মুখ7 ন7াỢাধীশ Gযত দাস
ভাৰতৰ উǮতম ন7াỢালỢৰ Ƶিতেবদন
ৰচপাল মহৰাজ বনাম
xxxxx xxx দাৰুকা আৰু অন7ান7
মুখ7 ন7াỢাধীশ Xxx xxx
হিৰলাল Cজ. কানীỢা, ন7াỢাধীশ পতিল শাʃী আৰু ন7াỢাধীশ
ভাৰতীỢ পীỢন আইন, (XVI of 1908), এছ. ১৭ (s.17)-
সɑিȑ হlাVৰ আইন (IV of 1882), এছ. ৫৮ (s.58) (f)-Wʲ নিথ জমাকৰণৰ বােব িদবলগীỢা ধন-
CকিতỢা বাধ7তামলকভােৱ পীỢনেযাগ7 হỢ।
Ƶɬেটা হ’ল lাৱৰ সɑিȑৰ িলিখত চু িǏ িহচােপ ভাৰতীỢ পীỢন আইন, ১৯০৮ ৰ ধাৰা-১৭ ৰ অধীনত জমা কৰা Wʲ নিথ পীỢন কৰােটা বাধ7তামূলক হỢ Cন নহỢ
? Cসইেটা িনভ´ ৰ কেৰ পWসমূেহ জমা কৰা নিথ আনɵািনকভােৱ নিথভু Ǐ কিৰব
িবচােৰেন িনিবচােৰ । যিদ িবচােৰ, নিথ সম পীỢন কিৰব লােগ। xxx xxxxxx
স$ক ব7াখ7া আৰু পিৰিlিতেỢ ইংিগত িদেỢ Cয পWসমূেহ Cতেন কিৰব িবচাৰা নাই, আৰু এেন উেAশ7ৰ Cকােনা ʊɳ Ƶমাণ নাই, CতিতỢা আইনখেন বȴকী সিৃ ɳৰ বােব
চু িǏৰ কথা বজাব পােৰ। এই CWǎত যিদ বȴক জমা ধনৰ পৰাই উ™ৱ হỢ আৰ
Cকৱল এখন সমথ´নকাৰী নিথ থােক, CতেV পীỢনৰ ƵেỢাজন নহ’বও পােৰ। এই CWǎত সমেỢ Cকােনা িনণ´7Ợকৰ ভু িমকা পালন নকেৰ।
এটা িনিদ´ɳ তািৰখত, আপীলকাৰীৰ উȑৰদাতাসকলৰ Zসেত Cহাৱা Cলনেদন পয´ােলাচনা কৰা Zহিছল, আপীলকাৰীেỢ বত´ মানৰ ধনৰািশ আৰু ভিৱষ7তৰ িযেকােনা ধনৰািশৰবােব িনৰাপȑা (as security) িহচােপ টাইেটল ডীড (Wʲ দিলল) Ƶদান কিৰিছল।এেকিদনাই আপীলকাৰীেỢ এখন পǎৰ আকাৰত এখন ʍাৰকপǎও(জাননী)
িদিছল, যত এেনদেৰ িলখা আিছল- “আিম নিথভু Ǐ কিৰবৈল িলেখা Cয
আেপানােলাকৰ আৰু আমাৰ মাজত Cহাৱা ব7ৱসািỢক Cলনেদনৰ বােব ইিতমেধ7 আেপানােলােক আমাৰ পৰা পাবলগীỢা ধন ঘWূ াই িদỢােটা িনি6ত কিৰবৈল, এেন
Cলনেদনৰ বােব ইỢাৰ িপছত পিৰেশাধ কিৰবলগীỢা ধন সুদ সহ সমl অথ´ সৰিWত
কিৰবৈল আৰু উিɨিখত সɑিȑসমূহৰ ওপৰত এটা ন7াỢসǩত বȴক সিৃ ɳ কিৰবৈল আিম আিজ আেপানাৰ ওচৰত ......থকা আমাৰ সɑিȑৰ Zসেত জিড়ত তলত িদỢা টাইেটল ডীড জমা িদেছা ”
িসȝাV Cলাৱা Zহিছল Cয নিথপǎখন পীỢন কৰাৰ ƵেỢাজন নাই কাৰণ পWসম5ূ হ ইỢাক কায´কৰী কিৰ অিভেযাগ সৃিɳ কৰাৰ উেAশ7 নািছল; ইỢাৰ পিৰৱেত´ ,
Cতওেঁ লােক ইিতমেধ7 সɑণ´ Cহাৱা Cলনেদন নিথভু Ǐ কিৰব িবচািৰিছল। CসেỢেহ
নিথখনৰ পীỢন কৰােটা ƵেỢাজনীỢ বিু ল গণ7 কৰা Cহাৱা নািছল।
উেɨখ কৰা Cগাচৰসমহ-
ওবলা সুWৰচািৰỢাৰ বনাম নাৰাỢণ আỢাৰ (58 I. A. 68) আৰু... হিৰ শংকৰ পাল বনাম Cকদাৰ নাথ সাহা (66 I. A. 184)
APPEAL(Civil Appeal No. LXVII of 1949 from a Judgment and Decree of the High Court of Judicature at Patna dated the 11th March, 1947, in F. A. No. 218 of 1944. ব˥িনɵ তথ7েবাৰ ৰাỢদানৰ পৰা উ™ৱ হỢ।
আপীলকাৰীৰ Zহ িশৱƵসাদ িসনহা (Cতওৰ
১ম উȑৰদাতাৰ বােব িব Cক চাৰণ।
লগত G িকষাণ)
উȑৰদাতা ২ৰ পৰা ১৩ Zল উপিlত নািছল।
১৯৫০ চনৰ ৫ Cম’- ৰাỢদান Ƶদান কিৰিছল-
ন7াỢাধীশ পতিল শাʃী- এই আপীল আপীলকাৰী আৰু Cতওঁৰ Cযৗথ পিৰỢালৰ অন7ান7 সদস7সকলৰ িবৰুেȝ Ƶিতবাদীসকেল উTাপন কৰা Cগাচৰৰ পৰাই উ™ৱ Zহেছ। উেAশ7 Zহেছ ১৯৩৬ চনৰ ২৩ অেNjাবৰত কিলকতাত Wʲ দিলল (title deed) জমা কিৰ আপীলকাৰীেỢ িদỢা বিু ল অিভেযাগ উTাপন কৰা বȴক (mortgage) কায´কৰী
কৰা।
এই আেবদনত িসȝাV ল’বলগীỢা মূল িবষỢেটা হ’ল ১৯৩৬ চনৰ ২৩ অেNjাবৰত আপীলকাৰীেỢ WাWৰ কৰা আৰু Ƶদান কৰা নিথখন, িযখন Ƶিতবাদীসকেল বȴকীৰ Ƶমাণ িহচােপ ব7ৱহাৰ কিৰ আেছ, ভাৰতীỢ পীỢন আইন, ১৯০৮ৰ ১৭ নং ধাৰা
অন িৰ পীỢন কৰােটা বাধ7তামলক আিছল Cনিক? যিদ নিথখন পীỢন কৰােটা
বাধ7তামূলক আিছল আৰু পীỢন কৰা Cহাৱা নািছল, CতেV বȴকীৰ Ƶমাণ িহচােপ ইỢাক ƣহণ কৰা নহব। এই Cগাচৰৰ িবচাৰ কৰা দৰভংগা িনɎ আদালতৰ ন7াỢাধীশ, আৰু আপীলৰ 2নানী ƣহণ কৰা পাটনা উǮ ন7াỢালেỢ এই নিথখন পীỢনৰ ƵেỢাজন নাই আৰু Ƶমাণ িহচােপ ƣহণেযাগ7 বুিল ৰাỢ িদিছল আৰু Cসই অনুসিৰ Cগাচৰৰ িডưী জাৰী কিৰিছল।
মুল কথােটা Zহেছ নিথখন স$ক ভােৱ Ƶ˥ত কৰা আৰু িক পিৰিlিতত
উȑৰদাতাসকলক ইỢাক Ƶদান কৰা Zহেছ ইỢাৰ ওপৰত ʟৰʲ আেৰাপ কৰা। িনɎ
আদালেত ƣহণ কৰা Ƶিতবাদীসকলৰ সাWীৰ সাW7ত Cকাৱা Zহেছ Cয ১৯৩৬ চনৰ
২৩ অেNjাবৰত আপীলকাৰীৰ Cলনেদনৰ Zসেত জিড়ত একাউGসমহূ পয´ােলাচনা কৰা Zহিছল, আৰু Cপাৱা Zগিছল Cয Ƶিতবাদকাৰীসকেল যেথɳ পিৰমাণৰ ধন পাবলগীỢা আিছল আৰু Cতওঁেলােক ধন পিৰেশাধৰ বােব দাবী কিৰিছল। ইỢাৰিপছত, আপীলকাৰীেỢ CসইসমỢত পাবলগীỢা ধন আৰু পৰৱত Cলনেদনত পাবলগীỢা ধনৰ বােব িকছুমান নিথ-পǎ আিনিছল, িযেবাৰ আিছল পিৰỢালৰ lাৱৰ সɑিȑৰ Zসেত জিড়ত টাইটল ডীড (title deed)। ইỢাৰ িপছত নিথখনৰ এখন খচৰা Ƶ˥ত কৰা
Zহিছল আৰু আপীলকাৰীেỢ উǏ খচৰা িনজৰ অিধবǏাক Cদখৱাবৈল লগত Zল Zগিছল
আৰু Cতওঁ দপৰীỢা উভিত আিহিছল, আৰু WাWৰ কিৰ Ƶিতবাদীসকলৰ হাতত তু িল
িদিছল। নিথখন উȑৰদাতাসকলৰ Ƶিতɵানৈল পǎৰ আকাৰত িদỢা Zহেছ । নিথখনত থকা চত´ সমXূ তলত িদỢা ধৰণৰ:
“আিম নিথভু Ǐ কিৰবৈল িলেখা Cয আেপানােলাকৰ আৰু আমাৰ মাজত Cহাৱা
ব7ৱসািỢক Cলনেদনৰ বােব ইিতমেধ7 আেপানােলােক আমাৰ পৰা পাবলগীỢা ধন ঘৰাই
িদỢােটা িনি6ত কিৰবৈল, এেন Cলনেদনৰ বােব ইỢাৰ িপছত পিৰেশাধ কিৰবলগীỢা ধন সVু সহ সমl অথ´ সুৰিWত কিৰবৈল আৰু উিɨিখত সɑিȑসমূহৰ ওপৰত এটা ন7াỢসǩত বȴক সৃিɳ কিৰবৈল আিম আিজ আেপানােলাকৰ ওচৰত আমাৰ সমlীপুৰত
থকা সɑিȑৰ Zসেত জিড়ত সকেলা ধন সৰিWত কিৰবৈল উǏ সɑিȑসমূহৰ ওপৰত
ন7ায7 বȴক সৃিɳ কৰাৰ উেAেশ7েৰ ৭ নং সɕু মুিলক Cলন, কিলকতাত থকা
W5I7V7W ব7ৱe7fỢক l7Vত eɑfȑW Ze5ত জf?ত তनত fVỢ7 P7ই5Pन 7T7 জW7 fV5C7.......
Wʲ Vfनन জW7 কfW কW7 বȴকT ZX5C eɑfȑ Xl7VW WইVW ধ7W7 Q6 (চ)[(58) (f)] W ʸ7W7 WTক˛ fতƵ7ȼ nক Ƶক7WW বȴকT, ইỢ7ক nজV ব7fǏ5Ợ
fকCুW7V চXWত (কfनকত75ক ধfW) "CতCঁW I7CV7V7W ব7 CতCW n5জGক
security W ব75ব l7ৱW eɑfȑW Wfধক7WW VfTIǎ ƵV7V কfW" ক7য´কWT কfWব I75WI CযfতỢ7 nজV 5AT ব7fǏ5Ợ fVW7Iȑ7 ব7বl7 fXচ75I fVজW eɑfȑW P7ই5Pन 7T7 I7CV7V7WW CচWত জW7 W757, ইỢ7W WT´ ZX5C বȴকTW ব75ব IWeW˛XW
W7জত চু fǏ কW7 WWু WV ধWAW বȴকTW V5W ধ7W7 Q3W WধTVত Cক75V7 ITỢVভু Ǐ VfTIǎW Ƶ5Ợ7জV V7ইIfকN যfV IWeW˛5X চু fǏ7V fनf7তভ75ৱ ₹7e কfWবৈन ব7fC नỢ, Cত5V CতC5ঁ न7কW ʊɳ VWV7WW ʸ7W7 ইỢ7W WT´ ব7V fVỢ7 XỢ, WWু VfT75Vই ইỢ7W চত´ eW˛XW nকW7ǎ ƵW7A X’বIfকN যfV5X IWeW˛5X চু fǏ7V fनf7তভ75ৱ W77W feȝ7V नỢ, Cত5V VfT75V ইỢ7W চত´ eW˛XW nকW7ǎ ƵW7A fXচ75I ক7W কfWব WWু CতCঁ5न75ক কW7 চু fǏ75V Cক75V7 WVfV´fXত চত´ ব7V fVব न7fHব। n5V CWǎত জW7 ধV WWু VfTIǎ V5ু Ợ7P7 CनV5VVW Wfব5DZV7 WʘY WWু বȴক ef˛ ɳW ব75ব WIfWX7য´ €I7V7VI fয5Xতু Cকৱन জW7 ধ5Vই চ7জ´ কfWবৈन য5Tɳ VXỢ, WWু security চু fǏW W˛I5W77 V7fR ধW7 VfT7V ʟWুʲI˛A´ WWু জW7 ধVW Ze5ত n5কन5H ক7W ক5W, Ce5Ợ5X, ভ7WতTỢ ITỢV WইV, З3○6W З9 Vʘ ধ7W7ত ITỢV কW75P7 Ƶ5Ợ7জVTỢInই ITỢV CতfতỢ7 Ƶ5য7জ7 XỢ CযfতỢ7 l7ৱW eɑfȑW ƵW7AW नHত eɑক´ VTক7 VfT7Vত (non-testamentary instrument) nY Pক7
ব7 ত7তৈক Wfধক Wन7W eɑfȑ জf?ত ZX T75কI eWỢ fVȝ´ 7WA কW7 CX7ৱ7 V7ই।
feȝ7V ƣXA ƵfưỢ7 ক7WকW CIWত fভfȑ কfW কW7 VXỢI Cবन7 eুWW7চ7fWỢ7W বV7W V7W7ỢA WỢ7W CH7চWত I7CV7V7Wক Wʲ VfननW Ze5ত VfTIǎ চWজ7ই fVব I7fW ই ITỢVW ব75ব Cয7H7 VX’বC I75W fকN XfW YʘকW Iन বV7W CকV7W V7T e7X7W CH7চWত fICW ত7fW7ত I7CV7V7Wক চWজ7ই fV5नC VfTIǎ ITỢV কfWব I7fW । ʟWুʲI˛A´ Ƶɬ5P7 X'न: IWeW˛5X Wʲ VfननW জW7 কW7W eWভ´ ত
CতCঁ5न7কW WVɵ7fVক fनf7ত চু fǏ ZতỢ7W কfWব fবচ7fWfCन CVfক? যfV
fবচ7fWfCन, Cত5V VfT7VW ITỢVW Ƶ5Ợ7জV W5CI যfV VfT7VW IুǨ7VুIǨু
IWTWA WWু Ƶ7eʘfHক IfWflfতW Iয´75न7চV7W IW7 CV77 য7Ợ Cয IWeW˛XW fनf7ত
W˛Iত CতC5ঁ न7কW চু fǏ7V WVɵ7fVক কW7W €5AY7 V7fCन, CতfতỢ7 জW7 fVỢ7W
ক7য´7ই WইVW WধTVত বȴকT চু fǏ7V কW7 বুজ7Ợ। nই CWǎত VfT75V ƵW7A
fXচ75I ক7W ক5W WWু fয5Xতু ই চু fǏW Ƶ7TfWক WfXन7 VXỢ Ce5Ợ5X ITỢVW Ƶ5Ợ7জV V7ইI
fবfভ™ WV7नতW feȝ7Vই nই ƵɬW €ȑW fV5C, fকCু fকCু Wত I7T´ক7C W5CI য’ত nই fব5Yষ CH7চW5P7W eʘfɮɳ VfT7VW fবষ5Ợ €5ɨ7 কW7 ZXfCनI
Ceই5ব7W IV
WTWA কW75P7 WƵ5Ợ7জVTỢ, fয5Xতু fƵভT ক7€fWनW VP
7 CYXতTỢ7
W7ỢV75V fবfভ™ Vf˛ ɳভʘHT ব7 ফन7ফ5न fবষỢ5P7W fবIWTত IWত CƽATভু Ǐ কfWব IW7 CH7চWeW˛XW €V7XWA V7fR ধ5WICবन7 eুWW7চ7WTỢ7W বV7W V7W7ỢA WỢ7W
CH7চWত বȴকTV7ত7ক fVW7Iȑ7 fXচ75I জW7 কW7 fকCুW7V eɑfȑW Wʲ Vfनन W7WW কfW ƵV7V কW7 ZXfCनI n7V W7WfWত ʍ7WকIǎ WWু fVW7Iȑ7 ব7বl7
fXচ75I জW7 কW7 fকCুW7V eɑfȑW Wʲ Vfनन বȴকTV7ত7ক Wবन7 eWW7চ7fWỢ7W
বV7W V7W7ỢA WỢ7W CH7চWত fVỢ7 ZXfCनI VfTত fन77 WfCन "Wই Ce7YWT5W
€Iflত T7fক W5I7V75न7কক তनত €5ɨ7 কW7 VfTIǎeW fVW7Iȑ7 ব7ৱl7 fXচ75I
ƵV7V কfW5न7," WWু জW7 কW7 Wʲ Vfनन eW˛X ত7fनক7ভু Ǐ কW7 ZX5C। nই বুfन Wত5I7ষA কW7 ZXfCन Cয VfT7V Cকৱन VfननW fবৱWAW ব7fX5W WV n5ক7 VXỢ বুfन ধW7 ZXfCन WWু ITỢVW Ƶ5Ợ7জV V7fCनI fVA7´ Ợক WfCन: "n7V VfT ITỢV WইVW З9 Vʘ ধ7W7ত IfWবৈन X'Cन ইỢ7ত Ƶ7eʘfHক চত´ eWX˛ ʊɳভ75ৱ T7fকব न7fHব, W7WfWত X'ব न7fHব, WWু nP7 fVfV´ɳ eWỢ, l7Vত WWু n5V IfWflfতত Hত7ই fVব न7fHব fয5Ợ V77ỢeЫত ভ75ৱ ইỢ7ক ƵfতfVfধʲ ক5W fব5Yষৈক
IWeWX˛ W W7 | জত কW7 চু fǏ ।"XfW YʘকW Iन বV7W CকV7W V7T | e7X7 CH7চWত | ||
n7V VfTW Z | e5ত Wʲ Vfनन V7f7न কW7 ZXfCन য’ত | WHধVW fকCু | WʘYW | ব7ৱl7 |
কW7 ZX5C বুf न5H WHW | न ইʘfHত fVỢ7 ZXfCनI fকCুfVV fICত ব VfT7VW ঠ7ইত Vতু V VfT V7f7न কW | 7কT Tক7 ধVf7fV fVỢ7W न5H 7 ZXfCन । nই WVɵু 7fVক | ||
VfT7Vত "ইỢ7W ʸ7W7 eȶত" CX7ৱ7 WWু ইỢ7W ʸ7W7 | "ইỢ7W ʸ7W7 | eুWfWত" CX7ৱ7 | ||
বুfन €5ɨ7 | কW7 CनV5VVW Ƶ5Ợ7জVTỢ চত´ eWX˛ €5ɨ7 কfWfCनI | ইỢ7W | €IfWC | |
বȴকTV7ত7ক | fবưTW WWত7 ƵV7V কfWfCनI न7´ CWকfWन75V | ব'7´ W | I˛ব´W | |
feȝ7VeWX˛ I | য´75न7চV7 কW7W fICত W7Ợ fVfCन Cয | VfT7VW I | TỢVW Ƶ5Ợ7জV | |
W5C I CতCঁ nইV5W €5ɨ7 ক5W- "CযfতỢ7 IWeW5˛ X Wʲ Vfनन জW7 কfW বȴকT l7IV ক5W CতfতỢ7 IWeW˛X n5কeWỢ5ত fनf7তভ75ৱ চু fǏবȝ XỢ, fয5P7 CनV5VVW
nক Wfব5DZV7 WʘY WWু ই efưỢ VfT fXচ75I ক7W ক5W (Cকৱन ƵW7A fXচ75I VXỢ), WWু WইV WVুefW n5V VfTIǎ ITỢV কW75P7 Ƶ5Ợ7জVTỢ। nfতỢ7 WW7W
eȶ7ত Tক7 Ƶɬ €T7fIত CX7ৱ7 VfT7V চ75न CV77 য7Ợ Cয ইỢ7W fবষỢব˥W
fভfȑত IWeW˛XW চ7জ´ (charge)Cन7ৱ7W €5AY7 V7fCनI VfT7VW €5AY7 ZX5C Cকৱन n5V nP7 CनV5VV fनfIবȝ কW7 fয5P7 ইfতW5ধ7 eW7ȼ ZXfCन WWু য7W
WধTVত Wfধক7W WWু V7Ợবȝত7 eW W CWǎত CWৗf7কভ75ৱ eXWতত €IVTত
CX7ৱ7। fVঃe5W5X €ȑWV7ত7eক5न ইỢ7ক CV7ৱ7বৈन ZनfCन Cয WITनক7WTW
eɑfȑW Wʲ Vfनन CতCঁ5न7কW CচWত fচʛ7€fWP(security) fXচ75I জW7 কW7
ZXfCन Cত57তeক5न fVỢ7 WHধVW ব75ব, WWু 7T7eW CতC5ঁ न7কW CচWত WV7
€5AY7W ব75ব nfW fVỢ7 ZXfCन বুfन eɕ7ৱ7 W5বVV CW7ধ কfWবৈन, Cয Vfनन eWX˛ WV ক7WAত5X CতCঁ5न7কW CচWত CT7ৱ7 X’न fযV5W WITनক7WT5Ợ VfT7VW ITỢV
CV75X7ৱ7W ব75ব CতCW fनf7ত fবব˛fতত যুfǏ fVfCनI fকN চু fǏ7V fनf7তভ75ৱ
WVুɵ7fVক কW7W WWু VfT7Vক IWeWX˛ W Wfধক7WW CভP fXচ75I Ƶfতɵ7 কW7W
€5AY7 V7fCन। €Ǯ V77Ợ7नỢW Ze5ত eXWত Ƶক7Y কfW WfW Wত5I7ষA ক5W7 Cয WITनক7WT5Ợ ƵV7V কW7 ʍ7WকIǎ7VW नH5ত €ȑWV7ত7eকनW CচWত জW7 কW7 Wʲ Vfनन ITỢVW Ƶ5Ợ7জV V7fCन WWু Wfভ5য7H ƵW7A কfWবৈन ƵW7A fXচ75I e$কভ75ৱ WTক˛ fত fVỢ7 ZXfCनI WfW €Ǯ V77Ợ7नỢW Wত7WতW Ze5ত nকWত Cয WITनক7WTW VfTW नH5ত Ƶfতব7VTeকनW CচWত জW7 কW7 Wʲ Vfनन ITỢVW Ƶ5Ợ7জV V7fCनI ইỢ7ক ƵW7A fXচ75I e$কভ75ৱ ƣXA কW7 ZXfCनI
WITन5P7 fবফन XỢ WWু 7Wচ eX 77fWজ কW7 XỢI WITन 77fWজ কW7 X’न।
WITनক7WTW ƵfতfVfধ : ত7W7চ7W বজ5W7XVन7नI
З Vʘ €ȑWV7ত7W ƵfতfVfধ: nC. fI. ভ7W7´ I
IWTWক-কʘকV7 বW7, Cজ7ɵ WVুব7Vক WVুব7V Y777, ʟৱ7X7 €Ǯ V77Ợ7नỢ