TARIMA DAYALI İHTISAS ORGANIZE SANAYİ BÖLGESİ ÖN FİZİBİLİTE ETÜDÜ
TARIMA DAYALI İHTISAS ORGANIZE SANAYİ BÖLGESİ ÖN FİZİBİLİTE ETÜDÜ
AĞUSTOS 2017
1. XXXXX XXXXX
Proje Adı : Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi
Kuruluş Yeri : Erzurum İli Horasan İlçesi
Yatırım Türü :Yeni yatırım
Projenin Ulaşacağı Tam Kapasite : Besi Sığırı İşletmeleri
:50 Baş 72 Adet
:99 Baş 27 Adet
:Et İşleme Tesisi 1 Adet
:Yönetim Bloku 1 Adet
Proje Toplam Yatırım Tutarı : 162.437.482,00 TL
-Sabit Yatırım : 137.413.909,00 TL
-Bir Yıllık İşletme
Sermayesi Yatırımı : 25.023.573,00 TL Tam Kapasitede İşletme Geliri : 74.466.000,00 TL
• Tam Kapasitede İşletme Gideri :
• Tam Kapasitede Brüt Nakit Akım :
• İç Karlılık Oranı : %25
• Fayda/Masraf Oranı : 5.03>1
• Yatırımın Geri Dönüş Süresi : 6.91 Yıl
• Yıllık Brüt Katma Değer : 39.897.473,00 TL
• Yıllık Net Katma Değer : 31.726.827,00 TL
• Başa Baş Noktası : 6.72
• Proje Xxx Xxxxxnacak İstihdam Sayısı: 307 kişi
İÇİNDEKİLER
XXXXX XXXXX | I | ||
1. | PROJENİN AMACI VE KAPSAMI | 1 | |
2. | DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE SIĞIRCILIK | 3 | |
2.1. | Dünyada Sığırcılık | 3 | |
2.2. | Türkiye’de Sığırcılık | 7 | |
2.3. | Doğu Anadolu Bölgesinde Sığırcılık | 10 | |
2.4. | Proje Sahası Erzurum İli Horasan İlçesi | 13 | |
3. | YATIRIM BİLGİLERİ | 17 | |
3.1. | Yatırımın Amacı ve Kısa Tanımı | 17 | |
3.2. | Projenin Gerekçeleri | 17 | |
3.3. | Xxxxxxxx Xxxxınma Planları İle Uyumu | 18 | |
3.4. | AB Standartlarına Erişim | 20 | |
3.5. | Yatırımın Bölge/İl/İlçe Üzerindeki Tahmini Sosyo-Ekonomik Etkisi | 21 | |
3.6. | Yatırımın, Hammadde Tedarikçileri ve Müşteriler Vasıtasıyla Dolaylı İstihdama Etkisi | 22 | |
3.7. | Tahmini Yeni Dolaylı-Dışsal Ekonomik Etkiler | 23 | |
3.8. | Yatırım Konusu Olan Faaliyetlerin Çevreye Etkisi ve Gerekliyse Alınacak Önlemler | 23 | |
3.9. | Başvuru Sahipleri Açısından Xxxx Xxxxxxx | 24 | |
3.10 | Kuruluş Yeri Seçiminin Gerekçeleri | 24 | |
3.11 | Uygun Hayvansal Üretim Yönünün Belirlenmesi | 25 | |
4. | ÜRETİM VE PAZARLAMA STRATEJİSİ | 27 | |
4.1. | Üretim | 27 | |
4.1.1. Teknik Özellikler | 27 | ||
4.1.2. Üretim Bilgileri | 28 | ||
4.2. Pazarlama Kapasitesi | 41 | ||
4.2.1. Rekabet Gücü | 41 | ||
4.2.2. Arz ve Talep Durumu | 44 | ||
4.2.3. Pazarlama Aktivite Planı | 46 | ||
5. | FİNANSAL ANALİZ | 47 | |
5.1. | 50 BAŞ KAPASİTELİ BESİ İŞLETMESİ | 47 | |
5.1.1. SABİT YATIRIM TUTARI | 47 | ||
5.1.1.1. Arazi Bedeli | 47 |
5.1.1.2. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri | 47 |
5.1.1.3. Xxxxxx, Patent, Know-How vb. Giderleri | 47 |
5.1.1.4. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj vb.) | 47 |
5.1.1.5. İnşaat Giderleri | 47 |
5.1.1.6. Makine-Donatım | 48 |
5.1.1.7. Demirbaş Alım Giderleri | 48 |
5.1.1.7.1. Cansız Demirbaş Giderleri | 48 |
5.1.1.7.2.Canlı Demirbaş Giderleri | 49 |
5.1.1.8. Taşıma ve Sigorta giderleri | 49 |
5.1.1.9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri | 49 |
5.1.1.10. Montaj Giderleri | 49 |
5.1.1.11. İşletmeye Alma Giderleri | 49 |
5.1.1.12. Taşıt Araçları | 49 |
5.1.1.13. Genel Giderler | 50 |
5.1.1.14. Beklenmeyen Giderler | 50 |
5.1.2. YILLIK İŞLETME GİDERLERİ | 51 |
5.1.2.1. Ham Madde Giderleri | 51 |
5.1.2.1.1. Rasyon (Yem Hammaddesi ) Giderleri | 51 |
5.1.2.2. Aşı- Parazit-Vitamin İlaç Giderleri | 52 |
5.1.2.3. Personel ve İşçilik Giderleri | 52 |
5.1.2.4. Yönetim Sarf Giderleri | 53 |
5.1.3. GELİRLER | 55 |
5.1.3.1. Karkas Geliri | 55 |
5.1.3.2. Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirleri | 55 |
5.1.3.3. Gübre Gelirleri | 56 |
5.1.3.4. Devlet Teşvikleri | 56 |
5.1.4. DEĞERLENDİRME SONUÇLARI | 59 |
5.1.4.1. Net Bugünkü Değer | 59 |
5.1.4.2. Xxxxxxxx Xxxxxxx (Fayda/Masraf Oranı): | 60 |
5.1.4.3. Mali İçkarlılık Oranı | 60 |
5.1.4.4. Ekonomik Ömür | 60 |
5.1.4.5. Yatırım Karlılığı | 60 |
5.1.4.6. Yatırımın Geri Dönüş Süresi | 60 | |
5.1.4.7. İstihdam Katkısı | 61 | |
5.1.4.8.Katma Değer Katkısı | 61 | |
5.1.4.9. Başabaş Noktası | 61 | |
5.1.4.10. Brüt Kar | 61 | |
5.1.4.11. Net Kar | 61 | |
5.1.4.12. Sosyal Katma Değer Katkısı | 62 | |
5.1.4.13. Fiziki Değerler | 62 | |
5.1.4.14. Geri Ödeme Süresi | 62 | |
5.1.4.15. Sağlanan İstidam | 62 | |
5.1.5. DEĞERLENDİRME | 63 | |
5.2. | 99 BAŞ KAPASİTELİ BESİ İŞLETMESİ | 64 |
5.2.1. SABİT YATIRIM TUTARI | 64 | |
5.2.1.1. Arazi Bedeli | 64 | |
5.2.1.2. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri | 64 | |
5.2.1.3. Xxxxxx, Patent, Know-How vb. Giderleri | 64 | |
5.2.1.4. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj vb.) | 64 | |
5.2.1.5. İnşaat Giderleri | 64 | |
5.2.1.6. Makine-Donatım | 65 | |
5.2.1.7. Demirbaş Alım Giderleri | 65 | |
5.2.1.7.1. Cansız Demirbaş Giderleri | 65 | |
5.2.1.7.2.Canlı Demirbaş Giderleri | 65 | |
5.2.1.8. Taşıma ve Sigorta giderleri | 66 | |
5.2.1.9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri | 66 | |
5.2.1.10. Montaj Giderleri | 66 | |
5.2.1.11. İşletmeye Alma Giderleri | 66 | |
5.2.1.12. Taşıt Araçları | 66 | |
5.2.1.13. Genel Giderler | 66 | |
5.2.1.14. Beklenmeyen Giderler | 66 | |
5.2.2. YILLIK İŞLETME GİDERLERİ | 68 | |
5.2.2.1. Ham Madde Giderleri | 68 | |
5.2.2.1.1. Rasyon (Yem Hammaddesi ) Giderleri | 68 | |
5.2.2.2. Aşı- Parazit-Vitamin İlaç Giderleri | 69 |
5.2.2.3. Personel ve İşçilik Giderleri | 69 | |
5.2.2.4. Yönetim Sarf Giderleri | 69 | |
5.2.3. GELİRLER | 72 | |
5.2.3.1. Karkas Geliri | 72 | |
5.2.3.2. Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirleri | 72 | |
5.2.3.3. Gübre Gelirleri | 73 | |
5.2.3.4. Devlet Teşvikleri | 73 | |
5.2.4. DEĞERLENDİRME SONUÇLARI | 76 | |
5.2.4.1. Net Bugünkü Değer | 76 | |
5.2.4.2. Xxxxxxxx Xxxxxxx (Xxxxx/Xxxxxx Xxxxx): | 77 | |
5.2.4.3. Mali İçkarlılık Oranı | 77 | |
5.2.4.4. Ekonomik Ömür | 77 | |
5.2.4.5. Yatırım Karlılığı | 77 | |
5.2.4.6. Yatırımın Geri Dönüş Süresi | 77 | |
5.2.4.7. İstihdam Katkısı | 77 | |
5.2.4.8.Katma Değer Katkısı | 78 | |
5.2.4.9. Başabaş Noktası | 78 | |
5.2.4.10. Brüt Kar | 78 | |
5.2.4.11. Net Kar | 78 | |
5.2.4.12. Sosyal Katma Değer Katkısı | 78 | |
5.2.4.13. Fiziki Değerler | 79 | |
5.2.4.14. Geri Ödeme Süresi | 79 | |
5.2.4.15. Sağlanan İstidam | 79 | |
5.2.5. DEĞERLENDİRME | 80 | |
5.3. | TARIMA DAYALI İHTISAS ORGANIZE SANAYI BÖLGESI | 81 |
5.3.1. SABİT YATIRIM TUTARI | 81 | |
5.3.1.1. Arazi Bedeli | 81 | |
5.3.1.2. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri | 81 | |
5.3.1.3. Xxxxxx, Patent, Know-How vb. Giderleri | 81 | |
5.3.1.4. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj vb.) | 81 | |
5.3.1.5. İnşaat Giderleri | 81 | |
5.3.1.6. Makine-Donatım | 82 | |
5.3.1.7. Demirbaş Alım Giderleri | 82 |
5.3.1.7.1. Cansız Demirbaş Giderleri | 82 |
5.3.1.7.2.Canlı Demirbaş Giderleri | 82 |
5.3.1.8. Taşıma ve Sigorta giderleri | 83 |
5.3.1.9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri | 83 |
5.3.1.10. Montaj Giderleri | 83 |
5.3.1.11. İşletmeye Alma Giderleri | 83 |
5.3.1.12. Taşıt Araçları | 83 |
5.3.1.13. Genel Giderler | 83 |
5.3.1.14. Beklenmeyen Giderler | 83 |
5.3.2. YILLIK İŞLETME GİDERLERİ | 85 |
5.3.2.1. HAM MADDE GİDERLERİ | 85 |
5.3.2.1.1. Rasyon (Yem Hammaddesi ) Giderleri | 85 |
5.3.2.2. Aşı Parazit Vitamin İlaç Giderleri | 86 |
5.3.2.3. Personel Ve İşçilik Giderleri | 86 |
5.3.2.4. Yönetim Sarf Giderleri | 86 |
5.3.3. GELİRLER | 88 |
5.3.3.1. Karkas Geliri | 88 |
5.3.3.2. Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirleri | 88 |
5.3.3.3. Gübre Gelirleri | 89 |
5.13.3.4. Devlet Teşvikleri | 89 |
5.3.4. DEĞERLENDİRME SONUÇLARI | 92 |
5.3.4.1. Net Bugünkü Değer | 92 |
5.3.4.2. Xxxxxxxx Xxxxxxx (Fayda/Masraf Oranı): | 93 |
5.3.4.3. Mali İçkarlılık Oranı | 94 |
5.3.4.4. Ekonomik Ömür | 94 |
5.3.4.5. Yatırım Karlılığı | 94 |
5.3.4.6. Yatırımın Geri Dönüş Süresi | 94 |
5.3.4.7. İstihdam Katkısı | 95 |
5.3.4.8.Katma Değer Katkısı | 95 |
5.3.4.9. Başabaş Noktası | 95 |
5.3.4.10. Brüt Kar | 95 |
5.3.4.11. Net Kar | 96 |
5.3.4.12. Sosyal Katma Değer Katkısı | 96 |
5.3.4.13. Fiziki Değerler | 96 | |
5.3.4.14. Geri Ödeme Süresi | 96 | |
5.3.4.15. Sağlanan İstidam | 96 | |
5.3.5. DEĞERLENDİRME | 97 | |
6. | SWOT ANALİZİ | 98 |
7. | SONUÇ VE DEĞERLENDİRME | 99 |
8. | KAYNAKÇA | 101 |
1. PROJENİN AMACI VE KAPSAMI
Bugün olduğu gibi gelecekte dünyamızın en büyük sorunu hızla artan dünya nüfusunun yeterli ve dengeli beslenmesi olacaktır. Bu durum elde olan kaynakları çok daha verimli kullanmayı ve yeni kaynaklar temin etmeyi zorunlu kılmaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme bireylerin sağlığının korunması ve geliştirilmesinde önemli rol oynayarak daha kaliteli bir hayatın sürdürülmesine neden olmaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme vücudun ihtiyacı olan enerji ve besin öğelerinin her gün ihtiyaç duyulan miktarlarda alınmasıdır. Vücudun ihtiyacı olan enerji ve besin ögeleri besinlerimiz aracılığı ile vücudumuza alınmaktadır. Besinler yeterli ve dengeli beslenme için dört gruba ayrılmıştır. Bu dört besin grubu; et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, sebzeler ve meyveler ile ekmek ve tahıllardır. Bahsi geçen temel gıda maddeleri içerisinde içerdiği protein miktarı itibarıyla hayvansal gıdalar ön plana çıkmakta olup, bu konuda yapılan araştırmalar yeterli ve dengeli beslenme için günlük protein ihtiyacının en az %40-50’sinin temelde kırmızı et, beyaz et, süt ve yumurtadan oluşan hayvansal kökenli besin maddelerinden temin edilmesi gereğini vurgulamaktadır.
Bugün için ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösteren önemli kıstaslardan biride kişi başına tüketilen hayvansal protein miktarıdır. Hızla artan dünya nüfusunun hayvansal protein ihtiyacını karşılayabilmek, hayvancılık sektöründe üretimin artırılması ile mümkündür. Buda hayvan sayısının artırılması veya hayvan başına verimin artırılması ile gerçekleşebilir.
Türkiye hayvan sayısı ve ekolojik şartlar bakımından yeterli imkanlara sahip olmasına rağmen gerek üretim açısından gerekse tüketim açısından yeterli düzeye gelememiştir. Türkiye’de hayvansal ürünlerde görülen yetersizliğin nedenleri, hayvan başına üretimin düşük olması, bunun akla gelen nedenleri olarak da; kullanılan ırkların düşük verimli olması ve bunların yeterince beslenememeleri, hayvancılık işletmelerinin fiziki altyapılarının uygun olmayışı, sağlık problemlerinin fazlalığı, kötü çevre şartları sayılabilir. Modern ve yeterli bir hayvansal üretim için verim potansiyeli yüksek hayvanlara sahip olmanın yanı sıra, bunların belirli prensiplere göre beslenip uygun olan mekânlarda yetiştirilmeleri ile mümkündür. Hayvansal ürünlerin miktar ve kalitesinin arttırılması, çevre şartlarının düzeltilmesi, beslenmeye bağlı metabolizma hastalıklarının en aza indirilmesi, yem maddelerinin rasyonel kullanılması ile mümkün olmaktadır
Bu çalışmada büyükbaş hayvancılıkta önemli bir potansiyele sahip olan Erzurum ili Horasan ilçesi ve hinterlandına hitap edecek şekilde Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulmasının fizıbıl olup olmadığı, bu merkezde et veya süt sığırcılığının mı daha uygun olacağı, fizıbıl olması durumunda verimli ve sürdürülebilir hayvancılık yapılabilmesi için yeni bir
üretim modelinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Entegre Hayvancılık Bakım ve Üretim Merkezi kurularak bölgenin hayvancılıktaki dezavantajlarını ortadan kaldırıp, var olan avantajlarını kullanmasını sağlayacak modern barınaklara sahip, verim güçleri yüksek, kültür ırkı hayvanlarla, modern yetiştirme tekniklerinin uygulanacağı entegre sığırı işletmeleri ve üretilen etin ve/veya sütün işlenmesine yönelik tesisler kurularak çiftlikten sofraya üretimin bütün aşamaları kontrollü olan markalı et ve/veya süt üretilmesi, sağlıklı, lezzetli, güvenilir et ve/veya süt ürünleri talep eden tüketicilerin hizmetine sunulması hedeflenmektedir.
Projenin temel amacını Horasan ilçesi ve çevresindeki hayvancılıkla uğraşan yetiştiricilerin maddi kazançlarının artırılarak karlı bir hayvancılık yapmalarını ve faaliyetlerine devam etmelerini sağlamak, Ülkemizin sosyo-ekonomik yapısına katkıda bulunmak oluşturmaktadır.
2. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE SIĞIRCILIK
2.1. Dünyada Sığırcılık
İnsanların sağlıklı beslenmeleri için bitkisel ve hayvansal kaynaklı gıdaları yeterli miktarlarda tüketmeleri gerekir. Dünya genelinde bitkisel ve hayvansal kaynaklı gıdaların üretilmesinde bir sorun yaşanmazken, ülkelere ve kıtalara göre tüketiminde bir dengesizlik söz konusudur. Artan dünya nüfusu ve dünya genelinde zaman zaman yaşanan kuraklıkların de etkisiyle bu dengesizliğin boyutunun daha da genişleyeceği öngörülmektedir. Kişi başına hayvansal kaynaklı gıdaların tüketiminde gelişmiş ülkelerle, gelişme yolundaki ülkeler arasında önemli bir farklılığın olduğu bilinmektedir. Gelecekte de gelişmiş ülkelerde hayvansal kaynaklı gıdalara talepte önemli bir artış beklenmezken, nüfusu hızla artan gelişme yolundaki ülkelerde et ve süte olan talebin 2 kat artacağı öngörülmektedir.
Bugün için gelişmiş birçok ülkede hayvancılık ekonomik büyümenin en büyük itici güçlerinden birisi olmuştur. Hayvancılık sektörü; ulusal beslenmenin sağlanması, dış satımın arttırılması, sanayiye hammadde sağlanması, bölgeler ve sektörler arası dengeli kalkınma ile kalkınmanın istikrar içinde başarılması, kırsal alanda gizli işsizliğin önlenmesi, sanayi ve hizmetler sektörlerinde yeni istihdam imkânlarının yaratılması ve kalkınma finansmanının öz kaynaklara dayandırılması gibi önemli iktisadi fonksiyonlar üstlenmiştir (Aral, 2000).
Dünyada hayvansal üretim faaliyetleri arasında sığır yetiştiriciliği önemli bir yer tutmaktadır. Sığırlar, kutup bölgeleri hariç dünyanın hemen hemen her yerinde yetiştirilebilmektedir. Sığır insanlar için sadece et, süt gibi besin maddeleri üretmekle kalmamış, derisi, tırnağı, boynuzu ve gübresiyle de insanların hizmetinde olmuştur. Sığırlar insanlar tarafından doğrudan değerlendirilme imkânı olmayan kaba yemleri ve alternatif yem maddelerini hayvansal proteine dönüştürürler (Xxxxxx, 1994)
Dünyadaki toplam sığır sayısı yaklaşık 1,5 milyar civarındadır. Sığır sayısı bakımından ilk sırayı Brezilya alınırken, bu ülkeyi sırasıyla Hindistan, Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Etyopya almaktadır. Dünyanın birçok ülkesinde sığır sayısı ve elde edilen ürün miktarı yıldan yıla artarken, Türkiye’de ise azalmıştır.
Dünya hayvancılığı incelendiğinde gelişmiş ülkelerde büyükbaş hayvancılığın, gelişmekte olan ülkelerde ise küçükbaş hayvancılığın ön planda olduğu görülmektedir. Böyle bir tablonun oluşmasında ki en önemli unsur büyükbaş hayvanların olumsuz şartlardan küçükbaş hayvanlara nazaran daha fazla etkilenmeleridir. Gelişmiş ülkelerde iyi kalitede çayır mera alanlarının, buna karşılık gelişmekte olan ülkelerde orta ve kötü kalitedeki çayır ve mera alanların fazlalığı da diğer önemli bir unsurdur. Çünkü orta ve kötü kalitedeki meraları en iyi değerlendiren hayvan türleri koyun ve keçilerdir. Gelişmekte olan ülkelerin birçoğunda sığır sayısının yanısıra
verimlilik yani birim hayvandan elde edilen ürünlerin miktar ve kaliteleri de aynı ölçüde düşüktür. Üretimin daha çok verim yönü daha düşük yerli ve melez hayvanlarla yapılıyor olması bunda en büyük etkendir.
Tablo 1. Dünyada sığır varlığı (FAO, 2013)
Dünya | 1.467.548.724 | ||
Sıra | Ülke | Sığır Sayısı | Toplamdaki Oranı, % |
1 | Brezilya | 211,764,292 | 14.43 |
2 | Hindistan | 189,000,000 | 12.88 |
3 | Çin | 113,500,000 | 7.73 |
4 | Amerika Birleşik Devletleri | 89,299,600 | 6.08 |
5 | Etyopya | 54,000,000 | 3.68 |
6 | Arjantin | 51,095,000 | 3.48 |
7 | Sudan | 41,917,000 | 2.86 |
8 | Pakistan | 38,299,000 | 2.61 |
9 | Meksika | 32,402,461 | 2.21 |
10 | Avustralya | 29,290,769 | 2.00 |
11 | Tanzanya | 24,531,673 | 1.67 |
12 | Bangladeş | 24,000,000 | 1.64 |
13 | Kolombiya | 23,141,388 | 1.58 |
14 | Nijerya | 20,000,000 | 1.36 |
15 | Rusya | 19,930,354 | 1.36 |
16 | Fransa | 19,095,797 | 1.30 |
17 | Kenya | 18,138,500 | 1.24 |
18 | Endonezya | 16,607,000 | 1.13 |
19 | Venezüella | 14,500,000 | 0.99 |
20 | Myanmar | 14,350,000 | 0.98 |
21 | Güney Afrika | 14,000,000 | 0.95 |
22 | Türkiye | 13,916,924 | 0.95 |
23 | Paraguay | 13,376,456 | 0.91 |
24 | Uganda | 13,020,000 | 0.89 |
25 | Almanya | 12,587,020 | 0.86 |
DÜNYA | 1.467.548.724 | 100 | |
Dünyadaki sığır varlığının yıllar itibarı ile artış hızı çok azdır. Çoğu ülkede yetiştiricilerin hayvan sayısını artırmaktan daha çok, hayvan başına düşen et e süt verimini artırıcı besleme yöntemlerini uygulamaları hayvan sayısındaki artışı sınırlamaktadır. Son yıllarda pek çok ülkede tüketicilerin, daha sağlıklı ve uygun fiyatlı olması nedeniyle beyaz ete yöneldikleri gözlenmektedir. Tüketim tercihindeki bu değişme, dünya hayvan sayısının artışını sınırlayan diğer bir unsurdur. (Anonim 2007).
Dünya’da 2016 yılında büyükbaş eti (sığır ve manda) üretimi 67,8 milyon tondur. Dünya üretiminin %57’si ABD, Brezilya, AB ve Çin tarafından geçekleştirilmiştir.
Tablo 2. 2016 Yılı Büyükbaş Et Üretimi (Bin Ton)
Çin | 6.795 |
ABD | 12.401 |
AB | 10.472 |
Brezilya | 9.284 |
Diğer | 28.812 |
Dünyada, son yıllarda meydan gelen ekonomik gelişim ve dönüşüm süt ve süt ürünleri üretim, tüketim ve ticaretini de etkilemiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kişi başına düşen gelir ve nüfustaki artış zorunlu gıda maddesi olan ve insan beslenmesinde önemli bir yer tutan süt ve süt ürünleri tüketimini arttırmıştır. Süt ve süt ürünleri talebinde meydana gelen bu artış, süt ve süt ürünleri üretiminin ve ticaretinin de artmasına neden olmuş ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde süt ve süt ürünleri sektörünün, ulusal ve uluslararası yatırımlar çeken bir pazar haline dönüşmesine katkı sağlamıştır (Terin, 2014)
Toplam doksanı aşkın üye ülkesi ile dünya süt üretiminin yaklaşık %98’sini temsil eden ve genel araştırma konularını çiftlik yapıları, süt üretim maliyetlerinin analizi, karlılık ve verimliliğin oluşturduğu IFCN (International Farm Comparison Network), çalışma konuları dahilinde süt üretim miktarlarına ilişkin veriler yayınlamaktadır. Söz konusu kuruluş hesaplamalarını, dünyanın farklı bölgelerinde farklı kalite özelliklerinde üretilen çiğ sütü %4,0 yağ ve %3,3 protein oranına göre standardize ettiği ECM* formülü ile yapmaktadır. IFCN verilerine göre; 2015 yılında bütün türlerden elde edilen dünya toplam süt üretiminin 831 milyon ton ECM olduğu tahmin edilirken, Hindistan 2015 yılında 169,7 milyon ton ECM süt üretimiyle dünyanın en büyük üretici ülkesi iken; sırasıyla ABD, Pakistan ve Almanya, Hindistan’ı takip eden diğer büyük üreticiler olmuştur. Hindistan (+%4.5) Pakistan (+%1.8) Almanya (+%1.2) ve
ABD (+%1.1) gibi süt üretim kapasitesi yüksek ülkeler 2015 yılında inek ve manda sütü üretimlerini artırmıştır. Öte yandan, Brezilya’da inek sütü üretimi 2015 yılında %2,8 oranında düşmüş ve Çin’in süt üretimindeki büyüme oranı %0,8 gerilerken; Yeni Zelanda süt üretiminde de benzer bir düşüş kaydedilmiştir (-%1,3). Avrupa Birliği’nde ise 2014 yılında gerçekleşen süt üretimindeki artış oranı %3,9 iken; 2015 yılında %2,5 ‘e gerilemiştir.
Tablo 3. Dünya inek sütü üretiminde öne çıkan ülkeler(ton)
Ülke adı | Süt miktarı(ton) | Oranı(%) |
ABD | 91.271.058 | 14,36 |
Hindistan | 60.600.000 | 9,53 |
Çin | 35.310.000 | 5,56 |
Brezilya | 34.255.236 | 5,39 |
Almanya | 31.122.000 | 4,90 |
Rusya Federasyonu | 30.285.969 | 4,77 |
Fransa | 23.714.357 | 3,73 |
Yeni Zelenda | 18.883.000 | 2,97 |
Türkiye | 16.655.009 | 2,62 |
İngiltere | 13.941.000 | 2,19 |
DÜNYA | 635.575.895 | 100 |
Kaynak: FAO,2013
2.2. Türkiye’de Sığırcılık
Ülkemiz ekonomisi için tarım ve hayvancılık vazgeçilmez unsurlardan biridir. Hayvancılık süreklilik gerektiren bir üretim dalı olup, üretimin sürdürülebilir olması için yoğun ve devamlı bir iş gücüne ihtiyaç duyulmaktadır. Böylece bu sektör büyük bir istihdam kaynağı oluşturmaktadır. Bu çerçevede hayvancılık sektörü, önümüzdeki zaman diliminde ülke ekonomisi ve insan beslenmesindeki önemini artırarak sürdürecektir. Tarım ve hayvancılık sektörü istihdamın yanı sıra kırsal kalkınmaya, gıda arzı güvenliğine ve ihracata sağladığı katkılar, gelişmekte olan bölgelerde temel geçim kaynağı olması ve gıda sanayisine ham madde sağlaması nedeniyle birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de stratejik bir konuma sahiptir.
Ülkemizin hayvansal üretim ve dolayısıyla tüketimde dünya ortalamalarının altında olmasına rağmen, potansiyelleri incelendiğinde tarım ve hayvancılığın yapılabilmesi için arazi büyüklüğü açısından Rusya’dan sonra Avrupa’da en büyüğü olup, hayvan varlığı itibarıyla Avrupa Birliği ülkeleri ve dünya ülkeleri arasında ilk sıralar arasında yer almaktadır. Ülkemiz gerek hayvan sayısı gerekse ekolojik şartlar bakımından ciddi imkanlara sahip olmasına rağmen üretilen hayvansal üretim, dolayısıyla kişi başına düşen hayvansal protein tüketimi yeterli düzeye hala ulaşamamıştır. Türkiye’de ve özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde hayvansal üretimde görülen yetersizliğin nedeni, birim hayvan başına elde edilen verimin düşük olmasıdır. Bu durum, kullanılan ırkların düşük verimli olması ve hayvanların yeterince beslenememeleri, hayvancılık işletmelerinin uygun olmayışı, sağlık problemlerinin fazlalığı ve kötü çevre şartlarından kaynaklanmaktadır. Modern ve rantabl bir hayvansal üretim; verim potansiyeli yüksek hayvanlara sahip olmanın yanı sıra, bunların belirli prensiplere göre beslenip uygun olan mekanlarda yetiştirilmeleri ile mümkündür.
Türkiye’deki nüfus artışının doğal sonucu olarak tarım ürünlerine yönelik talep her geçen gün yükselmekte ve bu durum ürünlerin fiyatlarını da artırmaktadır. Türkiye’de et ve süt ürünlerine yönelik talep insanların gelir düzeyleri ile paralel olarak artış göstermektedir. Örneğin; kişi başına kırmızı et tüketimi 2010 yılında 10,8 kg iken, 2013 yılında 12,7 kg olmuş (TEPGE, 2014a) içme sütü tüketimi ise 2009 yılında toplamda 1.145.018 ton iken 2013 yılında 1.345.521 tona yükselmiştir (TEPGE, 2014b). Bu durum gerek nüfus artışının gerekse gelir seviyesindeki yükselişin hayvansal ürünlere yönelik talebi artıracağına işaret etmektedir.
Bu önemli problemin çözümü için hayvancılığın küçük aile tipi işletmelerden çıkartılıp modern büyük işletmelerde profesyonel yardım alınarak yapılması, düşük verimli yerli hayvanlar yerine işletme yapısına göre et ya da süt yönünden verim gücü yüksek kültür ırkı hayvanların kullanılması gerekmektedir. Planlanan yatırımla kurulacak işletmeler sayesinde yukarıda belirtilen beklentilere cevap vermeye çalışılacaktır. Projenin yapılacağı Doğu Anadolu bölgesi ve Erzurum
ilinde mevcut durum ülkemizin diğer bölgelerine göre daha sıkıntılı bir haldedir. Çünkü bölgenin hayvan varlığına göre kasaplık hayvanların karkas ağırlıkları ve süt verimleri ülke ortalamasının altındadır. Bölgenin hayvancılıkta var olan potansiyelini kullanamaması ve ülke ortalamasının altında kalması; işletmelerinin önemli bir kısmının küçük tip aile işletmeleri olması, bu sektörle uğraşan insanların 40 yaşın üzerinde ve eğitim düzeyinin düşük olması, yetiştirmede geleneksel yöntemleri kullanmakta ısrar etmeleri, bölge hayvan varlığının önemli bir kısmının düşük verimli hayvanlardan oluşması, bölgedeki barınakların çok az bir kısmının yeterli şartları taşıması şeklinde sıralanabilmektedir.
Bölgenin bir başka önemli sorunu da tarım ve hayvancılıkta elde edilen hammaddenin ürüne dönüştürülememesi, hak ettiği değerde pazarlanamamasıdır. Bölgede yer edinmiş verimli ve rasyonel olmayan yaklaşımlar, sürdürülebilir kalkınmanın önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır. Bu ve benzeri projelerin sayısı arttıkça bölgede daha verimli ve sürdürülebilir hayvancılık yapmak, daha fazla, kaliteli hayvansal ürünler (et, süt) üretmek, üretilen ürünleri işlemek (sucuk, salam, sosis, bonfile kontrfile, peynir, yoğurt ayran, kefir), ülkenin batısına canlı hayvan yerine hayvansal ürünler göndererek katma değerin bölgede kalmasını sağlamak, istihdamı oluşturmak, bölgede yeni iş kolları oluşturmak daha fazla mümkün olacacaktır. Sektörün kalıcı ve var olan bir sektör haline dönüştürülmesi için, bitkisel ve hayvansal ürünlerin bir mala/hizmete dönüşmesi gerekmektedir.
Tablo 4. Yıllar İtibariyle Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Varlığı (baş)
Yıllar | Sığır | Manda | Büyükbaş Toplam |
1984 | 12.410.000 | 544.000 | 12.954.000 |
2002 | 9.803.498 | 121.077 | 9.924.575 |
2005 | 10.526.440 | 104.965 | 10.631.405 |
2010 | 11.369.800 | 84.726 | 11.454.526 |
2011 | 12.386.337 | 97.632 | 12.483.969 |
2012 | 13.914.912 | 107.435 | 14.022.347 |
2013 | 14.415.257 | 117.591 | 14.532.848 |
2014 | 14.223.109 | 121.826 | 14.344.935 |
2015 | 13.994.071 | 133.766 | 14.127.837 |
Tablo 5. Dünyada ve Türkiye´de Süt Üretimi
SÜT ÜRETİMİ (Milyon Ton) | ||
DÜNYA | TÜRKİYE | |
2000 | 580 | 9,7 |
2005 | 655 | 11,1 |
2007 | 685 | 12,3 |
2008 | 700 | 12,2 |
2009 | 716 | 12,5 |
2010 | 732 | 13,6 |
2011 | 753 | 15,05 |
2012 | 770 | 17,4 |
2013 | 782 | 18,2 |
2014 | 802 | 18,5 |
2015 | 818* | 18,6 |
* Xxxxxx Xxxxxx: CNIEL, PZ, FAO, IDF, TÜİK
2.3. Doğu Anadolu Bölgesi’nde Sığırcılık
Türkiye’deki coğrafi bölge sınıflandırmasına göre Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Tunceli ve Van illeri Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) düzey-1’e göre ise Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi (TRA) ve Ortadoğu Anadolu Bölgesi (TRB) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İBBS düzey-2’ye göre ise Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) ve TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan)’ye, Ortadoğu Anadolu Bölgesi ise TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) ve TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkâri) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır (Aydın, 2012)
Doğu Anadolu Bölgesi istihdam ve GSMH’nın sektörel dağılımına bakıldığında kırsal ekonomi karakteri taşımaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin sosyo-ekonomik olarak en geri kalmış bölgesidir. SEGE-2011 araştırmasına göre en az gelişmiş 14 ilin 9’u Doğu Anadolu Bölgesindedir. Bölgenin coğrafi şartlarının yem bitkisi üretimine uygun olduğu, tarımsal üretimde verimliliğin düşük düzeyde kaldığı ve önemli miktarda canlı hayvan stoku barındırdığı görülmektedir. Ülke kaynaklarının etkin olarak kullanılması, dengeli kalkınmanın sağlanması ve sürdürülebilirliği, bölge ekonomisini harekete geçirecek önlemlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır (Aydın, 2011; Xxxxx ve ark., 2013).
Türkiye’de hayvancılığın yoğun şekilde yapıldığı bölgelerin başında Doğu Anadolu Bölgesi gelmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki hayvan yetiştiriciliğinin TRA bölgesinde sığır, TRB bölgesinde ise küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin ön planda olduğunu söylemek mümkündür. Toplam 2.287.672 büyükbaş hayvan varlığı, geniş çayır ve meraları ile Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye büyükbaş hayvancılık sektöründe çok önemli bir yere sahip olmakla beraber, sektörle ilgili önemli sorunlar da mevcuttur. Söz konusu sorunların başında, birim hayvan başına verimliliğin düşük olması, hayvan barınaklarının fiziki şartlarının yetersizliği, hayvan hastalıkları
yetersiz bakım ve besleme gibi konular gelmektedir.
Tarımsal faaliyetlerin dağılımı coğrafi ve iklimsel nedenlerden dolayı bölgelere göre çeşitlilik göstermekle beraber et ve süt ürünleri ihtiyacının ağırlıklı olarak karşılandığı büyükbaş hayvancılık sektörü Türkiye’de hemen her bölgede yapılmaktadır. Proje bölgesi Erzurum ilinde yaygın bir şekilde yapılan ve halkın temel geçim kaynaklarından biri olan büyükbaş hayvancılık sektörü en önemli ekonomik faaliyet alanı durumundadır.
Karasal iklim sebebiyle uzun ve sert geçen kışlara rağmen kentin dünya üzerindeki en verimli toprak çeşidi olan Çernezyom (xxxx xxxxxx) ile kaplı olması, bu topraklarda yetişen uzun boylu ve gür otlar büyükbaş hayvancılık sektörü için son derece elverişli bir ortam
oluşturmaktadır. Düşük nüfus yoğunluğu, büyük pazarlara uzaklık, kalifiye personel temininde yaşanılan zorluklar, sert iklim koşulları gibi nedenlerden dolayı sanayi ve hizmetler sektörü kentte gelişmemiş ve büyükbaş hayvancılık sektörü il ekonomisinde hâkim konuma yükselmiştir.
Tablo 6. Doğu Anadolu Bölgesi İllerinde Büyükbaş Hayvan Sayıları
İL (2016) | Sığır (Yerli) | Sığır (Melez) | Sığır (Kültür) | Manda | Toplam |
Ağrı | 163.410 | 136.566 | 21.084 | 832 | 321.892 |
Ardahan | 28.669 | 253.982 | 20.929 | 39 | 303.619 |
Bingöl | 9.156 | 75.200 | 40.618 | 115 | 125.089 |
Bitlis | 11.466 | 25.832 | 16.107 | 8.338 | 61.743 |
Elazığ | 18.519 | 81.341 | 48.625 | 85 | 148.570 |
Erzincan | 7.759 | 45.916 | 37.606 | 1.795 | 93.076 |
Erzurum | 49.040 | 504.869 | 95.564 | 1.490 | 650,963 |
Hakkari | 14.328 | 16.446 | 4.043 | 73 | 34.890 |
Iğdır | 28.305 | 48.576 | 29.381 | 1.898 | 108.160 |
Kars | 9.958 | 75.120 | 82.774 | 22 | 167.874 |
Malatya | 1.919 | 16.282 | 53.932 | - | 72.133 |
Muş | 23.845 | 36.139 | 59.946 | 7.435 | 127.365 |
Tunceli | 1.137 | 5.245 | 8.373 | - | 14.755 |
Van | 12.500 | 16.781 | 28.661 | 556 | 58.498 |
TOPLAM | 2.287.672 | ||||
Bugün itibarı ile Doğu Anadolu bölgesinde hayvancılıkta yaşanan sorunlar nedeniyle verimlilik düşük düzeyde kalmakta, yetiştiricilerin gelirleri azalmakta, verdikleri emeğin karşılığını alamadıkları için hayvancılığı bırakmaktadırlar. Kırsal alanda yaşayan halk doğduğu, büyüdüğü ve şimdiye kadar geçimini temin ettiği memleketini terk etmektedir. Genç kuşaklar kırsal alanda yaşamak, zor ve zahmetli hayvancılıkla uğraşmak yerine büyük şehirlerde başka işlerde düşük ücretlere çalışmayı tercih etmektedirler.
Doğu Anadolu bölgesinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yoğun olarak ekstansif şartlarda meraya dayalı olarak yapılmaktadır. Bölge çok geniş mera alanlarına sahip olmasına karşın ülkemizin birçok bölgesinde olduğu gibi meraların kullanımın bilinçsizce olması ve usulüne uygun olarak otlatılmaması nedeniyle kaliteleri her geçen gün azalmaktadır. Mera kullanımının 4 temel kuralı vardır.
- Uygun hayvan sayısı ile otlatmak
- Uygun zamanda otlatmak
- Uygun hayvan türü ile otlatmak
- Münavebeli otlatmak
Doğu Anadolu bölgesinde meraların en önemli sorunu fazla hayvan sayısı ile erken dönemde yapılan otlatmadır. Hayvan sahipleri istedikleri kadar hayvanı istedikleri dönemde köy malı olan bir meranın herhangi bir yerinde otlatabilmektedir. Kış dönemi için yeterli kaba yem stoklaması yapılmadığı için kar kalkar kalkmaz hayvanlar meraya salınmaktadır. Bu da henüz otlatma olgunluğuna ulaşamamış bitkilerin yeterince kuvvetlenemeden koparılması ve çiğnenmesi anlamına gelir. Bölgede çoban bulmada yaşanan sıkıntılar nedeniyle mera kullanımı ile hayvan sağlığı konusunda bilgisiz kişiler çobanlık yapmaktadır. Meraların bilinçsiz kullanılması ile kalitelerinin azalması, hayvancılığın büyük ölçüde meraya dayalı yapıldığı bölgede hayvancılığı tehdit etmektedir.
Bölgede kış uzun sürmekte ve hayvanlar bazen 7-8 ay boyunca kapalı alanda beslenmektedir. Bölgede yetiştiricilerin önemli bir kısmının gelir düzeyleri düşük ve yeterli sermayeye sahip değildirler. Bu nedenle kış döneminde hayvanlarının ahırda sağlıklı bir şekilde beslenmeleri için gerekli kaba ve konsantre yemleri yeterince temin edememektedirler. Besleme daha çok samana dayalı yapılmaktadır. Yeterince bakılıp beslenemediği için hayvanların et, süt ve döl verimleri düşük düzeyde kalmaktadır. Bölgede doğan buzağıların anneleri ile meraya çıkabilmeleri için doğumlar kış mevsiminin sonlarında yoğunlaşmaktadır. Kış beslemesinin yeterince yapılamaması kaba ve konsantre yem sıkıntısı nedeniyle inekler gebeliğin son döneminde yavrularını besleyememekte, doğan buzağıların yaşama gücü azalmakta, bölgede buzağı ölüm oranları normalin üstünde olmaktadır.
Bölgede büyükbaş hayvancılık işletmeleri çoğunlukla küçük aile tipi işletmeler olup, besicilik ve sütçülük faaliyetleri birlikte yapılmaktadır. Yine hayvancılık işletimlerinde hayvansal ve bitkisel üretim birlikte yapılmaktadır. Yetiştiricilerin büyük çoğunluğu hayvancılığı ticari bir faaliyetten ziyade evin ihtiyaçlarını sağlamak amacıyla yapmakta ve hayvancılığı bir meslek olarak benimsememektedirler. Hayvancılık işletmelerinin çoğunluğunda barınakların fiziki şartları uygun olmayıp, hayvanların yetiştirilmesinde geleneksel yöntemler kullanılmaktadır. Gerek süt gerekse besi işletmelerinde verim düzeyi düşük hayvanlarla çalışılmaktadır. Hastalık ve ölüm oranları diğer bölgelerle kıyaslandığında yüksek düzeyde olmaktadır. Kırsal kesimde gençlerin hayvancılık yapmak istememesi ve göç nedeniyle hayvancılık yaşlıların yaptığı bir uğraşı halini almıştır.
Bölge yetiştiricisinin gelir seviyesi düşük, sermayesi yetersiz olması giderlerin yükselmesine karlılığının azalmasına yol açmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesinde topoğrafik yapı, zor iklim koşuları ulaşım olanaklarını kısıtlamakta, pazarlama imkânlarını zorlaştırmaktadır.
Bölgede doğan hayvanlar yetiştirilmek yerine çok genç yaşlarda damızlık veya besi materyali olarak bölge dışından gelen tüccarlara satılmaktadır. Dolayısıyla katma değerde bölge dışına çıkmaktadır.
Bölgede ruhsatlı hayvan pazarı ve/veya hayvan borsası sayısı çok sınırlıdır. Yetiştiriciler hayvanlarını istedikleri gibi satmakta zorlanmakta, bazen de sattıkları hayvanların parasını alamadıkları için mağdur olmaktadırlar.
Bölge hayvancılığında söz konusu bütün bu olumsuzluklar neticesinde yetiştiriciler çok yoğun emek ve işgücü sarf etmelerine karşılık, bekledikleri gelirleri elde edemedikleri için sürdürülebilir bir hayvancılık yapamamakta, her geçen gün hayvancılıktan uzaklaşmaktadırlar.
2.4. Proje sahası Xxxxxxx Xxx Xxxxxxx Xxxxxx
Xxxxxxx Xxxxxx Xxxxxxx ilinin doğusunda Aras nehrinin kenarında kurulmuştur. Yüzölçümü 1662 km2 ’dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1650 metredir. İlçenin doğusunda Sarıkamış, güneydoğusunda Eleşkirt, güneyinde Karayazı, batısında Köprüköy ve kuzeyinde Narman ilçeleri yer almaktadır. İlçe topraklarının önemli bir bölümü ovalık ve hafif engebeli arazi şeklindedir. İlçenin toprakları genel olarak Aras nehri boyunca doğu-batı doğrultusunda uzanan geniş düzlüklerle, kuzey ve güneyden çevrili tatlı eğilimli çıplak geniş sırtlardan meydana gelmiştir. Belli başlı akarsuları Aras Nehri, Zars Çayı ve Serküllü Çayıdır (Anonim 2017a).
Horasan ilçesinde sert bir karasal iklim hüküm sürmektedir. Yazlar kısa ve sıcak, kışlar 5-6 ay gibi uzun ve soğuk geçer. Kar genellikle 1 Kasım -15 Nisan tarihleri arasında yağar (Anonim, 2013). 17 mm yağışla Eylül yılın en kurak ayıdır. Ortalama 67 mm yağış miktarıyla en fazla yağış Mayıs ayında görülmektedir. 20 oC sıcaklıkla Temmuz yılın en sıcak ayıdır. Xxxx ayında ortalama sıcaklık -9.1 oC olup yılın en düşük ortalamasıdır (Anonim, 2017b).
Tablo 7. Horasan İlçesi Yıllık Ortalama Sıcaklık ve Yağış Grafiği (5)
Xxxx | Şubat | Mart | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Xxxx | Xxxxx | Aralık | ||
Ortalama Sıcaklık (°C) | -9.1 | -7.1 | -0.7 | 7.3 | 11.8 | 15.8 | 20 | 20 | 15.5 | 9.1 | 2 | -4.6 | |
Minimum Sıcaklık (°C) | -13.7 | -12.1 | -5.2 | 1.6 | 5.5 | 8.2 | 11.5 | 11.1 | 6.5 | 2 | -3 | -8.5 | |
Maksimum Sıcaklık (°C) | -4.5 | -2 | 3.8 | 13 | 18.2 | 23.4 | 28.6 | 29 | 24.6 | 16.3 | 7.1 | -0.6 | |
Yağış miktarı (mm) | 25 | 30 | 38 | 54 | 67 | 48 | 27 | 20 | 17 | 43 | 40 | 26 |
Horasan nüfusu, 2016 yılına göre 40.143’dür. Bu nüfus, 20.428 erkek ve 19.715 kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: %50,89 erkek, %49,11 kadındır. (Anonim 2016a)
Tablo 8. Yıllara göre değişim ise aşağıdaki gibidir. (3)
Yıl | Horasan Nüfusu | Erkek Nüfusu | Kadın Nüfusu |
2016 | 40.143 | 20.428 | 19.715 |
2015 | 40.299 | 20.493 | 19.806 |
2014 | 41.310 | 20.949 | 20.361 |
2013 | 42.403 | 21.490 | 20.913 |
Tarım ve Hayvancılık
2016 yılı TUİK verilerine göre Erzurum’da bulunan toplam 3.460.757 dekar ekili, dikili alanın 614.095 dekarı Horasan ilçesinde bulunmaktadır. Bu da Erzurum’daki toplam ekili, dikili alanın %17.74’u anlamına gelmektedir.
Horasan ilçesinde tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi için ekilen alan 469.226 dekardır. Bu alan, Erzurum’da mevcut olan toplam 2.362.565 dekarlık ekili alanın %19.8 ‘ine denk gelmektedir. Erzurum’da toplam nadas alanı 945.368 dekar iken Horasan’da bu miktar 144.764 dekara denk gelmektedir (Anonim 2016b)
TUİK 2016 verilerine göre Erzurum’da 537 ton manda sütü de dahil olmak üzere 730.174 ton büyükbaş hayvan sütü üretilmiştir. Horasan ilçesinde 57.871 ton büyükbaş hayvan sütü üretimi yapılmıştır (Anonim 2016c).
TUİK 2016 verilerine göre Erzurum’da 28.051 ton küçükbaş hayvan sütü üretilmiştir.
Horasan ilçesinde 1.152 ton küçükbaş hayvan sütü üretimi yapılmıştır (Anonim 2016c).
Tablo 9. Horasan İlçesinde Toplam Tahıl Üretimi (TUİK 2016)
Ürün | Erzurum Üretim (Ton) | Erzurum Ekili Alan (Dekar) | Horasan Üretim (Ton) | Horasan Ekili Alan (Dekar) |
Buğday | 196.918 | 1.139.722 | 50.591 | 260.038 |
Arpa | 61.517 | 304.254 | 20.133 | 97.422 |
Çavdar | 12.936 | 56.252 | 337 | 1.918 |
Tablo 10. Horasan İlçesinde Toplam Kaba Yem Üretimi (TUİK 2016)
Ürün | Erzurum Üretim (Ton) | Erzurum Ekili Alan (Dekar) | Horasan Üretim (Ton) | Horasan Ekili Alan (Dekar) |
Xxxxx (Yeşil Ot) | 751.245 | 344.004 | 28.350 | 18.900 |
Korunga (Yeşil Ot) | 349.168 | 238.587 | 45.270 | 45.270 |
Yulaf (Yeşil Ot) | 75.755 | 38.873 | 2.665 | 2.050 |
Mısır (Silajlık) | 91944 | 21.612 | 1.000 | 250 |
Fiğ (Yeşil Ot) | 231.436 | 130.792 | 84.000 | 42.000 |
Tablo 11. Horasan İlçesinde Büyükbaş Hayvan Sayıları
Yer/ Hayvan (Baş) | Sığır (Kültür) | Sığır (Melez) | Sığır (Yerli) | TOPLAM |
Erzurum | 95.564 | 504.869 | 49.040 | 649.473 |
Horasan | 6.634 | 50.936 | 6.651 | 64.221 |
Tablo 12. Horasan İlçesinde Küçükbaş Hayvan Sayıları
Yer/ Xxxxxx((baş) | Koyun (Yerli) | Keçi(Kıl) |
Erzurum | 617.266 | 88.687 |
Horasan | 23.961 | 2.469 |
Projenin uygulanacağı Horasan ilçesinde de bölgenin tamamında olduğu gibi ekonomi büyük oranda hayvancılığa dayalıdır. Horasan ilçesi hayvan varlığı bakımından Erzurum’un ilçeleri arasında ilk sırayı almaktadır. İlçede başta arpa ve buğday olmak üzere çok önemli miktarlarda tahıl ve başta fiğ olmak üzere önemli miktarlarda kaba yem üretimi yapılmaktadır. Bunların sonucu olarak ilçede hayvancılık yoğun olarak yapılmakta, ilçe insanın büyük bir kısmı geçimini hayvancılıktan sağlamaktadır. Topoğrafik yapı, coğrafya, iklim, yem bitkileri üretim alanları, sosyal yapı, eğitim durumu gibi faktörlerin etkisi ile Horasan ilçesinde küçükbaş hayvancılığa nazaran büyükbaş hayvancılık ön plana çıkmaktadır.
Horasan ilçesi bölgenin genelinde yaşananlarla benzer sorunlar nedeniyle hayvancılıkta ki potansiyelini maalesef kullanamamaktadır. İlçede ki hayvancılık işletmeleri çok büyük oranda küçük aile tipi işletmeler olup, bitkisel ve hayvansal üretim birlikte yapılmaktadır. Barınakların birçoğunun fiziki alt yapısı oldukça yetersizdir. Hayvan varlığı fazla olmasına karşın et, süt, döl verimlilikleri düşük düzeydedir. Hayvanların bakımı ve beslenmesi geleneksel yöntemlerle yapılmakta, yetersiz kalmaktadır. Hayvan hastalıkları ve ölüm oranları normalin üstünde seyretmektedir.
3. YATIR,IM BİLGİLERİ
3.1. Yatırımın Amacı ve Kısa Tanımı
Çalışmanın amacı Erzurum ili Horasan İlçesinde hazineye ait yaklaşık 800 dekarlık arazide yapılması düşünülen Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde 50 baş kapasiteli 72 adet 99 baş kapasiteli 27 adet besi sığırı işletmesi, 1 adet et işleme tesisi ve idare bloku kurulmasının fizıbıl olup olmadığının ortaya konulmasıdır.
Fizıbıl olması durumunda Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurularak bölgenin hayvancılıktaki dezavantajlarını ortadan kaldırıp, var olan avantajlarını kullanmasını sağlayacak modern barınaklara sahip, verim güçleri yüksek, kültür ırkı hayvanların yetiştirileceği, modern yetiştirme tekniklerinin uygulanacağı entegre besi sığırı işletmeleri kurularak çiftlikten sofraya üretimin bütün aşamaları kontrollü olan markalı et üretilmesi, sağlıklı, lezzetli, güvenilir et ve ürünleri talep eden tüketicilerin hizmetine sunulması hedeflenmektedir.
Yatırım konusunun belirlenmesindeki en önemli dayanak her geçen gün ülkelerin kıt kaynaklarının artan nüfusa yetmeyeceği, talebin her geçen gün artmasına karşı arzın yeterli olmayacağı ve gelecek dönemlerde gıda fiyatlarında ciddi artışlarının olacağı öngörüsüdür. Sağlıklı bir yaşam ve dengeli beslenme için her insanın günlük olarak her kg canlı ağırlığı için 1 g protein tüketmesi ve tüketilen bu proteinin en az 1/3’ünün de hayvansal kaynaklı olması gereklidir. Dengeli beslemede tartışılmaz önemi olan hayvansal protein ihtiyaçlarının karşılanmasında en önemli kaynaklar et, süt, yumurta ile bunlardan elde edilen ürünlerdir. Bu gerçek hayvancılığa yapılan yatırımları teşvik etmektedir.
3.2. Projenin gerekçeleri
Dünya nüfusundaki artışla beraber gıdaya duyulan gereksinimde her geçen gün artmaktadır. Bugün olduğu gibi gelecekte dünyamızın en büyük sorunu hızla artan dünya nüfusunun yeterli ve dengeli beslenmesi olacaktır. Buda elde olan kaynakları rantabl kullanmayı ve yeni kaynaklar temin etmeyi zorunlu kılmaktadır. Günümüzde hızla artan nüfusun, gelecekteki besin madde ihtiyaçlarının karşılanabilmesi bu zorunluluğun yerine getirilmesine bağlıdır. İnsanların yeterli ve dengeli beslenmesinde hayvansal proteinlerin taşıdığı önem, günümüzün vazgeçilmez olgusudur. Bugün için ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösteren önemli kıstaslardan biride kişi başına tüketilen hayvansal protein miktarıdır. Hızla artan dünya nüfusunun hayvansal protein ihtiyacını karşılayabilmek, hayvancılık sektöründe üretimin artırılması ile mümkündür. Buda ya hayvan sayısının artırılması yada hayvan başına verimin
artırılması ile gerçekleşebilir. Hayvan sayısının çok fazla artırılması mümkün görünmemektedir. O zaman yapılması gereken hayvan başına verimin artırılmasıdır.
Türkiye hayvan sayısı ve ekolojik şartlar bakımından yeterli imkanlara sahip olmasına rağmen gerek üretim açısından gerekse tüketim açısından yeterli düzeye gelememiştir. Türkiye’de ve bölgemizde hayvansal ürünlerde görülen yetersizliğin nedenleri, hayvan başına üretimin düşük olması, bunun akla gelen nedenleri olarak kullanılan ırkların düşük verimli olması ve bunların yeterince beslenememeleri, hayvancılık işletmelerinin uygun olmayışı, sağlık problemlerinin fazlalığı, kötü çevre şartları sayılabilir.
Modern ve yeterli bir hayvansal üretim için verim potansiyeli yüksek hayvanlara sahip olmanın yanı sıra, bunların belirli prensiplere göre beslenip uygun olan mekanlarda yetiştirilmeleri ile mümkündür. Hayvansal ürünlerin miktar ve kalitesinin arttırılması, verim gücü yüksek hayvanların kullanılması, doğru bakım besleme, beslenmeye bağlı metabolizma hastalıklarının en aza indirilmesi, yem maddelerinin rasyonel kullanılması ile mümkün olmaktadır.
Türkiye için tarım ve hayvancılık ülkesi denmesine karşın et, süt dahil hayvansal besinlerin tüketimi açısından normal sınırların çok gerisinde bulunan toplumumuzun, hayvansal protein tüketimi Avrupa birliği ülkelerinin tüketimlerinin yarısından azdır. Oysaki tarım ve hayvancılıkta önemli bir potansiyele sahiptir. Türkiye hayvancılığı bir bütün olarak incelendiğinde potansiyelini kullanamamış bölgelerin başında Doğu Anadolu Bölgesi gelmektedir. Doğu Anadolu Bölgesinde gerek birim hayvan başına et gerekse süt üretimi Türkiye’nin diğer bölgelerinin gerisinde kalmıştır.
Türkiye’de nüfusun hızla artması aynı zamanda genç nüfusun fazlalığı, gelir seviyelerinin yükselmesi, tüketicilerin bilinçlenmesiyle beraber hem ürün yelpazesinin genişlemesi hem de sağlıklı ve kaliteli ürün arayışı, hayvansal üretimin belirli bir standartta yapılmasını mecbur kılmıştır. Ülkemizde son dönemlerde bu alanda büyük adımlar atılmakta ve üretilen hayvansal proteinin miktar ve kalitesinin bu durumu karşılayacak düzeye ulaşılması için yatırımlar yapılmaktadır. Dışa bağımlılığın azaltılması ülke ekonomisinin büyümesi ve bölge iç dinamiklerinin harekete geçirilmesi yörede modern, gelişmiş ve kaliteli ürün alınabilecek çiftliklerin varlığı ile mümkün olacaktır. Söz konusu proje bütün bu amaçlara hizmet etmek için besi sığırı işletmelerinin ve et işleme tesislerinin kurulmasına imkan sağlayacaktır.
3.3. Projenin Kalkınma Planları İle Uyumu
Sürdürülebilir tarım yaklaşımının temeli olan, kırsal alanda üretim yapan çiftçilerin bulundukları yerlerde faaliyetlerini sürdürebilmeleri, hak ettikleri refah düzeyine ulaşmaları,
çiftçilere altyapı, eğitim ve sağlık hizmetlerinin götürülmesi, ekonomik faaliyetlerinin geliştirilmesi, yerel potansiyelin değerlendirilmesi, doğal ve kültürel varlıkların korunmasını hedefleyen kırsal kalkınma önümüzdeki süreçte öne çıkacaktır.
Tarım sektöründeki altyapı ve yatırım eksikliği, yüksek maliyet-düşük verimle üretim yapan bir tarımsal yapının kurulmasına ve rekabet gücünün azalmasına neden olmaktadır. Daha yüksek verimle, daha fazla ve kaliteli üretim yapabilmek için gerekli olan tarımsal verimlilik ve rekabet düzeyini artırabilmek için, yatırım eksikliğinin giderilmesi, bilgi ve teknolojinin daha fazla kullanılması ve iç üretim potansiyelinin geliştirilmesi gerekmektedir.
2023 tarım ve gıda vizyonu; toplumun sağlıklı beslenme gereksinimlerini yeterli nicelik ve nitelikte, ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan sürdürülebilir yollarla karşılayabilen, biyolojik çeşitliliğini koruyan ve toplumsal yarara dönüştürebilen, ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan sürdürülebilir, verimliliği artan tarım ve tarımsal sanayinin de katkısıyla, uluslararası alanda rekabet edebilen gelişmiş bir Türkiye olmaktır.
Tarım Gıda ve Hayvancılık sektörü, Türkiye ekonomisi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu yüzden de lokomotif sektörlerin başında gelmektedir. OECD 2011 yılı raporunda Türkiye’yi dünyanın 7. tarımsal gücü olarak açıklamıştır. Türkiye’nin hedefi ilk 3’te yer almaktır. Gelecek Vizyonu;
2023 vizyonunda Tarımsal ve ekolojik kaynakların ekonomik açıdan sürdürülebilir kullanımını sağlamak,
Ülkemiz ve dünya pazarlarının ihtiyacı olan güvenilir gıdaya ve kaliteli tarım ve hayvancılık ürünlerine erişebilirliği sağlamak.
Kırsal alanda yaşam standardını yükseltmek, kırsal yerleşme birimlerinin ekonomik ve sosyal tesislere, sağlıklı ve modern yerleşme imkânlarına kavuşmalarını sağlayacak politikaları geliştirmek, arazi toplulaştırması yapmak,
Verimliliği artmış tarım, gıda ve hayvancılık endüstrisi ile uluslararası alanda yüksek rekabet gücü olan bir ülke haline gelmektir.
Xxxxxxxx ;
Gıda güvenliği ve güvenilirliğinin sağlanması,
Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı gözetilerek, örgütlü ve rekabet gücü yüksek bir tarımsal yapının oluşturulması,
Tarım politikaların yürütülmesine ilişkin verilerin iyileştirilmesi ve bilgi alt yapısının geliştirilmesi,
Tarım, gıda ve su ürünlerinde üretim araç ve sistemlerinin geliştirilmesi, Tarım, orman ve hayvancılıkta, üretim için yeni genotipler geliştirilmesi,
Gıda işleme yöntem ve süreçlerinin geliştirilmesi ve işlenmiş ürün çeşitliliğinin artırılması, Uzaktan algılama ve erken uyarı sistemleri ile bilişim sistem ve yazılımları geliştirilmesi, İnsan, çevre ve hayvan sağlığını dikkate alan eko tarımın yaygın hale getirilmesi,
Toprak ve su kaynaklarının etkin kullanımına yönelik yöntem ve araçların yaygınlaştırılması, Miras yoluyla parçalanan tarım arazilerindeki ölçek sorunlarının giderilmesi için arazi toplulaştırma faaliyetlerinin hızlandırılması ve bitirilmesi,
Markalaşma potansiyeli taşıyan tarım ve gıda ürünlerinde markalaşmaya yönelik KOBİ’ler arası iş birliği ve örgütlenmenin geliştirilmesi,
Hızla gelişen ve değişen uluslararası tarım ve gıda ürünleri piyasalarında faaliyet gösteren firmaların rekabet gücünü artırmak için örgütlenmenin geliştirilmesi ve hedef pazarlara yönelik ve üretim planlaması sayılabilir.
3.4. AB Standartlarına Erişim
Günümüzde hızla artan nüfus ve beraberinde azalan doğal kaynaklar, toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi konusunda yeterli ve dengeli beslenmenin önemini her geçen gün daha da arttırmaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme bireylerin sağlığının korunması ve geliştirilmesinde önemli rol oynayarak daha kaliteli bir hayatın sürdürülmesine neden olmaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme vücudun ihtiyacı olan enerji ve besin öğelerinin her gün ihtiyaç duyulan miktarlarda alınmasıdır. Vücudun ihtiyacı olan enerji ve besin ögeleri besinlerimiz aracılığı ile vücudumuza alınmaktadır. Besinler yeterli ve dengeli beslenme için dört gruba ayrılmıştır. Bu dört besin grubu; et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, sebzeler ve meyveler ile ekmek ve tahıllardır. Bahsi geçen temel gıda maddeleri içerisinde içerdiği protein miktarı itibarıyla hayvansal gıdalar ön plana çıkmakta olup, bu konuda yapılan araştırmalar yeterli ve dengeli beslenme için günlük protein ihtiyacının en az %40-50’sinin temelde kırmızı et, beyaz et, süt ve yumurtadan oluşan hayvansal kökenli besin maddelerinden temin edilmesi gereğini vurgulamaktadır.
Dünyada, her geçen gün devam eden nüfus artışına yetecek hayvansal protein kaynaklarının aynı derecede artmadığı bilinen bir gerçektir. Ayrıca insanlar son yıllarda bu tür ürünlerin miktarının yanı sıra kalitesinin de önemli bir kriter olduğu kanısına varmışlardır. Kaliteli ve sağlıklı hayvansal ürünler, ancak doğru fiziki şartlara sahip, doğru bakım beslenme ve sağlık hizmetlerinin verildiği ortamlarda yetiştirilen hayvanlardan alınabilmektedir. Bölgemizdeki hayvan barınaklarının genel durumu incelendiğinde bu barınakların %90’ının ilkel, %9’unun modern sayılabilecek özellikte %1’inin ise modern barınak tiplerinden oluştuğu görülmektedir. Bu nedenle AB standartlarında yapılan üretim, hayvan refahı ve verimini artırmanın yanında insan
sağlığını da ciddi bir şekilde etkilemektedir. Doğru şartlarda, uygun ırklarla yapılan üretim aynı zamanda rantabiliteyi de etkilemektedir. Örneğin bir yerli ırkın günlük canlı ağırlık artışı ortalaması 500-650 gram iken, kültür ırkı bir sığırın uygun bakım ve besleme ile günlük canlı ağırlık artışı ortalama 1500-2000 grama çıkabilmektedir.
Öngörülen proje gerçekleştiği takdirde besi sığırı işletmeleri hayvancılık işletmeleri için AB standartları kriterleri’ni sağlayacaktır. Hayvanlar, ventilasyonun yeterli miktarda olduğu bir ortamda barındırılacaktır. İşletme çalışanlarının hayvanların bakım ve beslenmesini AB Standartları ve hayvan refahını dikkate alacak şekilde yapmaları sağlanacaktır. Hayvan bakıcıları gün içerisinde rutin bir şekilde hayvanların kontrollerini yapacaklardır. Bir problemle karşılaşıldığı durumda Veteriner Hekime haber vereceklerdir. İşletme hekimi, hayvan hakları ve refahını gözetecek şekilde hasta hayvanlara en kısa sürede, revirde müdahale edecektir. İşletmenin ve hayvanların geceleri de iyi kontrol edilebilmesi için ahır içi ve dışında gerekli aydınlatmaları yapılacaktır. Tüm bu işlemler sırasında hayvanların huzursuz olmamalarına dikkat edilecektir. Ayrıca ahırdaki tüm işlemler kamera ile görüntülenecek ve kayıt altına alınacaktır. Hayvanların sağlık durumu, aşı- tedavi uygulamaları ve gelişim durumları düzenli olarak kontrol edilecek ve sistemde kayıt altına alınacaktır. AB standartları gereği hayvanlar serbest duraklı sistemde barındırılacak, ahır içi düzenlemeleri hayvanlara zarar vermeyecek şekilde düzenlenecektir. Besi ahırı, karantina ve revir ile gezinti alanları AB kritelerine uygun şekilde düzenlenecektir. Hayvanlara yaş grupları ve gelişim dönemlerinin gerektirdiği şekilde ayrı bölmelerde beslenme programı uygulanacaktır. Ahırın dizaynı hayvanların en önemli ihtiyacı olan yem ve suya rahatça ulaşabilecekleri şekilde planlanacaktır.
Hayvan Sağlığı ve Hijyen: İşletmenin girişinde oluşturulacak dezenfeksiyon çukuru sayesinde dış ortamdan vektörler vasıtasıyla şekillenebilecek kontaminasyonun önüne geçilmeye çalışılacaktır. Bölgemizdeki bulaşıcı hastalıklar göz önüne alınarak aşılama takvimi oluşturulacak ve bu takvime uyulacaktır. Bütün bu uygulamalar veteriner hekim tarafından gerçekleştirilecektir.
Gübre yönetimi; AB standartlarının belirttiği çerçevede organize edilecektir. Bu sayede hayvan dışkıları çevre kirliliği oluşturmayacak, bitkisel üretimde kullanılabilecek şekilde gübre çukurunda toplanacaktır. Hayvanların barındırıldığı alanların duvarları ve taban alanları temizlik ve hijyen önlemlerini kolaylaştıracak malzemelerden oluşacaktır.
3.5. Yatırımın Bölge/İl/İlçe Üzerindeki Tahmini Sosyo-Ekonomik Etkisi
Horasan ilçesinde “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nde besi sığırı işletmeleri, et işleme tesislerinin yapılması ve faaliyete geçmesi ile şimdiye kadar verim düzeyi düşük hayvanlarla, fiziki alt yapısı yetersiz barınaklarda, geleneksel yöntemlerle besicilik
yaptıkları için yeterince kazanamayan ve her geçen gün hayvancılıktan uzaklaşan yetiştiricilerin, AB standartlarına uygun çok daha iyi barınaklarda, verim düzeyi yüksek hayvanlarla besicilik yapmaları mümkün olacaktır. Bu işletmeler istihdam oluşturarak bölgedeki en önemli problemlerden işsizliğin önlenmesinde katkı sağlayacaktır. Kurulacak işletmeler, yetiştiricilerin birim hayvan başına yüksek miktar ve kalitede et üretimi yaparak ürünlerini değerlendirmelerine, pazar paylarının artmasına, sosyo-ekonomik düzeylerinin iyileşmesine yol açacaktır.
Bu işletmeler sayesinde karlı ve sürdürülebilir hayvancılık yapmak mümkün olacağından, yeterince kazanamadıkları için doğup büyüdükleri yerleri terk ederek göç eden yetiştiricilerin, göç etme istekleri azalacaktır. Bölgenin en önemli sosyal sorunu olan göç olayları bu ve benzer projelerle azalacaktır. Bu ve benzeri projeler sayesinde girdilerin azalması, maliyetlerin dolayısıyla et ve et ürünlerinin fiyatlarının düşmesi, bölgede kaliteli, sağlıklı, ucuz et ve et ürünleri tüketmek isteyen insanların isteklerinin daha fazla karşılanması mümkün olacaktır. Bu ve benzeri projelerin başarılı olması ile bölgedeki tarımsal ve hayvansal üretim yapan kişiler, aracılar ve tüketiciler de kazanacaktır.
3.6. Yatırımın, Hammadde Tedarikçileri ve Müşteriler Vasıtasıyla Dolaylı İstihdama Etkisi
Planlanan yatırımın gerçekleşmesi durumunda başta Horasan ilçesi olmak üzere Erzurum ili ve çevresinde farklı bir çok sektördeki tedarikçi bundan etkilenecek dolaylı olarak ta istihdama katkı sağlanacaktır. İşletmelerde çalışacak personellerin sağlayacağı doğrudan iş imkanının yanı sıra, yatırımın projelendirilmesi, binaların inşaası, nakliye, makina ve ekipmanların temini, lojistik hizmetlerinde, yatırımın tamamlanmasından sonra işletmelere yem, ilaç, aşı ve zirai ürünlerin, ayrıca hizmet alımlarında dolaylı istihdam sağlanacak, bölge ekonomisinde canlılık yaşanacaktır. Ayrıca kullanılacak makine ve ekipmanların temini, yedek parça, arıza ve rutin bakımları bölgeden karşılanacaktır.
Hayvanların beslenmesinde kullanılacak kaba ve kesif yemler bölgedeki üretici- tedarikçilerden temin edileceğinden, bölgedeki silajlık mısır, yonca, korunga ve hububat üreticileri direk olarak projeden etkileneceklerdir. Besiye alınacak hayvanlar; sağlık ve ırk özelliklerini taşıdığı sürece bölgeden karşılanacağından bölge hayvancılığının dinamiklerine katkı sağlanacaktır. Üretilecek etler kurulacak et işleme tesisinde sucuk, pastırma salama gibi ürünlere işlenerek katma değerin bölgede kalması sağlanacaktır. Aynı zamanda bu tesislerde çalışacak kişiler nedeniyle dolaylı istihdam sağlanacaktır.
3.7. Tahmini Yeni Dolaylı-Dışsal Ekonomik Etkiler
Yatırım başlangıç döneminde hizmet alımı sektörüne önemli katkı sağlanacaktır. Projenin fizibil çıkması, yapılmasına karar verildikten sonra, teknik proje ve iş planın hazırlanması sırasında danışmanlık, mimari, statik, elektrik ve mekanik projelerin hazırlanması için de mühendislik hizmeti alınacaktır. Projenin başarılı olması durumunda Doğu Anadolu Bölgesinde benzer yatırımlar için örnek olacaktır. Dolayısıyla bölgede modern barınak inşaat sektöründe gelişmeye yol açacak ve bu da iş imkânlarının artmasına yol açacaktır. Hayvancılığa bağlı inşaat sektörü kendilerini yenileme ve geliştirme yollarına girecek ve mekanizasyon açısından teknolojik imkânlara daha çok eğilimli olacaklardır. Dolayısıyla mühendislik ve taahhüt işlerinin iş yoğunlukları artacak ve kapasite artırımları için sektörel personel arayışları ile istihdam olumlu yönde etkilenecektir.
Bölgede hayvan yetiştirmede geleneksel yöntemler kullanıldığından, gerek karkas verimi gerekse et kalitesi düşük düzeyde kalmaktadır. Türkiye’de söz sahibi et ürünleri işleyen firmalar hem karkas kalitesi hem de et kalitesinin düşük olması nedeniyle bölge pazarına girmemekte, alım yapsa dahi ürünlere hak ettiği ücretin altında teklifler vermektedir. Bu durum kaliteli et üretimi yapmak isteyenler için ümit kırıcı bir hale neden olmaktadır. Bölgede bir örnek kaliteli et üretimi, pazarın bu bölgeye ilgisini artıracak, bölgede iş yapmak isteyen firmalar için itici kuvvet oluşturacaktır.
Sektördeki bu tür yatırımlar bölgede yem bitkilerinin üretiminin artması yoluyla bitkisel üretimde gelişmeye, hayvanların beslenmesinde kullanılan kaliteli konsantre yemlerin tüketim miktarlarının artmasına bağlı olarak yem sanayi sektöründe gelişmelere de zemin hazırlayacaktır. İnşaat, nakliye, akaryakıt, hizmet sektörleri de bu durumdan olumlu etkilenen sektörler arasında olacaktır.
3.8. Yatırım Konusu Olan Faaliyetlerin Çevreye Etkisi ve Gerekliyse Alınacak Önlemler
Yatırımın tamamlanmasına kadar bütün aşamalarda AB standartları dikkate alınacaktır. Bu amaçla hayvan refahı ve çevreye olumsuz etki konularında yoğun hassasiyet gösterilecektir. Yatırım öncesi, sırası ve sonrasında gerekli izinler alınacak, gerekli tüm taahhütle verilecektir. Çevre kirliliğine yol açmamak adına AB standartlarına göre gübre ve atık yönetimi konusunda gerekli önlemler alınacaktır. İşletmenin yapımı sırasında çevre, ses kirliliği olmaması için gerekli maddeler sözleşmelere eklenerek gerekli taahhütler yüklenici firmadan alınacaktır. Yatırımın yapılacağı alanın meskun mahalden uzak olması gerekli önlemlerin gerçekleştirilmesini kolaylaştıracak, çevreye olan olumsuz etkiler asgari düzeyde tutulacaktır. Yatırım yerinin
lokalizasyonu belirtilen önlemlerin alınmasını kolaylaştıracak ve çevreye yansıyacak olumsuz etkiler en asgari düzeyde kalacaktır.
Projenin, işletmede bulunan hayvanların ürettikleri metan gazından dolayı xxxx xxxx emisyonuna olan sınırlı etkisinin dışında başka olumsuz etkisinin olacağı düşünülmemektedir.
3.9. Başvuru Sahipleri Açısından Xxxx Xxxxxxx
Yatırım sahibi yetiştiriciler uzun yıllardır küçük aile tipi işletmelerinde hayvancılık faaliyetlerinde bulunmakta ve geçimlerini bu yolla kazanmaktadırlar. Ancak hayvancılık faaliyetlerini geleneksel yöntemlerle yaptıklarından, yoğun emek harcamalarına karşın kazançları verimlilikleri ve kazançları düşük düzeyde kalmaktadır. Bekledikleri gelirleri alamayan özellikle genç yetiştiriciler, geçimlerini sağlayabilmek veya daha iyi bir yaşam şartları için doğup büyüdükleri köylerini terk ederek büyük şehirlere göç etmekte ve çok farklı işlerde çalışmaktadırlar. Ancak göç edenlerin birçoğu beklediklerini yeni yaşantılarında da bulmamakta, sosyal sıkıntılar her geçen gün büyümektedir. Kırsalda gençlerin göç etmesi nedeniyle artık köylerde hayvancılık yaşlı insanların kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yaptıkları bir uğraşı halini almıştır. Böylesi bir hayvancılık hiçbir zaman meslek olarak görülmemektedir.
Proje ile yapılacak modern barınaklarda, gerekli alet ekipmanlarla mekanizasyonun sağlanması ile çok daha verimli iş gücü, daha karlı ve sürdürülebilir bir hayvancılık yapılması öngörülmektedir. Proje sayesinde hayvancılık bir meslek olarak görülecektir. Proje ile özellikle genç yetiştiricilerin kendi işlemelerinde aile bireyleri ile çalışacak olmaları, bununla beraber işletmelerinde çalıştıracakları işçiler sayesinde bölgenin en önemli sorunlarından olan işsizliğin önlenmesine katkı sağlanacaktır.
Besiciliği AB standartlarında modern işletmelerde yapmanın önemi işletme sahibi olacak yetiştiriciler tarafından bilinmektedir. İşletmelerin hayata geçmesiyle genç yetiştiriciler elde edecekleri deneyimler ve kazanımlar, sayesinde gelecekte kapasite artırmalarına, hayvancılık alanında yeni yatırımları yapmalarına yardımcı olacaktır. Bölge ve ülke ekonomisine katma değer sağlamanın mutluluğu ve hazzı da yetiştiriciler tarafından yaşanacaktır.
3.10. Kuruluş Yeri Seçiminin Gerekçeleri
Yapımı düşünülen “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi” için Erzurum ili Horasan ilçesi sınırları içinde yer alan bir kaç alternatif yer üzerinde durulmuştur. Proje kapsamında Horasan ilçesinde yapılan teknik ön incelemede hayvancılık işletmelerinin konumlandırılmasındaki usul ve esaslar uyarınca öngörülen yerlerden Horasan ilçe merkezine 3 - 4 km uzaklıkta hemen Erzurum-Ağrı karayolunun kenarında bulunan yaklaşık 800 dekarlık
arazinin, büyüklüğü, lokasyonu, topografik yapısının sağladığı avantajlarla alt yapı çalışmalarının kolaylıkla oluşturulabileceği, hijyen önlemlerinin rahatlıkla sağlanabileceği, ham madde teminin kolaylığı, ham madde ve canlı hayvan nakliye giderlerinin düşüklüğü, yetiştiricilerin ve yatırımcıların kolaylıkla benimseyebileceği, işleme tesislerinin de sisteme dahil edilebileceği gibi bir çok avantajı dikkate alındığında Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin yapılması için uygun olduğu kanaatine varılmıştır.
Söz konusu yerin Erzurum-Ağrı karayolunun hemen kenarında bulunması işletmelerde kullanılacak ham maddeler ile yardımcı maddelerin, hayvan nakillerinin, işlenmiş ürünlerin nakliye giderlerinin düşmesine yol açacaktır. Düşünülen yerin çevresinde, işletmelerdeki hayvanların beslenmesinde kullanılacak kaba ve konsantre yem ihtiyacının çok önemli bir kısmının sağlanacağı tarım arazileri bulunmaktadır. Yine kapasite artırımında yahut öngörülemeyen bir ihtiyaç halinde yem bitkilerinin temin edilmesi daha kolay olacaktır.
Bu yerin ilçe merkezine çok yakın ve yol kenarında olması, su, elektrik, atık su gibi alt yapı çalışmalarının çok daha kolay yapılmasını sağlayacaktır. Yer seçiminde bu avantajlar dikkate alınmıştır.
3.11. Uygun Hayvansal Üretim Yönünün Belirlenmesi
Horasan ilçesinde yapımı düşünülen “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nin et ve/veya süt üretimine yönelik olacağıyla ilgili olarak ön inceleme yapılarak en uygun üretim şekli ortaya konulmaya çalışılmıştır. Et ve süt hayvancılığının bir karşılaştırılması yapıldığında;
-Süt sığırı işletmelerinin yatırım maliyetleri, sağım ünitesi, doğumhane, buzağı ünitesi, kurudaki hayvan ünitesi, düve ahırı gibi yapı üniteleri, sağım makinaları, süt tankı, köpük üretim jenaratörü, basınçlı yıkama sistemi, yatak durak demir seti gibi makina ekipmanlar nedeniyle besi sığırı işletimlerinden daha yüksektir.
-Süt sığırı işletmelerinde sağım teknisyeni, hayvan bakıcısı, buzağı ünitesi bakıcıları gibi çok daha fazla kalifiye elemana ihtiyaç vardır. İşçilik giderleri çok daha fazladır.
-Süt sığırlarında besi sığırları ile kıyaslandığında hastalık ve ölüm oranları daha yüksektir. Bu nedenle koruyucu hekimlik, tedavi ve hijyen önlemleri için giderler daha yüksektir.
-Olumsuz ahır ve çevre şartlarından süt sığırları çok daha fazla etkilenmektedir.
-Besi sığırcılığına kıyasla süt sığırcılığında teknolojiyi (sürü yönetim sistemi v.b.) daha fazla kullanmak gereklidir.
-Süt sığırlarında fizyolojik dönem sayısı ve verim düzeyi (buzağı, düve, gebe düve, kuru dönem, laktasyon başı, laktasyon sonu, yüksek süt verimi, düşük süt verimi) farklılık arz ettiği için bakım ve besleme zordur. Bakım ve beslemede çok daha fazla bilgi birikimi ve tecrübe gereklidir.
-Süt sığırı beslemede kaba yeme ve yem ham maddelerinde çeşitliliğe ihtiyaç duyulmaktadır.
-Yardımcı malzeme (sağım hijyeni malzemeleri, doğum malzemeleri) giderleri süt sığırcılığında daha fazladır.
-Besi sığırcılığında besi dönemi sonunda yılda 1-2 defa gelir mümkünken, süt sığırcılığında süt satışı ile günlük, buzağı satışı ile belirli dönemlerde gelir elde etmek mümkündür.
Bölgenin coğrafik yapısı, iklim, yem bitkileri üretimi, var olan hayvancılık işletmelerinin yapısı, yetiştirme yönü, yetiştiricilerin hayvancılık deneyimi, eğitim düzeyleri, pazarlama olanakları, hayvancılık istekleri, bölgede yapılmış önceki proje deneyimleri, daha önceki projelerde sektör temsilcileri ile yapılan görüşme ve anketlerin sonuçları, Gıda Tarım ve Hayvancılık bakanlığının bölge ile ilgili politikaları dikkate alındığında kurulması düşünülen “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nin et üretimine yönelik olmasının daha uygun olacağı kanaatine varılmıştır. Fizibilitenin bundan sonraki bölümünde besi sığırcılığına yönelik değerlendirmeler yapılmıştır.
4.ÜRETİM VE PAZARLAMA STRATEJİSİ
4.1.Üretim 4.1.1.Teknik Özellikler
İncelemeler sonucunda “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi” projesinin hayvancılık işletmelerinin konumlandırılmasındaki usul ve esaslar uyarınca en uygun yerin Horasan ilçesinin hemen dışında ilçe merkezine 4-5 km uzaklıkta Erzurum Ağrı yolunun hemen kenarındaki yaklaşık 800 dekarlık arazi olduğu tespit edilmiştir. Ölçek ekonomisi dikkate alınarak söz konusu arazide yapılan hesaplamalar neticesinde 50 baş kapasiteli 72 adet, 99 baş kapasiteli 27 adet toplamda 99 adet besi sığırı işletmesinin yapılabileceği öngörülmüştür. Besi işletmelerindeki ahırlar hayvan refahını, sağlığını, iş verimliliğini ve iş güvenliğini sağlayacak standartlarda inşa edilecektir. Yine modern bir işletmede olması gereken hijyen, hayvan refahı, iş güvenliği ve iş kolaylığını sağlayacak makine ekipmanlarla donatılacaktır.
Ahırlar serbest dolaşımlı olarak planlanacak, ahırlarda revir bölmeleri, gezinti alanları ve gübre çukurları bulunacak, yine modern işletmelerde olması gereken kaba yem depoları, silaj çukurları, çevre düzenlemeleri de proje kapsamında yapılacaktır. Proje hayata geçirilirken Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun IPARD projelerinde belirlediği kriterler dikkate alınacaktır.
Hayvancılık işletmelerinden 50 baş kapasiteli olanlarda öncelik yetiştiricinin kendisi ve aile bireyleri olmak üzere 2, 99 baş kapasiteli olanlarda ise 3 kişinin istihdam edilmesi düşünülmektedir. İşletmelerde yetiştiricilikle ilgili her türlü organizasyon, temin ve denetim işleri “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi” bünyesinde teknik elemanlardan oluşrturulacak profesyonel idare tarafından kontrol altında tutulacaktır.
“Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”ndeki işletmelerinin yol, elektrik, içme ve kullanma suyu ile ilgili alt yapı sorunu olmayacaktır.
Projede serbest duraklı ahırın tercih edilmesinde, hayvanların duraklarda rahatlığı, yemleme kolaylığı, ahır içi alanından tasarruf, hastalık kontrolü imkânları dikkate alınarak tercih edilmiştir.
Bölgede ve ülke genelinde büyükbaş hayvancılık, küçük aile işletmelerinde bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetleri birlikte yapılarak yürütmektedirler. Islah üzerine araştırma geliştirme (ARGE) çalışmaları yapan, seleksiyon uygulayan, işletme şartlarına göre adaptasyon kabiliyeti özelliklerini inceleyen, ebeveyn verim ve olaylar kayıtlarını tutarak damızlık yetiştiriciliği yapan işletme yok denecek kadar azdır. Küçük aile işletmelerinin bunu yapacak kapasite, bilgi ve teknolojileri bulunmamaktadır. Proje ile oluşturulacak “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nde adı geçen faaliyetlerin yapılması mümkün olacaktır.
4.1.2.Üretim Bilgileri
Projenin hayat bulması için öncelikle işletmelerde yapım işleri (ahır inşaatı, gübre çukuru, silaj çukuru vb.) tamamlanacaktır. Yapım işlerini takiben temin edilecek makine ve ekipmanlardan sonra işletmelerin üretim meteryali olarak yer alacak besi danalarının temini ile üretim faaliyetleri başlayacaktır.
Besiclikte performansı olayısıyla verimliliği ve karlılığı etkileyen unsurların başında hayvanların ırk özellikleri gelmektedir. Üretim faaliyetlerinde yer alacak besi sığırların özellikle besi performansı (canlı ağırlık artışı, yemden yararlanam oranı) yüksek, hızlı gelişim gösterecek, bölgenin iklim koşulların uyum sağlayabilecek günlük en az 1500-1700 gr canlı ağırlık artışı sağlıyabilecek et kalitesi yüksek, mümkün olması durumunda Limuzin, Hereford, Şarole, Angus gibi etçi ırk sığırların genç erkek danaları, temininin mümkün olmaması durumunda ise bölgeden temin edilecek özellikle Simental ve İsviçre Esmeri ırkı 7-8 aylık yaştaki erkek danalar tercih edilecektir.
Besiye alınacak hayvanlar genç olmalıdır. Beside genç hayvanların seçilmesinin nedeni gençlerin yaşlılara nazaran besi performansının, yani günlük canlı artışının ve yemden yararlanma oranlarının çok daha iyi olmasıdır. Genç hayvanlar yaşlılara göre daha iyi besi tutarlar. Kârlılığın yüksek olması isteniyorsa hayvanların besi başlangıcında 1 yaşından daha küçük olması şarttır. Büyüme hızının en yüksek olduğu dönem Simental ve Montafon danalarda 8-18 ay, yerlilerde ise 15-25 aylar arasıdır. Genç hayvanlar henüz büyümelerini tamamlamadıkları için aldıkları besin maddelerini iskeletlerinin, kaslarının ve organlarının gelişmesinde kullanırlar ve dolayısıyla daha az miktarda yağ depolarlar. Kazandıkları canlı ağırlığın büyük bir kısmını et oluşturur. Yani, kazanmış oldukları canlı ağırlık su ve proteince zengin olup, az miktarda yağ kapsadığı için enerji içeriği düşüktür. Buna karşılık yaşlı hayvanlar çok miktarda yağ depolarlar ve kazanmış oldukları canlı ağırlık, genç hayvanların tersine enerjice zengin, su ve proteince fakirdir. Kısacası, hayvan yaşlandıkça enerji gereksinimi artmakta ve 1 kg canlı ağırlık artışı elde edilebilmesi için tüketmesi gereken yem miktarı da artmaktadır. Hayvanlarda yağ birikimi için ete göre daha fazla yem gerektirir. Bu durumda genç hayvanların beside kullanılması, daha az yem kullanılmasını ve et kalitesinin artmasını sağlayacaktır
Besiye alınacak hayvanlar seçilirken dikkat edilecek hususlar;
• İskelet yapılarına bakıldığında, sırt ve bel kısımları uzun ve geniş, sağrıları geniş olan danalar
• Hastalık dışında beslenmeye bağlı olarak zayıf kalmış danalar
• Küpeleri takılmış, hayvan pasaport vetbis kayıtlı, sertifika/pedigri damızlık belgeli olanlar
• O zamana kadarki aşıları yapılmış belgeli olanlar
• Canlı ve parlak deri olanlar
• Gözler sağlıklı canlı olanlar
• Ayak sakatlığı olmayanlar
• Boynuzları buzağı döneminde köreltilmiş olanlar besiye alınacaktır.
Sürü Projeksiyonu
Karlı ve sürdürülebilir bir hayvancılık için yatırım aşamasında çok iyi bir fizibilite yapılması, gelir ve gider dengesinin çok iyi ayarlanması, olası olumsuzluklarda B planlarının hazır olması gereklidir. Yatırım aşamasında hazırlanmasında sürü projeksiyonunun düzenlenmesi en önemli işlerden biridir. İyi bir projeksiyonla yıllar itibariyle hayvan sayılarının, ölüm oranlarının, damızlıkta kullanılacak hayvan sayılarının, reforme edilecek hayvan sayılarının, satılacak hayvanların, ihtiyaç duyulacak kaba ve karma yemlerin, elde edilecek hayvansal ürünlerin, yapılması gereken yatırımların tahmini mümkündür. Sürü projeksiyonunun düzenlenmesinde, sürünün büyümesi tam gelişmeye ulaşıncaya kadar sürer, tam gelişme hayvancılık için ayırdığı kaynaklarını (özellikle yem bitkileri kaynaklarını) en ekonomik biçimde değerlendirecek sürü büyüklüğünü ifade eder.
Projenin hayata geçirilmesinden sonra 7-8 aylık yaşta ve günlük en az 1500 g canlı ağırlık artışı sağlayabilecek ırkların erkek danaları besiye alınacaktır. İşletmelere getirilen hayvanlara iç ve dış parazit mücadelesi yapılacaktır. Yine aşılama programı uyarınca gerekli aşılarda bu süre zarfında uygulanacaktır. Besinin toplam 12 ay sürdürülmesi ve hayvanların 20 aylık yaşta kesime sevk edilmesi planlanmaktadır.
99 Başlık Besi Sığırı Projeksiyonu
YILLAR | Sürü Bireyleri | Yıl Başı Mevcut (Besiye Alınan) | Ölüm / Reforme | Yıl Sonu Mevcudu Xxxxxx sevk |
1 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
2 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
3 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
4 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
5 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
6 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
7 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
8 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
9 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
10 | 7-8 aylık dana | 99 | 3 | 96 |
50 Başlık Besi Sığırı Projeksiyonu
YILLAR | Sürü Bireyleri | Yıl Başı Mevcut (Besiye Alınan) | Ölüm / Reforme | Yıl Sonu Mevcudu Xxxxxx sevk |
1 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
2 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
3 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
4 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
5 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
6 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
7 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
8 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
9 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
10 | 7-8 aylık dana | 50 | 2 | 48 |
Besi işletmelerinde yaşanan sağlık problemleri verimi buna bağlı olarak karlılığı etkilemektedir. Doğu Anadolu Bölgesinde yapılan besicilikte sağlık problemleri çok sık yaşanmakta, ölüm oranları normal işletmelerle kıyaslandığında yüksek kalmaktadır. Hayvanların beslenmesinde ırka, canlı ağırlık artışına, mevsime, barınak şartlarına göre hazırlanması gereken rasyonlar gelişigüzel ve daha çok alışkanlıklara göre hazırlandığı için besi performansı düşük düzeyde kalmakta, karkas kalitesi yeterli olmamaktadır. Bütün bu olumsuzlukları yaşamamak adına işletmelerde rasyon hazırlama, koruyucu hekimlik faaliyetleri “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi” bünyesinde istihdam edilip hizmet sunacak teknik elemanlar tarafından yerine getirilerek yetiştiricilerin daha iyi bir besicilik yapmaları sağlanacaktır. Besi performansını dolayısıyla karlılığı etkilemesi nedeniyle ırka, yaşa, canlı ağırlık, canlı ağırlık artışı ve çevresel faktörlere göre hayvanlara yedirilmesi düşünülen rasyonlara örnek olacak şekilde aşağıdaki rasyonlar verilmiştir.
99 BAŞLIK BESİ SIĞIRCILIĞI İŞLETMESİ HAYVAN KOMPOZİSYONUNA GÖRE RASYONLAR
Karantina dönemi (1. Ay Besi) 170-180 kg ile 205-215 kg arası canlı ağırlık, 8 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 3 | 90 | 99 | 8.910 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 99 | 2.970 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1 | 30 | 99 | 2.970 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 2,5 | 75 | 99 | 7.425 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 99 | 149 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 99 | 30 |
2. Ay Besi 205-215 kg ile 250-260kg arası canlı ağırlık 9 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 3 | 90 | 99 | 8.910 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 99 | 2.970 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 99 | 2.970 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1 | 30 | 99 | 2.970 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 2,8 | 84 | 99 | 8.316 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 99 | 149 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 99 | 30 |
3. Ay Besi 250-260 kg ile 295-305 kg arası canlı ağırlıkve 10 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 3,2 | 96 | 98 | 9.408 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1,2 | 36 | 98 | 3.528 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 3,2 | 96 | 98 | 9.408 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,001 | 0,03 | 98 | 3 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 98 | 147 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 98 | 29 |
4. Ay Besi 295-305kg ile 340-350 kg arası canlı ağırlık kg ve 11 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 4,5 | 135 | 98 | 13.230 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1,4 | 42 | 98 | 4.116 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 3,5 | 105 | 98 | 10.290 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,001 | 0,03 | 98 | 3 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 98 | 147 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 98 | 29 |
5. Ay Besi 340 -350 kg ile 385-395 kg arası canlı ağırlık ve 12 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 5 | 150 | 98 | 14.700 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1 | 30 | 98 | 2.940 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 4,5 | 135 | 98 | 13.230 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 98 | 147 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 98 | 29 |
6. Ay Besi 385-395 kg ile 430-440 kg arası canlı ağırlık ve 13 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Xxxxxx | Xxxxxx başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 5 | 150 | 97 | 14.550 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 97 | 2.910 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 97 | 2.910 |
Arpa | 30 | KG | 0,8 | 30 | 97 | 2.910 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 0,5 | 15 | 97 | 1.455 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5 | 150 | 97 | 14.550 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 97 | 146 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 97 | 29 |
7. Ay Besi 430-440 kg ile 475-485 kg arası canlı ağırlık 14 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 6 | 180 | 97 | 17.460 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 0,5 | 15 | 97 | 1.455 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 97 | 3.492 |
Arpa | 30 | KG | 1,7 | 30 | 97 | 2.910 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5,5 | 165 | 97 | 16.005 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 97 | 146 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 97 | 29 |
8. Ay Besi 475-485 kg ile 520-530 kg arası canlı ağırlık ve 15 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Xxxxxx | Xxxxxx başına | Hayvan Başına Toplam | Hayvan sayısı | Toplam tüketim |
tüketim(kg) | Tüketim (kg) | miktarı(kg) | ||||
Mısır Slajı | 30 | KG | 6 | 180 | 97 | 17.460 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 0,5 | 15 | 97 | 1.455 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 97 | 3.492 |
Arpa | 30 | KG | 1,7 | 30 | 97 | 2.910 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5,5 | 165 | 97 | 16.005 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 97 | 29 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 97 | 146 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 97 | 29 |
9. Ay Besi 520-530 kg ile 550-560 kg arası canlı ağırlık ve 16 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 6 | 180 | 96 | 17.280 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 96 | 3.456 |
Arpa | 30 | KG | 2,2 | 30 | 96 | 2.880 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 6 | 180 | 96 | 17.280 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 96 | 29 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 96 | 144 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 96 | 29 |
10. Ay Besi 550-560 kg ile 600-610 kg arası canlı ağırlıkve 17 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 5 | 150 | 96 | 14.400 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 96 | 3.456 |
Arpa | 30 | KG | 2,5 | 30 | 96 | 2.880 |
Şeker Pancarı Posası | 30 | KG | 5 | 30 | 96 | 2.880 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 6 | 180 | 96 | 17.280 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,02 | 0,6 | 96 | 58 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 96 | 144 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 96 | 29 |
11. Ay Besi 600-610 kg ile 650-660 kg arası canlı ağırlık ve 18 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 4 | 120 | 96 | 11.520 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 96 | 3.456 |
Arpa | 30 | KG | 3 | 30 | 96 | 2.880 |
Şeker Pancarı Posası | 30 | KG | 5 | 30 | 96 | 2.880 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5 | 150 | 96 | 14.400 |
Bitkisel yağ | 30 | KG | 0,1 | 3 | 96 | 288 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,03 | 0,9 | 96 | 86 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 96 | 144 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 96 | 29 |
12. Ay Besi 650-660 kg ile 700-710 kg arası canlı ağırlıkve 19 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 4 | 120 | 96 | 11.520 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 96 | 3.456 |
Arpa | 30 | KG | 3,5 | 30 | 96 | 2.880 |
Şeker Pancarı Posası | 30 | KG | 4 | 30 | 96 | 2.880 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5 | 150 | 96 | 14.400 |
Bitkisel yağ | 30 | KG | 0,1 | 3 | 96 | 288 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,04 | 1,2 | 96 | 115 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 96 | 144 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 96 | 29 |
50 BAŞLIK BESİ SIĞIRCILIĞI İŞLETMESİ HAYVAN KOMPOZİSYONUNA GÖRE RASYONLAR
Karantina dönemi (1. Ay Besi) 170-180 kg ile 205-215 kg arası canlı ağırlık, 8 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 3 | 90 | 50 | 4.500 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 2,5 | 75 | 50 | 3.750 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 50 | 75 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 50 | 15 |
2. Ay Besi 205-215 kg ile 250-260kg arası canlı ağırlık 9 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 3 | 90 | 50 | 4.500 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 2,8 | 84 | 50 | 4.200 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 50 | 75 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 50 | 15 |
3. Ay Besi 250-260 kg ile 295-305 kg arası canlı ağırlıkve 10 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 3,2 | 96 | 50 | 4.800 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1,2 | 36 | 50 | 1.800 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 3,2 | 96 | 50 | 4.800 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,001 | 0,03 | 50 | 2 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 50 | 75 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 50 | 15 |
4. Ay Besi 295-305kg ile 340-350 kg arası canlı ağırlık kg ve 11 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 4,5 | 135 | 50 | 6.750 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 50 | 1.500 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1,4 | 42 | 50 | 2.100 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 3,5 | 105 | 50 | 5.250 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,001 | 0,03 | 50 | 2 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 50 | 75 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 50 | 15 |
5. Ay Besi 340 -350 kg ile 385-395 kg arası canlı ağırlık ve 12 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 5 | 150 | 49 | 7.350 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 49 | 1.470 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 49 | 1.470 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 1 | 30 | 49 | 1.470 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 4,5 | 135 | 49 | 6.615 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 49 | 74 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 49 | 15 |
6. Ay Besi 385-395 kg ile 430-440 kg arası canlı ağırlık ve 13 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Xxxxxx | Xxxxxx başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 5 | 150 | 49 | 7.350 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 1 | 30 | 49 | 1.470 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1 | 30 | 49 | 1.470 |
Arpa | 30 | KG | 0,8 | 30 | 49 | 1.470 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 30 | KG | 0,5 | 15 | 49 | 735 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5 | 150 | 49 | 7.350 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 49 | 74 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 49 | 15 |
7. Ay Besi 430-440 kg ile 475-485 kg arası canlı ağırlık 14 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 6 | 180 | 49 | 8.820 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 0,5 | 15 | 49 | 735 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 49 | 1.764 |
Arpa | 30 | KG | 1,7 | 30 | 49 | 1.470 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5,5 | 165 | 49 | 8.085 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 49 | 74 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 49 | 15 |
8. Ay Besi 475-485 kg ile 520-530 kg arası canlı ağırlık ve 15 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 6 | 180 | 49 | 8.820 |
Yonca kuru otu | 30 | KG | 0,5 | 15 | 49 | 735 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 49 | 1.764 |
Arpa | 30 | KG | 1,7 | 30 | 49 | 1.470 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5,5 | 165 | 49 | 8.085 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 49 | 15 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 49 | 74 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 49 | 15 |
9. Ay Besi 520-530 kg ile 550-560 kg arası canlı ağırlık ve 16 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 6 | 180 | 48 | 8.640 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 48 | 1.728 |
Arpa | 30 | KG | 2,2 | 30 | 48 | 1.440 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 6 | 180 | 48 | 8.640 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 48 | 14 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 48 | 72 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 48 | 14 |
10. Ay Besi 550-560 kg ile 600-610 kg arası canlı ağırlıkve 17 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 5 | 150 | 48 | 7.200 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 48 | 1.728 |
Arpa | 30 | KG | 2,5 | 30 | 48 | 1.440 |
Şeker Pancarı Posası | 30 | KG | 5 | 30 | 48 | 1.440 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 6 | 180 | 48 | 8.640 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,02 | 0,6 | 48 | 29 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 48 | 72 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 48 | 14 |
11. Ay Besi 600-610 kg ile 650-660 kg arası canlı ağırlık ve 18 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 4 | 120 | 48 | 5.760 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 48 | 1.728 |
Arpa | 30 | KG | 3 | 30 | 48 | 1.440 |
Şeker Pancarı Posası | 30 | KG | 5 | 30 | 48 | 1.440 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5 | 150 | 48 | 7.200 |
Bitkisel yağ | 30 | KG | 0,1 | 3 | 48 | 144 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,03 | 0,9 | 48 | 43 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 48 | 72 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 48 | 14 |
12. Ay Besi 650-660 kg ile 700-710 kg arası canlı ağırlıkve 19 aylık yaşta hayvan | ||||||
Yem Maddesi | Süre | Birimi | Hayvan başına tüketim(kg) | Hayvan Başına Toplam Tüketim (kg) | Hayvan sayısı | Toplam tüketim miktarı(kg) |
Mısır Slajı | 30 | KG | 4 | 120 | 48 | 5.760 |
Bugday samanı | 30 | KG | 1,2 | 36 | 48 | 1.728 |
Arpa | 30 | KG | 3,5 | 30 | 48 | 1.440 |
Şeker Pancarı Posası | 30 | KG | 4 | 30 | 48 | 1.440 |
Sığır Besi Yemi | 30 | KG | 5 | 150 | 48 | 7.200 |
Bitkisel yağ | 30 | KG | 0,1 | 3 | 48 | 144 |
Sodyum bikarbonat | 30 | KG | 0,04 | 1,2 | 48 | 58 |
Tuz | 30 | KG | 0,05 | 1,5 | 48 | 72 |
Vitamin-Mineral Karması | 30 | KG | 0,01 | 0,3 | 48 | 14 |
İşletmelere yaklaşık 7-8 aylık yaşlarda ve 170-180 kg, canlı ağırlığında hayvanların alınması günlük canlı ağırlık artışlarının en az 1,5-1,7 kg, aylık canlı ağırlık artışlarının ise toplamda 45-50 kg olacağı, ölüm oranlarının yaklaşık %3 düzeyinde olacağı öngörülmektedir. Bu planlamalara göre besi süresinin sonunda hayvanların yaklaşık 710 kg canlı ağırlıklarda kesime sevk edilebileceği, karkas randımanın ise %58-60 (kesime sevk edilecek olan hayvanların yaşının genç ve cinsiyetlerinin erkek olmaları nedeniyle) olabileceği ve bir hayvandan 420-425 kg karkas ağırlığının elde edilebileceği planlanmaktadır.
Besi işletmesinde (99 baş) besi süresince ve sonrasında satılacak olan toplam karkas miktarı (kg)
0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 10.yıl | |
Besi xxxx xxxxxx miktarı, (kg) | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 |
TOPLAM | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 |
Besi işletmesinde (50 baş) besi süresince ve sonrasında satılacak olan toplam karkas miktarı (kg)
0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 10.yıl | |
Besi xxxx xxxxxx miktarı, (kg) | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 |
TOPLAM | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 |
Tablo 13. 99 Bas Kapasiteli Besi İşletmesinde Kurulu Kapasite ve Tahmini Üretim Miktarı
Birim (Ton, Kg, Lt, vb.) | Mevcut Xxxxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 00.Xxx | |
Xxxxxx Et | ||||||||||||
A1- Kurulu Kapasite | Kg | 0,00 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 |
B1- Üretim Miktarı | Kg | 0,00 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 |
C1-Birim Satış Fiyatı | 0 | 0,00 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 |
Kapasite Kullanım Oranı KKO1=% [(B1/A1)*100]) | - | 0,00% | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 |
Ortalama Kapasite Kullanım Oranı | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | ||
Tablo 14. 50 Bas Kapasiteli Besi İşletmesinde Kurulu Kapasite ve Tahmini Üretim Miktarı
Birim (Ton, Kg, Lt, vb.) | Mevcut Xxxxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 0.Xxx | 00.Xxx | |
Xxxxxx Et | ||||||||||||
A1- Kurulu Kapasite | Kg | 0,00 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 |
B1- Üretim Miktarı | Kg | 0,00 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 |
C1-Birim Satış Fiyatı | 0 | 0,00 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 | 28.50 |
Kapasite Kullanım Oranı KKO1=% [(B1/A1)*100]) | - | 0,00% | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 |
Ortalama Kapasite Kullanım Oranı | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | 100,00 | ||
Üretim Akış Şeması - Madde Balansı veya Hizmet Akış Şeması
7-8 aylık 170-180 kg ağırlığında erkek danaların işletmeye gelişi
Yemleme (tam yemle) Aşılama
İç dış parazit mücadelesi
Xxxx Xxxxxxx (12 ay)
%3 Ölüm ve Reforme olanlar
Kesime sevk 20. ay 710 kg canlı ağırlık
Karkas satışı (425 kg)
4.2. Pazarlama Kapasitesi
4.2.1. Rekabet Gücü
Geçmiş yıllarda Ülkemiz hayvancılığında çok önemli görevler üstlenen Doğu Anadolu Bölgesi bilhassa Erzurum ili değişen dünya düzeninde hayvancılıktaki bilimsel ve teknolojik gelişmelere aynı hızda ayak uyduramayınca, hayvan sayısı bakımından Türkiye’de ikinci sırada olmasına karşın hayvan başına verim ve kalite bakımından oldukça gerilerde kalmıştır. Bu durum ekonomisi önemli ölçüde hayvancılığa dayalı Erzurum ilinde fakirleşen halkın hayvancılık uğraşısından vazgeçip, büyük şehirlere göç etmesine yol açmıştır. İnsanların doğup büyüdükleri ve geçimlerini sağladıkları yerlerden büyük şehirlere göçü sosyal sıkıntıları da beraberinde getirmiştir.
Erzurum ili hayvancılık için önemli bir potansiyele sahip olup birçok dinamiği bünyesinde barındırmaktadır. Hayvancılığın en ucuza yapılacağı yerler çayır ve mera alanlarıdır. Türkiye’deki çayır-mera alanlarının önemli bir kısmı Erzurum ilinde yer almaktadır.
Tablo 15. Türkiye ve Erzurum’ da Çayır ve Mera Alanları DİE, 2001
Çayır | Tüm Türkiye İçindeki, % | Mera | Tüm Türkiye İçindeki, % | |
TÜRKİYE | 14.493.128 | 131.673.745 | ||
Erzurum | 973.288 | 6.72 | 13.511.375 | 10.26 |
Erzurum ili verimlik açısından olmasa da 2014’ün ikinci yarısında 655.836 adet büyükbaş hayvan sayısı ile Türkiye’de ikinci sırada yer almaktadır. Hayvan başına verimin düşük olmasındaki gerçek hayvan varlığının ırklara göre dağılımında yatmaktadır. Erzurum ili büyükbaş hayvan varlığının yaklaşık olarak % 12’ sinin Kültür ırkı, % 79’unun kültür ırkı melezi ve %9’unun ise yerli ırklardan oluştuğu görülmektedir.
Erzurum ili Türkiye’nin diğer bölgeleri ile kıyaslandığında Organik hayvancılık yapmak, organik süt ve et üretmek içinde çok büyük potansiyele sahiptir. Bunun en önemli sebebi topraklarının bulaşık olmaması, organik hayvancılığın en önemli gereği olan organik yemin de (kaba kesif yem) sertifikalı olarak Erzurum’da üretiliyor olmasıdır. Erzurum ili, yetişecek ürünlerin daha sağlıklı ve kaliteli bunun sonucunda da daha yüksek değerde satılmasını sağlayacak yüksek bir rakıma sahiptir. Özellikle İtalya ve Fransa başta olmak üzere Avrupa ülkelerinde üretilen tarımsal ürünün kalitesi ile üretildiği arazinin yüksekliği arasında pozitif ilişki kurularak yüksek arazide ve dağlık bölgelerde üretilen ürünlerin pazarda daha yüksek
değerde satılması sağlanmaktadır. Bu ilişki yapılan çok sayıda bilimsel çalışma ile de ispatlanmıştır. Arazi yükseldikçe ve dağlık bölgelere gidildikçe nüfus yoğunluğu ile paralel olarak çevre kirliliği ve kimyasal kullanımı azalmaktadır. Bunun sonucu olarak da buralarda üretilen ürünlerin organik ürüne yakın olması veya kolayca organik üretime geçişi sağlamaktadır. Bu nedenle ürün kalitesi doğal olarak artmaktadır. Akademik birçok çalışma ile de insan beslenmesi ve sağlığı açısından ürün içeriklerinin yüksek yerlerde daha zengin olduğu ortaya koyulmuştur. Erzurum insanının önemli bir kısmının geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlıyor olması ekonomik beklentilerin çok önemli bir kısmının hayvancılıktan olması gibi bir çok unsur hayvancılığın diğer avantajlarıdır.
Tablo 16. Büyükbaş Hayvan Varlığının Irklara Göre Dağılımı (%)
IRK | 2013 | 2014 |
Simental | 0,39 | 0,41 |
Simental Melezi | 0,59 | 0,59 |
Diğer kültür | 0,11 | 0,11 |
Diğer kültür Melezi | 0,18 | 0,18 |
Montofon | 7,78 | 8,24 |
Montofon Melezi | 64,57 | 64,52 |
Simental | 3,12 | 3,30 |
Xxxxxxxx Xxxxxx | 13,17 | 13,16 |
Yerli ırklar | 9,92 | 9,29 |
Manda | 0,17 | 0,19 |
Genel toplam | 100 | 100 |
Hayvancılıkta sayılan bunca avantajına rağmen Erzurum ili bugüne kadar bu potansiyelini kullanamamıştır. Yetiştiriciler hayvancılıktan bekledikleri geliri elde edemedikleri için hayvancılıktan uzaklaşmaya başlamışlar, köylerde hayvancılıkla uğraşanların sayısı azalmış, köyden kente göç olayları artmıştır. Oysaki Ülkemizde özellikle de Doğu Anadolu bölgesinde tarım ve hayvancılığın önemli bir istihdam ve kazanç kaynağı olması, bu sektörün devamlılığının sağlanmasını gerektirmektedir.
Erzurum’da yetiştirilen hayvanların önemli bir bölümü, canlı olarak, diğer bölgelerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, il dışından gelen tüccarlara satılmaktadır. Bu yüzdendir ki yıllara göre et üretimi, ilin gerçek hayvancılık potansiyelini göstermemektedir. Hayvancılık
sektöründe çalışan nüfusun büyük çoğunluğunu kadınlar oluşturmaktadır. Kadın işgücü oranının yüksekliği kırdan kente göç ve özellikle erkek işgücünün geçici-mevsimlik istihdam alanı araması sonucunu ortaya çıkarmıştır.
Oysaki Ülkemizde özellikle de Doğu Anadolu bölgesinde tarım ve hayvancılığın önemli bir istihdam kaynağı olması, diğer sektörlerle emek ve sermaye anlamında güçlü bir etkileşimin olması bu sektörün devamlılığın sağlanmasını gerektirmektedir. Ancak bölgede hayvancılıkla uğraşan kesimin daha çok yaşlılardan oluşması ve bunlarında eğitim düzeyinin düşük olması, hayvancılık sektöründe modern yetiştirme teknikleri yerine geleneksel yöntemlerin kullanılması, hayvan varlığının önemli bir kısmının verim düzeyi düşük hayvanlardan oluşması, hayvancılık işletmelerinin önemli bir kısmının küçük tip aile işletmeleri olması, hayvan barınaklarının uygun olmaması, yem bitkileri üretiminin yetersiz olması, kış şartlarının ağır olması, mera alanlarının kalitelerinin giderek azalması gibi olumsuzluklar potansiyelleri kullanamama sonucunu doğurmuştur.
Yatırım uygulama alanı Erzurum ilinde büyükbaş hayvancılık büyük çoğunlukla besi sığırcılığı şeklinde yapılmaktadır. Besi işletmelerinde barınakların çok kötü şartlarda olması, bakım ve besleme yetersizlikleri, hayvan varlığının et verimi bakımından verimsiz hayvanlardan oluşması gerek birim hayvandan alınan et veriminin gerekse kalitesinin düşük olmasına yol açmaktadır.
Geçmişte yıl boyunca et üretmeye yönelik yapılan besi hayvancılığının yerini son yıllarda Kurban Bayramına hayvan temin etmeye yönelik besi hayvancılığı almıştır. Üretilen eti yıl boyunca süreklilik arz etmemesi, beside daha çok verim düzeyi düşük hayvanların kullanılması, beside genç ve et kalitesi daha iyi hayvanlar yerine, yaşlı ve buna bağlı olarak et kalitesi daha düşük düzeyde olan hayvanların kullanılması, hayvanların besi performansını buna bağlı olarak ta karlılığı azaltmaktadır. Hele hele son yıllarda girdi fiyatlarında meydana gelen artışlar, hayvanların performanslarının düşük olması, bölgede fazlaca rastlanan sağlık problemleri zaman zaman yetiştiricilerin zarar etmesine yol açmaktadır. Bunu sonucu olarak asıl geçim kaynağı hayvancılık olan bölge insanı hayvancılıktan uzaklaşmaktadır.
Yukarıda anlatılan bütün bu olumsuzluklar nedeniyle yatırım sonucunda üretilecek olan kaliteli ve sürekli etin pazar probleminin olmadığı düşünülmektedir. Yatırım sonucu kurulacak olan modern işletmelerde genç, yemden yararlanma oranı buna bağlı olarak besi performansı iyi etçilik özellikleri üst düzeyde olan hayvanlarla çalışılacak olması, yine böyle bir işletmelerde sağlık problemlerinin çok daha az görülecek olması, bir taraftan yem, sağlık, işçilik giderlerinin çok daha az olması nedeniyle karlılığı artıracak diğer taraftan çok daha kaliteli ve sağlıklı kırmızı eti piyasaya sürmek mümkün olacaktır. Yukarıda anlatıldığı gibi Erzurum ilinde üretilen
etin lezzetinin ve aromasının daha iyi olacağı gerçeğinden yola çıkarak, yatırımla kurulacak olan işletmede modern ve sağlıklı şartlarda genç hayvanlardan üretilecek kaliteli etin pazarda daha fazla tercih edileceği ve daha fazla fiyata satılacağı aşikardır. Proje kapsamında yapılacak et işleme tesisinde etlerin işlenerek ürüne dönüştürülmesi katma değerin daha da artmasına yol açacaktır.
Şimdiye kadar bu potansiyel kullanılamamış olsa da bu ve benzeri projelerle oluşturulacak daha büyük ölçekli, modern yetiştirme tekniklerinin uygulandığı, etkili koruyucu hekimlik sayesinde hayvanlarda sağlık problemleri ile ölüm oranlarının çok daha az görüldüğü fiziki açıdan Avrupadaki işletmelerden eksiği bulunmayan hayvancılık işletmelerinin kurulması ile Erzurum ili hayvancılıktan hak ettiği payı ve kazancı alacaktır
4.2.2. Arz ve Talep Durumu
Dünyamızda bugün olduğu gibi gelecekte de en büyük sorunumuz insanların beslenmesi özelliklede sağlıklı beslenmesi olacaktır. Yapılan araştırmalar, sağlıklı bir insanın günde 100 gram protein alması ve bunun da en az 1/3 ‘ünün hayvansal kaynaklı olmasının gerektiğini göstermiştir. Bugün ülkelerin gelişmişlik ölçülerinden biri olarak o ülkelerin fert başına yıllık et, süt, yumurta gibi hayvansal ürün, dolayısıyla hayvansal protein tüketim miktarları gösterilmektedir. İnsanlar için yeterli beslenmenin tek ölçüsü günlük enerji ve protein tüketimi değildir. Özellikle beslenme kalitesi açısından enerji ve proteinin hangi besin kaynaklarından sağlandığı da büyük önem taşır. Türkiye kişi basına günlük 96 gram protein tüketimi ile dünya ülkeleri arasında 33. sırada yer almaktadır. Fakat hayvansal besinlerden sağlanan protein esas alındığında Türkiye çok gerilere düşmektedir.
Dünya sıralamasındaki bu yer Türkiye’nin hayvansal protein üretimindeki yetersizliğini, dolayısıyla da beslenme kalitesine ilişkin sorunu en kısa yoldan anlatmaktadır. Türkiye’de hayvansal protein üretimine katkıda bulunan ürünler süt, et ve yumurtadır.
Tablo 17. Kişi Başı Et Tüketim Miktarları
2010 (Kg/Kişi/Yıl) | TÜRKİYE | ABD | AB |
Kırmızı Et | 13 | 31 | 20 |
Domuz Eti | - | 23 | 23 |
Kanatlı Eti | 19 | 47 | 23 |
Balık | 7 | 28 | 24 |
Ülkelerin gelişmişlik düzeyinin gösterge parametrelerinden olan et tüketim (hayvansal protein) miktarları incelendiğinde ülkemizin gerilerde yer aldığı görülmektedir.
Ülkemizde kırmızı et tüketimin bu derece düşük olmasının nedeni, Türkiye’de kırmızı et arzının yetersiz oluşudur. Türkiye için kırmızı et arzının en temel bileşeni üretimdir. Ülkemiz projeye konu olan kırmızı et üretiminde ve tüketiminde gelişmiş ülkelerin oldukça gerisindedir. Tablo 18. Dünya Hayvan Sayısı ve Kırmızı Et Üretimi
Hayvan Sayısı (baş) | Kesilen (baş) | Et Üretimi (ton) | Et Üretimindeki Payı (%) | |
Sığır | 1.428.636.207 | 295.771.893 | 62.325.464 | 33,0 |
Manda | 194.168.699 | 24.355.890 | 3.411.523 | 1,8 |
Koyun | 1.078.948.201 | 537.791.052 | 8.532.257 | 4,5 |
Keçi | 921.431.865 | 425.947.124 | 5.168.151 | 2,7 |
Deve | 24.085.522 | 1.729.262 | 360.014 | 0,2 |
Domuz | 965.855.414 | 1.375.216.728 | 109.215.302 | 57,8 |
TOPLAM | 4.613.125.908 | 2.660.811.949 | 189.012.711 | 100 |
Tablo 19. Yıllara Göre Kırmızı Et Üretimimiz
Koyun | Keçi | Sığır | Manda | TOPLAM | |||||
YILLAR | Kesilen (baş) | Et üretimi (ton) | Kesilen (baş) | Et üretimi (ton) | Kesilen (baş) | Et üretimi (ton) | Kesilen (baş) | Et üretimi (ton) | Kırmızı et Üretimi(ton) |
1991 | 7 926 513 | 128 626 | 1 198 008 | 19 570 | 2 162 860 | 309 563 | 59 913 | 8 803 | 466 532 |
2000 | 6 110 853 | 111 139 | 1 166 169 | 21 395 | 2 101 583 | 354 636 | 23 518 | 4 000 | 000 000 |
2001 | 4 747 268 | 85 661 | 879 127 | 16 138 | 1 843 320 | 331 589 | 12 514 | 2 295 | 435 778 |
2002 | 3 935 393 | 75 828 | 757 465 | 15 454 | 1 774 107 | 327 629 | 10 110 | 1 630 | 420 595 |
2003 | 3 554 078 | 63 000 | 000 000 | 11 487 | 1 591 045 | 290 455 | 9 521 | 1 709 | 366 962 |
2004 | 3 933 973 | 69 715 | 570 512 | 10 301 | 1 856 549 | 364 999 | 9 858 | 1 950 | 447 154 |
2005 | 4 145 343 | 73 743 | 688 704 | 12 390 | 1 630 471 | 321 681 | 8 920 | 1 577 | 409 423 |
2006 | 4 763 394 | 81 899 | 803 063 | 14 133 | 1 750 997 | 340 705 | 9 658 | 1 774 | 438 530 |
2007 | 6 428 866 | 117 524 | 1 256 348 | 24 136 | 2 003 991 | 431 963 | 9 532 | 1 988 | 575 622 |
2008 | 5 588 906 | 96 738 | 767 522 | 13 752 | 1 736 107 | 370 619 | 7 251 | 1 334 | 482 458 |
2009 | 3 997 348 | 74 633 | 606 042 | 11 675 | 1 502 073 | 325 286 | 4 857 | 1 005 | 412 621 |
2010 | 6 873 626 | 135 687 | 1 219 504 | 23 060 | 2 602 246 | 618 584 | 15 720 | 3 387 | 780 718 |
2011 | 5 479 546 | 107 076 | 1 254 092 | 23 318 | 2 571 765 | 644 906 | 7 255 | 1 615 | 776 915 |
2012 | 4 541 122 | 97 334 | 926 799 | 17 430 | 2 791 034 | 799 344 | 7 426 | 1 736 | 915 844 |
2013 | 4 958 226 | 102 943 | 1 340 909 | 23 554 | 3 430 723 | 869 292 | 2 403 | 336 | 996 125 |
Ülkemizde önümüzdeki dönemlerde hayvan varlığı korunsa bile üretimin talebi karşılayamayacağı düşünülmektedir.
Yapılan projeksiyonda;
• 2004 yılında 835,3 bin ton olan toplam kırmızı et üretiminin
• 2013 yılında ancak 951 bin tona yükseleceği öngörülmüştür. Üretim-Talep Farkının
• 2004 yılında 0,7 bin ton iken
• 2013 yılında -164 bin tona çıkacağı tahmin edilmiştir.
2013 yılında tahmin edilenden (951.000 ton) daha biraz daha fazla 996.125 ton kırmızı et üretimi gerçekleşmiştir. Ancak kırmızı ete talepte beklentilerin çok üstünde olmuştur. Kırmızı et açığı her geçen gün artmaktadır. Bu açığı kapatmak için üretimin artırılması gerekmektedir. Bütün bu göstergeler kırmızı ete karşı bir talebin olduğunu ancak arzın aynı ölçüde olmadığını göstermektedir. Bu bakımdan proje kapsamında üretilecek sağlıklı, kaliteli etin pazarlanmasında hiçbir sorunun olmayacağı aşikardır.
4.2.3.Pazarlama Aktivite Planı
Benzer birçok projede yapılan görüşmelerde Türkiye’nin birçok ilinde marketler zinciri bulunan büyük marketler ile büyükşehirlerde özel müşteri grubuna hitap eden Steakhouse’ların Erzurum’da üretilen etlerin lezzet, kalite, aroma bakımından üstün özellikleri olacağına inandıkları ve bu etleri talep edecekleri, böyle üretilmiş etlere daha yüksek fiyat verebilecekleri anlaşılmıştır. Yalnız bu görüşmelerde söz konusu firmalar, üretimde süreklilik istediklerini, sürekli taleplerine karşın arzın kesintiye uğramamasını şart koştuklarını bildirmişlerdir. Yine proje kapsamında “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nde yapılacak et işleme tesisinde etlerin işlenerek kalitelerine göre sınıflandırılması, salam, sucuk, kavurma, sosis gibi et ürünlerine dönüştürülmesi ile daha fazla katma değer oluşturulması mümkün olacaktır. Yapılacak iyi planlama ve çalışmalar ile bölgenin et ve et ürünleri konusunda marka olması, bölgeden çok sayıda markanın ulusal ve uluslararası pazarda boy göstermesi sağlanacaktır. Yatırımın gerçekleşmesinden sonra üretim kapasitesin artırılması, markalı organik et ve et ürünleri üretilmesi öncelikli hedefler olacaktır. Üretilen kırmızı etler ve et ürünleri Türkiye’nin birçok ilinde marketler zinciri bulunan büyük marketler ile büyükşehirlerde özel müşteri grubuna hitap eden Steakhouse’lar vasıtası ile tüketicilere ulaştırılacaktır.
5. FİNANSAL ANALİZ
Bu bölümde “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde yapımı düşünülen 50 başlık 72 adet ve 99 başlık 27 adet besi işletmesinden her birinin ayrı ayrı finansal analizi yapılarak bireysel olarak her bir işletmenin maliyeti, geri dönüş süresi, karlılığı gibi parametreler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yine “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde toplamda 99 adet besi işletmesi, et işleme tesisi, yönetim binası ile projenin bir bütün olarak maliyetinin ve diğer finansal parametrelerin ortaya konulması amaçlanmıştır.
5.1. 50 BAŞ KAPASİTELİ BESİ İŞLETMESİ
5.1.1. SABİT YATIRIM TUTARI
5.1.1.1. Arazi Bedeli
İşletme arazileri hazineye ait olacağından herhangi bir bedel ödenmeyecektir.
5.1.1.2. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri
Düzenlenen bu projenin ön etütlerinin yapılması ile proje ve fizibilite raporlarının hazırlanması ve yatırım aşamasında müşavirlik hizmetleri bedeli olarak her bir işletme için
5.000 TL harcama öngörülmüştür.
5.1.1.3. Xxxxxx, Patent, Know-How vb. Giderleri
Seçilen üretim teknolojisinin gerektirdiği lisans, patent ve know-how giderleri yoktur.
5.1.1.4. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj vb.)
Arazi düzenleme ve iç bağlantı yollarının yapımı bedeli olarak her bir işletme için 10.000 TL harcama öngörülmüştür.
5.1.1.5. İnşaat Giderleri
Yapılması planlanan besi sığırı işletmesi inşaatları için mühendislik-mimarlık firmasına mimari, statik, elektrik ve sıhhi tesisat projeleri hazırlatılarak metrajlar hesaplanmış, genel icmaller çıkarılmıştır.
50 BAŞ KAPASİTELİ BESİ İŞLETMESİ YAPIM İŞLERİ GENEL İCMALİ
SIRA NO | İMALAT YERİ | İNŞAAT İCMALİ | ELEKTRİK İCMALİ | MEKANİK İCMALİ |
1 | İDARİ BİNA İNŞAATI | 106.464,29 TL | 57.252,75 TL | 10.325,00 TL |
2 | AHIR BİNASI İNŞAATI | 386.477,26 TL | 28.264,70 TL | 36.305,40 TL |
3 | MAKİNA PARKI BİNASI İNŞAATI | 57.727,36 TL | 5.821,30 TL | - |
4 | KABA YEM DEPOSU BİNASI İNŞAATI | 57.727,36 TL | 5.821,30 TL | - |
6 | GÜBRE ÇUKURU İNŞAATI | 54.723,11 TL | - | - |
7 | SLAJ ÇUKURU İNŞAATI | 15.318,95 TL | - | - |
9 | ÇEVRE DÜZENLEME İNŞAATI | 13.467,56 TL | - | - |
TOPLAM= | 691.905,88 TL | 97.160,05 TL | 46.630,40 TL | |
GENEL TOPLAM= | 835.696,33 TL | |||
5.1.1.6. Makine-Donatım
Birim | Miktar | Birim Fiyat (TL) | Tutar TL | |
adet | 50 | 120 | 6.000,00 | |
Kilit demirleri | takım | 1 | 17.000,00 | 17.000,00 |
Gübre sıyırıcısı | adet | 1 | 16.000,00 | 16.000,00 |
Gübre karıştırıcı ve pompası | adet | 2 | 950 | 1.900,00 |
Suluk (Donmaz) | adet | 2 | 75 | 150,00 |
Suluk (Bireysel) | adet | 2 | 1.800,00 | 3.600,00 |
Kaşıntı fırçası(anaç ahırları ve düve ahırı) | adet | 1 | 24.000,00 | 24.000,00 |
Yem Karıştırma ve Dağıtım Vagonu (4m3) | adet | 1 | 80.000,00 | 80.000,00 |
Traktör | 148.650,00 |
5.1.1.7. Demirbaş Alım Giderleri
5.1.1.7.1. Cansız Demirbaş Giderleri
İşletme ve sosyal tesislerin ihtiyaç duyacağı demirbaşlar için 5.000 TL harcama yapılacağı planlanmıştır.
5.1.1.7.2.Canlı Demirbaş Giderleri
Besi sığırı işletmesinde kültür ırklarından iyi bakım ve besleme şartlarında 1500-1800 g günlük canlı ağırlık artışı sağlayabilen 7-8aylık yaşlarda tercihen Limuzin, Hereford, Şarole gibi etçi ırkların veya bölgede daha rahat temin edilebilecek kombine verimli ırklardan Simental ırkı erkek danalar alınacaktır.
Alınacak besi danalarının işletmelere nakliyesi, sigortası vb. maliyetler dikkate alınarak hayvan alımı ile ilgili tahmini mali veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir
50 BAŞ BESİ DANASI ALIMI | TAHMİNİ ALIM BÜTÇESİ |
Xxxxx Xxxxxx Xxxx Xxxxxx (1 adet besi danası) | 3.500,00-TL |
Toplam Bedel | 175.000,00-TL |
Nakliye | 3.000,00-TL |
Nakliye Sigortası | 1.250,00-TL |
Nakliyeye Nezaret | 1.000,00-TL |
Toplam Alım Bütçesi | 183.750,00 TL |
5.1.1.8. Taşıma ve Sigorta giderleri
Makine ve ekipmanlar yurt içinden bir firmadan sağlanacağı için taşıma ve sigorta giderleri makinaların satış fiyatlarına dahildir.
5.1.1.9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri
İthalat ve gümrüklemeye tabi gider olmayacaktır.
5.1.1.10. Montaj Giderleri
Temini planlanan makine-donatımın nakliye ve montaj bedeli makinaların satış fiyatlarına dahildir.
5.1.1.11. İşletmeye Alma Giderleri
İşletmeye alma gideri olarak proje kapsamında her bir işletme için 5.000 TL harcama olması öngörülmüştür.
5.1.1.12. Taşıt Araçları
İşletmeler için ayrı ayrı taşıt almaya ihtiyaç yoktur.
5.1.1.13. Genel Giderler
Gider çeşidi | Miktarı | Birim fiyatı (TL) | Toplam Maliyet (TL) |
İhale ve sözleşme giderleri | 5.000,00 | ||
Tanımlanmayan diğer faaliyetler (seyahat, haberleşme. V.b.) | 5.000,00 | ||
TOPLAM | 10.000,00 | ||
5.1.1.14. Beklenmeyen Giderler
Beklenmeyen giderler 10.000 TL olarak öngörülmüştür.
Sabit Yatırım Giderleri Tablosu
Sabit Yatırım Harcama Türü | Yatırım Yılı |
1. Etüd- Proje Giderleri | 5.000,00 |
2. Patent ve Lisans Giderleri | -- |
3. Xxxxx Xxxxxx | -- |
4. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri | 10.000,00 |
5. İnşaat İşleri Giderleri | 835.696,00 |
6. Xxxxxx-Xxxxxxx Gideri | 148.650,00 |
7. Demirbaş Alım Giderleri | -- |
7.1.Cansız Demirbaş | 5.000,00 |
7.2.Canlı Demirbaş | 183.750,00 |
8. Makine Taşıma ve Sigorta Giderleri | -- |
9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri | -- |
10. Montaj Giderleri | -- |
11. İşletmeye Alma Giderleri | 5.000,00 |
12. Taşıt Araçları Giderleri | -- |
13. Genel Giderler | 10.000,00 |
14. Beklenmeyen Giderler | 10.000,00 |
TOPLAM | 1.213.096,00 |
5.1.2. YILLIK İŞLETME GİDERLERİ
5.1.2.1. HAM MADDE GİDERLERİ
5.1.2.1.1. Rasyon (Yem Hammaddesi ) Giderleri
İşletmelerin en büyük girdi kalemini hayvan beslemede kullanılacak kaba ve konsantre yemler oluşturacaktır. Girdilerin azaltılması karlılığı artıracaktır. Bunu sağlamak adına kaba ve konsantre yemlerin olabildiğince fazla kısmının işletme sahibi yetiştiricilerin kendileri tarafından üretilmesi gereklidir. Kaba ve konsantre yemlerin yetiştiriciler tarafından üretilmesi ile maliyetlerin azaltılması karlı ve sürdürülebilir bir hayvancılık yapmak mümkün olacaktır. Hayvanların yaş, ırk, kondisyon, günlük canlı ağırlık artışı, çevresel şartlar dikkate alınarak ihtiyacı olan besin maddelerini alabilecekleri yem hammaddeleri formüle edilerek (RASYON) hayvanlar beslenmektedirler. Hayvanların aylık dönemlere yiyecekleri rasyonlar hazırlanarak, yıllık yem hammaddeleri ihtiyacı hesaplanarak tedarikinin yapılması mümkün olmaktadır. Fizibilite kapsamında mali analiz tablolarında tüm girdi fiyatları Ağustos 2017 tarihinde piyasa fiyatları üzerinden değerlendirilmiştir.
İşletmelerde hayvanların beslemesinde kullanılacak rasyonları oluşturan yem maddeleri ve tahmini fiyatları aşağıdaki tablolarda verilmiştir..
Yem Maddesi | Birim Fiyatı (TL/kg) | Toplam tüketim miktarı(kg) | Toplam Tutar (TL) |
Mısır Silajı | 0,16 | 80.250 | 14.445,00 |
Buğday samanı | 0,40 | 17.880 | 7.152,00 |
Yonca | 0,65 | 10.410 | 6.766,50 |
Arpa | 0,80 | 10.170 | 8.136,00 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 1,05 | 9.105 | 9.560,25 |
Şeker Pancarı Posası | 0,04 | 4.320 | 172,80 |
Sığır Besi Yemi | 0,98 | 79.815 | 78.218,70 |
Bitkisel yağ | 4,00 | 288 | 1.152,00 |
Sodyum bikarbonat | 1,20 | 159 | 190,44 |
Tuz | 0,16 | 882 | 141,12 |
Vitamin-Mineral Karması | 4,00 | 176 | 705,60 |
TOPLAM TUTAR | 126.640,41 |
5.1.2.2. Aşı- Parazit-Vitamin İlaç Giderleri
İşletmede sağlık sorunlarını en aza indirerek ölüm oranlarını modern işletmeler için öngörülen normal sınırlarda tutabilmek için koruyucu hekimlik hizmetlerine azami özen gösterilecektir.
Besi Sığırı Aşı- Parazit-Vitamin, İlaç, Uygulama Tablosu
Hayvan başı maliyet | Hayvan başı toplam maliyet | |||
0.gün | Transport stresine karşı | Tulatromisin | 20,00 TL | 20,00 TL |
5. gün | İç ve dış parazit uygulaması | Doramectin ve albendozole | 2,00 TL+2,00 TL | 4,00 TL |
15. gün | Şap hastalığı mücadelesi | Şap aşısı | - | - |
30. gün | Pastorella ve Clostrodial mücadele | P. Hemolytica+8’li clostrodial aşı | 2,5 TL | 2,5 TL |
60. gün | Clostrodial mücadele (rapel) | 8’li clostrodial aşı | 1,5 TL | 1,5 TL |
150. gün | Şap hastalığı mücadelesi (rapel) | Şap aşısı | - | - |
Ayda 1 (5 ay) | ADE vitamini (her ayın 1. Günü) | Aylık ADE vitamini | 1,6 / 2,0 TL | 9,00 TL |
Ayda 1 (5 ay) | Ca+Fosfor kombinasyonu (her ayın 15. Günü) | Aylık Ca+Fosfor kombinasyonu | 3,00 / 4,50 TL | 17,00 TL |
İLAÇ | Hastalık hallerinde | Antibiyotik, Analjejik vb. | 3/5,00 TL | 15,00 TL |
TOPLAM | 69,00 TL | |||
55 hayvan x 69,00 TL=3.750,00 TL
5.1.2.3. Personel Ve İşçilik Giderleri
Planlanan büyükbaş besi çiftliğinde istihdam edilmesi düşünülen personelin listesi ve işletmeye maliyet tablosu aşağıda verilmiştir.
PERSONEL | AD. | BİR AYLIK MALİYET | YILLIK TOPLAM TL |
Hayvan Bakıcısı | 2 | 1.800,00 | 43.200,00 |
TOPLAM | 2 | 43.200,00 |
5.1.2.4. Yönetim Sarf Giderleri :
Bir yıllık çalışma sürecinde işletmede kullanılacak elektrik, yakıt, bakım onarım, iletişim, ofis giderleri ile ilgili hesaplanan yönetim sarf giderleri tablosu aşağıda verilmiştir.
Gider Kalemleri | Birimi | Aylık Birim Tüketimi | Birim Fiyatı TL | Aylık Tutar TL | Yıllık Tutar TL |
Elektrik | Kwh | 600 | 0,172 | 103,2 | 1.238,40 |
Yakıt | Litre | 80 | 4,8 | 384 | 4.608,00 |
Bakım, Onarım | Muhtelif | 50 | 600 | ||
Ofis Giderleri | Muhtelif | 50 | 600 | ||
İletişim | Muhtelif | 50 | 600 | ||
Pers. Sarf Giderleri | Muhtelif | 75 | 900 | ||
İşletme Tüketim Giderleri | Muhtelif | 75 | 900 | ||
TOPLAM | 9.446,40 |
AMORTİSMANLAR
Harcama Türü | Gider Miktarı | Amortisman Oranı% | Yıllık Amortisman Miktarı (TL) |
Etüd- Proje Giderleri | 5.000,00 | 0,2 | 1.000,00 |
Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri | 10.000,00 | 0,02 | 200,00 |
İnşaat İşleri Giderleri | 835.696,00 | 0,02 | 16.714,00 |
Xxxxxx-Xxxxxxx Gideri | 148.650,00,00 | 0,02 | 2.973,00 |
Demirbaş Alım Giderleri | |||
Cansız Demirbaş | 5.000,00 | 0,1 | 500,00 |
Canlı Demirbaş | 183.750,00 | 0,02 | 3.675,00 |
İşletmeye Alma Giderleri | 5.000,00 | 0,2 | 1.000,00 |
Taşıt Araçları Giderleri | |||
Genel Giderler | 10.000,00 | 0,1 | 1.000,00 |
Beklenmeyen Giderler | 10.000,00 | 0,1 | 1.000,00 |
TOPLAM | 28.062,00 | ||
Toplam Yatırım Tutarı
A.Sabit Yatırım Tutarı | 1.213.096,00 |
B. İşletme Sermayesi Tutarı | 211.098,00 |
Toplam Yatırım Tutarı (A+B) | 1.424.094,00 |
5.1.3. GELİRLER
5.1.3.1. Karkas Geliri
Besiye alınacak hayvanların besi başlangıç ağırlıklarının 170-180 kg olacağı tahmin edilmektedir. Günlük canlı ağırlık artışlarının 1.5 -1.7 kg, aylık canlı ağırlık artışlarının ise toplamda 45-51 kg olacağı öngörülmüştür. Bu planlamalara göre besi süresinin sonunda hayvanların 710 kg canlı ağırlıklarda kesime sevk edilebileceği, karkas randımanın ise %58-60 (kesime sevk edilecek olan hayvanların yaşının genç ve cinsiyetlerinin erkek olmaları nedeniyle) olabileceği ve bir hayvandan 425-435 kg karkas ağırlığının elde edilebileceği planlanmaktadır. Projenin hazırlandığı Ağustos 2017 tarihinde tosun (erkek sığır) kesim fiyatı piyasa koşullarında 1 Kg karkas sığır eti (erkek) satın alma fiyatı 28.50 TL olarak açıklanmaktadır.
Besi işletmesinde besi süresince ve sonrasında satılacak olan toplam karkas miktarı (kg) | ||||||||||
0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 10.yıl | |
Besi xxxx xxxxxx miktarı, (kg) | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 |
TOPLAM | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 | 20.400 |
Besi Başlangıç Ağırlığı, kg | 170-180 kg | |||||||||
Günlük Canlı Ağırlık Artışı kg. | 1.500-1700 g | |||||||||
Besi Sonu Canlı Ağırlık kg. | 710 kg | |||||||||
Ortalama Randıman ( % ) | 58-60 | |||||||||
Karkas Ağırlığı, kg | 425-435 kg | |||||||||
Karkas Fiyatı kg/TL | 28,50TL | |||||||||
Yıllık Karkas Miktarı , kg | 20.400 kg | |||||||||
Yıllık Karkas Tutarı TL | 581.400,00 TL | |||||||||
5.1.3.2. Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirleri
Son yıllarda ülkemizden Asya ülkelerine gerek büyükbaş ve küçükbaş gerekse kanatlı hayvanların mezbahane ve kesimhanelerde kesilmesi sırasında yan ürün olarak ortaya çıkan ve
ülkemizde kullanılmayan deri, ayak, tırnak ve bazı iç organların (Akciğer, dalak, rumen, retikulum, omazum, abomazum, kulak, burun, penis) ihracı yapılarak hatırı sayılır gelirler elde edilmektedir. Bu ürünlerin toplandığı ve değerlendirildiği illerden biride projenin uygulanacağı Erzurum ilidir. Proje kapsamında besi sonu kesilecek hayvanlardan, hayvan başına en az 200, 00 TL’lik bu şekilde gelir elde edileceği düşünülmektedir.
48 hayvan x 200,00 TL= 9.600,00
5.1.3.3. Gübre Gelirleri
İşletmede besi hayvanların üretecekleri gübrenin etrafta bulunan ve zirai faaliyetlere satılmasından yıllık olarak yaklaşık 2.500,00 TL gelir elde edilmesi öngörülmektedir.
5.1.3.4. Devlet Teşvikleri
Ülkemiz genelinde karlı ve bilinçli hayvan besiciliği yapılabilmesi için Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı tarafından her yıl Hayvancılık Destekleme Tebliği yayımlanmaktadır. 2017 yılı destekleme tebliğinde açıklanan Besicilik ve yem desteklemeleri daha önceki yıllarda verilirken destekleme kapsamından çıkarılmıştır.
Yatırımın gerçekleşmesi durumunda işletmeler, bölgedeki besi sığırı işletmelerinin büyük bir çoğunluğu ile kıyaslandığında gerek kapasite gerekse teknoloji bakımından çok daha iyi durumda olacaktır. Çevredeki besi sığırı işletmeleri 5-10 başlık aile tipi işletmeler olup verimi düşük hayvanlarla üretim yapmaya çalışmaktadırlar. Bakım ve besleme hijyenik olmayan ortamlarda besi performansı düşük daha çok yaşlı hayvanlarla yapıldığından bir taraftan et işleme teknolojisi bakımından kalitesi düşük etler üretilmekte diğer taratan maliyetlerin yüksekliğine bağlı olarak karlılık azalmaktadır. Bu çiftliklerde hayvan sağlığı konusunda da sıkıntılar bulunmakta ölümler ve hayvan hastalıkları normalin üstünde olmaktadır. Bu işletmelerin finansmanlarının yetersiz olması hayvan beslemede kullanılan kaba ve konsantre yem hammaddelerinin fiyatlarının uygun olduğu dönemlerde ihtiyaçlarının tamamını karşılamalarını engellemektedir. Dolayısıyla girdi maliyetleri yüksek olmaktadır. Ayrıca pazarlık yapma şansları da kalmamaktadır. Tüm bu olumsuzluklar ürünlerini istedikleri fiyata satmalarını engellemektedir.
“Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nde alım ve satımların toplu olarak yapılması nedeniyle pazarlık şansı yüksek olacaktır. Pazarlamada sorun yaşanmayacağı gibi girdileri azaltıp karlılığı dolayısıyla sürdürülebilirliği artırmak mümkün olacaktır,
Tablo 20. Gelir Gider Tablosu (TL)
1 Yıl | 2 Yıl | 3 Yıl | 4 Yıl | 5 Yıl | 6 Yıl | 7 Yıl | 8 Yıl | 9 Yıl | 10 Yıl | |
I. Gelirler | ||||||||||
1.Karkas Geliri | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 |
2.Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirler | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 |
3. Gübre Geliri | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 | 2.500 |
593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | 593.500 | |
II. Giderler | ||||||||||
1.Besi danalarının alımı | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 | 183.750 |
2.Yem alımı | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 | 126.640 |
3.Yardımcı Madde ve Malzeme | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 | 3.750 |
4.Elektrik, Su, Yakıt | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 | 5.846 |
5.Bakım-Onarım | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 |
6. İşçilik ve Personel | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 | 43.200 |
7. Genel Yönetim | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 |
8. Satış/Pazarlama | ||||||||||
9.Amortisman | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 | 28.062 |
10. Finansman Giderleri (Faiz) | ||||||||||
394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | |
III. Vergilendirme Öncesi Kar (I - II) | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 | 199.252 |
IV. Vergi İndirimi ve İstisnalar | ||||||||||
V. Vergiler [(III-IV)* % VergiOranı] | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 | 39.850 |
VI. Vergilendirme Sonrası Kar (III - V) | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 | 159.402 |
VII. Ödenen Temettüler |
Gelir ve giderler hesaplanırken kapasite artışına bağlı olarak hayvan ve yem maddelerinde ki gelir giderler farklılıkları dik xxxx alınırken enflsyon farkları dikkate alınmamıştır. Yıllar itibari ile enflasyona bağlı olarak işletme giderlerinde meydana gelecek artışların, gelirlerde de en az aynı oranda artış olacağı ve gider –gelirin birbirini karşılayacağı öngörüsünden dolayı yıllar itibarı ile aynı alınmıştır.
Tablo 21. Tahmini Nakit Akış Tablosu (TL)
Yatırım Dönemi | 1 Yıl | 2 Yıl | 3 Yıl | 4 Yıl | 5 Yıl | 6 Yıl | 7 Yıl | 8 Yıl | 9 Yıl | 10 Yıl | |
VIII. Toplam Nakit Girişi | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | 591.000 | |
12.Satışlardan Elde Edilen Nakit Girişi | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | 581.400 | |
13. Diğer Gelirler Nakit Girişi | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | 9.600 | |
14. Destek Miktarı | |||||||||||
XII. Toplam Nakit Çıkışı (+15 +II) | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | |
15.Toplam Yatırım Harcamaları | |||||||||||
15.1. İşletme Sermayesindeki Değişim | |||||||||||
15.2 .Sabit Yatırım Harcaması | |||||||||||
II. Giderler | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | 394.248 | |
XIII. Amortismanlar | |||||||||||
XIV. Brüt Nakit Akışı (VIII-XII+XIII+9) | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | 224.814 | |
XV. Kredi Anapara Ödemesi | |||||||||||
XVI. Net Nakit Akışı (VIII +XIII+IX+X+XI- XII -XV-V-VII) | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | 551.150 | |
XVII.Kümülatif Net Nakit Akışı | 551.150 | 1.102.299 | 1.653.449 | 2.204.598 | 2.755.748 | 3.306.898 | 3.858.047 | 4.409.197 | 4.960.346 | 5.511.496 |
5.1.4. DEĞERLENDİRME SONUÇLARI
5.1.4.1. Net Bugünkü Değer
Bir yatırımın NBD, en iyi alternatif faaliyet birimlerinden temin edilebilecek geliri ıskonto eden indirgenmiş giderler toplamı ile indirgenmiş net gelir ve kalıntı değerler arasındaki farkı ifade etmektedir. Yatırım projesinin ekonomik ömrü boyunca sağlayacakları nakit girişleri, nakit çıkışlarının bugünkü değerinden büyükse (NB>NC ya da NBD>0) proje kabul edilir. Yatırım projesinin değerlendirilmesinde kullanılan ıskonto oranı, öz kaynaklar için alternatif yatırım faaliyetinden vazgeçmenin fırsat maliyetinin en iyi yansıtıcısı olan T.C. Ziraat Bankası’nın uzun vadeli projeli tarımsal yatırım kredileri için kullandığı ortalama faiz oranları ile T.C. Merkez Bankası’nın uzun vadeli borçlar için uyguladığı faiz oranı (%11) olarak alınmıştır.
Belli bir iskonto oranına göre indirgenmiş nakit giriş ve çıkışları arasındaki fark (eğer pozitif ise proje kabul edilir) n
NBD = G – Y = ΣAt/(1+r)t + H/(1+r)n – Y ≥ 0
t=1
G, Projenin sağlayacağı nakit giriş ile çıkışları arasındaki farkların indirgenmiş değerlerinin toplamı
A, Projenin her bir t’inci (t=1,2,3,…..n) yılda sağlayacağı nakit girişi ile nakit çıkışı arasındaki fark (net kar + amortisman)
n, Projenin faydalı ömrü
Y, Yatırım maliyeti
H, Projenin faydalı ömrü sonundaki hurda değeri
r, İskonto oranı
Yıllar | Net Nakit Akışı | Hurda Değeri |
1 | 181.138 | 1.424.094 |
2 | 164.671 | 1.282.968 |
3 | 149.701 | 1.155.827 |
4 | 136.092 | 1.041.285 |
5 | 123.720 | 938.095 |
16 | 112.473 | 845.130 |
7 | 102.248 | 761.379 |
8 | 92.953 | 685.927 |
9 | 84.502 | 617.952 |
10 | 76.820 | 556.714 |
Toplam | 1.224.317 | 9.309.370 |
İskonto Oranı (%11)
Net Bugünkü Değer= 1.224.317+9.309.370-1.424.094 =9.109.593
99 baş kapasiteli besi sığırı işletmesi için hesaplanan NBD= 9.109.593 TL olarak hesaplanmış ve NBD>0 olduğu için bu yatırım kabul edilebilir.
5.1.4.2. Karlılık İndeksi (Fayda/Masraf Oranı):
İndirgenmiş nakit girişleri toplamının (fayda) indirgenmiş nakit çıkışları toplamına (masraf) oranıdır. “1”den büyük ise proje olumlu kabul edilir.
Gt, t döneminde projenin sağlayacağı nakit girişi
Ct, t döneminde projenin gez<x-rektirdiği nakit çıkışı Cy, yatırım döneminde yatırımın gerektirdiği nakit çıkışı H, Projenin faydalı ömrü sonundaki hurda değeri
r, Iskonto oranı
Yıllar | Gelirler | Giderler | İskonto %11 | İndirgenmiş gelirler | İndirgenmiş giderler | Hurda Değeri |
1 | 593.500 | 394.248 | 1 | 539.545 | 358.407 | 1.424.094 |
2 | 593.500 | 394.248 | 0,91 | 490.496 | 325.825 | 1.282.968 |
3 | 593.500 | 394.248 | 0,83 | 445.905 | 296.204 | 1.155.827 |
4 | 593.500 | 394.248 | 0,75 | 405.368 | 269.277 | 1.041.285 |
5 | 593.500 | 394.248 | 0,68 | 368.517 | 244.797 | 938.095 |
6 | 593.500 | 394.248 | 0,62 | 335.015 | 222.543 | 845.130 |
7 | 593.500 | 394.248 | 0,56 | 304.559 | 202.312 | 761.379 |
8 | 593.500 | 394.248 | 0,51 | 276.872 | 183.920 | 685.927 |
9 | 593.500 | 394.248 | 0,47 | 251.702 | 167.200 | 617.952 |
10 | 593.500 | 394.248 | 0,42 | 228.820 | 152.000 | 556.714 |
3.646.801 | 2.422.483 | 9.309.370 |
Karlılık İndeksi (Fayda/Masraf Oranı) =3.646.801+9.309.370 /2.422.483 =5.35>1 proje kabul edilebilir
5.1.4.3. Mali İçkarlılık Oranı
Bir yatırım projesinin nakit girişlerinin bugünkü değerini nakit çıkışlarının bugünkü değerine eşit kılan ıskonto oranına, İKO denir. İşletmenin yapmış olduğu yatırımın cari maliyeti ile işletme dönemi çevirme masraflarının bugünkü değerlerinin toplamını nakit girişlerinin bugünkü değerine eşit kılan karlılık oranı (İKO), %25 olarak hesaplanmıştır.
Yatırımın faydalı ömrü boyunca sağlayacağı nakit girişini yatırım maliyetine eşit kılan veya Net Bugünkü Değeri “0”a eşitleyen iskonto oranıdır.
Eğer;n
NBD = G – Y = ΣAt/(1+r)t + H/(1+r)n – Y = 0,
t=1 G = Y, NBD = 0 ise;
r = NBD’i “0” a eşitleyen iskonto oranı
İç karlılık oranı, tüm yatırımın -dış kaynakla finanse edilmesi senaryosunda, yatırım süresi + ekonomik ömür vadesindeki kredi için tolere edilebilecek azami faiz oranı haddi olarak algılanabilir.
Mali iç karlılık oranı (1,1+(9.309.370)/( 9.309.370+303.390)*(1,25-1,1))=1.26
İşletme %26 kar ile çalışacaktır.
5.1.4.4. Ekonomik Ömür
Ekonomik Ömür = (Sabit Yatırım Tutarı – Arsa Tutarı) / amortisman tutarı
Ekonomik Ömür = (1.213.096-0)/ 28.062) =43.23 yıl
5.1.4.5. Yatırım Karlılığı
Yatırım Karlılığı = (Vergi Sonrası Kar/Toplam Yatırım Tutarı) x 100
Yatırım Karlılığı =(159.402/1.424.094)x100=%11.2
5.1.4.6. Yatırımın Geri Dönüş Süresi
Projenin Geri Ödeme Süresi hesaplanırken, Gelir-Gider Tablosu verilerini kullanınız. Gelir-Gider Tablosu’ndan Net kar + Amortisman + Faiz Gideri yıllar itibariyle toplamlarının yatırım tutarına eşit olduğu yıl, projenin geri ödeme süresini göstermektedir.
Yatırımın Geri Dönüş Süresi = Toplam Yatırım Tutarı / (Vergi Sonrası Kar + Amortisman + Faiz)
Yatırımın Geri Dönüş Süresi = 1.424.094/(159.402+ 28.062+0)=7.60 yıl
5.1.4.7. İstihdam Katkısı
İstihdam katkısı, birim istihdam için gerçekleştirilen yatırım tutarını ifade etmektedir. İstihdam Katkısı = Toplam Yatırım Tutarı / Toplam İstihdam
İstihdam Katkısı = 1.424.094/2= 712.047 TL
5.1.4.8.Katma Değer Katkısı
Katma Değer, kullanılan girdilerin sağladığı değer artışıdır. Ürün işlenince mamul değer yanında, ek değerlerin üretilmesine de imkan sağlar. Katma Değer hesabı, mamul dışında üretilen ek kaynakların tanımlanmasına dayanmaktadır.
Net Katma Değer = Ücretler ( işveren sigorta hissesi dahil) + Sigorta Gid.+ Faiz +Kar Brüt Katma Değer = Net Katma Değer + Amortisman + Vergi
Yatırımın ekonomik ömrü boyunca ürettiği katma değerlerin toplamını alarak toplam net ve brüt katma değeri hesaplayınız.
Yatırım ekonomik ömrü dikkate alınarak toplam net ve brüt katma değerin yıllık ortalamasını hesaplayınız.
Net Katma Değer = 43.200+199.252+=242.452 TL
Brüt Katma Değer = 242.452 +28.062+39.850=310.364 TL
5.1.4.9. Başabaş Noktası
Bir işletmenin, toplam satışları ile toplam giderlerinin birbirine eşit olduğu dolayısıyla henüz karın oluşmadığı noktaya başabaş noktasıdır ( kara geçiş noktası). Aşağıdaki tabloyu doldurarak başabaş noktasını hesaplayınız.
Başabaş Noktası = Tam Kapasitede Sabit giderler / Tam Kapasite Kazancı-Değişken Giderler)
Başabaş Noktası =1.213.096/ 159.402=7.61
5.1.4.10. Brüt Kar
Gyri Safi Hasıla – İşletme Giderleri= BK
Brüt Kar= 591.000-394.248= 196.752 TL
5.1.4.11. Net Kar
Brüt Kar- Gelir Vergisi = NK
Net Kar=196.752-39.850=156.902 TL
5.1.4.12. Sosyal Katma Değer Katkısı
Brüt Kar + Ücretler = SKDK
Sosyal Katma Değer= 196.752+43.200= 239.952 TL
5.1.4.13. Fiziki Değerler
Tam Kapasite ulaşılması durumunda yılda Üretilecek Ürün= 20.400 kg /yıl et üretilecektir.
5.1.4.14. Geri Ödeme Süresi
GÖS = Toplam Yatırım/ Net Kar + Amortismanlar
Geri Ödeme Süresi= 1.424.094/156.902+28.062=7.70 YIL
5.1.4.15. Sağlanan İstidam
2 kişinin istihdamı sağlanacaktır
5.1.5. DEĞERLENDİRME
Sonuç olarak; proje teknik, ticari ve ekonomik açıdan incelendiğinde rantabl yapılabilir nitelikte olduğu görülmektedir. Proje ile 2 kişinin istihdamına olanak sağlanacaktır. Projenin uygulanması ile 50 baş kapasiteli besi işletmesinde yıllık 20.400 kg kırmızı et üretilecek hayvancılığın gelişmesine, ekonomiye ve istihdama önemli katkıları olacaktır.
Mali analiz sonucunda besi sığırı, işletmesinin projesinin net bugünkü değerinin (NBD)
9.109.593 TL ile sıfırdan büyük (NBD > 0) ve iç karlılık oranın (İKO) da %26 olması yatırım projesinin oldukça karlı olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca yatırımın geri dönüş süresinin (GÖS) de 7.70 yıl besi sığırı işletmeleri için kısa sayılabilecek bir sürede gerçekleşmesi, gerçekleştirilecek besi sığırcılığı faaliyetinin karlı ya da başarılı bir faaliyet oranı ile çalışıldığını göstermektedir.
5.2. 99 BAŞ KAPASİTELİ BESİ İŞLETMESİ
5.2.1. SABİT YATIRIM TUTARI
5.2.1.1. Arazi Bedeli
İşletme arazileri hazineye ait olacağından herhangi bir bedel ödenmeyecektir.
5.2.1.2. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri
Düzenlenen bu projenin ön etütlerinin yapılması ile proje ve fizibilite raporlarının hazırlanması ve yatırım aşamasında müşavirlik hizmetleri bedeli olarak her bir işletme için
5.000 TL harcama öngörülmüştür.
4.2.1.3. Xxxxxx, Patent, Know-How vb. Giderleri
Seçilen üretim teknolojisinin gerektirdiği lisans, patent ve know-how giderleri yoktur.
5.2.1.4. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj vb.)
Arazi düzenleme ve iç bağlantı yollarının yapımı bedeli olarak her bir işletme için 10.000 TL harcama öngörülmüştür.
5.2.1.5. İnşaat Giderleri
Yapılması planlanan besi sığırı işletmesi inşaatları için mühendislik-mimarlık firmasına mimari, statik, elektrik ve sıhhi tesisat projeleri hazırlatılarak metrajlar hesaplanmış, genel icmaller çıkarılmıştır.
99 BAŞ KAPASİTELİ BESİ İŞLETMESİ YAPIM İŞLERİ GENEL İCMALİ
SIRA NO | İMALAT YERİ | İNŞAAT İCMALİ | ELEKTRİK İCMALİ | MEKANİK İCMALİ |
1 | İDARİ BİNA İNŞAATI | 106.464,29 TL | 57.252,75 TL | 5.226,25 TL |
2 | AHIR BİNASI İNŞAATI | 632.377,75 TL | 26.286,20 TL | 45.375,20 TL |
3 | MAKİNA PARKI BİNASI İNŞAATI | 57.727,36 TL | 5.628,70 TL | - |
4 | KABA YEM DEPOSU BİNASI İNŞAATI | 77.287,08 TL | 6.765,20 TL | - |
6 | GÜBRE ÇUKURU İNŞAATI | 77.748,57 TL | - | - |
7 | SLAJ ÇUKURU İNŞAATI | 23.775,71 TL | - | - |
9 | ÇEVRE DÜZENLEME İNŞAATI | 16.516,79 TL | - | - |
TOPLAM= | 991.897,54 TL | 95.932,85 TL | 50.601,45 TL | |
GENEL TOPLAM= | 1.138.431,84 TL | |||
5.2.1.6. Makine-Donatım
Birim | Miktar | Birim Fiyat (TL) | Tutar TL | |
Kilit demirleri | adet | 99 | 120,00 | 1.880,00 |
Gübre sıyırıcısı | takım | 1 | 17.000,00 | 17.000,00 |
Gübre karıştırıcı ve pompası | adet | 1 | 16.000,00 | 16.000,00 |
Suluk (Donmaz) | adet | 4 | 950,00 | 3.800,00 |
Suluk (Bireysel) | adet | 4 | 75,00 | 300,00 |
Kaşıntı fırçası(anaç ahırları ve düve ahırı) | adet | 4 | 1.800,00 | 7.200,00 |
Yem Karıştırma ve Dağıtım Vagonu (8m3) | adet | 1 | 32.000,00 | 32.000,00 |
Traktör | adet | 1 | 95.000,00 | 95.000,00 |
TOPLAM | 185.180,00 |
5.2.1.7. Demirbaş Alım Giderleri
5.2.1.7.1. Cansız Demirbaş Giderleri
İşletme ve sosyal tesislerin ihtiyaç duyacağı demirbaşlar için 5.000 TL harcama yapılacağı planlanmıştır.
5.2.1.7.2. Canlı Demirbaş Giderleri
Besi sığırı işletmesinde kültür ırklarından iyi bakım ve besleme şartlarında 1500-1800 g günlük canlı ağırlık artışı sağlayabilen 7-8aylık yaşlarda tercihen Limuzin, Hereford, Şarole gibi etçi ırkların veya bölgede daha rahat temin edilebilecek kombine verimli ırklardan Simental ırkı erkek danalar alınacaktır.
Alınacak besi danalarının işletmelere nakliyesi, sigortası vb. maliyetler dikkate alınarak hayvan alımı ile ilgili tahmini mali veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir
99 BAŞ BESİ DANASI ALIMI | TAHMİNİ ALIM BÜTÇESİ |
Xxxxx Xxxxxx Xxxx Xxxxxx (1 adet besi danası) | 3.500,00-TL |
Toplam Bedel | 346.500,00-TL |
Nakliye | 6.000,00-TL |
Nakliye Sigortası | 2.500,00-TL |
Nakliyeye Nezaret | 1.500,00-TL |
Toplam Alım Bütçesi | 360.000,00TL |
5.2.1.8. Taşıma ve Sigorta giderleri
Makine ve ekipmanlar yurt içinden bir firmadan sağlanacağı için taşıma ve sigorta giderleri makinaların satış fiyatlarına dahildir.
5.2.1.9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri
İthalat ve gümrüklemeye tabi gider olmayacaktır.
5.2.1.10. Montaj Giderleri
Temini planlanan makine-donatımın nakliye ve montaj bedeli makinaların satış fiyatlarına dahildir.
5.2.1.11. İşletmeye Alma Giderleri
İşletmeye alma gideri olarak proje kapsamında her bir işletme için 5.000 TL harcama olması öngörülmüştür.
5.2.1.12. Taşıt Araçları
İşletmeler için ayrı ayrı taşıt almaya ihtiyaç yoktur.
5.2.1.13. Genel Giderler
Gider çeşidi | Miktarı | Birim fiyatı (TL) | Toplam Maliyet (TL) |
İhale ve sözleşme giderleri | 5.000,00 | ||
Tanımlanmayan diğer faaliyetler (seyahat, haberleşme. V.b.) | 5.000,00 | ||
TOPLAM | 10.000,00 | ||
5.2.1.14. Beklenmeyen Giderler
Beklenmeyen giderler 10.000 TL olarak öngörülmüştür.
Sabit Yatırım Giderleri Tablosu
Sabit Yatırım Harcama Türü | Yatırım Yılı |
1. Etüd- Proje Giderleri | 5.000,00 |
2. Patent ve Lisans Giderleri | -- |
3. Xxxxx Xxxxxx | -- |
4. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri | 10.000,00 |
5. İnşaat İşleri Giderleri | 1.138.431,00 |
6. Xxxxxx-Xxxxxxx Gideri | 185.180,00 |
7. Demirbaş Alım Giderleri | -- |
7.1.Cansız Demirbaş | 5.000,00 |
7.2.Canlı Demirbaş | 360.000,00 |
8. Makine Taşıma ve Sigorta Giderleri | -- |
9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri | -- |
10. Montaj Giderleri | -- |
11. İşletmeye Alma Giderleri | 5.000,00 |
12. Taşıt Araçları Giderleri | -- |
13. Genel Giderler | 10.000,00 |
14. Beklenmeyen Giderler | 10.000,00 |
TOPLAM | 1.728.611,00 |
5.2.2. YILLIK İŞLETME GİDERLERİ
5.2.2.1. Ham Madde Giderleri
5.2.2.1.1. Rasyon (Yem Hammaddesi ) Giderleri
İşletmelerin en büyük girdi kalemini hayvan beslemede kullanılacak kaba ve konsantre yemler oluşturacaktır. Girdilerin azaltılması karlılığı artıracaktır. Bunu sağlamak adına kaba ve konsantre yemlerin olabildiğince fazla kısmının işletme sahibi yetiştiricilerin kendileri tarafından üretilmesi gereklidir. Kaba ve konsantre yemlerin yetiştiriciler tarafından üretilmesi ile maliyetlerin azaltılması karlı ve sürdürülebilir bir hayvancılık yapmak mümkün olacaktır. Hayvanların yaş, ırk, kondisyon, günlük canlı ağırlık artışı, çevresel şartlar dikkate alınarak ihtiyacı olan besin maddelerini alabilecekleri yem hammaddeleri formüle edilerek (RASYON) hayvanlar beslenmektedirler. Hayvanların aylık dönemlere yiyecekleri rasyonlar hazırlanarak, yıllık yem hammaddeleri ihtiyacı hesaplanarak tedarikinin yapılması mümkün olmaktadır. Fizibilite kapsamında mali analiz tablolarında tüm girdi fiyatları Ağustos 2017 tarihinde piyasa fiyatları üzerinden değerlendirilmiştir.
İşletmelerde hayvanların beslemesinde kullanılacak rasyonları oluşturan yem maddeleri ve tahmini fiyatları aşağıdaki tablolarda verilmiştir..
Yem Maddesi | Birim Fiyatı (TL/kg) | Toplam tüketim miktarı(kg) | Toplam Tutar (TL) |
Mısır Silajı | 0,16 | 159.348 | 25.496,00 |
Buğday samanı | 0,40 | 35.508 | 14.203,00 |
Yonca | 0,65 | 20.580 | 13.377,00 |
Arpa | 0,80 | 20.250 | 16.200,00 |
Ayçiçeği Küspesi ( %36 HP) | 1,05 | 17.979 | 18.878,00 |
Şeker Pancarı Posası | 0,04 | 8.640 | 346,00 |
Sığır Besi Yemi | 0,98 | 158.589 | 155.417,00 |
Bitkisel yağ | 4,00 | 576 | 2.304,00 |
Sodyum bikarbonat | 1,20 | 317 | 381,00 |
Tuz | 0,16 | 1.751 | 280,00 |
Vitamin-Mineral Karması | 4,00 | 350 | 1.400,00 |
TOPLAM TUTAR | 248.282,00 |
5.2.2.2. Aşı- Parazit-Vitamin İlaç Giderleri
İşletmede sağlık sorunlarını en aza indirerek ölüm oranlarını modern işletmeler için öngörülen normal sınırlarda tutabilmek için koruyucu hekimlik hizmetlerine azami özen gösterilecektir.
Besi Sığırı Aşı- Parazit-Vitamin, İlaç, Uygulama Tablosu
Hayvan başı maliyet | Hayvan başı toplam maliyet | |||
0.gün | Transport stresine karşı | Tulatromisin | 20,00 TL | 20,00 TL |
5. gün | İç ve dış parazit uygulaması | Doramectin ve albendozole | 2,00 TL+2,00 TL | 4,00 TL |
15. gün | Şap hastalığı mücadelesi | Şap aşısı | - | - |
30. gün | Pastorella ve Clostrodial mücadele | P. Hemolytica+8’li clostrodial aşı | 2,5 TL | 2,5 TL |
60. gün | Clostrodial mücadele (rapel) | 8’li clostrodial aşı | 1,5 TL | 1,5 TL |
150. gün | Şap hastalığı mücadelesi (rapel) | Şap aşısı | - | - |
Ayda 1 (5 ay) | ADE vitamini (her ayın 1. Günü) | Aylık ADE vitamini | 1,6 / 2,0 TL | 9,00 TL |
Ayda 1 (5 ay) | Ca+Fosfor kombinasyonu (her ayın 15. Günü) | Aylık Ca+Fosfor kombinasyonu | 3,00 / 4,50 TL | 17,00 TL |
İLAÇ | Hastalık hallerinde | Antibiyotik, Analjejik vb. | 3/5,00 TL | 15,00 TL |
TOPLAM | 69,00 TL | |||
99 hayvan x 69,00 TL=6.831,00 TL
5.2.2.3. Personel ve İşçilik Giderleri
Planlanan büyükbaş besi çiftliğinde istihdam edilmesi düşünülen personelin listesi ve işletmeye maliyet tablosu aşağıda verilmiştir.
PERSONEL | AD. | BİR AYLIK MALİYET | YILLIK TOPLAM TL |
Hayvan Bakıcısı | 3 | 1.800,00 | 64.800,00 |
TOPLAM | 3 | 64.800,00 |
5.2.2.4. Yönetim Sarf Giderleri
Bir yıllık çalışma sürecinde işletmede kullanılacak elektrik, yakıt, bakım onarım, iletişim, ofis giderleri ile ilgili hesaplanan yönetim sarf giderleri tablosu aşağıda verilmiştir.
Gider Kalemleri | Birimi | Aylık Birim Tüketimi | Birim Fiyatı TL | Aylık Tutar TL | Yıllık Tutar TL |
Elektrik | Kwh | 800 | 0,172 | 137,6 | 1.651,00 |
Yakıt | Litre | 110 | 4,8 | 528 | 6.336,00 |
Bakım, Onarım | Muhtelif | 50 | 600,00 | ||
Ofis Giderleri | Muhtelif | 50 | 600,00 | ||
İletişim | Muhtelif | 50 | 600,00 | ||
Pers. Sarf Giderleri | Muhtelif | 75 | 900,00 | ||
İşletme Tüketim Giderleri | Muhtelif | 75 | 900,00 | ||
TOPLAM | 11.587,00 |
AMORTİSMANLAR
Harcama Türü | Gider Miktarı | Amortisman Oranı% | Yıllık Amortisman Miktarı (TL) |
Etüd- Proje Giderleri | 5.000 | 0,2 | 1.000,00 |
Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri | 10.000 | 0,02 | 200,00 |
İnşaat İşleri Giderleri | 1.138.431 | 0,02 | 22.768,00 |
Xxxxxx-Xxxxxxx Gideri | 185.180 | 0,02 | 3.703,00 |
Demirbaş Alım Giderleri | |||
Cansız Demirbaş | 5.000 | 0,1 | 500,00 |
Canlı Demirbaş | 360.000 | 0,02 | 7.200,00 |
İşletmeye Alma Giderleri | 5.000 | 0,2 | 1.000,00 |
Taşıt Araçları Giderleri | |||
Genel Giderler | 10.000 | 0,1 | 1.000,00 |
Beklenmeyen Giderler | 10.000 | 0,1 | 1.000,00 |
TOPLAM | 38.371,00 | ||
Toplam Yatırım Tutarı
A.Sabit Yatırım Tutarı | 1.728.611,00 |
B. İşletme Sermayesi Tutarı | 369.871,00 |
Toplam Yatırım Tutarı (A+B) | 2.098.482,00 |
5.2.3. GELİRLER
5.2.3.1. Karkas Geliri
Besiye alınacak hayvanların besi başlangıç ağırlıklarının 170-10 kg olacağı tahmin edilmektedir. Günlük canlı ağırlık artışlarının 1.5 -1.7 kg, aylık canlı ağırlık artışlarının ise toplamda 45-51 kg olacağı öngörülmüştür. Bu planlamalara göre besi süresinin sonunda hayvanların 710 kg canlı ağırlıklarda kesime sevk edilebileceği, karkas randımanın ise %58-60 (kesime sevk edilecek olan hayvanların yaşının genç ve cinsiyetlerinin erkek olmaları nedeniyle) olabileceği ve bir hayvandan 425-435 kg karkas ağırlığının elde edilebileceği planlanmaktadır. Projenin hazırlandığı Ağustos 2017 tarihinde tosun (erkek sığır) kesim fiyatı piyasa koşullarında 1 Kg karkas sığır eti (erkek) satın alma fiyatı 28.50 TL olarak açıklanmaktadır.
Besi işletmesinde besi süresince ve sonrasında satılacak olan toplam karkas miktarı (kg) | ||||||||||
0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 0.xxx | 10.yıl | |
Besi xxxx xxxxxx miktarı, (kg) | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 |
TOPLAM | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 | 40.800 |
Besi Başlangıç Ağırlığı, kg | 170-180 kg | |||||||||
Günlük Canlı Ağırlık Artışı kg. | 1.500-1700 g | |||||||||
Besi Sonu Canlı Ağırlık kg. | 710 kg | |||||||||
Ortalama Randıman ( % ) | 58-60 | |||||||||
Karkas Ağırlığı, kg | 425-435 kg | |||||||||
Karkas Fiyatı kg/TL | 28,50TL | |||||||||
Yıllık Karkas Miktarı , kg | 40.800 kg | |||||||||
Yıllık Karkas Tutarı TL | 1.162.800,00 TL | |||||||||
5.2.3.2. Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirleri
Son yıllarda ülkemizden Asya ülkelerine gerek büyükbaş ve küçükbaş gerekse kanatlı hayvanların mezbahane ve kesimhanelerde kesilmesi sırasında yan ürün olarak ortaya çıkan ve ülkemizde kullanılmayan deri, ayak, tırnak ve bazı iç organların (Akciğer, dalak, rumen, retikulum, omazum, abomazum, kulak, burun, penis) ihracı yapılarak hatırı sayılır gelirler elde
edilmektedir. Bu ürünlerin toplandığı ve değerlendirildiği illerden biride projenin uygulanacağı Erzurum ilidir. Proje kapsamında besi sonu kesilecek hayvanlardan, hayvan başına en az 200, 00 TL’lik bu şekilde gelir elde edileceği düşünülmektedir.
96 hayvan x 200,00 TL= 19.200,00
5.2.3.3. Gübre Gelirleri
İşletmede besi hayvanların üretecekleri gübrenin etrafta bulunan ve zirai faaliyetlere satılmasından yıllık olarak yaklaşık 5.000,00 TL gelir elde edilmesi öngörülmektedir.
5.2.3.4. Devlet Teşvikleri
Ülkemiz genelinde karlı ve bilinçli hayvan besiciliği yapılabilmesi için Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı tarafından her yıl Hayvancılık Destekleme Tebliği yayımlanmaktadır. 2017 yılı destekleme tebliğinde açıklanan Besicilik ve yem desteklemeleri daha önceki yıllarda verilirken destekleme kapsamından çıkarılmıştır.
Yatırımın gerçekleşmesi durumunda işletmeler, bölgedeki besi sığırı işletmelerinin büyük bir çoğunluğu ile kıyaslandığında gerek kapasite gerekse teknoloji bakımından çok daha iyi durumda olacaktır. Çevredeki besi sığırı işletmeleri 5-10 başlık aile tipi işletmeler olup verimi düşük hayvanlarla üretim yapmaya çalışmaktadırlar. Bakım ve besleme hijyenik olmayan ortamlarda besi performansı düşük daha çok yaşlı hayvanlarla yapıldığından bir taraftan et işleme teknolojisi bakımından kalitesi düşük etler üretilmekte diğer taratan maliyetlerin yüksekliğine bağlı olarak karlılık azalmaktadır. Bu çiftliklerde hayvan sağlığı konusunda da sıkıntılar bulunmakta ölümler ve hayvan hastalıkları normalin üstünde olmaktadır. Bu işletmelerin finansmanlarının yetersiz olması hayvan beslemede kullanılan kaba ve konsantre yem hammaddelerinin fiyatlarının uygun olduğu dönemlerde ihtiyaçlarının tamamını karşılamalarını engellemektedir. Dolayısıyla girdi maliyetleri yüksek olmaktadır. Ayrıca pazarlık yapma şansları da kalmamaktadır. Tüm bu olumsuzluklar ürünlerini istedikleri fiyata satmalarını engellemektedir.
“Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nde alım ve satımların toplu olarak yapılması nedeniyle pazarlık şansı yüksek olacaktır. Pazarlamada sorun yaşanmayacağı gibi girdileri azaltıp karlılığı dolayısıyla sürdürülebilirliği artırmak mümkün olacaktır,
Tablo 22. Gelir Gider Tablosu (TL)
1 Yıl | 2 Yıl | 3 Yıl | 4 Yıl | 5 Yıl | 6 Yıl | 7 Yıl | 8 Yıl | 9 Yıl | 10 Yıl | |
I. Gelirler | ||||||||||
1.Karkas Geliri | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 |
2.Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirler | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 |
3. Gübre Geliri | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 | 5.000 |
1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | 1.187.000 | |
II. Giderler | ||||||||||
1.Besi danalarının alımı | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 | 360.000 |
2.Yem alımı | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 | 248.282 |
3.Yardımcı Madde ve Malzeme | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 | 6.831 |
4.Elektrik, Su, Yakıt | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 | 7.987 |
5.Bakım-Onarım | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 | 600 |
6. İşçilik ve Personel | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 | 64.800 |
7. Genel Yönetim | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 | 2400 |
8. Satış/Pazarlama | ||||||||||
9.Amortisman | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 | 38.371 |
10. Xxxxxxxxx Xxxxxxxxx (Faiz) | ||||||||||
729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | 729.271 | |
III. VergilendirxxXxxxxx Xxx (I - II) | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 | 457.729 |
IV. Vergi İndirimi ve İstisnalar | ||||||||||
V. Vergiler [(III-IV)* % VergiOranı] | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 | 91.546 |
VI. Vergilendirme Sonrası Kar (III - V) | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 | 366.183 |
VII. Ödenen Temettüler |
Gelir ve giderler hesaplanırken kapasite artışına bağlı olarak hayvan ve yem maddelerinde ki gelir giderler farklılıkları dik xxxx alınırken enflsyon farkları dikkate alınmamıştır. Yıllar itibari ile enflasyona bağlı olarak işletme giderlerinde meydana gelecek artışların, gelirlerde de en az aynı oranda artış olacağı ve gider –gelirin birbirini karşılayacağı öngörüsünden dolayı yıllar itibarı ile aynı alınmıştır.
Tablo 23. Tahmini Nakit Akış Tablosu (TL)
Yatırım | 1 Yıl | 2 Yıl | 3 Yıl | 4 Yıl | 5 Yıl | 6 Yıl | 7 Yıl | 8 Yıl | 9 Yıl | 10 Yıl | |
VIII. Toplam Nakit Girişi | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | 1.182.000 | |
12.Satışlardan Elde Edilen Nakit Girişi | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | 1.162.800 | |
13. Diğer Gelirler Nakit Girişi | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | 19.200 | |
14. Destek Miktarı | |||||||||||
XII. Toplam Nakit Çıkışı (+15 +II) | |||||||||||
15.Toplam Yatırım Harcamaları | |||||||||||
15.1. İşletme Sermayesindeki Değişim | |||||||||||
15.2 .Sabit Yatırım Harcaması | |||||||||||
II. Giderler | |||||||||||
XIII. Amortismanlar | |||||||||||
XIV. Brüt Nakit Akışı (VIII-XII+XIII+9) | |||||||||||
XV. Kredi Anapara Ödemesi | |||||||||||
XVI. Net Nakit Akışı (VIII +XIII+IX+X+XI- | |||||||||||
XVII.Kümülatif Net Nakit Akışı |
5.2.4. DEĞERLENDİRME SONUÇLARI
5.2.4.1. Net Bugünkü Değer
Bir yatırımın NBD, en iyi alternatif faaliyet birimlerinden temin edilebilecek geliri ıskonto eden indirgenmiş giderler toplamı ile indirgenmiş net gelir ve kalıntı değerler arasındaki farkı ifade etmektedir. Yatırım projesinin ekonomik ömrü boyunca sağlayacakları nakit girişleri, nakit çıkışlarının bugünkü değerinden büyükse (NB>NC ya da NBD>0) proje kabul edilir. Yatırım projesinin değerlendirilmesinde kullanılan ıskonto oranı, öz kaynaklar için alternatif yatırım faaliyetinden vazgeçmenin fırsat maliyetinin en iyi yansıtıcısı olan T.C. Ziraat Bankası’nın uzun vadeli projeli tarımsal yatırım kredileri için kullandığı ortalama faiz oranları ile T.C. Merkez Bankası’nın uzun vadeli borçlar için uyguladığı faiz oranı (%11) olarak alınmıştır.
Belli bir iskonto oranına göre indirgenmiş nakit giriş ve çıkışları arasındaki fark (eğer pozitif ise proje kabul edilir) n
NBD = G – Y = ΣAt/(1+r)t + H/(1+r)n – Y ≥ 0
t=1
G, Projenin sağlayacağı nakit giriş ile çıkışları arasındaki farkların indirgenmiş değerlerinin toplamı
A, Projenin her bir t’inci (t=1,2,3,…..n) yılda sağlayacağı nakit girişi ile nakit çıkışı arasındaki fark (net kar + amortisman)
n, Projenin faydalı ömrü
Y, Yatırım maliyeti
H, Projenin faydalı ömrü sonundaki hurda değeri
r, İskonto oranı
Yıllar | Net Nakit Akışı | Hurda Değeri |
1 | 416.117 | 2.098.482 |
2 | 378.288 | 1.890.524 |
3 | 343.899 | 1.703.175 |
4 | 312.635 | 1.534.392 |
5 | 284.214 | 1.382.335 |
16 | 258.376 | 1.245.347 |
7 | 234.887 | 1.121.934 |
8 | 213.534 | 1.010.752 |
9 | 194.122 | 910.587 |
10 | 176.474 | 820.349 |
Toplam | 2.812.547 | 13.717.877 |
İskonto Oranı (%11)
Net Bugünkü Değer= 2.812.547 +13.717.877-2.098.482 =14.431.941
99 baş kapasiteli besi sığırı işletmesi için hesaplanan NBD= 14.431.941 TL olarak hesaplanmış ve NBD>0 olduğu için bu yatırım kabul edilebilir.
5.2.4.2. Karlılık İndeksi (Fayda/Masraf Oranı):
İndirgenmiş nakit girişleri toplamının (fayda) indirgenmiş nakit çıkışları toplamına (masraf) oranıdır. “1”den büyük ise proje olumlu kabul edilir.
Gt, t döneminde projenin sağlayacağı nakit girişi
Ct, t döneminde projenin gez<x-rektirdiği nakit çıkışı Cy, yatırım döneminde yatırımın gerektirdiği nakit çıkışı H, Projenin faydalı ömrü sonundaki hurda değeri
r, Iskonto oranı
Yıllar | Gelirler | Giderler | İskonto %11 | İndirgenmiş gelirler | İndirgenmiş giderler | Hurda Değeri |
1 | 1.187.000 | 729.271 | 1 | 1.079.091 | 662.974 | 2.098.482 |
2 | 1.187.000 | 729.271 | 0,91 | 980.992 | 602.703 | 1.890.524 |
3 | 1.187.000 | 729.271 | 0,83 | 891.811 | 547.912 | 1.703.175 |
4 | 1.187.000 | 729.271 | 0,75 | 810.737 | 498.102 | 1.534.392 |
5 | 1.187.000 | 729.271 | 0,68 | 737.034 | 452.820 | 1.382.335 |
6 | 1.187.000 | 729.271 | 0,62 | 670.031 | 411.654 | 1.245.347 |
7 | 1.187.000 | 729.271 | 0,56 | 609.119 | 374.231 | 1.121.934 |
8 | 1.187.000 | 729.271 | 0,51 | 553.744 | 340.210 | 1.010.752 |
9 | 1.187.000 | 729.271 | 0,47 | 503.404 | 309.282 | 910.587 |
10 | 1.187.000 | 729.271 | 0,42 | 457.640 | 281.166 | 820.349 |
7.293.601 | 4.481.055 | 13.717.877 |
Karlılık İndeksi (Fayda/Masraf Oranı) =7.293.601 x00.000.000 /0.000.000 =4.69>1 proje kabul edilebilir
5.2.4.3. Mali İçkarlılık Oranı
Bir yatırım projesinin nakit girişlerinin bugünkü değerini nakit çıkışlarının bugünkü değerine eşit kılan ıskonto oranına, İKO denir. İşletmenin yapmış olduğu yatırımın cari maliyeti
ile işletme dönemi çevirme masraflarının bugünkü değerlerinin toplamını nakit girişlerinin bugünkü değerine eşit kılan karlılık oranı (İKO), %25 olarak hesaplanmıştır.
Yatırımın faydalı ömrü boyunca sağlayacağı nakit girişini yatırım maliyetine eşit kılan veya Net Bugünkü Değeri “0”a eşitleyen iskonto oranıdır.
Eğer;n
NBD = G – Y = ΣAt/(1+r)t + H/(1+r)n – Y = 0,
t=1 G = Y, NBD = 0 ise;
r = NBD’i “0” a eşitleyen iskonto oranı
İç karlılık oranı, tüm yatırımın -dış kaynakla finanse edilmesi senaryosunda, yatırım süresi + ekonomik ömür vadesindeki kredi için tolere edilebilecek azami faiz oranı haddi olarak algılanabilir.
Mali iç karlılık oranı (1,1+(13.717.877)/( 13.717.877+242.867)*(1,25-1,1))=1.25
İşletme %25 kar ile çalışacaktır.
5.2.4.4. Ekonomik Ömür
Ekonomik Ömür = (Sabit Yatırım Tutarı – Arsa Tutarı) / amortisman tutarı
Ekonomik Ömür = (1.728.611-0)/ 38.371) =45.05 yıl
5.2.4.5. Yatırım Karlılığı
Yatırım Karlılığı = (Vergi Sonrası Kar/Toplam Yatırım Tutarı) x 100
Yatırım Karlılığı =(366.183/2.098.482)x100=%17.4
5.2.4.6. Yatırımın Geri Dönüş Süresi
Projenin Geri Ödeme Süresi hesaplanırken, Gelir-Gider Tablosu verilerini kullanınız. Gelir-Gider Tablosu’ndan Net kar + Amortisman + Faiz Gideri yıllar itibariyle toplamlarının yatırım tutarına eşit olduğu yıl, projenin geri ödeme süresini göstermektedir.
Yatırımın Geri Dönüş Süresi = Toplam Yatırım Tutarı / (Vergi Sonrası Kar + Amortisman + Faiz)
Yatırımın Geri Dönüş Süresi = 2.098.482/(366.183+ 38.371+0)=5.19 yıl
5.2.4.7. İstihdam Katkısı
İstihdam katkısı, birim istihdam için gerçekleştirilen yatırım tutarını ifade etmektedir. İstihdam Katkısı = Toplam Yatırım Tutarı / Toplam İstihdam
İstihdam Katkısı = 2.098.482/3= 699.494 TL
5.2.4.8. Katma Değer Katkısı
Katma Değer, kullanılan girdilerin sağladığı değer artışıdır. Ürün işlenince mamul değer yanında, ek değerlerin üretilmesine de imkan sağlar. Katma Değer hesabı, mamul dışında üretilen ek kaynakların tanımlanmasına dayanmaktadır.
Net Katma Değer = Ücretler ( işveren sigorta hissesi dahil) + Sigorta Gid.+ Faiz +Kar Brüt Katma Değer = Net Katma Değer + Amortisman + Vergi
Yatırımın ekonomik ömrü boyunca ürettiği katma değerlerin toplamını alarak toplam net ve brüt katma değeri hesaplayınız.
Yatırım ekonomik ömrü dikkate alınarak toplam net ve brüt katma değerin yıllık ortalamasını hesaplayınız.
Net Katma Değer = 64.800+457.029+=522.529 TL
Brüt Katma Değer = 522.529 +38.371+91.546=710.424 TL
5.2.4.9. Başabaş Noktası
Bir işletmenin, toplam satışları ile toplam giderlerinin birbirine eşit olduğu dolayısıyla henüz karın oluşmadığı noktaya başabaş noktasıdır ( kara geçiş noktası). Aşağıdaki tabloyu doldurarak başabaş noktasını hesaplayınız.
Başabaş Noktası = Tam Kapasitede Sabit giderler / Tam Kapasite Kazancı-Değişken Giderler)
Başabaş Noktası =1.728.611/ 316.183=4.72
5.2.4.10. Brüt Kar
Gyri Safi Hasıla – İşletme Giderleri= BK
Brüt Kar= 1.182.000-729.271= 452.729 TL
5.2.4.11. Net Kar
Brüt Kar- Gelir Vergisi = NK
Net Kar=452.729-91.546=361.183 TL
5.2.4.12. Sosyal Katma Değer Katkısı
Brüt Kar + Ücretler = SKDK
Sosyal Katma Değer= 452.729+64.800= 517.529 TL
5.2.4.13. Fiziki Değerler
Tam Kapasite ulaşılması durumunda yılda Üretilecek Ürün= 40.800 kg /yıl et üretilecektir.
5.2.4.14. Geri Ödeme Süresi
GÖS = Toplam Yatırım/ Net Kar + Amortismanlar
Geri Ödeme Süresi= 2.098.482/361.183+38.371=5.25 YIL
5.2.4.15. Sağlanan İstidam
3 kişinin istihdamı sağlanacaktır
5.2.5. DEĞERLENDİRME
Sonuç olarak; proje teknik, ticari ve ekonomik açıdan incelendiğinde rantabl yapılabilir nitelikte olduğu görülmektedir. Proje ile 3 kişinin istihdamına olanak sağlanacaktır. Projenin uygulanması ile yıllık 40.800 kg kırmızı et üretilecek hayvancılığın gelişmesine, ekonomiye ve istihdama önemli katkıları olacaktır.
Gelir ve gider kalemleri hesaplanırken. Fizibilitenin hazırlandığı zaman Ağustos 2017 tarihinde pazar şartlarındaki gerçek rakamlar kullanılmıştır. Projenin uygulanacağı bölgenin ve arazinin yapısı ve konumu incelendiğinde organik bir işletme kurulması ve etin organik olarak üretilmesi durumunda karlılığın çok daha fazla artması ve geri ödeme süresinin kısalması da mümkündür.
Mali analiz sonucunda besi sığırı, işletmesinin projesinin net bugünkü değerinin (NBD) 14.431.941 TL ile sıfırdan büyük (NBD > 0) ve iç karlılık oranın (İKO) da %25 olması yatırım projesinin oldukça karlı olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca yatırımın geri dönüş süresinin (GÖS) de 5.25 yıl besi sığırı işletmeleri için kısa sayılabilecek bir sürede gerçekleşmesi, gerçekleştirilecek besi sığırcılığı faaliyetinin karlı ya da başarılı bir faaliyet oranı ile çalışıldığını göstermektedir.
5.3. TARIMA DAYALI İHTISAS ORGANIZE SANAYI BÖLGESI
5.3.1. Sabit Yatırım Tutarı
5.3.1.1. Arazi Bedeli
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi arazisi hazineye ait olacağından herhangi bir bedel ödenmeyecektir.
5.3.1.2. Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrollük Giderleri
Düzenlenen bu projenin ön etütlerinin yapılması ile proje ve fizibilite raporlarının hazırlanması ve yatırım aşamasında müşavirlik hizmetleri bedeli olarak 495.000 TL harcama yapılması öngörülmüştür.
5.3.1.3. Xxxxxx, Patent, Know-How vb. Giderleri
Seçilen üretim teknolojisinin gerektirdiği lisans, patent ve know-how giderleri yoktur.
5.3.1.4. Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj vb.)
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde arazi düzenleme ve iç bağlantı yollarının yapımı bedeli olarak 990.000 TL harcama öngörülmüştür.
5.3.1.5. İnşaat Giderleri
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde yapılması planlanan besi sığırı işletmeleri inşaatları için mühendislik-mimarlık firmasına mimari, statik, elektrik ve sıhhi tesisat projeleri hazırlatılarak metrajlar hesaplanmış, genel icmaller çıkarılmıştır.
TARIMA DAYALI İHTISAS ORGANIZE SANAYI BÖLGESI YAPIM İŞLERİ GENEL İCMALİ
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 835.696,00 TL | 72 adet | 60.170.112,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 1.138.431,00 TL | 27 adet | 30.737.637,00 TL |
3 | Et işleme Tesisi (2000 m2) III. sınıf B grubu bina 694,00 TL/m2 | 1.388.000,00 TL | 1 adet | 1.388.000,00 TL |
4 | İdari Bina (500 m2) IV. sınıf B grubu bina 1.021,00 TL/m2 | 510.500,00 TL | 1 adet | 510.500,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 92.806.249,00 TL | |||
5.3.1.6. Makine-Donatım
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 148.650,00 TL | 72 adet | 10.702.800,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 185.180,00 TL | 27 adet | 4.999.860,00 TL |
3 | Et işleme Tesisi (2000 m2) III. sınıf B grubu bina 694,00 TL/m2 | 1.500.000,00 TL | 1 adet | 1.500.000,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 17.202.660,00 TL | |||
5.3.1.7. Demirbaş Alım Giderleri
3.3.1.7.1. Cansız Demirbaş Giderleri
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesindeki işletme ve sosyal tesislerin ihtiyaç duyacağı demirbaşlar için toplamda 495.000 TL harcama yapılacağı planlanmıştır.
5.3.1.7.2. Canlı Demirbaş Giderleri
Besi sığırı işletmesinde kültür ırklarından iyi bakım ve besleme şartlarında 1500-1800 g günlük canlı ağırlık artışı sağlayabilen 7-8aylık yaşlarda tercihen Limuzin, Hereford, Şarole gibi etçi ırkların veya bölgede daha rahat temin edilebilecek kombine verimli ırklardan Simental ırkı erkek danalar alınacaktır.
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesindeki işletmeler için alınacak besi danalarının işletmelere nakliyesi, sigortası vb. maliyetler dikkate alınarak hayvan alımı ile ilgili tahmini mali veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 183.750,00 TL | 72 adet | 13.230.000,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 360.000,00TL | 27 adet | 9.720.000,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 22.950.000,00 TL | |||
5.3.1.8. Taşıma ve Sigorta giderleri
Makine ve ekipmanlar yurt içinden bir firmadan sağlanacağı için taşıma ve sigorta giderleri makinaların satış fiyatlarına dahildir.
5.3.1.9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri
İthalat ve gümrüklemeye tabi gider olmayacaktır.
5.3.1.10. Montaj Giderleri
Temini planlanan makine-donatımın nakliye ve montaj bedeli makinaların satış fiyatlarına dahildir.
5.3.1.11. İşletmeye Alma Giderleri
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesindeki yapılacak besi işletmelerindev işletmeye alma gideri olarak proje kapsamında toplamda 495.000 TL harcama olması öngörülmüştür.
5.3.1.12. Taşıt Araçları
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde idari işlerde kullanılmak üzere aşağıda listesi verilen taşıt araçları alınacaktır.
Taşıt Aracı | Adet | Birim Fiyatı | Tutar (TL) |
Pick-up | 2 | 85.000,00 | 170.000,00 |
5.3.1.13. Genel Giderler
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde, ihale ve sözleşme giderleri, tanımlanmayan diğer faaliyetler (seyahat, haberleşme. v.b.) için toplamda 990.000,00 TL harcanması öngörülmüştür.
5.3.1.13. Beklenmeyen Giderler
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde beklenmeyen giderler için toplamda 990.000,00 TL harcanması öngörülmüştür.
Sabit Yatırım Giderleri Tablosu
Sabit Yatırım Harcama Türü | Yatırım Yılı |
1. Etüd- Proje Giderleri | 495.000,00 |
2. Patent ve Lisans Giderleri | -- |
3. Xxxxx Xxxxxx | -- |
4. Arazi Düzenleme ve Çevre Düzenleme Giderleri | 990.000,00 |
5. İnşaat İşleri Giderleri | 92.806.249,00 |
6. Xxxxxx-Xxxxxxx Gideri | 17.202.660,00 |
7. Demirbaş Alım Giderleri | -- |
7.1.Cansız Demirbaş | 495.000,00 |
7.2.Canlı Demirbaş | 22.950.000,00 |
8. Makine Taşıma ve Sigorta Giderleri | -- |
9. İthalat ve Gümrükleme Giderleri | -- |
10. Montaj Giderleri | -- |
11. İşletmeye Alma Giderleri | 495.000,00 |
12. Taşıt Araçları Giderleri | -- |
13. Genel Giderler | 990.000,00 |
14. Beklenmeyen Giderler | 990.000,00 |
TOPLAM | 137.413.909,00 |
5.3.2. Yıllık İşletme Giderleri
5.3.2.1. Ham Madde Giderleri
5.3.2.1.1. Rasyon (Yem Hammaddesi ) Giderleri
İşletmelerin en büyük girdi kalemini hayvan beslemede kullanılacak kaba ve konsantre yemler oluşturacaktır. Girdilerin azaltılması karlılığı artıracaktır. Bunu sağlamak adına kaba ve konsantre yemlerin olabildiğince fazla kısmının işletme sahibi yetiştiricilerin kendileri tarafından üretilmesi gereklidir. Kaba ve konsantre yemlerin yetiştiriciler tarafından üretilmesi ile maliyetlerin azaltılması karlı ve sürdürülebilir bir hayvancılık yapmak mümkün olacaktır. Hayvanların yaş, ırk, kondisyon, günlük canlı ağırlık artışı, çevresel şartlar dikkate alınarak ihtiyacı olan besin maddelerini alabilecekleri yem hammaddeleri formüle edilerek (RASYON) hayvanlar beslenmektedirler. Hayvanların aylık dönemlere yiyecekleri rasyonlar hazırlanarak, yıllık yem hammaddeleri ihtiyacı hesaplanarak tedarikinin yapılması mümkün olmaktadır. Fizibilite kapsamında mali analiz tablolarında tüm girdi fiyatları Ağustos 2017 tarihinde piyasa fiyatları üzerinden değerlendirilmiştir.
İşletmelerde hayvanların beslemesinde kullanılacak rasyonları oluşturan yem maddeleri ve tahmini fiyatları aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 126.640,00 TL | 72 adet | 9.118.080,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 242.282,00TL | 27 adet | 6.541.614,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 15.659.694,00 TL | |||
5.3.2.2. Aşı- Parazit-Vitamin İlaç Giderleri
İşletmede sağlık sorunlarını en aza indirerek ölüm oranlarını modern işletmeler için öngörülen normal sınırlarda tutabilmek için koruyucu hekimlik hizmetlerine azami özen gösterilecektir.
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 3.750,00 TL | 72 adet | 270.000,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 6.831.,00TL | 27 adet | 184.437,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 454.437,00 TL | |||
5.3.2.3. Personel ve İşçilik Giderleri
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde idare kısmında iştiham edilecek teknik ve idari personelle büyükbaş besi işletmelerinde istihdam edilecek personelin maliyet tablosu aşağıda verilmiştir.
Personel | Ad. | Bir aylık maliyet | Yıllık toplam TL |
Genel Kordinatör | 1 | 9.000,00-TL | 108.000,00- |
Danışman | 1 | 5.000,00-TL | 60.000,00- |
Veteriner Hekim | 3 | 6.500,00-TL | 234.000,00- |
Veteriner Sağlık Teknisyeni | 5 | 4.000,00-TL | 240.000,00- |
Zooteknist | 3 | 5.000,00-TL | 180.000,00- |
Muhasebeci | 2 | 3.000,00-TL | 72.000,00- |
Bekçi | 3 | 2.500,00-TL | 90.000,00- |
Şoför | 2 | 2.500,00-TL | 60.000,00- |
TOPLAM | 20 | 1.296.000,00- |
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 43.200,00TL | 72 adet | 3.110.400,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 64.800,00TL | 27 adet | 1.749.600,00 TL |
3 | İdari .Kısım | 1.296.000,00 TL | 1 adet | 1.296.000,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 6.156.000,00 TL | |||
5.3.2.4. Yönetim Sarf Giderleri
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesindeki işletmelerde bir yıllık çalışma sürecinde işletmede kullanılacak elektrik, yakıt, bakım onarım, iletişim, ofis giderleri ile ilgili hesaplanan yönetim sarf giderleri tablosu aşağıda verilmiştir.
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 9.446,00 TL | 72 adet | 680.112,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 11.587,00 TL | 27 adet | 312.849,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 992.961,00 TL | |||
AMORTİSMANLAR | ||||
SIRA NO | ||||
Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | ||
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 28.062,00 TL | 72 adet | 2.020.464,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 38.371,00 TL | 27 adet | 1.036.017,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 3.056.481,00 TL | |||
Toplam Yatırım Tutarı
X.Xxxxx Yatırım Tutarı | 137.413.909,00 |
B. İşletme Sermayesi Tutarı | 25.023.573,00 |
Toplam Yatırım Tutarı (A+B) | 162.437.482,00 |
5.3.3. GELİRLER
5.3.3.1. Karkas Geliri
Besiye alınacak hayvanların besi başlangıç ağırlıklarının 170-180 kg olacağı tahmin edilmektedir. Günlük canlı ağırlık artışlarının 1.5 -1.7 kg, aylık canlı ağırlık artışlarının ise toplamda 45-51 kg olacağı öngörülmüştür. Bu planlamalara göre besi süresinin sonunda hayvanların 710 kg canlı ağırlıklarda kesime sevk edilebileceği, karkas randımanın ise %58-60 (kesime sevk edilecek olan hayvanların yaşının genç ve cinsiyetlerinin erkek olmaları nedeniyle) olabileceği ve bir hayvandan 425-435 kg karkas ağırlığının elde edilebileceği planlanmaktadır. Projenin hazırlandığı Ağustos 2017 tarihinde tosun (erkek sığır) kesim fiyatı piyasa koşullarında 1 Kg karkas sığır eti (erkek) satın alma fiyatı 28.50 TL olarak açıklanmaktadır.
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 581.400,00 TL | 72 adet | 41.860.800,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 1.162.800,00 TL | 27 adet | 31.395.600,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 73.256.400,00 TL | |||
5.3.3.2. Sakatat ve Mezbahane Yan Ürün Gelirleri
Son yıllarda ülkemizden Asya ülkelerine gerek büyükbaş ve küçükbaş gerekse kanatlı hayvanların mezbahane ve kesimhanelerde kesilmesi sırasında yan ürün olarak ortaya çıkan ve ülkemizde kullanılmayan deri, ayak, tırnak ve bazı iç organların (Akciğer, dalak, rumen, retikulum, omazum, abomazum, kulak, burun, penis) ihracı yapılarak hatırı sayılır gelirler elde edilmektedir. Bu ürünlerin toplandığı ve değerlendirildiği illerden biride projenin uygulanacağı Erzurum ilidir. Proje kapsamında besi sonu kesilecek hayvanlardan, hayvan başına en az 200, 00 TL’lik bu şekilde gelir elde edileceği düşünülmektedir.
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 9.600,00 TL | 72 adet | 691.200,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 19.200,00 TL | 27 adet | 518.400,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 1.209.600,00 TL | |||
5.3.3.3. . Gübre Gelirleri
SIRA NO | Birim Fiyat | İşletme Sayısı | Tutar | |
1 | 50 Baş Kapasiteli İşletme | 2.500,00 TL | 72 adet | 180.000,00 TL |
2 | 99 Baş Kapasiteli İşletme | 5.000,00 TL | 27 adet | 135.000,00 TL |
GENEL TOPLAM= | 315.000,00 TL | |||
5.3.3.4. Devlet Teşvikleri
Ülkemiz genelinde karlı ve bilinçli hayvan besiciliği yapılabilmesi için Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı tarafından her yıl Hayvancılık Destekleme Tebliği yayımlanmaktadır. 2017 yılı destekleme tebliğinde açıklanan Besicilik ve yem desteklemeleri daha önceki yıllarda verilirken destekleme kapsamından çıkarılmıştır.
Yatırımın gerçekleşmesi durumunda işletmeler, bölgedeki besi sığırı işletmelerinin büyük bir çoğunluğu ile kıyaslandığında gerek kapasite gerekse teknoloji bakımından çok daha iyi durumda olacaktır. Çevredeki besi sığırı işletmeleri 5-10 başlık aile tipi işletmeler olup verimi düşük hayvanlarla üretim yapmaya çalışmaktadırlar. Bakım ve besleme hijyenik olmayan ortamlarda besi performansı düşük daha çok yaşlı hayvanlarla yapıldığından bir taraftan et işleme teknolojisi bakımından kalitesi düşük etler üretilmekte diğer taratan maliyetlerin yüksekliğine bağlı olarak karlılık azalmaktadır. Bu çiftliklerde hayvan sağlığı konusunda da sıkıntılar bulunmakta ölümler ve hayvan hastalıkları normalin üstünde olmaktadır. Bu işletmelerin finansmanlarının yetersiz olması hayvan beslemede kullanılan kaba ve konsantre yem hammaddelerinin fiyatlarının uygun olduğu dönemlerde ihtiyaçlarının tamamını karşılamalarını engellemektedir. Dolayısıyla girdi maliyetleri yüksek olmaktadır. Ayrıca pazarlık yapma şansları da kalmamaktadır. Tüm bu olumsuzluklar ürünlerini istedikleri fiyata satmalarını engellemektedir.
“Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi”nde alım ve satımların toplu olarak yapılması nedeniyle pazarlık şansı yüksek olacaktır. Pazarlamada sorun yaşanmayacağı gibi girdileri azaltıp karlılığı dolayısıyla sürdürülebilirliği artırmak mümkün olacaktır,