NACRT

NACRT

ZAKONA O VAZDUŠNOM SAOBRAĆAJU

I. OSNOVNE ODREDBE Predmet

Ĉlan 1

Ovim zakonom ureĊuju se uslovi za obavljanje vazdušnog saobraćaja u vazdušnom prostoru Crne Xxxx (u daljem tekstu: crnogorski vazdušni prostor), uslovi za sigurnost i bezbjednost vazdušnog saobraćaja, upravljanje vazdušnim saobraćajem i druga pitanja od znaĉaja za vazdušni saobraćaj.

Vazdušni saobraćaj Ĉlan 2

(1) Vazdušni saobraćaj, u smislu ovog zakona, je letenje vazduhoplova i kretanje vazduhoplova po operativnim površinama aerodroma.

(2) Civilni vazdušni saobraćaj je vazdušni saobraćaj, osim vojnog vazdušnog saobraćaja.

Podruĉje primjene Ĉlan 3

Ovaj zakon primjenjuje se na:

1) civilni vazdušni saobraćaj koji se obavlja na teritoriji Crne Xxxx i crnogorskom vaz- dušnom prostoru, kao i na vazduhoplove registrovane u Registru civilnih vazduhoplova Crne Xxxx (u daljem tekstu: Registar) koji se nalaze izvan teritorije i crnogorskog vazdušnog prostora ukoliko propisima države na ĉijoj se teritoriji vazduhoplov nalazi nije drugaĉije odreĊeno;

2) strane vazduhoplove koji koriste crnogorski vazdušni prostor, u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima;

3) vojne aerodrome i državne vazduhoplove.

Znaĉenje izraza Ĉlan 4

Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća znaĉenja:

1) aerodrom je odreĊeno podruĉje na zemlji ili vodi, sa objektima, instalacijom i opremom, namijenjeno u potpunosti ili djelimiĉno za kretanje, polijetanje i slijetanje vazduhoplova;

2) avion je vazduhoplov teži od vazduha, koji se pokreće motorom i uzgon u letu dobija pretežno zbog aerodinamiĉkih reakcija na površinama koje u odreĊenim uslovima leta ostaju nepokretne;

3) bezbjednosni pregled je korišćenje sredstava koјima se sprijeĉava unošenje zabranjenih predmeta;

4) blok vazdušnog prostora je vazdušni prostor utvrĊenih dimenzija, u prostoru i vremenu, unutar koga se pružaju usluge u vazdušnoj plovidbi;

5) certifikacija xx xxxxx priznavanja usaglašenosti proizvoda, dijela ili ureĊaja, organizacije ili lica sa propisanim zahtjevima i izdavanje odgovarajućeg certifikata kojim se potvrĊuje usaglašenost;

6) certifikat vazdušnog operatora - Air Operator Certificate (AOC) je certifikat koji se izdaje pravnom ili fiziĉkom licu ili organu državne uprave kojim se potvrĊuje da oni kao operatori imaju profesionalnu sposobnost i da su organizovani na naĉin koji omogućava sigurno izvoĊenje operacija navedenih u certifikatu;

7) crnogorski vazdušni prostor xx xxxxxxx iznad kopna, unutrašnjih morskih voda i teritorijalnog xxxx Crne Xxxx;

8) crnogorski vojni vazduhoplovi su vazduhoplovi upisani u registar vojnih vazduhoplova Crne Xxxx;

9) dio i uređaj je svaki instrument, oprema, mehanizam, dio, aparat, softver, pribor ili dodatak, ukljuĉujući komunikacionu opremu, koji se koristi ili je namijenjen za korišćenje prilikom upravljanja ili kontrolisanja vazduhoplova u letu, a koji je instaliran ili priĉvršćen na vazduhoplov, kao i djelovi strukture vazduhoplova, motora ili propelera, ili opreme koja se koristi za manevrisanje vazduhoplova na zemlji;

10) događaj koji ugrožava sigurnost je operativni prekid, nedostatak, xxxxxx ili xxxxx vanredna okolnost xxxx xx uticala ili je mogla uticati na sigurnost leta, a nije rezultirala nesrećom ili ozbiljnom nezgodom;

11) državni vazduhoplov je vazduhoplov koji se koristi u vojne, carinske ili policijske svrhe;

12) ECAA sporazum (ECAA Agreement) je multilateralni sporazum izmeĊu Evropske zajednice i njenih država ĉlanica i Republike Albanije, Bosne i Hercegovine, Republike Bugarske, Republike Hrvatske, Bivše Jugoslavenske Republike Makedonije, Republike Island, Republike Crne Xxxx, Kraljevine Norveške, Rumunije, Republike Srbije i Misije privremene uprave Ujedinjenih nacija na Kosovu o uspostavljanju zajedniĉkog evropskog vazduhoplovnog podruĉja;

13) efektivna kontrola je odnos uspostavljen pravima, ugovorima ili drugim sredstvima koja posebno ili zajedniĉki, uvažavajući relevantne ĉinjenice ili zakone, daju mogućnost za sprovoĊenje direktnog ili indirektnog uticaja na pravno ili fiziĉko lice, posebno putem prava upotrebe cjelokupne imovine ili dijela imovine pravnog ili fiziĉkog lica, ili prava ili ugovora koji obezbjeĊuju odluĉujući uticaj na sastav, glasanje ili odluke organa pravnog lica ili na neki drugi naĉin obezbjeĊuju odluĉujući uticaj na voĊenje poslovanja pravnog ili fiziĉkog lica;

14) Evropska agencija za sigurnost vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: EASA) je agencija Evropske unije osnovana u cilju razvijanja zajedniĉkih standarda sigurnosti i obezbjeĊivanja njihove jedinstvene primjene u Evropi;

15) EUROCONTROL je evropska organizacija osnovana MeĊunarodnom konvencijom o saradnji u cilju postizanja sigurnosti vazdušne plovidbe;

16) fleksibilna upotreba vazdušnog prostora je koncept upravljanja vazdušnim prostorom koji se primjenjuje u podruĉju Evropske konferencije civilnog vazduhoplovstva (ECAC) u skladu sa posebnim propisom EUROCONTROL-a kojim se ureĊuje fleksibilna upotreba vazdušnog prostora;

17) helidrom je aerodrom ili odreĊena površina na objektu namijenjena u potpunosti ili djelimiĉno za dolaske, odlaske i kretanje helikoptera;

18) helikopter je vazduhoplov teži od vazduha, koji se pokreće motorom, a održava se u letu reakcijom vazduha na jedan ili više motorom pokretanih rotora ĉije se ose nalaze u ug- lavnom vertikalnom položaju;

19) interoperabilnost xx xxx funkcionalnih, tehniĉkih i operativnih karakteristika sistema i sastavnih elemenata Evropske mreže upravljanja vazdušnim saobraćajom (EATMN), kao i njihovih operativnih postupaka, u cilju obezbjeĊenja sigurnog, neprekidnog i efikasnog

rada, koja se postiže usaglašavanjem sistema i sastavnih elemenata sa osnovnim zahtjevima (essential requirements);

20) kabotaža je pravo stranog prevoznika države potpisnice Ĉikaške konvencije da obavlja prevoz putnika, tereta i/ili pošte u vazdušnom prevozu bez zaustavljanja izmeĊu aerodroma unutar teritorije Crne Xxxx;

21) kapacitet je raspoloživi broj sjedišta ili korisna nosivost vazduhoplova u linijskom vazdušnom prevozu u odreĊenom vremenskom periodu;

22) komercijalne operacije su sve operacije vazduhoplova koje se pružaju uz novĉanu ili drugu vrstu naknade, koje su dostupne javnosti ili koje se, ako nijesu dostupne javnosti, obavljaju u skladu sa ugovorom izmeĊu operatora vazduhoplova i korisnika usluge, pri ĉemu korisnik usluge nema kontrolu nad operatorom vazduhoplova;

23) komercijalni vazdušni saobraćaj je linijski prevoz, povremeni prevoz i pružanje usluga iz vazduha uz novĉanu ili drugu vrstu naknade;

24) komponenta je motor, propeler, dio ili ureĊaj;

25) kontinuirana plovidbenost vazduhoplova ili vazduhoplovne komponenete su postupci koji obezbjeĊuju da u svakom trenutku operativnog vijeka, vazduhoplov ili vazduhoplovna kompo- nenta ispunjavaju važeće zahtjeve za plovidbenost i da omogućavaju sigurne vazdušne operacije;

26) kontinuirana provjera su aktivnosti koje se sprovode radi utvrĊivanja da xx xx uslovi na osnovu kojih je izdat certifikat ispunjeni tokom ĉitavog perioda njegovog važenja, kao i preduzi- manje propisanih mjera;

27) korisnik vazdušnog prostora je operator vazduhoplova koji leti u opštem ili operativnom vazdušnom saobraćaju;

28) let je odlazak vazduhoplova sa aerodroma prema odreĊenom aerodromu destinacije;

29) letilište je aerodrom koji se upotrebljava za letenje jedrilica i motornih jedrilica koje ne polijeću samostalno, a ĉija se upotreba može proširiti i za letenje drugih vrsta vazduhoplova;

30) linijski vazdušni prevoz su serije letova koje imaju karakteristike da su na svakom letu sjedišta i/ili kapacitet za prevoz tereta i/ili pošte dostupni javnosti za individualnu nabavku (bilo nepos- redno od vazdušnog prevoznika ili od njegovih ovlašćenih zastupnika), ili se obavljaju za saobraćanje izmeĊu dva ili više aerodroma, prema objavljenom redu letenja ili letovima koji su redovni ili uĉestali tako da predstavljaju prepoznatljivo sistemske serije;

31) lokalni xxx je vremenski period od 24 sata koji poĉinje u 00,00 sati po lokalnom vremenu;

32) lokalni let je let koji ne ukljuĉuje prevoz putnika, tereta i/ili pošte izmeĊu razliĉitih aerodroma ili drugih taĉaka odreĊenih za slijetanje;

33) manevarska površina je dio aerodroma, osim platforme, odreĊen za polijetanje, slijetanje ili kretanje vazduhoplova prije polijetanja i nakon slijetanja;

34) međunarodni aerodrom je aerodrom utvrĊen kao dolazni ili odlazni aerodrom u meĊunarod- nom vazdušnom saobraćaju na kojem se sprovode postupci kontrole kretanja, graniĉne kontrole, carine i dr.;

35) međunarodni standard je svaka specifikacija fiziĉkih svojstava, konfiguracije, materijala, sposobnosti ili karakteristika, osoblja ili postupaka, xxxx xx istovjetna primjena prihvaćena kao neophodna za sigurno, redovno i nesmetano odvijanje vazdušnog saobraćaja koje država xxxx da ispuni;

36) međunarodni vazdušni saobraćaj je saobraćaj koji se obavlja u vazdušnom prostoru iznad teritorija dvije ili više država;

37) Međunarodna organizacija civilnog vazduhoplovstva (ICAO) je specijalizovana agencija Ujedinjenih nacija, osnovana Ĉikaškom konvencijom u svrhu razvijanja standarda, tehnologije i podsticanja i razvoja meĊunarodnog vazdušnog saobraćaja;

38) Nacionalni nadzorni organ (National Supervisory Authority – NSA) je nezavisni organ nadležan za obavljanje poslova certifikovanja i kontinuiranog nadzora pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi i drugih poslova;

39) nadležna kontrola letenja je oblasni centar kontrole, prilazna kontrola ili aerodromska kontrola vazdušnog saobraćaja;

40) nekomercijalne operacije su operacije u civilnom vazduhoplovstvu koje nijesu usluge u linijskom i povremenom vazdušnom prevozu uz novĉanu ili drugu vrstu naknade;

41) nekomercijalni vazdušni saobraćaj je prevoz za sopstvene potrebe, sportsko i amatersko letenje koje se obavlja bez novĉane ili druge vrste naknade;

42) nesreća je dogaĊaj u vezi sa operacijom vazduhoplova sa posadom, od trenutka kada se neko lice ukrca u vazduhoplov sa namjerom da obavi let do trenutka iskrcavanja svih lica iz vazduhoplova, ili u sluĉaju bespilotnog vazduhoplova, od trenutka xxxx xx vazduhoplov spreman za pokret u svrhu leta, do trenutka vraćanja vazduhoplova u stanje mirovanja na kraju leta i osnovna pogonska xxxxx xx prestala xx xxxxx, pri ĉemu je smrt ili xxxxx tjelesna povreda xxxxxxx xxx posljedica toga što se lice nalazilo u vazduhoplovu, u direktnom kontaktu xx xxxx kojim dijelom vazduhoplova, ukljuĉujući i djelove koji su se odvojili od vazduhoplova ili xx xxxx direktno izložena mlaznom udaru, izuzev ako su povrede nastale zbog prirodnih uzroka, samopovreĊivanjem ili su ih nanijela xxxxx xxxx, ili kada su nanesene slijepim putnicima koji se skrivaju izvan podruĉja koje je putnicima i posadi uobiĉajeno na raspolaganju, ili dogaĊaj u kojem je vazduhoplov ili njegova struktura oštećena tako da negativno utiĉe na strukturalnu snagu, rad ili letne karakteristike vazduhoplova, te su potrebne xxxx popravke ili zamjena oštećene komponente, osim za oštećenja ili prestanak rada motora koja se odnose samo na jedan motor, ukljuĉujući njegov poklopac ili dodatke, odnosno propelere, vrhove krila, antene, davaĉe, davaĉe napadnog ugla, gume, koĉnice, toĉkove, aerodinamiĉku oplatu, panele, vrata stajnog trapa, vjetrobranska stakla, oplata vazduhoplova, kao što su mala udubljenja ili xxxx, ili manja oštećenja lopatica glavnog rotora, repnog rotora, stajnog trapa, kao i dogaĊaj u kojem je vazduhoplov nestao ili je potpuno nedostupan;

43) xxxxxxx xx dogaĊaj koji nije nesreća, a xxxxx xx za operacije vazduhoplova, koji utiĉe ili je mogao uticati na sigurnost operacija.

44) objavljivanje na način uobičajen u vazdušnom saobraćaju je objavljivanje u Zborniku vazduhoplovnih informacija (AIP), hitnim informacijama (NOTAM), cirkularnim pismom vazduhoplovnih informacija (AIC) ili drugim posebnim publikacijama;

45) ograničenja u vazdušnom prostoru su opasna, uslovno zabranjena ili zabranjena podruĉja za letenje vazduhoplova;

46) opasno područje je utvrĊeni volumen vazdušnog prostora unutar kojeg se, u zavisnosti od sluĉaja, u odreĊenom vremenu mogu odvijati aktivnosti opasne za letenje vazduhoplova;

47) operativna licenca je odobrenje koje nadležni organ izdaje vazdušnom prevozniku za obavljanje usluga vazdušnog saobraćaja;

48) operativna površina je dio aerodroma odreĊen za polijetanje slijetanje ili kretanje vazduhoplova, koji se sastoji od manevarske površine i platforme;

49) operativne usluge u vazdušnom saobraćaju (Air Traffic Services – ATS) su razliĉite usluge uspostavljene u cilju prosljeĊivanja letnih informacija, uzbunjivanja, savjetodavne usluge u vazdušnom saobraćaju, usluge aerodromske, prilazne i oblasne kontrole letenja;

50) operativni vazdušni saobraćaj (Operational Air Traffic – OAT) su svi letovi civilnih vazduhoplova, kao i letovi državnih vazduhoplova koji se obavljaju u skladu sa posebno utvrĊenim postupcima koji odstupaju od pravila i postupaka za opšti vazdušni saobraćaj (GAT);

51) operator aerodroma je pravno ili fiziĉko lice koje upravlja aerodromom;

52) operator vazduhoplova je pravno ili fiziĉko lice koje vrši operacije vazduhoplovom ili namjerava vršiti operacije vazduhoplovom;

53) opšti vazdušni saobraćaj (General Air Traffic – GAT) su svi letovi civilnih vazduhoplova, kao i letovi državnih vazduhoplova koji se obavljaju u skladu sa pravilima i procedurama MeĊunarodne organizacije civilnog vazduhoplovstva (ICAO);

54) ozbiljna nezgoda xx xxxxxxx koja ukljuĉuje okolnosti koje ukazuju da je postojala velika vjerovatnoća dogaĊanja nesreće, a xxxx xx povezana sa operacijom vazduhoplova i koja se desila, u sluĉaju vazduhoplova sa posadom, od trenutka kada se neko lice ukrca u vazduhoplov sa namjerom da obavi let do trenutka iskrcavanja svih lica iz vazduhoplova, ili u sluĉaju bespilotnog vazduhoplova, od trenutka xxxx xx vazduhoplov spreman za pokret u svrhu leta, do trenutka vraćanja vazduhoplova u stanje mirovanja na kraju leta i osnovna pogonska xxxxx xx prestala xx xxxxx;

55) plan leta xx xxxx odreĊenih informacija o namjeravanom letu ili dijelu leta vazduhoplova koje se podnose nadležnoj kontroli letenja;

56) područje letnih informacija je vazdušni prostor odreĊenih dimenzija u kojem se pružaju usluge letnih informacija i obavlja uzbunjivanje;

57) povremeni vazdušni prevoz je prevoz putnika, tereta i/ili pošte koji nije linijski, ukljuĉujući neredovni xxxxxx prevoz, taksi prevoz, panoramske letove i sl.;

58) posada vazduhoplova su xxxx xxxx se nalaze u vazduhoplovu kao ĉlanovi letaĉke posade, xxxx xxxx se prevoze u pilotskoj kabini, xxxx xx odredio operator vazduhoplova, kako bi osposobljavala ili nadzirala osposobljavanje, iskustvo, vještinu i sprovodila periodiĉne provjere koje se zahti- jevaju na osnovu propisa i ĉlanovi kabinske posade;

59) pravo saobraćanja je pravo pružanja usluga vazdušnog prevoza izmeĊu dva aerodroma;

60) preporučena praksa je svaka specifikacija fiziĉkih svojstava, konfiguracije, materijala, sposobnosti ili karakteristika, osoblja ili postupaka, xxxx xx istovjetna primjena prihvaćena kao poželjna za sigurno, redovno i nesmetano odvijanje vazdušnog saobraćaja, a koje države nastoje da ispune, u skladu sa odredbama Ĉikaške konvencije;

61) procjena sigurnosti stranih vazduhoplova (Safety Assessment of Foreign Aircraft – SAFA)

je kontrola stranih vazduhoplova na platformi;

62) proizvod je vazduhoplov, motor, propeler ili ureĊaj;

63) pružanje usluga iz vazduha su operacije vazduhoplova kojima se pružaju usluge u poljoprivredi, šumarstvu, graĊevinarstvu, protiv požarnoj zaštiti, protivgradnoj odbrani, potrazi i spasavanju, marketingu, snimanju iz vazduha, nadzoru i patroliranju iz vazduha, provjeri radio- navigacionih ureĊaja i sl.;

64) platforma je dio aerodroma odreĊen za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, tereta ili pošte, snabijevanje vazduhoplova gorivom i mazivom i parkiranje i održavanje vazduhoplova;

65) poletno-sletna xxxxx xx utvrĊena pravougaona površina na zemlji, vodi ili objektu, namijenjena za polijetanje i slijetanje vazduhoplova;

66) red letenja je utvrĊeno vrijeme polijetanja i slijetanja vazduhoplova u linijskom vazdušnom prevozu;

67) rezervisani vazdušni xxxxxxx xx utvrĊeni volumen vazdušnog prostora koji je privremeno rezervisan za ekskluzivnu ili specifiĉnu upotrebu pojedinih korisnika;

68) savjetodavne usluge u vazdušnom saobraćaju su usluge koje se pružaju u vazdušnom prostoru u svrhu osiguranja razdvajanja vazduhoplova xxxx xxxx prema pravilima instrumentalnog letenja;

69) slot je predviĊeno vrijeme dolaska ili odlaska raspoloživo ili dodjeljeno odreĊenog xxxx za kretanje vazduhoplova na aerodromu na kojem se vrši kordinacija vremena slijetanja i polijetanja vazduhoplova;

70) složeni vazduhoplov na motorni xxxxx xx avion certifikovan sa najvećom dopuštenom masom pri uzlijetanju većom od 5.700 kg ili avion certifikovan za konfiguraciju najvećeg dopuštenog broja putniĉkih sjedišta, koji xx xxxx od 19, ili avion certifikovan za let sa najmanjom dopuštenom posadom, koja se sastoji od najmanje dva pilota ili avion opremljen sa jednim ili više turbomlaznih motora ili više elisnomlaznih motora, ili helikopter certifikovan za najveću dopuštenu masu pri uzlijetanju veću od 3.175 kg, ili helikopter za konfiguraciju najvećeg

dopuštenog broja putniĉkih sjedišta, koji xx xxxx xx xxxxx ili helikopter za let sa najmanjom dopuštenom posadom koja se sastoji od najmanje dva pilota ili vazduhoplov sa nagibnim rotorom;

71) tehnički sistem vazdušne plovidbe xx xxxx sastavnih elemenata na vazduhoplovu i na zemlji, kao i satelitskih ureĊaja koji pružaju podršku u pružanju usluga u vazdušnoj plovidbi tokom svih xxxx xxxx;

72) upravljanje protokom vazdušnog saobraćaja (Air Traffic Flow Management – ATFM) je funkcija koja se obavlja radi sigurnog, redovnog i efikasnog protoka vazdušnog saobraćaja uz maksimalno korišćenje kapaciteta kontrole vazdušnog saobraćaja i uz obim saobraćaja u skladu sa kapacitetima koje su objavili odreĊeni pružaoci usluga kontrole vazdušnog saobraćaja;

73) usluga vazdušnog prevoza je let ili niz letova kojima se prevoze putnici, teret i/ili pošta uz novĉanu i/ili drugu vrstu naknade;

74) usluge letnih informacija (Flight Information Services – FIS) su usluge uspostavljene u svrhu pružanja savjeta i informacija potrebnih za sigurno, redovno i efikasno obavljanje letova;

75) usluge uzbunjivanja (Alerting Services – ALRS) su usluge uspostavljene u cilju obavještavanja nadležnih organizacija o vazduhoplovu kojem je potrebna pomoć traganja i spašavanja i po potrebi pružanja pomoći xxx subjektima tokom traganja i spašavanja vazduhoplova;

76) uslovno zabranjeno područje je dio crnogorskog vazdušnog prostora unutar kojeg je letenje vazduhoplovom privremeno ograniĉeno u skladu sa unaprijed utvrĊenim uslovima;

77) vojni vazdušni saobraćaj je vazdušni saobraćaj u kojem uĉestvuju crnogorski i/ili strani vojni vazduhoplovi;

78) vrijeme leta je vrijeme od trenutka kada se vazduhoplov pomjeri sa parkirnog položaja radi polijetanja, do trenutka potpunog zaustavljanja vazduhoplova na odreĊenom parkirnom položaju i gašenja svih motora;

79) vođa vazduhoplova je lice, odgovorno za upravljanje i opsluživanje vazduhoplova tokom leta i nazemlji;

80) vazdušni prevoz je prevoz putnika, tereta i/ili pošte vazduhoplovom iz jednog mjesta u drugo;

81) vazdušni xxxxxxxxx xx pravno ili fiziĉko lice xxxx xx izdata operativna licenca ili druga odgovarajuća isprava;

82) vazduhoplov je svaka naprava koja se održava u atmosferi zbog reakcije vazduha, osim reakcije vazduha u odnosu na zemljinu površinu;

83) zabranjeno područje je dio crnogorskog vazdušnog prostora unutar kojeg je letenje vazduhoplova zabranjeno.

II. AGENCIJA ZA CIVILNO VADUHOPLOVSTVO Pravni položaj Agencije

Ĉlan 5

(1) Agencija za civilno vazduhoplovstvo (u daljem tekstu: Agencija) je nezavisno pravno lice koje vrši javna ovlašćenja u skladu sa ovim zakonom.

(2) Agenciju osniva Vlada Crne Xxxx (u daljem tekstu: Xxxxx).

(3) Sjedište Agencije je u Podgorici.

(4) Agencija je samostalna u obavljanju poslova iz svoje nadležnosti i za svoj rad odgovara Vladi.

Nadležnost Agencije Ĉlan 6

(1) Agencija :

1) izdaje certifikat vazdušnog operatorai operativnu licencu;

2) izdaje uvjerenje o tipu vazduhoplova, uvjerenje o plovidbenosti vazduhoplova, potvrdu o provjeri plovidbenosti vazduhoplova, potvrdu o registraciji;

3) izdaje uvjerenje o ispunjavanju uslova pravnom licu za održavanje vazduhoplova;

4) izdaje uvjerenje o ispunjavanju uslova pravnom licu za struĉno osposobljavnje vazduhoplovnog osoblja;

5) izdaje certifikat i odobrenje za upotrebu civilnog aerodroma;

6) izdaje uvjerenje o ispunjavanju uslova pravnom licu za obezbjeĊivanje kontinuirane plovidbenosti vazduhoplova;

7) izdaje dozvole i ovlašćenja civilnom vazduhoplovnom osoblju;

8) priprema struĉne osnove za izradu programa, planova, podzakonskih akata koje donose Vlada i organ državne uprave nadležan za poslove saobraćaja (u daljem tekstu: Ministarstvo);

9) donosi opšte akte u skladu sa ovim zakonom i akte radi sprovoĊenja ECAA sporazuma, drugih zakljuĉenih meĊunarodnih ugovora, meĊunarodnih standarda i preporuĉene prakse iz oblasti civilnog vazduhoplovstva, a naroĉito standarda, procedura i preporuĉene prakse ICAO-a, ECAC-a, EASA-e i EUROCONTROL-a, uz saglasnost Ministarstva;

10) donosi akte za preduzimanje hitnih mjera radi zaštite sigurnosti vazdušnog saobraćaja;

11) vodi registre i evidencije u skladu sa ovim zakonom;

12) vrši inspekcijski nadzor nad sprovoĊenjem ovog zakona i zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima;

13) vrši kontinuiranu provjeru o ispunjavanju uslova u skladu sa ovim zakonom;

14) saraĊuje sa organima drugih država nadležnim za civilno vazduhoplovstvo;

15) vrši i druge poslove u skladu sa ovim zakonom i Statutom Agencije.

(2) Akti Agencije iz stava 1 xxxxx 9 ovog ĉlana objavljuju se u „Službenom listu Crne Xxxx”.

(3) Agencija je Nacionalni nadzorni organ koji obavlja poslove koji se odnose na: utvrĊivanje ispunjenosti uslova za pružanje usluga vazdušne plovidbe, izdavanje certifikata pružaocu usluga vazdušne plovidbe, kontinuiranu provjeru nad pružanjem usluga u vazdušnoj plovidb i nadzor nad upravljanjem vazdušnim saobraćajem.

(4) Pravnom licu koje ima certifikat za pružanje usluga vazdušne plovidbe (u daljem tekstu: pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi), operatoru vazduhoplova, operatoru aerodroma, i drugim subjektima koji obavljaju poslove iz oblasti vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: vazduhoplovni subjekti) Agencija može da odobri najduže na šest mjeseci izuzeće od obaveze ispunjenja odreĊenog administrativnog i drugog zahtjeva, ukoliko utvrdi da je vazduhoplovni subjekt na drugi naĉin obezbijedio isti nivo sigurnosti vazdušnog saobraćaja koji se postiže primjenom tog zahtjeva.

Statut Agencije i postupci Ĉlan 7

(1) Statutom Agencije ureĊuje se unutrašnja organizacija, xxxxx xxxx i poslovanja, odluĉivanje i nadležnosti organa Agencije, naĉin objavljivanja akata Agencije i druga pitanja od znaĉaja za obavljanje djelatnosti Agencije.

(2) Statut Agencije, uz prethodnu saglasnost Vlade, donosi Savjet Agencije u (daljem tekstu: Savjet).

(3) Zaposleni u Agenciji, ostvaruju prava i obaveze iz radnog odnosa u skladu sa opštim propisima o radu.

(4) Na postupke koje vodi Agencija primjenjuju se odredbe zakona xxxxx xx ureĊen opšti upravni postupak, ako ovim zakonom nije drugaĉije odreĊeno.

(5) Protiv rješenja Agencije može se izjaviti žalba Ministarstvu.

Organi Agencije Ĉlan 8

Organi Agencije su Savjet i direktor Agencije (u daljem tekstu: direktor).

Savjet Ĉlan 9

(1) Savjet je organ upravljanja Agencije.

(2) Savjet ima predsjednika i ĉetiri ĉlana.

(3) Predsjednik Savjeta, saziva sjednice i rukovodi radom Savjeta, a u njegovom od- sustvu mijenja ga ĉlan Savjeta koga izabere Savjet na prvoj sjednici.

(4) Sjednice Savjeta održavaju se po potrebi, a najmanje jednom u tri mjeseca.

(5) Za svoj rad Savjet odgovara Vladi.

(6) Predsjednika i ĉlanove Savjeta imenuje Vlada na period od pet xxxxxx i mogu biti imenovani najviše dva puta uzastopno.

(7) Za predsjednika Savjeta i ĉlana Savjeta, može biti imenovan državljanin Crne Xxxx xxxx ima visoku struĉnu spremu, saobraćajne, tehniĉke, pravne ili ekonomske struke i najmanje pet xxxxxx radnog iskustva.

(8) Predsjednik i ĉlanovi Savjeta ne smiju imati sukob interesa, odnosno ne mogu biti xxxx xxxx su u radnom odnosu ili su vlasnici ili suvlasnici, ili ĉlanovi organa upravljanja u pravnim licima koja obavljaju poslove u oblasti vazdušnog saobraćaja.

(9) Predsjednik i ĉlanovi Savjeta podnose izjavu da za njihovo imenovanje nema smetnji iz stava 8 ovog ĉlana.

Poslovi savjeta Ĉlan 10

(1) Savjet obavlja sljedeće poslove:

1) donosi Statut Agencije i druge opšte akte;

2) donosi godišnji program rada Agencije;

3) donosi finansijski plan Agencije;

4) donosi godišnji izvještaj o radu i godišnji finansijski izvještaj Agencije;

5) imenuje i razrješava direktora uz saglasnost Ministarstva na osnovu javnog konkursa;

6) imenuje nezavisnog revizora i

7) odluĉuje o drugim pitanjima u skladu sa ovim zakonom i Statutom Agencije.

(2) Savjet donosi odluke većinom glasova svih ĉlanova Savjeta.

(3) Ĉlanovi Savjeta imaju pravo na mjeseĉnu naknadu za svoj rad, koja se isplaćuje iz sredstava Agencije, u skladu sa Statutom Agencije.

Razrješenje predsjednika ili ĉlana Savjeta

Ĉlan 11

Vlada će razriješiti predsjednika i/ili ĉlana Savjeta i prije isteka mandata, ako:

1) podnese ostavku;

2) je osuĊen za kriviĉno djelo ili za djelo koje ga ĉini nedostojnim za vršenje dužnosti;

3) poslove obavlja suprotno zakonu, nestruĉno i nesavjesno;

4) svojim ponašanjem i radom dovede u pitanje ugled ili rad Agencije;

5) trajno izgubi sposobnost za vršenje dužnosti;

6) ne ispunjava uslove iz ĉlana 9 stav 8 ovog zakona.

Direktor Ĉlan 12

(1) Agenciju predstavlja i zastupa direktor.

(2) Direktor se imenuje na period od ĉetiri godine i može biti imenovan najviše dva puta uzastopno.

(3) Za direktora može biti imenovanao lice koje ispunjava uslove iz ĉlana 9 st. 7 i 8 ovog zakona.

(4) Savjet Agencije će razriješiti direktora prije isteka mandata, u sluĉajevima iz ĉlana 11 ovog zakona.

(5) Direktor za svoj rad odgovara Savjetu.

(6) Direktor odluĉuje o preduzimanju potrebnih mjera u vanrednim okolnostima radi sigurnog odvijanja vazdušnog saobraćaja.

Poslovanje Agencije Ĉlan 13

(1) Sredstva za rad Agencije obezbjeĊuju se iz:

1) naknada za izdavanje licenci, certifikata, uvjerenja, potvrda,dozvola i godišnjih naknada, u skladu sa ovim zakonom;

2) dijela rutne i terminalne naknade iz ĉlana 112 stav 5 ovog zakona;

3) dijela naknade koju plaćaju vazdušni prevoznici po xxxx prevezenog tereta u civilnom vazdušnom saobraćaju;

4) dijela naknade koju plaćaju putnici u civilnom vazdušnom saobraćaju u odlasku i

5) drugih izvora u skladu sa zakonom. (

(2) Agencija, priprema godišnji izvještaj o radu i godišnji finansijski izvještaj za prethodnu godinu.

(3) Izvještaje iz stava 2 ovog ĉlana sa izvještajem nezavisnog revizora Agencija do dostavlja Vladi do 30. xxxx tekuće za prethodnu godinu.

(4) Visinu i naĉin naplate naknada iz stava 1 taĉ. 3 i 4 ovog ĉlana, propisuje Min- istarstvo.

III. VAZDUŠNI SAOBRAĆAJ

Vazduhoplovi i pravila letenja Ĉlan 14

(1) U vazdušnom saobraćaju vazduhoplovi se upotrebljavaju u skladu sa tipom, kategorijom i namjenom vazduhoplova.

(2) Naĉin, pravila i postupci letenja vazduhoplova i operativne usluge u vazdušnom saobraćaju, utvrĊuju se aktom Agencije..

(3) Akt iz stava 2 ovog ĉlana, shodno se primjenjuje i na državne vazduhoplove uko- liko se koriste u civilne svrhe.

(4) Naĉin, pravila i postupke letenja crnogorskih vojnih vazduhoplova propisuje or- gan državne uprave nadležan za poslove odbrane uz saglasnost Ministarstva i Agencije.

Slijetanje i polijetanje vazduhoplova u meĊunarodnom vazdušnom saobraćaju Ĉlan 15

(1) Slijetanje ili polijetanje vazduhoplova u meĊunarodnom vazdušnom saobraćaju dozvoljeno xx xxxx na i sa meĊunarodnih aerodroma, a izuzetno i drugih aerodroma koji nijesu odreĊeni za meĊunarodni vazdušni saobraćaj, ako operator aerodroma obezbijedi primjenu propisa o prelasku državne granice, o sopstvenom trošku.

(2) MeĊunarodne aerodrome iz stava 1 ovog ĉlana odreĊuje Vlada.

Odobrenje za let u crnogorskom vazdušnom prostoru za strane vazduhoplove Ĉlan 16

(1) Strani vazduhoplovi mogu da lete u crnogorskom vazdušnom prostoru samo na os- novu odobrenja ukoliko potvrĊenim meĊunarodnim ugovorom nije drugaĉije utvrĊeno.

(2) Vazdušni prevoznici koji imaju zabranu letenja na podruĉju Evropske unije i nalaze se xx xxxxx Evropske unije, ne mogu da lete u crnogorskom vazdušnom prostoru.

(3) Odobrenje iz stava 1 ovog ĉlana izdaje za:

1) strane državne vazduhoplove, organ državne uprave nadležan za vanjske poslove uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane;

2) strane civilne vazduhoplove, Agencija.

(4) Odobrenje iz stava 1 ovog ĉlana može biti:

1) odobrenje za ulazak (letenje);

2) odobrenje za obavljanje linijskog ili povremenog prevoza.

(5) Za letove koji se obavljaju u skladu sa ECAA sporazumom nije potrebno odobrenje Agencije, pod uslovom da vazdušni prevoznici dostave Agenciji obavještenje o namjeravanom letu.

(6) Lista Evropske unije iz stava 2 ovog ĉlana objavljuje se na internet stranici Agencije.

(7) Uslove i naĉin izdavanja odobrenja iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo uz saglasnost organa državne uprave nadležnih za poslove odbrane i vanjske poslove.

Strani vojni vazduhoplovi Ĉlan 17

(1) Na strani vojni vazduhoplov, koji dobije odobrenje iz ĉlana 16 ovog zakona, prim- jenjuje xx xxxxxx iz ĉlana 18 stav 2 ovog zakona.

(2) Strani vojni vazduhoplov koji se ne upotrebljava u vojne svrhe, a ima odobrenje iz ĉlana 16 ovog zakona, smatra se civilnim vazduhoplovom i na njega se primjenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na civilne vazduhoplove.

Letenje državnih vazduhoplova Ĉlan 18

(1) U crnogorskom vazdušnom prostoru državni vazduhoplovi mogu letjeti prema pravilima letenja za opšti ili operativni vazdušni saobraćaj.

(2) Pravila i postupke letenja vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana xxxx xxxx prema pravilima letenja za operativni vazdušni saobraćaj utvrĊuju se propisom organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane uz saglasnost Ministarstva.

Zabranjena podruĉja i podruĉja sa ograniĉenjem letenja Ĉlan 19

(1) Privremeno rezervisani crnogorski vazdušni prostor i/ili privremena ili stalna ograniĉenja u crnogorskom vazdušnom prostoru, radi sigurne vazdušne plovidbe i sprje- ĉavanja štetnih uticaja vazdušne plovidbe na lica ili stvari, traganje i spasavanje, kao i u slu- ĉaju velikih prirodnih nepogoda, propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane.

(2) Privremeno rezervisani crnogorski vazdušni prostora i/ili privremena ili stalna ograniĉenja u crnogorskom vazdušnom prostoru u interesu odbrane Crne Xxxx, propisuje organ državne uprave nadležan za poslove odbrane, uz saglasnost Ministarstva.

(3) Kroz podruĉja iz st. 1 i 2 ovog ĉlana može se letjeti pod uslovima i na naĉin koji, na predlog Nacionalnog odbora za upravljanje vazdušnim prostorom, odreĊuje, u sluĉaju iz stava 1 ovog ĉlana Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane, a u sluĉaju iz stava 2 ovog ĉlana organ državne uprave nadležan za poslove od- brane, uz saglasnost Ministarstva.

(4) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi, xx xxxxxx zahtjev nadležnih organa državne uprave ili Agencije, xxxxx xx da privremeno zabrani ili ograniĉi letenje ,u odreĊenom dijelu vazdušnog prostora ili na odreĊenom aerodromu, ako to zahtijevaju interesi odbrane ili nacionalne bezbjednosti, odnosno sigurnost leta odreĊenog vazduhoplova ili xxxxx vazduhoplova, kao i u sluĉaju velikih prirodnih nepogoda i drugih vanrednih situacija.

(5) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi xxxxx xx da privremenu zabranu ili ograniĉenje leta iz stava 4 ovog ĉlana objavi na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju.

(6) Podruĉja iz st. 1 i 2 ovog ĉlana i uslove i naĉin letenja iz stava 3 ovog ĉlana, na osnovu dobijenih informacija xx xxxxxx Ministarstva i organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane, objavljuje pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi na naĉin uobiĉajen u vaz- dušnom saobraćaju.

Vanaerodromsko slijetanje i polijetanje Ĉlan 20

(1) Za slijetanje i polijetanje vazduhoplova upotrebljavaju se aerodromi, helidromi i letilišta.

(2) Vanaerodromsko slijetanje i polijetanje je slijetanje i polijetanje vazduhoplova izvan aerodroma, helidroma i letilišta.

(3) Vanaerodromsko slijetanje i polijetanje vrši se samo na i sa površine koju odobri Agencija.

(4) Za vanaerodromsko slijetanje i polijetanje potrebno je odobrenje Agencije.

(5) Odobrenje iz stava 4 ovog ĉlana nije potrebno za vazduhoplove:

1) ĉije se mjesto slijetanja zbog njihovih osobina ne može unaprijed odrediti;

2) koji slijeću u sluĉaju nužde;

3) koji pružaju hitnu pomoć;

4) koji uĉestvuju u operacijama traganja i spasavanja;

5) kod letova za posebne namjene ;

6) kod letova vojnih vazduhoplova u svrhu obuke i trenaže;

7) koji slijeću i polijeću u drugim sluĉajevima u skladu sa ovim zakonom.

(6) Za polijetanje vazduhoplova iz stava 5 xxxxx 2 ovog ĉlana, kao i jedrilica, pot- rebno je odobrenje Agencije.

(7) Uslovi i naĉin za vanaerodromsko slijetanje i polijetanje ureĊuje se aktom Agencije.

Letovi za posebne namjene Ĉlan 21

(1) Letovi vojnih vazduhoplova Crne Xxxx u svrhu zaštite suvereniteta Crne Xxxx i letovi vazduhoplova organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove koji se obavljaju u bezbjednosno-sigurnosne svrhe, smatraju se letovima za posebne namjene.

(2) Za letove vojnih vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana odgovoran je organ državne uprave nadležan za poslove odbrane.

(3) Letovi vojnih vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana imaju prednost u odnosu na os- tale letove, osim ako se radi o letovima kod kojih je pilot vazduhoplova objavio stanje nužde, kod kojih je stanje nužde oĉigledno ili kojima prijeti nezakonito ometanje ili su predmet takvog ometanja.

Vazduhoplovne priredbe Ĉlan 22

(1) Takmiĉenja i/ili izložbe na kojima uĉestvuju vazduhoplovi (vazduhoplovne pri- redbe) mogu se održavati samo na osnovu odobrenja Agencije.

(2) Takmiĉenja i/ili izložbe na kojima uĉestvuju iskljuĉivo vojni ili vojni i civilni vazduhoplovi mogu se održavati samo na osnovu odobrenje organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane i Agencije.

(3) Uslove za održavanje takmiĉenja i izložbi iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuje Agen-

cija.

Uslovi za obavljanje prevoza i drugih komercijalnih usluga u vazdušnom saobraćaju Ĉlan 23

(1) Komercijalni vazdušni prevoz može da obavlja pravno ili fiziĉko lice koje ima operativnu licencu i certifikat vazdušnog operatora (u daljem tekstu: AOC) koje izdaje Agencija, u skladu sa ovim zakonom.

(2) Druge komercijalne usluge koje nijesu prevoz lica i stvari (ukljuĉujući pružanje usluga iz vazduha) može da obavlja pravno ili fiziĉko lice ili organ državne uprave koji imaju AOC Agencijeu skladu sa ovim zakonom.

Uslovi za izdavanje operativne licence Ĉlan 24

(1) Operativna licenca izdaje se na zahtjev pravnog ili fiziĉkog lica pod uslovom da:

1) je registrovano u Centralni registar privrednih subjekata (u daljem tekstu: CRPS) za obavljanje usluga vazdušnog prevoza, ili u kombinaciji sa drugim komercijalnim uslugama vazduhoplova ili popravkom i održavanjem vazduhoplova;

2) ima sjedište u Crnoj Gori;

3) ima AOC Agencije;

4) ima jedan ili više vazduhoplova, u svojini ili na osnovu ugovora o zakupu vaz- duhoplova bez posade (“dry lease”);

5) ima odgovarajuću organizacionu strukturu koja Agenciji omogućava provjeru ispunjenost propisanih uslova;

6) je u većinskom vlasništvu Crne Xxxx i/ili njenih državljana i pod njihovom efek- tivnom kontrolom, ako zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorom nije drugaĉije odreĊeno;

7) je obezbijedilo finansijska sredstva koja su dovoljna za pokriće fiksnih troškova i troškova poslovanja prema poslovnom planu za prva tri mjeseca od otpoĉinjanja obavljanja komercijalnog vazdušnog prevoza;

8) je u periodu od 24 mjeseca od otpoĉinjanja obavljanja komercijalnog vazduš- nog prevoza sposobno da ispunjava svoje stvarne i moguće obaveze koje su realno procije- njene;

9) je osigurano od odgovornosti za štetu prouzrokovanu putnicima, prtljagu, teretu, pošti i trećim licima;

10) ima dobar ugled, odnosno da nije nad njim pokrenut steĉajni postupak i da odgovorno lice nije osuĊivano za kriviĉno djelo ili za djelo koje ga ĉini nedostojnim za vršenje dužnosti.

(2) Za izdavanje operativne licence i utvrĊivanje ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog ĉlana podnosilac zahtjeva plaća naknadu.

(3) Naknada iz stava 2 ovog ĉlana prihod je Agencije.

(4) Operativna licenca se ne izdaje za vazdušni prevoz putnika, tereta i/ili pošte koji se obavlja vazduhoplovima bez motornog pogona i/ili ultralakim vazduhoplovima sa motorom, kao i za lokalne letove koji ne ukljuĉuju prevoz putnika, pošte i/ili tereta izmeĊu razliĉitih aerodroma.

(5) Bliže uslove iz stava 1 taĉ. 5, 7, 8 i 9 ovog ĉlana, naĉin izdavanja i obrazac opera- tivne licence, kao i visinu naknade iz stava 2 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Dokazi uz zahtjev za izdavanje operativne licence Ĉlan 25

(1) Uz zahtjev za izdavanje operativne licence podnose se sljedeći dokazi:

1) o registraciji u CRPS;

2) AOC koji je izdala Agencija;

3) ugovor o kupoprodaji ili zakupu vazduhoplova;

4) o organizacionoj strukturi odnosno uĉešću u kapitalu (statut i AOC);

5) finansijski plan za najmanje prve tri godine poslovanja, odnosno finansijski plan ako namjerava da obavlja i druge komercijalne djelatnosti;

6) o osiguranju od odgovornosti za štetu;

7) da nije pokrenut steĉajni postupak, odnosno da odgovorno lice nije osuĊivano.

(2) Pravno ili fiziĉko lice koje obavlja djelatnost vazduhoplovom xxxx xx najveća dopuštena masa pri polijetanju(MTOM) manja od 10.000 kg i/ili koji ima manje od 20 sjedišta, ne podnosi dokaz iz stava 1 xxxxx 5 ovog ĉlana, xxx xx dužno da dokaže da njegov neto kapital iznosi najmanje 100.000 xxxx ili, na zahtjev Agencije, da pruži dokaze o ispun- jenosti uslova iz ĉlana 24 stav 1 taĉ. 7 i 8 ovog zakona.

Važenje Operativne licence Ĉlan 26

(1) Operativna licenca se izdaje na neodreĊeno vrijeme.

(2) Agencija je dužna da kontinuirano prati ispunjenost uslova iz ĉlana 24 stav 1 ovog zakona, a provjeru ispunjenosti uslova na osnovu kojih je izdata operativna licenca vrši dvogodišnje i u sluĉaju sumnje da vazdušni xxxxxxxxx xxx finansijske poteškoće u poslovanju.

(3) Vazdušni prevoznik xx xxxxx da na zahtjev Agencije dostavi dokaze o ispunjenosti uslova na osnovu kojih mu je izdata operativna licenca.

Ukidanje i privremeno ukidanje operativne licence Ĉlan 27

(1) Ukoliko Agencija kontinuiranim praćenjem utvrdi da vazdušni prevoznik ne ispunjava uslove iz ĉlana 24 stav 1 ovog zakona, odnosno procijeni da ne može da ispuni finansijske obaveze u periodu od 12 mjeseci, Agencija može ukinuti ili privremeno ukinuti operativnu licencu.

(2) U sluĉaju ukidanja operativne licence Agencija može izdati privremenu operativnu licencu na odreĊeni period, a najduže na 12 mjeseci, pod uslovom da:

1) nije ugrožena sigurnost obavljanja vazdušnog saobraćaja;

2) je usaglašena sa eventualnim izmjenama AOC-a;

3) postoji realna mogućnost finansijske sanacije poslovanja vazdušnog prevoznika u xxx periodu.

(3) Agencija će ukinuti operativnu licencu vazdušnom prevozniku koji:

1) ne zapoĉne sa obavljanjem vazdušnog prevoza u roku od šest mjeseci od izdavanja operativne licence;

2) ne obavlja vazdušni prevoz duže od šest mjeseci;

3) ima namjeru da obavlja vazdušni prevoz vazduhoplovom koji ne ispunjava propisane uslove u vezi sa dimenzijama, masom, kapacitetom i finansijskom sposobnošću.

(4) Bliže uslove za ukidanje i privremeno ukidanje operativne licence propisuje Ministarstvo.

Objavljivanje u službenom listu Ĉlan 28

Akt Agencije kojim se izdaje, ukida ili privremeno ukida operativna licenca objavljuje se u ,,Službenom listu Crne Xxxx”.

AOC

Ĉlan 29

(1) AOC se može izdati pravnom ili fiziĉkom licu ili organu državne uprave koje ispunjava uslove u pogledu opreme, struĉne osposobljenosti kadra, organizacione strukture i druge uslove kojima obezbjeĊuje sigurno izvoĊenje vazdušnih operacija koje namjerava da obavlja.

(2) U AOC-u se utvrĊuju prava i obaveze operatora vazduhoplova i obim operacija koje može da obavlja.

(3) AOC izdaje Agencija na osnovu zahtjeva na period od 12 mjeseci.

(4) Agencija može na zahtjev imaoca AOC-a, produžiti AOC na period od jedne do tri godine.

(5) Ako Agencija kontinuiranom provjerom utvrdi da operator iz stava 1 ovog ĉlana više ne ispunjava neki od propisanih uslova, na osnovu kojih mu je izdat AOC, Agencija će izmjeniti, ukinuti ili privremeno ukinuti AOC.

(6) Za izdavanje, produženje važenja ili izmjenu AOC-a i kontinuiranu provjeru is- punjavanja uslova plaća se naknada.

(7) Sredstva od naknade iz stava 6 ovog ĉlana prihod su Agencije.

(8) Bliže uslove iz st. 1 i 5 ovog ĉlana i visinu naknade iz stava 6 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Odnos operativne licenca i AOC Ĉlan 30

(1) Agencija po službenoj dužnosti ukida ili privremeno ukida operativnu licencu, ukoliko je ukinut ili privremeno ukinut AOC operatora u komercijalnim operacijama.

(2) Ako xx xxxxx do izmjene AOC-a Agencija će, u zavisnosti od okolnosti, izmjeniti i operativnu licencu operatoru u komercijalnim operacijama.

Zakup vazduhoplova Ĉlan 31

(1) Vazduhoplov može da se zakupi sa ili bez posade.

(2) Vazdušni prevoznik može zakljuĉiti ugovor o zakupu vazduhoplova uz prethodno odobrenje Agencije.

(3) Vazdušni prevoznik iz Crne Xxxx xxxx daje vazduhoplov u zakup bez posade stranom vazdušnom prevozniku xxxxx xx da pribavi odobrenje Agencije.

(4) Ugovor o zakupu vazduhoplova xxxx da sadrži: vrstu zakupa, naĉin održavanja i korišćenja vazduhoplova i vršenja nadzora nad upotrebom vazduhoplova.

(5) Bliži uslovi pod kojima se izdaje prethodno odobrenje na zakljuĉenje ugovora o zakupu vazduhoplova utvrĊuju se aktom Agencije.

Operatori u nekomercijalnim operacijama Ĉlan 32

(1) Operator u nekomercijalnim operacijama složenim vazduhoplovom na motorni pogon, može biti pravno ili fiziĉko lice koje ima profesionalnu sposobnost i organizacionu strukturu koja obezbjeĊuje sigurno izvoĊenje vazdušnih operacija koje obavlja.

(2) Ispunjenost uslova iz stava 1 ovog ĉlana operator dokazuje davanjem izjave o svojoj profesionalnoj sposobnosti i sredstvima za ispunjenje obaveza u vezi sa upravljanjem vazduhoplovima iz stava 1 ovog ĉlana.

(3) Operator u nekomercijalnim operacijama koje se ne obavljaju složenim vazduhoplovom na motorni pogon, može biti pravno ili fiziĉko lice i nije dužno da daje izjavu iz stava 2 ovog ĉlana za obavljanje vazdušnih operacija, ako vazduhoplov ispunjava propisane uslove za plovidbenost, kao i ako ima odgovarajuće dozvole za posadu i ispunjava druge uslove u skladu sa ovim zakonom.

(4) Za kontinuiranu provjeru ispunjavanja uslova operatora vazduhoplova iz st. 1 i 3 ovog ĉlana plaća se godišnja naknada.

(5) Sredstva od naknade iz stava 4 ovog ĉlana prihod su Agencije.

(6) Xxxxxxx, obrazac izjave, dokumentaciju koja se prilaže uz izjavu i visinu naknade iz stava 4 propisuje Ministarstvo.

Nedopušteno oglašavanje i nuĊenje usluga Ĉlan 33

Komercijalni vazdušni prevoz i druge komercijalne usluge iz ĉlana 23 ovog zakona može oglašavati i nuditi samo pravno ili fiziĉko lice koje je registrovano za obavljanje tih djelatnosti i koji ima operativnu licencu i/ili AOC.

MeĊunarodni linijski vazdušni prevoz i kabotaža Ĉlan 34

(1) MeĊunarodni linijski vazdušni prevoz može da obavlja crnogorski vazdušni xxxxxxxxx xxxx, pored uslova iz ĉlana 23 stav 1 ovog zakona, ispunjava uslove predviĊene meĊunarodnim ugovorima i drugim meĊunarodnim aktima, xxxxxx xx ureĊeno sigurno i redovno obavljanje meĊunarodnog linijskog vazdušnog prevoza.

(2) Strani vazdušni prevoznik može obavljati meĊunarodni linijski vazdušni prevoz sa Crnom Gorom, u skladu sa:

1) ECAA sporazumom;

2) zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima, ili

3) uslovima iz odobrenja za obavljanje prevoza.

(3) Strani vazdušni prevoznik može da obavlja kabotažu na teritoriji Crne Xxxx u skladu sa ECAA sporazumom.

(4) Agencija može da odobri stranom vazdušnom prevozniku obavljanje vazdušnog prevoza izmeĊu mjesta unutar teritorije Crne Xxxx (kabotaža) u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

Uspostavljanje linijskog vazdušnog prevoza Ĉlan 35

Crnogorski vazdušni prevoznik može da obavlja linijski vazdušni prevoza unutar Crne Xxxx bez odobrenja Agencije, a linijski vazdušni prevoz u meĊunarodnom vazdušnom saobraćaju uspostavlja se u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

Red letenja Ĉlan 36

(1) Za letove koji se ne izvode u skladu sa ECAA sporazumom, red i izmjene xxxx letenja utvrĊuju se posebno za ljetnji, a posebno za zimski period, koje odobrava Agencija, uz prethodno pribavljenu saglasnost operatora aerodroma.

(2) Odobreni red letenja iz stava 1 ovog ĉlana vazdušni prevoznici dužni su da objave najkasnije 15 xxxx prije poĉetka primjene xxxx letenja za odreĊeni period, a izmjene u redu letenja, najkasnije 10 xxxx prije poĉetka njegove primjene.

(3) Izuzetno xx xxxxx 2 ovog ĉlana, rok za objavljivanje izmjena u redu letenja može biti i kraći, o ĉemu je vazdušni prevoznik xxxxx da obavijesti javnost putem elektronskih i štampanih medija.

(4) Red letenja i izmjene xxxx letenja iz st. 2 i 3 ovog ĉlana objavljuju se u najmanje dva elektronska i dva dnevna štampana medija koji se distribuiraju na cijeloj teritoriji Crne Xxxx.

Obaveza obavljanja usluge od javnog interesa Ĉlan 37

(1) Ako vazdušni prevoznik nema komercijalnog interesa za obavljanje usluga vazdušnog prevoza na odreĊenoj liniji, xxxx xx znaĉajna za privredni i društveno-socijalni razvoj odreĊenog podruĉja u Crnoj Gori, Vlada može da utvrdi obavljanje usluge na toj liniji kao usluge od javnog interesa.

(2) Bliže uslove obavljanja prevoza na liniji od javnog interesa propisuje Vlada.

UtvrĊivanje cijena Ĉlan 38

(1) Vazdušni prevoznik slobodno odreĊuje cijene prevoza putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte u linijskom vazdušnom prevozu.

(2) Vazdušni prevoznik xxxxx xx da na karti ili na drugi naĉin iskaže ukupnu cijenu prevoza, a koju ĉine cijena prevoza putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte, aerodromske naknade, porezi i ostali troškovi koji se plaćaju uz cijenu prevoza.

IV. AERODROMI

Opšti uslovi za upotrebu aerodroma Ĉlan 39

Aerodrom se može upotrebljavati u vazdušnom saobraćaju ako ima upotrebnu dozvolu izdatu u skladu sa propisima xxxxxx xx ureĊena izgradnja objekata i ako operator aerodroma ima certifikat aerodroma odnosno odobrenje za upotrebu aerodroma koje izdaje Agencija.

Certifikat aerodroma Ĉlan 40

(1) Certifikat aerodroma Agencija izdaje operatoru aerodroma za aerodrom koji se koristi za pružanje usluga vazdušnog prevoza i izvoĊenje operacija instrumentalnog pri- xxxxx ili odlaska, ako ima:

1) asfaltiranu poletno sletnu stazu dužu od 800 metara ili

2) iskljuĉivo služi za letenje helikoptera.

(2) Certifikat aerodroma izdaje se operatoru aerodroma ako ima odobren aerodrom- ski priruĉnik, priruĉnik upravljanja sigurnošću i aerodromski program bezbjednosti vaz- dušnog saobraćaja.

(3) Priruĉnike i program iz stava 2 ovog ĉlana odobrava Agencija.

(4) Za izdavanje certifikata aerodroma plaća se naknada i godišnja naknada za konti- nuiranu provjeru ispunjenosti uslova.

(5) Sredstva od naknada iz stava 4 ovog ĉlana prihod su Agencije.

(6) Bliže uslove iz stava 1 ovog ĉlana, sadržinu aerodromskog priruĉnika, naĉin iz- davanja certifikata aerodroma i visinu naknade iz stava 4 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Odobrenje za upotrebu aerodroma Ĉlan 41

(1) Odobrenje za upotrebu aerodroma Agencija izdaje operatoru aerodroma za aero- drome koji imaju manje od 10.000 putnika godišnje i manje od 850 operacija prevoza tereta na godišnjem nivou, koji ima uputstvo o upotrebi aerodroma odobreno od Agencije i koji ispunjava druge uslove.

(2) Za izdavanje odobrenja za upotrebu aerodroma plaća se naknada i godišnja naknada za kontinuiranu provjeru ispunjenosti uslova.

(3) Sredstva od naknada iz stava 2 ovog ĉlana prihod su Agencije.

(4) Bliže uslove i sadržaj uputstva o upotrebi aerodroma iz stava 1 ovog ĉlana i visinu naknade iz stava 2 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Projektovanje, izgradnja, rekonstrukcija i oznaĉavanje aerodroma Ĉlan 42

(1) Aerodrom xxxx biti izgraĊen tako da ispunjava uslove koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje svih ili samo odreĊenih vrsta vazduhoplova.

(2) Projektovanje, izgradnja, rekonstrukcija i oznaĉavanje aerodroma, operativnih površina, objekata za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte i drugih objekata koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje vazduhoplova na aerodromu, vrši se u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje izgradnja objekata i ureĊenje pros- tora i ovim zakonom.

(3) Na tehniĉku dokumentaciju za izgradnju, rekonstrukciju i oznaĉavanje aero- droma, operativnih površina i drugih objekata iz stava 2 ovog ĉlana saglasnost daje Agencija.

(4) Prije poĉetka radova na objektima iz stava 2 ovog ĉlana, radi sigurnosti vaz- dušnog saobraćaja i urednosti odvijanja prevoza u vazdušnom saobraćaju, operator aerodroma xxxxx xx da pribavi posebno odobrenje koje izdaje Agencija.

(5) Ako je funkcija objekata iz stava 4 ovog ĉlana u nadležnosti organa državne uprave nadležnih za poslove odbrane i unutrašnje poslove, Agencija posebno odobrenje izdaje uz prethodno pribavljenu saglasnost tih organa.

(6) Za izdavanja odobrenja iz st. 4 i 5 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(7) Visinu naknade iz stava 6 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Obavještavanje o promjenama Ĉlan 43

(1) Operator aerodroma xxxxx xx da o planiranoj promjeni namjene ili kategorije aerodroma odnosno o planiranim radovima većeg obima koji mogu dovesti do zatvaranja aerodroma ili ograniĉavanja njegove upotrebe, obavijesti Ministarstvo, Agenciju, operatore vazduhoplova i pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi, najkasnije 60 xxxx prije poĉetka xx-

xxxx, odnosno najkasnije 48 sati prije poĉetka radova manjeg obima koji mogu da ograniĉe upotrebu operativnih površina.

(2) Za izvoĊenje radova većeg obima kojima se ograniĉava upotreba aerodroma ili zatvara meĊunarodni aerodrom operator aerodroma xxxx dobiti prethodnu saglasnost Agen- cije.

(3) Promjene iz stava 1 ovog ĉlana objavljuju se na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju.

(4) O iznenadnim promjenama već objavljenih podataka iz stava 1 ovog ĉlana, op- erator aerodroma xxxxx xx da obavijesti Ministarstvo, Agenciju i pružaoca usluga u vaz- dušnoj plovidbi sa sadržajem promjena i vremenom trajanja tih promjena odmah nakon nji- hovog nastanka.

Vazduhoplovne prepreke Ĉlan 44

(1) Vazduhoplovna prepreka, u smislu ovog zakona, je fiksirani (privremeni, odnosno stalni) ili pokretni objekat ili njegov dio, koji se nalazi u oblasti površina za kretanje vazduhoplova ili koji se prostire iznad površina namijenjenih za zaštitu vazduhoplova u letu ili se nalazi van tih površina, u skladu sa medjunarodnim standardima i preporuĉenom praksom, a može da utiĉe ili može da ugrozi sigurnost vazdušnog saobraćaja.

(2) Izgradnja i postavljanje vazduhoplovnih prepreka na podruĉju aerodroma, uklju- ĉujući objekte i tehniĉka sredstva vazdušne plovidbe, izgradnja i postavljanje vazduhoplov- nih prepreka van podruĉja aerodroma, koje mogu uticati na sigurnost vazdušnog saobraćaja, kao i njihovo oznaĉavanje i održavanje, vrši se u skladu sa propisom iz stava 8 ovog ĉlana.

(3) Prethodnu saglasnost za izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka van podruĉja aerodroma (podruĉje sa ograniĉenom gradnjom) iz stava 2 ovog ĉlana, koji prelaze propisanu visinu, izdaje Agencija.

(4) Vazduhoplovne prepreke iz stava 2 ovog ĉlana moraju se oznaĉiti radi uoĉavanja danju, noću i u uslovima smanjene vidljivosti

(5) Oznake za uoĉavanje vazduhoplovnih prepreka iz stava 2 ovog ĉlana, postavlja i održava:

1) vlasnik vazduhoplovne prepreke, ako je vazduhoplovna prepreka izgraĊena nakon izgradnje aerodroma ili ako se vazduhoplovna prepreka nalazi van podruĉja aerodroma;

2) operator aerodroma, ako je aerodrom izgraĊen u blizini vazduhoplovne prepreke,

3) vlasnik vazduhoplovne prepreke, ako je vazduhoplovna prepreka pokretna.

(6) Za izdavanje saglasnosti za izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka na podruĉju aerodroma, ukljuĉujući objekte i tehniĉka sredstva vazdušne plovidbe, xxx x xxx- duhoplovnih prepreka van podruĉja aerodroma (podruĉja ograniĉene gradnje) plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(7) Visinu naknade iz stava 6 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

(8) Širinu površina za zaštitu vazduhoplova u letu (zaštitni pojas) i podruĉja ograniĉene gradnje, uslove i naĉin izgradnje i postavljanja vazduhoplovnih prepreka iz stava

2 ovog ĉlana, propisuje Ministarstvo, uz prethodnu saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove ureĊenja prostora.

Održavanje aerodroma Ĉlan 45

(1) Operator aerodroma xxxxx xx da obezbijedi održavanje i pregled operativnih površina, objekata, instalacija, ureĊaja i opreme na aerodromu, odnosno da preduzme sve mjere potrebne za sigurne operacije vazduhoplova i prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte.

(2) Osoblje koje obavlja poslove održavanja i pregleda operativnih površina, ob- jekata, instalacija, ureĊaja i opreme na aerodromu iz stava 1 ovog ĉlana xxxx da ispunjava uslove u pogledu struĉne spreme i struĉne osposobljenosti, zdravstvene sposobnosti i druge propisane uslove.

(3) Naĉin održavanja i pregleda operativnih površina, objekata, instalacija, ureĊaja i opreme na aerodromima, kao i bliži uslovi iz stava 2 ovog ĉlana utvrĊuju se aktom Agencije.

Podjela aerodroma Ĉlan 46

(1) Aerodromi mogu biti vojni i civilni.

(2) Vojni aerodrom je aerodrom koji se koristi za vojni vazdušni saobraćaj i kojim upravlja organ državne uprave nadležan za poslove odbrane.

(3) Civilni aerodrom je aerodrom koji se koristi za civilni vazdušni saobraćaj.

(4) Civilni aerodrom može biti kontrolisani ili nekontrolisani aerodrom.

(5) Kontrolisani aerodrom, u smislu ovog zakona, je aerodrom na kojem se obavlja kontrola letenja za aerodromski saobraćaj.

(6) Nekontrolisani aerodrom je aerodrom na kojem se ne obavlja kontrola letenja za aerodromski saobraćaj.

(7) Nekontrolisanim aerodromom smatra se i kontrolisani aerodrom van radnog vremena nadležne aerodromske kontrole letenja.

Razred, grupa i kategorija aerodroma Ĉlan 47

(1) Aerodromi se prema fiziĉkim karakteristikama, opremljenosti glavne poletno- sletne staze i rulne staze i nivoa spasilaĉko-vatrogasne zaštite razvrstavaju u razrede, xxxxx i kategorije.

(2) Razred i grupa aerodroma odreĊuju se prema dužini i širini glavne poletno- sletne staze, širini rulne staze, kao i prema dužini, širini ili dubini vodene površine odreĊene za polijetanje i slijetanje vazduhoplova.

(3) Kategorija aerodroma odreĊuje se prema nivou opremljenosti glavne poletno- sletne staze, ureĊajima i sredstvima za prilaženje, opremljenosti rulnih staza, ureĊajima i sredstvima koji služe za sigurno i bezbjedno polijetanje, slijetanje i kretanje vazduhoplova, kao i prema nivou spasilaĉko-vatrogasne zaštite.

(4) Razred, grupu i kategoriju aerodroma utvrĊuje Agencija.

(5) Bliži uslovi za odreĊivanje razreda, xxxxx i kategorije aerodroma utvrĊuju se aktom Agencije.

Upotreba vojnog aerodroma za civilni vazdušni saobraćaj Ĉlan 48

(1) Vojni aerodrom ili dio vojnog aerodroma koji ispunjava uslove propisane ovim zakonom, može se upotrebljavati za obavljanje civilnog vazdušnog saobraćaja, pod uslovima i na naĉin utvrĊen ugovorom, zakljuĉenim izmedju organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane i operatora civilnog aerodroma, uz saglasnost Agencije.

(2) Ugovorom iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuju se poletno-sletne staze i rulne staze, platforme, ureĊaji i drugi djelovi vojnog aerodroma koji se mogu upotrebljavati za potrebe civilnog vazdušnog saobraćaja, naĉin upotrebe i uslovi održavanja vojnog aerodroma ili njegovih pojedinih djelova, ureĊaja ili sredstava, kao i meĊusobna prava i obaveze ugovornih strana.

(3) Vojni aerodrom ili dio vojnog aerodroma, operator vazduhoplova može da upotrebljava za pojedinaĉne civilne letove samo na osnovu odobrenja organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane.

Upotreba civilnog aerodroma za vojni vazdušni saobraćaj Ĉlan 49

Civilni aerodrom ili dio civilnog aerodroma, može se upotrebljavati za potrebe vojnog vazdušnog saobraćaja, pod uslovima i na naĉin utvrĊen ugovorom iz ĉlana 48 stav 2 koji zakljuĉuju operator civilnog aerodroma i organ državne uprave nadležan za poslove odbrane, uz saglasnost Agencije.

Aerodromi za nekomercijalne operacije vazduhoplova i letilišta Ĉlan 50

Vazduhoplov kojim se obavljaju taksi prevoz ili panoramski letovi može za slijetanje i polijetanje upotrebljavati i aerodrome za nekomercijalne operacije vazduhoplova i letilišta, na osnovu odobrenja Agencije.

Obaveze operatora aerodroma Ĉlan 51

Operator aerodroma xxxxx xx da omogući nesmetanu upotrebu operativnih površina, objekata, ureĊaja i opreme na aerodromu prema njihovoj namjeni i kapacitetu, u skladu sa ovim zakonom.

Proširenje i ograniĉenje kapaciteta aerodroma Ĉlan 52

(1) Operator aerodroma odluĉuje o proširenju, odnosno ograniĉenju kapaciteta aerodroma, u dogovoru sa vazdušnim prevoznicima koji koriste usluge aerodroma i pružaocem usluga u vazdušnoj plovidbi.

(2) Naĉin proširenja odnosno ograniĉenja kapaciteta aerodroma, usaglašavanje redova letenja i dodjele vremenskih slotova utvrĊuju se aktom Agencije.

Aerodromske usluge Ĉlan 53

(1) Na svakom aerodromu xxxx biti obezbijeĊena spasilaĉko-vatrogasna zaštita i pružanje hitne ili medicinske pomoći, a na aerodromima za pružanje usluga vazdušnog prevoza moraju biti obezbijeĊeni i prihvat i otprema vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte i pružanje drugih zemaljskih usluga.

(2) Obavljanje poslova prihvata i otpreme vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte kao i pružanje drugih zemaljskih usluga operator aerodroma može obezbijediti i angažovanjem drugih pravnih ili fiziĉkih xxxx xxxx ispunjavaju uslove utvrĊene ovim zakonom, a u skladu sa zakonom kojim su ureĊene javne nabavke.

(3) Spasilaĉko-vatrogasnu zaštitu i pružanja hitne ili medicinske pomoći na aerodromu xxxxx xx da obezbijedi operator aerodroma.

(4) Poslovi iz stava 1 ovog ĉlana obavljaju se u vremenu otvorenosti aerodroma.

(5) Osoblje koje obavlja poslove spasilaĉko-vatrogasne zaštite i poslove prihvata i otpreme vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte iz stava 1 ovog ĉlana xxxx ispunjavati uslove u pogledu struĉne spreme, struĉne osposobljenosti i zdravstvene sposob- nosti.

(6) Bliže uslove iz stava 5 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Pružanje zemaljskih usluga Ĉlan 54

(1) Na aerodromu koji se koristi za komercijalni vazdušni saobraćaj, operator aerodroma xxxxx xx da obezbjedi pružanje usluga zemaljskog opsluživanja.

(2) Usluge zemaljskog opsluživanja su:

1) prihvat i otprema vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte;

2) opsluživanje vazduhoplova;

3) snabdijevanje vazduhoplova gorivom i mazivom;

4) pretpoletni pregled vazduhoplova (linijsko održavanje);

5) prevoz putnika i posade od vazduhoplova i do vazduhoplova;

6) snabdijevanje vazduhoplova hranom i pićem;

7) priprema leta i usluge za posadu,

8) upravljanje i kontrola na aerodromu.

(3) Pružalac usluga prihvata i otpreme putnika xxxxx xx da putnicima sa invaliditetom i sa smanjenom pokretljivošću pruža usluge na naĉin koji xxx licima omogućava da se pod jednakim uslovima i bez diskriminacije prevoze u vazdušnom saobraćaju.

(4) Usluge zemaljskog opsluživanja može da pruža operater aerodroma, odnosno pravno ili fiziĉko koje ima dozvolu za pružanje usluga zemaljskog opsluživanja.

(5) Operator vazduhoplova samostalno odluĉuje sa kojim pružaocem usluga zemaljskog opsluživanja će da zakljuĉi ugovor o pružanju usluga zemaljskog opsluživanja.

(6) Pravnom ili fiziĉkom licu koje ispunjava uslove u pogledu kadra i opreme Agencija izdaje dozvolu za pružanje usluga zemaljskog opsluživanja, na odreĊeno vrijeme.

(7) Vazdušni prevoznik može za sopstvene potrebe da obavlja jednu ili više usluga zemaljskog opsluživanja (u daljem tekstu: samoopsluživanje), na osnovu dozvole koju izdaje Agencija.

(8) Pružalac usluga zemaljskog opsluživanja ili samoopsluživanja xxxxx xx da sa operaterom aerodroma zakljuĉi ugovor o naknadi za korišćenje aerodromske infrastrukture.

(9) Za izdavanje dozvole iz st. 6 i 7 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije

(10) Bliži uslovi iz stava 6 ovog ĉlana, naĉin pružanja i vrste usluga zemaljskog opsluživanja koje moraju da se pružaju na aerodromu koji se koristi za komercijalni vazdušni saobraćaj utvrĊuju se aktom Agencije.

(11) Visinu naknade iz stava 9 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Vrijeme otvorenosti aerodroma Ĉlan 55

(1) Vrijeme otvorenosti aerodroma je period u kojem aerodrom, u zavisnosti od frekvencije saobraćaja i uslova na aerodromu, xxxx biti otvoren za vazdušni saobraćaj.

(2) Vazduhoplov može sletjeti i poletjeti i izvan vremena otvorenosti aerodroma, samo uz prethodnu saglasnost operatora aerodroma.

(3) Saglasnost iz stava 2 ovog ĉlana nije potrebna za slijetanje i polijetanje vazduhoplova iz ĉlana 20 stav 5 ovog zakona.

(4) Vrijeme otvorenosti aerodroma odreĊuje Ministarstvo na predlog operatora aerodroma i objavljuje se na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju.

Aerodromske naknade Ĉlan 56

(1) Operator aerodroma ima pravo na naknadu za:

1) prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte;

2) opsluživanja putnika i vazduhoplova;

3) korišćenje aerodromske infrastrukture;

4) slijetanje i parkiranje vazduhoplova;

5) usluge osvjetljavanja manevarskih površina u uslovima smanjene vidljivosti;

6) usluge zemaljske administracije i nadzora,

7) aerodromske usluge.

(2) Visinu aerodromskih naknada, u zavisnosti od nivoa kvaliteta pružene usluge, utvrĊuje operator aerodroma na nediskriminatornoj osnovi nakon konsultacija sa korisnicima usluga aerodroma.

(3) Visinu cijene za pojedinu uslugu utvrĊuje operator aerodroma na osnovu stvarnih troškova.

(4) Aerodromska naknada ne plaća se za:

1) vazduhoplove koji su ukljuĉeni u operacije traganja i spasavanja;

2) vazduhoplove koji se koriste za humanitarnu pomoć u sluĉaju prirodnih nepogoda ili stanja nužde;

3) vazduhoplove u nevolji;

4) državne vazduhoplove i strane državne vazduhoplove uz uslov reciprociteta.

(5) Visinu aerodromskih naknada prethodno odobrava Ministarstvo ..

(6) O iznosu naknade za pojedine usluge, operator aerodroma xxxxx xx da obavijesti korisnike usluga i pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi najkasnije 60 xxxx prije roka ut- vrĊenog za plaćanje naknade za te usluge.

(7) Operatori aerodroma dužni su da najmanje jednom godišnje dostavljaju Ministarstvu i Agenciji informacije o naplati naknada iz stava 5 ovog ĉlana.

(8) Kriterijume i metodologiju za utvĊivanje visine aerodromskih naknada i bliže odreĊivanje usluga iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Registar aerodroma i Evidencija površina za vanaerodromsko slijetanje i polijetanje Ĉlan 57

(1) Registar aerodroma i Evidenciju površina za vanaerodromsko slijetanje i polijetanje vodi Agencija.

(2) Registar i Evidencija iz stava 1 ovog ĉlana su javne knjige.

(3) Registar aerodroma sadrži podatke o: namjeni, klasi i kategoriji aerodroma, nazivu i sjedištu vlasnika i operatora aerodroma i druge podatke.

(3) Bližu sadržinu i naĉin voĊenja Registra i Evidencije iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Agencija.

Nacionalni odbor za olakšice Ĉlan 58

(1) Radi sprovoĊenja Nacionalnog programa za olakšice u vazdušnom saobraćaju (u daljem tekstu: Program za olakšice), i davanja preporuka za unapreĊenje mjera, aktivnosti i tehnoloških postupaka kojima se olakšava obavljanje meĊunarodnog vazdušnog saobraćaja i protok putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte, Vlada osniva Nacionalni odbor za olakšice u vazdušnom saobraćaju (u daljem tekstu: Odbor za olakšice).

(2) Odbor za olakšice:

1. predlaže Program za olakšice;

2. dostavlja godišnji izvještaj o sprovoĊenju Programa za olakšice Vladi do 31. xxxxx tekuće za prethodnu godinu;

3. sprovodi mjere i aktivnosti za olakšanje obavljanja meĊunarodnog vazdušnog saobraćaja i protok putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte;

4. obavlja i druge poslove u skladu sa Programom za olakšice.

(3) Odbora za olakšice xxx xxxxx ĉlanova.

(4) Odbor za olakšice ĉine: predstavnik Ministarstva, organa državne uprave nadležnih za vanjske poslove, policijske poslove, turizam, finansije, Agencije i organa uprave nadležnog za poslove carine.

(5) U radu Odbora za olakšice po potrebi uĉestvuju predstavnici organa državne uprave nadležni za poslove zdravlja i poljoprivrede, kao i operatora aerodroma i vazdušnog prevoznika.

(6) Aktom o osnivanju utvrĊuje xx xxxxxx i xxxxx pitanja od znaĉaja za rad Odbora za olakšice.

(7) Akt o osnivanju Odbora za olakšice objavljuje se u ”Službenom listu Crne Xxxx”.

Lokalni odbor za olakšice Ĉlan 59

(1) Radi obavljanja poslova iz ĉlana 58 stav 1 ovog zakona operator aerodroma na svakom aerodromu za komercijalni vazdušni saobraćaj osniva Lokalni odbor za olakšice.

(2) Na izbor ĉlanova Lokalnog odbora za olakšice saglasnost daje Odbor za olakšice.

(3) Za ĉlanove Lokalnog odbora za olakšice imenuju se pored operatora aerodroma, predstavnik organa državne uprave nadležnog za policijske poslove, poslove carine i drugi subjekti ukljuĉeni u sprovoĊenje mjera kojima se olakšava obavljanje meĊunarodnog vazdušnog saobraćaja i protok putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte na aerodomu.

(4) Djelokrug rada, bliži sastav, mandat i xxxxx xxxx Lokalnog odbora za olakšice utvrĊuju se aktom o osnivanju.

Program za olakšice Ĉlan 60

(1) Program za olakšice donosi Vlada na predlog Odbora za olakšice.

(2) Program za olakšice sadrži: mjere, aktivnosti i tehnološke postupke kojima se olakšava obavljanje meĊunarodnog vazdušnog saobraćaja i ubrzava protok putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte.

(3) Agencija prati operativno sprovoĊenje Programa za olakšice i Odboru za olakšice dostavlja izvještaj o sprovoĊenju operativnih mjera iz Programa za olakšice.

V. UPIS VAZDUHOPLOVA U REGISTAR, DRŽAVNA PRIPADNOST I REGISTARSKE OZNAKE

Opšti uslovi za upis u Registar Ĉlan 61

(1) Vazduhoplov se upisuje u Registar.

(2) Vazduhoplov može biti upisan u Registar ako:

1) nije upisan u registar druge države ili u vojni registar;

2) xx xxxxxxx ili operator vazduhoplova državljanin Crne Xxxx ili ima sjedište i/ili prebivalište u Crnoj Gori ili državljanin države potpisnice ECAA sporazuma, ili ima sjedište i/ili prebivalište u državi potpisnici ECAA sporazuma.

(3) Vazduhoplov koji nije upisan u Registar, vojni registar ili registar druge države ne može da leti u crnogorskom vazdušnom prostoru.

(4) Vazduhoplovni model težine manje od 20 kg, paraglajder bez motora i padobran ne upisuju se u Registar.

(5) Upis u Registar vrši se na osnovu zahtjeva koji podnosi vlasnik ili operator vazduhoplova, uz saglasnost vlasnika.

(6) Vazduhoplov može biti upisan u Registar ako ispunjava uslove za sigurnu vazdušnu plovidbu, odnosno ako je plovidben.

(7) Ako je vazduhoplov već upisan u registar druge države ili vojni registar vazduhoplova, u Registar se može upisati samo ako se podnese dokaz da xx xxxxxx iz tog registra.

(8) Za upis u Registar plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(9) Bliži sadržaj zahtjeva iz stava 5 ovog ĉlana i dokumentaciju koja se podnosi uz zahtjev za upis u Registar i visinu naknade iz stava 8 ovog ĉlana propisuje Ministartsvo.

Privremeni upis u Registar Ĉlan 62

(1) Vazduhoplov može biti privremeno upisan u Registar ako je:

1) kupljen i certifikovan u inostranstvu;

2) izgraĊen i certifikovan u Crnoj Gori, a isporuĉuje se stranom operatoru i

3) izgraĊen u Crnoj Gori a nije certifikovan, u svrhu ispitivanja i utvrĊivanja njegovih letnih sposobnosti i tehniĉkih karakteristrika (tehniĉki zahtjevi za plovidbenost), ako ispunjava uslove za sigurnu vazdušnu plovidbu.

(2) Vazduhoplov iz stava 1 ovog ĉlana može biti privremeno upisan u Registar najduže 12 mjeseci.

Upis vazduhoplova u zakupu Ĉlan 63

(1) Strani vazduhoplov koji je zakupilo fiziĉko lice sa prebivalištem u Crnoj Gori ili pravno lice sa sjedištem u Crnoj Gori, xxxx xx upisati u Registar najkasnije šest mjeseci od xxxx kad je vazduhoplov dopremljen u Crnu Goru.

(2) Na vazduhoplov iz stava 1 ovog ĉlana, do upisa u Registar, primjenjuju se odredbe ovog zakona koje se odnose na sigurnost vazdušnog saobraćaja.

(3) Crnogorski vazduhoplov koje xx xxxxxx fiziĉko ili pravno lice zakupilo radi obavljanja vazdušnog saobraćaja u inostranstvu, upisuje se u strani registar u skladu sa propisima države zakupca.

(4) Ako prema propisima države zakupca nije moguće izvršiti upis vazduhoplova iz stava 3 ovog ĉlana, vazduhoplov se upisuje u Registar kao vazduhoplov koji je zakupljen u inostranstvu.

Potvrda o registraciji Ĉlan 64

(1) Upis u Registar vrši se rješenjem o upisu u Registar.

(2) Podnosiocu zahtjeva za upis u Registar, Agencija izdaje potvrdu o registraciji.

(3) Potvrda iz stava 2 ovog ĉlana izdaje se i za privremeni upis u Registar.

Rokovi i promjena upisanih podataka Ĉlan 65

(1) Vlasnik vazduhoplova ili operator vazduhoplova uz saglasnost vlasnika, xxxxx xx da prijavi Agenciji svaku promjenu podataka upisanih u Registar, u roku od 15 xxxx od xxxx nastanka promjene podataka.

(2) Promjena podataka iz stava 1 ovog ĉlana upisuje se u Registar, o ĉemu se izdaje potvrda.

Brisanje iz Registra Ĉlan 66

(1) Vazduhoplov će se brisati iz Registra:

1) na osnovu zahtjeva vlasnika vazduhoplova ili operatora vazduhoplova uz saglasnost vlasnika;

2) po službenoj dužnosti ako ne ispunjava uslove propisane ovim zakonom ili

3) ako je vazduhoplov nestao duže od tri mjeseca, a traganje i spasavanje su završeni, ako je uništen, trajno neupotrebljiv, potpuno nedostupan ili ĉija potvrda o provjeri plovidbenosti nije izdata duže od deset xxxxxx.

(2) O brisanju vazduhoplova iz Registra Agencija donosi rješenje i izdaje potvrdu o deregistraciji tog vazduhoplova.

(3) Iz Registra se ne može brisati vazduhoplov, za kojeg je u teretnom listu Registra upisano opterećenje, bez saglasnosti nosioca upisanog opterećenja ili bez pravosnažne od- luke nadležnog suda.

Podaci koji se upisuju u Registar Ĉlan 67

(1) U Registar se upisuju podaci o vazduhoplovu, operatoru, vlasniku vazduhoplova i teretima na vazduhoplovu.

(2) Registar se sastoji od upisnog, vlasniĉkog i teretnog lista.

(3) U upisni list Registra upisuju se podaci o vazduhoplovu, operatoru vazduhoplova i drugi podaci, na osnovu rješenja o upisu, koje donosi Agencija.

(4) U vlasniĉki list Registra upisuju se podaci o vlasništvu vazduhoplova i drugi po- daci, na osnovu dokaza o sticanju vlasništva.

(5) U teretni list Registra upisuje se podaci o nosiocu i osnovu opterećenja i drugi podaci, na osnovu dokaza o postojanju opterećenja ili odluke nadležnog suda.

(6) Bliži sadržaj, naĉin voĊenja i obrazac Registra propisuje Ministartsvo.

Registar Ĉlan 68

(1) Registar vodi Agencija.

(2) Registar xx xxxxx knjiga.

(3) Za izvod iz Registra plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(4) Visinu naknade iz stava 3 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Prenošenje nadzornih prava i obaveza Ĉlan 69

(1) Kada se vazduhoplov koji je upisan u Registar koristi u stranoj državi na osnovu ugovora o zakupu, ĉarteru ili drugog ugovora, Vlada može, u skladu sa Ĉikaškom konvencijom, da zakljuĉi ugovor sa xxx državom kojim se na nju prenose sva ili neka nadzorna prava ili sve ili neke obaveze koje, kao država registracije, ima u pogledu vazduhoplova, poslije ĉega Crna Gora više nije odgovorna za vršenje prava i ispunjavanje obaveza koje je prenijela.

(2) Xxxx xx vazduhoplov registrovan u stranoj državi, a koristi se u Crnoj Gori na osnovu ugovora o zakupu, ĉarteru ili drugog sliĉnog ugovora, država registracije vazduhoplova može, u skladu sa Ĉikaškom konvencijom, na osnovu ugovora sa Vladom, da prenese na Crnu Goru sva ili neka nadzorna prava ili sve ili neke obaveze koje vazduhoplovne xxxxxx xxxxxx države imaju u pogledu vazduhoplova, ĉime Crna Gora preuzima odgovornost za vršenje prava i ispunjavanje obaveza koje su joj prenesene.

(3) Ugovor o prenošenju nadzornih prava i obaveza može da se zakljuĉi samo sa državomkoja je ĉlanica ICAO-a,i podliježe registraciji kod nadležnog organa ICAO-a.

(4) Dokumenti o plovidbenosti, dozvole za rad radio-stanice i dozvole i potvrde ĉlanova posade koje je izdala država na koju su prenešena nadzorna prava priznaju xx xxx da ih je izdala država xxxx xx prenijela nadzorna prava.

Državna pripadnost i registarske oznake Ĉlan 70

(1) Vazduhoplovi koji su upisani u Registar imaju državnu pripadnost Crne Xxxx i moraju da nose oznake državne pripadnosti i registarske oznake u skladu sa ovim zakonom.

(2) Oznake državne pripadnosti vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana su zastava Crne Xxxx i oznaka „4O” xxxx xx ispisana ispred registarske oznake.

(3) Registarske oznake ĉine tri slova ispisana latinicom, koja xx xxxxxx iz engleskog alfabeta od ”A” do ”Z” .

(4) Crnogorski vojni vazduhoplovi imaju državnu pripadnost Crne Xxxx i moraju da nose oznake državne pripadnosti, registarske i druge oznake utvrĊene propisom organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane.

(5) Mjesto i naĉin nanošenja registarskih oznaka i oznake državne pripadnosti iz st. 1 i 2 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Državna pripadnost i registarske oznake stranog vazduhoplova Ĉlan 71

Strani vazduhoplov, tokom leta u crnogorskom vazdušnom prostoru, xxxx da nosi oznake državne pripadnosti i registarske oznake utvrĊene propisom države registra vazdu- hoplova ili oznake predviĊene meĊunarodnim ugovorom.

Sigurna upotreba i sposobnost vazduhoplova Ĉlan 72

(1) Vazduhoplov xxxx imati uvjerenje o plovidbenosti i uvjerenje o tehniĉkoj ispravnosti, koji se moraju nalaziti u vazduhoplovu.

(2) Operatori vazduhoplova moraju održavati u plovidbenom stanju vazduhoplove koji su registrovani i saobraćaju u Crnoj Gori.

(3) Vlasnik, odnosno operator vazduhoplova xxxxx xx da, prije svakog leta obezbijedi provjeru plovidbenog stanja vazduhoplova.

(4) Vlasnik, odnosno operator vazduhoplova odgovoran je za kontinuiranu plovidbenost i održavanje vazduhoplova koji su registovani i saobraćaju u Crnoj Gori.

(5) Naĉin utvrĊivanja sposobnosti vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu utvrĊuje se aktom Agencije.

Uslovi za upotrebu vazduhoplova Ĉlan 73

(1) Vazduhoplov se može upotrebljavati samo u skladu sa uvjerenjem o tipu vazduhoplova koje sadrži podatke iz odobrenog certifikata o tipu vazduhoplova.

(2) Vazduhoplov koji ima uvjerenje o tipu iz stava 1 ovog ĉlana xxxx xx upotrebljavati u skladu sa odobrenim letaĉkim priruĉnikom.

(3) Uslovi i naĉin upotrebe vazduhoplova u zavisnosti od tipa, kategorije i namjene vazduhoplova i vazduhoplovne komponente koje moraju biti ugraĊene u vazduhoplov, utvrĊuju se aktom Agencije.

(4) Crnogorski vojni vazduhoplov koji se upotrebljava za letove u civilne svrhe, xxxx da ispunjava tehniĉke zahtjeve za plovidbenost propisane ovim zakonom i propisom iz stava 2 ovog ĉlana.

(5) Izuzetno xx xxxxx 1 ovog ĉlana vazduhoplov koji nema uvjerenje o tipu vazduhoplova sa podacima iz odobrenenog certifikata o tipu vazduhoplova može se upotrebljavati samo u crnogorskom vazdušnom prostoru na osnovu odobrenja Agencije.

Projektovanje, proizvodnja, modifikacija i popravka Ĉlan 74

(1) Projektovanje, proizvodnja, modifikacija i popravka vazduhoplova i vazduhoplovne komponente vrše se u skladu sa aktom Agencije.

(2) Poslove iz stava 1 ovog ĉlana može da obavlja pravno ili fiziĉko lice koje ispunjava uslove u pogledu opreme i kadra utvrĊene aktom Agencije.

(3) Ispunjenost uslova iz stava 2 ovog ĉlana utvrĊuje Agencija i izdaje potvrdu o ispunjenosti uslova, ukoliko nije drugaĉije utvrĊeno zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorom.

(4) Za utvrĊivanje ispunjenosti uslova i izdavanje potvrde iz stava 3 ovog ĉlana, plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(5) Za kontinuiranu provjeru ispunjavanja uslova iz stava 1 ovog ĉlana plaća se godišnja naknada xxxx xx prihod Agencije.

(6) Visinu naknada iz st. 4 i 5 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Obaveza certifikacije vazduhoplova i vazduhoplovne komponente Ĉlan 75

(1) Novi tip vazduhoplova i vazduhoplovna komponenta, podliježu postupku certifikacije (letenja, strukture, projektovanja i konstrukcije, pogonske xxxxx, opreme i djelova, operativnog ograniĉenja i informacija i sl.), radi utvrĊivanja usklaĊenosti sa zahtjevima za plovidbenost, u skladu sa aktom Agencije.

(2) Postupak certifikacije novog tipa vazduhoplova i vazduhoplovne komponente radi dobijanja uvjerenja o tipu, sprovodi se u skladu sa aktom Agencije.

(3) Uvjerenja o tipu vazduhoplova i vazduhoplovne komponente iz stava 1 ovog ĉlana, izdaje Agencija.

(4) Ako Agencija u postupku certifikacije utvrdi da neki od uslova nijesu u skladu sa zahtjevima iz stava 1 ovog ĉlana, izdaje ograniĉeno uvjerenje o tipu vazduhoplova.

(5) Ako se na certifikovanom vazduhoplovu vrše modifikacije većeg obima ili prenamjene Agencija izdaje dopunsko uvjerenje o tipu vazduhoplova.

(6) Uvjernje o tipu koji je izdala ili priznala EASA prihvata se, bez voĊenja pos- tupka za priznavanje.

(7) Naĉin i postupak certifikacije vazduhoplova i vazduhoplovne komponente utvrĊuju se aktom Agencije.

(8) Za utvrĊivanje ispunjenosti uslova za izdavanje uvjerenja iz st. 3, 5 i 6 ovog ĉlana plaća se naknada, xxxx xx prihod Agencije.

(9) Visinu naknade za izdavanje uvjerenja iz stava 8 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Obaveza održavanja vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti Ĉlan 76

(1) Operator vazduhoplova xxxxx xx xx xxxx ispunjavanja zahtjeva kontinuirane plovidbenosti, pregleda i provjerava vazduhoplov i vazduhoplovne komponente tokom upotrebe i održava ih u stanju koje garantuje sigurnu vazdušnu plovidbu, u skladu sa ovim zakonom.

(2) Pregledi, provjere, popravke, zamjene vazduhoplovnih komponenti, obnove i obavezne popravke na vazduhoplovu i vazduhoplovnim komponentama, kao i tehniĉka kontrola i kontrola kvaliteta obavljenih radova, moraju se obavljati u skladu sa aktom Agencije i tehniĉkim uputstvima proizvoĊaĉa za taj tip vazduhoplova i vazduhoplovne komponente.

ObezbjeĊivanje kontinuirane plovidbenosti vazduhoplova

Ĉlan 77

(1) Poslove obezbjeĊivanja kontinuirane plovidbenosti vazduhoplova može da obavlja pravno lice koje ispunjava uslove u pogledu prostora, kadra i opreme.

(2) Uvjerenje o ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog ĉlana izdaje Agencija.

(3) Operator vazduhoplova može da povjeri poslove iz stava 1 ovog ĉlana stranom pravnom licu koje se nalaze u evidenciji EASA-e, ili koje je vazduhoplovna vlast druge države ovlastila za obavljanje tih poslova u skladu sa uslovima koji su najmanje jednaki ili strožiji od uslova koji su propisani ovim zakonom.

(4) Za izdavanje uvjerenja iz stava 2 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(5) Za kontinuiranu provjeru ispunjavanja uslova iz stava 1 ovog ĉlana plaća se godišnja naknada xxxx xx prihod Agencije.

(6) Visinu naknade iz st. 4 i 5 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

(7) Bliži uslovi iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuju se aktom Agencije.

Održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti Ĉlan 78

(1) Poslove održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti može da obavlja pravno lice koje ispunjava uslove u pogledu prostora, kadra i opreme.

(2) Izuzetno xx xxxxx 1 ovog ĉlana, pojedine poslove održavanja, provjere i manje popravke na jednostavno projektovanim vazduhoplovima, koji se koriste za nekomercijalne operacije, može da obavlja lice iz ĉlana 88 stav 3 ovog zakona koji ima dozvolu u skladu sa ovim zakonom, kao i pilot tog vazduhoplova, koji je struĉno osposobljen i koji ima dozvolu pilota za takav vazduhoplov.

(3)Ispunjenost uslova iz st. 1 i 2 ovog ĉlana utvrĊuje Agencija i izdaje uvjerenje o ispunjenosti uslova.

(4) Za utvrĊivanje ispunjenosti uslova i izdavanje uvjerenja iz stava 3 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(5) Za kontinuiranu provjeru ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog ĉlana plaća se godišnja naknada xxxx xx prihod Agencije.

(6) Visinu naknade iz st. 4 i 5 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

(7) Bliži uslovi iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuju se aktom Agencije.

Povjeravanje održavanja stranom pravnom ili fiziĉkom licu Ĉlan 79

(1) Operator vazduhoplova može da povjeri poslove održavanje vazduhoplova i vazduhoplovne komponente stranom pravnom licu koje se nalazi u evidenciji EASA-e ili ima sjedište na teritoriji države ĉlanice EASA-e.

(2) Poslove održavanja vazduhoplova i vazduhoplovne komponente operator vazduhoplova može da povjeri i pravnom licu koje nije u evidenciji EASA-e i nema sjedište na teritoriji države ĉlanice EASA-e, a koje je vazduhoplovna vlast druge države ovlastila za obavljanje tih poslova u skladu sa uslovima koji su najmanje jednaki ili strožiji od uslova koji su propisani ovim zakonom.

(3) Provjeru ispunjenosti uslova iz stava 2 utvrĊuje Agencija.

(4) Za provjeru ispunjenost uslova is stava 2 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(5) Visinu naknade iz stava 2 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Program za održavanje vazduhoplova Ĉlan 80

(1) Održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti ( preventivno i redovno održavanje, pregledi i provjere) vrše se prema programu za održavanje kontinuirane plovidbenosti (u daljem tekstu: Program održavanja) koji se posebno utvrĊuje za svaki tip i model vazduhoplova u skladu sa aktom Agencije.

(2) Program održavanja iz stava 1 ovog ĉlana odobrava Agencija.

(3) Program održavanja utvrĊuje operator vazduhoplova ako xxx održava vazduhoplov i vazduhoplovnu komponentu odnosno pravna lica iz ĉl. 77 i 78 ovog zakona.

(4) Program održavanja sadrži: plan poslova održavanja, postupke za održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti, rokove i naĉin njihove realizacije, u skladu sa zahtjevima za održavanje koje odobri nadležni organ države proizvoĊaĉa, tehniĉkim uputstvima proizvoĊaĉa za održavanje tog tipa vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti, naĉin njihove upotrebe i provjere pouzdanosti tokom upotrebe.

(5) Za odobravanje Programa održavanja iz stava 1 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(6) Visinu naknade iz stava 4 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Plovidbenost vazduhoplova i uvjerenje o plovidbenosti Ĉlan 81

(1) Sposobnost vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu (u daljem tekstu: plovidbenost vazduhoplova) utvrĊuje se pregledom vazduhoplova i dokumentacije, u skladu sa aktom Agencije.

(2) Uvjerenje o plovidbenosti izdaje se za vazduhoplov koji ima uvjerenje o tipu vazduhoplova, uvjerenje o tehniĉkoj ispravnosti, uvjerenje o buci i potvrdu o emisiji izduvnih gasova i koji ispunjava uslove u skladu sa aktom Agencije.

(3) Izuzetno xx xxxxx 1 ovog ĉlana, ne izdaje se uvjerenje o buci i potvrda o emisiji izduvnih gasova za vazduhoplove utvrĊene aktom Agencije.

(4) Uvjerenje o plovidbenosti, koje izdaje Agencija, važi sve dok vazduhoplov ispunjava propisane zahtjeve o tipu vazduhoplova, kontinuiranoj plovidbenosti xxx x xxxxx uslove utvrĊene ovim zakonom.

(5) Prilikom izdavanja uvjerenja o plovidbenosti izdaje se i potvrda o provjeri plovidbenosti koja važi godinu xxxx.

(6) Potvrdu o provjeri plovidbenosti izdaje Agencija ili pravno lice iz ĉlana 77 ovog zakona.

(7) Operator vazduhoplova xxxxx xx da svake godine podnese zahtjev za produženje važenja potvrde o provjeri plovidbenosti najmanje 30 xxxx prije isteka roka njenog važenja.

(8) Ako Agencija utvrdi da vazduhoplov ne ispunjava neki od uslova za izdavanje uvjerenja o plovidbenosti, ukinuće mu uvjerenje o plovidbenosti.

(9) Za utvrĊivanje ispunjenosti uslova i izdavanje uvjerenja o plovidbenosti i potvrde o provjeri plovidbenosti koje izdaje Agencija plaća se naknada.

(10) Sredstva od naknada iz stava 9 ovog ĉlana prihod je Agencije.

(11) Visinu naknade iz stava 9 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

UtvrĊivanje plovidbenosti i provjere plovidbenosti vazduhoplova Ĉlan 82

(1) Pregled i provjeru vazduhoplova radi utvrĊivanja plovidbenosti vrši Agencija na zemlji a po potrebi u letu.

(2) Pregledi i provjera iz stava 1 ovog ĉlana vrše se na zahtjev operatora vazduhop-

lova.

(3) Za pregled i provjeru iz stava 1 ovog ĉlana plaća se naknada xxxx xx prihod

Agencije.

(4) Visinu naknade iz stava 4 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Plovidbenost stranog vazduhoplova Ĉlan 83

Uvjerenje o plovidbenosti stranog vazduhoplova, koje je izdato u državi registra vazduhoplova, važi u Crnoj Gori u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

Pregled vazduhoplova na platformi Ĉlan 84

(1) Vazduhoplov koji slijeće i/ili polijeće sa aerodroma u Crnoj Gori može biti podvrgnut unutrašnjem i spoljašnjem pregledu na platformi xx xxxxxx struĉno osposobljenog lica Agencije, radi provjere isprava i knjiga koje se nalaze u vazduhoplovu, isprava koje posjeduje posada vazduhoplova i radi provjere stanja vazduhoplova.

(2) Pregled iz stava 1 ovog ĉlana vrši se na nediskriminatoran naĉin.

(3) Naĉin obavljanja pregleda i naĉin struĉnog osposobljavanja lica Agencije iz stava 1 ovog ĉlana vrši se u skladu sa aktom Agencije.

Sprjeĉavanje ugrožavanja sigurnosti Ĉlan 85

(1) Agencija je dužna da preduzme sve neophodne mjere radi sprjeĉavanja ugrožavanja sigurnosti i da prizemlji vazduhoplov koji ugrožava sigurnost vazdušnog sabraćaja i o tome obavijesti državu registra vazduhoplova ako vazduhoplov nije registrovan u Crnoj Gori.

(2) Vazduhoplov iz stava 1 ovog ĉlana može poletjeti na osnovu dozvole Agencije koja se izdaje samo ako je otklonjen rizik za sigurnost vazdušnog saobraćaja.

Dozvola za posebne letove Ĉlan 86

(1) Ako se utvrdi da vazduhoplov ne ispunjava tehniĉke uslove za plovidbenost, ili ako se na vazduhoplovu za koji je izdato uvjerenje o plovidbenosti dogodi kvar, a vazduhoplov je sposoban za siguran let pod posebnim uslovima, Agencija može da izda dozvola da taj vazduhoplov, bez putnika, obavi let sa aerodroma na kojem se trenutno nalazi do aerodroma na kojem će se obaviti popravka (poseban let).

(2) Dozvola iz stava 1 ovog ĉlana može se izdati u sluĉajevima i pod uslovima utvrĊenim aktom Agencije.

(3) Dozvolu za posebni let može izdati pravno lice iz ĉlana 77 ovog zakona na osnovu ovlašćenja Agencije.

Isprave i knjige vazduhoplova Ĉlan 87

(1) U vazduhoplovu koji se upotrebljava u vazdušnom saobraćaju xxxx xx nalaziti potvrda o registraciji, uvjerenje o plovidbenosti, potvrda o provjeri plovidbenosti, uvjerenje o tehniĉkoj ispravnosti, tehniĉka knjiga vazduhoplova i druge isprave u skladu sa aktom Agencije.

(2) Vrste isprava i knjiga iz stava 1 ovog ĉlana, njihov sadržaj i naĉin voĊenja utvrĊuju se aktom Agencije.

VI. VAZDUHOPLOVNO OSOBLJE Vazduhoplovno osoblje

Ĉlan 88

(1) Vazduhoplovno osoblje su xxxx xxxx obavljaju poslove:

1) letaĉke posade;

2) održavanja i prepravke vazduhoplova;

3) kontrole letenja;

4) pripreme leta;

5) upravljanja sportskim vazduhoplovom;

6) rukovanja vazduhoplovnom stanicom na zemlji, i

7) upravljanja padobranom.

(2) Lica iz stava 1 xxxxx 1 ovog ĉlana su: piloti aviona, helikoptera, vazdušnih brodova, vazduhoplova na motorni pogon, jedrilica, slobodnih balona, navigatori leta i inženjeri leta.

(3) Lica iz stava 1 xxxxx 2 ovog ĉlana su: tehniĉko osoblje (tehniĉari/inženjeri/mehaniĉari) koji obavljaju poslove održavanja, popravki i prepravki vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti.

(4) Lica iz stava 1 xxxxx 3 ovog ĉlana su: kontrolori letenja i studenti kontrolori

letenja.

(5) Lica iz stava 1 xxxxx 4 ovog ĉlana su: xxxx xxxx obavljaju poslove pripreme, otpreme i praćenja leta.

(6) Lica iz stava 1 xxxxx 5 ovog ĉlana su: piloti ultra lakih vazduhoplova, paraglajdera i vazduhoplovnih modela težih od 20 kg.

(7) Lica iz stava 1 xxxxx 6 ovog ĉlana su: xxxx xxxx rukuju vazduhoplovnom stanicom na zemlji u cilju održavanja komunikacije sa vazduhoplovom.

(8) Registar vazduhoplovnog osoblja vodi Agencija.

(9) Sadržaj i naĉin voĊenja registra iz stava 8 ovog ĉlana utvrĊuje Agencija.

Uslovi za sticanje dozvola i ovlašćenja vazduhoplovnog osoblja Ĉlan 89

(1) Lica iz ĉlana 88 ovog zakona moraju da imaju dozvolu za rad.

(2) Dozvola iz stava 1 ovog ĉlana može se izdati licu koje ima odgovarajuću struĉnu spremu, radno iskustvo i koje je struĉno osposobljeno za obavljanje poslova u skladu sa ĉlanom 90 ovog zakona i ispunjava zdravstvene i druge uslove.

(3) Dozvola iz stava 1 ovog ĉlana sadrži i ovlašćenje za vršenje pojedinih poslova.

(4) Dozvolu iz stava 1 ovog ĉlana izdaje, obnavlja, produžava i ukida Agencija.

(5) Za izdavanje, obnavljanje i produžavanje dozvole i ovlašćenja iz stava 3 ovog ĉlana, plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(6) Bliži uslovi u pogledu struĉne spreme, radnog iskustva, struĉne osposobljenosti vazduhoplovnog osoblja, naĉin izdavanja, obnavljanja i produžavanja dozvole i ovlašćenja vazduhoplovnom osoblju i visinu naknade iz stava 5 ovog ĉlana, propisuje Ministarstvo.

Struĉno osposobljavanje i struĉni ispit Ĉlan 90

(1) Struĉno osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja može da obavlja pravno lice koje ispunjava uslove u pogledu kadra i opreme i koje ovlasti Agencija.

(2) Struĉno osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja obavlja se prema programu struĉnog osposobljavanja pravnog lica iz stava 1 ovog ĉlana, koji odobrava Agencija.

(3) Struĉno osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja, koje je obavljeno u inostran- stvu, priznaje se ako je osposobljavanje vršeno po istom ili obuhvatnijem programu od pro- grama utvrĊenog ovim zakonom.

(4) Ispunjenost uslova iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuje Agencija i izdaje ovlašćenje.

(5) Za utvrĊivanje ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog ĉlana i vršenje kontinuirane provjere ispunjenosti uslova plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(6) Bliže uslove iz stava 1 ovog ĉlana, sadržinu programa za struĉno osposobljavanje i naĉin struĉnog osposobljavanja i provjeru struĉne osposobljenosti, kao i visinu naknada iz stava 4 ovog ĉlana, propisuje Ministarstvo.

UtvrĊivanje struĉne osposobljenosti Ĉlan 91

(1) Provjera struĉne osposobljenosti vazduhoplovnog osoblja utvrĊuje se polaganjem struĉnog ispita, koji sprovodi ispitna komisija, odnosno ispitivaĉi.

(2) Listu ispitivaĉa saĉinjava Agencija.

(3) Lista iz stava 2 ovog ĉlana ažurira se godišnje.

(4) Za ispitivaĉa može biti imenovano lice koje ispunjavaju uslove u pogledu struĉne spreme i iskustva.

(5) Xxxxxxxxxx koji nijesu zaposleni u Agenciji imaju pravo na naknadu za svoj rad iz sredstava Agencije.

(6) Za provjeru struĉne osposobljenosti iz stava 1 ovog ĉlana, plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(7) Bliže uslove iz stava 4 ovog ĉlana i visinu naknade iz stava 6 ovog ĉlana propisuje Agencija.

Priznavanje obuke i zvanja steĉenih u vojnoj službi Ĉlan 92

Vojnom vazduhoplovnom osoblju koje je završilo obuku i steklo iskustvo za vrijeme obavljanja vojne službe priznaje se obuka i iskustvo prilikom polaganja ispita za sticanje dozvole i izdavanje ovlašćenja u skladu sa ovim zakonom i aktom Agencije.

Priznavanje stranih dozvola za rad i ovlašćenja Ĉlan 93

(1) Dozvole za rad i ovlašćenja za vršenje pojedinih poslova steĉena u državi sa kojom je Crna Gora zakljuĉila meĊunarodni ugovor priznaju se sa rokom važenja na koji su izdate.

(2) Dozvole i ovlašćenja iz stava 1 ovog ĉlana steĉene u državama ĉlanicama EASA- e priznaju se bez dodatnih provjera sa rokom važenja na koji su izdati, uz uslov reciprociteta.

(3) Dozvole i ovlašćenja iz st. 1 i 2 ovog ĉlana priznaje Agencija.

(4) Za utvrĊivanje uslova za priznavanje dozvola i ovlašćenja plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(5) Naĉin priznavanja dozvola i ovlašćenja iz st. 1 i 2 ovog ĉlana i visinu naknade iz stava 4 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

UtvrĊivanje zdravstvene sposobnosti Ĉlan 94

(1) Zdravstvena sposobnost vazduhoplovnog osoblja utvrĊuje se ljekarskim pregle- dima koje vrši pravno ili fiziĉko lice koje obavlja zdravstvenu djelatnost i koje ispunjava uslove u pogledu opreme i struĉne osposobljenosti kadra, koje ovlasti Agencija.

(2) Na osnovu izvršenog pregleda lica iz stava 1ovog ĉlana saĉinjavaju izvještaj o zdravstvenoj sposobnosti vazduhoplovnog osoblja.

(3) Na osnovu izvještaja iz stava 2 ovog ĉlana Agencija izdaje uvjerenje o zdravst- venoj sposobnosti.

(4) Lice koje nije zadovoljno ocjenom zdravstvene sposobnosti iz izvještaja iz stava 2 ovog ĉlana može u roku od 15 xxxx od xxxx prijema obavještenja o neispunjavanju uslova za izdavanje uvjerenja o zdravstvenoj sposobnosti, podnijeti Agenciji prigovor za preispiti- vanje ocjene zdravstvene sposobnosti.

(5) Agencija prigovor iz stava 4 ovog ĉlana dostavlja konzilijumu javne zdravstvene ustanove radi preispitivanja zdravstvene sposobnosti.

(6) Na osnovu ocjene konzilijuma iz stava 5 ovog ĉlana Agencija donosi konaĉnu odluku.

(7) Za ljekarske preglede i preispitivanje ocjene o zdravstvenoj sposobnosti vazdu- hoplovnog osoblja plaća se naknada.

(8) Naknada iz stava 7 ovog ĉlana prihod je pravnog ili fiziĉkog lica iz stava 1 ovog

ĉlana.

(9) Za utvrĊivanje ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog ĉlana za izdavanje ovlašćenja

plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(10) Za kontinuiranu provjeru ispunjenosti uslova iz stava 1 ovog ĉlana plaća se godišnja naknada xxxx xx prihod Agencije.

(11) Bliže uslove iz stava 1 ovog ĉlana, postupak za izdavanje uvjerenja o zdravst- venoj sposobnosti i visinu naknada iz st. 7 i 9 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo uz saglas- nost organa državne uprave nadležnog za poslove zdravlja.

Zabrane zbog posebnih psiho-fiziĉkih stanja Ĉlan 95

(1) Vazduhoplovno i kabinsko osoblje (stjuardese i stjuarti), za vrijeme obavljanja poslova, ne smiju biti pod uticajem alkohola ili psihoaktivnih supstanci, niti u psiho- fiziĉkom stanju koje ih onemogućava da pravilno obavljaju poslove.

(2) Psiho-fiziĉko stanje lica iz stava 1 ovog ĉlana, u sluĉaju opravdane sumnje, provjerava lice ovlašćeno od poslodavca vazduhoplovnog i kabinskog osoblja, prije poĉetka i tokom obavljanja poslova, na naĉin koji ne ometa njihov rad.

Oduzimanje dozvola vazduhoplovnom osoblju Ĉlan 96

izdata,

(1) Vazduhoplovnom osoblju oduzeće se dozvola ako:

1) mu je izreĉena mjera zabrane obavljanja poslova za koje mu je dozvola izdata;

2) je psihiĉki ili fiziĉki nesposobno za obavljanje poslova za koje mu je dozvola

3) se provjerom utvrdi da nije sposobno da struĉno obavlja poslove za koje mu je

dozvola izdata.

(2) Dozvolu rješenjem oduzima Agencija.

Dozvola za obavljanje radio-telefonske komunikacije Ĉlan 97

(1) Vazduhoplovno osoblje i pomoćno vazduhoplovno osoblje iz ĉlana 104 ovog zakona, koje tokom obavljanja poslova koristi radio stanicu xxxx imati dozvolu za obavljanje radio-telefonske komunikacije.

(2) Dozvole iz stava 1 ovog ĉlana vazduhoplovnom i pomoćnom vazduhoplovnom osoblju koje je struĉno osposobljeno izdaje Agencija.

(3) Naĉin struĉnog osposobljavanja iz stava 2 ovog ĉlana utvrĊuje se xxxxx Xxxx-

cije.

Posada vazduhoplova Ĉlan 98

(1) U vazduhoplovu se tokom letenja i kretanja vazduhoplova po operativnim površinama aerodroma xxxx nalaziti posada vazduhoplova koju ĉine letaĉka i kabinska posada u propisanom sastavu, xxxx xx struĉno osposobljena.

(2) Broj ĉlanova posade u vazduhoplovu i njen sastav odreĊuje se prema vrsti, kategoriji i namjeni vazduhoplova.

(3) Sastav i broj ĉlanova posade vazduhoplova, prema vrsti, kategoriji i namjeni vazduhoplova xxx x xxxxx struĉnog osposobljavanja ĉlanova kabinske posade vazduhoplova utvrĊuju se aktom Agencije.

OdreĊivanje i ovlašćenja voĊe vazduhoplova Ĉlan 99

(1) Pilot koji upravlja vazduhoplovom xx xxXx vazduhoplova i odgovoran je za let vazduhoplova, njegovu sigurnost i sigurnost lica i stvari u vazduhoplovu, od trenutka ukrcaja jednog ili više lica odnosno stvari u vazduhoplov sa namjerom da obavi let, do trenutka iskrcavanja svih lica i stvari iz vazduhoplova.

(2) VoĊu vazduhoplova odreĊuje operator vazduhoplova za svaki let ili dio leta, a ako nije odreĊen, poslove voĊe vazduhoplova obavlja najstariji pilot po zvanju u posadi.

(3) Ako se u vazduhoplovu na zemlji ne nalazi pilot, poslove voĊe vazduhoplova obavlja ĉlan posade sa najvećim zvanjem.

(4) VoĊa vazduhoplova predstavlja vazduhoplov i ovlašćen je da u odnosima sa nadležnim organima i pravnim licima preduzima mjere propisane zakonom.

(5) VoĊa vazduhoplova rukovodi posadom i može ovlastiti ĉlana posade ili zaposlenog operatora vazduhoplova za vršenje odreĊene radnje u vazduhoplovu.

(6) Ovlašćenje iz stava 5 ovog ĉlana ne oslobaĊa voĊu vazduhoplova odgovornosti.

Obaveze voĊe vazduhoplova Ĉlan 100

(1) VoĊa vazduhoplova xxxxx xx da obavlja let vazduhoplova u skladu sa propisanim pravilima i procedurama, od kojih može odstupiti samo u krajnjoj nuždi zbog sigurnosti vazduhoplova ili lica u vazduhoplovu.

(2) VoĊa vazduhoplova u komercijalnom vazdušnom saobraćaju, xxxxx xx da, liĉno ili preko ĉlanova posade obezbijedi: da se svi putnici prije polijetanja, odnosno nakon poli- jetanja, upoznaju sa postupcima u sluĉaju opasnosti, postupanjem sa elektronskim ureĊa- jima, sa mjestom smještaja i naĉinom upotrebe sigurnosne opreme za sluĉaj opasnosti, da svi putnici prije polijetanja i slijetanja, kao i tokom leta u sluĉaju turbulencije, budu vezani sigurnosnim pojasevima, da se propisane mjere sigurnosti primjenjuju i da u sluĉaju xxxx- xxxxx svi ĉlanovi posade i putnici izvršavaju njegova uputstva i naredbe.

(3) VoĊa vazduhoplova xxxxx xx da prije polijetanja provjeri sposobnost i pripremljenost vazduhoplova i posade vazduhoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu i da li se sve propisane isprave i knjige nalaze u vazduhoplovu.

Poslovi i obaveze ĉlanova posade vazduhoplova Ĉlan 101

(1) Ĉlan letaĉke posade vazduhoplova, obavlja poslove za koje mu je izdata dozvola, a ĉlan kabinske posade, poslove za koje mu je izdata potvrda o osposobljenosti.

(2) U sluĉaju opasnosti, voĊa vazduhoplova može ĉlanu posade narediti da obavlja i druge poslove.

(3) Ĉlan posade vazduhoplova ne smije bez odobrenja voĊe vazduhoplova napustiti radno mjesto u vazduhoplovu, niti se udaljiti iz vazduhoplova.

(4) Ĉlan posade vazduhoplova xxxxx xx o svakom vanrednom dogaĊaju u vezi sa vazduhoplovom, licima i stvarima u vazduhoplovu odmah obavijestiti voĊu vazduhoplova.

(5) U sluĉaju opasnosti ili nesreće vazduhoplova, ĉlanovi posade obavezni su da preduzmu sve potrebne mjere za spasavanje lica i stvari iz vazduhoplova, kao i samog vaz- duhoplova.

(6) Ĉlanovi posade vazduhoplova ne smiju napustiti vazduhoplov bez odobrenja voĊe vazduhoplova.

Obaveze i ovlašćenja voĊe vazduhoplova i ĉlanova posade vazduhoplova u sluĉajevima ugrožavanja bezbjednosti

Ĉlan 102

(1) VoĊa vazduhoplova, kao i ĉlan posade vazduhoplova i bez naredbe voĊe vazdu- hoplova, dužni su, da u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima preduzimaju pot- xxxxx xxxxx xxxxx xxxx koje u vazduhoplovu svojim postupcima ugrožava bezbjednost vaz- dušnog saobraćaja, bezbjednost vazduhoplova, lica i stvari ili narušava red u vazduhoplovu, radi spreĉavanja ili ublažavanja posljedice ugrožavanja bezbjednosti ili narušavanja xxxx u vazduhoplovu, radi spreĉavanja izvršenja kriviĉnog djela ili ublažavanja njegove posljedice.

(2) Ako je zbog kriviĉnog djela kojim se ugrožava sigurnost i bezbjednost lica i stvari ili drugog kriviĉnog djela protiv lica ili stvari, zbog narušavanja xxxx u vazduhoplovu, zbog neizvršavanja naredbe voĊe vazduhoplova ili zbog drugih postupaka kojima se ugrožava sigurnost i bezbjednost vazduhoplova, lica i stvari, potrebno iz vazduhoplova iskrcati neko lice, voĊa vazduhoplova xxxxx xx da prije slijetanja na aerodrom o tome obavi- jesti, preko nadležne kontrole letenja, organ državne uprave nadležan za policijske poslove, i da nakon slijetanja na aerodrom nadležnom organu preda to lice, pruži potrebna obavještenja i preda eventualno prikupljene dokaze.

Radno vrijeme, vrijeme leta i odmora ĉlanova posade vazduhoplova Ĉlan 103

(1) Radno vrijeme ĉlanova posade vazduhoplova u komercijalnom vazdušnom prevozu i drugim komercijalnim operacijama ne smije da traje duže od 2000 sati u toku kalendarske godine.

(2) Vrijeme leta ĉlanova posade vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana ne smije biti duže od 900 sati u toku kalendarske godine ili 100 sati u toku 28 uzastopnih xxxx.

(3) Ĉlan posade vazduhoplova xxxx da bude osloboĊen svih dužnosti i to najmanje:

1) xxxxx lokalnih xxxx tokom kalendarskog mjeseca, i

2) 96 lokalnih xxxx u svakoj kalendarskoj godini.

(4) Ĉlan posade vazduhoplova ima pravo na godišnji odmor u trajanju od najmanje ĉetiri nedjelje.

(5) Ĉlan posade vazduhoplova zdravstvene preglede vrši o trošku poslodavca.

(6) Vazdušni prevoznik xx xxxxx da obezbijedi ĉlanovima posade radno vrijeme, vrijeme leta i odmore u skladu sa st.1, 2, 3 i 4 ovog ĉlana.

(7) Vazdušni prevoznik xx xxxxx da vodi evidenciju o vremenu leta, radnim obavezama, radnom vremenu, broju polijetanja i slijetanja i odmorima ĉlanova posade vazduhoplova.

(8) Radno vrijeme, vrijeme leta, dnevne, nedjeljne i godišnje odmore, trajanje prevoza i obaveze dežurstva, broj polijetanja i slijetanja, kao i zdravstvene mjere i mjere zaštite na radu u vezi sa obavljanjem dužnosti utvrĊuju se aktom Agencije.

Pomoćno vazduhoplovno osoblje Ĉlan 104

(1) Pomoćno vazduhoplovno osoblje je osoblje koje obavlja poslove pružanja vaz- duhoplovnih usluga koji se odnose na vazduhoplovno informisanje, obradu podataka o letu vazduhoplova, prosljeĊivanje vazduhoplovnih informacija, održavanje i nadziranje rada i ispravnosti vazduhoplovno-tehniĉkih ureĊaja i sistema, vazduhoplovnu meteorologije, i koje ima propisanu struĉnu spremu, struĉno je osposobljeno i ispunjava uslove iz ĉl. 94 i 95 ovog zakona.

(2) Struĉno osposobljavanje pomoćnog vazduhoplovnog osoblja može da obavlja pravno lice koje ispunjava propisane uslove u pogledu kadra i opreme i koje ovlasti Agencija.

(3) Struĉno osposobljavanje pomoćnog vazduhoplovnog osoblja obavlja se prema programima za struĉno osposobljavanje i provjeru struĉne sposobnosti koje utvrĊuje pravno lice iz stava 2 ovog ĉlana.

(4) Potvrdu o struĉnoj osposobljenosti pomoćnog vazduhoplovnog osoblja izdaje pravno lice iz stava 2 ovog ĉlana.

(5) Programe iz stava 3 ovog ĉlana odobrava Agencija.

(6) Uslove u pogledu struĉne spreme xxx x xxxxx uslove iz stava 2 ovog ĉlana utvrĊuju se aktom Agencije.

VII. SIGURNOST VAZDUŠNOG SAOBRAĆAJA Upravljanje sigurnošću i vazduhoplovna sigurnost

Ĉlan 105

(1) Vazduhoplovna sigurnost u smislu ovog zakona je stanje u kojem xx xxxxx od ugrožavanja života i zdravlja ljudi i nanošenja štete licima ili imovini smanjen i održavan na prihvatljivom nivou rizika, kroz kontinuirani postupak uoĉavanja opasnosti i upravljanje rizikom.

(2) Pravna xxxx xxxx vrše struĉno osposobljavanje vazduhoplovnog osoblja koje su tokom pružanja usluga izložene riziku sigurnosti, operatori vazduhoplova, pravna ili fiziĉka lica za održavanje, organizacije odgovorne za dizajn, tip, i/ili proizvodnju vazduhoplova, operatori aerodroma i pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi, i drugi subjekti odreĊeni Nacionalnim Programom sigurnosti vazdušnog saobraćaja (u daljem tekstu: Program sigurnosti), u skladu sa odgovarajućim ICAO zahtjevima, neposredno su odgovorni za sigurno obavljanje poslova ili pružanje usluga u vazdušnom saobraćaju iz svoje nadležnosti.

Sistem upravljanja sigurnošću Ĉlan 106

(1) Radi postizanja prihvatljivog nivoa sigurnosti u vazdušnom saobraćaju u Crnoj Gori Vlada donosi Program sigurnosti.

(2) Program sigurnosti naroĉito sadrži: politiku sigurnosti vazdušnog saobraćaja i organizaciju sistema sigurnosti, mjere kojima se obezbjeĊuje i subjekte odgovorne za sprovoĊenje mjera kojima se postiže prihvatljivi nivo sigurnosti.

(3) Struĉne osnove za izradu Programa iz stava 1 ovog ĉlana, u skladu sa standardima ICAO-a i evropskom regulativom, priprema Agencija.

(4) Pravna lica iz ĉlana 105 stav 2 ovog zakona dužna su da, u skladu sa Programom sigurnosti, donesu priruĉnik upravljanja sigurnošću, koji odobrava Agencija, i na osnovu njega uspostave sistem upravljanja sigurnošću.

(5) Priruĉnik iz stava 4 ovog ĉlana naroĉito sadrži: operativne procedure vazduhoplovnog subjekta i postupke za njihovu primjenu, naĉin praćenja svih podruĉja operacija, uoĉavanje opasnosti, procjenu i preduzimanje mjera za ublažavanje rizika, naĉin prikupljanja podataka o nesrećama, ozbiljnim nezgodama i dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost, naĉin obavještavanja i predlaganja korektivnih mjera u cilju smanjenja rizika koje odobrava Agencija, lica odgovorna za obavještavanje Agencije o dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost, analiziranje dogaĊaja koji ugrožavaju sigurnost, radi prepoznavanja njihovih uzroka, kao i mjere za nepredviĊene sluĉajeve.

(6) Priruĉnik iz stava 4 ovog ĉlana može biti sastavni dio drugog priruĉnika odobrenog xx xxxxxx Agencije.

Odbor za sigurnost Ĉlan 107

(1) Radi praćenje sprovoĊenja Programa sigurnosti i donošenja odluka o sprovoĊenju preventivnih mjera za otklanjanje opasnosti za sigurnost vazdušnog saobraćaja i efikasnog djelovanja na cjelokupni sistem sigurnosti vazdušnog saobraćaja u Crnoj Gori, Vlada osniva Nacionalni odbor za upravljanje sigurnošću u vazdušnom saobraćaju (u daljem tekstu: Odbor za sigurnost).

(2) Odbor za sigurnost:

1) predlaže Program sigurnosti;

2) dostavlja godišnji izvještaj o sprovoĊenju Programa sigurnosti Vladi do 31. xxxxx tekuće za prethodnu godinu;

3) razmatra izvještaje o nesrećama i ozbiljnim nezgodama i druge izvještaje koji se odnesa na sigurnost vazdušnog saobraćaja.

4) odluĉujeo sprovoĊenju preventivnih mjera za ublažavanje rizika potencijalne opasnosti za sigurnost vazdušnog saobraćaja vazduhoplovnim subjektima odreĊenim nacionalnim programom za sigurnost;

5) obavlja i druge poslove u skladu sa Programom sigurnosti.

(3) Odbor za sigurnost xxx xxxxx ĉlanova.

(4) Odbor za sigurnost ĉine: predstavnik Ministarstva, predstavnici organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane, unutrašnjih poslova i održivog razvoja, predstavnici Agencije, glavni istražilac Nacionalne komisije za istraživanje nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova (u daljem tekstu: Komisija za istraživanje).

(5) Bliži sastav, mandat i druga pitanja od znaĉaja za rad Odbora za sigurnost ureĊuju se aktom o osnivanju.

(6) Akt o osnivanju Odbora za sigurnost objavljuje se u ”Službenom listu Crne Xxxx”. .

VIII. UPRAVLJANJE VAZDUŠNIM SAOBRAĆAJEM

Pojam Ĉlan 108

Upravljanje vazdušnim saobraćajem xx xxxx funkcija u vazduhoplovu i na zemlji koji obuhvata operativne usluge u vazdušnom saobraćaju, upravljanje vazdušnim prostorom i upravljanje protokom vazdušnog saobraćaja, potrebne radi osiguranja sigurnog i efikasnog kretanja vazduhoplova tokom svih faza operacija vazduhoplova.

Podruĉje letnih informacija Ĉlan 109

(1) Podruĉje letnih informacija utvrĊuje se radi pružanja usluga letnih informacija i obavljanja uzbunjivanja.

(2) Podruĉje letnih informacija prostire se i izvan crnogorskog vazdušnog prostora, do granica utvrĊenih zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

(3) U cilju pružanja usluga u vazdušnoj plovidbi, crnogorski vazdušni prostor može biti integrisan u jedan ili više funkcionalnih blokova vazdušnog prostora, u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

(4) Podruĉje, ureĊenje i strukturu podruĉja letnih informacija Crne Xxxx, propisuje Ministarstvo uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane.

(5) Akt o utvrĊivanju podruĉja letnih informacija Ministarstvo dostavlja ICAO-u.

Upravljanje vazdušnim prostorom Ĉlan 110

(1) Upravljanje vazdušnim prostorom je funkcija planiranja koja ima za cilj maksimalno korišćenje raspoloživog vazdušnog prostora putem dinamiĉne raspodjele vremena korišćenja i, povremeno, raspodjelom vazdušnog prostora izmeĊu razliĉitih kategorija korisnika vazdušnog prostora na osnovu kratkoroĉnih potreba.

(2) Upravljanje vazdušnim prostorom sprovodi se u skladu sa ovim zakonom i zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

(3) Upravljanje vazdušnim prostorom se zasniva na konceptu fleksibilne upotrebe vazdušnog prostora koji se sastoji od tri nivoa i to:

- strategijsko upravljanje vazdušnim prostorom (nivo 1);

- pre-taktiĉko upravljanje vazdušnim prostorom (nivo 2),

- taktiĉko upravljanje vazdušnim prostorom (nivo 3).

(4) Strategijsko upravljanje vazdušnim prostorom (nivo 1) vrši Nacionalni odbor za upravljanje vazdušnim prostorom (u daljem tekstu: Odbor za upravljanje) kojeg osniva Vlada.

(5) Odbor za upravljanje:

1) predlaže politiku upravljanja vazdušnim prostorom;

2) predlaže naĉin upravljanja vazdušnim prostorom;

3) predlaže privremeno rezervisanje vazdušnog prostora i privremena ograniĉenja iz ĉlana 19 ovog zakona;

4) predlaže strukturu vazdušnog prostora, periodiĉno je preispituje i predlaže njenu reviziju;

5) odreĊuje radne strukture na nivou dnevnog upravljanja vazdušnim prostorom i nivou upravljanja vazdušnim prostorom u stvarnom vremenu;

6) predlaže principe i smjernice za koordinaciju civilnih i vojnih korisnika vazdušnog prostora.

(6) Ĉlanovi Odbora za upravljanje imenuju se iz xxxx predstavnika Ministarstva, organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane, Agencije i pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi.

(7) Bliži sastav, mandat i druga pitanja od znaĉaja za rad Odbora za upravljanje ureĊuju se aktom o osnivanju.

(8) Ĉlanovi Odbora za upravljanje za svoj rad imaju pravo na naknadu koju utvrĊuje

Vlada.

(9) Pre-taktiĉko odnosno dnevno upravljanje vazdušnim prostorom koji je u

nadležnosti Crne Xxxx (nivo 2) vrši Jedinica za upravljanje vazdušnim prostorom koju xx xxxxx da organizuje pružalac usluga vazdušne plovidbe.

(10) U radu Jedinice za upravljanje vazdušnim prostorom iz stava 9 ovog ĉlana, pored predstavnika pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi uĉestvuju i predstavnici organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane.

(11) Taktiĉko upravljanje vazdušnim prostorom (nivo 3) vrši se u stvarnom vremenu kroz saradnju pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi i organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane uspostavljanjem postupaka civilno-vojne saradnje i obezbijeĊivanjem komunikacionih sistema za meĊusobnu razmjenu podataka radi aktivacije, deaktivacije i realokacije vazdušnog prostora, koji je odredila jedinica iz stava 9 ovog ĉlana.

(12) Naĉin upravljanja i strukturu vazdušnog prostora propisuje Ministarstvo uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane.

Usluge u vazdušnoj plovidbi Ĉlan 111

(1) Usluge u vazdušnoj plovidbi pružaju se u podruĉju letnih informacija Crne Xxxx u skladu sa ovim zakonom i zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

(2) Usluge u vazdušnoj plovidbi obavljaju se i van crnogorskog vazdušnog prostora do granica utvrĊenog funkcionalnog bloka vazdušnog prostora u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

Pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi Ĉlan 112

(1) Usluge u vazdušnoj plovidbi pružaju se u cilju sigurnog, nesmetanog i redovnog odvijanja vazdušnog saobraćaja, pod uslovima i na naĉin utvrĊenim ovim zakonom.

(2) Usluge u vazdušnoj plovidbi u podruĉju letnih informacija obuhvataju:

1) Usluge u vazdušnom saobraćaju:

- usluge letnih informacija,

- usluge uzbunjivanja,

- savjetodavne usluge u vazdušnom saobraćaju i

- usluge kontrole letenja (aerodromska, prilazna i oblasna kontrola);

2) Usluge komunikacije, navigacije i nadzora;

3) Usluge vazduhoplovnog informisanja,

4) Usluge vazduhoplovne meteorologije.

(3) Pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi za potrebe Vojske Crne Xxxx, obavlja se pod uslovima, na naĉin i u obimu utvrĊenom posebnim ugovorom izmeĊu organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane i pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi, uz prethodnu saglasnost Vlade.

(4) Usluge iz stava 2 ovog ĉlana obavlja pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi.

(5) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi ima pravo na rutnu i terminalnu naknadu i druge naknade koje plaćaju korisnici usluga.

(6) Visina rutne naknade utvrĊuje se u skladu sa meĊunarodnim ugovorom.

(7) Naĉin obraĉuna terminalne naknade i visinu dijela terminalne naknade iz ĉlana 13 stav 1 xxxxx 2 utvrĊuje Vlada.

(8) Usluge iz stava 2 ovog ĉlana vrše se na naĉin i pod uslovima utvrĊenim propisom Ministarstva.

Obaveze pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi Ĉlan 113

(1) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi xxxxx xx da xxxxxx operativne priruĉnike za rad u skladu sa ovim zakonom i meĊunarodnim ugovorima.

(2) Pružalac usluga može da obavlja poslove iz ĉlana 112 stav 2 ovog zakona i izvan podruĉja letnih informacija Crne Xxxx, u skladu sa meĊunarodnim ugovorima.

Certifikat pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi Ĉlan 114

(1) Certifikat za pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi može se izdati pravnom licu koje ispunjava primjenjive zajedniĉke zahtjeve za pružanje usluga upravljanja vazdušnim saobraćajem koji obuhvataju: tehniĉku, operativnu i praktiĉnu osposobljenost i pogodnost, sisteme i procese za sigurnosnu djelatnost i kvalitetno upravljanje, sisteme izvještavanja, kvalitet usluga, finansijsku sigurnost, odgovornost i pokriće osiguranja, organizacionu strukturu i vlasništvo, ukljuĉujući sprjeĉavanje sukoba interesa, ljudske resurse, kao i odgovarajuće planove za struĉni kadar i bezbjednost;

(2) Certifikat za pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi može se izdati za obavljanje jedne ili više usluga u vazdušnoj plovidbi.

(3) Ispunjenost uslova iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuje Agencija i izdaje Certifikat za pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi

(4) Certifikat za pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi koji je izdala država potpisnica ECAA sporazuma priznaje Agencija.

(5) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi xxxx xx izdat, odnosno priznat certifikat pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi kontinuirano xxxx da ispunjava primjenjive zajedniĉke zahtjeve u skladu sa izdatim, odnosno priznatim certifikatom.

(6) Pružalac usluga iz stava 5 ovog ĉlana xxxxx xx da obavijesti Agenciju o planiranim promjenama u svom funkcionalnom sistemu koje mogu da utiĉu na ispunjavanje primjenjivih zajedniĉkih zahtjeva prilikom pružanja usluga u vazdušnoj plovidbi .

(7) Za utvrĊivanja ispunjenosti zahtjeva za izdavanje odnosno priznavanje, certifikata iz stava 1 ovog ĉlana, za vršenje kontinuirane provjere ispunjavanja zahtjeva, za izdavanje i priznavanje certifikata, plaća se naknada xxxx xx prihod Agencije.

(8) Bliže uslove iz stava 1 ovog ĉlana, naĉin izdavanja certifikata za pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi i visinu naknade iz stava 7 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

OdreĊivanje pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi Ĉlan 115

(1) Pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi odreĊuje Vlada.

(2) Za pružanje usluga u vazdušnom saobraćaju iz ĉlana 112 stav 2 xxxxx 1 ovog za- kona, u bloku vazdušnog prostora, Vlada odreĊuje jednog pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi koji ispunjava uslove utvrĊene ovim zakonom.

(3) Pružalac usluga iz stava 2 ovog ĉlana može biti i zajedniĉki pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi formiran na osnovu zakljuĉenog ugovora sa drugim državama potpisni- cama ECAA sporazuma.

(4) Za pružanje usluga u vazdušnom saobraćaju iz ĉlana 112 stav 2 xxxxx 1 ovog za- kona, u odreĊenom funkcionalnom bloku vazdušnog prostora za koji je, pored Crne Xxxx, nadležna i druga država, Vlada sa nadležnim organima te države, zajedniĉki odreĊuje xxx- nog ili više pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi.

Usluge kontrole letenja Ĉlan 116

(1) Usluge kontrole letenja obuhvataju niz radnji i postupaka koje obavlja pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi radi sprjeĉavanja meĊusobnih sudara vazduhoplova u letu i meĊusobnih sudara vazduhoplova i prepreka na manevarskim površinama, kao i obezbjeĊi- vanje redovnosti i ekspeditivnosti vazdušnog saobraćaja.

(2) Naĉin i postupci pružanja usluga kontrole letenja utvrĊuju se aktom Agencije u skladu sa meĊunarodnim propisima o sigurnosti vazdušnog saobraćaja.

Identifikacija vazduhoplova, koordinacija i informisanje vazduhoplova u letu Ĉlan 117

(1) Usluge kontrole letenja pored poslova iz ĉlana 116 ovog zakona, obuhvataju i identifikaciju vazduhoplova i letećih objekata, koordinisanje xxxx xx pružaocima usluge kontrole letenja susjednih država i pružanje informacija vazduhoplovima u letu.

(2) Pružanje informacija vazduhoplovima u xxxx xx davanje savjeta i informacija neophodnih za sigurno izvršenje leta.

(3) Savjeti i informacije iz stava 2 ovog ĉlana odnose se naroĉito na stanje aero- dromskih površina, meteorološke uslove i stanje navigacionih sredstava.

(4) Pružanje informacija vazduhoplovima u letu vrši pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi u skladu sa aktom Agencije.

Regulisanje protoka vazdušnog saobraćaja Ĉlan 118

(1) Regulisanje protoka vazdušnog saobraćaja predstavlja usaglašavanje zahtjeva vazdušnog saobraćaja sa raspoloživim kapacitetom pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi.

(2) Naĉin regulisanja protoka vazdušnog saobraćaja i koordinacije sa pružaocima us- luga u vazdušnoj plovidbi u državama izvan podruĉja letnih informacija utvrĊuju se aktom Agencije.

Snimanje i ĉuvanje podataka Ĉlan 119

(1) Svaka komunikacija sa vazduhoplova u letu i u toku priprema za let sa pružao- cem usluga, radarski podaci i svaka komunikacija u okviru pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi, xxx x xxxxxx dokumentacija vezana za odobravanje leta, koordinaciju, izdavanje zabrane i ograniĉenja korišćenja vazdušnog prostora, najavljivanje leta, podnošenje xxxxx xxxx i drugi podaci, snimaju se elektronski i ĉuvaju se najmanje 30 xxxx od xxxx nastanka.

(2) Naĉin ĉuvanja snimaka i dokumentacije iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuje se aktom Agencije.

Razmjena i zaštita operativnih podataka Ĉlan 120

(1) Operativni podaci koji se koriste iskljuĉivo u operativne svrhe, a koji se odnose na opšti vazdušni saobraćaj, razmjenjuju se u stvarnom vremenu izmeĊu svih pružaoca us- luga u vazdušnoj plovidbi, korisnika vazdušnog prostora i operatora aerodroma.

(2) Pristup relevantnim operativnim podacima omogućuje se bez diskriminacije nadležnim organima, pružaocima usluga u vazdušnoj plovidbi, korisnicima vazdušnog pros- tora i operatorima aerodroma.

(3) Pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi, korisnici vazdušnog prostora i operatori aerodroma, utvrĊuju standardne uslove za pristup drugim relevantnim operativnim po- dacima, osim podataka iz stava 1 ovog ĉlana, koje odobrava Agencija.

Usluge vazduhoplovne meteorologije Ĉlan 121

(1) Usluge vazduhoplovne meteorologije obuhvataju neprekidno praćenje meteo- roloških uslova iznad aerodroma i u podruĉju letnih informacija, radi postizanja sigurnosti, efikasnosti i redovnosti vazdušnog saobraćaja, kao i pripremanje i pribavljanje meteo- roloških informacija, njihovo slanje operatoru vazduhoplova, operatorima aerodroma i drugim korisnicima usluga i njihovo snabdijevanje meteorološkim informacijama.

(2) Meteorološke informacije obuhvataju meteorološke izveštaje, analize i prognoze ili bilo koje druge informacije koje se odnose na postojeće ili oĉekivane meteorološke uslo- ve.

(3) Usluge vazduhoplovne meteorologije obavlja pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi.

(4) Naĉin pripremanja i pribavljanja meteoroloških informacija, naĉin slanja meteo- roloških informacija utvrĊuju se aktom Agencije.

Druge usluge vazduhoplovne meteorologije Ĉlan 122

(1) Izradu meteorološke dokumentacije za let i izradu vazduhoplovnih klimatoloških informacija, uspostavljanje sistema za razmjenu meteoroloških informacija i baždarenje ureĊaja i instrumenata na aerodromima, vrši organ uprave nadležan za poslove hidrometeo- rologije.

(2) Naĉin izrade dokumentacije i informacije, uspostavljanje sistema iz stava 1 ovog ĉlana propisuje organ državne uprave nadležan za poslove zaštite životne sredine uz saglas- nost Ministarstva.

Tehniĉko obezbjeĊenje Ĉlan 123

(1) Tehniĉko obezbjeĊenje obuhvata projektovanje, postavljanje, održavanje i tehniĉki nadzor nad radom i ispravnošću tehniĉkih sistema, sredstava i objekata koji se koriste za vršenje kontrole letenja, informisanje vazduhoplova u letu, regulisanje protoka saobraćaja i poslova vazduhoplovne meteorologije.

(2) Tehniĉki sistemi, sredstva i objekti iz stava 1 ovog ĉlana, koji se nalaze na xxxx- toriji Crne Gore su svojina Crne Xxxx a koriste ih pružaoci usluga u vazdušnoj plovidbi.

(3) Tehniĉki sistemi, sredstva i objekti iz stava 1 ovog ĉlana moraju se nabavljati i održavati radi obezbjeĊivanja interoperabilnosti crnogorske i evropske mreže za upravljanje vazdušnim saobraćajem (EATMN), i usaglašavanja sa odgovarajućim opštim i specifiĉnim zahtjevima tokom ĉitavog perioda njihove upotrebe.

(4) Pregled tehniĉkih sistema, sredstava i objekata iz stava 2 ovog ĉlana prije po- ĉetka i u toku korišćenja vrši Agencija.

(5) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi xxxx imati: tehniĉku dokumentaciju, uput- stva za korišćenje i program tehniĉkog održavanja sa utvrĊenim rokovima upotrebe i kali- braže, rezervno energetsko napajanje i klimatizaciju xxxx xx to neophodno za tehniĉke sis- teme iz stava 4 ovog ĉlana.

(6) Agencija, nakon utvrĊivanja osposobljenosti tehniĉkih sistema iz stava 1 ovog ĉlana, izdaje dozvolu za korišćenje.

(7) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi xxxxx xx da podatke o tehniĉkim sis- temima, opremi i ureĊajima, podatke o njihovom prestanku rada ili kvaru, kao i o uvoĊenju novih tehniĉkih sistema, opreme i ureĊaja dostavi Agenciji, koja ih objavljuje na naĉin uo- biĉajen u vazdušnom saobraćaju.

(8) Tehniĉki sistemi, oprema i ureĊaji iz stava 1 ovog ĉlana ovog zakona, moraju biti tipizirani, izraĊeni i atestirani u skladu sa meĊunarodnim standardima koje je usvojila Crna Gora.

(9) Poslove iz stava 1 ovog ĉlana obavlja pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi na naĉin utvrĊen aktom Agencija.

Koordinate radio-navigacionih ureĊaja Ĉlan 124

(1) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi i vlasnik ili operatoraerodroma u Crnoj Gori, dužni su da odrede koordinate radio-navigacionih ureĊaja.

(2) Koordinate radio-navigacionih ureĊaja iz stava 1 ovog ĉlana Agencija objavljuje na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju.

Nedopušteno ometanje Ĉlan 125

Zabranjeno je postavljanje fiziĉkih prepreka, emisionih ureĊaja, objekata koji emi- tuju elektromagnetne talase na udaljenosti sa koje svojim radom ili prisustvom mogu ometati rad tehniĉkih sistema, ureĊaja i opreme za obezbjeĊenje vazdušnog saobraćaja iz ĉlana 123 stav 1 ovog zakona.

Prioritet i kvalitet veza Ĉlan 126

Pružaoci telekomunikacionih usluga u Crnoj Gori dužni su da, uz naknadu stvarnih troškova, obezbijede prioritet i kvalitet veza neophodnih za obezbjeĊenje vazdušnog saobra-

ćaja.

IX. NESREĆE I OZBILJNE NEZGODE VAZDUHOPLOVA, TRAGANJE ZA VAZDUHOPLOVOM I SPASAVANJE VAZDUHOPLOVA

Istraživanje nesreća, ozbiljnih nezgoda, nezgoda vazduhoplova i dogaĊaja koji ugrožaju sigurnost

Ĉlan 127

(1) Svaka nesreća i ozbiljna nezgoda vazduhoplova moraju se detaljno ispitati i analizirati, nezavisno od istrage koju vode nadležni državni organi.

(2) Istraživanje nesreća, ozbiljnih nezgoda, nezgoda vazduhoplova i dogaĊaja koji ugrožavaju sigurnost, odnosno utvrĊivanje ĉinjenica i okolnosti pod kojima su se dogodili nema za cilj utvrĊivanje krivice ili odgovornosti za nastanak nesreća, ozbiljnih nezgoda, nezgoda vazduhoplova i dogaĊaja koji ugrožavaju sigurnost, već njihovo spreĉavanje u budućnosti

(3) Svako lice koje sazna za nesreću i ozbiljnu nezgodu ili nezgodu vazduhoplova dužno je da o tome odmah obavijesti organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove- operativno komunikacioni centar (OKC) putem pozivnog broja 112, Ministarstvo, nadležnu kontrolu letenja na najbližem aerodromu ili Komisiju za istraživanje.

(4) Ako strani vazduhoplov pretrpi nesreću, ozbiljnu nezgodu ili nezgodu vazduhoplova u crnogorskom vazdušnom prostoru ili na teritoriji Crne Xxxx, Ministarstvo će o tome obavijestiti organe državne uprave nadležne za unutrašnje i vanjske poslove kao i nadležne organe države u kojoj je vazduhoplov registrovan, države sjedišta organizacije xxxx xx projektovala vazduhoplov, države operatora vazduhoplova i države proizvoĊaĉa vazduhoplova kao i nadležne organe drugih država ako su se u vazduhoplovu koji je pretrpio nesreću, ozbiljnu nezgodu ili nezgodu nalazila i lica iz tih država.

(5) Ako crnogorski civilni vazduhoplov ili strani vazduhoplov koji koristi fiziĉko lice sa prebivalištem odnosno pravno lice sa sjedištem u Crnoj Gori pretrpi nesreću ili xxxxx- jnu nezgodu na teritoriju druge države, istraživanje te nesreće ili ozbiljne nezgode sprovodi se prema odredbama ovog zakona ako ta država ne sprovede istraživanje.

(6) Ako je u nesreći ili ozbiljnoj nezgodi uĉestvovao civilni i vojni vazduhoplov, istraživanje nesreće ili ozbiljne nezgode zajedniĉki sprovode Komisija za istraživanje i predstavnici organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane, a ako je u nesreći ili ozbiljnoj nezgodi uĉestvovao vojni ili strani vojni vazduhoplov, istragu sprovodi organ državne uprave nadležan za poslove odbrane.

Komisija za istraživanje Ĉlan 128

(1) Radi istraživanja nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova Xxxxx xxxxxx Ko- misiju za istraživanje.

(2) Komisija iz stava 1 ovog ĉlana je samostalna u radu i funkcionalno nezavisna od Agencije, vazduhoplovnih subjekata iz ĉlana 105 stav 2 ovog zakona, i drugih lica koji mogu uticati na objektivnost komisije.

(3) Komisija za istraživanje:

1) vrši istraživanje nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova a po svojoj procjeni obavlja poslove istraživanja nezgoda vazduhoplova i dogaĊaja koji ugrožavaju sigurnost;

2) daje sigurnosne preporuke radi poboljšanja sigurnosti u vazdušnom saobraćaju;

3) vodi Nacionalnu bazu podataka o nesrećama, ozbiljnim nezgodama, nezgodama vazduhoplova i dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost;

4) dostavlja podatke iz Nacionalne xxxx podataka meĊunarodnim organizacijama, u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima;

5) saraĊuje sa drugim istražnim organima za istragu vazduhoplovnih nesreća ĉlani- cama ICAO-a;

6) objavljuje rezultate istrage uz poštovanje naĉela tajnosti;

7) predlaže i ažurira listu nezavisnih struĉnjaka za istragu nesreća i ozbiljnih nezgoda (u daljem tekstu: lista struĉnjaka);

8) dostavlja Vladi godišnji izvještaj o radu do 31. xxxxx tekuće za prethodnu godinu,

9) i obavlja druge poslove od znaĉaja za istraživanje nesreća i ozbiljnih nezgoda vazduhoplova.

(4) Komisiju za istraživanje ĉine najviše tri stalna ĉlana.

(5) Komisiju za istraživanje predstavlja i njenim radom rukovodi glavni istražilac.

(6) U radu Komisije za istraživanje po potrebi uĉestvuju i povremeni ĉlanovi, koji se angažuju sa liste struĉnjaka iz stava 3 xxxxx 7 ovog ĉlana.

(7) Glavni istražilac iz stava 5 ovog ĉlana, u svakom pojedinaĉnom sluĉaju, formira ekspertski xxx za istraživanje nesreća i ozbilnjih xxxxxxx xx liste struĉnjaka, a po procjeni i za istraživanje nezgode i dogaĊaja koji ugrožava sigurnost vazdušnog saobraćaja.

(8) Izvještaj o rezultatima istraživanja nesreća Komisija za istraživanje dostavlja Vladi, najkasnije u roku od pet xxxx od saĉinjavanja izvještaja.

(9) Ĉlanovi Komisije za istraživanje imaju pravo na naknadu za svoj rad.

(10) Sredstva za rad Nacionalne komisije obezbjeĊuju se iz Budžeta Crne Xxxx.

(11) Bliži postupak i naĉin sprovoĊenja istraživanja nesreća i ozbiljnih nezgoda, xxx x xxxxxxx vazduhoplova i dogaĊaja koji ugrožavaju sigurnost, bliža ovlašćenja i uslove koje xxxx da ispunjava glavni istražilac, naĉin obavještavanja, organizaciju, xxxxx xxxx, obuku nezavisnih struĉnjaka, druga pitanja od znaĉaja za rad Komisije za istraživanje, kao i visinu naknade iz stava 9 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Obavezno obavještavanje Ĉlan 129

(1) Svako pravno ili fiziĉko lice koje je u obavljanju poslova iz svoje nadležnosti uĉestvovalo ili saznalo za dogaĊaje koji ugrožavaju sigurnost, dužno je da o tome bez odlaganja a najkasnije u roku od 72 sata od saznanja obavijesti Agenciju i Komisiju za istraživanje.

(2) Lista dogaĊaja o kojima se obavezno obavještava, naĉin obavještavanja i subjekti koji su obavezni da obavještavaju o dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost utvrĊuju se aktom Agencije.

Dobrovoljno obavještavanje Ĉlan 130

(1) Svako pravno i fiziĉko lice koje ima saznanja o dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost ili za koje smatra da predstavljaju stvarnu ili potencijalnu opasnost za sigurnost ili je uĉestvovalo u njima, može samoinicijativno i dobrovoljno da obavijesti Komisiju za istraživanje.

(2) Svrha dobrovoljnog obavještavanja o dogaĊajima iz stava 1 ovog ĉlana nije utvrĊivanje krivice ili odgovornosti.

(3) Podatke o pravnim i fiziĉkim licima koji su dobrovoljno prijavili dogaĊaje iz stava 1 ovog ĉlana, kao i pravnim i fiziĉkim licima na koje se odnosi prijava, Komisija za istraživanje je dužna xx xxxx xxx xxxxx u skladu sa zakonom.

(4) Lista dogaĊaja o kojima se dobrovoljno obavještava, naĉin i postupak obavještavanja o dogaĊajima iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuju se aktom Agencije.

Svrha obavještavanja Ĉlan 131

(1) Obavještavanje o dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost vrši se radi unapreĊenja sigurnosti vazdušnog saobraćaja.

(2) Obavještenja iz stava 1 ovog ĉlana Agencija prikuplja, analizira, xxxx i distribuira i saĉinjava izvještaje o dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost.

(3) Odredba stava 1 ovog ĉlana odnosi se na dogaĊaje koji ugrožavaju sigurnost, a u kojima su uĉestvovali crnogorski vazduhoplovi, unutar ili van teritorije crnogorskog vazdušnog prostora, kao i na dogaĊaje koji ugrožavaju sigurnost, a u kojima su uĉestvovali strani vazduhoplovi kojima su, u trenutku dogaĊaja, upravljali crnogorski operatori.

(4) Komisija za istraživanje sprovodi istraživanje dogaĊaja koji ugrožavaju sigurnost ako to smatra potrebnim, nakon što od Agencije primi izvještaj o analizi dogaĊaja.

Xxxx podataka Ĉlan 132

(1) Komisija za istraživanje i Agencija dužne su da prikupljaju, analiziraju, ĉuvaju, upravljaju i distribuiraju podatake, izvještaje o ugrožavanju sigurnosti, nesrećama i ozbiljnim nezgodama vazduhoplova kao i o dogaĊajima koji ugrožavaju sigurnost o ĉemu vode odvojene xxxx podataka, u skladu sa propisima o tajnosti podataka.

(2) Naĉin prikupljanja podataka, analize, ĉuvanja, upravljanja i distribucije podataka i saĉinjavanja izvještaja xxx x xxxxx voĊenja baza podataka iz stava 1 ovog ĉlana propisuje Ministarstvo.

Traganje za vazduhoplovom i spasavanje vazduhoplova Ĉlan 133

(1) Traganje i spasavanje vazduhoplova obavlja se na teritoriji Crne Xxxx, u skladu sa ovim zakonom.

(2) Pružalac usluga uzbunjivanjem pokreće postupak traganja i spasavanja svih nestalih vazduhoplova koji su u nadležnosti kontrole letenja, ostalih vazduhoplova koji su predali plan leta ili su na drugi naĉin poznati organima nadležnim za pružanje usluga u vazdušnoj plovidbi i vazduhoplovima kojima prijeti nezakonito ometanje ili su predmet nezakonitog ometanja.

(3) Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi xxxxx xx da o nestalom vazduhoplovu bez odlaganja obavijesti organ državne uprave nadležan za zaštitu i spasavanje, Agenciju i Komisiju za istraživanje koji o tome obavještavaju operatora ili vlasnika vazduhoplova i nadležni organ države registra vazduhoplova.

(4) Naĉin usklaĊivanja djelovanja uĉesnika u akcijama traganja i spasavanja vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuje organ državne uprave nadležan za zaštitu i spasavanje, posebnim standardnim operativnim postupkom uz saglasnost svih uĉesnika iz stava 3 ovog ĉlana.

(5) Agencija vrši nadzor u pogledu izrade i sprovoĊenja procedura i osposobljenosti lica iz operativno komunikacionog centra (OKC) i koordinacionog centra traganja i spasa- vanja na moru (MRCC) koja uĉestvuju u traganju i spasavanju vazduhoplova na kopnu i moru u skladu sa meĊunarodnim propisma, standardima i preporuĉenom praksom u ovoj oblasti.

(6) Bliže uslove i naĉin obavljanja traganja i spasavanja vazduhoplova iz stava 1 ovog ĉlana propisuje organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove uz saglasnost Ministarstva.

Obaveza uĉestvovanja u postupku traganja i spasavanja vazduhoplova Ĉlan 134

(1) U postupku traganja i spasavanja vazduhoplova, zavisno od obima, uslova i pot- xxxx, u saradnji sa državnim koordinacionim timom za upravljanje vanrednim situacijama, uĉestvuju: operativne jedinice, javne i zdravstvene ustanove, pripadnici jedinica policije i Vojske, organa nadležnih za poslove pomorske sigurnosti, civilnog vazduhoplovstva, kon- trole letenja i hidrometeorologije, pravna i fiziĉka xxxx xxxx uĉestvuju u obavljanju vaz- dušnog saobraćaja i druga pravna i fiziĉka xxxx xxxx mogu pomoći u akciji traganja i spasa- vanja.

(2) Operator ili vlasnik vazduhoplova, voĊa vazduhoplova, operator aerodroma i nadležne javne zdravstvene ustanove, dužni su da na zahtjev organa državne uprave nadležnog za zaštitu i spasavanje uĉestvuju u postupku traganja i spasavanja, stave na raspolaganje sredstva potrebna za traganje i spasavanje i pruže hitnu medicinsku pomoć i preduzmu mjere za prevoz lica.

Troškovi traganja i spasavanja Ĉlan 135

(1) Svi subjekti koji su uĉestvovali u traganju i spasavanju vazduhoplova imaju pravo na naknadu u visini stvarnih troškova koje su imali tokom traganja i spasavanja.

(2) Troškove iz stava 1 ovog ĉlana snosi operator, odnosno vlasnik vazduhoplova za kojim se tragalo ili koji je spasavan.

(3) Dio sredstva za infrastrukturne, materijalne i ostale troškove traganja i spasa- vanja, u skladu sa zakljuĉenim sporazumima o saradnji obezbjeĊuje Agencija.

X. BEZBJEDNOST CIVILNOG VAZDUHOPLOVSTVA

Bezbjednost civilnog vazduhoplovstva i radnje nezakonitog ometanja Ĉlan 136

(1) Bezbjednost civilnog vazduhoplovstva obuhvata skup mjera, ljudskih i materiјalnih potenciјala namijenjenih za zaštitu civilnog vazduhoplovstva od radnji nezakonitog ometanja koјe ugrožavaјu bezbjednost civilnog vazduhoplovstva.

(2) Nezakonito ometanje, iz stava 1 ovog ĉlana, naroĉito obuhvata:

1) otmicu vazduhoplova;

2) oružane napade na objekte civilnog vazduhoplovstva, ureĊaje, osoblje i putnike;

3) nasilje protiv lica u vazduhoplovu u letu, ako takva radnja može ugroziti bezbjed- nost vazduhoplova;

4) uništenje vazduhoplova u upotrebi ili nanošenje štete na takvom vazduhoplovu, koja bi ga uĉinila nesposobnim za let ili koja bi ugrozila sigurnost u letu;

5) postavljanje ili uĉešće u postavljanju naprave, predmeta ili materija na vazduhop- lovu u upotrebi, kojima bi se vazduhoplov mogao uništiti ili bi se na njemu mogla priĉiniti šteta, koja bi ga uĉinila nesposobnim za let ili bi ugrozila sigurnost u letu;

6) uništenje ili oštećenje tehniĉkih sistema vazdušne plovidbe ili ometanje njihovog rada, ako takve radnje mogu ugroziti sigurnost vazduhoplova u letu;

7) davanje lažnih obavještenja kojima se ugrožava sigurnost vazduhoplova u letu;

8) nezakonitu i namjernu upotrebu bilo koje naprave, materije ili oružja za:

- izvršenje djela nasilja protiv lica na aerodromu, koje ima ili bi moglo imati za posl- jedicu tešku povredu ili smrt,

- uništenje ili teško oštećenje objekata, opreme ili sredstava na aerodromu ili vazdu- hoplova van upotrebe koji se na njemu nalazi, ako takva radnja ugrožava ili može ugroziti sigurnost na xxx aerodromu.

Nacionalni odbor za bezbjednost civilnog vazduhoplovstva Ĉlan 137

(1) Radi preduzimanja preventivnih mjera, efikasnog djelovanja i otklanjanja posl- jedica uzrokovanih nezakonitim ometanjima civilnog vazduhoplovstva, Xxxxx xxxxxx Na- cionalni odbor za bezbjednost civilnog vazduhoplovstva (u daljem tekstu: Odbor za bezbjednost).

(2) Odbor za bezbjednost:

1) prati sprovoĊenje preventivnih mjera utvrĊenih Nacionalnim programom bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva (u daljem tekstu: Program bezbjednosti) i mjera za otklanjanje posljedica uzrokovanih nezakonitim ometanjem civilnog vazduhoplovstva;

2) prati primjenu i sprovoĊenje bezbijedonosnih mjera na aerodromima, na osnovu inspekcijskih pregleda i izvještaja i nalaže druge mjere koje treba preduzeti;

3) analizira nivo opasnosti i odluĉuje o primjeni odreĊenog nivoa dodatnih, pojaĉanih mjera bezbijednosti koje će se preduzeti i implementirati na aerodromima;

4) rukovodi akcijama u kriznim situacijama, izazvanim aktima nezakonitog ometanja, u skladu sa Programom bezbjednosti,

5) vrši i druge poslove od interesa za bezbjednost civilnog vazduhoplovstva.

(3) Odbor za bezbjednost xxx xxxxx ĉlanova.

(4) Odbor za bezbjednost ĉine: predstavnik Ministarstva, organa državne uprave nadležnih za unutrašnje i policijske poslove, poslove odbrane, Agencije, organa nadležnog za nacionalnu bezbjednost i predstavnik organa uprave nadležnih za poslove carine.

(5) U radu Odbora za bezbjednost po potrebi uĉestvuju predstavnici operatora aerodroma, operatora vazduhoplova, pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi i drugih organa državne uprave.

(6) Bliži sastav, mandat, xxxxx xxxx i odluĉivanja i druga pitanja od znaĉaja za rad Odbora za bezbjednost ureĊuju se aktom o osnivanju.

(7) Ĉlanovi Odbora za bezbjednost za svoj rad imaju pravo na naknadu.

(8) Akt o osnivanju Odbora za bezbjednost objavljuje se u ”Službenom listu Crne

Xxxx”.

Lokalni odbor za bezbjednost civilnog vazduhoplovstva Ĉlan 138

(1) Radi sprovoĊenja mjera bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva na svakom aero- dromu za komercijalni vazdušni saobraćaj operator aerodroma osniva Lokalni odbor za bezbjednost civilnog vazduhoplovstva (u daljem tekstu: Lokalni odbor).

(2) Na izbor ĉlanova Lokalnog odbora saglasnost daje Odbor za bezbjednost.

(3) Ĉlanove Lokalnog odbora ĉine, predstavnici operatora aerodroma, pružaoca us- luga u vazdušnoj plovidbi, operatora vazduhoplova, predstavnik organa državne uprave nadležnog za policijske poslove i poslove xxxxxx xxx i drugi subjekti ukljuĉeni u spro- voĊenje mjera bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva na aerodromu za komercijalni vaz- dušni saobraćaj.

(4) Djelokrug rada, bliži sastav, mandat i xxxxx xxxx Lokalnog odbora utvrĊuju se aktom o osnivanju.

Program bezbjednosti Ĉlan 139

(1) Program bezbjednosti donosi Xxxxx na predlog Odbora za bezbjednost.

(2) Program bezbjednosti naroĉito sadrži: mjere koje će se sprovoditi radi obezbjeĊenja civilnog vazduhoplovstva od radnji nezakonitog ometanja, subjekte nadležne za sprovoĊenje mjera sa opisom mjera koje su dužni da preduzimaju operatori i drugi sub- jekti i program obuke za bezbjednost civilnog vazduhoplovstva.

(3) Program bezbjednosti izraĊuje se na crnogorskom i engleskom jeziku i oznaĉen je odreĊenim stepenom tajnosti u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje tajnost podataka.

(4) Agencija prati operativno sprovoĊenje Programa bezbjednosti i Odboru za bezbjednost dostavlja izvještaj o sprovoĊenju operativnih mjera iz Programa bezbjednosti.

(5) Godišnji izvještaj o radu i sprovoĊenju Programa bezbjednosti Nacionalni odbor dostavlja Vladi do 31. xxxxx tekuće za prethodnu godinu.

Program kontrole kvaliteta bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva Ĉlan 140

(1) Program kontrole kvaliteta bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva donosi Vlada na predlog Odbora za bezbjednost.

(2) Program iz stava 1 ovog ĉlana izraĊuje se na crnogorskom i engleskom jeziku i oznaĉen je odreĊenim stepenom tajnosti u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje tajnost po- dataka.

(3) Program kontrole kvaliteta naroĉito sadrži: organizaciju i nadležnosti subjekata ukljuĉenih u kontrolu kvaliteta bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva, praćenje kvaliteta sprovoĊenja mjera bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva, naĉin i aktivnosti na otklanjanju

uoĉenih nedostataka u kontroli kvaliteta i druge aktivnosti od znaĉaja za kontrolu kvaliteta bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva.

(4) Agencija prati operativno sprovoĊenje Programa kontrole kvaliteta bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva i Odboru za bezbjednost dostavlja izvještaj o sprovoĊenju operativnih mjera iz Programa kontrole kvaliteta bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva.

Programi bezbjednosti vazduhoplovnih subjekata Ĉlan 141

(1) Operatori aerodroma, operatori vazduhoplova kao i pružulac usluga u vazdušnoj plovidbi dužni su da saĉine sopstvene programe bezbjednosti, u skladu sa Programom bezbjednosti.

(2) Na programe vazduhoplovnih subjekata iz stava 1 ovoga ĉlana saglasnost daje Agencija.

(3) Agencija u postupku davanja saglasnosti iz stava 2 ovog ĉlana može naložiti korektivne mjere za otklanjanje neusaglašenosti programa iz stava 1 sa Programom bezbjednosti. (4) Svaki strani vazdušni prevoznik, na zahtjev Agencije, xxxxx xx da dostavi svoj program bezbjednosti.

(5) Agencija prevozniku iz stava 4 ovog ĉlana može naložiti sprovoĊenje korektivnih mjera ako ocijeni da je to potrebno.

Nadležnost i obaveze sprovoĊenja mjera bezbjednosti Ĉlan 142

(1) Operator aerodroma naroĉito xx xxxxx da obezbijedi:

1) prostor za pregled vazduhoplova koji je predmet nezakonitog ometanja;

2) kontrolu i sprjeĉavanje neovlašćenog pristupa u bezbjednosno osjetljiva i zašti- ćena podruĉja aerodroma;

3) odgovarajuće prostorije za obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i tereta;

4) obavljanje bezbjednosnih pregleda predatog putniĉkog prtljaga i tereta;

5) tehniĉku opremu za obavljanje bezbjednosnih pregleda predatog putniĉkog prtljaga i tereta;

6) obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i njihovog ruĉnog prtljaga,

7) tehniĉku opremu za obavljanje bezbjednosnih pregleda putnika i njihovog ruĉnog prtljaga.

(2) Bezbjednosne preglede objekata, instalacija, ureĊaja i opreme na aerodromu ili bezbjednosne preglede vazduhoplova, obavlja organ uprave nadležan za policijske poslove na osnovu zahtjeva operatora aerodroma ili operatora vazduhoplova, kao i na osnovu pove- ćanih prijetnji ili bezbjednosnih sumnji.

(3) Za obavljanje pregleda iz stava 2 ovog ĉlana operator aerodroma ili operator vazduhoplova plaća naknadu u visini koju utvrĊuje organ državne uprave nadležan za unu- trašnje poslove.

(4) Operator aerodroma može ugovorom povjeriti obavljanje poslova iz stava 1 taĉ. 2, 4 i 6 ovog ĉlana, pravnim licima registrovanima za obavljanje poslova obezbjeĊivanja lica i imovine koji ispunjavaju propisane uslove uz prethodnu saglasnost Agencije.

(5) Svi operatori vazduhoplova dužni su da pored sopstvenog programa, primjenjuju i program bezbjednosti operatora aerodroma.

Bezbjednosna naknada Ĉlan 143

(1) Za pregled putnika, njihovog ruĉnog prtljaga i predatog prtljaga plaća se bezbje- donosna naknada.

(2) Naknadu iz stava 1 ovog ĉlana plaćaju putnici u odlasku.

(3) Visinu naknade iz stava 1 ovog ĉlana utvrĊuje operator aerodroma, uz saglasnos- tMinistarstva.

Provjera podobnosti lica Ĉlan 144

(1) Xxxx xxxx obavljaju ili su odgovorna za primjenu bezbjednosnog pregleda, kon- trole pristupa i drugih bezbjednosnih kontrola u bezbjednosnoj zoni ograniĉenog pristupa moraju biti podobna za obavljanje ovih poslova.

(2) Provjera podobnosti lica predstavlja dokumentovanu provjeru lica, ukljuĉuјući njegov mogući kriminalni dosiјe, koјa јe dio procjene podobnosti lica da nepraćeno pristupi bezbjedonosnim zonama ograniĉenog pristupa aerodroma.

(3) Xxxx xxxx mogu pristupiti bezbjednosnoj zoni ograniĉenog pristupa moraju imati identifikacionu karticu, za ĉlanove posade ili aerodromsku identifikacionu karticu.

(4) Za dobijanje identifikacione kartice iz stava 3 ovog ĉlana vrši se provjera xxxxx-

xxxxx.

(5) Provjeru podobnosti lica vrši organ uprave nadležan za policijske poslove uvi-

dom u kaznene i operativne evidencije, kao i na osnovu uvjerenja koje izdaje nadležni sud- ski organ.

Unošenje oružja i zabranjenih predmeta Ĉlan 145

(1) U putniĉku kabinu vazduhoplova i u bezbjednosnu zonu ograniĉenog pristupa ne mogu da se unose hladno ili vatreno oružje, municija, eksplozivne, zapaljive ili opasne ma- terije, kao i sredstva i predmeti koji se nalaze xx xxxxx zabranjenih predmeta koju propisuje Agencija.

(2) Nošenje i korišćenje oružja i municije dozvoljeno xx xxxx izuzetno, pod us- lovima koje propiše organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove.

(3) Lice koje posjeduje hladno ili vatreno oružje ili municiju dužno je da ih prijavi pri registraciji za let i preda ovlašćenom pripadniku organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove na aerodromu, s xxx što mu se hladno ili vatreno oružje i municija vra- ćaju nakon iskrcavanja.

(4) Naĉin predaje i naĉin vraćanja hladnog ili vatrenog oružja i municije propisuje organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove.

(5) Naĉin postupanja sa eksplozivnim, zapaljivim ili opasnim materijama, kao i sredstvima i predmetima koji se nalaze xx xxxxx zabranjenih predmeta utvrĊuju se aktom Agencije.

XI. ZAŠTITA OD BUKE Zaštita od buke

Ĉlan 146

Pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi, operatori aerodroma, operatori vazduhoplova i piloti vazduhoplova obavezni su da preduzimaju mjere zaštite od buke vazduhoplova, u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje zaštita od buke i meĊunarodnim propisima.

Buka vazduhoplova i izduvni gasovi Ĉlan 147

Buka vazduhoplova i izduvni gasovi koje vazduhoplov proizvodi prilikom polijeta- nja i slijetanja moraju biti ispod propisanih maksimalnih nivoa buke i izduvnih gasova u skladu sa propisom Ministarstva, uz saglasnost organa državne uprave nadležnim za poslove zaštite životne sredine i sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima.

Mjerenje buke Ĉlan 148

(1) Operator aerodroma na kojem se odvija komercijalni vazdušni saobraćaj i opera- tor aerodroma na kojem se odvija saobraćaj vojnih mlaznih vazduhoplova, xxxxx xx da obezbijedi stalno mjerenje buke na aerodromu i njegovoj okolini, koja nastaje prilikom poli- jetanja i slijetanja vazduhoplova.

(2) Mjerenje buke iz stava 1 ovog ĉlana vrši se na aerodromima na kojima se tokom prethodne godine obavilo više od 50.000 operacija.

(3) Rezultati mjerenja buke iz stava 1 ovog ĉlana koriste se za izradu strateških karata buke i akcionih planova zaštite od buke, u skladu sa posebnim propisom u dijelu koji se odnosi na vazdušni saobraćaj.

(4) Bliže uslove za mjerenja buke iz stava 1 ovog ĉlana, propisuje organ državne uprave nadležan za poslove zaštite životne sredine uz saglasnost Ministarstva.

Podruĉja zaštite od buke Ĉlan 149

(1) Na osnovu rezultata mjerenja buke iz ĉlana 148 ovog zakona, utvrĊuju se podruĉja zaštite od buke u kojima ekvivalentni nivo buke vazduhoplova prelazi 67 dB(A), odnosno 75 dB(A), koja se unose u planske dokumente.

(2) Bliže uslove utvrĊivanja podruĉja zaštite od buke, kao i uslove graĊenja u xxx podruĉjima, propisuje organ državne uprave nadležan za poslove ureĊenja prostora i zaštite životne sredine, uz saglasnost Ministarstva.

Pravo na naknadu Ĉlan 150

(1) Pravnim i fiziĉkim licima, zbog uslova graĊenja iz ĉlana 149 stav 2 ovog zakona, pripada pravo na naknadu.

(2) Naknadu iz stava 1 ovog ĉlana, plaća operator aerodroma.

(3) Visinu naknade iz stava 1 ovog ĉlana, xxx x xxxxx i xxxxxxxx ostvarivanja prava na naknadu, utvrĊuje Vlada na predlog organa državne uprave nadležnog za poslove ure- Ċenja prostora i zaštite životne.

XII. INSPEKCIJSKI NADZOR

Inspekcijski nadzor Ĉlan 151

(1) Inspekcijski nadzor nad sprovoĊenjem ovog zakona i propisa donesenih na osnovu ovog zakona, kao i zakljuĉenih meĊunarodnih ugovora koji obavezuju Crnu Goru, a koji se odnose na: vazduhoplov i vazduhoplovnu komponentu, vazdušni saobraćaj, pružanje vazdu- hoplovnih usluga i pravila letenja, kao i aerodromske letne informacije, aerodrome i aero- dromske usluge, vazduhoplovno osoblje, pomoćno vazduhoplovno i drugo struĉno osoblje, ispravnost i rad tehniĉkih sredstava i objekata vazdušne plovidbe vrši Agencija.

(2) Poslove nadzora iz stava 1 ovog ĉlana vrši inspektor za vazdušni saobraćaj (u daljem tekstu: inspektor) u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se ureĊuje inspekcijski nad- zor.

Inspekcijski nadzor vazduhoplova, vazduhoplovne komponente i vazdušnog saobra- ćaja

Ĉlan 152

(1) Poslovi inspekcijskog nadzora, koji se odnose na vazduhoplov, vazduhoplovne komponente i vazdušni saobraćaj, obuhvataju nadzor nad primjenom propisa koji se odnose na: vazduhoplov, posebno u pogledu ispunjavanja uslova za sigurnu upotrebu vazduhoplova i vazduhoplovne komponente, plovidbenost vazduhoplova, gradnju, prepravku, obnovu i održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnoe komponente, opremu vazduhoplova, isprave, knjige i priruĉnike vazduhoplova, vazdušni saobraćaj u pogledu ispunjavanja propisanih us- lova za sigurno obavljanje vazdušnog prevoza, održavanje linija i xxxx letenja u prevozu u vazdušnom saobraćaju, ispunjavanje uslova za sigurnu upotrebu vazduhoplova za sopstvene potrebe i ispunjavanje uslova za obavljanje drugih djelatnosti u vazdušnom saobraćaju.

(2) Inspektor može da zahtijeva vanredni pregled vazduhoplova, ukoliko postoji opravdana sumnja u plovidbenost vazduhoplova.

(3) Ako se pregled vazduhoplova obavlja na zahtjev inspektora, naknada iz ĉlana 82 stav 3 ovog zakona za obavljeni pregled se ne plaća, ako se pregledom utvrdi da je vazdu- hoplov plovidben.

Inspekcijski nadzor aerodroma i aerodromskih usluga Ĉlan 153

(1) Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na aerodrome, obuhvataju nadzor nad primjenom propisa koji se odnose na: sigurnu upotrebu aerodroma, projektovanje i izgradnju aerodroma i objekata u podruĉju aerodroma od znaĉaja za sigurnost vazdušnog saobraćaja, održavanje aerodroma i aerodromskih objekata i opreme koji služe za sigurno odvijanje vazdušnog saobraćaja, izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka, postavljanje i održavanje znakova za uoĉavanje vazduhoplovnih prepreka, stanje operativnih površina, stanje svjetlosnih sistema koji služe za prilaženje, polijetanje i slijetanje vazdu- hoplova, kao i obezbjeĊenje i ispravnost napajanja elektriĉnom energijom tih sistema, tehniĉke i druge uslove za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika i stvari na aerodromima,

opterećenje i raspored stvari u vazduhoplovu, kvalitet goriva i maziva, kao i ispravnost ure- Ċaja i opreme koja služi obezbjeĊivanju vazduhoplova gorivom i mazivom.

(2) Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na aerodromske usluge, obuhvataju nadzor nad primjenom propisa o pružaocima tih usluga, a u vezi sa sigurnim odvijanjem vazdušnog saobraćaja, struĉnoj osposobljenosti i sposobnosti njihovih zaposlenih, kao i o stanju tehniĉkih sredstava, opreme i ureĊaja.

Inspekcijski nadzor vazduhoplovnog osoblja, pomoćnog vazduhoplovnog i drugog struĉnog osoblja

Ĉlan 154

(1) Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na vazduhoplovno osoblje, obuhvataju nadzor nad primjenom propisa koji se odnose na: rad i naĉin obavljanja struĉnih poslova vazduhoplovnog osoblja, struĉno osposobljavanje i dozvole tog osoblja, njihovu struĉnu i zdravstvenu sposobnost, trajanje radnog vremena i vremena letenja, trajanje prevoza i obaveze dežurstva i , broj polijetanja i slijetanja (u toku radnog vremena), dužinu dnevnog, nedjeljnog i godišnjeg odmora, kao i zdravstvene i mjere zaštite na radu, a u vezi sa obavljanjem dužnosti ĉlanova posade vazduhoplova.

(2) Kod obavljanja poslova inspekcijskog nadzora koji se odnose na pomoćno vaz- duhoplovno i drugo struĉno osoblje, shodno se primjenjuju odredbe stava 1 ovog ĉlana.

(3) Ako inspektor tokom obavljanja inspekcijskog nadzora posumnja da postoje us- lovi iz ĉlana 96 stav 1 taĉ. 2 i 3, xxxxx xx da odmah privremeno oduzme dozvolu i predloži pokretanje postupka za utvrĊivanje ili provjeru zdravstvene, odnosno struĉne sposobnosti.

Inspekcijski nadzor nad pružaocem usluga u vazdušnoj plovidbi Ĉlan 155

Poslovi inspekijskog nadzora koji se odnose na pružaoca usluga u vazdušnoj plovid- bi obuhvataju, posebno nadzor nad primjenom propisa o uslovima koje xxxx ispunjavati pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi, tehniĉkim sistemima i objektima znaĉajnim za sigur- nost vazdušnog saobraćaja i to u pogledu ispravnosti, održavanja i pravilnog rada tehniĉkih sistema, naĉinu izvršenja operativnih usluga u vazdušnom saobraćaju, usluga komunikacije, navigacije i nadzora, usluga vazduhoplovnog informisanja i usluga vazduhoplovne meteoro- logije, kao i primjene propisanih postupaka, preporuĉene prakse i meĊunarodnih standarda.

Inspekcijski nadzor bezbjednosti vazdušnog saobraćaja Ĉlan 156

Poslovi inspekcijskog nadzora koji se odnose na bezbjednost civilnog vazduhop- lovstva obuhvataju nadzor nad primjenom odredaba ovog zakona koje se odnose na bezbjednost vazdušnog saobraćaja, a u skladu sa odredbama Programa bezbjednosti.

Ovlašćenje za obavljanje pregleda Ĉlan 157

(1) Pored ovlašćenja utvrĊenih u zakonu kojim se ureĊuje inspekcijski nadzor, u obavljanju inspekcijskog nadzora, xxxxxxxxx xx ovlašćen da obavi pregled vazduhoplova, vazduhoplovne komponente, aerodroma i objekata, sredstava i opreme vazdušnog saobra-

ćaja, isprava, knjiga i druge dokumentacije, koji mu omogućuje da utvrdi da li se struĉni poslovi subjekta nadzora obavljaju na naĉin propisan ovim zakonom.

(2) Ukoliko inspektor po nalogu obavlja inspekcijski nadzor nad radom posade vaz- duhoplova i ispravnošću vazduhoplova u letu, ima ovlašćenje da koristi slobodno mjesto u pilotskoj kabini vazduhoplova.

(3) Pri obavljanju inspekcijskog nadzora, inspektor ima pravo da pregleda dozvole vazduhoplovnog, pomoćnog vazduhoplovnog i drugog struĉnog osoblja, da kontroliše prim- jenu propisa o radu i naĉinu obavljanja struĉnih poslova, da zahtijeva vanrednu provjeru struĉne i zdravstvene sposobnosti osoblja i sasluša odgovorna lica ili xxxx xxxx rad podliježe inspekcijskom nadzoru, kao i svjedoke.

Ovlašćenje za izricanje ograniĉenja i zabrana Ĉlan 158

(1) Ako inspektor utvrdi da stanje operativnih površina, objekata, sredstava i opreme na aerodromu i pružanje aerodromskih usluga ograniĉava upotrebu aerodroma, u odnosu na klasu, grupu i kategoriju aerodroma, kategoriju i vrstu vazduhoplova i vrstu letenja, narediće da se ograniĉi upotreba aerodroma, u skladu sa postojećim uslovima, kao i da se korisnici aerodroma obavijeste o tome.

(2) Ako inspektor utvrdi da postoje odreĊene prepreke koje ometaju rad tehniĉkih sistema, ureĊaja i opreme u vazdušnom saobraćaju, narediće njihovo uklanjanje.

(3) Inspektor će zabraniti upotrebu aerodroma za polijetanje i slijetanje svih ili samo odreĊenih vazduhoplova, ako vazduhoplovne prepreke ugrožavaju sigurno polijetanje i sli- jetanje ili ako nije obezbijeĊen prostor za pregled vazduhoplova, odgovarajuće prostorije za pregled putnika i stvari, kao i tehniĉka oprema za pregled vazduhoplova, putnika i stvari.

(4) Ako inspektor pri obavljanju inspekcijskog nadzora nad vazduhoplovom, vazdu- hoplovnim ureĊajem i opremom vazduhoplova, naĉinom njihove upotrebe, izradom i održavanjem utvrdi nepravilnosti koje ugrožavaju sigurnost vazdušnog saobraćaja, odnosno ako utvrdi da vazduhoplov, vazduhoplovna komponenta ili oprema vazduhoplova ne odgovara tehniĉkim zahtjevima za plovidbenost, zabraniće ili ograniĉiti upotrebu tog vaz- duhoplova ili vazduhoplovnoe komponente dok se utvrĊena nepravilnost ili nedostatak ne otklone.

(5) Ako inspektor utvrdi da stanje objekata vazdušne plovidbe ili njihov rad ugroža- va sigurnost vazdušnog saobraćaja, narediće da se operativne usluge kontrole letenja ograni- ĉe na siguran rad.

Izvještavanje o prisutnosti Ĉlan 159

O zapoĉetom inspekcijskom nadzoru inspektor xx xxxxx da obavijesti odgovorno lice subjekta nadzora.

Legitimacija inspektora Ĉlan 160

(1) Inspektor ima legitimaciju, kojom se dokazuje njegovo službeno svojstvo, iden- titet i ovlašćenja.

(2) Sadržinu i izgled legitimacije propisuje Ministarstvo.

XIII. PREKRŠAJNE ODREDBE

Prekršaji u vazdušnom saobraćaju

Prekršaji operatora vazduhoplova, vazdušnog prevoznika ili drugih pravnih lica, odgovornih lica u pravnom licu i fiziĉkih lica

Ĉlan 161

(1) Novĉanom kaznom od 1.000 do 15.000 xxxx kazniće se za prekršaj operator vazduhoplova ili vazdušni prevoznik ili drugo pravno lice:

1) ako obavlja komercijalni vazdušni prevoz bez AOC-a i operativne licence i ako obavlja druge komercijalne operacije bez AOC-a (ĉlan 23);

2) ako obavlja nekomercijalne operacije složenim vazduhoplovom na motorni pogon bez prethodno date izjave o svojoj profesionalnoj sposobnosti i sredstvima za ispunjenje obaveza u vezi sa upravljanjem vazduhoplovom (ĉlan 32 stav 2);

3) ako obavlja nekomercijalne operacije, koje se ne obavljaju složenim vazduhoplovom na motorni pogon, a ne ispunjava propisane uslove za plovidbenost vazduhoplova, ako osoblje nema odgovarajuće dozvole i ako ne ispunjava propisane uslove za obavljanje tih aktivnosti u skladu sa ovim zakonom (ĉlan 32 stav 3);

4) ako obavlja meĊunarodni linijski vazdušni prevoz bez ispunjavanja uslova propisanih ĉlanom 23 stav 1 ovog zakona i uslova predviĊenih meĊunarodnim ugovorima, kao i drugim meĊunarodnim aktima kojima se ureĊuje sigurno i redovno obavljanje meĊunarodnog linijskog vazdušnog prevoza (ĉlan 34 stav 1);

5) ako red letenja i njegove izmjene ne utvrdi i ne objavi u skladu s odredbama ovog zakona (ĉlan 36 st. 1 i 2);

6) ako redovno i uredno ne ispunjava obavezu obavljanja usluge od javnog interesa (ĉlan 37),

7) ako na karti ili na drugi naĉin ne objavi i navede ukupnu cijenu a koju ĉine prevoza putnika, prtljaga tereta i/ili pošte, aerodromske naknade, porezi i ostali troškovi koji se plaćaju uz cijenu prevoza ( ĉlan 38 stav 2);

8) ako za slijetanje i polijetanje vazduhoplova kojim se obavlja taksi prevoz ili panoramski letovi upotrebljava aerodrom za nekomercijalne operacije vazduhoplova i letilišta bez odobrenja Agencije (ĉlan 50 );

9) ako vazduhoplovom obavi slijetanje ili polijetanje van vremena otvorenosti aerodroma i bez saglasnosti operatora aerodroma (ĉlan 55 stav 2);

10) ako upotrebljava vazduhoplov koji nije upisan u Registar u skladu sa odredbama ovog zakona ili ne upiše u Registar strani vazduhoplov koji je uzet u zakup, po isteku roka propisanoga ovim zakonom (ĉlan 61 i ĉlan 63 stav 1);

11) ako svaku promjenu podataka koji se upisuju u Registar ne prijavi u roku od 15 xxxx od xxxx nastanka promjene tih podataka (ĉlan 65);

12) ako vazduhoplov upisan u Registar upotrebljava bez oznaka državne pripadnosti i registarske oznake, odnosno suprotno odredbama ovog zakona i propisa Ministarstva (ĉlan 70 st. 1, 2 i 3);

13) ako vazduhoplov nema uvjerenje o plovidbenosti i uvjerenje o tehniĉkoj ispravnosti i ako se ne nalaze u vazduhoplovu (ĉlan 72 stav 1);

14) ako ne održava u plovidbenome stanju vazduhoplov koji je registrovan i/ili saobraća u Grnoj Gori, odnosno ako prije svakog leta ne obezbijedi provjeru plovidbenog stanja vazduhoplova, odnosno ako ne obezbijedi kontinuiranu plovidbenost i održavanje vazduhoplova koji je registrovan ili saobraća u Crnoj Gori (ĉlan 72 st. 2, 3 i 4);

15) ako vazduhoplov ne upotrebljava u skladu sa uvjerenjem o tipu vazduhoplova koji sadrži podatke iz odobrenog certifikata o tipu vazduhoplova na naĉin propisan u odobrenom letaĉkom priruĉniku, odnosno ako ne upotrebljava vazduhoplov i vazduhoplovnu

komponentu u skladu sa uslovima i naĉinom upotrebe utvrĊenim aktom Agencije (ĉlan 73 st. 1, 2 i 3);

16) ako projektovanje, proizvodnju, modifikaciju i popravku vazduhoplova i vazduhoplovne komponente, ne vrši u skladu sa aktom Agencije, odnosno ako projektovanje, proizvodnju, modifikaciju i popravku vazduhoplova i vazduhoplovne komponente obavlja bez potvrde o ispunjenosti uslova u pogledu opreme i xxxxx xxxx izdaje Agencija (ĉlan 74 st. 1, 2 i 3);

17) ako upotrebljava novi tip vazduhoplova i vazduhoplovne komponente bez obavezne certifikacije, odnosno suprotno uslovima i postupku certifikicije utvrĊenim aktom Agencije (ĉlan 75 st. 1 i 2);

18) ako ne održava vazduhoplov i vazduhoplovnu komponentu u skladu sa ovim zakonom, odnosno ako ne pregleda i ne provjerava vazduhoplov i vazduhoplovnu komponentu tokom upotrebe i ne održava ih u stanju koje garantuje sigurnu vazdušnu plovidbu, odnosno ako preglede, provjere, popravke, zamjene i održavanje vazduhoplova i vazduhoplovne komponente, i obnove i obavezne popravke na vazduhoplovu i vazduhoplovnoj komponenti, kao i tehniĉku kontrolu i kontrolu kvaliteta obavljenih radova, ne obavlja u skladu sa aktomAgencije i tehniĉkim uputstvima proizvoĊaĉa za taj tip vazduhoplova i vazduhoplovne komponente (ĉlan 76);

19) ako poslove obezbjeĊivanja kontinuirane plovidbenosti vazduhoplova obavlja bez uvjerenja o ispunjenosti uslova u pogledu prostora, kadra i opreme, koje izdaje Agencija, odnosno ako operator vazduhoplova povjeri poslove obezbjeĊivanja kontinuirane plovidbenosti vazduhoplova stranom licu koje se ne nalazi u evidenciji EASA-e ili koje vazduhoplovna vlast druge države nije ovlastila za obavljanje tih poslova, u skladu sa uslovima koji su najmanje jednaki ili storžiji od uslova propisanih ovim zakonom (ĉlan 77 st. 1, 2 i 3);

20) ako poslove održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti obavlja bez uvjerenja o ispunjenosti uslova u pogledu prostora, kadra i opreme, koje izdaje Agencija, odnosno ako pojedine poslove održavanja, provjere i manje popravke na jednostavno projektovanim vazduhoplovim koji se koriste za nekomercijalne operacije ne obavlja lice iz ĉlana 88 stav 3 ovog zakona koji ima dozvolu u skladu sa ovim zakonom ili pilot tog vazduhoplova koji je struĉno osposobljen i koji ima dozvolu pilota za takav vazduhoplov, odnosno ako povjeri održavanje vazduhoplova i vazduhoplovne komponente stranom pravnom ili fiziĉkom licu koje se ne nalazi evidencij EASA-e, ili nema sjedište na teritoriji xxxxxx XXXX-e ili pravnom ili fiziĉkom licu koje vazduhoplovna vlast druge države nije ovlastila za obavljanje tih poslova u skladu sa uslovima koji su najmanje jednaki ili strožiji od uslova koji su propisani ovim zakonom (ĉlan 78 st. 1 i 2 i ĉlan 79 st. 1 i 2);

21) ako održavanje vazduhoplova i vazduhoplovnih komponenti (preventivno i redovno održavanje, pregledi i provjere) ne vrši prema programu za održavanje kontinuirane plovidbenosti, koji odobrava Agencija, a koji se posebno utvrĊuje za svaki tip i model vazduhoplova, u skladu sa aktomAgencije (ĉlan 80 st. 1 i 2);

22) ako vazduhoplovno osoblje ne ispunjava uslove za obavljanje odreĊenog struĉnog posla u skladu sa ovim zakonom za koji su mu izdati dozvola za rad koja sadrži i ovlašćenje za vršenje pojedinih poslova (ĉlan 89 stav 2);

23) ako se u vazduhoplovu, tokom letenja i kretanja vazduhoplova po operativnim površinama, ne nalazi posada vazduhoplova koju ĉine letaĉka i kabinska posada u propisanom sastavu i propisane struĉne osposobljenosti na naĉin utvrĊen aktom Agencije (ĉlan 98);

24) ako ne obezbijedi da radno vrijeme, vrijeme leta, dnevni, nedjeljni i godišnji odmori, trajanje prevoza i obaveze dežurstva, broj polijetanja i slijetanja, kao zdravstvene mjere i mjere zaštite na radu u vezi sa obavljanjem dužnosti ĉlanova posade vazduhoplova budu u skladu sa ovim zakonom i aktom Agencije (ĉlan 103);

25) ako ne xxxxxx sopstveni Priruĉnik upravljanja sigurnošću odobren xx xxxxxx Agencije i ako na osnovu njega nije uspostavio sistem upravljanja sigurnošću (ĉlan 106 stav 4);

26) ako sazna za nesreću, ozbiljnu nezgodu vazduhoplova ili nezgodu vazduhoplova a o tome odmah ne obavijesti organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove-operativno komunikacioni centar (OKC) putem pozivnog broja 112, Ministarstvo, nadležnu kontrolu letenja na najbližem aerodromu, ili Komisiju za istraživanje, odnosno ako je, u obavljanja poslova iz svoje nadležnosti, uĉestvovalo ili saznalo za dogaĊaje povezane sa sigurnošću a za koje je propisana obaveza obavještavanja, ne obavijesti o tome, bez odlaganja a najjkasnije u roku od 72 sata Agenciju i Komisiju za istraživanje (ĉlan 127 stav 3 i ĉlan 129 stav 1);

27) ako nema sopstveni program bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva na koji je Agencija dala saglasnost (ĉlan 141 st. 1 i 2);

28) ako buka vazduhoplova i emisija izduvnih gasova koje vazduhoplov proizvodi prilikom polijetanja i slijetanja, nijesu ispod propisanih maksimalnih nivoa buke i izduvnih gasova u skladu sa propisom Ministarstva, uz saglasnost organa državne uprave nadležnim za poslove zaštite životne sredine i sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima. (ĉlan 147) i

29) ako ne omogući vazduhoplovnom inspektoru korišćenje slobodnoga mjesta u pilotskoj kabini vazduhoplova pri obavljanju inspekcijskog nadzora nad radom posade vazduhoplova i ispravnošću vazduhoplova u letu, odnosno ako ne omogući vazduhoplovnom inspektoru pregled dozvola vazduhoplovnog osoblja, kontrolu primjene propisa o radu i naĉinu obavljanja struĉnih poslova, provjeru struĉne i zdravstvene sposobnosti osoblja i saslušanje odgovornih lica ili xxxx xxxx rad podliježe inspekcijskom nadzoru, kao i svjedoka (ĉlan 157);

(2) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i odgovorno lice operatora vazduhoplova ili vazdušnog prevoznika ili odgovorno lice u drugom pravnom licu, novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx.

(3) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i preduzetnik novĉanom kaznom od 300 do 6.000 xxxx.

(4) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i drugo fiziĉko lice, novĉanom kaznom od 150 do 2.000 xxxx.

(5) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja djelatnosti operatoru vazduhoplova, vazdušnom prevoznik, drugom pravnom i odgovornom licu, preduzetniku i fiziĉkom licu, koji poĉine prekršaj u obavljanju te djelatnosti, u trajanju od dva do šest mjeseci.

Prekršaji stranog vazdušnog prevoznika i odgovornog lica Ĉlan 162

(1) Novĉanom kaznom od 1.000 do 15.000 xxxx kazniće se za prekršaj strani vazdušni prevoznik:

1) ako leti u crnogorskom vazdušnom prostoru a nalazi se xx xxxxx Evropske unije koji imaju zabranu letenje na podruĉju Evropske unije (ĉlan 16 stav 2);

2) ako obavlja meĊunarodni linijski vazdušni prevoz sa Crnom Gorom suprotno uslovima iz ECAA Sporazuma, zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima ili uslovima iz odobrenja za obavljanje prevoza (ĉlan 34 stav 2);

3) ako obavlja kabotažu na teritoriji Crne Xxxx suprotno ECAA Sporazumu, ili bez odobrenja Agencije u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima (ĉlan 34 st. 3 i 4);

4) ako tokom leta u crnogorskom vazdušnom prostoru ne nosi oznake državne pripadnosti i registarske oznake utvrĊene propisom države registra vazduhoplova ili oznake predviĊene meĊunarodnim ugovorom (ĉlan 71) i

5) ako na zahtjev ne dostavi Agenciji svoj program bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva (ĉlan 141 stav 3).

(2) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i odgovorno lice u predstavništvu stranog vazdušnog prevoznika, novĉanom kaznom od 500 do 1.000 xxxx.

(3) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i preduzetnik novĉanom kaznom od 300 do 6.000 xxxx.

(4) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja djelatnosti stranom vazdušnom prevozniku i odgovornom licu u predstavništvu stranog vazdušnog prevoznika koji poĉine prekršaj u obavljanju te djelatnosti u trajanju od dva do šest mjeseci.

Prekršaji voĊe stranog vazduhoplova Ĉlan 163

(1) Novĉanom kaznom od 500 do 1.000 xxxx kazniće se za prekršaj voĊa stranog vazduhoplova:

1) ako ne upravlja vazduhoplovom na naĉin, po pravilima i postupcima letenja vazduhoplova, ukljuĉujući i operativne usluge u vazdušnom saobraćaju utvrĊenim aktom Agencije (ĉlan 14 stav 2);

2) ako obavi slijetanje ili polijetanje vazduhoplovom u meĊunarodnom vazdušnom saobraćaju van meĊunarodnog aerodroma ili van drugih aerodroma koji nijesu odreĊeni za meĊunarodni vazdušni saobraćaj, a za koje je operator aerodroma obezbijedio o sopstvenom trošku primjenu propisa o prelasku državne granice (ĉlan 15 stav 1);

3) ako strani vazduhoplov leti u crnogorskom vazdušnom prostoru bez odobrenja ukoliko meĊunarodnim ugovorom nije drugaĉije utvrĊeno (ĉlan 16 stav 1);

4) ako vazdušni saobraćaj obavlja u zabranjenom podruĉju i podruĉju s ograniĉenjem letenja, odnosno ako leti suprotno uslovima i naĉinima utvrĊenim za navedena podruĉja (ĉlan 19) i

5) ako obavi vanaerodromsko sletanje ili polijetanje na i sa površine koju nije odobrila Agencija ili obavi vanaerodromsko slijetanje i polijetanje bez odobrenja Agencije (ĉlan 20 st. 3. 4 i 6);

6) ako ne omogući vazduhoplovnom inspektoru korišćenje slobodnoga mjesta u pilotskoj kabini vazduhoplova pri obavljanju inspekcijskog nadzora nad radom posade vazduhoplova i ispravnošću vazduhoplova u letu, odnosno ako ne omogući vazduhoplovnom inspektoru pregled dozvola vazduhoplovnog osoblja, kontrolu primjene propisa o radu i naĉinu obavljanja struĉnih poslova, provjeru struĉne i zdravstvene sposobnosti osoblja i saslušanje odgovornih lica ili xxxx xxxx rad podliježe inspekcijskom nadzoru, kao i svjedoka (ĉlan 157).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana voĊi stranog vazduhoplova može se izreći i zaštitna mjera zabrane letenja u crnogorskom vazdušnom prostoru, u trajanju od dva do šest mjeseci.

Prekršaji operatora aerodroma ili drugih pravnih lica i odgovornih lica Ĉlan 164

(1) Novĉanom kaznom od 1.000 do 15.000 xxxx kazniće se za prekršaj operator aerodroma ili drugo pravno lice:

1) ako upotrebljava aerodrom u vazdušnom saobraćaju bez upotrebne dozvole izdate u skladu sa propisima kojima se ureĊuje izgradnja objekata i bez certifikata aerodroma odnosno odobrenja za upotrebu aerodroma koje izdaje Agencija (ĉlan 39);

2) ako upotrebljava aerodrom koji nije izgraĊen tako da ispunjava uslove koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje svih ili samo odreĊenih vrsta vazduhoplova (ĉlan 42 stav 1);

3) ako projektovanje, izgradnju, rekonstrukciju i oznaĉavanje aerodroma, operativnih površina, objekata za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte i drugih objekata koji omogućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje vazduhoplova na aerodromu, ne vrši u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje izgradnja objekata i ureĊenje prostora i ovim zakonom ovim zakonom (ĉlan 42 stav 2);

4) ako ne pribavi saglasnost Agencije na tehniĉku dokumentaciju za izgradnju, rekonstrukciju i oznaĉavanje aerodroma, operativnih površina, objekata za prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte i drugih objekata koji omugućavaju sigurno polijetanje, slijetanje i kretanje vazduhoplova na aerodromu, odnosno prije poĉetka navedenih radova ne pribavi posebno odobrenje koje izdaje Agencija, (ĉlan 42 st. 3 i 4);

5) ako ne obavijesti Ministarstvo, Agenciju, operatore vazduhoplova i pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi,najkasnije 60 xxxx prije poĉetka radova, odnosno 48 sati prije poĉetka radova manjeg obima koji mogu da ograniĉe upotrebu operativnih površina o planiranoj promjeni namjene ili kategorije aerodroma, odnosno o planiranim radovima većeg obima koji mogu dovesti do zatvaranja aerodroma ili ograniĉavanja njegove upotrebe, ako otpoĉne izvoĊenje radova većeg obima, kojima se ograniĉava upoterba ili zatvara meĊunarodni aerodrom bez prethodne saglasnosti Agencije. (ĉlan 43 st. 1 i 2);

6) ako izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka na podruĉju aerodroma, ukljuĉujući objekte i tehniĉka sredstva vazdušne plovidbe, izgradnja i postavljanje vazduhoplovnoh prepreka van podruĉja aerodroma koji mogu uticati na sigurnost vazdušnog saobraćaja, kao i njihovo oznaĉavanje i održavanje, ne obavlja u skladu sa propisom Ministarstva, odnosno ako ne postavi i ne održava znakove za uoĉavanje vazduhoplovnih prepreka (ĉlan 44 stav 2 i stav 5 xxxxx 2);

7) ako ne pribavi prethodnu saglasnost Agencije za izgradnju i postavljanje vazduhoplovnih prepreka van podruĉja aerodroma koje prelaze propisanu visinu (ĉlan 44 stav 3);

8) ako ne obezbjedi održavanje i pregled operativnih površina, objekata, instalacija, ureĊaja i opreme na aerodromu, odnosno ne preduzme sve mjere potrebne za sigurne operacije vazduhoplova, prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte u skladu sa aktom Agencije (ĉlan 45);

9) ako ne omogući nesmetanu upotrebu operativnih površina, objekata, ureĊaja i opreme na aerodromu, prema njihovoj namjeni i kapacitetu u skladu sa ovim zakonom (ĉlan 51);

10) ako na aerodromu ne obezbijedi spasilaĉko-vatrogasnu zaštitu i pružanje hitne ili medicinske pomoći, a na aerodromima za pružanje usluga vazdušnog prevoza i prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte, odnosno ako se ti poslovi ne obavljaju u vremenu otvorenosti aerodroma (ĉlan 53 st. 1 i 4);

11) ako aerodrom nije otvoren u vrijeme u kojem, zavisno od frekvencije saobraćaja i uslova na aerodromu, aerodrom xxxx biti otvoren za vazdušni saobraćaj, u skladu sa propisom Ministarstva (ĉlan 55);

12) ne xxxxxx sopstveni Priruĉnik upravljanja sigurnošću odobren xx xxxxxx Agencije i ako na osnovu njega nije uspostavio sistem upravljanja sigurnošću (ĉlan 106 stav 4);

13) ako nema sopstveni program bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva na koji je Agencija dala saglasnost (ĉlan 141 st. 1 i 2);

14) ako ne obezbijedi prostor za pregled vazduhoplova koji je predmet nezakonitog ometanja, ako ne obezbijedi kontrolu i sprjeĉavanje neovlašćenog pristupa u bezbjednosno osjetljiva i zaštićena podruĉja aerodroma, ako ne obezbijedi odgovarajuće prostorije za bezbjednosni pregled putnika i tereta, ako ne obezbijedi bezbjednosne preglede predatog putniĉkog prtljaga i tereta, ako ne obezbijedi tehniĉku opremu za bezbjednosni pregled

predatog putniĉkog prtljaga i tereta, ako ne obezbijedi bezbjednosne preglede putnika i njihovog ruĉnog prtljaga i ako ne obezbijedi tehniĉku opremu za bezbjednosne preglede putnika i njihovog ruĉnog prtljaga na propisani naĉin (ĉlan 142 stav 1) i

15) ako ne obezbijedi stalno mjerenje buke koja nastaje prilikom slijetanja i polijetanja vazduhoplova na aerodromu na kojem se odvija komercijalni vazdušni saobraćaj i saobraćaj vojnih mlaznih vazduhoplova i njegovoj okolini (ĉlan 148 stav 1).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i odgovorno lice operatora aerodroma ili odgovorno lice u drugom pravnom licu, novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx.

(3) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i preduzetnik novĉanom kaznom od 300 do 6.000 xxxx.

(4) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja djelatnosti operatoru aerodroma ili drugom pravnom licu i odgovornom licu koji poĉine prekršaj u obavljanju te djelatnosti u trajanju od dva do šest mjeseci.

Prekršaji operatora ili vlasnika vazduhoplova, operatora aerodroma ili drugih pravnih lica, odgovornih lica i drugih fiziĉkih lica

Ĉlan 165

(1) Novĉanom kaznom od 1.000 do 15.000 xxxx kazniće se za prekršaj operator ili vlasnik vazduhoplova, operator aerodroma, i nadležne zdravstvene ustanove, ako na zahtjev organa državne uprave nadležnog za zaštitu i spasavanje ne uĉestvuje u postupku traganja i spašavanja ili ako ne stavi na raspolaganje sredstva potrebna za traganje i spasavanje, ako ne pruži hitnu medicinsku pomoć, odnosno ne preduzme mjere za prevoz lica (ĉlan 134 stav 2).

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu, novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx.

(3) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i preduzetnik novĉanom kaznom od 300 do 6.000 xxxx.

(4) Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se voĊa vazduhoplova, i drugo fiziĉko lice novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx.

(5) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja djelatnosti operatoru ili vlasniku vazduhoplova, operatoru aerodroma, drugom pravnom licu i odgovornom licu koji poĉine prekršaj u obavljanju te djelatnosti u trajanju od dva do šest mjeseci .

Prekršaji voĊe vazduhoplova ili drugog lica koje je upravljalo ili uĉestvovalo u upravljanju vazduhoplovom

Ĉlan 166

(1)Novĉanom kaznom od 500 do 2.000 xxxx kazniće se za prekršaj voĊa vazduhoplova ili drugo lice koje je upravljalo ili uĉestvovalo u upravljanju vazduhoplovom:

1) ako upravlja vazduhoplovom suprotno uslovima, naĉinu, pravilima i postupcima letenja vazduhoplova, ukljuĉujući i operativne usluge u vazdušnom saobraćaju, utvrĊenih aktom Agencije (ĉlan 14 stav 2);

2) ako obavi slijetanje ili polijetanje vazduhoplovom u meĊunarodnom vazdušnom saobraćaju van meĊunarodnog aerodroma ili van drugih aerodroma koji nijesu odreĊeni za meĊunarodni vazdušni saobraćaj, a za koje je operator aerodroma obezbijedio o sopstvenom trošku primjenu propisa o prelasku državne granice (ĉlan 15 stav 1);

3) ako vazdušni saobraćaj obavlja u zabranjenom podruĉju i podruĉju sa ograniĉenjem letenja, odnosno ako leti suprotno uslovima i naĉinima utvrĊenim za navedena podruĉja (ĉlan 19);

4) ako obavi vanaerodromsko sletanje ili polijetanje na i sa površine koju nije odobrila Agencija ili obavi vanaerodromsko slijetanje i polijetanje bez odobrenja Agencije (ĉlan 20 st. 3. 4 i 6);

5) ne obavlja let vazduhoplova u skladu sa propisanim pravilima i postupcima (ĉlan 100 stav 1);

6) ne obezbijedi, liĉno ili preko ĉlanova posade, da se svi putnici prije polijetanja, odnosno nakon polijetanja, upoznaju sa postupcima u sluĉaju opasnosti, postupanjem sa elektronskim ureĊajima kao i sa mjestom smještaja i naĉinom upotrebe sigurnosne opreme za sluĉaj xxxx- xxxxx, odnosno da svi putnici prije polijetanja i slijetanja, kao i tokom leta u sluĉaju turbu- lencije, budu vezani sigurnosnim pojasevima, ako ne obezbijedi da se propisane mjere sigurnosti primjenjuju i da u sluĉaju opasnosti svi ĉlanovi posade i putnici izvršavaju nje- gova uputstva i naredbe (ĉlan 100 stav 2);

7) prije polijetanja ne provjeri sposobnost i pripremljenost vazduhoplova i posade vazdu- hoplova za sigurnu vazdušnu plovidbu, odnosno da li se sve propisane isprave i knjige nalaze u vazduhoplovu (ĉlan 100 stav 3);

8) ne preduzme potrebne mjere prema licu koje u vazduhoplovu svojim postupcima ugrožava bezbjednost vazdušnog saobraćaja, bezbjednost vazduhoplova, lica i stvari ili na- rušava red u vazduhoplovu u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima (ĉlan 102 stav 1);

9) o iskrcavanju lica, prije slijetanja na aerodrom ne obavijesti, preko nadležne kontrole letenja nadležni organ, odnosno ako nakon slijetanja na aerodrom nadležnom organu ne preda to lice, ne pruži potrebna obavještenja i ne preda eventualno prikupljene dokaze (ĉlan 102 stav 2);

10) ako sazna za nesreću, ozbiljnu nezgodu vazduhoplova ili nezgodu vazduhoplova a o tome odmah ne obavijesti organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove-operativno komunikacioni centar (OKC) putem pozivnog broja 112, Ministarstvo, nadležnu kontrolu letenja na najbližem aerodromu, ili Komisiju za istraživanje, odnosno ako je, u obavljanja poslova iz svoje nadležnosti, uĉestvovalo ili saznalo za dogaĊaje povezane sa sigurnošću a za koje je propisana obaveza obavještavanja, ne obavijesti o tome, bez odlaganja a najkasnije u roku od 72 sata Agenciju i Komisiju za istraživanje. (ĉlan 127 stav 3 i ĉlan 129 stav 1);

11) ako na zahtjev organa državne uprave nadležnog za zaštitu i spasavanje ne uĉestvuje svojim vazduhoplovom u postupku traganja i spasavanja (ĉlan 134 stav 2),

12) ako ne preduzme mjere zaštite od buke vazduhoplova u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje zaštita od buke i meĊunarodnim propisima (ĉlan 146);

13) ako ne omogući vazduhoplovnom inspektoru korišćenje slobodnoga mjesta u pilotskoj kabini vazduhoplova pri obavljanju inspekcijskog nadzora nad radom posade vazduhoplova i ispravnošću vazduhoplova u letu, odnosno ako ne omogući vazduhoplovnom inspektoru pregled dozvola vazduhoplovnog osoblja, kontrolu primjene propisa o radu i naĉinu obavljanja struĉnih poslova, provjeru struĉne i zdravstvene sposobnosti osoblja i saslušanje odgovornih lica ili xxxx xxxx rad podliježe inspekcijskom nadzoru, kao i svjedoka (ĉlan 157);

(2) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti voĊi vazduhoplova ili drugom licu koje je upravljalo ili uĉestvovalo u upravljanju vazduhoplovom u trajanju od 2 do 6 mjeseci.

Prekršaji pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi i odgovornih lica

Ĉlan 167

(1) Novĉanom kaznom od 1.000 do 15.000 xxxx kazniće se za prekršaj pružalac usluga u vazdušnoj plovidbi:

1) ako ne objavi na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju zabranjena podruĉja vazdušnog prostora i podruĉja sa ograniĉenjem letenja, odnosno ako na osnovu dobijenih informacija od Ministarstva i organa državne uprave nadležnog za poslove odbrane ne objavi na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju privremeno rezervisani crnogorski vazdušni prostor i/ili privremena ili stalna ograniĉenja u crnogorskom vazdušnom prostoru, xxx x xxxxx letenja kroz navedena podruĉja (ĉlan 19 st. 5 i 6);

2) ako ne xxxxxx sopstveni Priruĉnik upravljanja sigurnošću odobren xx xxxxxx Agencije i ako na osnovu njega nije uspostavio sistem upravljanja sigurnošću (ĉlan 106 stav 4);

3) ako ne pruža usluge u vazdušnoj plovidbi u podruĉju letnih informacija Crne Xxxx i van crnogorskog vazdušnog prostora do granica utvrĊenog funkcionalnog bloka vazdušnog prostora, u skladu sa zakljuĉenim meĊunarodnim ugovorima (ĉlan 111 stav 1 i 2);

4) ako usluge u vazdušnoj plovidbi ne pruža pod uslovima i na naĉin utvrĊen ovim zakonom (ĉlan 112 stav 1);

5) ako ne xxxxxx operativne priruĉnike za rad, u skladu sa ovim zakonom i meĊunarodnim ugovorima (ĉlan 113 stav 1);

6) ako pruža usluge u vazdušnoj plovidbi bez certifikata pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi izdatog ili priznatog xx xxxxxx Agencije (ĉlan 114);

7) ako kontinuirano ne ispunjava primjenjive zajedniĉke zahtjeve u skladu sa izdatim, odnosno priznatim certifikatom i ako ne obavijesti Agenciju o planiranim promjenama u svom funkcionalnom sistemu koje mogu da utiĉu na ispunjavanje primjenjivih zajedniĉkih zahtjeva prilikom pružanja usluga u vazdušnoj plovidbi( ĉlan 114 st. 5 i 6);

8) ako ne snima elektronski i ne xxxx najmanje 30 xxxx svaku komunikaciju vazduhoplova u letu i u toku priprema za let sa pružaocem usluga u vazdušnoj plovidbi, radarske podatke i svaku komunikaciju u okviru pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi, kao i pisanu dokumentaciju vezanu za odobravanje letenja, koordinaciju, izdavanje zabrane i ograniĉenja, korišćenja vazdušnog prostora, najavljivanje leta, podnošenje xxxxx xxxx i sl. (ĉlan 119 stav);

9) ako uskrati razmjenu operativnih podataka, koji se koriste iskljuĉivo u operativne svrhe a koji se odnose na opšti vazdušni saobraćaj u stvarnom vremenu i ako ne utvrdi standardne uslove za pristup drugim relevantnim operativnim podacima (ĉlan 120);

10) ako poslove tehniĉkog obezbjeĊenja ne obavlja u skladu sa uslovima i na naĉin utvrĊen aktom Agencije (ĉlan 123 stav 1);

11) ako podatke o tehniĉkim sistemima, opermi i ureĊajima, podatke o njihovom prestanku rada ili kvaru, kao i o uvoĊenju novih ne dostavi Agenciji radi objavljivanja na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju (ĉlan 123 stav 7);

12) ako ne odredi koordinate radio navigacionih ureĊaja radi objavljivanja na naĉin uobiĉajen u vazdušnom saobraćaju (ĉlan 124 stav 1);

13) ako nema sopstveni program bezbjednosti civilnog vazduhoplovstva na koji je Agencija dala saglasnost (ĉlan 141 st. 1 i 2);

14) ako ne preduzme mjere zaštite od buke vazduhoplova u skladu sa zakonom kojim se ureĊuje zaštita od buke i meĊunarodnim propisima (ĉlan 146);

(2) Za prekršaj iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i odgovorno lice pružaoca usluga u vazdušnoj plovidbi, novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx.

(3) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana kazniće se i preduzetnik novĉanom kaznom od 300 do 6.000 xxxx.

(4) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja djelatnosti pružaocu usluga u vazdušnoj plovidbi i odgovornom licu koji poĉine prekršaj u obavljanju te djelatnosti u trajanju od dva do šest mjeseci.

Prekršaji ĉlanova posade vazduhoplova Ĉlan 168

(1) Novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx kazniće se za prekršaj ĉlan posade vazduhoplova ako:

1) u sluĉaju opasnosti ne obavlja poslove koje mu xxxxxx voĊa vazduhoplova (ĉlan 101 stav 2);

2) napusti radno mjesto u vazduhoplovu ili se udalji iz vazduhoplova bez odobrenja voĊe vazduhoplova ili ako odmah ne obavijesti voĊu vazduhoplova o svakom vanrednom dogaĊaju u vezi sa vazduhoplovom, licima i stvarima u vazduhoplovu (ĉlan 101 st. 3 i 4);

3) u sluĉaju opasnosti ili nesreće vazduhoplova ne preduzme sve potrebne mjere za spasa- vanje lica i stvari iz vazduhoplova, kao i samog vazduhoplova ili ako napusti vazduhoplov bez odobrenja voĊe vazduhoplova (ĉlan 101 st. 5 i 6).

(2) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti ĉlanu posade vazduhoplova u trajanju od 2 do 6 mjeseci.

Prekršaji vazduhoplovnog i pomoćnog vazduhoplovnog osoblja Ĉlan 169

(1) Novĉanom kaznom od od 300 do 1.000 xxxx kazniće se za prekršaj lice koje prema odredbama ovog zakona pripada vazduhoplovnom osoblju ili pomoćnom vazduhoplovnom osoblju, ako nema dozvolu za rada, odnosno ako se utvrdi da nije struĉno osposobljeno ili ne ispunjava zdravstvene i druge uslove za obavljanje struĉnih poslova u skladu sa ovim zakonom, odnosno ako je za vrijeme obavljanja poslova pod uticajem alkohola ili psihoaktivnih supstanci ili obavlja poslove u psihofiziĉkom stanju koje mu onemogućava da ih pravilno obavlja i ako tokom obavljanja svojih poslova upotrebljava radio stanicu a nema dozvolu za obavljanje radio telefonske komunikacije (ĉlan 89 st. 1 i 2, ĉlan 95 stav 1, ĉlan 97 stav 1 i ĉlan 104 stav 1).

(2) Za prekršaje iz stava 1 ovog ĉlana može se, uz novĉanu kaznu ili samostalno, izreći zaštitna mjera zabrane vršenja vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti vazduhoplovnom osoblju ili pomoćnom vazduhoplovnom osoblju u trajanju od 2 do 6 mjeseci.

Prekršaji fiziĉkih lica Ĉlan 170

(1)Novĉanom kaznom od 300 do 1.000 xxxx kazniće se za prekršaj fiziĉko lice:

1) ako postavi fiziĉke prepreke, emisione ureĊaje, objekte koji emituju elektromagnetne talase na udaljenosti sa koje svojim radom ili prisustvom mogu ometati rad tehniĉkih sistema, ureĊaja i opreme za obezbjeĊenje vazdušnog saobraćaja (ĉlan 125);

2) ako sazna za nesreću, ozbiljnu nezgodu vazduhoplova ili nezgodu vazduhoplova a o tome odmah ne obavijesti organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove-operativno komunikacioni centar (OKC) putem pozivnog broja 112, Ministarstvo, nadležnu kontrolu letenja na najbližem aerodromu, ili Komisiju za istraživanje, odnosno ako je, u obavljanja

poslova iz svoje nadležnosti, uĉestvovalo ili saznalo za dogaĊaje povezane sa sigurnošću a za koje je propisana obaveza obavještavanja, ne obavijesti o tome, bez odlaganja a najjkasnije u roku od 72 sata Agenciju i Komisiju za istraživanje. (ĉlan 127 stav 3 i ĉlan 129 stav 1) i

3) ako u putniĉku kabinu vazduhoplova i bezbjedonosnu zonu ograniĉenog pristupa unese hladno ili vatreno oružje ili municiju i druge eksplozivne i zapaljive materije ili predmete, kao i sredstava i predmete koji se nalaze xx xxxxx zabranjenih predmeta, koju objavljuje Agencija (ĉlan 145 stav 1).

Mandatne kazne Ĉlan 171

(1) Novĉanom kaznom na licu mjesta kazniće se pravno lice u iznosu do 2.000 xxxx, preduzetnik u iznosu do 400 xxxx i fiziĉko i odgovorno lice u iznosu do 200 xxxx, za prekršaje:

1) ako obavi vanaerodromsko sletanje ili polijetanje na i sa površine koju nije odobrila Agencija ili obavi vanaerodromsko slijetanje i polijetanje bez odobrenja Agencije (ĉlan 20 st. 3. 4 i 6);

2) ako održava takmiĉenje ili izložbu na kojoj uĉestvuju vazduhoplovi bez odobrenja Agencije (ĉlan 22);

3) ako zakljuĉi ugovor o zakupu vazduhoplova bez prethodnog odobrenja Agencije, odnosno ako domaći vazdušni prevoznik daje u zakup vazduhoplov bez posade stranom vazdušnom prevozniku a ne pribavi odobrenje Agencije (ĉlan 31 st. 2 i 3);

4) ako oglašava ili nudi obavljanje komercijalnog vazdušnog prevoza i drugih komercijalnih operacija a nije registrovano za obavljanje tih djelatnosti i bez Operativne licence i/ili AOC-a (ĉlan 33);

5) ako osoblje koje obavlja poslove održavanja i pregleda operativnih površina, objekata, instalacija, ureĊaja i opreme, poslove spasilaĉko vatrogasne zaštite, prihvata i otpreme vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte na aerodromu nije struĉno osposobljeno i ne ispunjava druge propisane uslove (ĉlan 45 stav 2 i ĉlan 53 stav 5);

6) ako u vazduhoplovu koji se upotrebljava u vazdušnom saobraćaju nema propisane isprave i knjige (ĉlan 87 stav 1);

7) pomoćno vazduhoplovno osoblje nema kod sebe potvrdu o struĉnoj osposobljenosti (ĉlan 104 stav 4),

8) ako vazduhoplovno osoblje nema kod sebe dozvolu za rad koja sadrži ovlašćenje za vršenje pojedinih poslova (ĉlan 89 st. 1 i 3);

9) ako postavi fiziĉke prepreke, emisione ureĊaje, objekte koji emituju elektromagnetne talase na udaljenosti sa koje svojim radom ili prisustvom mogu ometati rad tehniĉkih sistema, ureĊaja i opreme za obezbjeĊenje vazdušnog saobraćaja (ĉlan 125).

XIV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE Donošenje propisa

Ĉlan 172

(1) Podzakonski akti za sprovoĊenje ovog zakona, donijeće se u roku od dvije godine od xxxx stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Do donošenja propisa iz stava 1 ovog ĉlana primjenjivaće se podzakonski propisi doneseni na osnovu Zakona o vazdušnom saobraćaju („Službeni list CG”, broj 66/08).

Nastavak poslovanja Ĉlan 173

(1) Agencija za civilno vazduhoplovstvo, osnovana u skladu sa Zakonom o vazdušnom saobraćaju („Službeni list CG”, broj 66/08), nastavlja xx xxxxx u skladu sa ovim zakonom.

(2) Predsjednik i ĉlanovi Savjeta i direktor Agencije nastavljaju sa vršenjem funkcije do isteka mandata na koji su imenovani.

(3) Agencija iz stava 1 ovog ĉlana dužna je da uskladi poslovanje sa ovim zakonom u roku od šest mjeseci od xxxx stupanja na snagu ovog zakona.

Osnivanje Komisije za istraživanje Ĉlan 174

(1) Komisija iz ĉlana 128 ovog zakona osnovaće se u roku od 90 xxxx od xxxx stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Do osnivanja komisije iz stava 1 ovog ĉlana poslove Komisije obavljaće Agencija za civilno vazduhoplovstvo.

Osnivanje odbora i donošenje programa Ĉlan 175

(1) Odbori iz ĉl. 58, 59, 107 i 110 ovog zakona osnovaće se u roku od šest mjeseci od od xxxx stupanja na snagu ovog zakona.

(2) Nacionalni odbor za bezbjednost vazdušnog saobraćaja osnovan do stupanja na snagu ovog zakona nastavlja xx xxxxx u skladu sa ovim zakonom.

(3) Programi iz ĉl. 60 i 106 ovog zakona donijeće se u roku od 60 xxxx od xxxx osnivanja odbora iz stava 1 ovog ĉlana.

Važenje isprava Ĉlan 176

(1) Certifikati, dozvole, odobrenja, uvjerenja i druge isprave izdate do xxxx stupanja na snagu ovog zakona xxxx do isteka roka na koji su izdate.

Prestanak važenja Ĉlan 177

Danom stupanja na snagu ovog Zakona prestaje da važi Zakon o vazdušnom saobraćaju („Službeni list CG”, broj 66/08).

Stupanje na snagu Ĉlan 178

Ovaj zakon stupa na snagu osmog xxxx od xxxx objavljivanja u „Službenom listu Crne Xxxx”.