuant to Article 20 of the TRIPS Agreement, each Party shall ensure that its provisions mandating the use of the term customary in common language as the common name for a product including, inter alia, requirements concerning the relative size, placement, or style of use of the trademark in relation to the common name, do not impair the use or effectiveness of a trademark used in relation to such product.

7) การบังคับใชกฎหมาย (Enforcement of Intellectual Property Rights)

การบังคบั ใชก ฎหมายในความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ มีโครงสรางของบทบัญญัติตาม ความตกลงทริปส88 โดยมีบทบญxxxxเรื่องพันธกรณีทั่วไป กระบวนการทางแพงและกระบวนการทาง xxxxxx มาตรการชั่วคราว มาตรการ ณ จุดผานxxxและกระบวนการทางอาญา อยางไรก็ตาม ความตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ มิไดเ ปดชองใหประเทศภาคีxxxxxxเลือกแนวทางในการบังคับใช กฎหมายไดอยางxxxxxดังเชxxxxระบุในความตกลงทริปส ซึ่งอนุญาตใหประเทศภาคีสมาชิกxxxxxx เลือกใชกระบวนการทางกฎหมายที่เหมาะสมในการดําเนินการเกี่ยวกับการคุมครองทรัพยสินทาง ปญญาในประเทศตนได

มาตรา 1.1 ของความตกลงทริปสระบุวา “Member shall give effect to the provisions of this Agreement. Members may, but shall not be obliged to, implement in their law more extensive protection than is required by this Agreement, provided that such protection does not contravene the provisions of this Agreement. Members shall be free to determine the appropriate method of implementing the provisions of this Agreement within their own legal system and practice.”

เน งจากประเทศตางๆ มีระบบกฎหมายที่แตกตางกัน ความตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ จึง

ไดระบุใหประเทศภาคีจะตองมีการเปดเผยการบังคบั ใชกฎหมายของตนแกสาธารณชน xxxxxxxเปน กฎหมาย xxxxxxxขอบังคับ กระบวนการดานxxxxxxตลอดจนการตัดสินของศาลในเรื่องการบังคับ

87 TRIPS Agreement, Art 20

88 Xxxxx Xxxxx, “Bilateral agreements and a TRIPS-plus world: the Chile-USA Free Trade Agreement,” TRIPS Issues Papers 4 : p.42

5-28 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

ใช ฎหมาย ทั้งนี้จะตองเผยแพรกฎxxxxxxxตางๆ ในภาษาประจําชาติของตน แตอนุโลมใหประเทศ

ภาคีไมตองเปดเผยขอมูลความลับที่จะกอใหเกิดความเสียหายตอผลประโยชนอันxxxxxxxของภาค ธุรกิจ และไมบังคับใหตองเปดเผยขxxxxxxxจะกอความเสียหายตอผลประโยชนสาธารณะหรือเปน อุปสรรคตอการบังคับใชกฎหมาย89

ในกระบวนการทางแพง90 ความตกลงการคา xxxxของสหรัฐฯ กําหนดใหผูละเมิดทรพ

ยสน

ทาง

ปญญาตองจายคาเสียหายแกผูxxxxxxxx โดยคาเสียหายนั้นจะรวมถึงผลกําไรxxxxxจากการละเมิด ทรัพยสินทางปญญาและxxxxxxประเมินคาความเสียหายจากการประมาณการ (Pre-established damages) ได โดยอาจคิดจากราคาขายปลีกของสินคาที่มีการละเมิดทรัพยสินทางปญญา ซึ่งการ ชดเชยคาเสียหายจากการละเมิดนี้ ในความตกลงทริปสระบุไวเพียงวาคาเสียหายจากการละเมิดอาจ

คิดจากคาเสียหายxxxxxxxxxxxใ นกรณีที่เหมาะสม ทั้งนี้แล แตดุลพนจิิ ของศาล91

ทางดา นกระบวนการทางอาญา ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุวา มาตรา 16.9.21: Each Party shall provide criminal procedures and penalties to be applied at least in cases of willful trademark counterfeiting or copyright or related rights piracy on a commercial scale. Willful copyright or related rights piracy on commercial scale includes (i) significant willful infringements of copyright or related rights that have no direct or indirect motivation of financial gain, as well as (ii) willful infringements for purposes of commercial advantage or financial gain.

ประเทศภาคีความตกลงการคาxxxxสหรัฐฯ-สิงคโปร ตองมีมาตรการปองปรามการละเมิด ทรพั ยสินทางปญญาโดยเฉพาะการปลอมแปลงเครื่องหมายการคาและสินคาละเมิดลิขสิทธิ์ โดยการ ละเมิดนั้นจะตองเปนไปอยางจงใจ และทําในปริมาณมากเพื่อประโยชนทางการคา (Commercial scale) ซึ่งความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ และความตกลงทริปสระบุไวคลายกัน อยางไรก็ตาม ความตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ ไดxxxxxxxxxจะกําหนดนิยามของการละเมิดทรัพยสินทางปญญาใน ปริมาณที่มากเพื่อประโยชนทางการคา ใหxxxxxxxxxxxxxxละเมิดท่ีทําใหไดxxxxxตอบแทนทาง การเงิน (Financial gain) และการละเมิดที่มีจุดประสงคใหมีความไดเปรียบทางการคาของผูละเมิด (commercial advantage) โดยมิไดระบุวาการละเมิดในปริมาณเทาใดจึงจะถือวามีความผิด ซึ่ง xxxxxxxxxxxxxxก วาง

โดยสรุป ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ มีบทบัญญัติการคุมครองทรัพยสินทางปญญาที่

เข งวดกวาความตกลงทริปสซึ่งเปนความตกลงที่กําหนดมาตรฐานขั้นต่ําในการคุมครองทรพ

ยสน

ทาง

ปญญาของประเทศสมาชิกองคการการคาโลก ความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ มีการบังคับใช กฎหมายเกี่ยวกับทรัพยสินทางปญญญาที่เขมงวด และมีการระบุบทบัญญัติทรัพยสินทางปญญา

89 U.S.-Singapore Free Trade Agreement, Art 16.9.2

90 อางแลว Xxxxx Xxxxx, pp.43-44

91 TRIPS Agreement, Art 45.2

ขอตกลงเกยวกับสิทธใิ นทร ยส ินทางปญญา 5-29

ประเภทตางๆ เพ เติมจากความตกลงทรปิ สหลายประการ โดยเฉพาะบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิบัตร

ลิขสิทธิ์และเครื่องหมายการคา

5.5 ผลกระทบของขอตกลงเกี่ยวกับสิทธใ ไทย

นทรพ

ย ินทางปญญาตอประเทศ

การยอมรับขอตกลงเก่ียวกับxxxxxในทรัพยสินทางปญญาของความตกลงการคาxxxxของ สหรัฐฯ จะทําใหประเทศไทยตองยกระดับมาตรฐานการคุมครองทรัพยสินทางปญญาใหสูงขึ้นใน ระดับxxxxxxxxxxxกับสหรัฐฯ ซึ่งนาจะมีผลทําใหระบบการคุมครองทรัพยสินทางปญญาของxxxxx มาตรฐานสูงเกินกวาระดับการพัฒนาประเทศ ผลที่จะตามมาก็คือ รัฐบาลไทยจะขาดความ ยืดหยุนในการกําหนดนโยบายดานทรัพยสินทางปญญาตางๆ ท่ีเกี่ยวของกับการศึกษา (เชน การ จัดหาตําราเรียน หรือโปรแกรมคอมพิวเตอรราคาถูกแกสถาบันการศึกษา) นโยบายสาธารณสุข (เชน การจัดหายารักษาโรคราคาถูกแกผูปวย) ตลอดจนนโยบายเกษตร (เชน การเขาถึงเมล็ดพันธุพืชของ เกษตรกร) เปนตน

ในสวนนี้ คณะผูวิจัยจะวิเคราะหผลกระทบของขอตกลงเกี่ยวกับxxxxxในทรัพยสินทางปญญา ในความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ โดยจะเสนอผลกระทบดา นตางๆ โดยรวมตอประเทศไทย และ ผลกระทบตอผูประกอบการวิสาหกิจxxxxxxxxและขนาดยอมโดยเฉพาะ

5.5.1 ผลกระทบโดยรวมตอประเทศไทย

xxxxxxผลิต

การที่สหรัฐฯ ตxxxxxใหประเทศคูภาคีเขารวมอนุสัญญาความรวมมือดานสิทธิบัตร (PCT)

ซึ่งเปนxxxxxxxxxxxทําใหxxxxxxxคุมครองสิทธิบัตรในทุกประเทศที่เปนสมาชิก โดยการย จดสิทธิบัตร

เพียงครั้งเดียว การเขารวมในอนุสัญญาความรวมมือดานสิทธิบัตร จะทําใหในxxxxx

ผูประกอบการไทยขาดโอกาสในการxx xทธิบัตรทxxx xxในคลังสิทธิบัตรตางประเทศซ่ึงไมไดจดทะเบียน

ในประเทศไทยกวารอยละ 99.95 ของxxxxxบตั รทมี่ ีการยื่นจดทะเบียนในตางประเทศทั้งหมด โดยไม ตองเสียคาใชจาย เพราะจะมีการประดิษฐจํานวนมากข้ึxxxxเขามาจดทะเบียนในประเทศไทย ผูที่ ตxxxxxใชส ิทธิบัตรเหลานนั้ จะตองขออนุญาตและจายคาตอบแทนแกผูxxxxxxxx นอกจากนี้การที่

ขอตกลงเกี่ยวก xxxxxในทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ กําหนดใหมีการ

บังคับใชxxxxx (Compulsory licensing) ไดเฉพาะโดยหนวยงานรัฐและหนวยงานทไี่ ดรับอนุญาตจากรัฐ เทานั้น จะปดกั้นโอกาสของคนไทยในการไดประโยชนจากการประดิษฐที่จดสิทธิบัตรแตไมมีการใช งานจริงในประเทศไทย

5-30 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรบั ตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

ภาคเกษตรและอาหาร

การที่ขอตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ กําหนดใหประเทศภาคีเขารวมในxxxxxxxxxxปอฟวา

ดวยการคุมครองพันธ ืช (UPOV Convention 1991) ซงึ่ ใหความคุมครองพันธุพืชเฉพาะท่ีเปนพันธ

พืชใหมเทานั้น จะทําใหประเทศภาคีไมxxxxxxคุมครองพันธุพืชพื้นเมืองและไมxxxxxxอางวาพันธุ

พืชพื้นเมืองและสารพันธุกรรมพืชเปนของตนได นอกจากนอนสญญัุ าxxปอฟ ป ค.ศ.1991 ยังใหผทู รง

xxxxxมีxxxxxxxxxxxเหนือผลผลิตของพืช เชน ผล เมล็ด ใบ ลําตนและทุกสวนของพืชอีกดวย หมายความวา เกษตรกรไมอาจเก็บผลผลิตของพืชเพื่อxxxxxxxxในฤดูกาลตอไปได

ขอตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ กําหนดใหป ระเทศภาคีตองจดสิทธิบัตรแกการประดิษฐตาม

มาตรา 27.3(b) หมายความวา ประเทศภาคีจะตองใหความคุมครองสิทธิบัตรการประดิษฐทกประเภท

รวมถึงพืชและสัตว รวมxxxxxxตัดตอพันธุกรรมพืชและสัตวดวย ผลกระทบตอประเทศไทยก็คือ

เกษตรกรxxxxxxมีตนทุนการใชทรัพยากรพืชและสัตวเพราะxxxxxxxผูกขาดการประดษ

สาธารณสุข

ฐโ ดยสท

ธบัตร

การคุมครองสิทธิบัตรในผลิตภัณฑยาในความตกลงการคาxxxxของสหรัฐฯ จะมผลในการจํากัด

xxxxxในการบังคับใชxxxxxโดยมิไดรับความยินยอมจากผูxxxxxxxxไวเฉพาะการใชโดยรัฐบาล หรือ

หนวยงานxxxxxรับอนุญาตจากรัฐบาลเทานั้น ซึ่งขัดแยงกับxxxxxxxxฮาวาดวยความตกลงทริปสและ

การสาธารณสุข (Doha Declaration on TRIPS and Public Health) ที่อนุญาตใหประเทศภาคีxxxxxx xxxxหรือไมxxxxxxผลิตยาขึ้นเองได xxxxxxใชมาตรการบังคับใชxxxxxxxตามxxxxx ดังนั้นการ

จําก

xxxxxในการเขาถึงยาโดยการจําก

ใหมีการบังคับxx

xทธิโดยรัฐเทานั้นนาจะสงผลใหประเทศไทย

มีตนทุนในการเขาถึงยาxxxxxขึ้น

การศกษา

การยอมรับขอตกลงเกี่ยวกับxxxxxในทรัพยสินทางปญญาของสหรัฐฯ จะxxxxxตนทุนใน การศึกษาและวิจัย เชน การขยายความคุมครองลิขสิทธิ์เปน 70 ปหลังจากผูสรางสรรคเสียชีวิต จะ เปนการเปนการxxxxxการผูกขาดการใชงานxxxxxลิขสิทธิ์ของเจาของลิขสิทธิ์ออกไป การนํางานxxxxx ลิขสิทธิ์มาใชเพื่อการศึกษาและการวิจัยจะตองเสียคาลิขสิทธิ์ใหแกเจาของลิขสิทธิ์ ซึ่งทําใหเกิด อุปสรรคในดานการศึกษาและวิจัย ตลอดจนไปxxxxxภาระแกหองสมุดในการบริการประชาชน

เทคโนโลยีสารสนเทศ

การคุมครองลิขสิทธิ์ในงานในรูปดิจิตอลจะxxxxxตนทุนในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศแก ผูบริโภคซอฟตแวร เชน การทบี่ ริษัทซอฟตแวรไทยจะผลิตโปรแกรมคอมพิวเตอรเพื่อใชงานเฉพาะ ดานแกลูกคา จะตองมีการใชงานจากโปรแกรมคอมพิวเตอรท่ีมีลิขสิทธิ์ ดังนั้น ในการนํางานที่มี ลิขสิทธิ์มาใชจะตองเสียคาตอบแทนแกเจาของลิขสิทธิ์ ทําใหตนทุนการผลิตโปรแกรมคอมพิวเตอร xxxxxขึ้น เปนตน นอกจากน้ีการขยายความคุมครองเทคโนโลยีสารสนเทศดวยสิทธิบัตรในวิธีการ

ขอตกลงเกยวกับxxxxxในทรัพยสินทางปญญา 5-31

xxxxxxxxxxxxx (business method patent) จะเปนการผูกขาดชองทางการดําเนินธุรกิจ ผูประกอบการ

xxxxxxสูญเสียโอกาสทําธุรกิจจากการค ครองดังกลาวได

5.5.2 ผลตอผป

ระxxxxxxวส

าหกิจxxxxxxxxและขนาดยอม

ตัดโอกาสของผป

ระxxxxxxในการใชสิทธบ

ัตรตางประเทศ

การที่ความตกลงสหรัฐฯ-สิงคโปรระบุใหประเทศภาคีตองยอมรับอนุสัญญาความรวมมือดาน สิทธิบัตร (PCT) นั้น จะลดโอกาสใชประโยชนโดยไมเสียคาสิทธิบัตรของผูประกอบการ ทั้งนี้

เน งจากการยื่นจดสิทธิบัตรของประเทศภาคีของxxxxxxxxxxxเพียงครั้งเดียว อาจจะไดร ับการคุมครอง

จากทุกประเทศที่เปนภาคี หากผปู ระxxxxxxตxxxxxใชสิทธิบัตรของผูxxxxxxxxxxxเปนคนในชาติภาคี อนุสญญาความรวมมือดา นสิทธิบัตร จะตองขออนุญาตและตองเสียคาตอบแทนแกผูxxxxxxxx ดังน้น การยอมรับอนุสญั ญาดังกลาว จะทําใหเกิดตน ทุนในการใชสิทธิบัตรของผูประกอบการวิสาหกิจxxxx xxxxและขนาดยอมของไทยxxxxxขึ้น

ตนทุนการใชเทคโนโลยีสารสนเทศสูงขึ้น

การที่สหรัฐฯ มีการคุมครองทรัพยสินทางปญญาท่ีมีขอบเขตกวางกวาความตกลงทริปส โดยเฉพาะการxxxxxxขยายการคุมครองไปยังสินคา ดิจิตอลและเทคโนโลยีสารสนเทศตางๆ ซึ่งการ คุมครองจะทําใหผูxxxxxxxxxxรับxxxxxxxxxxxในการกระทําการใดๆ กับผลงานของตน รวมxxxxxx อนุญาตใหบุคคลอื่นใชประโยชนจากงานนั้น ซึ่งผทู ี่ตxxxxxใชประโยชนจากงานxxxxxลิขสิทธิ์ดังกลาว

จะตองขออนุญาตและตองมีการเสียคาลิขสิทธิ์แกผ

รงxxxxx คาตอบแทนการxx

xขสิทธิ์นี้เองจะไปเพมิ

ตนทุนของผูประกอบการวิสาหกิจxxxxxxxxและขนาดยอมในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศในธุรกิจ

เน งจากสินคา ดิจิตอลและเทคโนโลยีสารสนเทศตางๆ ไดรับการคุมครองโดยความตกลงการคาxxxx

ระหวางไทยกับสหรัฐฯ

5.6 ขอเสนอแนะในการเจรจา

สหรัฐฯ นําขอตกลงเกี่ยวกบั xxxxxในทรพั ยสินทางปญญามาเจรจากบั ประเทศคูคาทุกประเทศ โดยมีกรอบการเจรจาของตนxxx หลักการของขอตกลงเรื่องทรัพยสินทางปญญาของสหรัฐฯ คือ ตxxxxxใหประเทศคูคาใหความคุมครองทรัพยสินทางปญญาที่เขมงวด และxxxxxxขยายขอบเขต การคุมครองในสาขาเทคโนโลยีที่กวางกวาทบี่ ญxxxxไวในความตกลงทริปส ดังนั้นการมีระดับความ

คุมครองที่สูงขึ้น ยอมสงผลตอตนทุนในการใช รพยั สินทางปญญาxxxxxขึ้น นอกจากนกี้ ารมีขอตกลง

หลายประการที่แตกตางไปจากความตกลงทริปส อาจสงผลกระทบตอเศรษฐกิจและสังคมโดยรวม ของไทยในดา นตางๆ เชน ดานการผลิต การศึกษา สาธารณสุข ตลอดจนการคุมครองทรัพยสิน ทางปญญาที่เขม งวดเกินไปอาจเปนอุปสรรคในการเขาถึงเทคโนโลยีของประเทศกําลังพัฒนาอยาง ไทย

5-32 การxxxxxxxกระทบและแนวทางการปรับตัวของ SMEs ไทยตอการxxx ขอ ตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐอเมริกา

คณะผูวิจัยจึงมีขอเสนอแนวทางและขอเสนอแนะการเจรจาการคาxxxxในขอ

ตกลงเกย

วกบสทธิ

ในทรพั ยสินทางปญญากบั สหรัฐฯ โดยเสนอเปนแนวทางการเจรจาและขอเสนอแนะในการเจรจา ไว ดังตอไปนี้

1) แนวทางการเจรจา

- ควรชใี้ หเห็นวา ขอตกลงวาดวยทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxของ สหรัฐฯ ขัดกับหลักความxxxxxในการคุมครองทรัพยสินทางปญญา มีผลเสียตอ สังคมมากกวาผลดี

- ควรชี้ใหเห็นวา ขอตกลงวาดวยทรัพยสินทางปญญาในความตกลงการคาxxxxของ สหรัฐฯ ขัดกับเปาหมายในการพัฒนาประเทศของไทย โดยชี้วาระดับของการ

คุมครองทรัพยสินทางปญญาขึ้นxxxกับระดับการพัฒนา ดงั น การทปี่ ระxxxxxxยัง

2) ข

เปนประเทศกําลังพฒั xxxxxนาจะมีระดับการคุมครองทรัพยสินทางปญญาที่ต่ํากวา ประเทศพัฒนาแลวอยางสหรัฐฯ

เสนอแนะในการเจรจา

ในกรณีที่ตองยอมรับเง่ือนไขสวนใหญในความตกลงวาดวยทรัพยสินทางปญญาในความ ตกลงการคาxxxxของสหรฐฯ รัฐบาลไทยควร

- ยืดเวลาในการปฏิบัติตามขอตกลงออกไป เชน ในความตกลงสหรฐฯ-สิงคโปรระบใุ ห ประเทศภาคีเขาเปนภาคีความตกลงระหวางประเทศที่เกี่ยวของกับการคุมครอง ทรัพยสินทางปญญาตามมาตรา 16.1.2(a) ภายในเวลา 6-12 เดือน ซึ่งเปน ระยะเวลาที่กระช้ันชิดเกินไปสําหรับไทย ดังนั้นควรเจรจาใหมีเวลาปฏิบัติตาม พันธกรณีอยางนอย 10 ปขึ้นไป นับจากxxxxxxความตกลงการคาเสรีไทย-สหรัฐฯ มี ผลบังคับใช

- ตอรองใหประเทศไทยยังไมตองเปนภาคีของ UPOV Convention (1991) ซึ่งเปน

ความตกลงที่มีมาตรฐานในการคุมครองพ ธุพชื สูงเกินกวาทเกี่ ษตรกรรายยอยสวน

ใหญของไทยจะไดร บประโยชน เชน อาจตอรองใหxxxxxxใช UPOV Convention

(1978) แทน เน งจาก UPOV Convention (1978) เปนตนแบบในการรางกฎหมาย

การคุมครองพันธุพืชของไทยxxxแลว ดังนั้นการxxxxxxxตาม UPOV Convention (1978) จะทําไดงายกวา UPOV Convention (1991)

- ตอรองใหประเทศไทยยังไมตองเปนภาคีอนุสญญาความรวมมือดา นxxxxxบตร (PCT) เน่ืองจากจะลดโอกาสในxxxxxในการใชส ิทธิบัตรตางประเทศจํานวนมากโดยไม ตองเสียคาใชจาย

- ไมควรขยายอายุการคุมครองลิขสิทธิ์และสิทธิบัตรใหนานเกินไปกวาปจจุบัน

เน งจากจะเปนการขยายxxxxxxxxxxxของผ

รงxxxxxออกไปxxx

กวา ระดบ

ทเี่ กด

ความ

เหมาะสม

ขอตกลงเกยวกับxxxxxในทรัพยสินทางปญญา 5-33

- ไมควรขยายการคุมครองสิทธิบัตรการประดิษฐไปเกินกวาสาขาที่ระบุในความ ตกลงทริปส

- ไมรับxxxxxxxxxxxxเก

วของกับการเขาส

ลาดยาและสารเคมีที่ใชในการเกษตรของ

ผูประกอบการรายใหม เชน การขยายเวลาการค ครองสทธิ ิบัตรกรณกี ระบวนการ

อนุมัติมีความลาชา หากความลาชาดังกลาวไมไดเกิดจากการเลือกปฏบตตอผยนจด

สิทธิบัตรของสหรัฐฯ และไมควรยอมรับขอหามไมใหผูประกอบการรายใหมใช

ขxxxxxxการทดสอบยาของผูxxxxxxxxบ รที่ยื่นขออนญาุ ตวางตลาดกอน เปนตน

- xxxxxxปรับปรุงและบังคับใชกฎหมายแขงขันทางการคา ใหมีประสท

ธผล เนอ

งจาก

การคุมครองทรัพยสินทางปญญาเปนการใหxxxxxxxxxxxแกผูxxxxxxxx ซึ่งตองมี

กลไกในการควบคุมพฤติกรรมด

ยกฎหมายแขงข

ทางการคา

3) ขอเสนอแนะตอผป

ระxxxxxxวส

าหกิจxxxxxxxxและขนาดยอมไทย

- สงเสริมใหผ ระxxxxxxวิสาหิจxxxxxxxxและขนาดยอมของไทยจดสิทธิบัตรและ

เครื่องหมายการคา เพื่อใหไดรับการคุมครองทางกฎหมายทรัพยสินทางปญญา

และไมเสียประโยชนใหแกบุคคลอื่นท ะนําการประดิษฐห รอื เครื่องหมายการคาของ

ตนไปใช นอกจากน้ียังจะทําใหผูประกอบการที่เปนผูxxxxxxxxในทรัพยสินทาง ปญญามีxxxxxโดยชอบที่จะไดรับคาตอบแทนจากการใชxxxxxอีกทางหนึ่งดวย

- สํานักงานสงเสริมวิสาหกิจxxxxxxxxและขนาดยอม (สสว.) ควรรวมมือกับ หนวยงานที่เกี่ยวของ เชน กรมทรัพยสินทางปญญาในการใหความรูเรื่องกฎหมาย

ทร ยสินทางปญญา ทั้งเรื่องการจดสิทธิบัตร การจดทะเบียนเครื่องหมายการคา

และxxxxxในทรัพยสินทางปญญาอื่นๆ ตลอดจนสงเสริมใหผูประกอบการที่ใช เทคโนโลยีสารสนเทศ มีซอฟตแวรท่ีมีคุณภาพดีและราคาถูกเชน ซอฟตแวรที่ เรียกวา “โอเพนซอรส” (open source software)