XXXXXXXXXXXXX ZAMANI. Sözleşmeler ani veya sürekli sonuçlar meydana getirebilir. Başka bir ifade ile bazı sözleşmelerin kurulması ve sona ermesi arasında kısa bir zaman dilimi bulunmasına karşın (peşin mal satımı), bir takım sözleşmeler aylar hatta yıl- larca sürebilir (sigorta, kira, vekâlet vb.). Bilhassa uzun süreli sözleşmelerde tarafların, sözleşmenin kurulmasından önce olduğu gibi, sözleşmenin devamı esnasında da birbirlerini aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Dolayısıyla aydınlatma zaman bakımından iki farklı dönemde gerçekleşmektedir. Ancak şu husus da unutulmamalıdır ki, sözleşme görüşmelerini yürüten tarafların sözleşme öncesinde başka yükümlülükleri de (meselâ koruma) bulunmaktadır. Sözleşmeler kural olarak, karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarının bir araya gelmesiyle kurulur (BK m. 1). Sözleşme taraflarının veya yetkili temsil- cilerinin görüşmelere başlamasından kurulma anına kadar geçen süre “sözleşme öncesi”, kuruluşun gerçekleşmesinden sona ermeye kadar geçen süre ise “söz- leşme süresi”dir. Dil yapısı itibariyle sıfat niteliğinde olan “sözleşme öncesi” ifadesi, öncelikle sözleşmenin kuruluşundan (akdin inikadından) önceki safhayı gösterir. Bu dönemde henüz sözleşme tarafı olmayan ve görüşmeleri sürdüren kişiler birbirlerini amaçladıkları sözleşme hakkında aydınlatırlar. Sözleşme öncesi ve sözleşmenin kurulmasından sonra gerçekleştirilen aydınlatma fiilleri arasında, esaslı farklıklar bulunmaktadır. Bunlar özellikle yükümlülüğün oluşmasında (içeriği, kapsamı) ve ihlali halinde ortaya çıkan sonuçlarda kendini göstermektedir55. Zira sözleşme öncesi aydınlatma yü- kümlülüğünün hukukî temeli kural olarak Medeni Kanun m. 2’de yer alan dürüstlük kuralına ve kanuni düzenlemelere dayanmasına karşın, sözleşme esnasında yapılması gereken aydınlatma yükümlülüğü ise öncelikle sözleşme ilişkisine dayanır. Sözleşme öncesi yükümlülüğün ihlali, kurulmuş olan söz- leşmenin geçerliliğini etkiler veya sözleşmenin kurulmasını engeller. Buna karşılık sözleşmenin kurulmasından sonraki aydınlatma yükümlülüğünün ifa edilmemesi, sözleşmeyi doğrudan etkilemez ancak eksik bilgilendirilen tara- fın sözleşmeden rücu veya sözleşmeyi feshetme hakkını doğurur. Aydınlatmanın sözleşme öncesi ve sonrasında yapılması arasında gerek içerik ve kapsam gerek ihlal halinde ortaya çıkacak sonuçlar bakımından 55 Xxxxxxxx, s. 8. farklılıklar bulunmaktadır. Gerçekten önce yapılan aydınlatmada kurulması planlanan sözleşme hakkında bilgi verilip gerekli konularda yönlendirmeler yapılırken, sonrad...
