Açilleme. Açilleme, bir moleküle asil grubun (RCO) eklenmesi işlemidir. Asetik anhidrat ve klorobütiril klorid ve tetraklorometan gibi açilleme ajanları farmasötik üretiminde, dikloroasetil klorid ve tetraklorometan ise pestisit üretiminde kullanılan başlıca aromatik bileşik açilleme ajanlarındandır. Bu ajanların aromatik bileşiklerle girdiği reaksiyonlar sonucu ilaç ve pestisit üretiminde kullanılan çeşitli hammaddeler elde edilmektedir. Benzer şekilde parafin ve olefin gibi alifatik hidrokarbonlar da açilleme işlemine tabi tutulabilir [13]. Klorlama, nitratlama ya da sülfonlama işlemlerinden önce anilinik amino gruplarını korumak amacıyla yaygın olarak uygulanmakta olan yöntem N-açilleme’dir. Bu işlemdeki en önemli açilleme ajanları asetik asit, asetik anhidrat, diketen, asetoasetik ester, asetik klorid ve N-karboksi anhidratlardır [1]. Şekil 10’da N-açilleme işleminin akım şeması ve temel atık oluşum noktaları verilmiştir. Şekil 10. N-açilleme akım şeması ve atık oluşum noktaları [1] Katılma, düzenleme ve yer değiştirme reaksiyonları moleküllerde gerçekleşen yapısal değişikliklerdir. Katılma tepkimeleri iki molekülün birbirine katılarak yeni ve tek bir molekül oluşturmasıdır. Düzenleme tepkimeleri kararsız olan bir maddenin kararlı yapısına geçişinde izomerini oluşturmasıdır. Yer değiştirme reaksiyonları ise molekül üzerindeki bir atom ya da grubun, bir başka atom ya da grup ile değiştirilmesi reaksiyonudur. Şekil 11’de katılma, düzenleme ve yer değiştirme tepkimeleri birer örnek ile gösterilmiştir [14]. Katılma Düzenleme Yer Değiştirme Şekil 11. Katılma, düzenleme ve yer değiştirme reaksiyonları Alkilasyon, bir moleküle alkil grubun (R) eklenmesi işlemidir. Asilasyon işleminde olduğu gibi aromatik bileşiklerin ve alifatik hidrokarbonların alkilasyonu sonucu farmasötik ve pestisit üretiminde kullanılan ara ürünler elde edilir. Etilbenzen, alkilbenzen, o-kresol, bisfenol(a) ve metil ter-bütil eter gibi aromatiklerin üretimi çeşitli ajanların eklenmesiyle elde edilir [13]. Alkil halojenürler ile alkilasyon işlemi endüstriyel düzeydeki kimyasal üretiminde önemli bir reaksiyon basamağıdır. Başlıca farmasötik ve pestisit sentezinde kullanılırlar. Başlıca kullanılan alkil halojenler metil klorit, metil iodit, etil klorit, izopropil klorit, ter-bütil klorit ve benzil klorittir [1]. Alkilasyon reaksiyonları doğada çok farklı şekillerde gerçekleşebildiğinden, belirli bir ürünü üretmek için kullanılan metotlar birbirinden oldukça farklıdır.
Açilleme. Açilleme, bir moleküle asil grubun (RCO) eklenmesi işlemidir. Asetik anhidrat ve klorobütiril klorid ve tetraklorometan gibi açilleme ajanları farmasötik üretiminde, dikloroasetil klorid ve tetraklorometan ise pestisit üretiminde kullanılan başlıca aromatik bileşik açilleme ajanlarındandır. Bu ajanların aromatik bileşiklerle girdiği reaksiyonlar sonucu ilaç ve pestisit üretiminde kullanılan çeşitli hammaddeler elde edilmektedir. Benzer şekilde parafin ve olefin gibi alifatik hidrokarbonlar da açilleme işlemine tabi tutulabilir [13]. Klorlama, nitratlama ya da sülfonlama işlemlerinden önce anilinik amino gruplarını korumak amacıyla yaygın olarak uygulanmakta olan yöntem N-açilleme’dir. Bu işlemdeki en önemli açilleme ajanları asetik asit, asetik anhidrat, diketen, asetoasetik ester, asetik klorid ve N-karboksi anhidratlardır [1]. Şekil 10’da N-açilleme işleminin akım şeması ve temel atık oluşum noktaları verilmiştir. Şekil 10. N-açilleme akım şeması ve atık oluşum noktaları [1]