SPORAZUM IZMEĐU REPUBLIKE SRBIJE I REPUBLIKE CRNE GORE O SOCIJALNOM OSIGURANjU
SPORAZUM IZMEĐU REPUBLIKE SRBIJE I REPUBLIKE CRNE XXXX O SOCIJALNOM OSIGURANjU
REPUBLIKA SRBIJA
I REPUBLIKA CRNA GORA
u želji da urede međusobne odnose u oblasti socijalnog osiguranja dogovorile su se sledeće:
DEO I
OPŠTE ODREDBE
Član 1.
Definicije pojmova
(1) U ovom sporazumu sledeći izrazi znače:
1. "teritorija"
u odnosu na Republiku Srbiju - teritorija Republike Srbije;
u odnosu na Republiku Crnu Goru - teritorija Republike Crne Xxxx;
2. "Srbija" - Republika Srbija;
"Crna Gora" - Republika Crna Gora;
3. "pravni propisi"
zakoni, podzakonski akti i drugi opšti akti, koji se odnose na oblasti socijalnog osiguranja iz člana
2. stav 1. ovog sporazuma;
4. "nadležni organ"
u odnosu na Srbiju, ministarstva nadležna za pravne propise Srbije iz člana 2. stav 1. ovog sporazuma;
u odnosu na Crnu Goru, ministarstvo nadležno za pravne propise Crne Xxxx iz člana 2. stav 1. ovog sporazuma;
5. "organ za vezu"
organ određen u cilju efikasnog sprovođenja ovog sporazuma;
6. "nosilac"
organizacija, odnosno organ nadležan za sprovođenje pravnih propisa iz člana 2. stav 1. ovog sporazuma;
7. "nadležni nosilac"
nosilac osiguranja kod xxxx xx lice osigurano u vreme podnošenja zahteva za davanje ili xx xxxx ima ili bi imalo pravo na davanje;
8. "osiguranik"
lice koje je osigurano ili xx xxxx osigurano prema pravnim propisima iz člana 2. ovog sporazuma;
9. "član porodice"
Član porodice prema pravnim propisima one države ugovornice koji se primenjuju;
10. "prebivalište" mesto stalnog boravka;
11. "boravište"
mesto privremenog boravka;
12. "penzijski staž"
staž osiguranja, sa njim izjednačena vremena i poseban staž prema pravnim propisima država ugovornica;
13. "period osiguranja"
period za koji je plaćen doprinos i period priznat kao takav;
14. "davanje"
davanje u naturi i novčano davanje;
15. "davanje u naturi"
zdravstvena zaštita i druga davanja, osim novčanih i
16. "novčano davanje"
penzija, novčana naknada i druga novčana davanja, uključujući njihove delove iz javnih sredstava, dodatke, usklađivanja, povećanja i kapitalne otpremnine.
(2) U ovom sporazumu ostali izrazi imaju značenje koje im pripada prema pravnim propisima država ugovornica.
Član 2.
Pravni propisi na koje se ovaj sporazum odnosi
(1) Ovaj sporazum se odnosi na pravne propise:
U Srbiji o:
1. penzijskom i invalidskom osiguranju;
2. zdravstvenom osiguranju, zdravstvenoj zaštiti i materinstvu;
3. osiguranju za slučaj povrede na radu i profesionalne bolesti;
4. osiguranju za slučaj nezaposlenosti i
5. dodatku za decu. U Crnoj Gori o:
1. penzijskom i invalidskom osiguranju;
2. zdravstvenom osiguranju, zdravstvenoj zaštiti i materinstvu;
3. osiguranju za slučaj povrede na radu i profesionalne bolesti;
4. osiguranju za slučaj nezaposlenosti i
5. dodatku za decu.
(2) Ovaj sporazum se odnosi na sve pravne propise kojima se objedinjuju, menjaju ili dopunjuju pravni propisi iz stava 1. ovog člana.
Član 3.
Lica na koja se ovaj sporazum primenjuje
Ovaj sporazum se primenjuje na:
a) lica za koja xxxx ili su važili pravni propisi jedne ili obe države ugovornice i
b) xxxxx xxxx koja prava izvode od lica naznačenih pod a).
Član 4.
Jednaki tretman
(1) Prilikom primene pravnih propisa jedne države ugovornice, državljani druge države ugovornice su izjednačeni sa njenim državljanima.
(2) Stav 1. ovog člana se ne odnosi na:
1. pravne propise o učešću osiguranika i poslodavaca u organima nosilaca i udruženja;
2. odredbe o teretu osiguranja iz međunarodnih ugovora zaključenih sa trećim državama i
3. pravne propise o osiguranju lica zaposlenih u službenom predstavništvu jedne od država ugovornica u trećim državama ili kod članova tog predstavništva, ako međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno.
Član 5.
Izjednačenost teritorija
(1) Penzija, novčana naknada, dodatak za decu i druga novčana davanja, izuzev davanja za slučaj nezaposlenosti i davanja po osnovu preostale radne sposobnosti ostvarena prema pravnim propisima jedne države ugovornice ne mogu se umanjiti, staviti u stanje mirovanja, oduzeti ili zapleniti zbog toga što korisnik ima prebivalište na teritoriji druge države ugovornice, ukoliko ovim sporazumom nije drugačije određeno.
(2) Državljanima druge države ugovornice sa prebivalištem na teritoriji treće države, davanja iz stava 1. ovog člana, država u kojoj je ostvareno pravo na davanje isplaćuje pod istim uslovima kao i svojim državljanima.
(3) Stav 1. ovog člana se ne primenjuje na davanja po osnovu najniže penzije, zaštitnog dodatka, telesnog oštećenja, tuđe pomoći i nege, xxx x xxxxx davanja po osnovu penzijskog osiguranja koja se ostvaruju zavisno od imovinskog cenzusa.
Član 6.
Izjednačenost pravnih činjenica
Ako neka činjenica, prema pravnim propisima jedne strane ugovornice, ima pravno dejstvo na neko novčano davanje, odnosno pravo, ta strana ugovornica uzima u obzir istu takvu činjenicu nastalu na teritoriji druge strane ugovornice, kao da xx xxxxxxx na njenoj teritoriji, osim u slučaju zaposlenja ili obavljanja samostalne delatnosti korisnika penzije.
XXX XX
ODREDBE O PRAVNIM PROPISIMA KOJI SE PRIMENjUJU
Član 7.
Opšta odredba
Obaveza osiguranja određuje se prema pravnim propisima one države ugovornice u kojoj lice radi, odnosno obavlja delatnost, što važi i u slučaju kada se sedište poslodavca nalazi u drugoj državi ugovornici, ako odredbama čl. 8. i 9. ovog sporazuma nije drugačije određeno.
Član 8.
Posebne odredbe
(1) Ako poslodavac sa sedištem u jednoj državi ugovornici uputi zaposlenog u drugu državu ugovornicu, na njega se, najduže do kraja 24. kalendarskog meseca, primenjuju pravni propisi prve države ugovornice kao da je zaposlen na njenoj teritoriji.
(2) Ako lice koje obavlja samostalnu delatnost u jednoj državi ugovornici, ode u drugu državu ugovornicu radi privremenog obavljanja te delatnosti, na njega se, najduže do kraja 12. kalendarskog meseca, primenjuju pravni propisi prve države ugovornice kao da obavlja delatnost na njenoj teritoriji.
(3) Ako preduzeće sa sedištem na teritoriji jedne države ugovornice uputi zaposlenog u poslovnicu ili stalno predstavništvo na teritoriji druge države ugovornice, na njega se primenjuju pravni propisi prve države ugovornice, kao da je zaposlen na njenoj teritoriji.
(4) Ako preduzeće za vazdušni ili kopneni saobraćaj sa sedištem na teritoriji jedne države ugovornice uputi zaposlenog na teritoriju druge države ugovornice, primenjuju se pravni propisi prve države ugovornice kao da je zaposlen na njenoj teritoriji.
(5) Na posadu xxxxx, xxx i xxxxx xxxx zaposlena na brodu, primenjuju se pravni propisi države ugovornice pod čijom zastavom xxxx plovi.
(6) Na xxxx xxxx obavljaju poslove utovara i istovara xxxxx, popravke ili nadzora xxxxx u xxxx xxxxx države ugovornice, primenjuju se pravni propisi države ugovornice kojoj luka pripada.
(7) Na zaposlene u državnim i javnim službama, službene predstavnike i sa njima izjednačena lica upućena u drugu državu ugovornicu, primenjuju se pravni propisi države ugovornice koja ih je uputila.
(8) Primena pravnih propisa prve države ugovornice iz st. 1. i 2. ovog člana može se, izuzetno, na zajednički zahtev poslodavca i zaposlenog, odnosno na zahtev lica koje samostalno obavlja delatnost i uz saglasnost nadležnog organa druge države ugovornice produžiti za xxx 24, odnosno 12 meseci.
Član 9.
Zaposleni u diplomatskoj misiji i konzularnom predstavništvu
(1) Na zaposlene u diplomatskim misijama i konzularnim predstavništvima, kao i na zaposlene kao privatna kućna posluga kod članova ovih misija i predstavništava, upućene na teritoriju druge države ugovornice, primenjuju se pravni propisi države ugovornice iz koje su upućeni.
(2) Na zaposlene iz stava 1. ovog člana koji nisu upućeni, primenjuju se pravni propisi države ugovornice u kojoj su zaposleni, a diplomatska misija, odnosno konzularno predstavništvo, odnosno njihovi članovi koji ih zapošljavaju, dužni su da se pridržavaju pravnih propisa te države xxxx xxxx za poslodavca.
(3) Izuzetno xx xxxxx 2. ovog člana, zaposleni koji su državljani države ugovornice xxxx xx diplomatska misija, odnosno konzularno predstavništvo, mogu se, u roku od 3 meseca od xxxx zaposlenja, opredeliti za primenu pravnih propisa te države ugovornice.
Član 10.
Izuzeci
Na zajednički zahtev zaposlenog i njegovog poslodavca, odnosno lica koje obavlja samostalnu delatnost, nadležni organi država ugovornica mogu dogovoriti izuzetke od odredaba člana 8. i člana
9. stav 3. ovog sporazuma, pri čemu moraju uzeti u obzir vrstu i okolnosti zaposlenja, odnosno delatnosti.
DEO III
POSEBNE ODREDBE
Poglavlje 1.
Bolest i materinstvo
Član 11.
Sabiranje perioda osiguranja
Periodi osiguranja navršeni prema pravnim propisima obe države ugovornice se, xxxx xx to potrebno, sabiraju za sticanje prava na davanje i za određivanje trajanja tog davanja, pod uslovom da se ne poklapaju.
Član 12.
Davanja u naturi
(1) Lice koje ispunjava uslove za pravo na davanje u naturi prema pravnim propisima jedne države ugovornice, ima pravo na zdravstvenu zaštitu xx xxxxxx nosioca njegovog prebivališta ili boravišta, određenu u pogledu obima, vrste i načina pružanja prema pravnim propisima xxxx xxxx za tog nosioca, kao da je kod njega osigurano, a u trajanju određenom pravnim propisima xxxx xxxx za nadležnog nosioca na xxxx xxxxx se zaštita pruža pod uslovom da:
1. ima prebivalište u drugoj državi ugovornici ili
2. ima boravište u drugoj državi ugovornici po osnovu člana 8. st. 1, 2, 3. i 7. i člana 9. ovog sporazuma ili
3. njegovo stanje za vreme boravka u drugoj državi ugovornici zahteva hitno pružanje zdravstvene zaštite, pod uslovom da u tu državu ugovornicu nije otišlo u cilju lečenja.
(2) Odredbe iz stava 1. ovog člana analogno se primenjuju i na članove porodice, s xxx što je za članove porodice xxxx xxxx imaju boravište u drugoj državi ugovornici na osnovu odredaba člana 8. st. 1, 2, 3. i 7. ovog sporazuma potrebna saglasnost nadležnog nosioca.
(3) Za davanje zdravstvenih usluga kao što je korišćenje proteza, pomagala i drugih zdravstvenih usluga xxxx vrednosti, neophodna je prethodna saglasnost nadležnog nosioca, izuzev xxxx xx pružanje tih usluga neodložno, jer bi, u protivnom, bili ozbiljno ugroženi život ili zdravlje lica iz st. 1. i
2. ovog člana.
(4) Lice koje ispunjava uslove za pravo na davanje u naturi prema pravnim propisima jedne strane ugovornice, a nalazi se na teritoriji druge strane ugovornice radi školovanja i studiranja, ima pravo na davanja. U slučaju bolničkog lečenja i davanja xxxx vrednosti potrebna je saglasnost nadležnog nosioca, izuzev u hitnim slučajevima.
Član 13.
Novčana davanja
(1) Novčana davanja u slučajevima iz člana 12. ovog sporazuma, kao i u slučaju materinstva, odobrava nadležni nosilac prema pravnim propisima koje on primenjuje.
(2) Ako prema pravnim propisima jedne države ugovornice iznos novčanih davanja zavisi od broja članova porodice, nadležni nosilac uzima u obzir i članove porodice koji imaju prebivalište u drugoj državi ugovornici.
Član 14.
Davanje korisnicima penzije
(1) Na korisnika penzije, ostvarene prema pravnim propisima obe države ugovornice, primenjuju se isključivo pravni propisi one države ugovornice u kojoj korisnik ima prebivalište.
(2) Korisnik iz stava 1. ovog člana pravo na davanje u naturi ostvaruje na teret nadležnog nosioca one države ugovornice u kojoj ima prebivalište.
(3) Na korisnike penzije ostvarene prema pravnim propisima jedne države ugovornice koji ima prebivalište u drugoj državi ugovornici, primenjuju se pravni propisi te države ugovornice i pružaju davanja u naturi, kao da je pravo na penziju ostvareno prema njenim pravnim propisima, a na teret nadležnog nosioca.
(4) Korisnik penzije iz stava 3. ovog člana sa prebivalištem u jednoj državi ugovornici, čije stanje za vreme boravka u drugoj državi ugovornici zahteva hitno pružanje davanja u naturi ima pravo na ta davanja prema pravnim propisima i na teret nosioca druge države ugovornice.
(5) Odredbe st. 1. do 4. ovog člana analogno se primenjuju na članove porodice korisnika penzije.
Član 15.
Nosilac koji obezbeđuje davanja u naturi
U slučaju iz čl. 12. i 14. ovog sporazuma, davanja u naturi obezbeđuje:
- u Srbiji organizaciona jedinica nosioca zdravstvenog osiguranja;
- u Crnoj Gori organizaciona jedinica nosioca zdravstvenog osiguranja.
Član 16.
Naknada troškova
(1) Nadležni nosilac vrši naknadu nosiocu koji je pružio davanje, utrošene iznose u skladu sa
članom 12. i članom 14. stav 3. ovog sporazuma, izuzev administrativnih troškova.
(2) Organi za vezu država ugovornica mogu dogovoriti paušalno plaćanje za sve slučajeve ili za određene xxxxx slučajeva, umesto pojedinačnog obračuna troškova.
Poglavlje 2.
Starost, invalidnost i smrt
Član 17.
Sabiranje penzijskog staža
(1) Ako je, prema pravnim propisima jedne države ugovornice, sticanje, očuvanje ili ponovno priznavanje prava na davanje uslovljeno navršenjem penzijskog staža, nosilac te države ugovornice uzima u obzir, ako je potrebno, i penzijski staž navršen prema pravnim propisima druge države ugovornice, kao da je navršen prema pravnim propisima koje on primenjuje, pod uslovom da se periodi ne poklapaju, ako ovim sporazumom nije drugačije određeno.
(2) Prilikom primene stava 1. ovog člana, period osiguranja koji se, prema pravnim propisima druge države ugovornice računa sa uvećanim trajanjem, uzima se u obzir u efektivnom trajanju.
(3) Osiguraniku - državljaninu jedne od država ugovornica, koji, i pored primene stava 1. ovog člana, ne ispunjava uslove za sticanje prava na davanje, nadležni nosilac uzima u obzir i penzijski staž navršen u trećoj državi sa kojom obe države ugovornice imaju zaključene sporazume o socijalnom osiguranju.
(4) Ako je prema pravnim propisima jedne države ugovornice, pravo na određeno davanje uslovljeno navršenjem perioda osiguranja u određenom zanimanju, odnosno poslu, ili u zanimanju za koje postoji poseban sistem, nosilac te države ugovornice uzima u obzir i period osiguranja koji je, prema pravnim propisima druge države ugovornice navršen u istom zanimanju, odnosno poslu ili u odgovarajućem sistemu.
(5) Ako prema pravnim propisima jedne države ugovornice za ostvarivanje prava na davanje xxxx biti navršen period osiguranja u određenom periodu ili utvrđeno određeno činjenično stanje, taj period se produžava odgovarajućim periodom osiguranja, odnosno postojanjem određenog činjeničnog stanja u drugoj državi ugovornici.
Član 18.
Period osiguranja kraći od 12 meseci
(1) Ako je ukupan period osiguranja, koji se prema pravnim propisima jedne države ugovornice uzima u obzir za obračunavanje davanja, kraći od 12 meseci, ne odobrava se pravo na davanje, izuzev u slučaju kada, prema xxx pravnim propisima, postoji pravo na davanje samo po osnovu tog perioda osiguranja.
(2) Period osiguranja iz stava 1. ovog člana po osnovu koga nosilac jedne države ugovornice ne odobrava davanje, uzima u obzir nosilac druge države ugovornice za sticanje, očuvanje i ponovno priznavanje prava na davanje, kao i određivanje njegove visine, kao da je taj period navršen prema njegovim pravnim propisima.
Član 19.
Utvrđivanje samostalnog davanja
Ako prema pravnim propisima jedne države ugovornice postoji pravo na davanje i bez primene člana 17. ovog sporazuma, nadležni nosilac te države ugovornice utvrđuje davanje isključivo na osnovu penzijskog staža koji se uzima u obzir prema xxx pravnim propisima.
Član 20.
Obračun srazmernog dela davanja
(1) Ako prema pravnim propisima jedne države ugovornice postoji pravo na davanje samo uz primenu odredaba člana 17. ovog sporazuma, nadležni nosilac te države ugovornice utvrđuje davanje na xxx xxxxx što:
1. obračunava teorijski iznos davanja koji bi pripadao da je ukupan penzijski staž koji se uzima u obzir za obračun davanja, navršen prema pravnim propisima koje on primenjuje. Iznos davanja koji ne zavisi od dužine penzijskog staža uzima xx xxx teorijski iznos;
2. na osnovu tako obračunatog iznosa, utvrđuje iznos davanja srazmeran odnosu između penzijskog staža navršenog isključivo prema pravnim propisima koje on primenjuje i ukupnog penzijskog staža koji se uzima u obzir za obračun davanja;
3. utvrđuje iznos davanja srazmerno penzijskom stažu navršenom prema xxx pravnim propisima i najdužem penzijskom stažu na osnovu kojeg se utvrđuje visina davanja, u slučaju xxxx xx ukupan penzijski staž koji se uzima u obzir primenom odredaba člana 17. ovog sporazuma duži od najdužeg penzijskog staža prema pravnim propisima koje on primenjuje.
(2) Ako se prema pravnim propisima iznos davanja obračunava na osnovu zarade, osnovice osiguranja odnosno uplaćenog doprinosa u određenom periodu, nadležni nosilac uzima u obzir zaradu, osnovicu osiguranja, odnosno uplaćeni doprinos isključivo iz perioda osiguranja navršenog prema pravnim propisima koje on primenjuje.
Član 21.
Umanjenje, ukidanje i obustava isplate davanja
Nezavisno od pravnih propisa država ugovornica o umanjenju, ukidanju ili obustavi isplate penzije zbog sticanja prava na dve ili više penzija, korišćenje penzije prema pravnim propisima jedne države ugovornice ne utiče na pravo korisnika da istovremeno koristi penziju ostvarenu prema pravnim propisima druge države ugovornice.
Poglavlje 3.
Povreda na radu i profesionalna bolest
Član 22.
Povreda na putu do posla
(1) Lice sa prebivalištem na teritoriji jedne države ugovornice koje na putu, radi stupanja na posao po osnovu ugovora o radu, odnosno radi obavljanja samostalne delatnosti u drugoj državi ugovornici pretrpi povredu, ima pravo na davanja po osnovu povrede na radu prema pravnim propisima i na teret nosioca druge države ugovornice.
(2) Stav 1. ovog člana se primenjuje i u slučaju povrede koju lice pretrpi neposredno po isteku ugovora o radu, odnosno po prestanku obavljanja samostalne delatnosti, na putu do prebivališta.
Član 23.
Davanja u naturi
(1) Lice koje po osnovu povrede na radu ili profesionalne bolesti ima pravo na zdravstvenu zaštitu prema pravnim propisima jedne države ugovornice, a ima prebivalište ili boravište u drugoj državi ugovornici koristi tu zaštitu na teret nadležnog nosioca, od nosioca na čijem području ima prebivalište ili boravište, prema pravnim propisima koje taj nosilac primenjuje, kao da je kod njega osigurano.
(2) Za davanje zdravstvenih usluga xxxx vrednosti primenjuju se odredbe člana 12. stav 3. ovog sporazuma.
(3) U slučajevima iz stava 1. ovog člana ostvarivanje prava na zdravstvenu zaštitu obezbeđuje: u Srbiji - organizaciona jedinica nosioca zdravstvenog osiguranja;
u Crnoj Gori - organizaciona jedinica nosioca zdravstvenog osiguranja.
(4) Na naknadu troškova nastalih na osnovu st. 1. i 2. ovog člana primenjuju se odredbe člana 16. ovog sporazuma.
Član 24.
Profesionalna bolest
(1) Ako je odobrenje davanja za slučaj profesionalne bolesti prema pravnim propisima jedne države ugovornice, uslovljeno time da je bolest prvi put lekarski utvrđena na teritoriji te države ugovornice, smatra se da xx xxx xxxxx ispunjen ako je ta bolest prvi put utvrđena na teritoriji druge države ugovornice.
(2) Ako je odobrenje davanja za slučaj profesionalne bolesti prema pravnim propisima jedne države ugovornice, uslovljeno time da je obavljanje delatnosti koja može da izazove tu bolest, trajalo određeno vreme, nadležni nosilac te države ugovornice, ako je potrebno, uzima u obzir i vreme obavljanja takve delatnosti u skladu sa pravnim propisima druge države ugovornice.
Član 25.
Novčano davanje
(1) Novčano davanje za slučaj povrede na radu ili profesionalne bolesti odobrava, prema svojim pravnim propisima, nosilac one države ugovornice na čijoj teritoriji xx xxxxxxx povreda na radu, odnosno poslednji put obavljana delatnost koja može da izazove tu profesionalnu bolest.
(2) Ako lice, koje je po osnovu profesionalne bolesti primalo ili prima novčano davanje na teret nosioca jedne države ugovornice, zbog pogoršanja bolesti prouzrokovanog obavljanjem delatnosti koja, prema pravnim propisima druge države ugovornice, može da izazove profesionalnu bolest, podnese zahtev za davanje nosiocu druge države ugovornice, nosilac prve države ugovornice i dalje snosi troškove davanja, bez obzira na pogoršanje, prema svojim pravnim propisima. Nosilac druge države ugovornice odobrava davanje u visini razlike između davanja koje pripada nakon pogoršanja i davanja koje bi, po osnovu nastupanja te bolesti, pripadalo prema njegovim pravnim propisima.
Član 26.
Obaveštavanje diplomatske misije ili konzularnog predstavništva o povredi na radu
O povredi na radu državljana, odnosno osiguranika jedne države ugovornice u drugoj državi ugovornici xxxx xx prouzrokovala ili bi mogla prouzrokovati smrt, nadležni nosilac, bez odlaganja, obaveštava diplomatsku misiju ili konzularno predstavništvo države ugovornice xxxx je on državljanin, odnosno osiguranik.
Poglavlje 4.
Nezaposlenost
Član 27.
Sabiranje perioda osiguranja
(1) Period osiguranja, utvrđen prema pravnim propisima jedne države ugovornice, uzima se u obzir za pravo na davanje za slučaj nezaposlenosti prema pravnim propisima druge države ugovornice, ako je nezaposleno lice u državi ugovornici u kojoj ostvaruje pravo na davanje pre podnošenja zahteva za to davanje bilo osigurano za slučaj nezaposlenosti najmanje onoliko meseci koliko je predviđeno prema njenim pravnim propisima.
(2) Uslov minimalnog perioda osiguranja iz stava 1. ovog člana ne odnosi se na nezaposlene čije je zaposlenje na neodređeno vreme, odnosno osnov za obavezno osiguranje prestao bez njihove volje i krivice, ili koji imaju prebivalište na teritoriji države ugovornice u kojoj podnose zahtev, odnosno ostvaruju pravo na davanje.
Poglavlje 5.
Davanje za slučaj smrti
Član 28.
Ako davanje za slučaj smrti pripada prema pravnim propisima obe države ugovornice, primenjuju se isključivo pravni propisi one države ugovornice u kojoj je umrlo lice imalo prebivalište.
Poglavlje 6.
Dodatak za decu
Član 29.
Utvrđivanje davanja
Ako pravo na dodatak za decu postoji prema propisima obe države ugovornice, primenjuju se isključivo pravni propisi one države ugovornice na čijoj teritoriji dete ima prebivalište.
XXX XX
RAZNE ODREDBE
Član 30.
Organi za vezu
U cilju efikasnijeg sprovođenja ovog sporazuma, posebno radi jednostavnog i brzog povezivanja nosilaca obe države ugovornice, kao organi za vezu dve države ugovornice, određuju se:
u Srbiji - organizacija socijalnog osiguranja, u skladu sa zakonom;
u Crnoj Gori - ministarstvo nadležno za primenu pravnih propisa Crne Xxxx iz člana 2. stav 1. ovog sporazuma.
Član 31.
Obaveze organa, pravna i administrativna pomoć
(1) Nadležni organi dve države ugovornice će posebnim sporazumom utvrditi način primene ovog sporazuma, koji stupa na snagu istovremeno sa ovim sporazumom.
(2) Organi za vezu dve države ugovornice će, u okviru svoje nadležnosti, utvrditi mere za sprovođenje ovog sporazuma i sporazuma iz stava 1. ovog člana.
(3) Nadležni organi i organi za vezu dve države ugovornice obaveštavaće se međusobno o:
a) svim preduzetim merama za sprovođenje ovog sporazuma,
b) svim promenama njihovih pravnih propisa u vezi sa primenom ovog sporazuma.
(4) U primeni ovog sporazuma, organi i nosioci država ugovornica će uzajamno pružati besplatnu pravnu i administrativnu pomoć.
(5) Organi i nosioci država ugovornica mogu, u primeni ovog sporazuma neposredno međusobno stupati u vezu, kao i sa zainteresovanim licima ili njihovim punomoćnicima.
(6) Organi i nosioci jedne države ugovornice ne smeju odbiti zahteve i druge podneske zbog toga što su napisani na službenom jeziku i pismu druge države ugovornice.
(7) Prilikom primene ovog sporazuma ravnopravno se upotrebljavaju srpski jezik i jezik koji je u službenoj upotrebi u Crnoj Gori i pisma država ugovornica.
(8) Lekarske preglede koji se obavljaju isključivo zbog primene pravnih propisa jedne države ugovornice, a odnose se na xxxx xxxx u drugoj državi ugovornici imaju prebivalište ili boravište, obaviće na zahtev nadležnog nosioca i na njegov teret, nosilac prema prebivalištu ili boravištu. Lekarske preglede koji se obavljaju zbog primene pravnih propisa obe države ugovornice obavlja na svoj teret nosilac prema prebivalištu ili boravištu tog lica.
(9) Pravna pomoć se, do pokretanja sudskog postupka, pruža u skladu sa propisima koji se primenjuju u pravnoj pomoći u građanskim pravnim stvarima.
Član 32.
Ovlašćenja diplomatskih misija i konzularnih predstavništava
Diplomatske misije i konzularna predstavništva država ugovornica, mogu se bez posebnog punomoćja, direktno obraćati nadležnim organima, organima za vezu i nadležnim nosiocima druge države ugovornice radi zaštite interesa svojih državljana.
Član 33.
Oslobađanje od taksi i nadovera
(1) Oslobađanje ili smanjenje taksi predviđeno propisima jedne države ugovornice za pismene podneske ili dokumenta koja se prilažu zbog primene njenih pravnih propisa, odnosi se i na odgovarajuće pismene podneske i dokumenta koja se prilažu zbog primene ovog sporazuma ili pravnih propisa druge države ugovornice.
(2) Isprave, dokumenta i pismeni podnesci bilo koje vrste, koji se prilažu prilikom primene ovog sporazuma, ne podležu nadoveri.
Član 34.
Podnošenje zahteva
(1) Zahtevi, izjave ili pravna sredstva koja su u primeni ovog sporazuma ili pravnih propisa jedne države ugovornice podneta organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadležnoj organizaciji, odnosno instituciji jedne države ugovornice, smatraju se zahtevima, izjavama ili pravnim sredstvima podnetim organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadležnoj organizaciji, odnosno instituciji druge države ugovornice.
(2) Zahtev za davanje, podnet prema pravnim propisima jedne države ugovornice, smatra se istovremeno i zahtevom za odgovarajuće davanje prema pravnim propisima druge države ugovornice, koje dolazi u obzir primenom ovog sporazuma.
(3) Zahtevi, izjave ili pravna sredstva, koja primenom pravnih propisa jedne države ugovornice treba podneti organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadležnoj organizaciji, odnosno instituciji te države ugovornice, mogu se, u istom roku, podneti odgovarajućem organu, nosiocu ili nekoj drugoj nadležnoj organizaciji, odnosno instituciji druge države ugovornice.
(4) U slučajevima iz st. 1. do 3. ovog člana, organi, nosioci ili xxxx xxxxx nadležne organizacije, odnosno institucije bez odlaganja, prosleđuju zahteve, izjave ili pravna sredstva odgovarajućim službama druge države ugovornice, neposredno ili posredstvom organa za vezu.
(5) Javne isprave, potvrde, odnosno dokumenti koje u cilju primene ovog sporazuma izdaju organi ili nosioci jedne države ugovornice, smatraju se važećim i za organe ili nosioce druge države ugovornice.
Član 35.
Isplata davanja
(1) Nosilac nadležan za pružanje davanja prema ovom sporazumu izvršava svoju obavezu, sa oslobađajućim dejstvom, isplatom novčanih davanja korisnicima u svojoj nacionalnoj valuti.
(2) Preračunavanje davanja u valutu druge države ugovornice se vrši prema paritetu valuta koji xx xxxxx na xxx xxxx je nosilac nadležan za pružanje davanja doznačio sredstva isplatnom organu u svojoj državi radi isplate korisnicima u drugu državu ugovornicu.
(3) Naknade predviđene ovim sporazumom utvrđuju se u valuti one države ugovornice u kojoj se nalazi sedište nosioca na xxxx xxxxx padaju davanja.
(4) Doznake sredstava iz st. 1. do 3. ovog člana vrše se u konvertibilnoj valuti u skladu sa plaćanjem između dve države ugovornice.
Član 36.
Potraživanje preplaćenih iznosa davanja
(1) Nosilac jedne države ugovornice, koji je isplatio davanja u iznosu većem od onog koji korisniku pripada, može od nosioca druge države ugovornice zatražiti da od zaostalih iznosa davanja, koje treba da isplati korisniku, zadrži preplaćeni iznos.
(2) Preplaćeni iznos iz stava 1. ovog člana se direktno isplaćuje nosiocu, koji je zatražio njegovo zadržavanje.
Član 37.
Izvršni postupak
(1) Izvršna rešenja u oblasti socijalnog osiguranja (isprave) nadležnih organa i nosilaca, kao i izvršne odluke sudova jedne države ugovornice priznaju se u drugoj državi ugovornici.
(2) Priznavanje se može odbiti, samo ako je u suprotnosti sa javnim poretkom države ugovornice u kojoj treba da se prizna isprava ili odluka iz stava 1. ovog člana.
(3) Izvršne odluke i isprave iz stava 1. ovog člana izvršavaju se u drugoj državi ugovornici. Izvršni postupak se sprovodi prema pravnim propisima koji se primenjuju za odgovarajuće isprave ili odluke države ugovornice u kojoj treba da se sprovede izvršenje. Isprave i odluke moraju sadržati potvrdu o njihovoj izvršnosti (klauzula o izvršenju).
(4) Primena st. 1. do 3. ovog člana ne obuhvata zastupanje u sudskom postupku.
Član 38.
Naknada štete
(1) Ako lice, koje prema pravnim propisima jedne države ugovornice, prima davanje po osnovu štete koja xx xxxxxxx u drugoj državi ugovornici i ima, prema njenim pravnim propisima, pravo na naknadu štete od trećeg lica, tada pravo na tu naknadu prelazi na nosioca prve države ugovornice prema pravnim propisima koje on primenjuje.
(2) Ako je pravo na naknadu štete u vezi sa istovrsnim davanjima, po osnovu istog slučaja štete, preneto, u skladu sa stavom 1. ovog člana nosiocima obe države ugovornice, treće lice može isplatiti naknadu štete, sa oslobađajućim dejstvom, jednom ili drugom nosiocu. Nosioci će namiriti svoja potraživanja po ovom osnovu, srazmerno davanju koje isplaćuju.
Član 39.
Rešavanje sporova
Sporove u primeni i tumačenju ovog sporazuma rešavaće dogovorno nadležni organi država ugovornica.
DEO V
PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Član 40.
Prelazne odredbe
(1) Ovaj sporazum ne utvrđuje pravo na davanje za period pre njegovog stupanja na snagu.
(2) Ovaj sporazum se ne odnosi na vojne osiguranike.
(3) Za utvrđivanje prava na davanje prema ovom sporazumu uzima se u obzir i penzijski staž koji je, prema pravnim propisima država ugovornica, ostvaren pre njegovog stupanja na snagu, pri čemu se poseban staž uzima u priznatom trajanju samo ako je ostvaren pre 1. januara 1965. godine.
(4) Izuzetno od odredbe člana 17. stav 2. ovog sporazuma, staž osiguranja navršen pre 1. januara 2002. godine, koji se prema tada važećim propisima računao sa uvećanim trajanjem, uzima se u obzir u priznatom trajanju.
(5) Ovaj sporazum se primenjuje i na osigurane slučajeve nastale pre njegovog stupanja na snagu.
(6) Davanja utvrđena pre stupanja na snagu ovog sporazuma neće se ponovo utvrđivati, ako ovim sporazumom nije drugačije određeno.
(7) Za lice koje nema državljanstvo država ugovornica, kao ni država sa teritorije prethodne Jugoslavije, penzijski staž koji je prethodna Jugoslavija, po osnovu međunarodnih ugovora zaključenih sa drugim državama, preuzela na svoj teret, a koji je navršen na teritoriji tih država, pada na teret nosioca one države ugovornice čije je republičko državljanstvo to lice imalo na xxx preuzimanja obaveze po osnovu tih međunarodnih ugovora.
Član 41.
Ponovno određivanje penzija
(1) Penzije koje su, od 1. januara 2002. godine do xxxx stupanja na snagu ovog sporazuma, utvrđene prema pravnim propisima jedne države ugovornice uz uračunavanje penzijskog staža navršenog prema pravnim propisima druge države ugovornice, nosioci će, po službenoj dužnosti, ponovo odrediti i obračunati iznos penzije primenom odredaba ovog sporazuma, pri čemu se pravnosnažnost donetog rešenja neće smatrati preprekom za ponovno određivanje.
(2) Odredba stava 1. ovog člana ne odnosi se na porodične penzije ostvarene od 1. januara 2002. godine do xxxx stupanja na snagu ovog sporazuma, ako je umrli korisnik ostvario pravo na penziju pre 1. januara 2002. godine.
(3) U postupku za ponovno određivanje penzija nadležni nosilac utvrđuje uslove za sticanje prava na penziju u skladu sa pravnim propisima koje je on primenjivao u momentu nastupanja osiguranog slučaja kod nosioca koji je prvi utvrdio pravo na penziju.
(4) Ako prema pravnim propisima druge države ugovornice nisu ispunjeni uslovi za sticanje prava na penziju na xxx xxxx je nosilac prve države ugovornice prvi put utvrdio pravo na penziju, nadležni nosilac druge države ugovornice će utvrditi penziju od xxxx xxxx su uslovi za sticanje prava ispunjeni prema pravnim propisima koje on primenjuje.
(5) Izuzetno od odredbe člana 40. stav 4. ovog sporazuma, prilikom ponovnog određivanja prava na penziju iz stava 1. ovog člana staž osiguranja sa uvećanim trajanjem navršen prema pravnim propisima druge države ugovornice uzima se u priznatom trajanju, a najduže:
- staž osiguranja sa uvećanim trajanjem navršen prema pravnim propisima Srbije do 31. decembra 2003. godine,
- staž osiguranja sa uvećanim trajanjem navršen prema pravnim propisima Crne Xxxx do 9. aprila 2003. godine.
(6) Prilikom ponovnog utvrđivanja prava na penziju iz stava 1. ovog člana nosilac države ugovornice, prema čijim pravnim propisima je davanje bilo utvrđeno, obračunava iznos davanja uzimajući u obzir i penzijski staž navršen na teritoriji drugih republika Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije na osnovu xxxx xx davanje bilo utvrđeno, ako međunarodnim ugovorom sa državom u kojoj je penzijski staž navršen, nije drugačije određeno.
(7) Prava na penziju koja su od 1. januara 2002. godine do xxxx stupanja na snagu ovog sporazuma, utvrđena na osnovu penzijskog staža kraćeg od 12 meseci navršenog prema pravnim propisima jedne države ugovornice i penzijskog staža ostvarenog isključivo prema pravnim propisima druge države ugovornice, ponovo će se utvrditi i obračunati primenom člana 18. ovog sporazuma.
(8) Ako su ukupni iznosi penzija, ponovo utvrđenih i obračunatih u skladu sa stavom 1. ovog člana, manji od iznosa penzije koja bi pripadala prema pravnim propisima države ugovornice po kojima xx xxxx utvrđena, nosilac te države ugovornice isplaćuje korisniku i razliku između tog iznosa penzije i ukupnog iznosa ponovo utvrđenih i obračunatih penzija. Ova razlika se isplaćuje sve dok ukupni iznos ponovo utvrđenih i obračunatih penzija ne dostigne visinu iznosa penzije xxxx xx pripadala na xxx pokretanja postupka za ponovno određivanje penzije, s xxx što se ova razlika ne usklađuje.
(9) Pravo na penziju, utvrđeno i obračunato primenom stava 1. ovog člana, pripada od prvog xxxx po isteku meseca u xxxx xx nosilac, koji je utvrdio pravo na penziju, pokrenuo postupak za ponovno utvrđivanje i obračun iznosa penzije i isplaćuje se direktno korisniku.
Član 42.
Ponovno određivanje penzija na zahtev korisnika
(1) Izuzetno od odredaba člana 41. ovog sporazuma, korisniku koji je u periodu od 1. januara 2002. godine do xxxx stupanja na snagu ovog sporazuma ostvario pravo na penziju prema pravnim propisima jedne države ugovornice uračunavanjem perioda osiguranja navršenih prema pravnim propisima druge države ugovornice, a nije do xxxx stupanja na snagu ovog sporazuma ispunio uslove za ostvarivanje prava na penziju prema pravnim propisima druge države ugovornice, na njegov zahtev će se utvrditi, odnosno odrediti penzija prema odredbama ovog sporazuma, kada ispuni uslove za ostvarivanje prava na penziju prema pravnim propisima druge države ugovornice.
(2) Utvrđena, odnosno ponovo određena penzija prema odredbama stava 1. ovog člana, isplaćuje se od prvog xxxx sledećeg meseca nakon meseca u xxxx xx podnet zahtev, ako je u xxx mesecu utvrđeno pravo na penziju. Ako je pravo na penziju utvrđeno kasnije, ponovo određena i utvrđena penzija isplaćuje se od prvog xxxx sledećeg meseca nakon meseca u xxxx xx utvrđeno pravo na penziju.
Član 43.
Stupanje na snagu
(1) Ovaj sporazum podleže ratifikaciji.
(2) Ovaj sporazum stupa na snagu prvog xxxx po isteku meseca u kome su razmenjeni ratifikacioni instrumenti.
(3) Država ugovornica će se u pismenoj formi, diplomatskim putem, obavestiti o sprovedenom postupku prema svojim pravnim propisima potrebnim za stupanje na snagu ovog sporazuma.
Član 44.
Trajanje i otkazivanje
(1) Ovaj sporazum se zaključuje na neodređeno vreme. Svaka država ugovornica ga može u tekućoj kalendarskoj godini, u pismenoj formi, diplomatskim putem, otkazati s poslednjim danom xx xxxxxx, pri čemu otkazni rok ne može biti kraći od šest meseci.
(2) U slučaju otkazivanja ovog sporazuma njegove odredbe se i dalje primenjuju na stečena prava, kao i na zahteve za ostvarivanje prava podnete do xxxx njegovog otkazivanja.
U potvrdu ovoga opunomoćenici su potpisali ovaj sporazum i stavili pečat.
Sačinjeno u Beogradu, xxxx 17. decembra 2006. godine u dva originala na srpskom jeziku i jeziku koji je u službenoj upotrebi u Crnoj Gori, pri čemu su oba teksta autentična.
Za Republiku Srbiju Ministar rada, zapošljavanja i socijalne politike Xxxxxxxx Xxxxxxx
Za Republiku Crnu Goru Ministar zdravlja, rada i socijalnog staranja
xx Xxxxxxx Xxxxxxxxx
Član 3.
Ovaj zakon stupa na snagu osmog xxxx od xxxx objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije - Međunarodni ugovori".