OLAY

OLAY

A. Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) tarafından, Gaziantep-Şanlıurfa Otoyolu üzerinde ¨Hizmet Tesisi¨ projelendirilmesi, yapımı, işletilmesi işleri için mevzuata uygun olarak yapılan ön değerlendirme sonucunda yeterli şirketler arasında ihale yapılmıştır. Xxxxxxx xxxxxan (A) İnşaat Akaryakıt LPG Taşımacılık X.X. ile KGM arasında 49 yıllık bir sözleşme imzalanmıştır. Bu sözleşmede, işletme süresi boyunca (A) A.Ş.’nin, İdareye gayri safi hasıla üzerinden yıllık pay ödemesi ve görev süresi sonunda tesisi bedelsiz ve kullanılabilir bir durumda devretmesi öngörülmektedir.

(A) şirketi hizmet tesisleri içinde bulunan akaryakıt tesisini P-OİL Akaryakıt Dağıtım Firmasının bayisi olarak işletmeye başlamıştır. Bu şirketle yapılan sözleşmenin süresinin sona ermesinden sonra, X-OİL Akaryakıt Dağıtım Firmasının bayisi olarak faaliyetine devam etmiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yapılan denetimlerde, akaryakıt istasyonunda halihazırda, daha önce faaliyet gösteren P-OİL adlı firmaya ait bazı reklam panoları ve amblemlerin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bunun üzerine, (A) X.X.’ye ait akaryakıt istasyonunda dağıtıcı firma değişikliğinden itibaren bir ay içerisinde eski dağıtım şirketi ile ilgili tüm belirtileri kaldırılmadığı gerekçesiyle X-OİL Akaryakıt Dağıtım Firmasına idari para cezası verilmiştir.

B. Siverek İlçesi Atatürk Bulvarı üzerinde akaryakıt istasyonu işleten (B) şirketi, akaryakıt istasyonunda bir lokanta açmak üzere istasyonun sınırları içinde bulunduğu Siverek Belediyesi’ne işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunda bulunmuştur. Başvurusunun kabul edilmesi üzerine Siverek Belediyesi tarafından (B) şirketine ruhsat verilmiştir. Bir müddet sonra Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, söz konusu lokanta için işyeri açma ve çalışma ruhsatı verme yetkisinin kendisinde olduğu gerekçesiyle Siverek Belediyesi tarafından lokantaya verilen ruhsatın iptaline karar vermiştir.

(B) şirketine ait istasyonun bulunduğu güzergahta yol bakım çalışması yapıldığından, istasyona ulaşım servis yolundan verilmiş ve bu durum iki ay boyunca tesisin faaliyetlerini yürütememesine yol açmıştır.

MEVZUAT

4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

Kuruluş MADDE 210 - (1) Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen görevleri yürütmek üzere, Bakanlığa(Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı) bağlı, kamu tüzel kişiliğini haiz, merkezi Ankara’da olan özel bütçeli Karayolları Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

Görev ve yetkiler MADDE 211 - b) Hazırlayacağı programlar uyarınca karayollarını yapmak, yaptırmak, emniyetle kullanılmalarını sağlayacak şekilde sürekli bakım altında bulundurmak, bakımını yaptırmak, onarmak, onarımını yaptırmak, işletmek, işlettirmek.

3465 Sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun

Amaç - Madde 1 – Bu Kanunun amacı, özel hukuk hükümlerine tabi ve sermaye şirketi statüsüne sahip sermaye şirketlerinin; otoyollarının ve üzerindeki bütün tesislerin yapımı, bakımı, işletilmesi ile görevlendirilmesine ve süresi sonunda yol ve tesislerin Karayolları Genel Müdürlüğüne devrine ait esasları düzenlemektir.

Kamulaştırma - Madde 8 – Otoyol ve tesislerin gerekli kamulaştırma işlemleri Genel Müdürlükçe ve Genel Müdürlük adına yapılır. Görev sözleşmelerinde, kamulaştırma bedelinin tamamen veya kısmen, şirketçe Genel Müdürlüğe ödenmesi hususu hükme bağlanabilir.

Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği

Tanımlar - Madde 4 – Bu Yönetmelikte geçen; ... h) ... Hizmet Tesisleri : Otel, motel, lokanta, akaryakıt istasyonu, tamirhane gibi yolculukla ilgili tesisleri, ... ifade eder.

Görev Kapsamı - Madde 6 - Verilecek görev; bütün tesisleri ile birlikte otoyolun veya yolculukla ilgili hizmet tesislerinin, Genel Müdürlükçe yapılmış veya yaptırılmış projesine, sözleşmeye ve sözleşme eki şartnamelere, standartlara göre yapımı, bakımı ve işletilmesini veya proje yapımı da dâhil yapımı, bakımı ve işletilmesini kapsayabileceği gibi mevcut otoyolların, işletme ve bakım tesislerinin veya yolculukla ilgili hizmet tesislerinin bakımı, iyileştirilmesi, genişletilmesi veya işletme haklarının devri şeklinde de olabilir.

Finansman - Madde 7 - Görev kapsamındaki işlerin gerçekleştirilmesi için gerekli bütün finansman görevli şirketçe sağlanır ve her türlü harcama görevli şirketçe yapılır.

5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu

Tanımlar ve Kısaltmalar - Madde 2 - ... 6) Akaryakıt istasyonu: Dağıtıcı veya bunlarla tek elden satış sözleşmesi yapmış bayilerce ilgili mevzuata uygun (teknik, kalite ve güvenlik) olarak kurulup, bir veya farklı alt başlıktan birer akaryakıt dağıtıcısının tescilli markası altında faaliyette bulunan ve esas itibarıyla araçların akaryakıt, madeni yağ, otogaz LPG, temizlik ve ihtiyarî olarak bakım ile kullanıcıların tüplü LPG hariç diğer asgarî ihtiyaçlarını karşılayacak imkânları sunan yerleri, … ifade eder.

Dağıtım - Madde 7 - ... Dağıtıcılar, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (10) ve (13) numaralı bentlerinde belirtilen şekilde sözleşme ile bayilikler oluşturur. Bayilik süresi bitiminden üç ay öncesinde bayiliğin devamı için sözleşme yenilenemez ise sürenin bitimine kadar dağıtıcı, bayinin ikmal ihtiyacını karşılar. Süre bitiminde bayi, sözleşme yaptığı yeni dağıtıcının ürünlerini pazarladığı anlaşılacak şekilde faaliyetine devam eder ve en geç bir ay içinde eski dağıtım şirketi ile ilgili tüm belirtileri kaldırır.

İdari para cezaları (Olay tarihindeki hali) - Madde 19 - Bu Kanuna göre; ... c) Aşağıdaki hallerde, sorumlulara sekiz yüz elli bin Türk Lirası idari para cezası verilir: ... 3) ... 7 nci, ... maddelerin ihlali. ...

5393 Sayılı Belediye Kanunu

Şehirlerarası özel otobüs terminali işletmesi ve akaryakıt istasyonları - Madde 80- Belediye sınırları ve mücavir alanları içinde, kara yolu ile yolcu taşıma hakkına sahip gerçek ve tüzel kişilerin ... her türlü akaryakıt ile sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) istasyonlarına ... imar plânına uygun olmak kaydıyla belediye tarafından izin verilebilir. Akaryakıt istasyonlarına izin verilmesi için ... imar plânında akaryakıt istasyonu olarak gösterilmesi şarttır. Bu istasyonlara çalışma ruhsatı büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi tarafından verilir.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik

Tanımlar - Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen deyimlerden; a) Yetkili idare: Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini; büyükşehir belediyesi sınırları ve mücavir alanlar içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe veya ilk kademe belediyesini; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyeyi ve organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini, ... ifade eder.

Birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerleri - Madde 10- Adresi ve işleticisi aynı olan ve birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerlerine, ana faaliyet dalı esas alınarak tek ruhsat düzenlenir. Talî faaliyet konuları ruhsatta ayrıca belirtilir. Aynı adreste bulunsa bile ana faaliyet konusu veya işletmecisi farklı olan işyerlerine ayrı ayrı ruhsat düzenlenir.

SORULAR

1. Olayda adı geçen KGM, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, Siverek Belediyesi, EPDK ve ihaleyi kazanan (A) A.Ş.’nin Türk İdari Teşkilatı içerisinde yer alıp almadığını tespit ederek açıklayınız.

2. a) Otoyol üzerindeki araçların hız sınırına ve diğer kurallara uyup uymadığının trafik ekiplerince denetlenmesi;

b) KGM’ce otoyol yapılması veya yaptırılması;

İdarenin hangi faaliyetleri kapsamında değerlendirilebilir? Xxx hatlarıyla, ancak gerekçeli olarak açıklayınız.

3. a) Olayda geçen ¨işyeri açma ve çalışma ruhsatı¨ ve ¨idari para cezası¨ işlemlerini ayrıca ¨Karayolları Genel Müdürlüğü Dışındaki Kuruluşların Erişme Kontrollü Karayolu (Otoyol) Yapımı, Bakımı ve İşletilmesi ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği ¨ni maddi bakımdan gerekçeli olarak tasnif ediniz.

b) İhale sürecindeki ön değerlendirme işlemi, tek başına ve doğrudan dava konusu edilebilir mi? Gerekçeli olarak açıklayınız.

c) KGM ile (A) X.X. arasında imzalanan sözleşmenin hukuki niteliğini açıklayınız.

4. (A) X.X. tarafından hizmet tesisine ek olarak AVM ve düğün salonu yapılmak üzere, söz konusu tesisin bitişik parselindeki özel hukuk kişisine ait taşınmazın kamulaştırılması ilgili idareden talep edilmesi durumunda, bu talebin kabulünün hukuksal bakımdan mümkün olup olmadığını değerlendiriniz.

5. a) (B) X.X. tarafından açılmak istenen lokantaya ruhsat verme yetkisi hangi idareye aittir? İlgili mevzuat çerçevesinde gerekçeli olarak açıklayınız.

b) Yukarıdaki sorunun cevabından bağımsız olarak, ilçe belediyesi tarafından verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatının Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi tarafından iptal edilip edilemeyeceğini tartışınız.

6. Petrol Piyasası Kanunu’nun 7 ve 19. maddelerini dikkate alarak, olayda verilen idari para cezasının hukuka uygunluğunu ¨sebep¨ ve ¨konu¨ unsurları bakımından değerlendiriniz.

7. (B) şirketine ait akaryakıt istasyonunun iki ay boyunca faaliyetlerini sürdürememesi sonucu oluşan zararın idarece tazmin edilmemesini haklı ve hukuka uygun kılabilecek sebepler olabilir mi? Tartışınız.

8. Otoyol hizmet tesisinin mal rejimi bakımından hukuki statüsünü tespit ederek (A) A.Ş.’nin bu tesisi kullanmasının ve otoyolu kullanan vatandaşların bu tesisten yararlanmasının tabi olduğu hukuki rejimi açıklayınız.

9. KGM’ce kış aylarında yapılacak yol tuzlama çalışmaları için 3 ay süreyle istihdam edilecek personelin hukuki statüsünü gerekçeli olarak açıklayınız.