BURCU İRGE ERDOĞAN
XXXXX XXXX XXXXXXX
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKTA FRANCHISE SÖZLEŞMESİNE
UYGULANACAK HUKUK
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ VII
İÇİNDEKİLER IX
KISALTMALAR LİSTESİ XVII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
MADDÎ HUKUKTA FRANCHISE SÖZLEŞMESİ
I. FRANCHISE SÖZLEŞMESİ 3
A. TARİHSEL GELİŞİM 3
1. İngiltere’de Franchise’ın Tarihçesi 3
2. Amerika Birleşik Devletleri’nde Franchise’ın Tarihçesi 4
3. Türkiye’de Franchise’ın Tarihçesi 5
B. GENEL OLARAK FRANCHISE SÖZLEŞMESİ 6
1. Franchise ile İlgili Kavramlar 6
a. Franchise Sözleşmesi 6
b. Franchising Kavramı 9
c. Franchise Sistemi 10
2. Franchise Sözleşmesinin Tipi 11
a. Kendisine Özgü Yapısı Olan Sözleşmeler 12
b. Karma Sözleşmeler 12
3. Franchise Sözleşmesinin Tarafları 14
II. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİŠİ 15
A. FRANCHISE SÖZLEŞMESİ TAM İKİ TARAFA
BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞMEDİR 15
B. FRANCHISE SÖZLEŞMESİ SÜREKLİ EDİMLİ SÖZLEŞMEDİR 15
C. FRANCHISE SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMEDİR 16
III. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 17
A. SİSTEM UNSURU 17
B. ÜCRET UNSURU 17
C. DİKEY İŞBİRLİŠİ UNSURU 18
D. GAYRİ MADDÎ (MADDÎ OLMAYAN) MALLAR
UNSURU 19
IV. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN GEÇERLİK ŞEKLİ 20
V. FRANCHISE SİSTEMİNİN ve FRANCHISE
SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 22
A. TARAFLARIN BULUNDUKLARI ÜLKE AÇISINDAN 22
1. Ulusal Franchise Sözleşmesi 22
2. Uluslararası Franchise Sözleşmesi 23
B. İŞLETMELERİN NİTELİŠİ AÇISINDAN 23
1. Master Franchise Sözleşmesi 23
2. Ürün ve Xxxxx Xxxxxxxxx Sözleşmesi 24
3. İşletme Sistemi Franchise Sözleşmesi 25
4. Dönüştürme Franchise Sözleşmesi 26
C. DAŠITIM KANALLARI AÇISINDAN FRANCHISE SİSTEMLERİ 27
1. İmalâtçı - Perakendeci Franchise Sistemi 27
2. İmalâtçı - Toptancı Franchise Sistemi 27
3. Toptancı - Perakendeci Franchise Sistemi 28
VI. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN
BORÇLARI 28
A. FRANCHISE VERENİN BORÇLARI 29
1. Franchise Xxxxx Xxxxxlatma Borcu 29
2. Franchise Xxxxx Xxxxx Maddî Malları ve Hakları Kullandırma Borcu 30
a. Patent 30
b. Marka 31
c. Ticaret Unvanı ve İşletme Adı 31
d. Know-How 32
3. Franchise Alanı Koruma ve Destekleme Borcu 33
a. Franchise Alanın İşletmesinin Kurulmasına ve Donanımına Yardım Etme Borcu 33
b. Eğitim ve Bilgi Verme Borcu 34
c. Reklam Yapma Borcu 34
4. Franchise Xxxxx Xxxxxen Malzemeleri Teslim Borcu 34
5. Franchise Alanın Bölgesinde Üçüncü Kişilerle
Franchise İlişkisi Kurmama Borcu 35
B. FRANCHISE ALANIN BORÇLARI 36
1. Ücret Ödeme Borcu 36
2. Sözleşme Konusu Ürün ve Hizmetlerin Sürümünü
Yapma Borcu 36
3. Franchise Verenin Sunduğu Gayri Maddî Malları ve
Hakları Kullanma Borcu 37
4. Franchise Verenin Talimatlarına Uyma ve
Denetimlere Katlanma Borcu 38
5. Franchise Verenin Menfaatlerini Koruma ve Sadakat
Borcu 38
a. Rekabet Etmeme Borcu 39
b. Sır Saklama Borcu 40
c. Sözleşmeden Doğan Borçları Bizzat İfa Borcu 40
d. Franchise Verene Bilgi ve Hesap Verme Borcu 40
6. Franchise Verenden Gerekli Malzemeleri Alma Borcu 41
VII. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ ve
SONA ERMEDEN DOŠAN HAKLAR 42
A. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN KENDİLİŠİNDEN
SONA ERMESİ 42
1. Sözleşme Süresinin Dolması ile Sona Ermesi 42
2. Sözleşmenin Ölüm, İflâs veya Ehliyet Kaybı
Nedeniyle Sona Ermesi 43
a. Sözleşmenin Ölümle Sona Ermesi 44
b. Sözleşmenin Ehliyet Kaybıyla Sona Ermesi 45
c. Tarafların İflâsıyla Sona Ermesi 46
B. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARCA
SONA ERDİRİLMESİ 46
1. Olağan Fesih 46
2. Olağanüstü Fesih 48
3. İkale (Tarafların Anlaşması) 49
C. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 49
1. Franchise Veren Açısından 50
a. Franchise Verenin Sözleşme Konusu Malları Geri
Alma Borcu 50
b. Giriş Ücretinin Zamana Oranla İadesi Borcu 50
2. Franchise Xxxx Açısından 52
a. Franchise Alanın Gayri Maddî Malları
Kullanmama ve İade Borcu 52
b. Franchise Xxxxxx Sözleşme Sonrası Rekabet
Etmeme Borcu 53
c. Franchise Alanın Denkleştirme Talebi 56
VIII. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNİN BENZER
SÖZLEŞMELER ile KARŞILAŞTIRILMASI 59
A. ACENTELİK SÖZLEŞMESİ 59
1. Acentelik Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 59
2. Acentelik Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 60
B. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ 62
1. Tek Satıcılık Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 62
2. Tek Satıcılık Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 63
C. BAYİLİK SÖZLEŞMESİ 65
1. Bayilik Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 65
2. Bayilik Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 66
D. HİZMET SÖZLEŞMESİ 66
1. Hizmet Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 66
2. Hizmet Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 67
E. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ 68
1. Vekalet Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 68
2. Vekâlet Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 69
F. KNOW- HOW SÖZLEŞMESİ 70
1. Know-How Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 70
2. Know- How Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 71
G. LİSANS SÖZLEŞMESİ 72
1. Xxxxxx Sözleşmesi Hakkında Genel Bilgi 72
2. Xxxxxx Sözleşmesi ile Franchise Sözleşmesi
Arasındaki Farklar 73
İKİNCİ BÖLÜM
FRANCHISE SÖZLEŞMESİNDEN DOŠAN UYUŞMAZLIKLARA UYGULANACAK HUKUK
I. GENEL OLARAK 75
II. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNDEN DOŠAN BORÇ İLİŞKİLERİNE UYGULANACAK HUKUKUN
TARAFLARCA BELİRLENMESİ (SUBJEKTİF
BAŠLAMA KURALI) 75
A. KAVRAMLAR 76
1. Yabancılık Unsuru Taşıyan Sözleşme 76
2. Sözleşmeden Doğan Borç İlişkisi 81
3. Vasıflandırma 82
a. Bağlama Konusu 82
b. Bağlama Noktası 84
B. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN UYGULANACAK HUKUKU BELİRLEMESİ
(HUKUK SEÇİMİ) 85
1. Genel Olarak 85
2. Hukuk Seçiminin Türleri 90
a. Açık Hukuk Seçimi 90
b. Örtülü (Zımnî) Hukuk Seçimi 91
c. Farazî Hukuk Seçimi 98
d. Kısmî Hukuk Seçimi 98
e. Şartlı Hukuk Seçimi 100
f. Kademeli Hukuk Seçimi 101
g. Olumsuz Hukuk Seçimi 102
h. Genel İşlem Koşullarında Hukuk Seçimi 104
3. Hukuk Seçiminin Zamanı 107
4. Hukuk Seçiminin Geçerliliği 108
5. Hukuk Seçiminin Şekli 113
6. Atıf 113
7. Seçilen Hukuka Göre Asıl Sözleşmenin Geçersizliği 114
8. Seçilen Hukukta Sonradan Meydana Gelen
Değişiklikler 116
a. Genel Olarak 116
b. İstikrar Klozları 117
9. Hukuk Seçiminde Yer Xxxx Sınırlamalar 118
a. Hukuk Seçiminde Bağlantı Koşulu 118
b. Hukuk Seçimine Konu Olabilecek Düzenlemeler 120
aa. Genel Olarak 120
bb. Incorporation 121
cc. Lex Mercatoria 123
dd. Unidroit Prensipleri 127
III. FRANCHISE SÖZLEŞMESİNDEN DOŠAN BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAFLARIN HUKUK SEÇİMİ
YAPMAMIŞ OLMALARI HALİNDE UYGULANACAK HUKUK (OBJEKTİF BAŠLAMA KURALI) 128
A. KAVRAMLAR 129
1. En Sıkı İlişkili Hukuk 129
2. Karakteristik Edim 131
a. Genel Olarak 131
b. Franchise Sözleşmelerinde Karakteristik Edim 135
3. Mutad Mesken 136
4. İş Yeri 139
5. Yerleşim Yeri 142
6. Daha Sıkı İlişkili Hukuk 144
B. TARAFLARIN UYGULANACAK HUKUKU
BELİRLEMEMİŞ OLMALARI 147
1. Genel Olarak 147
2. Sözleşmeye Uygulanacak Hukukun Kapsamı 147
3. Objektif Bağlama Kuralına Göre Uygulanacak
Hukukun Tespiti 150
4. Kapsam Dışı Konular 152
a. Ehliyet 152
b. Şekil 153
C. SÖZLEŞMEYE UYGULANACAK HUKUKUN
SINIRLARI 155
1. Kamu Düzeni 155
2. Doğrudan Uygulanan Kurallar 160
a. Genel Olarak 160
aa. Xxx Xxxx’xxx Doğrudan Uygulanan Kuralları 163
bb. Xxx Xxxxxx’xxx Doğrudan Uygulanan Kuralları 163
cc. Üçüncü Ülkenin Doğrudan Uygulanan Kuralları164
b. Franchise Sözleşmeleri ile Xxxxxx Xxxxxxxx
Uygulanan Kurallar 166
aa. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkındaki Birleşmiş Milletler Anlaşması 167
bb. Dış Ticaret Mevzuatı 170
cc. Kambiyo Mevzuatı 170
dd. Rekabet Hukuku Mevzuatı 170
IV. ROMA I TÜZÜŠÜNE GÖRE FRANCHISE
SÖZLEŞMELERİNE UYGULANACAK HUKUK 173
A. Roma I Tüzüğü’nde Subjektif Bağlama Kuralı 173
B. Roma I Tüzüğü’nde Objektif Bağlama Kuralı 177
SONUÇ 183
KAYNAKÇA 187