DR. MELDA TAŞKIN
DR. XXXXX XXXXXX
KREDİYE BAĞLI HAYAT SİGORTASI SÖZLEŞMESİ
İçindekiler
Önsöz VII
İçindekiler IX
Kisaltmalar Listesi XIX
Giriş 1
Birinci Bölüm
Genel Olarak Krediye Bašlı Hayat Sigortası Sözleşmeleri
I. Tarihi Gelişim 5
II. Terminoloji 12
III. UygUlama Alani 18
IV. Krediye Bačli Hayat Sigortasi Sözleşmesinin Türleri 19
A. Sigorta ettiren bakımından 19
B. Sigorta bedeline göre 20
V. Krediye Bačli Hayat Sigortasi Sözleşmesinin HUkUki Niteliči, Özellikleri ve Hayat Sigortalari
İçindeki Yeri 22
VI. Kredi Sigortasi ile Karşilaştirilmasi 31
VII. Krediye Bačli Hayat Sigortasi Sözleşmesinin
Kaynaklari 33
A. Genel olarak 33
B. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerinin krediye bağlı hayat sigortaları bakımından uygulanması 37
VIII. Krediye Bačli Hayat Sigortasi Sözleşmesinin
KUrUlmasi 40
A. Genel esaslar 40
B. Krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesinin kurulma anı 45
C. Mesafeli sözleşme şeklinde yapılan krediye bağlı hayat
sigortası sözleşmelerinin kurulma anı 52
D. Kredi kuruluşunun teklifnamenin reddedildiğini
bildirim yükümlülüğü 54
E. Krediye bağlı hayat sigortası yapma özgürlüğü 59
1. Sözleşme yapma özgürlüğü açısından değerlendirme 59
a. Krediye bağlı hayat sigortasının yapılmasında “tüketicinin xxxx xxxxxx” 59
b. Krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesi akdini zorunlu kılan bankacılık uygulamalarının
değerlendirilmesi 67
(1) Genel işlem şartları denetimine ilişkin düzenlemeler bakımından 67
(2) Emredici hükümlere aykırılık bakımından 71
2. Krediye bağlı hayat sigortasını Türkiye’de ve
Türkiye’deki bir sigorta şirketi ile yapma zorunluluğu
bakımından değerlendirme 72
IX. Krediye bačli hayat sigortasi sözleşmesinin
kUrUlmasinda sigorta genel şartlarinin rolü 74
A. Sigorta genel şartlarının hukuki niteliği 75
B. Hayat Sigortası genel şartlarının sözleşme içeriğine dâhil
olması (yürürlük denetimi) 82
1. Genel olarak 82
2. Özel olarak (krediye bağlı) hayat sigortası sözleşmesi şartlarının yürürlük denetiminin tâbi olduğu esaslar 86
X. Krediye Bačli Hayat Sigortasi Sözleşmesinde
Taraflar ve İlgililer 91
A. Sözleşmenin tarafları 93
1. Sigortacı 93
2. Sigorta Ettiren 97
a. Kredi verenin sigorta ettiren olması 98
(1) Genel olarak 98
(2) Kredi verenin sigorta ettiren olduğu krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerinin üçüncü kişi yararına sözleşme niteliği 102
b. Kredi alanın sigorta ettiren olması 105
(1) Sigorta sözleşmesinin “sigorta acentesi” sıfatı ile hareket eden kredi kuruluşu ile kredi alan arasında akdedilmesi 105
(2) Sigorta sözleşmesinin kredi alan ile kredi kuruluşundan bağımsız bir sigorta şirketi ile akdedilmesi 107
B. Sigorta sözleşmesinde ilgililer 109
1. Sigortalı (Riziko şahsı) 109
a. Menfaat şartı 114
(1) TTK’daki düzenleme 114
(2) Krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesi bakımından değerlendirme 118
i. Menfaatin mevcudiyeti 118
ii. Sigorta bedelinin bakiye borçtan (lehtar kredi kuruluşunun menfaatinden) fazla olması 120
b. Riziko şahsının veya kanuni temsilcinin yazılı izni 124
(1) Mutad cenaze masraflarının aşılması 124
(2) İzin koşulu 127
2. Lehtar 131
a. Genel olarak 131
b. Üçüncü kişi yararına hayat sigortası sözleşmesi ve krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesinde kredi
alanın sigorta ettiren olduğu haller bakımından değerlendirme 133
c. Lehtar atanması ve değiştirilmesine ilişkin esaslar 138
d. TTK uyarınca değiştirilemez lehtar atamasına ilişkin esaslar ve krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerinde kredi verenin değiştirilemez
lehtar olarak belirlenmesi 143
3. Sigorta bedeli üzerinde rehinli alacaklı (Dain-i
Mürtehin) 148
İkinci Bölüm
Krediye Bašlı Hayat Sigortası Sözleşmesinden Došan Yükümlülükler
I. Sigortacininin Yükümlülükleri 153
A. Bilgilendirme yükümlülüğü 153
1. Genel olarak 153
2. Uygulanacak hükümlerin belirlenmesi 155
3. Bilgilendirme yükümlüsü 158
4. Bilgilendirme yükümlülüğünün muhatabı 162
5. İfa zamanı 168
6. Bilgilendirmenin kapsamı 172
a. Sözleşmenin kurulmasından önceki bilgilendirme yükümlülüğünün kapsamı 172
(1) Genel olarak 172
(2) Kredi kuruluşu aracılığı ile yapılan krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerinde bilgilendirme yükümlülüğünün kapsamı 174
b. Sözleşmenin devamındaki bilgilendirme yükümlülüğünün kapsamı 176
7. Yükümlülüğünün ifa şekli 177
a. TTK, SSBY ve TKHK’daki düzenleme 177
b. BKBSY’deki düzenleme 181
c. Değerlendirme 183
8. Yükümlülüğün ihlali 185
a. Sözleşmenin kurulmasından önceki bilgilendirme yükümlülüğünün ihlali 186
(1) İtiraz Hakkı 186
(2) Zararın tazminini talep hakkı 192
b. Sözleşmenin kurulmasından sonraki
bilgilendirme yükümlülüğünün ihlali 196
c. Kredi kuruluşunun sorumluluğu 198
B. Poliçe düzenleme ve verme yükümlülüğü 200
1. Yükümlüsü 202
2. Poliçeyi teslim süresi 203
3. İçeriği ve şekli 206
4. Poliçe verme yükümlülüğünün ihlali ve sonuçları 210
C. Yenileme bildiriminde bulunma yükümlülüğü 213
1. Sigorta süresi 213
2. Yenileme bildiriminde bulunma yükümlülüğüne
ilişkin temel esaslar 218
3. Yenileme bildiriminde bulunma yükümlülüğünün ihlali 221 D. Himaye sağlama borcu 228
1. Genel olarak himaye sağlama borcu 228
2. Riziko taşıma (himaye sağlama) borcunun kapsamı 229
3. Sigorta bedelinin ödenmesi 233
a. Genel olarak 233
b. Muacceliyeti 234
c. Sigorta bedelinin ödenmesinde temerrüt 236
(1) Temerrüt ihtarının yapılmasına ilişkin esaslar 236
(2) Sigortacının temerrüdünün sonuçları 238
d. Avans ödeme yükümlülüğü 242
II. Sigorta Ettirenin Sigorta Sözleşmesinden Dočan Yükümlülükleri 245
A. Prim ödeme borcu 247
1. Sigorta priminin tespiti 247
2. Prim borcunun ifasına ilişkin esaslar 250
a. Prim borçlusu 250
(1) Acentenin prim tahsil yetkisi 254
(2) Brokerin prim tahsil yetkisine ilişkin
değerlendirme 255
b. Prim borcunun ifa şekli ve yeri 257
c. Prim borcunun ifa zamanı 261
3. Prim ödeme borcunun ifa edilmemesi 265
a. Genel olarak sigorta ettirenin temerrüdü ve
temerrüt ihtarı 265
b. Xxxxxxx ettirenin temerrüdünün sonuçları 268
(1) İlk primin ödenmemesi 269
i. Temerrüde ilişkin sonuçlar 269
ii. Prim ödeme borcunun ifasında temerrüde düşülmesinin himaye üzerinde etkisi 274
(2) Sonraki primlerin ödenmesinde temerrüt 276
i. İlk 1 sene içindeki primler 276
ii. 1 seneden sonraki primlerin ödenmesinde temerrüt 282
(3) Hayat Sigortası Genel Şartlarındaki düzenleme 289
B. Xxxxxxx ettirenin sigorta sözleşmesinden doğan görevleri 292
1. Sözleşme öncesi ihbar görevi 292
a. Sözleşme öncesi ihbar görevini ifa ile yükümlü
kişiler 294
b. Sözleşme öncesi beyan görevinin muhatabı 297
c. Krediye bağlı hayat sigortalarında sözleşme öncesi
ihbar görevinin kapsamı 300
d. Sözleşme öncesi ihbar görevinin yerine
getirilmesinde kullanılan yöntemler 303
e. Sözleşme öncesi beyan görevinin yerine
getirilmesinde özellik arz eden durumlar 305
(1) Doktor İncelemesi 305
(2) Genetik inceleme sonuçları 307
f. Bildirimin yapılması gereken zaman 311
(1) Genel olarak ifa zamanı 311
(2) Sözleşmenin yenilenmesi, sözleşme koşullarının değiştirilmesi ve prim ödenmesinden muaf sigorta bakımından özellikli durumlar 315
g. Sözleşme öncesi ihbar görevinin ihlali 318
(1) Yaptırım 319
i. Sigortacının ihlali rizikonun gerçekleşmesinden önce öğrenmesi 319
ii. Sigortacının ihlali rizikonun gerçekleşmesinden sonra öğrenmesi 323
iii. 5 yıldan beri yürürlükte olan ve 5 yıllık primi ödenmiş sigortalar 327
iv. Hayat Sigortası Genel Şartlarındaki
düzenleme 330
v. Yanlış yaş bildirimi halinde uygulanacak yaptırım 333
(2) Yaptırımların uygulanamayacağı haller 334
i. Sigortacının cayma hakkının kullanılmasından açıkça veya zımnen vazgeçmesi 335
ii. Sorulardan bazıları yanıtsız bırakıldığı halde sözleşmenin yapılması 336
iii. İhlale sigortacının sebebiyet vermesi 336
iv. Bildirilmeyen veya yanlış bildirilen hususun sigortacı tarafından bilinmesi 337
(3) Sözleşme öncesi ihbar görevinin ihlali bakımından liste yönteminin kullanılmasında ortaya çıkması muhtemel haller 339
i. Soruların bir kısmının yanıtsız bırakılması veya üzerinin çizilmesi 339
ii. Bilgisayar ortamında sigortacı tarafından doldurulan başvuru formunun sigorta ettiren tarafından okunmadan imzalanması 344
iii. Formun imzalanmaması 350
iv. Kredi borçlusunun imzaladığı başvuru formunun acente tarafından doldurulması 351
v. Kredi borçlusunun soruları önemsiz
sayması 353
2. Sözleşmenin devamı sırasındaki ihbar görevi 354
a. Kapsamı 354
b. İhlali ve sonucu 358
c. Hayat Sigortası Genel Şartlarındaki Düzenleme 363
3. Rizikonun gerçekleştiğini ihbar görevi 366
Üçüncü Bölüm
Krediye Bašlı Hayat Sigortası Sözleşmesinin Sona Ermesi
I. Sona Erme Sebepleri 369
A. Sigorta Sözleşmesinin Süresinin Sona Ermesi 369
B. Rizikonun gerçekleşmesi 371
1. Genel olarak rizikonun gerçekleşmesinin sözleşmeye
etkisi 371
2. Rizikonun gerçekleşmesinde özellikli durumlar 373
a. Rizikonun kasten gerçekleştirilmesi 373
b. Rizikonun ilk primin ödenmesinden önce
gerçekleşmesi 378
C. Fesih ve cayma 380
1. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’ndaki düzenleme 380
a. Genel olarak 380
b. Olağanüstü hallerde fesih 381
c. Tarafların aczi ve takibin semeresiz kalması
halinde fesih 384
2. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında
Kanundaki Düzenleme 387
3. Fesih ve Cayma Hakkının Kullanılması ve özellikle
kısmi fesih / cayma sorunu 389
4. Cayma hakkının kullanılması halinde “bağlı
sözleşme”nin mevcudiyetine bağlanan sonuçlar 393
a. Krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerinin
“bağlı sözleşme” niteliği 393
(1) Kredi kuruluşu tarafından sunulan sözleşmeler 393
(2) Bağımsız bir sigorta şirketi ile yapılan krediye bağlı hayat sigortası sözleşmeleri 399
b. Krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesinden cayılmasının kredi sözleşmesine etkisi 402
D. Kredi borcunun erken ödenmesi 403
E. Kredi sözleşmesinin geçersizliği 406
F. Sigortacının İflası 407
II. Krediye Bačli Hayat Sigortasi Sözleşmesinin Sona
Ermesinden Kaynaklanan Taleplerin İleri Sürülmesi 408 A. Genel Olarak 408
B. Taleplerin Dava Yolu ile İleri Sürülmesi 409
1. Yetkili ve Görevli Mahkeme 411
2. Davanın tarafları 415
3. Sigorta bedeli ödeme borcunun ifa edilmemesi
nedeniyle kredi kuruluşuna açılan davalar 419
4. Dain-i mürtehinin davaya muvafakati 422
5. Süre 426
C. Sigorta sözleşmesinin sona ermesinden doğan taleplerin
tahkim yolu ile ileri sürülmesi 427
SonUç 433
Kaynakça 453
Kararlar 483