Atıksular. Tarım ilaçları ve farmasötiklerin üretimi, ürün saflaştırma ve ayırma işlemleri sırasında kullanılan kimyasal proseslerden kaynaklı konvansiyonel parametreler (örn. BOİ, TAK ve pH) ile birlikte farklı kimyasal bileşenler (aktif madde, hammadde kalıntıları) içeren atıksu oluşmaktadır. Bunun dışında zemin ve ekipman temizlenmesinden, dökülmelerden vs. atıksular oluşmaktadır. Farmasötiklerin üretimi sırasında en çok kullanılan on kimyasal metanol, etanol, aseton, izopropanol, asetik asit, metilen klorür, formik asit, amonyum hidroksit, N, N-dimetilasetamid ve toluen olarak sayılabilir [29]. Kimyasal sentez işlemleri sırasında kullanılan kontamine olmuş solventleri arındırarak tekrar kullanmak için birçok tesis solvent geri kazanım üniteleri işletir. Bu işlemler, kullanılmış solventle tamamen veya kısmen doymuş sıvı atıklarla sonuçlanabilmektedir. Atıksu genellikle kesikli reaktörlerin doldurulması ve boşaltılmasını gerektiren kimyasal değişiklikler sonucunda ortaya çıkar. Bu atıksu, reaksiyona girmemiş hammadde, bazı solventler ve gerçekleştirilen kimyasal reaksiyona (örn., aminasyon, halojenleme, sülfonlama, alkilasyon) bağlı olarak çok çeşitli bileşikler içerir. Kimyasal sentez atıksuyu genellikle yüksek BOİ5 ve KOİ atık yüküne sahiptir ve atıksudaki kirleticiler toksisite ve biyolojik bozunurluk açısından farklılık gösterir. Üretim basamaklarında asitler, bazlar, siyanürler, metaller ve diğer kirleticiler oluşabilirken, atık proses çözeltileri ve küvet yıkama suyu atık organik solventler içerebilir. Bazen kimyasal sentez atık suyu arıtım sistemindeki biyokütle için çok konsantre veya çok toksik olabildiği için biyolojik arıtma sistemlerinde arıtılamaz. Bu nedenle, biyolojik arıtma öncesinde bazen kimyasal sentez atık suyunu dengelemek ve/veya kimyasal olarak ön işleme tabi tutmak gerekebilir [12]. Kimyasal sentez işlemlerinden kaynaklanan atıksuların başlıca kaynakları şunlardır: Kullanılmış solventler, filtratlar ve konsantreler gibi proses atıkları; Zemin ve ekipman yıkama suları; Pompa sızdırmazlık suyu; Islak gaz sıyırıcı atıksuyu; Dökülmelerin temizlenmesi [12]. Aktif madde üretiminde en yaygın olarak uygulanan ekstraksiyon işlemlerinden kaynaklanan atıksuların başlıca kaynakları şunlardır: Kullanılan ham maddeler (örneğin, atık plazma fraksiyonları, kullanılmış besiyerler (fermentör sıvıları, bitki kalıntıları); Zemin ve ekipman yıkama suları; Kimyasal atıklar (örneğin, kullanılmış solventler); Döküntülerin temizlenmesi [12]. Formülasyon işlemlerinde...
Atıksular. Motorlu taşıtlar üretimi gerçekleşen tesislerde farklı işlemlerden gelen çeşitli atıksular birbirleriyle karıştırılmakta ve dolayısıyla, üretilen taşıt tipi, uygulanan yüzey hazırlama, kaplama ve boyama işlemleri, kullanılan kimyasal madde ve yardımcı madde tipleri, vb. gibi faktörlerin karmaşık bir kombinasyonu sonucu oluşan özelliklere sahip olan, nihai atık su meydana gelmektedir. 100 taşıt üretimi sonucunda elde edilen ortalama atıksu karakterizasyonu Tablo 3’te verilmektedir. Sadece otomotiv üretimi sektörüne ilişkin atıksu karakterizasyonu ise Tablo 4’te sunulmaktadır. Tablo 3. Motorlu taşıtlar üretimi sektörü ortalama atıksu karakterizayonu [29] KOİ, kg/100 taşıt 454 BOİ, kg/100 taşıt 145 Cr+6, kg/100 taşıt 2,0 Cr+3, kg/100 taşıt 1,0 Zn, kg/100 taşıt 0,5 AKM, kg/100 taşıt 162 Debi, m3/100 taşıt 808 Tablo 4. Otomotiv üretimi atıksularının tipik özellikleri [31] pH 5,46 AKM, mg/L 181 Toplam Çözünmüş Katılar, mg/L 2435 BOİ, mg/L 83 KOİ, mg/L 436 Cl, mg/L 706 SO4, mg/L 108 Toplam Fosfor, mg/L 11,9 Zn, mg/L 0,8 Pb, mg/L 1,1 Motorlu taşıtlar üretimi sektöründen kaynaklanan atıksuların özellikleri, imal edilen araç tipine, uygulanan yöntemlere ve kullanılan kimyasallara bağlı olarak değişir. Motorlu taşıt üreten tesislerin atıksuları, yağ ve gres, askıda ve çözünmüş katılar, biyokimyasal oksijen ihtiyacı (BOİ), kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ), ağır metaller (krom, çinko, nikel, vb.), organik mikrokirleticiler, klorlu organik çözücüler, fosfat, boyarmadde, koku ve renk de dahil olmak üzere çevreye ve insan sağlığına zarar veren çok miktarda madde içerir [30, 31]. KOİ/BOİ oranının yüksekliği biyolojik olarak parçalanmayan maddelerin varlığının işaretidir [31]. Her ne kadar bu tesislerden kaynaklanan atıksular miktar olarak fazla olmasa da içerik olarak tehlikeli kimyasallar içermeleri sebebiyle öncelikli olarak kontrol edilmesi gereken atıksulardır. Motorlu taşıtların üretimi sektöründe temel su kullanım alanları yüzey hazırlama, kaplama, boyama, yıkama, durulama ve buhar kazanıdır. Dolayısıyla atıksu oluşumları da bu süreçlerde gözlenmektedir. Ayrıca, su yumuşatma tesislerinden; atık iyon değiştirici (reçine), yıkama suları, atık tuz çözeltisi, atık membran temizleme suları (çeşitli asit/baz ya da temizleme kimyasalları içeren) gelmektedir. Presleme aşamasında çok yoğun yağ kullanılmaktadır. Bu nedenle bu aşamada oluşan atıksular yağ ve gres içeriği yüksek olan atıksulardır. Kaynak aşamasında ise yüksek miktarlarda soğutma suları kullanılmaktadır ve blöf de...