PAY SAHİPLERİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BİRLİKTE SATMA HAKKI VE BİRLİKTE SATIŞA
Dr. XxxxxXx XXXXXX
PAY SAHİPLERİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BİRLİKTE XXXXX XXXXX VE BİRLİKTE SATIŞA
ZORLAMA HAKKI
(TAG ALONG & DRAG ALONG RIGHTS)
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ VII
İÇİNDEKİLER IX
KISALTMALAR XIX
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
BİRLİKTE SATMA HAKKI İLE BİRLİKTE SATIŞA ZORLAMA HAKKININ TANIMI, AMACI, EKONOMİK İŞLEVİ İLE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ
I. HAKLARIN TANIMI 7
A. Birlikte Satma Hakkı (Tag Along Right) 7
B. Birlikte Satışa Zorlama Hakkı (Drag Along Right) 9
C. Terim Sorunu 10
II. HAKLARIN YER ALDIŠI SÖZLEŞMELER 12
A. Pay Sahipleri Sözleşmesi 12
1. Kavram 12
2. Pay Sahipleri Sözleşmesinin Özellikleri 15
3. Pay Sahipleri Sözleşmesinin Amacı ve İşlevi 16
4. Pay Sahipleri Sözleşmesinin Kapsamı 18
B. Anonim Şirket Esas Sözleşmesi 19
1. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Tanımı ve Hukukî Niteliği 19
a. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Tanımı 19
b. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 20
2. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Kapsamı ve
Emredici Hükümler İlkesi 21
a. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Kapsamı 21
b. Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi 24
III. HAKLARIN AMACI, UYGULAMA ALANI VE
EKONOMİK İŞLEVİ 28
A. Hakların Amacı 28
1. Ortaklığın Üçüncü Kişiye Satılmasını Kolaylaştırmak 28
2. Pay Değerinin Yükseltilmesi 30
3. Yabancılaşmanın Önlenmesi 36
4. Kilitlenmenin (Deadlock) Önlenmesi 37
B. Hakların Uygulama Alanı 41
1. Risk Sermayesi (Venture Capital) 41
2. Girişim Sermayesi (Private Equity) 45
a. Girişim Sermayesi Kavramı 45
b. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği 49
3. Ortak Girişim (Joint Venture) 52
4. Aile Şirketleri 55
C. Hakların Ekonomik İşlevi 56
1. Genel Olarak 56
2. Fırsatçılık Problemi (Opportunism Problem) 57
3. İlişkiye Özgü Yatırımlardan(Specific Investments)
Doğan Fırsatçı Davranışlar 59
4. Hakların İlişkiye Özgü Yatırımlarda Fırsatçı
Davranışları Önleme Yöntemi 62
a. Birlikte Satma Hakkı Yönünden Değerlendirme 64
b. Birlikte Satışa Zorlama Hakkı Yönünden Değerlendirme 67
IV. HAKLARIN KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ 69
A. Genel Olarak 69
B. Amerika Birleşik Devletleri 70
C. İngiltere 76
D. Brezilya 00
X. Xxxxxxx 00
X. Xxxxxx 83
G. Avustralya 84
İKİNCİ BÖLÜM
BİRLİKTE SATMA HAKKI İLE BİRLİKTE SATIŞA ZORLAMA HAKKININ HUKUKÎ NİTELİĞİ, OLUŞTURDUKLARI BORÇ İLİŞKİSİ, BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİ VE SONUÇLARI
I. HAKLARIN KONUSU: SATIM SÖZLEŞMESİ İLE
DEVREDİLEN ORTAKLIK PAYI 85
A. Genel Olarak Pay Kavramı 85
B. Ortaklıklar Hukukunda Pay Kavramı 87
1. Genel Olarak 87
2. Payın Çeşitli Anlamları 88
a. Sermayenin Bir Parçası Olarak Pay 88
b. Pay Sahipliği Mevkii Olarak Pay 89
c. Pay Senedi Anlamında Pay 89
d. Hakların ve Borçların Kaynağı Olarak Pay 90
3. Satım Sözleşmesi İle Devredilen Pay 91
II. HAKLARIN KULLANILMASI İÇİN GEREKEN
KOŞULLAR 92
A. Genel Olarak 92
B. Payın Satışı İçin Yapılan Önerinin Varlığı 92
C. Birlikte Satma Hakkında Önerinin Karşı Tarafa Bildirimi 93
D. Hak Sahibi Tarafından Hakkın Kullanıldığına İlişkin
Bildirimin Yapılması 94
III. HAKLARIN HUKUKÎ NİTELİŠİ 96
A. Benzer Haklarla Karşılaştırılması 96
1. Önalım Hakkı İle Karşılaştırılması 96
2. Opsiyon Hakkı (Option) ile Karşılaştırılması 98
a. Anglo-Sakson ve Anglo-Amerikan Hukukunda
Opsiyon Kavramı 98
b. Türk Hukukunda Opsiyon Hakkı Kavramı 101
B. Birlikte Satma Hakkı ile Birlikte Satışa Zorlama
Hakkının Hukukî Niteliği Hakkındaki Görüşler 104
C. Birlikte Satma Hakkı ile Birlikte Satışa Zorlama
Hakkının Hukukî Niteliğinin Tespiti 105
1. Hakların Hukukî Niteliğinin Ön Sözleşme Olup Olmadığının Değerlendirilmesi 105
2. Hakların Hukukî Niteliği Hakkındaki Görüşümüz 108
a. Sözleşmeden Doğan Kurucu Yenilik Doğurucu
Hak Olmaları 108
b. Hakların Opsiyon Hakkı Niteliği 112
IV. HAKLARIN OLUŞTURDUŠUBORÇLAR 115
A. Hakların Tanındığı Sözleşmeden Doğan Borç: Payını Tek Başına Satmama Borcu (Birinci Sözleşmeden Doğan Borç) 115
B. Hakların Kullanılmasıyla Oluşan Sözleşmeden Doğan Borç: Payını Birlikte Satma Borcu (İkinci Sözleşmeden
Doğan Borç) 117
1. Birlikte Satışa Zorlama Sözleşmesinde Borcun Kapsamı 117
2. Birlikte Satma Sözleşmesinde Borcun Kapsamı 118
V. BİRLİKTE SATMA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİŠİ122
A. Kendine Özgü Yapısı Olan (sui generis) Sözleşme Niteliği 122
B. Üçüncü Kişinin Fiilini (Edimini) Üstlenme Sözleşmesi
Olup Olmadığının Değerlendirilmesi 123
VI. BİRLİKTE SATIŞA ZORLAMA SÖZLEŞMESİNİN
HUKUKÎ NİTELİŠİ 127
A. Birlikte Satışa Zorlama Sözleşmesinden Doğan Üçlü İlişki 127
B. Birlikte Satışa Zorlama Sözleşmesinin Hukukî Niteliğinin Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Olup
Olmadığının Değerlendirilmesi 128
1. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 128
a. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Tanımı ve
Türleri 128
b. Üçüncü Kişi İle Borçlu Arasındaki Xxxx Xxxxxxxx 132
2. Birlikte Satışa Zorlama Sözleşmesinin Hukukî
Niteliği Hakkındaki Görüşümüz 134
VII. CEZA KOŞULU, ALIM VE SATIM OPSİYONLARININ SÖZLEŞMENİN DÜZENLENMESİNDE ETKİSİ 140
VIII. HAKLARIN DÜZENLENME BİÇİMİNE İLİŞKİN
ÖRNEKLER 145
A. Birlikte Satma Hakkına İlişkin Örnek Düzenlemeler 145
B. Birlikte Satışa Zorlama Hakkına İlişkin Örnek
Düzenlemeler 148
IX. HAKLARDAN DOŠAN BORÇLARA AYKIRILIK VE SONUÇLARI 151
A. Hakların Tanındığı Sözleşmeden Doğan Borcun (Birinci Sözleşmeden Doğan Borcun) İfa Edilmemesinin Sonuçları 151
1. Sözleşmeden Doğan Borcun Aynen İfası 151
a. Yapmama Borçlarının Aynen İfası 151
b. Birlikte Satma Hakkı Açısından Borcun Aynen İfası . 156
c. Birlikte Satışa Zorlama Hakkı Açısından Borcun
Aynen İfası 158
2. Tazminat Davası 160
a. Genel Olarak 160
b. Birlikte Satma Hakkı Açısından Zararın Tespiti 161
c. Birlikte Satışa Zorlama Hakkı Açısından Xxxxxxx
Tespiti 163
B. Hakların Kullanılmasıyla Oluşan Sözleşmeden Doğan Borcun (İkinci Sözleşmeden Doğan Borcun) İfa
Edilmemesinin Sonuçları 164
1. Sözleşmenin Aynen İfası 164
a. Birlikte Satma Sözleşmesinden Doğan Borcun
Aynen İfası 164
b. Birlikte Satışa Zorlama Sözleşmesinden Doğan
Borcun Aynen İfası 166
(1) Aynen İfa Talebi 166
(2) Pay Mülkiyetinin Geçişi 168
(i) Çıplak Paylarda Mülkiyetin Geçişi 168
(ii) Senede Bağlı Paylarda Mülkiyetin Geçişi 169
2. Tazminat Davası 173
C. Borca Aykırılık Halinde Hakların Üçüncü Kişilere Karşı
İleri Sürülmesi Sorunu 173
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ANONİM VE LİMİTED ORTAKLIK PAYININ BİRLİKTE SATMA HAKKI İLE BİRLİKTE SATIŞA ZORLAMA HAKKINA KONU OLMASI
I. SORUN 177
II. ANONİM ORTAKLIK PAYININ BİRLİKTE SATMA
HAKKI İLE BİRLİKTE SATIŞA ZORLAMA HAKKINA
KONU OLMASI 178
A. Anonim Ortaklıkta Payın Devredilebilirliği İlkesi 178
B. Anonim Ortaklıkta Payın Devri 179
1. Pay Senedine Bağlı Payın Devri 179
a. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri 179
b. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri 180
(1) Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devir Şekli 180
(i) Nama Yazılı Pay Senedinin Ciro İle Devri 180
(ii) Nama Yazılı Pay Senedinin Alacağın Temliki İle Devri 185
(2) Gerçek Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri 187
2. Senede Bağlanmamış Payın (Çıplak Payın) Devri 188
C. Anonim Ortaklık Payının Devrinin Resmi İzne Bağlı
Olduğu Durumlar 190
1. Sermaye Piyasası Kanunu İle Getirilen Sınırlamalar 190
a. Aracı Kurumlar 190
b. Yatırım Ortaklıkları 193
c. Portföy Yönetim Şirketi 196
d. Borsalar, Merkezi Takas Kuruluşları, Merkezi
Kayıt Kuruluşu 197
2. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun
İznine Bağlı Olan Pay Devirleri 199
3. Rekabet Kurulu’nun İznine Bağlı Olan Pay Devirleri 202
4. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun İznine Bağlı
Olan Pay Devirleri 207
5. Bireysel Emeklilik Tasarruf Ve Yatırım Sistemi
Kanunu Gereğince İzne Bağlı Olan Pay Devirleri 209
6. Radyo Ve Televizyonların Kuruluş Ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Gereğince İzne Bağlı
Olan Pay Devirleri 210
7. Sigortacılık Kanunu Gereğince İzne Bağlı Olan Pay Devirleri 211
D. Türk Ticaret Kanunu Açısından Anonim Ortaklıkta Pay
Devrinin Sınırlandırılması 212
1. Bağlam Kavramı 212
2. Kanuni Bağlam 215
a. Nama Yazılı Payların Bedellerinin Tamamının Ödenmemiş Olması 216
b. Devralanın Ödeme Gücünün Şüpheli Olması 217
3. Esas Sözleşmesel Bağlam 219
a. Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylarda
Esas Sözleşmesel Bağlam 220
(1) Önemli Sebep Nedeniyle Devir Onayının Reddi 220
(2) Şirket Tarafından Payları Gerçek Değeri Karşılığında Almak Önerisi Yapılarak Onayın Reddi (Kaçış Klozu) 224
(3) Devralan Kişinin Nama Yazılı Payları Kendi Ad ve Hesabına Aldığını Beyan Etmemesi Sebebiyle
Onayın Reddi 227
(4) Nama Yazılı Payların Miras, Mirasın Paylaşımı, Eşler Arasındaki Mal Rejimi Hükümleri Veya Cebri İcra Gereği İktisabında Payları Gerçek Değeri Karşılığında Almak Önerisi Yapılarak Onayın
Reddi 228
(5) Onayın Reddine İlişkin İptal ve Tazminat Davası230
b. Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylarda Bağlam. 231
E. Öncelik, Önalım, Alım Ve Satım Haklarının Bağlam
Kuralları Açısından İncelenmesi 235
1. Öncelik, Önalım, Alım ve Satım Hakları 235
a. Öncelik Hakkı 235
b. Önalım Hakkı 237
c. Alım ve Satım Hakları 237
2. Öncelik, Önalım, Alım ve Satım Haklarının Bağlam Kuralları Açısından Değerlendirilmesi 238
a. 6762 Sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu Döneminde
İleri Sürülen Görüşler 238
b. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Açısından Xxxxx Xxxülen Görüşler 243
c. Önalım Hakkı ve Gerialım Hakkına İlişkin
Yargıtay’ın Görüşü 252
(1) Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Önalım Hakkına İlişkin 2014/17122E., 2015/2152K., 18.02.2015
Tarihli Kararı 252
(2) Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Önalım Hakkına İlişkin 2015/11944E., 2016/5634K., 24.05.2016
Tarihli Kararı 254
(3) Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin Gerialım Hakkına İlişkin 2015/3775E.,2016/2651K., 09.03.2016
Tarihli Kararı 256
F. Birlikte Satma Hakkı İle Birlikte Satışa Zorlama
Hakkının Tek Borç İlkesi Ve Bağlam Kuralları Açısından İncelenmesi 259
1. Hakların Tek Borç İlkesi Açısından İncelenmesi 259
2. Hakların Bağlam Kuralları Açısından İncelenmesi 262
a. Hakların TTK m. 493/1 Anlamında Önemli Sebep Olarak Kabul Edilmesi Sorununun
Değerlendirilmesi 262
b. Hakların TTK m. 493/7 Anlamında Pay Devrini Ağırlaştırması Açısından Değerlendirilmesi 268
c. Sonuç 269
III. LİMİTED ORTAKLIK PAYININ BİRLİKTE SATMA
HAKKI İLE BİRLİKTE SATIŞA ZORLAMA HAKKINA
KONU OLMASI 270
A. Limited Ortaklıkların Sermaye ve Sermaye Payına İlişkin
Anonim Ortaklıktan Farklı Olan Hükümleri 270
B. Limited Ortaklıkta Payın Devri ve Pay Devrinin
Sınırlandırılması 273
1. Limited Ortaklıkta Payın Devri 273
2. Limited Ortaklıkta Pay Devrinin Sınırlandırılması 276
C. Birlikte Satma Hakkı İle Birlikte Satışa Zorlama Hakkının Limited Ortaklıklar Hukuku Açısından
Değerlendirilmesi 277
SONUÇ 281
KAYNAKÇA 291
EK: İNGİLİZCE KLOZ ÖRNEKLERİ 307