IN DIE HOë HOF VAN SUID-AFRIKA, VRYSTAATSE DIVISIE, BLOEMFONTEIN
IN DIE HOë HOF VAN SUID-AFRIKA, VRYSTAATSE DIVISIE, BLOEMFONTEIN
Rapporteerbaar:
JA/NEE
Van belang vir ander Regters: JA/NEE Sirkuleer na Landdrosse: JA/NEE
Saaknommer: 284 / 2014
In die xxxx tussen:
HARAMBEE CONSTRUCTION ENTERPRISE XX Xxxxx
en
PATSA CIVIL WORK AND CONTRUCTION Verweerder
XXXXX: XXXXXXXX, XX
UITSPRAAK DEUR: XXXXXXXX, XX
AANGEHOOR OP: 7 & 8 JUNE 2016
GELEWER OP: 17 JUNE 2016
[1] In hierdie aangeleentheid het die xxxxx dagvaardiging uitgereik teen die verweerder gebaseer op ‘n huurkontrak wat xxxxx xx bewering met verweerder gesluit het ten aansien van 4 x VIP mobiele toilette vir gebruik in die Oos Kaap deur verweerder, vir ‘n huurtydperk sedert November 2012 tot Oktober 2013. Xxxxx het die verweerder teen die ooreengekome daaglikse tarief vir
maandelikse gebruik van die toilette gefaktureer en is daar altesaam 12 fakture uitgereik deur xxxxx sedert November 2012 tot Oktober 2013.
[2] Xxxxx beweer voorts dat hy wel betaling ontvang het in die bedrag van R125 000,00, en wel gedurende Desember (R55 000,00) en gedurende Maart (R70 000,00). Die totale bedrag van die vordering is derhalwe die uitstaande betalings verskuldig ooreenkomstig die fakture uitgereik te wete R592 700,00.
[3] In die besonderhede van vordering beweer die xxxxx dat hy verteenwoordig was deur Xxx X. Xxxx en dat die verweerder verteenwoordig was deur Mnr Xxxx xxx Xxxxxx Construction and Maintenance.
[4] In die verweerskrif ontken die verweerder dat Mnr Miti namens Xxxxxx Construction and Maintenance die verweerder kon verteenwoordig het in die sluit van enige ooreenkoms, en pleit die verweerder dat daar slegs ‘n eenmalige mondelingse ooreenkoms tussen die xxxxx en verweerder tot stand gekom het ten aansien van 4 mobiele VIP toilette vir ‘n tydperk van 17 dae wat verweerder gemelde toilette vanaf xxxxx xxx huur, en wel gedurende November 2012, xxxxx xxx xxxxx tot 28 November 2012.
[5] Verweerder pleit voorts dat xxxxx slegs een belastingfaktuur aan die verweerder xxx xxxxx vir die huurtermyn gedurende
November 2012, dit inderdaad aldus gelewer het en dat die gemelde faktuur deur hom gedurende Desember vereffen is.
[6] Verweerder beweer voorts dat xxxxx ‘n ooreenkoms klaarblyklik met Xxxxxx Construction and Maintenance aangegaan het, en dat laasgenoemde entiteit verantwoordelik is vir die betaling van enige uitstaande huurgeld. Namens die xxxxx het Mnr Grewar verskyn en namens die verweerder Xxx Xxxxxxxxxx. Beide die xxxxx en die verweerder het elk slegs een getuie geroep, te wete Me Xxxx namens die xxxxx en Mnr Xxxxxxxxx namens die verweerder.
[7] By die aanvang van die verhoor het die partye my meegedeel dat hulle onder mekaar ooreengekom het dat die geskilpunte die volgende is:
7.1 Of daar ‘n kontrak bestaan het wat gesluit is tussen xxxxx en verweerder vir slegs 17 dae en/of dit vir ‘n xxxxxx tydperk gesluit is.
7.2 Of verweerder die xxxxx versoek het om die fakture wat uitgereik is te wysig.
7.3. Of die kontrak na 17 dae beëindig is.
7.4 Die geskil oor die causa van die laaste twee betalings van die vier betalings wat wel plaasgevind het.
[8] Die partye het ook tydens die aanvang van die verhoor my meegedeel dat dit gemeensaak is tussen die partye dat die xxxxx wel fakture aan die verweerder versend het alhoewel dit uitgemaak is aan Xxxxxx Konstruksie.
[9] Voorts, en ten tyde van die aanvang van die verhoor, het Mnr Xxxxxxxxxx ook aangedui dat hy nie volhard met sy pleit van wanvoeging nie, en dat die xxxxx maar moet voortgaan om die kontrak wat hy beweer, te bewys.
[10] Vanuit die getuienis van Xxx Xxxx sowel as die van Xxx Xxxxxxxxx, blyk dit gemeensaak xx xxxx dat:
10.1 Xxx Xxxx (namens xxxxx) in ‘n liefdesverhouding betrokke was met Mnr Miti, xxxxx op ‘n stadium, en dit is onbekend wanneer, beëindig is vanweë die xxxx dat hulle nie meer aangesig tot aangesig xxx xxxx nie.
10.2 Die eerste faktuur gedurende November 2012 deur xxxxx uitgereik is aan verweerder vir die totale bedrag van R51 700,00, xxxxx faktuur insluit die verhuring van die mobiele toilette teen R650,00 per dag vir die 4 toilette, te wete 17 dae R44 200,00, en xxx ook voorts ten aansien van 35 xxxxx, 16 xxxxx en 16 pikke onderskeidelik ten aansien xxx xxxxxx van R3 500,00, R1 600,00 en R2 400,00.
10.3 Dit is ook gemeensaak dat ten aansien van hierdie faktuur twee betalings gedurende Desember 2012 geskied het in die totale bedrag van R55 000,00 deur verweerder aan xxxxx by xxxx van internet oorbetaling. Geen faktuurnommer is vermeld nie.
10.4 Dit is verder gemeensaak dat sedert Desember 2012 fakture deur xxxxx uitgereik is aan Xxxxxx Construction and Maintenance, 000 Xxxxxx Xxxxxxx Xxxxxx, Retswelele
vir aandag Mnr W Miti. Vanuit die fakture wat sedert Desember 2012 uitgereik is blyk dit en is dit ook so gemeensaak, dat die prys per dag aangedui is R750,00 en meer R650,00 xxxx in die Desember faktuur nie.
10.5 Dit is verder gemeensaak dat daar twee verdere betalings deur verweerder geskied het aan xxxxx en wel gedurende Maart en April 2013 onderskeidelik in die bedrag van R50 000,00 (gedurende Maart) en R20 000,00 gedurende April 2013.
10.6 Dit is verder gemeensaaklik dat alhoewel daar ook fakture uitgereik is tot Oktober 2013, en dat al hierdie fakture in die naam xxx Xxxxxx Konstruksie uitgereik is, geen verdere betaling aan xxxxx gedoen is nie.
[11] Aldus die getuienis van die xxxxx xx getuie Xxx Xxxx, was sy in ‘n gesprek met die verweerder se verteenwoordiger Mnr Masenyane (Xxxxx) en Mnr Miti gedurende 2012 te ‘n funksie in Mafikeng wat hulle saam bygewoon het.
[12] Mev Xxxx het inderdaad met Miti gepraat en ook so met Xxxxx ten aansien van die verhuring van hierdie mobiele toilette, en was Mnr Xxxxx Xxxxxxxxx inskiklik hiervoor ten aansien van ‘n projek waar die toilette benodig sou word in die Oos Kaap. Die tydperk van die konstruksie sou die tydperk vir die huur van die toilette wees, en is hierdie tydperk deur Mnr Miti aan Mev Xxxx meegedeel as synde ongeveer 18 maande. Haar uitdruklike getuienis was dat Xxxxx Xxxxxxxxx nie by was tydens hierdie mededeling deur Miti nie.
[13] Mev Xxxx getuig ook dat die tarief vir weeksdae was teen R650,00 per dag vir die 4 toilette, dat sy maandeliks ‘n faktuur gelewer het, en dat hierdie faktuur maandeliks onmiddellik betaalbaar was deur die verweerder. Aan die begin van Desember het Mnr Xxxxxxxxx haar geskakel en gevra dat sy die fakture voortaan nie meer moet uitmaak aan die verweerder nie, maar aan Xxxxxx Konstruksie en nadat sy gevra het hoekom dit so moet wees, het Mnr Xxxxxxxxx haar meegedeel dat dit vir belastingdoeleindes is. Sy het dit so aanvaar en nie verdere navrae xxxxx nie, en bloot eenvoudig voortgegaan om sedert Desember 2012 fakture in die naam xxx Xxxxxx Konstruksie uit xx xxxx.
[14] Sy getuig egter dat sy nooit met Xxxxxx Konstruksie enige kontrak gesluit het nie en ook inderdaad ook nie met Mnr Miti wie die verteenwoordigende persoon xxx Xxxxxx Konstruksie sou wees, sou kontrakteur nie omdat sy geweet het dat Mnr Xxxx nie oor enige fondse beskik om te kan betaal nie.
[15] Xxx Xxxx beweer in haar getuienis dat sy bewus was van ‘n soort van samewerkingsooreenkoms tussen Xxxxx Xxxxxxxxx en Miti maar dat sy nie seker is of dit ‘n joint venture was of wat die samewerkingsooreenkoms sou wees ten aansien van die projek nie. Sy getuig ook dat sy nog nooit enige betaling xxx Xxxxxx Konstruksie sou ontvang het nie en ook nooit deur Xxxxx xxxx is dat dit so xxx geskied nie. Na Maart 2013 het gemelde Xxxxx Xxxxxxxxx nie meer enige oproepe van haar geneem in verband met haar versoeke tot betaling teenoor hom xxxxx. Sy het gedurende November 2013 haar prokureurs gaan spreek wie
namens xxxxx dagvaarding uitgereik het teen verweerder vir daardie 12 maande se huurkontrak, alhoewel sy beweer dat die huurkontrak xxxxxx xxx xxxx, het sy nie enige verdere fakture uitgereik nie aangesien betaling nie geskied het nie. Volgens haar het die betrokke toilette ook nou intussen verdwyn en het sy dit nooit terug ontvang nie.
[16] Mnr Xxxxx Xxxxxxxxx het namens die verweerder getuig om te sê dat die ooreenkoms tussen hom namens verweerder en die xxxxx xxxx verteenwoordig deur Xxx Xxxx aanvanklik was dat hy die betrokke 4 toilette namens die verweerder sou huur vanaf die xxxxx vanaf die begin van die aanvang van die projek wat die verweerder behartig het in die Oos Kaap, maar slegs totdat Mnr Miti (Xxxxxx Konstruksie) aangestel sou word as subkontrakteur van die verweerder op die betrokke projek. Die ooreenkoms was, xxxxx xxx en blyk dit dat hy meestal met Mnr Miti in gesprek hieroor getree het en aanvaar het dat Mnr Miti en Xxx Xxxx getroud is en hy dit dienooreenkomstiglik aan xxxx xxx meedeel, dat Xxxxxx Konstruksie ‘n subkontrakteur sou word van die verweerder op die projek en dat die subkontrakteur verantwoordelik sou wees vir onder andere “health and safety” wat insluit die verskaffing van mobiele toilette tydens die duur van die projek.
[17] Toe die projek egter in aanvang geneem het het Mnr Miti oftewel Xxxxxx Konstruksie nie gekwalifiseer om aangestel te word as subkontrakteur vanweë sekere vereistes wat nie nagekom is nie, en het xx xxxxx andere vir Mnr Miti en Xxxxxx Konstruksie gehelp om te kan voldoen aan die nodige vereistes sodat hy
aangestel kan word as subkontrakteur, xxxxx toe inderdaad plaasgevind het na ongeveer 1 maand na die kontrak in aanvang geneem het. Verweerder het aanspreeklikheid aanvaar vir die betaling van die eerste maand vir die huur van die toilette, maar bloot vanweë die xxxx dat Xxxxxx Konstruksie nog nie aangestel is as subkontrakteur nie, en was die gedagte dat wanneer die subkontrakteur aangestel word, sodanige subkontrakteur verantwoordelik xxx xxxx vir die betaling van die subkontrak se uitgawes, xxxxx insluit die huur van toerusting en die toilette. Dit vir laasgenoemde rede dat Mnr Masenyane Mev Xxxx geskakel het (en/of ‘n epos gestuur het) xx xxxx mee xx xxxx om die fakture (sedert Desember 2012) aan Xxxxxx Konstruksie uit xx xxxx en dat Xxxxxx Konstruksie voortaan die verantwoordelike party is vir die huur van die van die toilette as subkontrakteur. Ook dat die xxxxx xx fakture aan Xxxxxx Konstruksie moet rig aangesien dit verweerder as hoofkontrakteur se verantwoordelikheid is om die subkontrakteur te betaal wie op sy beurt die xxxxx xxxx betaal het.
[18] Op die voormelde basis is fakture toe inderdaad deur xxxxx uitgereik sedert Desember 2012 aan Xxxxxx Konstruksie vir aandag Mnr Miti, en nie meer aan die verweerder nie. Ten aansien van die rede waarom betaling deur verweerder geskied het van die bedrae in Desember 2012 asook die twee bedrae in Maart en April 2013, is die verduideliking deur Xxx Xxxxxxxxx dat die verweerder aanspreeklikheid aanvaar het en aanspreeklik was vir betaling van die November 2012 faktuur, vandaar die twee betalings in Desember 2012, maar dat die betaling wat hy in Maart en April onderskeidelik gedoen het,
gedoen is namens Xxxxxx Konstruksie, wie nie finansieel die huurgeld kon bekostig nie en hy dienooreenkomstiglik ‘n afrekening gedoen het vanuit die betaling wat weer aan die subkontrakteur xxxx geskied het. Hy het voorts hierdie betaling bewerkstellig nadat Mev Xxxx xxx geskakel het en meegedeel het dat Mnr Miti nie betaling wil bewerkstellig nie, en hy bang was dat Mev Xxxx die betrokke toilette sou verwyder vanaf die konstruksie perseel xxxxx tot gevolg sou hê dat die konstruksie gestaak xxx xxxx word.
[19] In die lig van die voorgaande het Mnr Xxxxxxxxx besluit gedurende Maart/Junie 2013 om namens die verweerder sy eie toilette aan te koop vir die perseel en is hy bewus daarvan dat Mnr Miti die toilette verwyder het.
[20] By die evaluasie van die getuienis, moet ek dit duidelik stel dat beide die getuie namens die xxxxx sowel as die getuie namens die verweerder se getuienis van ‘n swak gehalte was. Nie een van die twee getuies het vrae behoorlik verstaan nie of behoorlik geantwoord nie en/of het in argumente betrokke geraak met die ondervraer of bloot eenvoudig die vraag gesystap. Xx xxx dus nie sê dat ek staatmaak op een van die twee getuies as synde getuienis wat my oortuig op ‘n oorwig van waarskynlikhede nie. Sonder dus om te bevind dat die getuie namens xxxxx of die getuie namens verweerder noodwendig ongeloofwaardig was, is hulle bloot swak getuies.
[21] Ek is dus genoodsaak in die omstandighede om na die waarskynlikhede te kyk in die lig van dit wat gemeensaak is en hierbo xx xxxxxx is.
[22] Dit wil vir my voorkom dat daar wel ‘n ooreenkoms gesluit is, mondelings, tussen xxxxx xxxx teenwoordig deur Xxx Xxxx en verweerder xxxx verteenwoordig deur Xxx Xxxxxxxxx vir die huur van die 4 toilette ten minste vir die maand November 2012. Alhoewel die waarskynlikhede ook daarop dui dat die xxxxx nie net vir een maand die betrokke 4 toilette in die Oos Kaap sou laat uithuur nie maar inderdaad vir die duur van die projek, meen ek voorts dat die waarskynlikhede daarop dui dat die huurkontrak oorgeneem sou word xxxxx Xxxxxx Konstruksie en/of Mnr Xxxx aangestel sou wees as subkontrakteur van die verweerder op die bouperseel. Alle aanduidings is dat die mededeling aan Xxx Xxxx dat die fakture voortaan uitgereik moet word aan Xxxxxx Konstruksie, haar laat aanvaar het dat sy voortaan besigheid met Xxxxxx Konstruksie doen.
[23] Hoe dit ook al sy is die eerste vraag wat afgevra moet word, wat die terme van die ooreenkoms is xxxx xxxx die xxxxx aangebied as synde die ooreenkoms tussen die xxxxx en die verweerder. In soverre die gesprek tussen Xxx Xxxx en Mnr Masenyane betref, blyk dit bloot dat die xxxxx die 4 toilette sou verhuur aan die verweerder, en aldus Mev Xxxx, teen R650,00 per dag. Dit blyk nie dat enige ander terme met Mnr Masenyane mondelings ooreengekom is nie. Basies sluit dit in dat die tarief sou wysig na R750,00 per dag vanaf Desember 2012, wat die duur van die ooreenkoms sou wees, wanneer betalings sou geskied,
ensovoorts. Dit blyk egter ook duidelik dat die xxxxx in xxxxxx xxxxxx is ten minste aan die einde van November / begin Desember 2012 dat verweerder nie meer verantwoordelik sou wees vir die betaling van die fakture nie en dat fakture voortaan uitgereik moet word aan Xxxxxx Konstruksie as synde die subkontrakteur op die projek, inderdaad deur die xxxxx gedoen is (alhoewel xxxxx steeds verwag dat verweerder betaling sou laat geskied aan xxxxx).
[24] Xxxx hierbo aangedui wil die waarskynlikhede daarop dui dat xxxxx inderdaad in xxxxxx xxxxxx is ten minste aan die begin van Desember 2012 dat die huurder voortaan Xxxxxx Konstruksie sou wees, en is hierdie afleiding geregverdig in die lig daarvan dat die xxxxx inderdaad voortaan die fakture uitgereik het aan Xxxxxx Konstruksie, nie enige verdere navrae in hierdie verband xxxxx het van waarom dit sou wees nie, en selfs al xxx xxxxx van mening wees dat hy ‘n xxxxxx huurkontrak as een maand het op die waarskynlikhede, het xxxxx ook aanvaar dat hierdie huurkontrak voortgesit sou word xxxx Xxxxxx Konstruksie sedert Desember 2012 in die plek van die verweerder. Dit is ook duidelik dat Mnr Xxxx nooit die verweerder verteenwoordig het of kon verteenwoordig het in die lig van Mnr Masenyane se getuienis nie. Dit blyk ook dat Xxx Xxxx dit nie so kon verwag of aanvaar het nie. Xxxx genoem was Mnr Miti en Xxx Xxxx inderdaad in ‘n liefdeverhouding op daardie stadium, en alhoewel Mnr Miti klaarblyklik gereël het dat daar ‘n huurder sou wees vir die betrokke toilette op die betrokke projek, hy aanvanklik bloot as tussenganger opgetree het, en later as huurder oorgeneem het.
[25] Alhoewel daar vanuit die getuienis van Mnr Xxxxxxxxx verskeie weersprekings was, veral met die pleitstukke moet dit aanvaar word dat daar nie ‘n bewyslas op die verweerder xxxxx het ten einde die kontrak en die terme daarvan te bewys nie.
[26] Selfs al sou ek die waarskynlikhede ewe gunstig ten gunste van die xxxxx en dié van die verweerder kon oorweeg, het die xxxxx steeds die bewyslas om op die oorwig van omstandighede aan te toon wat die kontrak ingehou het en dat dit inderdaad met verweerder gesluit is vir die hele termyn en dat verweerder verantwoordelik is vir die betaling van die uitstaande fakture.
[27] Myns insiens het die xxxxx nie daarin geslaag om daardie oorwig te bereik nie, en is ek van mening dat die xxxxx xxx nie van sy bewyslas gekwyt het in die voormelde omstandighede nie. Derhalwe maak ek die volgende bevinding:
Die xxxxx xx eis word van die hand gewys met koste.
P. XXXXXXXX, XX
Namens die xxxxx: Adv. X. X. Gewar In opdrag van:
Xx Xxxxx & Du Plessis BLOEMFONTEIN
Namens die verweerder: Adv. X. X. Xxxxxxxxxx
In opdrag van: Xxxxx Prokureurs BLOEMFONTEIN
/eb