S A D R Ž A J
S A D R Ž A J
Predgovor 3
DIO PRVI
O UGOVORIMA GRAĐANSKOG PRAVA, NJIHOVOM RAZGRANIČENJU OD UGOVORA U PRIVREDI I KLASIFIKACIJI 43
Uvod 45
Glava I.
UGOVORI GRAĐANSKOG PRAVA, UGOVORI U PRIVREDI
I UGOVORI O PROMETU ROBE I USLUGA 47
Odjeljak 1. Kratak osvrt na teorijska shvatanja i uporednopravna
rješenja u pogledu regulisanja obligacionih ugovora 49
I. Teorija jedinstva ili monistička teorija 50
II. Teorija dvojstva (odvojenosti) ili dualistička teorija 51
Odjeljak 2. Ugovori građanskog prava 53
I. Pojam 53
II. Subjektivna i objektivna komponentna pojma ugovora
građanskog prava 53
1. Subjektivna komponenta 53
2. Objektivna komponenta 54
3. Neka značajnija obilježja ugovora građanskog prava 55
III. Forma ugovora građanskog prava 58
Odjeljak 3. Ugovori u privredi 60
I. Pojam i terminološka razmatranja 60
II. Kriterijumi za određivanje pojma ugovora u privredi 61
1. Subjektivni kriterijum 61
2. Objektivni kriterijum 66
3. Primjena odredaba ZOO o jedinstvenom regulisanju svih ugovornih odnosa i specifičnosti pravila za ugovore u privredi 68
3.1. Odredbe Zakona o obligacionim odnosima koje se primjenjuju samo na pravne odnose iz ugovora
u privredi 69
3.2. Pitanja uređena u Zakonu o obligacionim odnosima
koja su relevantna samo za privredne subjekte 72
3.3. Slučaj kada se jedna jedinstvena zakonska odredba koja važi za sve ugovorne odnose ne može na isti način primijeniti kada su u pitanju odnosi između privrednika i kada su u pitanju odnosi između
neprivrednika. 73
III. Forma ugovora u privredi 74
Odjeljak 4. Ugovor o prometu robe i usluga 75
I. Pojam ugovora o prometu robe i usluga 75
1. Pojam robe 75
2. Pojam usluga 76
3. Pojam prometa 76
II. Zastarjelost potraživanja iz ugovora o prometu robe i usluga 77
III. Razgraničenje pojmova „ugovor u privredi”, „ugovor o
prometu robe i usluga”, „građanskopravni ugovor” 78
IV. Značaj razlikovanja ugovora građanskog prava i ugovora u privredi za ocjenu i razgraničenje stvarne nadležnosti građanskih i privrednih sudova, kao i za primjenu pravila o
postupku koja su sadržana u važećim procesnim zakonima 79
Glava II.
KLASIFIKACIJA UGOVORA GRAĐANSKOG PRAVA 83
Uvod 85
Odjeljak 1. Klasifikacija ugovora građanskog prava prema značaju i učestalosti u pravnom prometu 86
I. Imenovani ugovori 86
II. Neimenovani ugovori 87
1. Pojam 87
2. Porijeklo 88
3. Dioba neimenovanih ugovora 89
Odjeljak 2. Klasifikacija ugovora građanskog prava prema konačnom
dejstvu koji ugovor ima na prava i obaveze ugovarača 91
I. Ugovori kojima se prenosi pravo svojine ili neko drugo pravo 91
II. Ugovori kojima se prenosi državina i korišćenje (upotreba)
stvari 92
III. Ugovori o uslugama 92
IV. Ugovori kojima se prekida spor ili neizvjesnost o nekom
pravnom odnosu, a potraživanja ugovarača čine nespornim i
ugovori kojima se priznaje dug 93
1. Nagodba ili ugovor o poravnanju (transactio, pactum conventium) 93
2. Ugovor o priznanju duga 94
V. Ugovori o osnivanju zajednica rada i sredstava u cilju sticanja i raspodjele dobiti i ugovori o ulaganju sredstava u zajednice
rizika radi imovinskog ili ličnog osiuranja 94
1. Ugovor o ortakluku (societas) 95
2. Ugovor o osiguranju 95
VI. Ugovori na sreću ili odvažni ugovori 95
1. Ugovor o igri 95
3. Ugovor o prodaji (kupovini) i prodaji stvari kojima se
kupac nada (emptio rei sperata) 96
4. Ugovor o kupovi nade (emptio spei) 96
5. Ugovor o prodaji naslijeđa bez popisa i procjene 96
VII. Mješoviti ugovori 96
1. Kombinovano mješoviti ugovori 97
2. Dvostrano tipični mješoviti ugovori 97
3. Integrisani mješoviti ugovori 97
VIII. Mješoviti ugovori i dejstvo sadržajnih elemenata ugovora od
kojih se isti sastoje 98
1. Teorija apsorpcije 98
2. Teorija kombinacije 99
3. Teorija kreacije 99
4. Teorija kauze 99
5. Teorija analogije 100
6. Shvatanje prof. Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxx 100
7. Shvatanje Komisije za izradu Prednacrta Građanskog
zakonika Srbije 101
DIO DRUGI
UGOVORI KOJIMA SE PRENOSI PRAVO SVOJINE ILI
NEKO DRUGO PRAVO 103
Glava I.
UGOVOR O PRODAJI 105
Odjeljak 1. O značaju, nazivima i pojmu ugovora o prodaji u pravnoj
nauci i legislativi 107
Odsjek 1. Značaj, naziv i jedinstvenost pravnog posla kupoprodaje 107
I. Značaj 107
II. Naziv 107
III. Ugovor o prodaji je jedinstven pravni posao 108
Odsjek 2. Pojam ugovora o prodaji 109
I. Pojam ugovora o prodaji u pravnoj nauci 109
II. Pojam ugovora o prodaji u legislativi 110
III. Pojam ugovora o prodaji u svjetlu različitih teorijskih i legislativnih rješenja o njegovom dejstvu 112
1. Pojam ugovora o prodaji i koncept o njegovom
translativnom odnosno stvarnopravnom dejstvu 112
2. Pojam ugovora o prodaji i koncept o njegovom
obligacionom dejstvu 113
3. Pojam ugovora o prodaji u širem smislu 115
Odjeljak 2. Porijeklo i istorijski razvoj ugovora o prodaji 118
Odsjek 1. Period prvobitnih ljudskih zajednica i starog vijeka 118
I. Prvobitne ljudske zajednice – trampa kao preteča ugovora
o prodaji 118
II. Ugovor o prodaji u starom vijeku 119
1. Ugovor o prodaji u pravu Vavilona 119
2. Ugovor o prodaji u atinskom pravu 120
3. Ugovor o prodaji u hebrejskom pravu 121
4. Ugovor o prodaji u rimskom pravu 122
4.1. Ugovor o prodaji u pretklasičnom rimskom pravu 122
4.2. Ugovor o prodaji u klasičnom rimskom pravu 128
4.2.1. Pojam 128
4.2.2. Osobine 128
4.2.3. Bitni elementi 130
4.2.4. Obaveze ugovornih strana 132
4.2.5. Modifikacije ugovora o prodaji 135
4.3. Ugovor o prodaji u postklasičnom rimskom pravu 136
Odsjek 2. Ugovor o prodaji u srednjem vijeku 137
Uvod 137
I. Ugovor o prodaji u Vizantijskom pravu 139
II. Ugovor o prodaji u šerijatskom pravu 140
III. Ugovor o prodaji u germanskim srednjevjekovnim pravima 140
IV. Ugovor o prodaji u Common Law sistemu 141
Odsjek 3. Ugovor o prodaji u obligacionom pravu XIX i XX vijeka
i pravni režimi njegovog dejstva u pogledu prenošenja
prava svojine na predmetu ugovora 142
Uvod 142
KONSENSUALISTIČKI SISTETMI 145
I. Translativnost ugovora o prodaji prema francuskom
građanskom zakoniku 145
1. Odstupanja od translativnosti ugovora o prodaji 146
1.1. Razlozi objektivne prirode 147
2.1.1. Slučaj kada su predmet prodaje stvari koje su
određene po rodu, a nisu prodate kao
skupina (en bloc) 147
2.1.2. Slučaj kada su predmet prodaje buduće stvari 148
2.1.2.1. Ako je predmet prodaje prirodni proizvod kao
buduća stvar 148
2.1.2.2. Ako je predmet prodaje proizvod koji će tek
nastati ljudskim radom 149
1.2. Razlozi subjektivne prirode 150
2. Ostale značajnije osobine ugovora o prodaji po Code civil 151
3. Obaveze prodavca 151
4. Obaveze kupca 152
5. Vrste ugovora o kupoprodaji po Code civil 153
II. Translativnost ugovora o prodaji prema italijanskom
građanskom zakoniku 154
III. Ugovor o prodaji u engleskom pravu 155
1. Pojam 155
2. Specifična, neodređena i naknadno određena dobra (stvari)
kao predmet ugovora o prodaji po Zakonu o prodaji dobara
(The Sales of Goods Act) 157
3. Vrijeme prelaska svojine sa prodavca na kupca prema
The Sale of Goods Act 159
3.1. Specifična dobra i naknadno određena dobra 159
3.2. Neodređena dobra 160
IV. Ugovor o prodaji u američkom pravu 161
1. Pojam i porijeklo 161
2. Pojmovi kojima se po UCC označavaju „dobra” (roba) 162
2.1. Identifikovana dobra (Identified goods) 162
2.2. Postojeća dobra (Existing goods) 163
2.3. Buduća dobra (Future goods) 163
2.4. Zamjenljiva dobra (Fungibles goods) 163
3. Pravila o trenutku prelaska svojine sa prodavca na kupca
prema američkom Jednoobraznom trgovačkom zakonu (UCC) 163
TRADICIONI SISTEMI 166
I. Ugovor o prodaji prema Opštem austrijskom građanskom
zakoniku 166
1. Pojam 166
2. Osobine kupovne pogodbe 167
3. Bitni elementi (essentialia negotii) 168
3.1. Predmet kupovne pogodbe 168
3.2. Cijena 169
4. Obaveze prodavca 170
5. Odgovornost za pravne i fizičke nedostatke stvari. 171
6. Obaveze kupca 172
7. Rizik propasti (pogibelja) ili oštećenja (pogoršanja) stvari 172
8. Pobijanje kupovne pogodbe 172
9. Pojedine vrste kupovne pogodbe po ABGB 172
9.1. Prodaja priuzdržavanjem (pridržajem) stvar natrag
kupiti (pactum de retroemendo) ili nazadkupnja 173
9.2. Kupovanje pod priuzdrškom stvar natrag prodati
(pactum de retrovendendo) ili nazadprodaja 173
9.3. Prodaja s priuzdržanim pravom prekupa (ius protimi-
seos) ili kupoprodaja sa pravom preče kupovine 174
9.4. Kupovina na ogled ili kupovina na probu (pactum displicentiae; pactum degustationis, emptio ad gustum); 175
9.5. Prodaja pod uslovom boljeg kupca (in diem addictio) 176
9.6. Nalog prodaje (prodanji nalog, aestimatum, contractus aestimatorium) 177
9.7. Posebno o kupovnoj pogodbi budućih stvari 178
II. Ugovor o prodaji prema Srpskom građanskom zakoniku 179
Opšte napomene 179
1. Pojam i naziv 179
2. Razgraničenje ugovora o prodaji i kupovini od nekih drugih građanskopravnih ugovora i instituta 180
2.1. Ugovor o prodaji i kupovini i ugovor o promjeni 181
2.2. Ugovor o prodaji i kupovini i ugovori o zakupu (najmu) stvari radi uživanja ili iskorištavanja i ugovori o naruču ili posluzi 182
2.3. Ugovor o prodaji i kupovini i ugovori o najmu rada
(ugovori o djelu i ugovori o radu) 182
2.4. Ugovor o prodaji i kupovini i ugovor o zajmu 183
2.5. Ugovor o prodaji i kupovini i datio in solutum 183
3. Pravni poslovi slični ugovoru o prodaji i kupovini 184
3.1. Obećanje prodaje 184
3.2. Ugovor o liferovanju 185
3.3. Obećanje kupovine 186
3.4. Javna prodaja 186
4. Sporedne klauzule koje utiču na dejstvo ugovora o prodaji i kupovini 186
5. Osobine ugovora o prodaji i kupovini 188
6. Bitni elementi 191
6.1. Predmet 191
6.2. Cijena 194
6.2.1. Cijena xxxx biti izražena u novcu 194
6.2.2. Cijena xxxx biti određena ili odrediva 195
6.2.3. Cijena ne smije biti protivna zakonu 197
7. Prava i obaveze ugovornih strana 197
7.1. Obaveze prodavca 198
7.1.1. Obaveza predaje stvari 198
7.1.1.1. Dužnost čuvanja prodate stvari i stanje u
kojem se ista ima predati 200
7.1.1.2. Vrijeme predaje 201
7.1.1.3. Mjesto predaje 201
7.1.1.4. Troškovi predaje 201
7.1.2. Obaveza garantovanja za pravna i materijalna
stvojstva stvari 202
7.2. Obaveze kupca 202
7.2.1. Obaveza plaćanje cijene u novcu 202
7.2.2. Obaveza prijema predmeta ugovora o prodaji i
kupovini 203
7.3. Prava prodavca 204
7.3.1. Pravo zadržavanja predmeta prodaje
(ius retentionis) 204
7.3.2. Pravo raskida ugovora zbog neplaćanja cijene 204
7.3.3. Pravo raskida ugovora zbog nepreuzimanja
predmeta prodaje 205
7.4. Prava kupca 206
8. Posebne vrste ugovora o prodaji i kupovini po SGZ 206
8.1. Ugovor o prodaji i kupovini na probu 206
8.1.1. Prodaja i kupovina stvari koje kušati valja ili
kupovina radi probe (pactum degustationis,
emptio ad gustum) 208
8.2. Ugovor o prodaji i kupovini stvari koje se mjere ili broje (emptio- venditio res que pondere numero mensurave constant) 209
8.3. Ugovor o prodaji i kupovini odsekom (đuture) 210
8.4. Prodaja pod uslovom boljeg kupca (in diem addictio) 210
8.5. Ugovor o prodaji i kupovini na poček 213
8.6. Prodaja i kupovina sa zadržavanjem prava otkupa 213
8.7. Prodaja i kupovina sa zadržavanjem prava povratne
prodaje 216
8.8. Prodaja i kupovina sa pravom prvenstvene kupovine
u korist prodavca (ius protimiseos) 217
8.9. Nalog za prodaju (prodajni nalog, aestimatum,
contractus aestimatorium) 220
III. Ugovor o prodaji po Opštem imovinskom zakoniku za
Knjaževinu Crnu Goru 222
Uvod 222
1. Pojam, osobine i bitni elementi ugovora 223
2. Obaveze prodavca 225
2.1. Čuvanje stvari 225
2.2. Predaja stvari 225
2.3. Rizik slučajne propasti stvari 226
2.4. Odgovornost za materijalne nedostatke 226
2.5. Odgovornost za pravne nedostatke („oduzam“ ili
evikciju) 227
3. Obaveze kupca 228
3.1. Plaćanje cijene 228
3.2. Obaveza prijema kupljene stvari 229
3.3. Ostale obaveze kupca 229
4. Rizik slučajne propasti stvari 230
5. Vrste ugovora o kupovini po OIZ 230
5.1. Ugovor o kupovini na obid ili okušaj (kupovina na
probu, pactum displicentiae; pactum degustationis) 231
5.2. Pogodba da će stvar biti prema ogledu ili mostri 231
5.3. Kupoprodaja pod uslovom boljeg kupca 232
5.4. Kupoprodaja sa pravom preče kupovine 232
IV. Ugovor o prodaji prema Švajcarskom zakoniku u obligacijama 233 Uvod 233
1. Pojam i osobine 234
2. Predmet ugovora o kupovini i prodaji 236
3. Obaveze prodavca 237
3.1. Obaveza predaje stvari i prenošenja svojine i
odgovornost za štetu 237
3.2. Obaveza zaštite od evikcije 238
3.3. Odgovornost za fizičke nedostatke stvari 239
4. Obaveze kupca 240
4.1. Plaćanje cijene 240
4.2. Prijem kupljene stvari 240
5. Posebne vrste ugovora o kupovini prodaji prema ŠVZO 241
5.1. Kupovina i prodaja prema uzorku 241
5.2. Kupovina i prodaja na probu ili na osnovu pregleda 241
5.3. Prodaja na poček 242
5.3.1. Prodaja na otplatu 242
5.3.2. Pretplatna prodaja 242
5.4. Javna prodaja 243
V. Ugovor o prodaji prema Njemačkom građanskom zakoniku 244
1. O prenosu svojine na osnovu obligacionog i stvarnopravnog posla prodavca i kupca 244
2. Pojam i osobine ugovora o prodaji prema BGB 250
2.1. Obaveze prodavca 250
2.1.1. Obaveza predaje stvari 250
2.1.2. Odgovornost za pravne nedostatke 251
2.1.3. Odgovornost za materijalne nedostatke 251
3. Vrste ugovora o prodaji po BGB 251
3.1. Kupovina na probu (pactum displicentiae, pactum degustationis) 252
3.2. Prodaja sa zadržavanjem prava da se prodata stvar
xxxxx xxxxxx (pactum de retrovendendo) 252
3.3. Prodaja sa pravom preče kupovine (pactum
protimiseos, ius protimiseos) 252
VI. Ugovor o prodaji prema holandskom građanskom zakoniku 253
Odjeljak 3. Ugovor o prodaji prema Zakonu o obligacionim odnosima 255
Odsjek 1. Pojam i razgraničenje ugovora o prodaji u odnosu na
druge građanskopravne ugovore 255
I. Pojam 255
II. Način regulisanja ugovora o prodaji prema Zakonu o
obligacionim odnosima i drugim relevantnim propisima 260
III. Mjerodavno pravo kod ugovornih odnosa 261
IV. Razgraničenje ugovora o prodaji u odnosu na druge
građanskopravne ugovore 266
1. Ugovor o prodaji i ugovor o razmjeni 267
2. Ugovor o prodaji i ugovor o zajmu 268
3. Ugovor o prodaji i ugovor o poklonu 269
4. Ugovor o prodaji i ugovor o doživotnom izdržavanju 271
5. Ugovor o prodaji i ugovor o ustupanju i raspodjeli imovine
za života 272
6. Ugovor o prodaji i ugovor o doživotnoj renti 272
7. Ugovor o prodaji i ugovor o zakupu 273
8. Ugovor o prodaji i ugovor o posluzi 274
9. Ugovor o prodaji i ugovor o djelu 274
10. Ugovor o prodaji i ugovor o ostavi 275
Odsjek 2. Osobine ugovora o prodaji 275
I. Ugovor o prodaji je imenovan ugovor 275
II. Ugovor o prodaji je konsensualan ugovor 276
III. Ugovor o prodaji je neformalan ugovor 278
IV. Ugovor o prodaji je dvostrano obavezan ugovor 279
V. Uzajamnost ugovora o prodaji 280
VI. Oneroznost ugovora o prodaji 282
VII. Komutativnost ugovora o prodaji 283
VIII. Jednostavnost ugovora o prodaji 285
IX. Samostalnost ugovora o prodaji 286
X. Ugovor o prodaji sa sporazumno određenom sadržinom 286
XI. Kauzalnost ugovora o prodaji 286
XII. Predugovor o ugovoru o prodaji 287
Odsjek 3. Sastojci ugovora o prodaji 287
I. Bitni sastojci ugovora o prodaji 288
1. Stvar ili pravo xxx xxxxx sastojak ugovora o prodaji 291
1.1. Buduće stvari kao predmet ugovora o prodaji 294
1.2. Tuđe stvari kao predmet ugovora o prodaji 298
2. Cijena xxx xxxxx sastojak ugovora o prodaji 302
2.1. Cijena xxxx biti izražena u cjelini ili bar pretežno
u novcu 302
2.2. Cijena xxxx biti određena ili odrediva 303
2.3. Propisana cijena 307
2.4. Kad je ugovorena tekuća cijena 308
2.5. Kad je određivanje cijene ostavljeno jednom ugovaraču . 309
2.6. Cijena xxxx biti pravična 310
Odsjek 4. Obaveze prodavca 311
I. Obaveza predaje stvari 311
1. Načini predaje 315
2. Sadržina akta predaje stvari 315
3. Vrijeme predaje 319
4. Mjesto predaje stvari 321
5. Rizik slučajne propasti i oštećenja stvari 325
Uvodna razmatranja 325
5.1. Pojam rizika i značenje sintagme „rizik slučajne
propasti ili oštećenja stvari“ 326
5 2. Trenutak prelaska rizika u pojedinim pravnim sistemima 327
5.2.1. Rimsko pravo 327
5.2.2. Švajcarsko i holandsko pravo 327
5.2.3. Francusko i anglosaksonsko pravo 327
5.2.4. Švedsko i američko trgovinsko pravo, njemačko,
austrijsko, srpsko i crnogorsko pravo 328
5.2.5. Prelaz xxxxxx xxxxx ZOO 330
5.2.6. Troškovi predaje, troškovi odnošenja i ostali
troškovi 332
5.2.7. Odlaganje predaje do isplate cijene 334
5.2.8. Odlaganje predaje u slučaju prevoza stvari 335
5.2.9. Sprečavanje izručenja otposlane stvari 336
II. Odgovornost za materijalne i pravne nedostatke ispunjenja 337
1. Pojam i opšta razmatranja o odgovornosti za nedostake u
ispunjenju teretnih ugovora 337
2. Istorijski razvoj odgovornosti za nedostatke u ispunjenju
ugovora o prodaji 337
3. Pretpostavke i pravna priroda odgovornosti za nedostatke
u ispunjenju ugovora o prodaji 338
[II - A] Odgovornost prodavca za pravne nedostatke 339
Opšta razmatranja 339
1. Istorijski i uporednopravni prikaz instituta odgovornosti prodavca za pravne nedostatke 344
2. Pojam evikcije 350
3. Evikcija kod ugovora o prodaji 351
3.1. Uznemiravanja kupca xx xxxxxx trećih lica za koja
prodavac ne odgovara i nema obavezu zaštite kupca 364
3.2. Uznemiravanja kupca xx xxxxxx trećih lica za koja
prodavac odgovara i ima obavezu zaštite kupca od
evikcije 368
4. Pojedini slučajevi evikcije 369
5. Vrste evikcije 371
5.1. Potpuna evikcija 371
5.2. Djelimična evikcija 373
6. Uznemiravanje kupca xx xxxxxx prodavca 375
7. Uslovi za nastanak odgovornosti za pravne nedostatke
ispunjenja 376
7.1. Pravno negiranje (uznemiravanje) prava kupca 376
7.2. Pravni nedostatak xxxx da postoji u pravu prodavca 377
7.3. Savjesnost kupca 379
7.4. Obavještavanje prodavca o pravnom uznemiravanju 380
8. Ugovorno ograničenje ili isključenje odgovornosti za
evikciju 382
9. Odgovornost prodavca za pravne nedostatke zbog
postojanja ograničenja javno-pravne prirode 383
10. Odgovornost prodavca tražbine ili nekog drugog
imovinskog prava 384
11. Posljedice evikcije 386
11.1. Raskid ugovora po samom zakonu u slučaju potpune
evikcije 387
11.2. Povrat datoga u slučaju potpune evikcije 387
11.3. Raskid ugovora ili srazmjerno sniženje cijene u slučaju djelimične evikcije i povrat datoga 387
11.4. Srazmjerno sniženje cijene i povrat datoga 388
11.5. Pravo pribavioca na naknadu štete 388
12. Osobine prava kupca i osobine obaveze prodavca da štiti
kupca od pravnog uznemiravanja 390
13. Gubitak prava 391
[II - B] Odgovornost za materijalne nedostatke 392
1. Opšta i terminološka razmatranja 392
2. Kratak osvrt na istorijski razvoj i legislativno uređenje
instituta odgovornosti prodavca za materijalne
nedostatke u nekim evropskim građanskim kodeksima 395
3. Pojam materijalnog nedostatka 412
4. Vidljivi i nevidljivi (skriveni) nedostaci 415
5. Kad postoji materijalni nedostatak 416
5.1. Stvar nema potrebna svojstva za redovnu upotrebu
ili za promet 417
5.2. Stvar nema potrebna svojstva za naročitu upotrebu
za xxxx xx kupac nabavlja 419
5.3. Stvar nema potrebna svojstva i odlike koja su izričito ili prećutno ugovorena odnosno propisana 419
5.3.1. Stvar nema svojstva i odlike koja su izričito ili
prećutno ugovorena 419
5.3.2. Stvar nema svojstva i odlike koja su propisana 420
5.4. Stvar nije saobrazna uzorku ili modelu 422
6. Pojam, uslovi i razgraničenje odgovornosti za materijalne nedostatke od drugih sličnih pravnih instituta 423
7. Pretpostavke odgovornosti prodavca za materijalne
nedostatke stvari 427
7.1. Opšta razmatranja 427
7.2. Stvar xxxx imati materijalni nedostatak 429
7.3. Nedostatak stvari xxxx biti skriven 431
7.4. Materijalni nedostatak stvari xxxx postojati u času
prelaska rizika na kupca 435
8. Materijalni nedostaci za koje prodavac odgovara 440
8.1. Stvar nema potrebna svojstva za naročitu upotrebu
za xxxx xx kupac nabavlja 440
8.2. Stvar nije saobrazna uzorku ili modelu 442
8.3. Nastupanje i pravna priroda odgovornosti za materijalne nedostatke u slučajevima kada stvar nema potrebna svojstva za naročitu upotrebu za xxxx xx kupac nabavlja, a koja xx xxxx poznata prodavcu ili mu xx xxxxxx biti
poznata i kada stvar nije saobrazna uzorku ili modelu 443
9. Materijalni nedostaci za koje prodavac ne odgovara 443
9.1. Znanje kupca za postojanje nedostatka u trenutku zaključenja ugovora kao uslov za isključenje odgovornosti prodavca za materijalne nedostatke
iz čl. 479. t. 1. i 3. ZOO 443
9.1.1. U kojim slučajevima se smatra da je nedostatak
bio poznat kupcu u času zaključenja ugovora? 443
9.1.2. U kojim slučajevima se smatra da nedostatak nije
mogao ostati nepoznat kupcu? 444
9.1.3. Odstupanje od pravila o neodgovornosti prodavca
u slučaju nedostataka iz čl. 479. t. 1. i 3. ZOO 446
10. Pregled stvari, obaveza obavještavanja o uočenom
nedostatku i rokovi obavještavanja 447
10.1. Način pregleda stvari 448
10.1.1. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
stručnim pregledom 453
10.1.2. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari upoređivanjem sa uzorkom ili modelom 453
10.1.3. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
uzimanjem uzorka i hemijskom analizom 453
10.1.4. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari na poseban način 454
10.1.5. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
fizičkim mjerenjem 454
10.1.6. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
metodom djelimičnog ispitivanja 454
10.1.7. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
prema propisima 454
10.1.8. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
prema ugovorenoj metodi 455
10.1.9. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
davanjem predmeta prodaje organizaciji za
kontrolu robe 455
10.1.10. Pregled odnosno utvrđivanje kvaliteta stvari
putem suda 455
10.2. Troškovi pregleda 455
10.3. Ugovorne klauzule o kvalitetu isporučene robe i oslobođenju od odgovornosti za kvalitet 456
10.3.1. Kvalitet prema specifikaciji 456
10.3.2. Kvalitet prema uzorku (mustri) 457
10.3.3. Kvalitet prema standardu 457
10.3.4. Uobičajeni kvalitet 458
10.3.5. Oslobođenje prodavca od odgovornosti za kvalitet unošenjem u ugovor izraza „takva-kakva”
(telle-quelle) 458
10.3.6. Oslobođenje prodavca od odgovornosti za kvalitet unošenjem u ugovor izraza „viđeno-odobreno” 458
11. Određivanje kvaliteta kada nije ugovorom određen 459
12. Vrijeme pregleda 460
13. Mjesto pregleda 460
14. Obavještenje o vidljivim nedostatcima (prigovori, reklamacije) 461
15. Obavještenje o skrivenim nedostacima (prigovori, reklamacije) 462
16. Rokovi u slučaju opravke, zamjene ili slično 464
17. Sadržaj obavjesti o nedostatku, način slanja obavjesti i posljedice u slučaju kada obavjest o nedostatku ne stigne prodavcu 464
18. Pravno značenje činjenice da je prodavac znao za nedostatak
i njen uticaj na pravo kupca da se pozove na nedostatak 465
19. Ugovorno ograničenje ili isključenje odgovornosti prodavca
za materijalne nedostatke 465
20. Odgovornost imaoca za stvari koje se prodaju na prinudnoj javnoj prodaji 467
21. Posebno o pravima kupca koji je blagovremeno i uredno obavijestio prodavca o nedostatku 468
21.1. Opšta istorijska i uporednopravna razmatranja 468
22. Prava kupca koji je blagovremeno i uredno obavjestio
prodavca o nedostatku po Zakonu o obligacionim odnosima . 471
22.1. Opšta razmatranja o pravima kupca stvari sa
nedostatkom 471
22.2. Pravo kupca da zahtijeva uredno ispunjenje (uklanjanje nedostatka ili predaja druge stvari bez nedostatka) 476
22.3. Pravo pribavioca da zahtijeva sniženje cijene 478
22.4. Pravo kupca da zahtijeva raskid ugovora 479
22.5. Pravo kupca na raskid ugovora u slučaju djelimičnih
nedostataka 481
22.6. Pravo kupca na raskid ugovora zbog nedostatka kad je
određena jedna cijena za više stvari 481
23. Opšte pravilo o gubljenju prava na raskid ugovora zbog
nedostatka i izuzeci od tog pravila 482
23.1. Mogućnost raskida ugovora zbog nedostatka stvari ako je stvar potpuno ili djelimično propala ili oštećena usljed
nedostatka koji opravadava raskidanje ugovora 483
23.2. Mogućnost raskida ugovora zbog nedostatka stvari ako je stvar potpuno ili djelimično propala ili oštećena usljed nekog događaja koji ne potiče od kupca niti od lica za
koje on odgovara 484
23.3. Mogućnost raskida ugovora zbog nedostatka stvari ako
je stvar potpuno ili djelimično propala ili oštećena zbog
obaveze kupca da pregleda stvar 484
23.4. Mogućnost raskida ugovora zbog nedostatka stvari
xxxx xx kupac prije nego što je nedostatak otkriven potrošio ili zamjenio jedan dio stvari prilikom njene redovne upotrebe 484
23.5. Mogućnost raskida ugovora zbog nedostatka stvari
xxxx xx oštećenje stvari ili izmjena bez značaja 485
24. Dejstva raskida ugovora zbog materijalnog nedostatka 485
25. Postupno otkrivanje nedostataka i prava pribavioca 486
26. Gašenje prava kupca po osnovu materijalnih nedostataka stvari 487
27. Pravo kupca na naknadu štete u slučaju materijalnih
nedostataka 488
27.1. Pravo kupca na naknadu štete koja postoji na
predmetu ispunjenja i pravo na naknadu štete u
vezi sa predmetom ispunjenja koji ima nedostatak 489
27.2. Pravo kupca na naknadu štete xxxx xx zbog nedostatka nastala na drugim kupčevim dobrima 491
[II - C] Garancija za ispravno funkcionisanje prodate stvari 493
Opšta razmatranja 493
1. Pojam garancije 495
2. Vrste garancije 497
2.1. Proizvođačka garancija 498
2.2. Trgovačka garancija 499
2.3. Dobrovoljna garancija 499
2.4. Zakonska garancija 500
3. Pretpostavke odgovornosti prodavca i proizvođača po osnovu garancije za ispravno funkcionisanje prodate stvari 500
3.1. Pretpostavke koje se odnose na predmet garancije 500
3.1.1. Vrsta stvari za koju se daje garancija 501
3.1.2. Ostvarenje xxxxxx xxxx je bio obezbjeđen garancijom
nastupanjem okolnosti koje demantuju dato
obećanje garanta (garantovani slučaj) 501
3.2. Pretpostavke koje se odnose na subjekte odgovornosti po osnovu garancije za ispravno funkcionisanje
prodate stvari 502
3.2.1. Izjava proizvođača ili uvoznika (garanta) data u formi posebne isprave (garantni list) da će stvar xxxx xx predmet prodaje u određenom vremenskom periodu (garantnom roku) imati
potreban kvalitet i da će funkcionisati ispravno 502
3.2.2. Predaja prodate stvari i garantnog lista kupcu 503
4. Garantni list 505
5. Garantni rok 506
6. Pravna priroda garancije za ispravno funkcionisanje prodate stvari 507
7. Odgovorna lica - prodavac i proizvođač 508
7.1. Kad je proizvođač istovremeno i prodavac stvari 508
7.2. Kad su proizvođač i prodavac stvari različita lica 509
8. Osnov i oblik obaveze proizvođača i prodavca kao
davalaca garancije 514
9. Obaveze garanta u slučaju odgovornosti po osnovu
xxxxxxxxx za ispravo funkcionisanje prodate stvari 516
9.1. Obaveza popravke stvari na trošak prodavca odnosno proizvođača 516
9.2. Obaveza predaje stvari koja funkcioniše ispravno
(obaveza zamjene stvari) 518
9.3. Obaveza naknade štete 519
10. Prava kupca na raskid ugovora ili sniženje cijene, te naknadu štete ako prodavac u razumnom roku ne popravi ili zamjeni stvar 519
11. Snošenje troškova i rizika prenosa 521
11.1. Troškovi prenosa stvari 521
11.2. Rizik slučajne propasti stvari ili njenog oštećenja za
vrijeme prenosa 521
12. Odgovornost kooperanata prema proizvođaču finalnog
proizvoda 522
13. Gubitak prava kupca po osnovu garancije proizvođača za
ispravno funkcionisanje prodate stvari 523
[II - D] Ostale obaveze prodavca 524
1. Obaveza prodavca xx xxxx predmet prodaje 525
2. Obaveza slanja (otpreme) robe. 526
Odsjek 5. Obaveze kupca 526
I. Obaveza plaćanja cijene 527
Opšte napomene 527
1. Način plaćanja cijene 528
1.1. Dužnost kupca xx xxxxx ugovorenu ili propisanu cijenu u
novcu 528
1.2. Dužnost kupca xx xxxxx ukupnu cijenu odjedanput 532
2. Vrijeme plaćanja cijene 534
2.1. Dužnost kupca xx xxxxx cijenu u ugovoreno vrijeme 534
2.2. Xxxxx prodaje s obzirom na vrijeme predaje stvari 535
2.2.1. Prenumeraciona ili pretplatna prodaja 536
2.3. Ugovaranje plaćanja cijene istovremeno sa isporukom
svari 537
2.3.1. Plaćanje uz efektivnu isporuku ili plaćanje za
gotovo 537
2.3.2. Plaćanje uz dokumentarnu isporuku 538
2.3.3. Plaćanje uz otvaranje dokumentarnog akreditiva 538
2.4. Prodaja na kredit (prodaja na poček, prodaja na
veresiju) 538
3. Mjesto plaćanja cijene 540
3.1. Xxxx xx mjestoje plaćanja cijene ugovoreno 540
3.2. Kada mjesto plaćanja cijene nije ugovoreno 541
II. Obaveza preuzimanja stvari 543
1. Teorijska i legislativna rješenja o pravnoj prirodi kupčeve
obaveze preuzimanja stvari 543
2. Preuzimanje (prijem) ispunjenja i docnja kupca u
preuzimanju predmeta prodaje 545
III. Obaveza preuzimanje stvari po ZOO 549
IV. Ostale obaveze kupca 551
Odjeljak 4. Vrste i modaliteti ugovora o prodaji u savremenom
ugovornom obligacionom pravu 553
Uvod 553
Odsjek 1. Modaliteti građanskopravnog ugovora o prodaji s
obzirom na prava ugovornih strana 555
I. Prodaja sa pravom preče kupovine 556
1. Pojam i razvoj prava preče kupovine 556
2. Vrste prava preče kupovine 558
2.1. Testamentarno pravo preče kupovine 559
2.2. Ugovorno pravo preče kupovine 559
2.3. Zakonsko pravo preče kupovine 562
3. Pojam ugovora o prodaji sa pravom preče kupovine 564
4. Pravna priroda ugovornog prava preče kupovine i
mogućnost raspolaganja xxx pravom 569
5. Pravna priroda izjave volje kupca kao vlasnika stvari
upućene nosiocu prava preče kupovine o namjeravanoj
prodaji stvari 571
6. Rokovi za vršenje prava preče kupovine i rokovi za isplatu
cijene 573
7. Pravo preče kupovine u slučaju javne prinudne prodaje 576
8. Trajanje prava preče kupovine 579
9. Ugovorno pravo preče kupovine i prenos svojine 580
II. Ugovor o prodaji sa pravom otkupa 583
Opšta razmatranja 583
1. Porijeklo i istorijski razvoj 584
2. Pojam ugovora o prodaji sa pravom otkupa; prava i obaveze ugovornih strana 586
3. Pravna priroda ugovora o prodaji sa pravom otkupa 592
4. Trajanje prava otkupa 596
III. Ugovor o prodaji sa pravom preprodaje 598
Opšta razmatranja 598
1. Porijeklo i istorijski razvoj ugovora o prodaji sa pravom preprodaje sa osvrtom na njegov pojam u pravnoj nauci i legislativi 598
2. Razgraničenje od nekih sličnih modaliteta ugovora o prodaji . 601
3. Vršenje prava preprodaje, prava i obaveze ugovornih strana i
pravna priroda ugovora 602
4. Trajanje ugovora o prodaji sa pravom preprodaje 604
IV. Ugovor o prodaji sa zadržavanjem prava svojine 605
1. Opšta razmatranja o porijeklu, pojmu i razvoju ugovora o
prodaji sa zadržavanjem prava svojine u pravnoj nauci i
legislativi 605
2. Predmet ugovora o prodaji sa zadržavanjem prava svojine 609
3. Dejstva ugovora o prodaji sa zadržavanjem prava svojine 611
4. Pravna priroda ugovora o prodaji sa zadržavanjem prava
svojine 613
5. Ugovor o prodaji sa zadržavanjem prava svojine i rizik
slučajne propasti ili oštećenja stvari 614
V. Ugovor o prodaji pod uslovom pronalaženja boljeg kupca 616
1. Opšta razmatranja o pojmu ugovora 616
2. Projeklo, istorijski razvoj i legislativno uređenje ugovora 618
3. Pravna priroda ugovora, posljedice ostvarenja raskidnog
uslova i rizik slučajne propasti ili oštećenja prodate stvari 622
VI. Ugovor o prodaji sa primanjem xxxxxx 623
1. Pojam 623
1.1. Pojam xxxxxx 624
2. Istorijski razvoj i legislativno uređenje pravnog istituta
xxxxxx 626
3. Razgraničenje xxxxxx xx drugih sličnih pravnih instituta 628
3.1. Xxxxxx x xxxxx 629
3.2. Kapara i ugovorna kazna. 629
3.3. Kapara i odustanica. 630
3.4. Kapara i kaucija. 630
4. Osnovne osobine ugovora o prodaji sa primanjem xxxxxx 630
5. Funkcije xxxxxx kod ugovora o prodaji sa primanjem xxxxxx . 633
6. Pravna dejstva xxxxxx kod ugovora o prodaji sa primanjem xxxxxx 633
7. Određivanje visine xxxxxx 636
8. Xxxxxx xxx odustanica 638
Odsjek 2. Modaliteti ugovora o prodaji s obzirom na predmet i
način zaključenja ugovora 639
Odsjek 3. Modaliteti ugovora o prodaji pokretnih stvari s obzirom
na način utvrđivanja kvaliteta predmeta prodaje 640
I. Kupovina na probu 640
1. Porijeklo i zakonodavno uređenje 641
2. Kupovina na probu prema Zakonu o obligacionim odnosima . 647 2.1. Pojam i osobine 647
2.2. Subjektivna i objektivna proba 650
2.3. Predaja stvari xxxx xx predmet prodaje i priroda uslova
kod kupovine na probu 652
2.4. Rizik slučajne propasti stvari 653
2.5. Vrste kupovine na probu - kupovina po pregledu i
kupovina sa rezervom kušanja 655
II. Prodaja po uzorku ili modelu 660
Opšte napomene o legislativnom uređenju ugovora o prodaji
po uzorku ili modelu u uporednom pravu 660
1. Pojam ugovora o prodaji po uzorku ili modelu 661
2. Pravna priroda ugovora o prodaji po uzorku ili modelu 664
2.1. Pojam uzorka 666
2.2. Utvrđivanje saobraznosti isporučene robe uzorku 669
2.2.1. Vrijeme utvrđivanja saobraznosti 670
2.2.2. Mjesto utvrđivanja saobraznosti 670
2.2.3.Teret dokazivanja saobraznosti 671
2.2.4. Striktna i dosljedna saobraznost robe uzorku ili saobraznost uz ograničena odstupanja kvaliteta isporučene robe od kvaliteta uzorka 672
2.2.5. Razlikovanje građanske kupoprodaje i kupoprodaje kod ugovora u privredi kao posljedica
nesaobraznosti isporučene robe uzorku 675
2.2.6 Kada prodavac ne odgovara iako postoji
nesaobraznost isporučene robe uzorku 676
2.3. Pojedine posebne vrste prodaje po uzorku 676
2.3.1. Prodaja po modelu 677
2.3.2. Prodaja po oznaci (žigu, marki) 677
2.3.3. Prodaja po tipu (standardu) 678
2.3.4. Prodaja na osnovu analize 679
III. Prodaja sa specifikacijom 679
1. Opšte napomene o pojmu i legislativnom uređenju
ugovora o prodaji sa specifikacijom 679
2. Zaključenje ugovora o prodaji sa specifikacijom 684
3. Posljedice kupčevog propuštanja da blagovremeno izvrši
specifikaciju 686
4. Obaveza prodavca da obavijesti kupca o izvršenoj
specifikaciji i obaveznost prodavčeve specifikacije 688
Odsjek 4. Modaliteti ugovora o prodaji pokretnih stvari s
obzirom na način utvrđivanja kvantiteta predmeta
prodaje 688
I. Prodaja stvari po mjeri i broju (emptio-venditio res que
pondere numero mensura(ve) consistunt (constant) 689
Opšta razmatranja 689
1. Pojam ugovora o prodaji stvari po mjeri i broju 690
2. Pravna priroda ugovora o prodaji stvari po mjeri i broju 691
3. Način, vrijeme i mjesto mjerenja o brojanja 692
4. Trenutak prelaska svojine i xxxxxx xx prodavca na kupca 694
II. Prodaja stvari odsjekom (đuture, napoprijeko, po viđenju,
odoka) 696
Opšte napomene i legislativno uređenje 696
1. Pojam, osobine i vrste ugovora o prodaji odsjekom (đuture) 699
2. Način određivanja količine stvari kao predmeta prodaje kod
ugovora o prodaji stvari odsjekom 702
3. Prenos svojine i prelazak rizika kod ugovora o prodaji
odsjekom (đuture) 703
4. Odgovornornost prodavca za nedostatke stvari 707
Odsjek 5. Modaliteti ugovora o prodaji s obzirom na isplatu cijene 709
I Prodaja sa obročnim otplatama cijene 711
Opšta razmatranja 711
1. Pojam i osobine ugovora o prodaji sa obročnim otplatama
cijene 713
1.1. Priroda stvari koje mogu biti predmet ovoga ugovora 714
1.2. Xxxxxxxxx trenutak predaje stvari i isplate cijene 717
1.3. Nužnost da je kupac fizičko lice 720
1.4. Forma ugovora o prodaji sa obročnim otplatama
cijene 721
2. Bitni sastojci ugovora o prodaji sa obročnim otplatama
cijene 723
2.1. Obaveza naznačavanja ukupnog iznosa svih obročnih
otplata 726
2.2. Obaveza naznačavanja iznosa pojedinih otplata i
utvrđivanje njihovog broja 727
2.3. Rokovi za isplatu pojedinih obročnih otplata 728
2.4. Pravo kupca na odustanak od ugovora 728
3. Pravo kupca da isplati cijenu odjednom 729
4. Raskid ugovora o prodaji sa obročnim otplatama cijene 731
4.1. Pravo prodavca na raskid ugovora u slučaju kada kupac kasni sa isplatom početne otplate (rate) 731
4.2. Pravo prodavca na raskid ugovora u slučaju docnje
kupca sa dvije uzastopne uplate 732
4.3. Pravo prodavca na raskid ugovora u slučaju docnje
kupca sa isplatom samo jedne rate 733
4.4. Zahtjev prodavca za isplatu cijelog ostatka cijene 733
5. Sudsko produženje rokova otplate 734
6. Ništavost ugovorne kazne 736
7. Raskid ugovora o prodaji sa obročnim otplatama cijene i
njegove posljedice 737
8. Primjena pravila o prodaji obročnim otplatama cijene 739
9. Ništavost odredaba nepovoljnih za kupca 740
II. Prodaja uz pretplatu 741
1. Pojam ugovora o prodaji uz pretplatu i razgraničenje od
drugih sličnih pravnih poslova 742
2. Osobine ugovora o prodaji uz pretplatu 743
2.1. Isplata kupoprodajne cijene unaprijed i isporuka
predmeta ugovora 744
2.1.1. Prodaja uz pretplatu sa potpunom isplatom cijene unaprijed 744
2.1.2. Prodaja uz pretplatu sa sukcesivnom isplatom
cijene unaprijed 745
3. Dejstva ugovora o prodaji uz pretplatu 746
Odsjek 6. Sajamska prodaja kao modalitet ugovora o prodaji s
obzirom na vrijeme i mjesto zaključenja ugovora o prodaji 747 Sajamska prodaja (prodaja na sajmu) 748
Glava II.
UGOVOR O RAZMJENI 749
Opšta razmatranja 751
I. Porijeklo i značaj 752
1. Ugovor o razmjeni u rimskom pravu 753
2. Ugovor o razmjeni u pandektnom pravu 754
3. Ugovor o razmjeni u vizantijskom pravu 755
4. Ugovor o razmjeni u šerijatskom pravu 755
5. Ugovor o razmjeni u srednjovjekovnom germanskom pravu 756
6. Ugovor o razmjeni u srednjovjekovnom srpskom pravu 756
7. Ugovor o razmjeni poa Opštem austrijskom građanskom
zakoniku 756
8. Ugovor o razmjeni po Švajcarskom Zakoniku o obligacijama 762
9. Ugovor o razmjeni po njemačkom Građanskom zakoniku 762
10. Ugovor o razmjeni po holandskom Građanskom zakoniku 763
11. Ugovor o razmjeni po italijanskom Građanskom zakoniku 763
12. Ugovor o razmjeni po srpskom Građanskom zakoniku 763
13. Ugovor o razmjeni po Opštem imovinskom zakoniku
za Knjaževinu Crnu Goru 766
14. Ugovor o razmjeni po Predosnovi Građanskog zakonika za Kraljevinu Jugoslaviju 767
15. Ugovor o razmjeni po Skici za Zakonik o obligacijama i ugovorima 768
II. Ugovor o razmjeni po Zakonu o obligacionim odnosima 769
1. Pojam ugovora o razmjeni 771
2. Osobine ugovora o razmjeni 775
3. Predmet ugovora o razmjeni 777
4. Prava i obaveze ugovornih strana 780
4.1. Obaveza predaje stvari 780
4.2. Obaveza zaštite od materijalnih i pravnih nedostataka
stvari 783
4.3. Obaveza preuzimanja stvari 783
5. Ograničena mogućnost primjene odredaba ugovora o
prodaji koje se odnose na prodavca na ugovor o razmjeni 784
Glava III.
UGOVOR O PRODAJNOM NALOGU 785
I. Porijeklo i istorijski razvoj 787
1. Rimsko pravo 787
2. Pandektno pravo 788
3. Prodajni nalog u novijim građanskim kodifikacijama 788
II. Pravna priroda 790
III. Pojam, osobine i bitni elementi ugovora o prodaji sa nalogom . 796
IV. Predmet ugovora o prodajnom nalogu 799
X. Xxxxx za slučajnu propast i oštećenje stvari 800
VI. Prestanak ugovora o prodajnom nalogu 801
Glava IV.
UGOVOR O POKLONU 803
Odjeljak 1. Pojam ugovora o poklonu 805
Opšta razmatranja 805
Odsjek 1. Pojam ugovora o poklonu u pravnoj nauci, uporednom i
našem pravu 808
I. Pojam ugovora o poklonu u pravnoj nauci 808
II. Pojam ugovora o poklonu u uporednom pravu 812
III. Pojam ugovora o poklonu u našem obligacionom pravu 816
Odsjek 2. Ključne karakteristike ugovora o poklonu u našem
ugovornom obligacionom pravu 819
I. Xxxxxx o poklonu je dvostrani pravni posao 819
II. Ugovor o poklonu je imenovan ugovor 821
III. Ugovor o poklonu je formalan ugovor 822
IV. Ugovor o poklonu je jednostrano-obavezan ugovor 824
V. Odsutnost protivčinidbe poklonoprimca 825
VI. Komutativnost 826
VII. Dvostranost 827
VIII. Neopozivost 827
IX. Kauzalnost 827
X. Xxxxxx o poklonu je ugovor koji se zaključuje u odnosu na
ličnost (intuitu personae) 827
XI. Samostalnost 828
Odsjek 3. Razgraničenje ugovora o poklonu od drugih pravnih poslova 828
I. Obećanje drugome da će neko xxxxx xxxxx učiniti ili propustiti 828
II. Propuštanje sticanja imovine u korist drugoga i odricanje od
pridajućeg nestečenog prava u korist drugoga 829
III. Poklon i testament 829
IV. Ugovor o poklonu i ugovori o posluzi i ostavi 829
V. Poklon i ugovor o ustupanju i raspodjeli imovine za života 830
VI. Ugovor o poklonu i poklon za slučaj smrti 831
Odjeljak 2. Istorijski i uporednopravni pogled na nastanak i razvoj
ugovora o poklonu 833
Odsjek 1. Poklon u rimskom pravu 834
I. Opšti pogled na pojam, prirodu, razvoj i vrste darovnog posla u rimskom pravu – od neformalnog pakta do ugovora koji je
uživao pravnu zaštitu 834
II. Uslovi postojanja i dejstva ugovora o poklonu u rimskom
pravu 838
1. Objektivni elementi 838
1.1. Besplatnost kao objektivni element poklona u rimskom pravu 839
1.2. Osiromašenje odnosno obogaćenje kao objektivni
element poklona u rimskom pravu 840
2. Subjektivni element - animus donandi 841
3. Sposobnost za davanje i primanja poklona 842
4. Predmet ugovora o poklonu u rimskom pravu 845
4.1. Poklon besplatnim prenosom svojine i poklon nekog drugog stvarnog prava na tuđoj stvari koje
xx xxx o.d svojine 845
4.2. Poklon potraživanja 847
4.3. Poklon bez prenosa prava 848
4.4. Isplata tuđeg duga 849
4.5. Besplatan rad kao poklon u rimskom pravu 849
4.6. Odricanje i propuštanje kao poklon u rimskom pravu 849
4.7. Zajednička imovina bračnih supružnika kao predmet
poklona 850
4.8. Materijalna vrednost predmeta poklona 850
5. Forma ugovora o poklonu u rimskom pravu 851
6. Opoziv poklona u rimskom pravu 851
7. Predbračni i bračni pokloni u rimskom pravu 853
8. Raskid poklona xx xxxxxx poklonodavca 856
9. Osporavanje poklona putem actio Xxxxxxxx 856
Odsjek 2. Poklon u pravnim sistemima srednjeg vijeka 857
I. Vizantijsko i srednjevjekovno srpsko pravo 857
II. Poklon u srednjevjekovnoj Bosni 858
Odsjek 3. Poklon u evropskim pravnim sistemima 19. i 20. vijeka 859
Odjeljak 3. Uslovi nastanka, postojanja i dejstva ugovora o poklonu u kontinetalnom pravu 863
Odsjek 1. Opšti uslovi za nastanak, postojanje i dejstvo ugovora o
poklonu 863
I. Sposobnost za zaključenje ugovora o poklonu 863
1. Sposobnost fizičkih xxxx xxx poklonodavaca 864
1.1. Apsolutna nesposobnost ugovaranja 867
1.2. Relativna nesposobnost ugovaranja 868
2. Sposobnost pravnih xxxx xxx poklonodavaca 869
2.1. Pravna sposobnost pravnog lica 869
2.2. Poslovna sposobnost pravnog lica javnog prava kao poklonodavca 872
2.3. Poslovna sposobnost pravnog lica privatnog prava kao poklonodavca 874
3. Poslovna sposobnost fizičkih xxxx xxx poklonoprimaca 876
3.1. Djeca i maloljetnici kao poklonoprimci 876
3.2. Začeta i nezačeta djeca kao poklonoprimci 878
3.3. Zabrana i ograničenja primanja poklona za određene kategorije fizičkih lica 879
4. Poslovna sposobnost pravnih xxxx xxx poklonoprimaca 883
5. Sposobnost ugovaranja i zastupanje 885
6. Prikrivanje ugovora o poklonu dvostrano obavezujućim ugovorom ili prikazivanjem nekog drugog poslovno sposobnog lica umjesto stvarnog ugovarača koji je
poslovno nesposoban 886
II. Saglasnost volja poklonodavca i poklonoprimca 887
1. Nesporazum (dissensus) – nepodudarnost izjava
poklonodavca i poklonoprimca 888
2. Nesporazum i zabluda 890
2.1. Zabluda koja sprečava nastanak saglasnosti volja 891
2.2. Zabludu o bitnim svojstvima predmeta koja čini
ugovor rušljivim 894
III. Predmet ugovora o poklonu 894
1. Uopšte o predmetu darovne (poklonodavne) obligacije 894
2. Predmet poklona u uporednom pravu 898
2.1 Predmet poklona po Code civil 898
2.2. Predmet poklona po BGB 899
2.3. Predmet poklona prema Nacrtu zajedničkog
referentnog okvira za evropsko privatno pravo 899
2.4. Predmet ugovora o poklonu u našem pravu 900
2.4.1. Poklon prenosom prava svojine 901
2.4.1.1. Postojeće stvari kao predmet obaveze
poklonodavca 901
2.4.1.2. Buduće stvari i buduća imovina kao predmet
obaveze poklonodavca 903
2.4.1.3. Tuđe stvari kao predmet obaveze poklonodavca 905
2.4.2. Cjelukupna imovina kao predmet obaveze poklonodavca 909
2.4.3. Suvlasnički dio i dio zajedničara u nepodjeljenoj zajedničkoj imovini, prirodne snage koje služe ljudskim potrebama, štedni ulog i hartije od
vrijednosti kao predmeti obaveze poklonodavca 911
2.4.4. Stvarna prava na tuđoj stvari i pojedina svojinska ovlašćenja vlasnika na sopstvenoj stvari kao
predmet obaveze poklonodavca 914
2.4.5. Ostala prenosiva apsolutna imovinska prava kao predmet obaveze poklonodavca 915
2.4.6. Potraživanje kao predmet obaveze poklonodavca 915
2.4.7. Da li se otpuštanje duga, ispunjenje tuđeg duga, preuzimanje duga, besplatan rad, odricanje od prava i propuštanje radnje može smatrati
poklonom? 916
2.4.7.1. Otpuštanje xxxx xxx predmet poklona? 917
2.4.7.2. Isplata tuđeg xxxx xxx predmet ugovora o
poklonu 919
2.4.7.3. Preuzimanje xxxx xxx predmet ugovora o poklonu 921
2.4.7.4. Besplatan rad kao predmet ugovora o poklonu 924
2.4.7.5. Odricanje od prava i propuštanje
(uzdržavanje) kao poklon 926
2.5. Svojstva predmeta ugovora o poklonu 927
2.5.1. Predmet ugovora o poklonu xxxx imati imovinski karakter 928
2.5.2. Predmet ugovora o poklonu xxxx biti moguć 929
2.5.3. Predmet ugovora o poklonu xxxx biti određen
odnosno odrediv 931
2.5.4. Predmet ugovora o poklonu xxxx biti dopušten 931
2.6. Djeljivost predmeta ugovora o poklonu 932
IV. Forma ugovora o poklonu 933
Opšta razmatranja 933
1. Istorijski i uporedno pravni pogled na formu ugovora o
poklonu 937
1.1. Forma ugovora o poklonu u rimskom pravu 937
1.2. Forma ugovora o poklonu srednjevjekovnom pravu 939
2. Forma poklona u uporednom pravu 940
2.1. Forma ugovora o poklonu u francuskom pravu 940
2.1.1. Izuzeci od formalnosti poklona u francuskom
pravu 944
2.1.1.1. Prikriveni poklon 944
2.1.1.2. Indirektni (posredni) ugovor o poklonu 945
2.2. Forma ugovora o poklonu u italijanskom pravu 946
2.3. Forma ugovora o poklonu u austrijskom pravu 948
2.4. Forma ugovora o poklonu u švajcarskom pravu 948
2.5. Forma ugovora o poklonu u njemačkom pravu 948
2.6. Forma ugovora o pokonu u evropskom komunitarnom pravu 950
2.6.1. Opšte pravilo o pismenoj formi 950
2.6.2. Odstupanja od pismene forme 951
3. Forma ugovora o poklonu u jugoslovenskom pravu 953
3.1. Legislativno uređenje forme ugovora o poklonu u
jugoslovenskom pravu - pismena forma ugovara kao
uslov njegove punovažnosti 953
3.2. Mogućnost konvalidacije usmenog obećanja poklona 954
3.3. Shvatanja xxxxx xxxxxx se ugovor o poklonu može zaključiti u realnoj formi 957
3.4. Notarijalna forma ugovora o poklonu nepokretnosti 961
3.5. Pismena ili realna forma ugovora o poklonu pokretnih
stvari 963
3.6. „Neformalnost“ ugovora o poklonu pokretnih stvari u
novijem hrvatskom zakonodavstvu 964
3.7. Forma ugovora o poklonu u novijem zakonodavstvu Republike Slovenije 968
3.8. Forma ugovora o poklonu u srpskom ugovornom pravu 970
3.9. Forma ugovora o poklonu legislativnoj i sudskoj praksi
u Bosni i Hercegovini 972
3.10. Shvatanja o formi ugovora o poklonu u jugoslovenskoj pravnoj nauci 976
Odsjek 2. Posebni uslovi za nastanak, postojanje i dejstvo ugovora o poklonu 982
I. Uslov besplatnosti odnosno osiromašenja poklonodavca i
obogaćenja poklonoprimca kao objektivni elementi
ugovora o poklonu 982
1. Besplatnost 982
1.1. Besplatnost poklona u francuskom pravu 983
1.2. Besplatnost u njemačkom pravu 984
1.3. Besplatnost u švajcarskom pravu 985
1.4. Besplatnost u jugoslovenskom pravu 986
1.5. Besplatnost kao objektivni element ugovora o poklonu
u evropskom komunitarnom pravu 986
2. Osiromašenje poklonodavca i obogaćenje poklonoprimca 988
2.1. Osiromašenje i obogaćenje u slučaju mješovitog
poklona 990
2.2. Osiromašenje i obogaćenje u slučaju uzajamnog
poklona 991
2.3. Direktna i indirektna veza između obogaćenja poklonoprimca i osiromašenja poklonodavca 992
2.4. Pokušaj negacije osiromašenja i obogaćenja kao
objektivnih elemenata ugovora o poklonu 994
2.5. Objektivni element ugovora o poklonu i simulacija 995
2.5.1. Prikrivanje poklona teretnim pravnim poslovima 996
2.5.2. Prikrivanje teretnog posla ugovorom o poklonu 997
II. Uslovi postojanja i dejstva ugovora o poklonu u Common
Law sistemima 998
III. Namjera dobročinstva kao subjektivni element ugovora o poklonu 1002
1. Animus donandi tj. namjera činjenja poklona 1003
2. Animus donandi u rimskom pravu 1004
3. Subjektivni element poklona u francuskom pravu 1005
4. Subjektivni element poklona u italijanskom pravu 1007
5. Subjektivni element poklona u njemačkom pravu 1008
6. Subjektivni element poklona u Common Law sistemima 1009
7. Subjektivni element u evropskom komunitarnom pravu 1009
8. Subjektivni element poklona u našem pravu 1011
9. Kauza ugovora o poklonu i kauza obaveze poklonodavca 1014
10. Motiv poklonodavca i kauza 1023
11. Otpadanje osnova i motiva 1028
12. Kada su osnov i motiv ugovora o poklonu nedopušteni -
kakve su pravne posljedice? 1030
13. Poklon u dobrotvorne svrhe 1030
IV. Obaveze poklonodavca i prava poklonoprimca 1031
1. Obaveza čuvanja predmeta poklona 1031
2. Obaveze predaje predmeta poklona (stvari) i ustupanje
određenog prava poklonoprimcu 1032
3. Obaveza naknade štete koja nastane zbog pravnih i
fizičkih nedostatka predmeta poklona 1035
Odjeljak 4. Pojedini modaliteti (vrste) ugovora o poklonu 1037
I. Poklon sa nalogom ili teretom 1038
1. Pojam, osobine, vrste i forma ugovora o poklonu sa
nalogom 1038
2. Raskid ugovora o poklonu s nalogom 1042
3. Uslovni poklon s nalogom 1045
3.1. Poklon s nalogom zaključen pod odložnim uslovom 1047
3.2. Poklon s nalogom zaključen pod raskidnim uslovom 1047
II. Xxxxxxxxx poklon 1048
III. Uzajamni poklon 1051
IV. Nagradni poklon 1052
V. Poklon po moralnoj dužnosti 1054
VI. Poklon u opštekorisne svrhe 1055
VII. Grant 1056
VIII. Poklon prije zaključenja braka 1057
1. Pojam i pravna priroda 1057
2. Vjerenički poklon u rimskom pravu 1058
3. Miraz (dos) kao predbračni poklon žene ili njenih roditelja
u svrhu zaključenja braka i olakšanja bračnog života 1059
4. Vjerenički pokloni u uporednom i jugoslovenskom pravu 1061
4.1. Austrijsko pravo 1061
4.1.1. Miraz 1062
4.1.2. Jutrenji dar 1063
4.1.3. Uzmirazje 1064
4.2. Xxxxx xxxx daje udovica prilikom zaključenja novog
braka 1064
4.2.1. Prćija 1064
4.3. Vjerenički pokloni u srpskom pravu 1065
4.3.1. Uopšte o bračnom ugovoru i mirazu prema
Srpskom građanskom zakoniku (SGZ) 1065
4.3.2. Miraz 1065
4.4. Vjerenički poklon u našem pravu i obaveza njegovog vraćanja 1067
4.5. Pravna priroda zahtjeva za povraćaj vjereničkog
poklona 1068
IX. Xxxxxx o poklonu za slučaj smrti 1070
Uvod 1070
1. Xxxxxx o poklonu za slučaj smrti u rimskom pravu 1072
2. Xxxxxx poklon za slučaj smrti (donatio mortis causa) i
posmrtni poklon (donatio post mortem) 1076
3. Poklon za slučaj smrti u uporednom pravu 1077
3.1. Poklon za slučaj smrti u francuskom pravu 1078
3.2. Poklon za slučaj smrti u švajcarskom pravu 1080
3.3. Poklon za slučaj smrti u austrijskom pravu 1080
4. Poklon za slučaj smrti u jugoslovenskom pravu 1083
4.1. Hrvatsko pravo 1083
4.2. Slovenačko pravo 1084
4.3. Makedonsko pravo 1084
4.4. Crnogorsko pravo 1084
4.5. Srpsko pravo 1085
4.6. Poklon za slučaj smrti prema Skici za zakonik o obligacijama i ugovorima 1089
4.7. Poklon za slučaj smrti prema Nacrtu Građanskog
zakonika Republike Srbije 1090
4.8. Poklon za slučaj smrti prema zakonskim propisima i pravnim pravilima koja se primjenjuju u Bosni i
Herecegovini 1091
Odjeljak 5. Prestanak ugovora o poklonu 1094
Opšta razmatranja 1094
Odsjek 1. Prestanak ugovora o poklonu na osnovu opoziva -
revocatio 1095
I. Načela neopozivosti ugovora o poklonu 1095
Uvod 1095
1. Opšte načelo o neopozivosti ugovora o poklonu 1096
1.1. Opoziv poklona u rimskom pravu 1096
1.2. Opoziv poklona u srednjevjekovnom pravu 1097
1.3. Opoziv poklona prema srpskom i austrijskom
Građanskom zakoniku 1098
1.4. Opoziv poklona u drugim pravnim sistemina 1099
1.5. Opoziv poklona prema „Nacrtu Zajedničkog
referentnog okvira za evropsko privatno pravo” 1099
1.5.1. Neopozivost ugovora o poklonu prema DCFR 1099
1.5.2. Izuzeci od neopozivosti poklona prema DCFR 1099
1.5.3. Notifikacija kao izjava volje o opozivu 1101
1.5.4. Pravna priroda izjave o opozivu poklona 1102
1.5.5. Opoziv i djestva opoziva ugovora o poklonu 1102
1.5.6. Razgraničenje između opoziva i raskida ugovora o
poklonu 1104
1.5.7. Rokovi u kojima se prema DCFR može opozvati
ugovor o poklonu 1104
2. Shvatanja jugoslovenske pravne nauke o načinima
prestanka ugovora o poklonu 1105
2.1. Shvatanje prema kojem ugovor o poklonu prestaje
opozivom i pobijanjem 1106
2.2. Shvatanja prema kojem ugovor o poklonu prestaje
raskidom ugovora 1106
2.3. Shvatanja prema kojem je opoziv poklona posebna
vrsta raskida ugovora 1107
2.4. Shvatanje prema kojem opoziv poklona svodi na
zahtjev za poništenje ugovora i vraćanje onoga što
je po osnovu ugovora dato 1107
2.5. Shvatanje prema kojem opoziv poklona treba
razlikovati od poništenja ugovora o poklonu 1108
2.6. Shvatanje o načinima prestanka ugovora o poklonu s obzirom na to da li se razlozi za prestanak odnose na ugovorne strane ili xxxxx xxxx 1108
3. Posebno (specijalno) načelo o neopozivosti ugovora o
poklonu 1109
3.1. Rimsko i francusko pravo 1109
3.2. Italijansko pravo 1111
3.3. Germansko pravo 1112
3.4. Jugoslovensko pravo 1112
Odsjek 2. Razlozi za opoziv ugovora o poklonu 1114
I. Nezahvalnost poklonoprimca (revocatio donatione ob ingratitudinem) 1114
1. Pojam nezahvalnosti 1114
2. Teorijski razlozi za prihvatanje instituta nezahvanosti kao razloga za opoziv ugovora o poklonu 1115
3. Istorijski i uporedno pravni osvrt na opoziv poklona zbog nezahvalnosti 1119
3.1. Rimsko pravo 1119
3.2. Opoziv poklona u pravnim sistemima romanskog
pravnog kruga 1119
3.2.1. Francusko pravo 1120
3.2.2. Italijansko pravo 1121
3.3. Opoziv poklona u pravnim sistemima germanskog
pravnog kruga 1122
3.3.1. Austrijsko pravo 1122
3.3.2. Njemačko pravo 1123
3.3.3. Švajcasrko pravo 1124
3.3.4. Opoziv poklona zbog nezahvalnosti prema Nacrtu
zajedničkog referentnog okvira za evropsko
privatno pravo (DCFR) 1124
3.4. Opoziv poklona zbog nezahvalnosti u jugoslovenskom pravu 1125
3.4.1. Da li postupci poklonoprimca moraju imati
obilježje krivičnog djela da bi se kvalifikovali
xxx xxxxx nezahvanost? 1129
3.4.2. Kvalifikacija ponašanja poklonoprimca prema
poklonodavcu 1132
3.4.3. Da xx xx akt xxxxx nezahvalnosti relevantan za opoziv ako je usmjeren i prema nekom drugom
licu 1136
4. Ostvarivanje prava na opoziv poklona zbog nezahvalnosti 1137
4.1. Francusko pravo 1138
4.2 Italijansko pravo 1138
4.3. Njemačko pravo 1139
4.4. Švajcarsko pravo 1140
4.5. Vršenje prava opoziva prema Nacrtu zajedničkog refe- rentnog okvira za evropsko privatno pravo (DCFR) 1140
4.6. Vršenje prava opoziva ugovora o poklonu u
jugoslovenskom pravu 1141
4.6.1. Sudsko ili vansudsko vršenje prava opoziva 1141
4.6.2. Rok u kojem se može zahtijevati opoziv poklona
zbog nezahvalnosti 1144
4.6.3. Prelazi li pravo opoziva poklona na nasljednike poklonoprimca? 1145
4.6.4. Prema kome se može staviti zahtjev za opoziv
poklona zbog nezahvalnosti? 1146
4.6.5. Oproštaj neblagodarnih postupaka poklonoprimca . 1147
5. Uporednopravni pogled na dejstvo opoziva ugovora o
poklonu 1147
5.1. Djestvo opoziva ugovora o poklonu u francuskom pravu 1148
5.2. Djestvo opoziva ugovora o poklonu u italijanskom pravu 1149
5.3. Djestvo opoziva ugovora o poklonu u njemačkom
pravu 1150
5.4. Djestvo opoziva ugovora o poklonu prema DCFR 1151
6. Dejstvo opoziva ugovora o poklonu u jugoslovenskom
pravu 1151
6.1. Dejstvo opoziva ugovora o poklonu i savjesnost poklonoprimca 1152
6.2. Opoziv ugovora o poklonu xxxx je predmet novac 1156
II. Opoziv poklona zbog osiromašenja poklonodavca (revocatio
donatione ob egestatem) 1158
Opšta razmatranja 1158
1. Austrijsko pravo 1159
2. Njemačko pravo 1159
3. Italijansko i francusko pravo 1160
4. Common Law 1160
5. Opoziv poklona zbog osiromašenja poklonodavca prema Nacrtu zajedničkog referentnog okvira za evropsko
privatno pravo 1161
6. Opoziv poklona zbog osiromašenja u našem pravu 1163
6.1. Osiromašenje poklonodavca je u tolikoj mjeri da poklonodavac nema sredstava za nužno izdržavanje odnosno nema mogućnosti da sebi obezbijedi
sredstva za život; 1165
6.2. Predmet poklona odnosno njegova vrijednost xxx
uvijek postoji u imovini poklonoprimca; 1168
6.3. Poklonoprimac nije u jednakoj oskudici kao i poklonodavac u xxx smislu da ni xxx nema dovoljnih sredstava za vlastito nužno izdržavanje ili ih ima samo toliko koliko mu je potrebno za vlastito izdržavanje i
izdržavanje onih koje je po zakonu xxxxx izdržavati 1169
6.4. Ne postoje xxxx xxxx su po samom zakonu obavezna da izdržavaju poklonodavca ili ako postoje, zbog oskudice u kojoj se nalaze, ni sama nemaju sredstava
život ili ih imaju samo u onoliko mjeri koliko je njima
potrebno za život. 1170
6.5. Osiromašenja poklonodavca ne smije biti proizvedeno
njegovim namjernim postupanjem ili grubom
nepažnjom 1170
6.6. Rok za podnošenje tužbe za opoziv ugovora o poklonu
zbog osiromašenja poklonodavca 1171
7. Sadržaj prava poklonodavca na opoziv poklona zbog osiromašenja i način na koji se to pravo ostvaruje 1173
III. Opoziv poklona zbog rođenja djeteta 1178
1. Opoziv poklona zbog rođenja djeteta u rimskom pravu sa
kratkim osvrtom na ulogu glosatora u razvoju tog
pravnog instituta 1178
2. Opoziv poklona zbog rođenja djeteta u francuskom pravu 1179
3. Opoziv poklona zbog rođenja djeteta u italijanskom pravu 1181
4. Opoziv poklona zbog rođenja djeteta u germanskom pravu
i Common Law sistemima 1182
5. Opoziv poklona zbog naknadnog rođenja djeteta prema Nacrtu zajedničkog referntnog okvira za evropsko
privatno pravo (DCFR) 1182
6. Opoziv poklona zbog naknadnog rođenja djeteta prema
ABGB i domaćem pravu 1183
IV. Opoziv ugovora o poklonu zbog prestanka ili poništenja
braka 1185
1. Rimsko i uporedno pravo 1185
2. Opoziv poklona zbog prestanka ili poništenja braka u
našem pravu 1188
3. Teorijska shvatanja o osnovu obaveze vraćanja poklona
u slučaju razvoda braka 1189
3.1. Teorija krivice 1190
3.2. Građanskopravni koncept o vraćanju poklona 1190
4. Zastarjelost zahtjeva za povrat poklona u slučaju razvoda braka 1193
V. Ostali načini poricanja ugovora o poklonu 1194
1. Opoziv (“poricanje”) poklona zbog povrede prava trećeg lica na izdržavanje (revocatio donatione ob deminutionem
sustentationis) 1194
2. Poricanje poklona zbog oštećenja zakonitog (nužnog) dijela
nasljednika (revocatio donatione ob laesionem legitimae) 1196
2.1. Pravo na nužni dio i xxxx xxxx imaju pravo na nužni dio. 1197
2.1.1. Pravna priroda prava na nužni dio 1199
2.1.2. Nasljednopravna priroda prava na nužni dio u
pravu Bosne i Hercegovine 1201
2.1.3. Nužni dio i njegova veličina 1202
2.2. Raspoloživi dio 1202
3. Povreda prava na nužni dio 1203
3.1. Utvrđivanje zaostavštine i izračunavanje nužnog dijela. 1206
3.2. Određivanje vrijednosti poklona 1207
4. Posljedice povrede nužnog dijela, isticanje zahtjeva za
vraćanje poklona ili njegove vrijednosti i legitimacija
podnosilaca zahtjeva 1208
5. Zastarjelost zahtjeva za vraćanje poklona zbog povrede
nužnog nasljednog dijela 1210
6. Aktivna legitimacija xxxx xxxx imaju pravo da traže redukciju testamenta i vraćanje poklona 1211
VI. Pobijanje poklona radi oštećenja povjerilaca 1212
Opšta razmatranja 1212
1. Rimska actio Pauliana 1213
2. Francuska Action Paulienne i italijanska Acione revocatoria ordinaria 1214
3. Poricanje poklona zbog oštećenja povjerilaca prema
Opštem austrijskom građanskom zakoniku 1216
4. Pobijanje ugovora o poklonu po propisima koji su važili ili čija su se pravna pravila primjenjivala u jugoslovenskim zemljama do stupanja na snagu Zakona o obligacionim
odnosima 1218
5. Opšti uslovi pobijanja dužnikovih pravnih radnji prema
Zakonu o obligacionim odnosima 1220
5.1. Dospjelost povjeriočevog potraživanja za isplatu i
insolventnost dužnika 1220
5.2. Pravna radnja 1224
5.2.1. Odricanje od nasljedstva kao besplatno
raspolaganje dužnika koje je podložno pobijanju 1226
5.3. Oštećenje povjerioca i djelotvornost pobijanja 1227
6. Posebni uslovi pobijanja dužnikovih pravnih radnji prema Zakonu o obligacionim odnosima 1229
6.1. Uopšte o pobijanje dužnikovih besteretnih raspolaganja (Kvazipaulijanska tužba - actio Xxxxxxxx xxxxxx) 1229
6.1.1. Nemogućnost pobijanja određenih modaliteta
ugovora o poklonu 1230
7. Procesna sredstva za ostvarenje povjeriočevog prava na pobijanje
ugovora o poklonu 1233
7.1. Tužba za pobijanje 1233
7.1.1. Oslobođenje protivnika pobijanja 1233
7.1.2. Legitimacija stranaka u parnici za pobijanje
dužnikovih pravnih djela 1234
7.2. Prigovor 1237
8. Dejstvo pobijanja 1237
9. Sadržina tužbenog zahtijeva i izreke presude u pobojnom sporu 1239
10. Rokovi za podizanje tužbi za pobijanje dužnikovih pravnih
djela i njihova pravna priroda 1241
11. Računanje rokova 1243
VII. Prestanak ugovora o poklonu zbog mana volje (zabluda,
prevara, prinuda) 1244
Uvodna razmatranja 1244
1. Zabluda i uslovi za pobijanje ugovora o poklonu zbog
zablude 1245
2. Zabluda o predmetu ugovora 1250
2.1. Zabluda o bitnim svojstvima predmeta ugovora 1250
2.2. Zabluda o identitetu predmeta 1251
3. Zabluda o ličnosti 1251
4. Zabluda o prirodi ugovora 1252
5. Zabluda o motivu 1252
6. Prevara 1257
6.1. Pojam 1257
6.2. Prevara o pobudi ili motivu 1259
6.3. Pretpostavke prevare 1260
6.4. Pravne posljedice prevare 1261
7. Prinuda 1262
7.1. Pojam 1263
7.2. Uslovi za ništavost ugovora zbog prinude 1264
7.2.1. Uzročna veza između radnje prinude i izjavljene
volje 1264
7.2.2. Ozbiljnost radnje kojom se vrši prinuda 1265
7.2.3. Prinuda xxxx biti nedopuštena 1265
VIII. Prestanak ugovora poklonu na osnovu sporazuma 1266
Glava V.
UGOVOR O ZAJMU 1269
Odsjek 1. Opšte napomene o pojmu, nazivu, pravnoj prirodi i
osobinama ugovora o zajmu 1271
I. Pojam i naziv 1271
II. Ugovor o zajmu - kao građanskopravni i privredni ugovor 1271
III. Ugovor o zajmu – konsensualan ili realan ugovor? 1272
1. Klasično shvatanje o zajmu kao realnom ugovoru 1273
2. Savremeno shvatanje o zajmu kao konsensualnom ugovoru. 1274
3. Shvatanje prema kojem je ugovor o zajmu bez naknade –
realan ugovor, a ugovor o zajmu sa naknadom -
konsensualan ugovor 1274
IV. Osnovne karakteristike ugovora o zajmu 1275
V. Sličnosti i razlike između ugovora o zajmu i drugih ugovora 1279
VI. Kratke napomene o pojedinim vrstama ugovora o zajmu 1281
VII. Značaj ugovora o zajmu 1289
Odsjek 2. Porijeklo i istorijski razvoj ugovora o zajmu 1290
I. Period starog vijeka 1290
1. Staroegipatsko pravo 1291
2. Vavilonsko pravo 1292
3. Atinsko pravo 1292
4. Rimsko pravo 1293
4.1. Zajam sa kamatom u rimskom pravu 1293
4.1.1. Uncijarni zajam 1297
4.1.2. Xxxxxxxx zajam 1298
4.2. Beskamatni zajam u pretklasičnom i klasičnom
rimskom pravu 1300
4.3. Zajam u postklasičnom i xxxxxxxxxxxxxx pravu 1305
II. Period srednjeg vijeka 1306
1. Zajam u pravu Vizantije i nemanjićke Srbije 1308
III. Zajam u pravnim sistemima XIX i XX vijeka 1310
Opšte napomene 1310
1. Ugovor o zajmu prema francuskom građanskom zakoniku 1311
2. Ugovor o zajmu po austrijskom Građanskom zakoniku 1314
2.1 Pojam „zajamske pogobe“ i razgraničenje od „obećanja zajma“ 1314
2.2. Osobine ugovora o zajmu po ABGB 1316
2.3. Predmet ugovora o zajmu prema ABGB 1316
2.4. Vrijeme vraćanja zajma 1317
3. Ugovor o zajmu prema njemačkom Građanskom zakoniku 1321
4. Ugovor o zajmu prema srpskom Građanskom zakoniku 1322
4.1. Pojam i osobine 1322
4.2. Bitni elementi ugovora o zajmu prema SGZ 1325
4.3. Predmet ugovora o zajmu po SGZ 1325
4.3.1. Predaja predmeta zajma 1326
4.3.1.1. Faktička predaja predmeta zajma 1326
4.3.1.2. Predaja predmeta zajma stim da se isti proda
i dobijeni novac od prodaje zadrži kao zajam . 1327
4.3.1.3. Predaja putem opterećenja tekućeg računa 1327
4.3.1.4. Predaja putem pretvaranja obaveze iz nekog
drugog osnova u obavezu iz zajma 1327
4.4. Vrijeme trajanja zajma 1327
4.5. Interes (lihva, hasna) 1328
4.6. Prava i obaveze ugovornih strana 1330
4.6.1. Obaveze zajmodavca po SGZ 1330
4.6.1.1. Obaveza predaje predmeta zajma 1330
4.6.1.2. Obaveza garancije za materijalna i pravna
svojstva predmeta zajma 1330
4.6.2. Obaveze zajmoprimca po SGZ 1330
4.6.2.1. Obaveza vraćanja predmeta zajma (glavnice) 1330
4.7. Sankcije u slučaju kada zajmoprimac ne izvrši obavezu vraćanja zajma 1333
5. Ugovor o zajmu prema Opštem imovinskom zakoniku za Knjaževinu Crnu Goru (OIZ) 1333
5.1. O nazivima “rukodaće” i “zajam” 1333
5.2. Pojam ugovora o zajmu prema OIZ 1334
5.3. Vraćanje zajma 1334
5.4. Osobine 1335
5.5. Pretpostavka besteretnosti (besplatnosti) ugovora o
zajmu 1336
6. Ugovor o zajmu prema Švajcarskom zakoniku o
obligacijama 1336
7. Ugovor o zajmu u pravnoj nauci i legislativi Jugoslavije
nakon II svjetskog rata 1339
7.1. Ugovor o zajmu po Skici za zakonik o obligacijama
i ugovorima 1342
7.1.1. Obaveze zajmodavca 1343
7.1.2. Obaveze zajmoprimca 1344
Odsjek 3. Ugovor o zajmu prema Zakonu o obligacionim odnosima 1345
I. Opšta razmatranja o zakonskom uređenju, pojmu, osobinama i predmetu ugovora o zajmu u obligacionom pravu Bosne i Hercegovine 1345
II. Bitni sastojci ugovora o zajmu prema ZOO 1348
1. Predmet ugovora 1350
2. Vrijeme trajanja – prostiranje obaveza zajmodavca i zajmoprimca u vremenu 1352
3. Kamata kao naknada za korišćenje predmeta zajma 1353
III. Dejstvo ugovora o zajmu 1356
1. Obaveze zajmodavca 1357
1.1. Obaveza predaje stvari u svojinu zajmoprimca 1357
1.1.1. Kad zajmodavac može odbiti da izvrši obavezu
predaje 1359
1.2. Odgovornost zajmodavca za pravne nedostatke
ispunjenja 1361
1.3. Odgovornost zajmodavca za materijalne nedostatke ispunjenja 1361
1.4. Odgovornost zajmodavca za štetu zbog nedostataka
pozajmljenih stvari 1362
1.5. Obaveza zajmodavca da po proteku roka primi isplatu glavnice i kamata 1364
IV. Obaveze zajmoprimca 1364
1. Vraćanje zajma i vrijeme ispunjenja 1364
1.1. Predmet obaveze vraćanja 1364
1.2. Pravo izbora zajmoprimca prilikom vraćanja zajma 1365
1.3. Vrijeme vraćanja 1367
1.4. Vraćanje zajma prije roka 1370
2. Mjesto ispunjenja obaveza iz ugovora o zajmu 1372
3. Način ispunjenja obaveza iz ugovora o zajmu 1372
4. Uračunavanje ispunjenja i red uračunavanja djelimičnih
isplata 1374
5. Zajam i promjena vrijednosti predmeta zajma 1374
5.1. Metalistička teorija 1376
5.2. Nominalistička teorija 1378
6. Odustanak zajmoprimca od ugovora o zajmu 1379
7. Zastarjelost potraživanja iz ugovora o zajmu 1380
Odsjek 4. Ugovor o kreditu 1381
I. Pojam ugovora o kreditu 1381
II. Razgraničenje ugovora o kreditu i ugovora o zajmu 1383
III. Osobine ugovora o kreditu 1385
1. Ugovor o kreditu - ugovor u privredi, građanskopravni
ugovor ili ugovor o prometu robe i usluga? 1385
2. Da xx xx ugovor o kreditu – ugovor o prometu robe i usluga? 1388
3. Ugovor o kreditu kao dvostrano-obavezan pravni posao
kojim se zasniva „kreditni odnos” 1391
4. Imovinska moć kao predmet ugovora o kreditu 1393
5. Forma ugovora o kreditu 1394
6. Sadržaj ugovora o kreditu 1396
7. Uslovi davanja i korišćenja kredita 1397
7.1. Opšti uslovi za plasiranje kredita 1397
7.2. Posebni uslovi za plasiranje kredita 1398
7.2.1. Uslov intuitu personae 1398
7.2.2. Uslov definisanja promijenjenih okolnosti 1398
7.2.3. Uslov prihvatanja tržišnih prilika 1399
7.2.4. Uslov poslovanja s povjeriocem tj. davaocem
kredita 1399
7.2.5. Uslov povezivanja ugovora o kreditu i ugovora o osnovnom poslu 1399
7.2.6. Uslov kontrole korišćenja kredita 1399
7.2.7. Uslov plaćanja naknade za korišćenje kredita 1400
7.2.8. Uslov smanjenja emisije kod međunarodnog
kredita 1400
7.2.9. Uslov plaćanja troškova kredita 1400
7.2.10. Uslov obezbjeđenja kredita od kreditnog rizika 1400
7.2.11. Uslov primjene određenih običaja 1401
7.2.12. Uslov prihvatanja konkretnog mjerodavnog prava kao materijalnog prava i pravila postupka
ostvarivanja prava iz ugovora o kreditu 1401
7.2.13. Uslov vraćanja kredita bez spora 1401
7.2.14. Uslov rukovanja obezbjeđenjima kredita 1401
8. Osnov kredita 1401
9. Motiv kredita 1402
10. Namjena kredita 1402
11. Vrijeme kreditiranja 1403
12. Naknada za korišćenje kredita 1403
IV. Izvor kredita 1405
1. Akumulisani novac 1405
2. Tekući novac 1406
3. Kreditni novac 1406
V. Vrste ugovora o kreditu 1406
1. Vrste kredita prema izvorima 1407
1.1. Unutrašnji ili domaći kredit 1407
1.2. Spoljni ili međunarodni kredit 1407
1.3. Javni kredit 1407
1.4. Privatni kredit 1408
1.5. Obligacioni kredit 1408
2. Vrste kredita prema obliku akumulacije izvora 1409
2.1. Finansijski kredit 1410
2.2. Bankarski kredit 1410
2.3. Xxxxx xxxxxx 1410
3. Vrste kredita prema vremenu korišćenja izvora kredita 1411
3.1. Kratkoročni kredit 1411
3.2. Srednjoročni kredit 1412
3.3. Dugoročni kredit 1412
4. Vrste kredita prema s obzirom xx xxxxxxx 1412
4.1. Vrste kredita prema namjeni 1413
4.1.1. Nenamjenski kredit 1413
4.1.2. Namjenski kredit 1413
4.1.2.1. Vezani kredit 1413
4.1.2.2. Investicioni kredit 1414
4.1.2.3. Izvozni kredit 1414
4.1.2.4. Uvozni kredit 1414
4.1.2.5. Klirinški kredit 1415
4.1.2.4. Respiro ili manipulativni kredit 1415
4.1.2.5. Eskontni i reeskontni kredit 1416
4.1.2.6. Konsignacioni kredit 1416
4.1.2.7. Poljoprivredni kredit 1416
4.1.2.8. Sezonski kredit 1417
4.1.2.9. Konzumni (potrošački) kredit 1417
4.1.2.10. Ostale vrste kredita prema namjeni 1419
5. Vrste kredita prema obliku obezbjeđenja 1419
5.1. Blanko kredit 1421
5.2. Personalni kredit 1422
5.3. Pokriveni kredit 1422
5.4. Hipotekarni kredit 1422
5.5. Lombardni kredit 1422
5.6. Kredit uz zalogu mjenice 1423
5.7. Kredit uz zalogu xxxxxx osiguranja 1423
5.8. Mjenični kredit 1424
5.9. Akceptni kredit 1424
5.10. Cesioni kredit 1425
5.11. Jemstveni kredit 1425
5.12. Konvertovani kredit 1426
5.13. Konsolidovani kredit 1426
5.14. Unifikovani kredit 1426
6. Vrste kredita prema načinu puštanja u tečaj 1426
6.1. Kredit po tekućem računu 1426
6.2. Kontokorentni kredit 1427
6.3. Izdavanje kreditnog pisma ili čeka 1428
6.4. Rambursni kredit 1428
6.5. Bankarska kreditna linija 1428
6.6. Gotovinski kredit 1429
6.7. Otvoreni kredit 1429
6.8. Kredit u tranšama 1429
7. Vrste kredita prema načinu vraćanja 1430
7.1. Amortizacioni ili anuitetski kredit 1430
7.2. Kredit sa vraćanjem na rok 1431
7.3. Obrtni kredit 1431
7.4. Revolving kredit 1431
7.5. Opcioni kredit 1431
7.6. Kredit sa mirovanjem otplate 1431
VI. Prava i obaveze strana u ugovoru o kreditu 1432
1. Obaveza banke da korisniku kredita stavi na raspolaganje
novčana sredstva 1432
2. Obaveze korisnika kredita 1433
2.1. Obaveza plaćanja xxxxxx 1433
2.2. Obaveza vraćanja kredita 1434
2.3. Obaveza korišćenja kredita prema ugovorenoj namjeni. 1436 VII. Prestanak ugovora o kreditu 1437
1. Prestanak ugovora o kreditu otkazom davaoca kredita 1437
1.1. Otkaz ugovora o kreditu u slučaju kada xx xxxxxx
korišćen u suprotnosti sa njegovom namjenom 1437
1.2. Otkaz ugovora o kreditu u slučaju insolventnosti
korisnika kredita 1438
1.3. Otkaz ugovora o kreditu zbog prestanka pravnog lica
ili smrti korisnika 1440
VIII. Prestanak ugovora o kreditu odustankom korisnika i
vraćanjem kredita prije roka određenog za njegovo vraćanje1440
IX. Zastarjelost potraživanja iz ugovora o kreditu 1441
Literatura. 1445
Bilješka o autoru 1487