IN DIE HOOGGEREGSHOFVAN SUID-AFRIKA

Verslagwaardig: Ja / Nee Sirkuleer aan Regters: Ja / Nee

Sirkuleer aan Landdroste: Ja / Nee

IN DIE HOOGGEREGSHOFVAN SUID-AFRIKA

(Noord­Kaapse Afdeling)

Saakno: CA&R 88\05

Datum verhoor: 2006­06­07

Datum gelewer: 2006­06­19

In die xxxxx van:

RICARDOMARSHALL COETZEE APPELLANT

versus

DIE STAAT RESPONDENT

Coram: XXXXXXX R et XXXXXXXX R

UITSPRAAK

MAJIEDT R:

1. Die appellant kom in hoër beroep teen sy skuldigbevinding op ‘n aanklag van verkragting. ‘n Xxxxx teen die opgelegde vonnis van 5 jaar gevangenisstraf is geabandoneer.

2. Die appellant, wat regsverteenwoordiging geniet het tydens die verhoor, het onskuldig gepleit en het erken dat hy op die datum vermeld in die klagstaat gemeenskap met die klaagster gehad het, maar het beweer dat dit met haar toestemming geskied het.

3. Die klaagster was ‘n enkelgetuie op die verkragtingsvoorval self. Op haar weergawe het sy die betrokke aand die appellant ontmoet in ‘n kroeg te Springbok waar die appellant aan haar voorgestel is deur haar xxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx (“Xxxxx”). Op ‘n stadium het sy en Xxxxx met die appellant en andere vertrek in sy voertuig. Daar is op ‘n stadium langs die pad gedrink totdat mense eers in Bergsig (‘n woonbuurt te Springbok) en toe in Okiep afgelaai is. Sy en Xxxxx het op ‘n stadium daarna met mekaar gestry. Xxxxx is toe afgelaai, tesame met xx xxxxxx in Concordia. Die klaagster en die appellant was toe alleen in sy voertuig. Hy het op ‘n stadium die voertuig tot stilstand gebring en teen haar sin met haar gemeenskap gehou. Sy het toe weggehardloop, deur ‘n draad gekruip en het by ‘n naburige plaasopstal aan ene Xxx Xxx gerapporteer dat sy verkrag is. ‘n Vriend xxx xxxx het haar later kom haal en na die polisiestasie geneem. Volgens haar xxxx xx op die vlug slaan ná die verkragting, omrede die appellant haar daar verjaag het en met ‘n vuurwapen gedreig het as sy aan iemand melding sou maak van die voorval. Volgens haar het sy later geld, ‘n selfoon, ‘n oorbel en ‘n ring xxx xxxx vermis.

4. Mnr. WG van Xxx is die eerste rapport getuie en hy het bevestig dat die klaagster op die aand van die voorval by hom aangedoen het en gerapporteer het dat sy verkrag was. Sy was histeries, het gehuil, haar klere was vol stof en haar broek was geskeur. Xxxxxx het haar later daar kom haal. Sy het ook aan hom meegedeel dat sy die man xxx xxxxxx wat xxxx verkrag het en dat sy nie seker is

of die man ‘n kondoom gebruik het tydens die verkragting nie. Sy het verder ook melding daarvan gemaak dat die persoon haar geslaan het en dat hy ‘n vuurwapen in sy besit gehad het. Volgens Mnr. Xxx Xxx het hy glad nie die klaagster vantevore geken nie.

5.1 Die appellant se relaas van die gebeure van die betrokke aand verskil heeltemal van dié xxxx voorgehou deur die klaagster. Volgens hom het hy en die klaagster in die kroeg waar Xxxxx xxxxx aan mekaar voorgestel het, sekere intieme aspekte aangaande xxx xxxxxx bespreek, onder meer die xxxx dat albei van hulle babas aan die dood afgestaan het. Op ‘n stadium het die klaagster hom ‘n drukkie gegee (klaarblyklik uit simpatie).

5.2 Toe die twee dames te Bergsig afgelaai is, was die klaagster ook veronderstel om daar af xx xxxx, maar het sy geweier om so te doen en het gesê dat sy na Concordia toe wil gaan. In Okiep is ‘n ander dame afgelaai en hulle het toe Concordia toe xxxx waar daar ‘n stryery tussen Xxxxx en die klaagster ontstaan het. Na dié stryery het die klaagster toe voor langs die appellant in die voertuig kom sit.

5.3 In Concordia het die appellant vir Xxxxx en xx xxxxxx afgelaai en toe hy na sy huis toe wou ry het die klaagster hom versoek xx xxxx huis toe te neem. Hy het ingestem en op pad daarheen het xx xxxxx die pad stilgehou waarna hulle omhels het en mekaar gesoen het. Aangesien dit té beknop was in die voertuig het hulle twee uitgeklim en het hulle langsaan die voertuig op die grond vrywillig gemeenskap gehou.

5.4 Die appellant het ontken dat hy die klaagster verkrag het en het ook ontken dat xx xxx gebyt het, xxxx wat sy aangevoer het in haar getuienis. Hy het inteendeel aangevoer dat ‘n polisiebeampte, te wete ene Xxxxx Xxxxxx, hom ondersoek het en niks bytplekke aan sy liggaam kon vind nie.

5.5 Hy het verder getuig dat hy tydens geslagsgemeenskap die kondoom gebruik het wat die klaagster vir hom gegee het. Sy het self

die kondoom in die voertuig gaan uithaal, die omhulsel daarvan afgeskeur en dit vir hom gegee. Nadat hulle geslagsgemeenskap gehad het, het hy gaan urineer en toe hy terugkeer na sy voertuig het hy gesien dat sy in sy beursie krap. Hy het haar toe daar weggejaag.

5.6 Hy ontken dat hy enige geld, selfoon of juweliersware van die klaagster gevat het. Hy het verder ook ontken dat hy op enige stadium ‘n vuurwapen op haar xxxxx het, xxxx wat sy beweer het.

6.1 Op versoek van die verdediging is Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxxx die Hof geroep as ‘n getuie volgens die bepalings vervat in artikel 186 van die Strafproseswet, 51 van 1977 (“die Wet”) . Hy het bevestig dat hulle in die kroeg was waar hy die appellant en die klaagster aan mekaar voorgestel het. Hy het verder bevestig dat daar mense in Bergsig afgelaai was. Hy het aangevoer dat hy daarna in ‘n dronkslaap verval het en toe wakker geskrik het toe hulle in Okiep was. Hy is later by die huis afgelaai, toe is die appellant en die klaagster xxxxxx xxxx in die motorvoertuig. Hy het getuig dat hy niks verder weet nie, behalwe dat die polisie hom daarna gekontak het en verwittig het van die verkragtingsklagte wat die klaagster teen die appellant gelê het. In getuienis in hoof het xx xxxx dat hy nie weet waarom die klaagster nie by Xxxxxxx afgeklim het waar sy woonagtig is en waar die ander twee dames afgelaai is nie.

6.2 In kruisondervraging deur die appellant se prokureur is die getuie met sy getuieverklaring gekonfronteer waarin hy vermeld het dat die klaagster te Bergsig nie uit die voertuig wou klim nie. Hy het verder ook in kruisondervraging getuig dat nadat hy (Xxxxx) by die voertuig uitgeklim het by sy huis, die appellant vir die klaagster aangebied het xx xxxx huistoe te neem en die klaagster het nie probleme daarmee gehad nie. Hy het die klaagster se weergawe dat die appellant haar teruggeforseer het in die voertuig in sy teenwoordigheid, ontken. Hy het ook verder ontken dat hy en die klaagster gestry het en het getuig dat hy nie weet waarom sy met hom plekke omgeruil het deur voor langs die appellant in sy voertuig te gaan sit nie.

7.1 Daar is sekere bewysstukke by ooreenkoms tussen die partye by die Hof ingehandig, te wete foto’s van die toneel waar die beweerde verkragting plaasgevind het, ‘n omhulsel van ‘n kondoom sowel as ‘n kondoom self en ‘n skoenafdruk van die appellant op die toneel.

7.2 ‘n J88 mediese verslag is ook by ooreenkoms tussen die partye ingehandig. Daarvolgens was die klaagster se klere geskeur en

vol stof. Veelvuldige oppervlakkige krapwonde, moontlik deur ‘n skerp voorwerp veroorsaak, is aangemerk. Daar was ook enkele oppervlakkige skaafmerke op die regterboud en heuparea. Volgens die dokter se aantekeninge op die verslag het die klaagster emosioneel geskok, bewerig en angstig voorgekom. Daar was ‘n skaafwond en oppervlakkige skeur en rooierigheid by haar privaatdele. Die dokter se slotsom was dat penetrasie wel plaasgevind het.

8. In haar uitspraak het die streeklanddros bevind dat die klaagster se getuienis nie bevredigend in alle opsigte was nie. Die streeklanddros het verder xxxxxx xx die vele weersprekinge en ander probleme in haar getuienis, ondermeer die xxxx dat die klaagster aanvanklik verswyg het dat sy op ‘n stadium die appellant ‘n drukkie gegee het en met hom ‘n intieme gesprek gevoer het, wat aanduidend daarvan was dat sy op ‘n latere stadium nie omgegee het om alleen met die appellant xx xxxx nie. Sy het egter bevind dat daar voldoende stawing is vir die klaagster se getuienis en dat die appellant se weergawe nie redelik moontlik waar is nie. Die streeklanddros was gevolglik tevrede dat die Xxxxx xx xxxx xx redelike twyfel bewys het en het die appellant dienooreenkomstig skuldig bevind.

9.1 Die landdros se uitspraak gaan xxxx aan verskeie mistastings op die feite en op die Reg – dit is aldus toegegee deur Me Xxx Xxx namens die Staat. Hierdie Hof kan gevolglik die verhoorhof se

feitebevindinge ignoreer, selfs waar dit op geloofwaardigheid gebaseer is en kan ons nou self aan die hand van die aangebode getuienis op die oorkonde, bepaal of die Xxxxx xx redelike twyfel die appellant se skuld bewys het.

Sien in dié verband: R v Dhlumayo & another 1948(2) SA 677 (A) te 706 (paras 10, 11 en 13) waar Xxxxx XxXX dit as volg stel:

“10. There may be a misdirection on fact by the trial Judge where the reasons are either on their face unsatisfactory or where the record shows them to be such; there may be such a misdirection also where, though the reasons as far as they go are satisfactory, he is shown to have overlooked other facts or probabilities.

11. The appellate court is then at large to disregard his findings on fact, even though based on credibility, in whole or in part according to the nature of the misdirection and the circumstances of the particular case, and so come to its own conclusion on the matter.

12. …………

13. Where the appellate court is constrained to decide the case purely on the record, the question of xxxx becomes all­important, whether in a civil or criminal case.”

Sien verder ook: S v Gentle 2005(1) SACR 420 (SCA) te 428 h­i.

9.2 Die landdros het ondermeer bevind dat die klaagster se beserings xxxx aangedui op die J88­mediese verslag, inderdaad haar beweringe xxxxx ten aansien van die xxxx dat die skrape op haar binnebene inderdaad veroorsaak is deur vingernaels. Hierdie bevinding is nie korrek nie. Volgens die mediese verslag het die geneesheer inteendeel aangedui dat die veelvuldige oppervlakkige krapmerke aan die klaagster se binnebene “moontlik deur ‘n skerp

voorwerp veroorsaak is” en verder dat dit “nie uitgesluit is dat die merke aan haar binnebene deur naels veroorsaak is nie”. Die klaagster het in haar getuies in hoof uitdruklik getuig dat al die beserings aan haar bene veroorsaak is deur ‘n draad waardeur sy geklim het wat haar gekrap het.

9.3 ‘n Verdere mistasting op die feite is te vinde daarin dat die verhoorhof xxxxxx het na die merk wat deur die geneesheer op die klaagster se nek gevind is en hieraangaande het die streeklanddros bevind dat: “The doctor calls it a finger mark and he clearly states that it is not due to sucking”. Hierdie bevinding is eweneens nie korrek nie. Die dokter het in die mediese verslag bloot die volgende aangeteken:

“Vingermerk?” en later in die verslag het hy genotuleer “Xxxxxxxx lyk nie xxxx ‘n suigmerk”. Die streeklanddros het (verkeerdelik) tot ‘n groot mate gesteun op hierdie twee aspekte, tesame met ander aspekte, ten einde te bevind dat die Xxxxx xx xxxx xx redelike twyfel bewys het.

10. Daar is in elk geval ernstige probleme rondom die klaagster se geloofwaardigheid op bepaalde wesenlike aspekte in haar getuienis op die oorkonde voor ons:

10.1 In kruisondervraging het die klaagster op ‘n stadium toegegee dat sy die appellant ‘n drukkie gegee het tydens hulle intieme gesprek waarna reeds xxxxxx is, maar net later het sy dit weer ontken.

10.2 Xx xxxx geen aanvaarbare verduideliking vir waarom sy nie te Bergsig, waar sy woonagtig was, uitgeklim het nie. Sy het naamlik aangevoer dat sy bang was dat die derde dame, wat in Okiep woonagtig was, iets sou oorkom as dié dame op haar eie saam met Xxxxx, die appellant en ‘n ander manspersoon wat ook in die voertuig was, sou ry. Tog het sy self later alleen in die voertuig met die drie mans agtergebly nadat die betrokke dame afgelaai is. Toe was sy skielik nie meer bang

nie, maar het beweer dat, aangesien Xxxxx teenwoordig was, sy niks sou oorkom nie.

10.3 Verder het die klaagster haar ook weerspreek oor die rede waarom xx xxxx is vanaf Okiep na Concordia.

10.4 ‘n Uiters kommerwekkende aspek is die xxxx dat die klaagster vroeër in haar getuienis in hoof die indruk probeer skep het dat xx xxxxxx die aand enige gesprek met die appellant gevoer het. Later, in kruisondervraging, het dit egter geblyk dat sy en die appellant nie net lank met mekaar gesels het nie, maar dat hulle ook boonop intieme, private en vertroulike aspekte van mekaar xx xxxxxx bespreek het en xx xxx op ‘n stadium omhels het.

10.5 ‘n Verdere kommerwekkende aspek wat op die waarskynlikhede net eenvoudig nie waar kan wees nie, is die klaagster se beskrwying van hoe die appellant haar ontklee het, te wete dat hy bo­op haar gesit het en toe so met sy hand agter sy rug haar broek en damesbroekie uitgetrek het en ook sy eie klere, sonder dat hy afgeklim het xxx xxxx.

10.6 Sy het beweer dat sy die appellant twee keer gebyt het, naamlik op sy arm en in sy gesig. Toe sy met ‘n botsende weergawe daaraangaande vervat in haar getuieverklaring gekonfronteer is, het xx xxxx getuienis probeer aanpas.

11. Dié getuienis van die klaagster dat sy die appellant gebyt het, is nooit eers deur die Staat probeer bevestig nie, deur die polisieman wat by name genoem is tydens kruisondervraging, ene Xxxxx Xxxxxx, se getuienis aan xx xxxx nie. In dié verband het die landdros wesenlik misgetas op die Reg deur die klaagster se getuienis in dié verband te aanvaar en die appellant se weergawe daaraangaande te verwerp omrede “The investigating officer who inspected you did not come here to say, you did not have any marks that day.” Hierdie voormelde aanhaling impliseer dat daar ‘n bewyslas op die appellant xxxxx het. Hierdie is natuurlik heeltemal verkeerd en xxxx die versuim om die voormelde polisieman se getuienis aan xx xxxx (of om ‘n rede te probeer aanvoer waarom

sodanige getuienis nie beskikbaar was nie, indien dit die geval was) suiwer aan die Staat toegedig gewees het.

Sien in dié verband:

X x Xxxxxxxx 1980(3) SA 755 (A) te 764 A­C;

S v Ngxumza & another 2001(1) SACR 408 (TkD) te 412 e­f.

12. Die appellant, aan die xxxxx xxxx, het bevredigende getuienis afgelê en kan daar inderdaad geen wesenlike weersprekinge of onwaarskynlikhede uit sy getuienis op die rekord aangemerk word nie. Sy relaas van gebeure is inteendeel veel meer waarskynlik as dié voorgehou deur die klaagster.

13. ‘n Verdere probleem wat ek het met die klaagster se getuienis is die groot toevalligheid dat sy dié aand ‘n kondoom in haar besit sou hê en dit aan die appellant aanbied voor xx xxxx “verkrag”. Sy het naamlik verduidelik dat sy dié kondoom in haar besit gehad het, omrede sy dit vroeër die aand by ‘n xxxxx xxxxxx xxx xxxx afgeneem het en sy van voorneme was

om dit weg te gooi. Sy het dit egter in haar handsak vergeet.

14. Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx, wat bevriend was met die klaagster en deur die Hof geroep is as ‘n getuie xxxx alreeds vermeld, het verder die klaagster weerspreek op sekere kardinale aspekte, ondermeer die xxxx dat die appellant inderdaad aangebied het xx xxxx huistoe te neem en sy nie daarteen teëgestribbel het nie, xxxx wat sy in haar getuienis beweer het. ‘n Verdere aspek is die rede waarom sy met hom (Xxxxx) plekke verwissel het in die appellant se voertuig deur

voor langs die appellant te gaan sit in die passassiersitplek – volgens haar het dit gevolg op die stryery tussen haar en Xxxxx, terwyl laasgenoemde ontken het dat hulle dié aand gestry het.

15. Die vraag mag natuurlik ontstaan waarom die klaagster toe op die vlug geslaan het, deur ‘n draad geklim het (wat krapmerke aan haar binnebene veroorsaak het) en toe by Mnr. Van Wyk gaan aanmeld het dat sy verkrag is. Ek is dit eens met Mnr. Xxxxxxxxxxx wat namens die appellant voor ons verskyn het, dat die rede daarvoor kan wees dat die appellant inderdaad die klaagster verjaag het nadat xx xxxx betrap het dat sy in sy beursie vroetel. Die klaagster xxxx toe noodwendig ‘n rede uitdink waarom sy dáárdie tyd van die nag in ‘n gehawende toestand, met geskeurde, stowwerige klere opdaag by Mnr. Xxx Xxx se huis. Dit wil my ook voorkom asof die klaagster maar bra bangerig was dié aand vir haar ouers, omrede dit my wil voorkom dat sy nie hul toestemming gehad het om só laat uithuisig xx xxxx nie.

16. Dit is van belang om in gedagte xx xxx dat die sogenaamde “eerste rapport” getuienis in verkragtingsake as bewysmateriaal toegelaat word, nie as stawing dat ‘n klaagster wel verkrag is nie, maar as steun vir haar geloofwaardigheid. Getuienis aangaande die eerste rapport wat die klaagster gemaak het is nie getuienis van die afwesigheid van toestemming nie en net so is die gebrek aan “eerste rapport getuienis” nie aanduidend van die bestaan van toestemming om gemeenskap xx xxx nie. ‘n Klaagster in ‘n

verkragtingsaak se getuienis is inderdaad getuienis dat sy nie toestemming tot geslagsgemeenskap gegee het nie, maar die “eerste rapport” (of klagte) self ondersteun bloot die klaagster se geloofwaardigheid in dié verband. Sien die breedvoerige bespreking deur Xxxxxx AR in X x Xxxxxxx 2004(2) SACR 303 (SCA) te 307 i – 310 e.

In die onderhawige xxxx dus bied Mnr. Van Wyk se getuienis bloot steun vir die klaagster se konsekwentheid (en geloofwaardigheid), dog kan dit egter nie dien as stawing daarvoor dat sy wel verkrag is nie.

17. Daar kan seker gesê word dat daar ‘n mate van suspisie bestaan dat daar iets onbehoorliks tussen die klaagster en die appellant plaasgevind het dié betrokke aand. Dit is egter nie naastenby genoeg om die appellant se skuld bo redelike twyfel te bewys nie. Ek is inteendeel die mening toegedaan dat daar in hierdie xxxx oorvloediglik twyfel bestaan aangaande die appellant se skuld op die relaas van gebeure xxxx voorgehou deur die klaagster, ‘n enkelgetuie. Die klaagster se getuienis was net eenvoudig nie bevredigend in alle wesenlike opsigte ten einde ‘n skuldigbevinding uit te kan bring xxxx uiteengesit in artikel 208 van die Wet nie. Daar bestaan glad geen aanvaarbare stawing vir haar bewering dat sy verkrag is nie en blyk dit inteendeel na my oordeel op die waarskynlikhede dat sy met toestemming gemeenskap met die appellant dié aand gehad het.

18. Bygevolg word die appellant die voordeel van die twyfel hierin gebied.

18.1 Die xxxxx word gehandhaaf.

18.1 Die appellant se skuldigbevinding en vonnis word tersyde gestel.

SA MAJIEDT REGTER

Ek stem saam:

XX XXXXXXXX REGTER

NAMENS APPELLANT : ADV. N SNELLENBURG

IN OPDRAG VAN : XXX XX XXXX & VENNOTE NAMENS RESPONDENT : ADV E XXX XXX