MÜTEAHHİT
ARSA KARŞILIĞI İNŞAAT
İŞLERİ
• Arsa karşılığı inşaat işinde iki ayrı teslim söz konusudur.
ARSA SAHİBİ TARAFINDAN MÜTEAHHİDE ARSA TESLİMİ
MÜTEAHHİT
TARAFINDAN ARSAYA
KARŞILIK OLARAK ARSA SAHİBİNE VERİLEN KONUT VEYA İŞYERİ TESLİMİ
7104 sayılı Kanun ile KDV Kanununun 2/5 inci
maddesine eklenen ifade:
• Bu kanunun uygulanmasında arsa karşılığı inşaat işlerinde; arsa sahibi tarafından konut veya işyerine karşılık müteahhide arsa payı teslimi, müteahhit tarafından arsa payına karşılık arsa sahibine konut veya işyeri teslimi yapılmış sayılır.
Arsa Sahibi Tarafından Müteahhide Arsa
Teslimi
Arsanın bir iktisadi işletmeye dahil olması veya arsa sahibinin arsa alım
satımını mutat ve sürekli bir faaliyet olarak sürdürmesi halinde, konut veya
işyeri karşılığı müteahhide yapılan bu arsa teslimi KDV’ye tabidir.
Ancak arsa sahibinin, gerçek usulde mükellefiyetini gerektirmeyecek şekilde, arızi bir faaliyet olarak arsasını daire veya işyeri karşılığında müteahhide tesliminde vergi uygulanmaz.
Müteahhit Tarafından Arsa Sahibine Konut veya İşyeri Teslimi
Müteahhit tarafından arsa sahibine arsanın karşılığı olarak yapılan
teslimlerde, emsal bedel üzerinden KDV uygulanır.
Arsa Karşılığı İnşaat İşlerinde Vergiyi Doğuran
Olay
• Arsa karşılığı inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay, müteahhidin arsa karşılığı
konut, işyeri gibi bağımsız birimleri arsa sahibine teslimiyle gerçekleşmektedir.
• Bu tarih itibariyle arsa açısından da vergiyi doğuran olay vuku bulmaktadır.
• Taşınmazda teslim kural olarak tapuya tescil ile gerçekleşmekle birlikte, tapuya
tescilden önce bağımsız birimlerin alıcının tasarrufuna terk edilmesi
(Kullanıma başlama) durumunda da vergiyi doğuran olay gerçekleşmektedir.
Arsa sahibinin arsa tesliminin ticari nitelikli olması durumunda arsa için, müteahhidin ise arsa sahibine teslim ettiği bağımsız birimler için, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarih
itibariyle eş zamanlı olarak fatura düzenlemesi gerekmektedir.
• 3065 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin 6 ncı fıkrasında, arsa karşılığı inşaat işlerine ilişkin bedelin tespitinde, müteahhit tarafından arsa sahibine bırakılan konut veya işyerinin, 213sayılı Kanunun 267 nci
maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ikinci sıradaki maliyet bedeli
esasına göre belirlenen tutarının esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.
• 213 sayılı Kanunun 267 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre, maliyet bedeli esasında emsal bedeli belli edilecek malın, maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, mükellef bu maliyet bedeline, toptan satışlar için %5, perakende satışlar için %10 ilave etmek suretiyle emsal bedelini bizzat belli etmektedir.
• Buna göre, müteahhit tarafından arsa sahibine arsa payının karşılığı olarak yapılan konut veya işyeri teslimlerinde, konut veya işyerinin 213 sayılı Kanunun 267 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ikinci sıradaki maliyet bedeli esasına göre belirlenen tutarı üzerinden
KDV uygulanır. 3065 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin 4 üncü fıkrasına göre, katma değer vergisi uygulaması bakımından emsal bedelin tayininde genel idare giderleri ve genel
giderlerden mamule düşen hissenin bedele katılması mecburi olduğundan, genel idare giderleri ve genel giderlerden konut veya işyerine düşen hissenin arsa karşılığı inşaat işlerine ilişkin bedele dahil edilmesi gerekmektedir.
• Ayrıca, arsa sahibine kalacak konut veya
işyerlerine ilişkin arsa payının müteahhide devri söz konusu olmadığından, arsa sahibine
bırakılacak konut veya işyerlerinin maliyet
bedelinin tespitinde arsa payı dikkate alınmayacaktır.
ARSA KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE
TOPLAM MALİYET
ARSA MALİYETİ İNŞAAT MALİYETİ
Arsa sahibine verilen
dairelerin
İnşaat Maliyeti
Arsa sahibine verilen dairelerin inşaat maliyeti
Arsa sahibine verilen
nakit toplamı
Müteahhitte kalan dairelerin inşaat maliyeti
Xxxxx Xxxxxxma :
Müteahhit firma (G) İnşaat Ltd. Şti. ile arsa sahibi Xxxxx (H) arasında arsa karşılığı inşaat sözleşme si düzenleniş olup; sözleşme uyarınca inşa
edilecek olan 100 adet dairenin 40 adedi arsa sahibine bırakılacaktır.
İnşa edilecek dairelerin tamamının net kullanım alanları 100 m2’dir ve inşaat özellikleri aynıdır.
İnşa edilen toplam 100 adet daire için gerçekleşen toplam inşaat maliyetleri
şöyledir:
• İnşaat Malzemesi : 6.000.000 TL
• Direk İşçilik Giderleri : 3.000.000 TL
• Genel Üretim Giderleri : 1.000.000 TL
• TOPLAM : 10.000.000 TL
Alınan inşaat malzemelerinin tamamı kullanılmıştır.
Dairelerin tamamı KDV hariç 200.000 TL birim bedelle satılmıştır.
NOT: Örneğin çözümünde kolaylık sağlaması açısından muhasebe kayıtları toplulaştırılmış şekilde yapılmış ve bazı detaylar ihmal
edilmiştir.
Açıklama | Borç | Alacak | |
150. İLK MADDE VE MALZEME | 6.000.000 | ||
191. İNDİRİLECEK KDV | 1.080.000 | ||
320. SATICILAR / … | 7.080.000 | ||
İnşaat malzemelerinin alış kaydı | |||
Açıklama | Borç | Alacak | |
710. DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ | 6.000.000 | ||
150. İLK MADDE VE MALZEME | 6.000.000 | ||
İnşaat malzemelerinin inşaat işinde kullanılması | |||
Açıklama | Borç | Alacak | |
720. DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ | 3.000.000 | ||
730. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ | 1.000.000 | ||
191. İNDİRİLECEK KDV | 180.000 | ||
320. SATICILAR / … | 4.180.000 | ||
İnşaat maliyetlerinin ilgili hesaplara kaydı | |||
Mevcut Aşama İtibariyle İlgili Hesapların Defter-i Kebir Kayıtları:
150 | |
6.000.000 | 6.000.000 |
710 | |
6.000.000 | |
720 | |
3.000.000 | |
730 | |
1.000.000 | |
Açıklama | Borç | Alacak | |
151. YARI MAMUL ÜRETİM | 10.000.000 | ||
711. D. İLK MD. MLZ. GİD. YANSITMA | 6.000.000 | ||
721. D. İŞÇİLİK GİD. YANSITMA | 3.000.000 | ||
731. GENEL ÜRETİM GİD. YANSITMA | 1.000.000 | ||
İnşaat maliyetlerinin yarımamul hesabına yansıtılması | |||
Açıklama | Borç | Alacak | |
711. D. İLK MD. MLZ. GİD. YANSITMA | 6.000.000 | ||
721. D. İŞÇİLİK GİD. YANSITMA | 3.000.000 | ||
731. GENEL ÜRETİM GİD. YANSITMA | 1.000.000 | ||
710. D. İLK MD. MLZ. GİD. | 6.000.000 | ||
720. D. İŞÇİLİK GİD. | 3.000.000 | ||
730. GENEL ÜRETİM GİD. | 1.000.000 | ||
Yansıtma ve ilgili maliyet hesaplarının kapatılması | |||
Açıklama | Borç | Alacak | |
152. MAMULLER | 10.000.000 | ||
151. YARI MAMULLER ÜRETİM | 10.000.000 | ||
İnşaatların tamamlanması üzerine yarımamul hesabının mamul hesabına aktarılması | |||
Mevcut Aşama İtibariyle İlgili Hesapların Defter-i Kebir Kayıtları:
150 | |
6.000.000 | 6.000.000 |
710 | |
6.000.000 | 6.000.000 |
730 | |
1.000.000 | 1.000.000 |
720 | |
3.000.000 | 3.000.000 |
151 | |
10.000.000 | 10.000.000 |
152 | |
10.000.000 | |
ARSA MALİYETİNİN KAYITLARA ALINMASI :
• Arsa Sahibine Bırakılan Dairelerin Toplam Emsal Bedeli
= 4.200.000 TL ((40 x 100.000 TL)* 1,05)
Açıklama | Borç | Alacak | |
120. XXXXXXXX (Xxxx Xxxxxx) | 4.200.000 | ||
659/689 ZARAR (KKEG)** | 42.000 | ||
600. YURT İÇİ SATIŞLAR (Arsa sahibine yapılan teslimler) | 4.200.000 | ||
391. HESAPLANAN KDV | 42.000 | ||
Arsa sahibine dairelerin teslimi | |||
Açıklama | Borç | Alacak | |
152. MAMULLER | 4.200.000 | ||
320. SATICILAR (Arsa sahibi) | 4.200.000 | ||
Arsa maliyetinin kayıtlara alınması | |||
*Bir adet dairenin inşaat maliyeti
** Maliye Bakanlığınca verilen özelgede, arsa sahibinden tahsil edilemeyen KDV’nin KKEG olduğuna dair görüş bildirilmiştir.
Açıklama | Borç | Alacak | |
320. SATICILAR (Arsa sahibi) | 4.200.000 | ||
120. XXXXXXXX (Arsa sahibi) | 4.200.000 | ||
Cari hesapların karşılıklı kapatılması | |||
Mevcut Aşama İtibariyle İlgili Hesapların Defter-i Kebir Kayıtları:
152 | |
10.000.000 4.200.000 | |
14.200.000 | |
600 | |
4.200.000 | |
Müteahhide Ait Olup, Üçüncü Kişilere Yapılan Satışlar:
• Toplam Satış Bedeli = 12.000.000 TL (60 x 200.000 TL)
Açıklama | Borç | Alacak | |
120. ALICILAR (Diğer Alıcılar) | 12.120.000 | ||
600. YURT İÇİ SATIŞLAR (Diğer Alıcılara Yapılan Satışlar) | 12.000.000 | ||
391. HESAPLANAN KDV | 120.000 | ||
Üçüncü kişilere yapılan daire satışlarının kaydı | |||
Açıklama | Borç | Alacak | |
620. SATILAN MAMUL MALİYETİ (100 adet daire) İnşaat Maliyeti : 10.000.000 Arsa Maliyeti : 4.200.000 | 14.200.000 | ||
152. MAMULLER | 14.200.000 | ||
Satılan mamulün maliyet kaydı | |||
Mevcut Aşama İtibariyle İlgili Hesapların Defter-i Kebir Kayıtları:
620 | |
10.000.000 4.200.000 | |
14.200.000 | |
600 | |
4.200.000 12.000.000 16.200.000 | |
Bu verilere göre;
• Satış Hasılatı : 16.200.000 TL
• Satış Maliyet : 14.200.000 TL
• Satış Kârı : 2.000.000 TL
SAĞLAMA :
A | Müteahhidin Daire Satışlarından Elde Ettiği Hasılat | 12.000.000 TL |
B | Müteahhidin Katlandığı Toplam Maliyet | 10.000.000 TL |
C | Müteahhidin Kazancı | 2.000.000 TL |
Bu maliyetin yanı sıra, arsa sahibinden tahsil edilemeyen 40.000 TL KDV bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı görüşlerine göre söz konusu tutar KKEG mahiyetindedir. | ||
İNŞAAT DEVAM EDERKEN YAPILAN SATIŞLARIN
DURUMU
• İnşaat devam ederken satış bedeli olarak yapılan ödemeler karşılığında
fatura düzenlenmesine gerek yoktur.
• Bu bedellerin kayıtlara avans olarak intikal ettirilmesi, tapuya tescil
ettirildiği tarih veya tapuya tescilinden önce dairelerin hak sahiplerinin kullanımına tahsis edildiği durumda tahsis edildiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde gerçek satış bedeli üzerinden fatura düzenlemeleri gerekmekte olup bilahare ek bir bedel alınması halinde ek fatura kesilmesi gerekir.
Açıklama | Borç | Alacak | |
102. BANKALAR | |||
340. ALINAN AVANSLAR | |||
ARSA SAHİBİNİN DURUMU
Arsanın
İktisabı
(edinilmesi)
1. Aşama
Arsa
Karşılığı Dairelerin Teslim
Alınması
2. Aşama
(Arsanın kat karşılığı verilmesi)
(Elde edilen dairelerin çeşitli
şekillerde değerlendirilmesi)
GVK 76 nolu sirküler:
Arsa olarak iktisap edilen gayrimenkul üzerine bina inşa edilmesi veya söz konusu
gayrimenkulün kat karşılığı verilmesi sonucu alınan gayrimenkullerin tapuya tescili, cins tashihi sayılarak tapuya tescil tarihinin iktisap tarihi olarak kabul edilmesi gerekir.
Gayrimenkullerin ivazsız şekilde iktisap edilmesi değer artışı kazancının konusuna
girmemektedir. Bu çerçevede ivazsız olarak iktisap edilen gayrimenkulün üzerine, sahibi tarafından inşa edilen veya kat karşılığı olarak alınan gayrimenkullerin, daha sonra elden çıkarılması halinde elde edilen gelir, değer artışı kazancı kapsamında
değerlendirilmeyecektir.
Örnek :
Xxxxx (F)'nin, 05.08.1999 tarihinde satın aldığı arsayı, 23.01.2005 tarihinde kat karşılığı olarak müteahhide vererek almış olduğu gayrimenkuller, 25.04.2007 tarihinde tapuya tescil edilmiştir.
Kat karşılığı alınan gayrimenkuller yeni bir iktisap olarak kabul edilecek ve değer artışı kazancının tespitinde gayrimenkullerin tapuya tescil edildiği 25.04.2007 tarihi esas alınacaktır. Fiilen kullanımın tapu tescilinden önce gerçekleşmesi halinde ise bu tarihin esas alınacağı tabiidir.
Örnek :
Bayan (E) tarafından 25.10.1992 tarihinde satın alınan ve tapuya arazi olarak tescil edilen gayrimenkulün belediyece ifraz işlemi sonucu, 27.07.2008 tarihinde cins tashihi
gerçekleştirilerek tapuya arsa olarak tescili yapılmıştır.
Değer artışı kazancının tespiti açısından, söz konusu değişikliğin (cins tashihi) yapıldığı 27.07.2008 tarihinin esas alınması gerekir.
Örnek:
Bay (B)'ye veraset yoluyla intikal eden iki katlı ahşap bina, yıkılıp yerine yeni bir bina yapması ve bu yeni binadan kendisine iki adet daire verilmesi karşılığında, müteahhide verilmiştir. Bay (B), müteahhitten kat karşılığı aldığı iki adet daireyi teslim aldığı yıl içinde satmıştır.
İvazsız olarak (veraset yoluyla) iktisap edilen gayrimenkulün, cins tashihi yapılarak kat karşılığı
verilmesi halinde, "ivazsız iktisap edilme" niteliği değişmeyeceğinden, gayrimenkulün satışından elde edilen gelir de değer artışı kazancına tabii olmayacaktır.
HASILAT PAYLAŞIMI YÖNTEMİ
• Uygulamada “Hasılat Paylaşımı”, yada “Gelir Paylaşımı” vb. şekillerde
düzenlenen sözleşmeler uyarınca yapılan işlerde, inşa edilen bağımsız birimler yerine bunların hasılatı paylaşılmakta olup, bu tür sözleşmeler gereğince yapılan işlerin de “Arsa Karşılığı İnşaat” olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
• Bağımsız birimlerin üçüncü şahıslara satışında, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihte sadece müteahhit tarafından üçüncü şahıslara fatura
düzenlenecek, faturada gösterilen toplam bedel üzerinden bağımsız birimlerin
niteliğine göre %1 veya %18 oranında KDV hesaplanarak beyan edilecektir.
• Arsanın bir iktisadi işletmeye dahil olması veya arsa sahibinin arsa alım satımını
mutad ve sürekli bir faaliyet olarak sürdürmesi halinde, vergiyi doğuran olayın
vuku bulduğu tarih itibariyle hasılattan kendisine kalan pay için müteahhite arsa satış faturası düzenleyecek, fatura bedeli üzerinden genel esaslara göre KDV hesaplayarak beyan edecektir. Arsa tesliminin, KDV’nin konusuna girmemesi veya KDV’den istisna edilmiş olması halinde bu teslimde KDV
hesaplanmayacaktır.
YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNİN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Tekdüzen Hesap Planında Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri İle İlgili
Hesaplar :
170-178 | Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri |
350-358 | Yıllara Yaygın İnşaat ve Xxxxxx Xxxxxxxxxxx |
295 | Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar |
ALINAN AVANSLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
•Örnek :
Yıllara yaygın inşaat faaliyetinde bulunan (D) A.Ş. Yapımını üstlendiği inşaat
işi başladıktan sonra 500.000 TL hakediş avansı almıştır.
Açıklama | Borç | Alacak | |
102. BANKALAR | 485.000 | ||
295. PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR | 15.000 | ||
440. ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI | 500.000 | ||
Hakedişe mahsuben alınan avansın kaydı | |||
HAKEDİŞLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
•Örnek :
Yıllara yaygın inşaat faaliyetinde bulunan (E) Ltd. Şti., özel bir şirkete karşı yapımını üstlendiği inşaat işinin tamamlanan kısmı için 300.000 TL tutarlı hakediş düzenlemiştir. Faturada yer alan bilgiler aşağıdaki gibidir.
• Hakediş Bedeli : 300.000
• %3 Stopaj : 9.000
• Net Tutar : 291.000
• Hesaplanan KDV (%18) : 54.000
• Toplam Tutar : 345.000
HAKEDİŞLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - II
• Örnek (Devamı):
Açıklama | Borç | Alacak | |
120. ALICILAR | 345.000 | ||
295. PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR | 9.000 | ||
350. HAKEDİŞLER | 300.000 | ||
391. HESAPLANAN KDV | 54.000 | ||
Hakediş kaydı | |||
HAKEDİŞLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - III
•Örnek :
(F) İnşaat Firması yapımını üstlendiği yol İnşaatı işiyle ilgili olarak 2.200.000 TL hakediş bedeli karşılığı fatura düzenlenmiştir. Yıllara sari iş olduğu için %3 stopaj ayrıca 2/10 KDV tevkifatı, hakediş tutarından binde 9,48 oranında damga vergisi kesintisi yapılmıştır.
• Hakediş bedeli 2.200.000 TL
• KDV % 18 396.000 TL
• TOPLAM 2.596.000 TL
• KDV Tevkifatı 2/10 79.200 TL
• Stopaj | 66.000 TL | (2.200.000 X % 3) |
• Damga Vergisi | 20.856 TL | (2.200.000 X % 0948) |
• ÖDENECEK TUTAR 2.429.944 TL
HAKEDİŞLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - IV
• Örnek (Devamı):
Açıklama | Borç | Alacak | |
120. ALICILAR | 2.429.944 | ||
295. PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR | 66.000 | ||
740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ | 20.856 | ||
350. HAKEDİŞLER | 2.200.000 | ||
391. HESAPLANAN KDV | 316.800 | ||
Alınan hakedişin kaydı | |||
MALİYETLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
• Yıllara yaygın inşaat onarım işi yapan firmalar üstlendikten her bir inşaat ve onarma işinin maliyetini ayrı ayrı takip etmek üzere Tek Düzen Hesap Planın da belirlenmiş bulunan 170-178 numaralı “Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesaplarını kullanmak zorundadır.
• (170-178) Yıllara Yaygın İnşaat Onarma İşleri Maliyetleri hesaplarının
bölümlenmesi “740 Hizmet Üretim Maliyeti” hesabına paralel olmalıdır.
• Çünkü üstlenilen inşaat onarma işi ile ilgili maliyetler dönem
içerisinde önce 740. Hizmet Üretim Maliyeti Hesabında izlenecek, yılsonunda işin bitmemesi halinde “741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı” kullanılmak suretiyle, 170-178 grubunda 740 hesabına paralel olarak bölümlenmiş hesaplara aktarılacaktır.
MALİYETLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - II
740. Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili maliyetler ilk önce 740. Hizmet
Üretim Hesabına kaydedilir, dönem sonunda işin devam ediyor olması halinde
170 Grubundaki hesaplara, işin dönem içerisinde başlayıp biten iş olması halinde de doğrudan 622. Satılan Hizmet Maliyeti hesabına aktarılır.
• 740. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin maliyetine girecek direk giderler ve ortak faaliyet ve finansman giderlerinden oluşacaktır.
Direkt Giderler
- Malzeme Giderleri
- İşçi Ücret Giderleri
- Dışardan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
- Çeşitli Giderler
- Vergi, Resim, Harçlar
- Amortisman Giderleri (Doğrudan proje ile
ilgili)
- Finansman Giderleri (Doğrudan Proje İle İlgili)
Ortak Faaliyet ve Finansman Giderleri
- Araştırma Geliştirme Giderleri
- Pazarlama Satış Dağıtım
Giderleri
- Genel Yönetim Giderleri
- Finansman Giderleri,
MALİYETLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - III
740. Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı
• Malzeme gideri doğrudan üstlenilen işle ilgili ise harcamanın yapıldığı anda, 740 hesaba borç kaydedilir.
• Ancak işletme birçok inşaat işine dağıtmak üzere stokuna çeşitli ilk madde ve
malzeme alıyor ise bu madde ve malzemeleri ilk önce “150. İlk Madde Malzeme Hesabı”na kaydetmeli daha sonra malzemeler ait oldukları inşaat işine sevk edildikçe bu iş için detaylandırılan 740. Hizmet Üretim Maliyeti Hesabına aktarılmalıdır.
• Diğer taraftan alınan ilk madde ve malzemeler ilk önce bir işlemden geçirilerek yarı mamul haline getirilip, daha sonra bu haliyle üstlenilen inşaat onarma işinde kullanılıyorsa, bu malzemeler 150 hesaptan üretime verilmeli ve üretim hesapları olan 710, 720, 730 hesaplar kullanılarak inşaat işinde kullanılacak yarı mamullerin maliyeti oluşturulmalı bu maliyet üzerinden ilgili inşaat onarım işinin 740 hesabına maliyet kaydı yapılmalıdır.
MALİYETLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - III
•Örnek :
(G) İnşaat Firması yıllara yaygın inşaat işi kapsamında Kayseri’de fabrika binası
inşaatı yapmaktadır.
1) Bu iş için aşağıdaki malzemeler Şubat ayında alınmış ve bedeli peşin olarak
ödenmiştir.
• Hazır Beton 800.000 TL
• Demir 200.000 TL
• Çimento 100.000 TL
2) Nisan ayında alınan çimento ve demirin tamamının kullanıldığı tespit edilmiştir.
Bu bilgilere göre muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır (KDV ve bazı detaylar ihmal edilmiştir).
Açıklama | Borç | Alacak | |
150. İLK MADDE VE MALZEME 150.01. Kayseri Fabrika Binası İnşaatı 150.01.01. Demir 200.000 150.01.02. Çimento 100.000 | 300.000 | ||
740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 740.01. Kayseri Fabrika Binası İnşaatı 740.01.01. İlk Madde ve Malzeme 000.00.00.00. Hazır Beton 800.000 | 800.000 | ||
320. SATICILAR | 1.100.000 | ||
(Hazır beton doğrudan inşaatın bünyesine girdiğinden maliyet hesabına, demir ve çimento doğrudan inşaatın bünyesine girmeyip önce depolanıp, sonra inşaatta kullanıldığı için stoklara kaydedilmiştir.)
Söz konusu stokların inşaat işinde kullanılması durumunda da aşağıdaki
muhasebe kaydı yapılmalıdır.
Açıklama | Borç | Alacak | |
740. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 740.01. Kayseri Fabrika Binası İnşaatı 740.01.01. İlk Madde ve Malzeme Gid. 000.00.00.00. Demir 200.000 000.00.00.00. Çimento 100.000 | 300.000 | ||
150. İLK MADDE VE MALZEME 150.01. Kayseri Fabrika Binası İnşaatı 150.01.01. Demir 200.000 150.01.02. Çimento 100.000 | 300.000 | ||
Dönem sonu itibariyle söz konusu inşaat işi hala devam ediyorsa (geçici kabul tutanağı henüz onaylanmamış ise) aşağıdaki muhasebe kaydı yapılmalıdır.
Açıklama | Borç | Alacak | |
170. Yıl.Yay.İnş.On.Mal. 170.01. xx Fabrika Binası 170.01.01. İlk Madde ve Malzeme 170.01.01.01. Demir 200.000 170.01.01.02. Çimento 100.000 170.01.01.03. Hazır Beton 800.000 | 1.100.000 | ||
740. Hizmet Üretim Maliyeti 740.01. xx Fabrika Binası 740.01.01. İlk Madde ve Malzeme 000.00.00.00. Demir 200.000 000.00.00.00. Çimento 100.000 000.00.00.00. H. Bet. 800.000 | 1.100.000 | ||
İNŞAAT İŞİ BİTTİĞİNDE YAPILMASI GEREKEN
MUHASEBE KAYITLARI
Açıklama | Borç | Alacak | |
622. SATILAN HİZMET MALİYETİ | *** | ||
170. YILLARA YAY. İNŞ. ON. MALİYETLERİ | *** | ||
Açıklama | Borç | Alacak | |
350. YILLARA YAY. İNŞ. ON. HAKEDİŞLERİ | *** | ||
600. YURT İÇİ SATIŞLAR | *** | ||
KONUT TESLİMLERİNDE KDV ORANI
(yapı ruhsatının 01.01.2017’den sonra alındığı varsayımıyla)
150
KONUT
150
Büyükşehir belediyesi dışında ise Veya Afet Riski Kanunu kapsamında rezerv yapı alanı ve riskli alan olarak belirlenen yerler ile riskli yapıların
% 1
bulunduğu yerler de ise
m2’den
büyük
ise
% 18
m2’den küçük ise
?
Büyükşehirlerde ise ?
Emlak Vergisine esas m2 değeri 1.000 TL’den düşük ise
% 1
Emlak Vergisine esas
m2 değeri 1.000 TL –
2.000 TL arasında ise
% 8
Emlak Vergisine esas m2 değeri 2.000 TL’den yüksek ise
% 18
• 05.05.2018 Tarih ve 30412 Sayılı Resmi Gazete yayımlanan 2018/11674 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile (ve 31.10.2018 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi) teslimlerinde % 18 KDV oranı uygulanan KONUT teslimlerinde KDV % 8 Olarak uygulanacaktır.
• 18.05.2018 Tarih ve 30425 Sayılı Resmi Gazete yayımlanan 2018/11750 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile (ve 31.10.2018 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi) İŞYERİ Teslimlerinde KDV % 8 olarak uygulanacaktır.
85 sayılı Cumhurbaşkanı Xxxxxxxx göre Türk parasına uyarlanacak sözleşmelere ilişkin damga vergisi uygulaması hakkında 22 nolu damga vergisi sirküleri.
• - Sözleşmelerin diğer maddelerinde (taraf, süre uzatımı, yeni iş ilavesi vb.) bir değişiklik yapılmaksızın münhasıran bedele ilişkin düzenleme yapılması,
• - Yapılacak değişiklik sonrası Türk Lirası cinsinden
belirlenecek toplam bedelin, ilk sözleşmede yer alan döviz cinsinden bedel ile değişikliğe ilişkin kağıdın düzenlendiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilan
edilen cari döviz satış kurunun çarpımı suretiyle bulunacak tutarı geçmemesi,
• - İlk sözleşmeye atıf yapılmış olması
• şartlarını birlikte taşıması halinde, söz konusu değişikliğe ilişkin kağıtlardan ayrıca damga vergisi aranılmayacaktır.
7161 SAYILI
“VERGİ KANUNLARI İLE BAZI KANUN VE
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN”
18 Xxxx 2019 Tarihli ve 30659 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
GELİR VERGİSİ KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER (7161)
• Kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapanlar hariç pilotlar ve kabin
ekibinin ücretlerinin %70’i gelir vergisinden istisna ediliyor (Cumhurbaşkanı
%100’e kadar artırmaya yetkili) (Yürürlük 1 Şubat 2019).
• Kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapanlar hariç pilotlar ve kabin ekibine
fiilen uçuş hizmetleri dolayısıyla teşvik gayesi ile verilen tazminatların, gündeliklerin, ikramiyelerin ve zamların gelir vergisinden müstesna olduğuna ilişkindüzenleme kaldırılmıştır (Yürürlük 1 Şubat 2019).
• 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlara
tanınan istisnanın süresi 31.12.2023 tarihine uzatılıyor (GVK Geçici Md. 76).
KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDA YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER (7161)
• Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin yenilenebilir ve diğer enerji tesisleri inşasına inşasına
ilişkin, bunlara veya bunlar tarafından oluşturulan iktisadi işletmelere yapılan mal teslimleri ile hizmet ifaları KDV’den müstesna tutulmuştur. (KDVK Md.13/j) (Yürürlük 1 Şubat 2019).
• Kültür ve Turizm Bakanlığınca yayıncılık sertifikası verilmiş yayıncılar tarafından yapılan kitap ve süreli yayınların
teslimi KDV’den müstesna tutulmuştur. (KDVK Md.13/n)
(Yürürlük 1 Şubat 2019).
• Kur farklarının da KDV matrahının bir unsuru olduğu Kanun’a ekleniyor
(KDVK Md. 24/c).
• KONUYA İLİŞKİN KDV GENEL UYGULAMA TEBLİĞİNDE YER ALAN AÇIKLAMA
• Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde, satıcı lehine ortaya çıkan kur farkı esas itibarıyla vade farkı mahiyetinde olduğundan, matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
• Buna göre, teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih
arasında ortaya çıkan lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura
düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin
yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan oran uygulanmak suretiyle KDV
hesaplanır.
• Bedelin tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması halinde, kur farkı tutarı üzerinden alıcı tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.
• Yılsonlarında ve geçici vergi dönemlerinde, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan değerlemeler sonucu oluşan kur farkları üzerinden KDV hesaplanmaz.
• Yıllık asgari ücretin yarısını aşmayan internet satışarı esnaf muaflığı kapsamında değerlendirilecek.
• Vergiden istisna edilecek işsizlik ödeneğinin 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, işe başlatmama tazminatının ise 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında ödenen tutarlar olduğu netleştiriliyor.
• % 5 vergi indiriminin hesabında 10 TL.’lik tutar 250 TL.’ye çıkarılıyor. Tecil süresinin sonundan itibaren 15 gün içinde ödenen vergilerde şart
bozulmamış sayılıyor.
Yıl Sonu Hatırlatmaları
Yıl Sonu Hatırlatmaları
✓KASADA NAKİT KULLANIM YASAĞI (7.000 TL SINIRI)
BİRİNCİ SINIF TÜCCARLAR,
DEFTER TUTMAK
İKİNCİ SINIF TÜCCARLAR ZORUNDA OLAN
ÇİFTÇİLER
SERBEST MESLEK ERBABI
KAZANCI BASİT USULDE
TESPİT EDİLENLER
VERGİDEN MUAF
ESNAFIN
kendi aralarında yapacakları ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden
(Türkiye'de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak
yapacakları 7.000 Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerini
01.05.2004’den itibaren banka, özel finans kurumları ve Posta ve Telgraf
Teşkilatı Genel Müdürlüğü (PTT) aracı kılınarak yapılması ve bu kurumlarca
düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunludur.
-DÖVİZLİ KASA HESABININ DEĞERLEMESİ
Yabancı paralar prensip olarak borsa rayici ile değerlenecektir.
Borsada rayici olmayan yabancı paralar için Maliye Bakanlığının ilan
edeceği kurlar esas alınır. (Efektif alış kuru)
31/12/201X
100 EURO KASA
646 KAMBİYO KARLARI
(Kambiyo Karı Oluşması)
31/12/201X
656 KAMBİYO ZARARLARI
100 EURO KASA
(Kambiyo Zararı Oluşması)
XXX
XXX
XXX
XXX
KASA FAZLASI/ORT CARİ
Kasa hesabı açısından ticari hayatın gerekleri, işletme olağan nakit çıkışları üzerinde olduğu ve işletmenin gelir hanesine girmeyen bir şekilde, işletme kayıtları dışında değerlendirildiği kabul edilen tutardır.
Azami kasa tutarı ve Ortaktan olan alacak tespit edilecek ve asgari tutarın üzerinde kalan bakiyeler faiz hesabında dikkat alınacaktır.
KASA FAZLASI/ORT CARİ
REESKONT VE AVANS İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK FAİZ ORANLARI
TC. Merkez Bankası Tebliği – 29.06.2018’den itibaren
Reeskont işlemlerinde % 18,50 Avans İşlemlerinde %19,50 TC. Merkez Bankası Tebliği – 31.12.2016’den itibaren
Reeskont işlemlerinde % 8,75 Avans İşlemlerinde %9,75
TC. Merkez Bankası Tebliği – 14.12.2014’den itibaren
Reeskont işlemlerinde % 9,00 Avans İşlemlerinde %10,50 TC. Merkez Bankası Tebliği – 27.12.2013’den itibaren
Reeskont işlemlerinde %10,25 Avans İşlemlerinde %11,75
Tarih | Bakiye | Olağan Bakiye | Fiktif Tutar | Gün | Faiz (%9,75) |
22.06.2017 | 300.000,00 | 10.000,00 | |||
30.06.2017 | 322.000,00 | 10.000,00 | 312.000,00 | 8 | 676,00 |
12.07.2017 | 324.000,00 | 10.000,00 | 314.000,00 | 12 | 1.020,50 |
18.07.2017 | 336.000,00 | 10.000,00 | 326.000,00 | 6 | 529,75 |
25.07.2017 | 348.000,00 | 10.000,00 | 338.000,00 | 7 | 640,79 |
Adat Faiz | 2.867,04 |
Faiz = A x N x T
360 x 100
- KASA HESABINA ADAT UYGULANMASI
31/12/201X | ||
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 642 FAİZ GELİRLERİ | 3.383,11 | 2.867,04 |
391 HESAPLANAN KDV | 516,07 | |
201X Dönemi Kasa Adatı |
- BANKALAR - Bankalardaki Mevduat ve Kredi sözleşmelerine dayanan faizler değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınarak Gelir ve Xxxxx kaydı unutulmamalıdır. - ÖRNEK; | |||||||
Hesap | Borç | Alacak | Borç Bakiyesi | ||||
102.04 XYZ Bankası | 374.245,24 | 12.547,24 | 361.698,00 | ||||
102.04.01 XYZ Bankası Vadesiz | 254.245,24 | 12.547,24 | 241.698,00 | ||||
102.04.02 XYZ Bankası Vadeli | 120.000,00 | 0,00 | 120.000,00 | ||||
102.05 ABC Bankası Vadeli | 60.000,00 | 0,00 | 60.000,00 | ||||
Anapara | Başlangıç Vade | 31.12.2017'e Kalan Gün | Bitiş Vade | Toplam Gün | Vade Sonu Tutar | Faiz Oranı | VUK Faizi |
120.000,00 | 10.10.2017 | 82 | 09.04.2018 | 181 | 125.430,00 | 9 | 2.460,00 |
60.000,00 | 20.11.2017 | 41 | 19.03.2018 | 119 | 61.586,67 | 8 | 546,67 |
Faiz = A x N x T 120.000 X 9 X 82 = 2.460,00 360 x 100 36000
60.000 X 8 X 41 = 546,67
36000
31/12/201X
181 GELİR TAHAKKUKLARI
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR
642 FAİZ GELİRLERİ
2.460,--
546,67
2.555,67
451,00
3.006,67
54
Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılacak Dönem
Borçlusu tarafından vadesinde ödenmeyen alacaklar kanuni yollara hangi
dönemde başvurulmuşsa alacak o dönemde şüpheli hale geleceğinden, karşılık da söz konusu dönemde ayrılacaktır.
Alacağın vadesi ile kanuni yollara başvurulması farklı dönemlere rastlarsa, karşılık vadenin dolduğu yılda değil, gerekli kanuni şartların sağlandığı yılda ayrılacaktır.
Şüpheli alacak uygulaması ihtiyari bir uygulamadır.
Alacak şüpheli hale geldiği dönemde karşılık ayrılmadığı durumda, ihitiyariliğin karşılık ayırmama yönünde kullanıldığı kabul edilerek, daha sonraki dönemlerde bu alacak için karşılık ayrılamaz.
Kur farkında ve finansman giderlerinde seçimlik durum
• Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra ortaya çıkacak aleyhte kur farklarının ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya malın maliyetine intikal ettirilmesi mükelleflerin seçimine bırakılmıştır. (VUK 238 Sıra No’lu Genel Tebliğ)
• Emtianın işletmenin stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan lehte kur farklarının
maliyetten düşülmesi, daha sonrasında ortaya çıkan lehte kur farklarının ise doğrudan gelir yazılması veya malın maliyetinden düşülmesi, mükellefin tercihine bırakılmıştır. (VUK 334 Sıra No’lu Genel Tebliğ )
• İşletmelerin finansman temini amacıyla bankalardan veya benzeri kredi
kurumlarından aldıkları krediler için ödedikleri faiz ve komisyon giderlerini doğrudan gider olarak kaydedebilecekleri gibi, diledikleri takdirde malın maliyetine de kaydedebilirler (VUK 238 Sıra No’lu Genel Tebliğ)
56
Ciro primleri (Bedelsiz Mal Alımı)
Ciro primine karşılık bedelsiz mal gönderilmesi halinde ciro primi gelir yazılır, bu tutar aynı zamanda bedelsiz alınan malın alış bedeli olarak kaydedilir.
Söz konusu mallar işletme aktifinde bu bedelle gösterilir.
ÖRNEK Bir işletme lehine, mal aldığı işletme, dönem sonunda 10.000.- TL tutarında ciro primi dekont etmiş ve karşılığında bedelsiz mal göndermiştir. KDV oranı %18’dir.
muhasebe kaydı | ||
320 TİCARİ BORÇLAR 602 DİĞER GELİRLER | 11,800 | 10.000 |
391 HESAPLANAN KDV | 1.800 | |
31/12/201X | ||
153 TİCAARİ MALLAR | 10.000 | |
191 İND.KDV 320 TİCARİ BORÇLAR | 1,800 | 11.800 |
31/12/201X
58
DURAN VARLIKLAR
◼ Satın alınan ATİK maliyet bedeli ile değerlenir.
◼ Satın alınan ATIK maliyetine ilave edilecek giderler.
⮚ Satın alma bedeli,
⮚ Makine tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri,
⮚ Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsanın
tesviyesinden oluşan giderler.
⮚ İmal ve inşa edilen iktisadi kıymetlerde, imal ve inşa bedelleri toplamından oluşur.
⮚ Yatırımın finansmanında kullanılan kredi faizleri ile yurt dışından döviz kredisi ile sabit kıymet ithali nedeniyle oluşan kur farları
aktifleştirildikleri dönemde maliyete intikal ettirilmesi gerekir. sonraki
dönemlerde maliyete veya giderleştirilmesi serbesttir.
DURAN VARLIKLAR
Yıl içinde X.X.X.X. alınmışsa, bunların alımıyla ilgili olarak yılın sonuna kadar oluşan kredi faizi, kur farkı, vade farkı vs. giderler ilgili iktisadi kıymetin maliyetine eklenmelidir.
Kanunen Kabul Edilmeyen Xxxxxxxx
Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin ayrıntılı muavin dökümü ile Kıdem Tazminatı karşılıkların ödendiğinin tevsiki, ödenmeyenlerin KKEG kayıtları,
Cari döneme ilişkin SGK primlerinden ödenmeyen
tutarların KKEG yapıldığının tevsiki, önceki yıllarda KKEG yapılan SGK primlerinin cari dönem içinde ödendiğini gösteren evrakların hazırlanması gerekir.
- SSK Primlerinin Gider Kaydı
----------------- 30/11/201X----------------------------- | ||
770 Genel Yönetim Giderleri | 5.000 | |
335 Personele Borçlar | 3.000 | |
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar | 500 | |
361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri | 1.500 | |
------------------------ / ------------------------------------ | ||
- Ödenmeyen SSK Primlerinin Kaydı | ||
------------------- 31/12/201X --------------------------- | ||
361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri | 1.500 | |
368 Va.Geç. Ert. veya Xxx.Xxxxx ve Diğ.Yük. | 1.500 | |
950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler | 1.500 | |
951 Kan. Kabul Edilmeyen Gider Karşılığı | 1.500 | |
------------------------ / ------------------------------------ | ||
✓ Zarar mahsup hakkı sonraki yıllarda kullanılamaz.
2014 Takvim yılı zarar 2015 Takvim yılı kar
- (2014 takvim yılı zararı mahsup edilmemiş)
2016 Takvim yılı kar
- (2014 takvim yılı zararı mahsup ve düzeltme
işlemleri yapılamaz.)
Not: Vergi yargısına göre düzeltilebilir.
✓ Örtülü sermayeyi tespit et…
✓ Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımını tespit et…
✓ 23 0cak 2019’dan sonra çok geç kalmış olabilirsiniz !
✓ İşletmelerinize değer katın… Bunun için örneğin;
Nakti sermaye artırımı uygulamasını deneyin.
Finansman sıkıntısına çözüm olabilecek sat-kirala-geri al yaptırın.
teşekkürler…
yeniden görüşmek dileğiyle…