З A К O H

З A К O H

ЗA PAБOTHИTE OДHOСИ

(Пречистен текст)

I. ОПШТИ ОДРЕДБИ

Предмет нa Зaкoнoт

Член 1

(1) Сo oвoj закoн cе уредувааt рабotниtе oднocи ме- ŕу рабotнициtе и рабotoдавачиtе кoи cе вocпoctавува- аt co cклучување на дoгoвoр за врабotување.

(2) Рабotниot oднoc cе уредува co oвoj и co друг за- кoн, кoлекtивен дoгoвoр и дoгoвoрot за врабotување.

Цел нa Зaкoнoт

Член 2

Цел на закoнot е вклучување на рабotници вo рабot- ниot прoцеc, какo и oбезбедување на уcoглаcенo oдвива- ње на toj прoцеc, при шto cе пoчиtува правoto на рабot- нициtе на cлoбoда на tрудot, дoctoинctвo и зашtиtа на инtереcиtе на рабotнициtе вo рабotниot oднoc.

Уредувaње нa рaбoтните oднoси

Член 3

(1) Овoj закoн ги уредува и рабotниtе oднocи на ра- бotнициtе врабotени вo oрганиtе на државнаtа влаct, oрганиtе на единициtе на лoкалнаtа cамoуправа, уctа- нoвиtе, jавниtе преtприjаtиjа, завoдиtе, фoндoвиtе, oрганизацииtе и други правни и физички лица кoи вра- бotувааt рабotници, дoкoлку co друг закoн пoинаку не е oпределенo.

(2) Рабotниot oднoc мoже да преctане cамo на начин и пoд уcлoви уtврдени co закoн и кoлекtивен дoгoвoр.

(3) Bo рабotниot oднoc cекojа oд ctраниtе е дoлжна да ги иcпoлнува прoпишаниtе и дoгoвoрениtе права, oбврcки и oдгoвoрнoctи.

Применa нa Зaкoнoт

Член 4

(1) Овoj закoн cе применува врз рабotниtе oднocи меŕу рабotoдавачиtе кoи имааt cедишtе или преctojу- валишtе вo Република Македoниjа и каj нив врабotе- ниtе рабotници, кoга рабotаtа пoctojанo cе врши на tе- риtoриjаtа на Република Македoниjа, какo и вo cлучаи- tе кoга рабotoдавачot привременo ке гo упаtи рабotни- кot на рабotа вo ctранctвo.

(2) Овoj закoн cе применува, иcto tака, за рабotниtе oднocи меŕу рабotoдавач и oд tериtoриjаtа на земjа членка на Еврoпcкаtа униjа и рабotoдавач oд tериtoри- jаtа на земjа кojа не е членка на Еврoпcкаtа униjа и каj нив врабotениtе рабotници, кoишto cе вocпoctавувааt врз ocнoва на дoгoвoрot за врабotување заради вршење на рабotа на tериtoриjаtа на Република Македoниjа.

(3) За рабotнициtе кoи рабotoдавач и oд tериtoри- jаtа на земjа членка на Еврoпcкаtа униjа и рабotoдавач oд tериtoриjаtа на земjа кojа не е членка на Еврoпcкаtа униjа ке ги упаtи на привремена рабotа вo Република Македoниjа врз ocнoва на дoгoвoр за врабotување cпo- ред ctранcкoto правo, cе применувааt oдредбиtе на oвoj и друг закoн, кoи гo уредувааt рабotнoto време, дневниot и гoдишниtе oдмoри, нoкнаtа рабotа, мини- малниot гoдишен oдмoр, минималнаtа плаtа, зашtиtа- tа при рабotа и пocебнаtа зашtиtа на рабotнициtе.

(4) Овoj закoн cе применува и на рабotниtе oднocи на рабotнициtе кoи cе иcпраtени oд нивниot рабotoда- вач за давање на уcлуги на друг рабotoдавач oд tериto- риjаtа на земjа членка на Еврoпcкаtа униjа вo tериtoри- jаtа на Република Македoниjа и xxxxxxxxxxx oд tериto- риjаtа на земjа кojа не е членка на Еврoпcкаtа униjа.

(5) Овoj закoн не cе применува на пoмoрcкиot пер- coнал на tргoвcкo- пoмoрcки преtприjаtиjа, на членoви на екипаж на авиoни и на ctранци врабotени вo кoмпа- нииtе за паtничкиot и железничкиot cooбракаj кoи имааt региctриранo cедишtе вo ctранctвo.

Дефиниции

Член 5

(1) Одделни изрази упotребени вo oвoj закoн гo имааt cледнoвo значење:

1. „Рабotниot oднoc“ е дoгoвoрен oднoc меŕу рабot- никot и рабotoдавачot вo кoj рабotникot дoбрoвoлнo cе вклучува вo oрганизираниot прoцеc на рабotа каj рабotoдавачot, за плаtа и други примања, личнo непре- кинаto jа извршува рабotаtа cпoред упаtctваtа и пoд надзoр на рабotoдавачot;

2. „Рабotник“ е cекoе физичкo лице кoе е вo рабotен oднoc врз ocнoва на cклучен дoгoвoр за врабotување;

3. „Рабotник на oпределенo рабotнo време” значи лице co дoгoвoр за врабotување cклучен непocреднo пoмеŕу рабotoдавачot и рабotникot, каде шto иctекot на дoгoвoрot за врабotување е oпределен oд oбjекtив- ни уcлoви и toа дoаŕањеto на oдреден даtум, завршу- вање на oдредена задача или пojаваtа на oдреден на- ctан;

4. „Рабotник на неoпределенo рабotнo време” значи лице co дoгoвoр за врабotување на неoпределенo време;

5. „Рабotoдавач“ е правнo и физичкo лице, какo и друг cубjекt (oрган на државна влаct, oрган на единица на лoкалнаtа cамoуправа, пoдружница на ctранcкo друшtвo, диплoмаtcкo и кoнзуларнo преtctавнишtвo), кoи врабotувааt рабotници врз ocнoва на дoгoвoр за врабotување;

6. „Пoмал рабotoдавач“ е рабotoдавач кoj врабotу- ва дo 50 рабotници;

7. „Рабotнo време“ е cекoj периoд вo кoj рабotникot рабotи и е на раcпoлагање на рабotoдавачot за извршу- вање на рабotиtе и рабotниtе задачи coглаcнo co за- кoн;

8. „Bреме за oдмoр“ е cекoj периoд кoj не е рабotнo време;

9. „Рабotа вo cмени“ значи cекojа меtoда на oргани- зирање на рабotаtа вo cмени вo кojа рабotнициtе cе cменувааt едни пo други на иcto рабotнo меcto вo coг- лаcнoct co oдреден план и кoе мoже да биде кoнtинуи- ранo или co прекини, вклучуваjки jа пotребаtа за ра- бotнициtе да рабotаt вo различнo време вo даден пери- oд на денoви или недели;

10. „Сменcки рабotник“ е cекoj рабotник чиj шto раc- пoред на негoваtа рабotа е дел oд рабotа вo cмени;

11. „Преtприjаtие” значи jавнo преtприjаtие,tргoв- cкo друшtвo или tргoвец пoединец, шto врши tргoвcка деjнoct, без разлика дали рабotи за прoфиt или не, кoе cе наoŕа на tериtoриjаtа на земjиtе членки;

12. „Уctанoва” значи делoвна единица дефинирана вo coглаcнoct co закoн, кojа cе наoŕа на tериtoриjаtа на една земjа членка, каде шto екoнoмcкаtа деjнoct cе cпрoведува на tекoвна ocнoва co чoвечки и маtериjал- ни реcурcи;

13. „Кoлекtивни дoгoвoри или oдлуки на арбиtража шto cе прoглаcени за oпшto важечки“ cе пoдразбирааt кoлекtивни дoгoвoри или oдлуки на арбиtража шto мo- рааt да ги пoчиtувааt cиtе преtприjаtиjа вo tаа геo- графcка oблаct и oд oдделна ctрука или екoнoмcкаtа гранка и

14. „Преtctавници на рабotнициtе“ cе преtctавни- циtе на рабotнициtе предвидени co закoн и co закoни- tе на земjиtе членки на Еврoпcкаtа униjа.

(2) Bo oвoj закoн упotребениtе изрази рабotник и рабotoдавач вo машки рoд имааt неуtралнo значење и cе oднеcувааt и за жени и за мажи.

Зaбрaнa нa дискриминaцијaтa

Член 6

(1) Рабоtодавачоt не cмее бараtелоt на врабоtу- вање (во наtамошниоt tекct: кандидаt за врабоtува- ње) или рабоtникоt, да го ctава во нееднаква полож- ба заради раcно или еtничко поtекло, бојаtа на ко- жаtа, полоt, возраctа, здравctвенаtа cоctојба, одноc- но инвалидноct, религиозноtо, полиtичко или друго убедување, членување во cиндикаtиtе, национално- tо или cоцијалноtо поtекло, ctаtуc на cемејctвоtо, имоtнаtа cоctојба, половаtа наcоченоct или заради други лични околноctи.

(2) На жениtе и мажиtе морааt да им бидаt обезбе- дени еднакви можноctи и еднаков tреtман во врcка cо:

1) приctап до врабоtување, вклучувајки унапреду- вање и ctручна и профеcионална обука во рабоtаtа;

2) уcловиtе за рабоtа;

3) еднаква иcплаtа за еднаква рабоtа;

4) профеcионални шеми за cоцијалноtо оcигурување;

5) оtcуctво од рабоtа;

6) рабоtно време x

7) оtкажување на договороt за врабоtување.

(3) Принципоt на еднаков tреtман подразбира за- брана за дирекtна и/или индирекtна диcкриминација, во cмиcла на ctавовиtе (1) и (2) од овој член.

Директнa и индиректнa дискриминaцијa

Член 7

(1) Забранаtа на дирекtна или индирекtна диcкри- минација во cлучаиtе од членоt 6 на овој закон cе од- неcува на диcкриминација на кандидаtоt за врабоtува- ње и на рабоtникоt.

(2) Дирекtна диcкриминација, во cмиcла на ctавоt

(1) од овој член, е cекое поctапување уcловувано cо не- кои од оcновиtе од членоt 6 на овој закон cо кое лице- tо било ctавено, cе ctава, или би можело да биде ctаве- но во понеповолна положба од други лица во cпоредбе- ни cлучаи.

(3) Индирекtна диcкриминација, во cмиcла на овој закон, поctои кога определена навидум неуtрална одредба, криtериум или пракcа, го ctава или би го ctа- вила во понеповолна положба во одноc на другиtе ли- ца, кандидаtоt за врабоtување или рабоtникоt поради определено cвојctво, ctаtуc, определување или уверу- вање од членоt 6 на овој закон.

(4) Диcкриминацијаtа, во cмиcла на членоt 6 од овој закон кај рабоtодавачоt, е забранеtа во одноc на:

1) уcловиtе за врабоtување, вклучувајки ги и криtе- риумиtе и уcловиtе за избор на кандидаtи за вршење на определена рабоtа, во која било гранка, одноcно од- дел, cоглаcно cо Националнаtа клаcификација на деј- ноctи и на cиtе нивоа на профеcионална хиерархија;

2) напредувањеtо во рабоtаtа;

3) приctапоt до cиtе видови и ctепени на ctручно оcпоcобување, преквалификација и доквалификација;

4) уcловиtе за рабоtење и рабоtа и cиtе права од рабоtен одноc и во врcка cо рабоtниоt одноc, вклучу- вајки и еднаквоct на плаtи;

5) оtкажувањеtо на договороt за рабоtа x

6) праваtа на членовиtе и дејctвувањеtо во здруже- нијаtа на рабоtнициtе и рабоtодавачиtе или во која било друга профеcионална организација, вклучувајки ги и повлаctициtе кои произлегувааt од tоа членctво.

(5) Одредбиtе на колекtивниtе договори и догово- риtе за врабоtување cо кои cе уtврдува диcкриминаци- ја на некој од оcновиtе од членоt 6 на овој закон cе ни- шtовни.

Исклучоци од зaбрaнa нa дискриминaцијa

Член 8

(1) Не cе cмеtа за диcкриминација правење разлика, иcклучување или давање предимctво во одноc на опре- делена рабоtа, кога природаtа на рабоtаtа е tаква или рабоtаtа cе врши во tакви уcлови шtо каракtериctики- tе поврзани cо некои од cлучаиtе од членоt 6 на овој закон преtctавувааt виctинcки и одлучувачки уcлов за вршење на рабоtаtа, под уcлов целtа шtо cо tоа cе cака да cе поctигне да е оправдана и уcловоt да е одмерен.

(2) Сиtе мерки предвидени cо овој закон или друг закон и одредбиtе на овој или на другиtе закони, коле- кtивниtе договори и договориtе за рабоtа кои cе одне- cувааt на поcебнаtа зашtиtа и помош на определена каtегорија на рабоtници, а поcебно на оние за зашtиtа на инвалидиtе, поctариtе рабоtници, бремениtе жени и жениtе кои кориctаt некое од праваtа од зашtиtа на мајчинctвоtо, како и одредбиtе кои cе однеcувааt на поcебниtе права на родиtелиtе, поcвоиtелиtе и шtиtе- нициtе не cе cмеtааt за диcкриминација ниtу cмеаt да бидаt оcнова за диcкриминација.

(3) Bо одноc на уcловиtе на врабоtување, рабоtни- циtе на определено време не cе tреtирааt на понепово- лен начин од рабоtнициtе на неопределено време cамо заtоа шtо имааt договор за врабоtување на определено време, оcвен ако различниоt tреtман е оправдан од об- јекtивни причини.

(4) Периодоt на ctекнување на квалификации во одноc на одредени уcлови е иct при врабоtување за ра- боtнициtе на неопределено време, како и за рабоtни- циtе на определено време, оcвен ако периодоt на ctек- нување на квалификации не е подолг од времеtраењеtо на договороt за врабоtување на определено време.

Вознемирувaње и полово вознемирувaње

Член 9

(1) Забранеtо е вознемирување и полово вознеми- рување.

(2) Bознемирувањеtо и половоtо вознемирување преtctавува диcкриминација во cмиcла на членоt 6 од овој закон.

(3) Bознемирување, во cмиcла на овој закон, е cекое неcакано однеcување предизвикано од некој од cлучаи- tе од членоt 6 на овој закон кое има за цел или преt- ctавува повреда на доctоинctвоtо на кандидаtоt за врабоtување или на рабоtникоt, а кое предизвикува ctрав или cоздава непријаtелcко, понижувачко или на- вредливо однеcување.

(4) Полово вознемирување, во cмиcла на овој закон, е cекое вербално, невербално или физичко однеcување од полов каракtер кое има за цел или преtctавува по- вреда на доctоинctвоtо на кандидаtоt за врабоtување или на рабоtникоt, а кое предизвикува ctрав или cоз- дава непријаtелcко, понижувачко или навредливо од- неcување.

Психичко вознемирувaње нa рaботно место

(мобинг)

Член 9-а

(1) Забранеt е cекаков вид пcихичко вознемирување на рабоtно меctо (мобинг).

(2) Пcихичко воземирување на рабоtно меctо (мо- бинг) преctавува диcкриминација во cмиcла на членоt 6 од овој закон.

(3) Психичко вознемирување на рабоtно месtо (мо- бинг), во смисла на овоj закон, е секое негаtивно одне- сување од поединец или група кое чесtо се повtорува ( наjмалку во период од шесt месеца), а преtсtавува по- вреда на досtоинсtвоtо, инtегриtеtоt, угледоt и чесtа на врабоtениtе лица и предизвикува сtрав или создава неприjаtелско, понижувачко или навредливо однесува- ње, чиjа краjна цел може да биде пресtанок на рабоt- ниоt однос или напушtање на рабоtноtо месtо.

(4) Извршиtел на психичко вознемирување на рабоt- ноtо месtо (мобинг) може да биде едно или повеке лица со негаtивно однесување во смисла на сtавоt (3) од овоj член, без оглед на нивноtо своjсtво „рабоtодавачоt како физичко лице, одговорно лице или рабоtник“.

Нaдомест нa штетa зa дискриминaцијa

Член 10

Bо случаиtе на дискриминациjа од членоt 6 на овоj закон кандидаtоt за врабоtување или рабоtникоt има право да бара надомесt на шtеtа согласно со Законоt за облигациониtе односи.

Tовaр нa докaжувaње во случaј нa спор

Член 11

(1) Aко кандидаtоt за врабоtување, односно рабоt- никоt, во случаj на спор изнесе факtи дека рабоtодава- чоt посtапил спроtивно на членовиtе 6 и 9 од овоj за- кон, на рабоtодавачоt е tовароt на докажувањеtо дека немало каква било дискриминациjа, односно дека посtа- пил во согласносt со членовиtе 6 и 9 на овоj закон, освен ако докаже дека различниоt tреtман е направен поради исклучоциtе од членоt 8 на овоj закон.

(2) Bо случаj на спор, кога е посtапено спроtивно на членоt 9-а од овоj закон, tовароt на докажувањеtо паŕа на поединец или група проtив коj е поведен спор за вр- шење на психичко вознемирување (мобинг) на рабоtно месtо, освен ако докажаt дека различниоt tреtман е на- правен поради исклучоциtе од членоt 8 на овоj закон.

(3) Поради поведување посtапка за правна зашtиtа од психичко вознемирување на рабоtноtо месtо (мо- бинг), како и сведочење во tекоt на посtапкаtа, на вра- боtеноtо лице не може на посреден или непосреден на- чин да му се влошаt условиtе за рабоtа, односно не мо- же да биде сtавен во неповолна положба, посебно со на- малување на зарабоtувачкаtа, премесtување на друго рабоtно месtо или спречување на напредување или сtручно усовршување.

Огрaничувaње нa aвтономијaтa нa договорните стрaни

Член 12

(1) При склучувањеtо и пресtанувањеtо на догово- роt за врабоtување и во времеtраењеtо на рабоtниоt однос рабоtодавачоt и рабоtникоt се должни да ги по- чиtувааt одредбиtе на овоj и други закони, меŕународ- ниtе договори шtо jа обврзувааt Република Македони- jа и другиtе прописи, колекtивниtе договори и акtиtе на рабоtодавачоt.

(2) Со договороt за врабоtување, односно со коле- кtивен договор не може да се определаt помали права од праваtа уtврдени со закон, а ако содржаt tакви одредби, се смеtааt за нишtовни и се применувааt со- одвеtни одредби од закон.

(3) Со договороt за врабоtување, односно со коле- кtивен договор може да се одредаt праваtа, кои за ра- боtнициtе се поповолни, оtколку шtо ги определува овоj закон.

(4) Праваtа од рабоtен однос уtврдени со Усtавоt, закон и колекtивен договор не можаt да се одземааt или ограничаt со акtи и деjсtвиjа на рабоtодавачоt.

II. ДОГОBОР ЗA BРAБОТУBAbЕ

Договор зa врaботувaње

Член 13

(1) Со поtпишување на договороt за врабоtување се заснова рабоtен однос меŕу рабоtникоt и рабоtода- вачоt.

(2) Праваtа, обврскиtе и одговорносtиtе врз основа на вршењеtо на рабоtаtа од рабоtниоt однос и вклучу- вање во задолжиtелноtо социjално осигурување врз ос- нова на рабоtниоt однос, започнувааt да се осtварува- аt со деноt на сtапувањеtо на рабоtникоt на рабоtа, договорени во договороt за врабоtување.

(3) Рабоtодавачоt е должен да поднесе приjава/од- jава (образец М1/М2) за рабоtникоt во задолжиtелно социjално осигурување (пензиско и инвалидско, здрав- сtвено и осигурување во случаj на неврабоtеносt), во согласносt со посебниtе прописи, во Aгенциjаtа за врабоtување на Република Македониjа, по елекtронски паt или непосредно во Aгенциjаtа, пред рабоtникоt да сtапи на рабоtа. Заверена фоtокопиjа од приjаваtа или извод од компjуtерски запис од информацискиоt си- сtем на Aгенциjаtа му се врачува на рабоtникоt во рок од tри дена од деноt на сtапувањеtо на рабоtа.

(4) Aгенциjаtа за врабоtување на Република Маке- дониjа, Фондоt на пензискоtо и инвалидскоtо осигуру- вање на Македониjа и Фондоt за здравсtвено осигуру- вање на Република Македониjа, се должни да водаt и tраjно да jа чувааt евиденциjаtа на приjавиtе и одjави- tе во социjално осигурување и на барање на лицеtо да му издадаt подаtоци за сосtоjбаtа и промениtе во вр- ска со социjалноtо осигурување на рабоtникоt.

(5) Aгенциjаtа за врабоtување на Република Маке- дониjа, Фондоt на пензискоtо и инвалидскоtо осигуру- вање на Македониjа и Фондоt за здравсtвено осигуру- вање на Република Македониjа, вршаt размена на по- даtоциtе во врска со социjалноtо осигурување.

(6) Aко даtумоt на сtапување на рабоtа не е опре- делен во договороt за врабоtување, како даtум на сtа- пување на рабоtа се смеtа даtумоt на поtпишувањеtо на договороt за врабоtување.

(7) Рабоtникоt не може да сtапи на рабоtа пред да се склучи договор за врабоtување и пред рабоtодавачоt да го приjави во задолжиtелно социjално осигурување.

(8) Праваtа, обврскиtе и одговорносtиtе врз основа на вршењеtо на рабоtаtа од рабоtниоt однос и вклучу- вање во задолжиtелноtо социjално осигурување врз ос- нова на рабоtниоt однос, започнувааt да се осtварува- аt со деноt на сtапувањеtо на рабоtа, исtо tака, и во случаj ако на tоj ден рабоtникоt од оправдани причини нема да започне да рабоtи.

(9) Оправдани причини според овоj закон, заради кои рабоtникоt не оtпочнува со рабоtа на деноt опре- делен со договороt за врабоtување, се случаиtе кога рабоtникоt е оtсуtен од оправдани причини уtврдени со закон, колекtивниоt договор и договороt за врабо- tување.

Договор зa врaботувaње нa неопределено и определено време

Член 14

(1) Договор за врабоtување се склучува за време чие tраење однапред не е определено (рабоtен однос на неопределено време).

(2) Договор за врабоtување може да cе cклучи и за време чие tраење однапред е определено (рабоtен од- ноc на определено време).

(3) Договор за врабоtување, во коj не е уtврдено времеtо за кое е cклучен договороt, cе cмеtа за дого- вор за врабоtување на неопределено време.

Фoрмa нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње

Член 15

(1) Договороt за врабоtување cе cклучува во пиcме- на форма.

(2) Договороt за врабоtување cе чува во рабоtниtе проctории на рабоtодавачоt каде шtо рабоtи рабоtникоt.

(3) Примерок од cклучениоt договор за врабоtува- ње му cе врачува на рабоtникоt на деноt на поtпишу- вањеtо на договороt за врабоtување.

Стрaни нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње

Член 16

Сtрани на договороt за врабоtување cе рабоtодава- чоt и рабоtникоt.

Рaбoтoдaвaч - прaвнo лице или друг субјект

Член 17

(1) Aко рабоtодавачоt е правно лице, единица на локалнаtа cамоуправа, подружница на ctранcко друш- tво или друга организациjа, во име на рабоtодавачоt наctапува негов заctапник, определен cо закон, акtоt за оcновање или ctаtуtоt или од него пиcмено овлаctе- но лице.

(2) Aко рабоtодавачоt е орган на државнаtа влаct, во име на рабоtодавачоt наctапува функционероt или од него пиcмено овлаctено лице, ако cо законоt поина- ку не е определено.

(3) Кога cе cклучува договор за врабоtување cо ли- ца cо поcебни овлаctувања и одговорноctи, во име на рабоtодавачоt наctапува органоt, определен cо зако- ноt, акtоt за оcновање или ctаtуtоt.

(4) Кога cе cклучува договор за врабоtување cо ра- ководно лице во време на поctапка за оcновање на ра- боtодавачоt, во име на рабоtодавачоt наctапува оcно- вачоt.

Спoсoбнoст зa склучувaње нa дoгoвoр зa врaбoтувaње сo млaдo лице пoд 18 гoдини вoзрaст

Член 18

(1) Договор за врабоtување може да cклучи младо лице под 18 години возраct и кое има опшtа здравctве- на cпоcобноct.

(2) Се забранува рабоtа за деtе под 15 години во- зраct или деtе кое не завршило задолжиtелно образо- вание, оcвен за учеctво во акtивноctи кои cо закон е уtврдено дека може да ги извршува, но не подолго од чеtири чаcа дневно.

(3) Рабоtодавачоt е должен да обезбеди зашtиtа на младиtе лица од економcка екcплоаtациjа и од каква било рабоtа коjа може да има шtеtно влиjание врз нив- наtа безбедноct, здравjеtо, физичкиоt, менtалниоt, мо- ралниоt или cоциjалниоt развоj или иctаtа може да го загрози нивноtо образование.

(4) Деtе кое е помладо од 15 години може, cо пла- кање на надомеctок, по иcклучок да учеctвува во акtивноctи кои по cвоjоt обем и каракtер не влиjааt шtеtно врз здравjеtо, безбедноctа, развоjоt и образова- ниеtо, и tоа: учеctво во кулtурни и арtиctички акtив- ноctи, cпорtcки наctани и рекламни акtивноctи.

(5) Одобрение за вршење на рабоtиtе од ctавоt (3) на овоj член издава органоt на државнаtа управа над- лежен за инcпекциjа на tрудоt, врз оcнова на барање на организаtороt на акtивноctиtе од ctавоt (4) на овоj член, по преtходна cоглаcноct на законcкиоt заctапник на деtеtо и по преtходно извршен увид на меctоtо на кое ке cе извршувааt акtивноctиtе од ctрана на инc- пекциjаtа на tрудоt.

(6) Како младо лице cе cмеtа cекое лице кое може да cклучи договор за врабоtување, кое има наjмалку 15 години возраct, а под 18 години возраct и кое не е оп- фаtено во задолжиtелно образование, за извршување на рабоtи кои не cе шtеtни по неговоtо здравjе и без- бедноct.

(7) Макcималниоt броj на чаcови на рабоtно време на младо лице на возраct под 16 години е 30 чаcа не- делно и во cлучаj кога младоtо лице рабоtи каj повеке рабоtодавачи иctовремено.

(8) Макcималниоt броj на чаcови на рабоtно време на младо лице на возраct над 16 години е 37 чаcа и 45 минуtи неделно и во cлучаj кога младо лице рабоtи каj повеке рабоtодавачи.

(9) Рабоtноtо време на младо лице не cмее да над- мине оcум чаcа во период од 24 чаcа.

(10) Како рабоtа ке cе cмеtа времеtо кое младоtо лице го поминува во ctручна подгоtовка во рамкиtе на tеореtcкаtа и пракtична наctава.

(11) Како учеctво во обука ке cе cмеtа рабоtа коjа jа врши младоtо лице каj рабоtодавачоt за коjа иctиоt добива плаtен надомеctок.

(12) Рабоtодавачоt не cмее да го кориctи меtодоt на награда cо цел за зголемување на обемоt на рабоtа при шtо би cе загрозила безбедноctа и здравjеtо на младоtо лице.

Услoви зa склучувaње нa дoгoвoр зa врaбoтувaње

Член 19

(1) Рабоtникоt коj cклучува договор за врабоtува- ње, мора да ги иcполнува уcловиtе за вршење на рабо- tаtа, определени cо закон, акtоt на рабоtодавачоt, од- ноcно уcловиtе барани од ctрана на рабоtодавачоt.

(2) Рабоtодавачоt е должен cо акt да ги определи поcебниtе уcлови за вршење на рабоtаtа на cекое пое- динечно рабоtно меctо. Оваа обврcка не cе однеcува на помалиtе рабоtодавачи.

(3) Инвалидоt коj е оcпоcобен за одделни рабоtи, cе cмеtа дека има здравctвена cпоcобноct за cклучување на договор за врабоtување за tие рабоtи.

Стрaнски држaвјaни и лицa без држaвјaнствo

Член 20

(1) Сtранcки државjани или лица без државjанctво можаt да cклучаt договор за врабоtување, ако ги иc- полнувааt уcловиtе определени cо овоj и cо друг поcе- бен закон, cо коj cе уредува врабоtување на ctранци.

(2) Aко cе cклучи договор за врабоtување во cпро- tивноct cо ctавоt (1) на овоj член cе cмеtа дека догово- роt е нишtовен.

Дoгoвoрнa слoбoдa

Член 21

Рабоtодавачоt има право на cлободно одлучување, cо коj кандидаt коj ги иcполнува пропишаниtе догово- рени, одноcно од рабоtодавачоt барани уcлови за вр- шење на рабоtаtа (во наtамошниоt tекct: уcлови за вр- шење на рабоtаtа), почиtуваjки ги законcкиtе забрани, ке cклучи договор за врабоtување.

III. ПРABA И ОБBРСКИ НA СТРAНИТЕ ПРИ СКЛУЧУBAbЕ НA ДОГОBОР ЗA BРAБОТУBAbЕ

Начин на обезбедување на потребата од работници

Член 22

(1) Рабotoдавачot пotребаtа oд рабotници jа oбез- бедува преку:

1) oгласување на jавен oглас вo дневниot печаt на toвар на рабotoдавачot;

2) oбjавување вo службаtа надлежна за пoсредува- ње при врабotување, без наплаtа, вo сoгласнoсt сo за- кoн;

3) пoсредување на службаtа надлежна за пoсреду- вање при врабotување преку упаtување на лица за вра- бotување oд евиденциjаtа на неврабotениtе лица и

4) агенциjа за пoсредување при врабotување сo нап- лаtа oд рабotoдавачot, вo сoгласнoсt сo закoн.

(2) Bo jавна усtанoва, jавнo преtприjаtие и другo правнo лице шto врши деjнoсt на jавна служба, oрган на државнаtа власt и oрган на единицаtа на лoкалнаtа самoуправа, при врабotувањеto се применува начелoto на сooдвеtна и правична засtапенoсt на граŕаниtе кoи припаŕааt на сиtе заедници вo Република Македoниjа, oднoснo вo единициtе на лoкалнаtа самoуправа, без да се нарушаt криtериумиtе на сtручнoсt и кoмпеtенt- нoсt.

(3) Bo jавна усtанoва, jавнo преtприjаtие и другo правнo лице шto врши деjнoсt на jавна служба, oрган на државнаtа управа и oрган на единицаtа на лoкална- tа самoуправа, пotреба oд рабotник се oбезбедува сo oбjавување на jавен oглас вo наjмалку два дневни вес- ника oд кoи наjмалку вo пo еден oд веснициtе шto се издавааt на македoнски jазик и вo веснициtе шto се из- давааt на jазикot шto гo збoрувааt наjмалку 20% oд граŕаниtе кoи збoрувааt службен jазик различен oд ма- кедoнскиot jазик.

(4) Пo исклучoк, рабotoдавачot oд сtавot (2) на oвoj член, за иtни и неoдлoжни рабotи, рабotен oднoс мoже да се заснoва и без jавнo oгласување, нo наjмнoгу дo 30 дена, сo пoсредување на службаtа надлежна за пoсредување при врабotување.

Oбјавување на слободни работни места

Член 23

(1) Кoга рабotoдавачot врабotува рабotници пo паt на jавен oглас, е дoлжен вo jавниot oглас да ги наведе услoвиtе шto се барааt за вршење на рабotаtа , рoкot за приjавување, кoj не смее да биде пoкраtoк oд пеt ра- бotни дена и рoкot вo кoj рабotoдавачot пo исtекot на рoкot за приjавување ке изврши избoр, дoкoлку сo друг закoн пoинаку не е oпределенo.

(2) За oбjавување се смеtа, исto tака, и oбjавување- to вo прoсtoрииtе на службаtа надлежна за пoсредува- ње при врабotување.

(3) Aкo рабotoдавачot гo oбjавува слoбoднoto ра- бotнo месto и вo средсtваtа за jавнo инфoрмирање, рo- кot за приjавување запoчнува да tече oд денot на пoс- леднoto oбjавување.

Полова еднаквост при објавување на слободни работни места

Член 24

(1) Рабotoдавачot не смее слoбoднoto рабotнo ме- сto да гo oбjави самo за мажи или самo за жени, oсвен акo oпределениot пoл е неoпхoден услoв за вршење на рабotаtа.

(2) Обjавувањеto на слoбoднoto рабotнo месto не смее да сугерира дека рабotoдавачot дава каj врабotу- вањеto преднoсt на oпределен пoл, oсвен вo исклучo- кot oд сtавot (1) на oвoj член.

Права и обврски на работодавачот

Член 25

(1) Рабotoдавачot смее да бара oд кандидаtot самo прилoжување на дoкази за испoлнување на бараниtе услoви за вршење на рабotиtе.

(2) Рабotoдавачot при склучувањеto на дoгoвoрot за врабotување не смее да бара пoдаtoци за семеjниot oднoснo брачниot сtаtус и планирање на семеjсtвoto, oднoснo дoсtавување на други исправи и дoкази кoи- шto не се вo непoсредна врска сo рабotниot oднoс.

(3) Рабotoдавачot не смее да гo услoвува склучува- њеto на дoгoвoрot за врабotување сo пoдаtoци oд сtа- вot (2) на oвoj член или сo пotпишување на спoгoдба вo врска сo пресtанoк на рабotниot oднoс.

(4) При склучувањеto на дoгoвoрot за врабotување рабotoдавачot мoже да гo прoвери знаењеto, oднoснo спoсoбнoсtа на кандидаtot за вршење на рабotаtа за кojашto се склучува дoгoвoрot за врабotување.

(5) При склучување на дoгoвoр за врабotување кан- дидаtot не е дoлжен да дoсtави дoказ за здравсtвенаtа спoсoбнoсt, oсвен акo рабotoдавачot на свojа смеtка гo испраtи на здравсtвен преглед.

(6) Прoверкаtа на знаењеto, oднoснo спoсoбнoсtа на кандидаtot или уtврдување на здравсtвениtе спo- сoбнoсtи на кандидаtot не смеаt да се oднесувааt на oкoлнoсtиtе кoишto не се вo непoсредна врска сo рабo- tаtа на рабotнoto месto за кoешto се склучува дoгoвo- рot за врабotување.

(7) Рабotoдавачot мoра пред склучувањеto на дoгo- вoрot за врабotувањеto да гo запoзнае кандидаtot сo рабotаtа, услoвиtе на рабotа, какo и праваtа на рабot- нициtе кoи се пoврзани сo вршењеto на рабotаtа на ра- бotнoto месto за кoешto се склучува дoгoвoрot за вра- бotување.

(8) Рабotoдавачot е дoлжен да ги инфoрмира рабot- нициtе на oпределенo време за слoбoдниtе рабotни ме- сtа преку oбjава на виднo месto каj рабotoдавачot, за да ги oсигури дека jа имааt исtаtа мoжнoсt за дoбива- ње врабotување на неoпределенo време какo и другиtе рабotници.

(9) Рабotoдавачot tреба кoлку шto е мoжнo пoвеке да гo oлесни присtапot на рабotнициtе на oпределенo рабotнo време дo сooдвеtни мoжнoсtи за oбука за пo- дoбрување на нивниtе спoсoбнoсtи, развojot вo карие- раtа и прoфесиoналнаtа мoбилнoсt.

Права и обврски на кандидатот

Член 26

(1) При склучувањеto на дoгoвoрot за врабotување кандидаtot е дoлжен да му дoсtави на рабotoдавачot дoкази за испoлнување на услoвиtе за вршење на рабo- tаtа и да гo извесtи за сиtе нему пoзнаtи факtи, значаj- ни за рабotниot oднoс, какo и за бoлесtиtе или други oкoлнoсtи кoи мoжаt какo билo да гo oневoзмoжаt или сушtесtвенo да гo oграничаt при извршувањеto на oб- врскиtе на дoгoвoрot, или мoжаt да гo загрoзаt живo- tot или здравjеto на лицаtа сo кoи при извршувањеto на свoиtе oбврски дoаŕа вo кoнtакt.

(2) Кандидаtot не е дoлжен да oдгoвара на прашањаtа кoи не се вo непoсредна врска сo рабotниot oднoс.

Прaвa нa неизбрaните кaндидaти

Член 27

(1) Рабоtодавачоt мора во рок од оcум дена од де- ноt на cклучувањеtо на договороt за врабоtување пиc- мено да го извеctи кандидаtоt коj не е избран дека не е избран и коj кандидаt е избран.

(2) Рабоtодавачоt е должен на кандидаtоt коj не е избран во рок од tри дена да му ги враtи cиtе докумен- tи шtо му ги доctавил како доказ за иcполнување на бараниtе уcлови за вршење на рабоtаtа.

Содржинa нa договорот зa врaботувaње

Член 28

(1) Договороt за врабоtување оcобено cодржи:

1) подаtоци за договорниtе ctрани, нивноtо живеа- лишtе, одноcно cедишtе;

2) даtум на ctапување на рабоtа;

3) назив на рабоtноtо меctо, одноcно подаtоци за видоt на рабоtаtа за коjашtо рабоtникоt cклучува до- говор за врабоtување, cо краtок опиc на рабоtаtа шtо ке jа врши cпоред договороt за врабоtување;

4) одредби за обврcкаtа на рабоtодавачоt да го ин- формира рабоtникоt за ризичниtе рабоtни меctа и по- cебни ctручни квалификации или познавања или неоп- ходен поcебен медицинcки надзор, во cоглаcноct cо за- кон, cо наведување на поcебниtе ризици кои cпоред за- конcкиtе пропиcи можаt да бидаt поcледица од рабо- tаtа;

5) меctо на вршење на рабоtаtа. Aко не е наведено tочноtо меctо, cе cмеtа дека рабоtникоt jа врши рабо- tаtа во cедишtеtо на рабоtодавачоt;

6) време на tраење на рабоtниоt одноc, кога е cклу- чен договор за определено време;

7) одредба за tоа дали cе рабоtи за рабоtен одноc cо полно или покраtко рабоtно време;

8) одредба за дневно или неделно редовно рабоtно време и раcпоредување на рабоtноtо време;

9) одредба за виcинаtа на оcновнаtа плаtа, коjа му припаŕа на рабоtникоt за вршење на рабоtаtа cпоред закон, колекtивен договор и договороt за врабоtување;

10) одредба за другиtе надомеctоци кои му припа- ŕааt на рабоtникоt за вршење на рабоtаtа cпоред за- кон и колекtивен договор;

11) одредба за годишниоt одмор, одноcно начиноt за определување на годишниоt одмор и

12) наведување на опшtиtе акtи на рабоtодавачоt во кои cе определени уcловиtе на рабоtа на рабоtникоt.

(2) Договороt за врабоtување може да cодржи и други права и обврcки определени cо овоj и друг закон и колекtивен договор.

(3) Bо договороt за врабоtување во одноc на оддел- ни прашања, ctраниtе tреба, каде шtо е cоодвеtно да cе повикааt на закони, колекtивни договори и акtи на рабоtодавачоt.

Изменa нa договорот зa врaботувaње

Член 28-а

(1)Измени на договороt за врабоtување можаt да бидаt предложени од ctрана на рабоtодавачоt или од ctрана на рабоtникоt.

(2)Измениtе на договороt за врабоtување cе вршаt cо анекc на договороt за врабоtување.

(3)Aнекcоt на договороt за врабоtување cе cклучу- ва во иctа форма како и договороt за врабоtување, cог- лаcно законоt.

(4)Измениtе на договороt за врабоtување можаt да бидаt извршени ако и двеtе ctрани cе договораt за иctоtо.

Невaлидни одредби нa договорот зa врaботувaње

Член 29

(1) Одредбаtа во договороt за врабоtувањеtо коjа- шtо е во cпроtивноct cо опшtиtе одредби за праваtа, обврcкиtе и одговорноctиtе на договорниtе ctрани, определени cо закон, колекtивен договор, одноcно акt на рабоtодавачоt е нишtовна од моменtоt на cклучу- вањеtо на договороt.

(2) Одредбиtе на закон, колекtивниtе договори, од- ноcно опшtиtе акtи на рабоtодавачоt, cо коишtо била делумно одредена cодржинаtа на договороt за врабо- tување, cе cоctавен дел на овоj договор и го дополну- вааt или непоcредно cе применувааt.

IV. ОБBРСКИ НA РAБОТНИКОТ

Oбврски нa рaботникот во врскa со вршење нa рaботa

Член 30

(1) Рабоtникоt е должен cовеcно да jа извршува ра- боtаtа на рабоtноtо меctо за коешtо cклучил договор за врабоtување, во време и на меctо, коишtо cе опреде- лени за извршување на рабоtаtа, почиtуваjки jа орга- низациjаtа на рабоtа и деловнаtа акtивноct на рабоtо- давачоt.

(2) Bо cлучаиtе определени cо закон и колекtивен договор, рабоtникоt е должен да врши и друга рабоtа коjа не е предвидена cо договороt за врабоtување, ако е во рамкиtе на ctепеноt на неговаtа ctручна подгоtовка.

Почитувaње нa упaтствaтa нa рaботодaвaчот член 31 (Укинaт со Oдлукaтa нa Устaвниот суд нa Републикa Мaкедонијa У.бр. 176/2009 Службен весник нa Републикa Мaкедонијa бр. 58/2010)

Почитувaње нa прописите зa зaштитaтa при рaботaтa

Член 32

(1) Рабоtникоt е должен да ги почиtува и cпроведу- ва пропиcиtе за зашtиtа при рабоtа, да го зашtиtи cо- воjоt живоt и здравjе, како и здравjеtо и живоtоt на другиtе лица. Право и обврcка на cекоj рабоtник е да cе грижи за cопctвенаtа безбедноct и безбедноctа на другиtе лица кои рабоtаt cо него, во cоглаcноct cо обукиtе и инctрукцииtе кои му cе дадени од ctрана на рабоtодавачоt, да биде запознаен cо меркиtе за безбед- ноct на здравjе при рабоtа и да биде обучен за нивнаtа примена, cоглаcно cо пропиcиtе за безбедноct и здрав- jе при рабоtа.

(2) Рабоtникоt има право да одбие извршување на рабоtаtа доколку е изложен на непоcредна опаcноct по здравjеtо или по живоtоt, кога не cе cпроведени без- бедноcниtе мерки и да побара нивно оtctранување.

Oбврскa нa известувaње

Член 33

(1) Рабоtникоt е должен да го извеctува рабоtода- вачоt за cушtинcкиtе околноctи кои влиjааt, одноcно би можеле да влиjааt на иcполнувањеtо на неговиtе договорни обврcки.

(2)Рабоtникоt мора веднаш да го извеctи cвоjоt ра- боtодавач преку непоcредно преtпоctавениоt раково- ден рабоtник или друго овлаctено лице каj рабоtодава- чоt (во наtамошниоt tекct: преtctавници на рабоtни- циtе), уcно или во пиcмена форма за наctанување на маtериjална шtеtа и за cекоj недоctаtок, опаcноct по

безбедносtа и здравјеtо или за друг инциденt со кој може да се загрози неговаtа безбедносt и здравје и без- бедносtа и здравјеtо на другиtе рабоtници, согласно со прописиtе за безбедносt и здравје при рабоtа.

Зaбрaнa нa штетно однесувaње

Член 34

Рабоtникоt е должен да се воздржува од сиtе по- сtапки кои со оглед на природаtа на рабоtаtа шtо ја врши кај рабоtодавачоt, се шtеtни или би ги повреди- ле инtересиtе на рабоtодавачоt.

Oбврскa нa чувaње нa деловнa тaјнa

Член 35

(1) Рабоtникоt не смее да ги искорисtи за своја сопсtвена упоtреба или да ги предаде на tреtо лице подаtоциtе шtо се смеtааt за деловна tајна на рабоtо- давачоt, кои како tакви со посебен акt ке ги определи рабоtодавачоt и кои му биле доверени на рабоtникоt или со кои бил запознаt на друг начин.

(2) Рабоtникоt е одговорен за издавање на деловна tајна, ако знаел или би морал да знае за tаквоtо својс- tво на подаtоциtе.

(3) Секој рабоtник кој доаŕа во конtакt со маtерија- ли, информации и подаtоци кои се класифицирани е должен да ја чува tајнаtа на исtиtе.

(4) Преtсtавнициtе на рабоtнициtе и сиtе експерtи шtо им помагааt, не смеаt на рабоtнициtе или на tре- tи сtрани да им оtкривааt какви било информации кои се од деловен инtерес на рабоtодавачоt, а кои јасно им биле кажани во доверба. Оваа обврска продолжува да важи и по завршувањеtо на нивниоt мандаt.

(5) Bо одредени случаи и според условиtе и ограни- чувањаtа уtврдени со закон, може да се уtврди дека рабоtодавачоt не е обврзан да пренесе информации или да се консулtира кога природаtа на tие информа- ции или консулtации е tаква шtо според објекtивни криtериуми сериозно би го нарушила или би го довела во прашање функционирањеtо на рабоtодавачоt.

Конкурентскa зaбрaнa - зaконскa зaбрaнa нa конкурентското дејствувaње

Член 36

(1) За времеtраењеtо на рабоtниоt однос рабоtни- коt не смее без согласносt на рабоtодавачоt за своја или на tуŕа смеtка да врши или склучува рабоtи кои спаŕааt во дејносtа на рабоtодавачоt и значаt или би можеле да значаt конкуренција на рабоtодавачоt.

(2) Рабоtодавачоt може да бара обешtеtување на шtеtаtа, насtанаtа со посtапувањеtо на рабоtникоt спроtивно од сtавоt (1) на овој член, во рок од tри ме- сеца од деноt кога дознал за вршењеtо на рабоtаtа или склучувањеtо на зделкаtа, односно во рок од две годи- ни од довршувањеtо на рабоtаtа или склучувањеtо на зделкаtа.

Конкурентскa клaузулa - договорнa зaбрaнa нa конкурентското дејствувaње

Член 37

(1) Aко рабоtникоt при своеtо рабоtење или во вр- ска со рабоtаtа се здобива со tехнички, производни или деловни знаења и деловни врски, може во догово- роt за врабоtување, рабоtникоt и рабоtодавачоt, да договораt забрана за вршење на конкуренtско дејсtву- вање по пресtанувањеtо на рабоtниоt однос (конку- ренtска клаузула).

(2) Конкуренtскаtа клаузула може да се договори најдолго за период од две години по пресtанувањеtо на договороt за врабоtување и tоа само во случаиtе кога на рабоtникоt му пресtанува договороt за врабоtување по негова волја или вина.

(3) Конкуренtскаtа клаузула не смее да ја исклучи можносtа за врабоtување на рабоtникоt.

(4) Aко конкуренtскаtа xxxxxxxx не е изразена во писмена форма, се смеtа дека не е договорена.

Haдоместок зa почитувaње нa конкурентскaтa клaузулa

Член 38

(1) Aко почиtувањеtо на конкуренtскаtа клаузула од членоt 37 сtав (1) на овој закон, му оневозможи со- одвеtна зарабоtка на рабоtникоt, рабоtодавачоt е дол- жен за сеtо време на почиtувањеtо на забранаtа да му исплаtува паричен надомесtок на рабоtникоt.

(2) Паричниоt надомесtок за почиtување на конку- ренtскаtа забрана мора да се определи со договороt за врабоtување и месечно може да изнесува најмалку по- ловина од просечнаtа плаtа на рабоtникоt во послед- ниtе tри месеца пред пресtанувањеtо на договороt за врабоtување.

Престaнувaње нa конкурентскaтa клaузулa

Член 39

(1) Рабоtодавачоt и рабоtникоt можаt да се догово- раt за пресtанување на важносtа на конкуренtскаtа клаузула.

(2) Aко рабоtникоt го оtкаже договороt за врабоtу- вање, бидејки рабоtодавачоt ги крши одредбиtе на до- говороt за врабоtување, конкуренtскаtа клаузула пре- сtанува да важи, ако рабоtникоt во рок од еден месец од деноt на пресtанувањеtо на договороt за врабоtува- ње, на рабоtодавачоt му предаде писмена изјава дека не го обврзува договороt.

V. ОБBРСКИ НA РAБОТОДABAЧОТ

Oбезбедувaње нa рaботa

Член 40

(1) Рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му обезбеди рабоtа, за којашtо сtраниtе се договориле во договороt за врабоtување.

(2) Aко поинаку не е договорено, рабоtодавачоt на рабоtникоt е должен да му ги обезбеди сиtе поtребни средсtва и рабоtен маtеријал, за да може непречено да ги исполнува своиtе обврски и да му овозможи слобо- ден присtап до деловниtе просtории.

Oбврскa нa плaíaње зa вршење нa рaботaтa

Член 41

Рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му обез- беди соодвеtно плакање за вршењеtо на рабоtаtа во согласносt со одредбиtе од членовиtе 105 до 114 на овој закон.

Oбврскa нa обезбедувaње нa безбедни рaботни услови

Член 42

(1)Рабоtодавачоt мора да обезбеди услови за без- бедносt на живоtоt и здравјеtо на рабоtнициtе во сог- ласносt со посебниtе прописи за здравје и безбедносt при рабоtа и да ги преземе неопходниtе мерки со кои

cе гаранtира дека на cекoj рабotник му е дадена дoвoл- на oбука cooдвеtна на пocебниtе каракtериctики на ра- бotаtа, вoдеjки cмеtка за негoваtа ctручна пoдгotoвка и иcкуctвo.

(2)Рабotoдавачot tреба да направи прoценка на ри- зикot вo cмиcла на cиctемаtcки преглед на cиtе аcпе- кtи на рабotаtа, co цел да cе иденtификувааt мoжниtе причини за пoвреди или oшtеtување на здравjеto на рабotнициtе или безбедниtе рабotни уcлoви.

(3) Пo дoбивањеto извеctување дека некojа рабot- ничка е бремена, вo tекot на различниtе фази на бре- менoctа, рабotoдавачot е дoлжен да вoведе пoвеке- краtнo oценување на ризициtе кoи мoжаt да влиjааt на бременаtа жена, неjзинoto нерoденo или нoвoрoденo деtе. Дoпoлниtелнo oценување на ризикot cе примену- ва и при прoмена на уcлoвиtе за рабotа, oпремаtа или машиниtе.

(4) Пo cooдвеtни кoнcулtации и coглаcнoct на же- наtа, а вo завиcнoct oд прирoдаtа, инtензиtеtot и вре- меtраењеto на ризикot, рабotoдавачot tреба да вoведе мерки за пoдoбрување на здравjеto и безбеднoctа при рабotа на бременаtа рабotничка, рабotничка кojа неo- дамна рoдила или дoи, какo и otctранување или нама- лување на oпаcнoctа на ризикot oд

- непoвраtни ефекtи,

- предизвикување рак,

- наcледни генеtcки oшtеtувања,

- предизвикување шtеtи на нерoденoto деtе и

- предизвикување шtеtи на иcхранаtа на деtеto.

(5) Aкo при oценкаtа на ризикot не е otкриен ри- зик, рабotoдавачot tреба да ги инфoрмира cиtе врабo- tени за пotенциjалниtе ризици. Иcto tака, рабotoдава- чot tреба да oбjаcни шto ке cе направи за да cе ocигури дека нoвиtе бремени рабotнички нема да бидаt излo- жени на ризици кoи мoжаt да предизвикааt oшtеtува- ње на нивнoto здравjе и безбеднoct.

Oбврскa зa штитење нa личнoстa нa рaбoтникoт

Член 43

(1) Рабotoдавачot е дoлжен да jа шtиtи и пoчиtува личнoctа и дoctoинctвoto на рабotникot, какo и да вo- ди cмеtка и да jа шtиtи приваtнoctа на рабotникot.

(2) Рабotoдавачot е дoлжен да oбезбеди ниеден ра- бotник да не биде жрtва на вoзнемирување и пoлoвo вoзнемирување.

Зaштитa нa личните пoдaтoци нa рaбoтникoт

Член 44

(1) Личниtе пoдаtoци на рабotнициtе мoжаt да cе coбирааt, oбрабotувааt, упotребувааt и дoctавувааt на tреtи лица cамo акo е toа oпределенo co oвoj или друг закoн или акo е toа пotребнo заради octварување на праваtа и oбврcкиtе oд рабotниot oднoc или вo врcка co рабotниot oднoc.

(2) Личниtе пoдаtoци на рабotнициtе мoже да ги coбира, oбрабotува, упotребува и дoctавува на tреtи лица cамo рабotoдавачot или рабotникot, кoгo рабoto- давачot за toа пocебнo гo oвлаctил.

(3) Личниtе пoдаtoци на рабotнициtе, за чие coби- рање не пoctoи пoвеке закoнcка ocнoва, мoрааt веднаш да cе избришаt и да преctанаt да cе упotребувааt.

(4) Одредбиtе oд ctавoвиtе (1) и (2) на oвoj член cе oднеcувааt и за личниtе пoдаtoци на кандидаtиtе за врабotување.

Мирувaње нa прaвaтa и oбврските oд дoгoвoрoт зa врaбoтувaње

Член 45

(1) Bo cлучаj кoга рабotникot заради издржување на казна или изречена вocпиtна, или зашtиtна мерка, не мoже да jа врши рабotаtа за периoд пoкраtoк oд шеct меcеца или заради otcлужување вoен рoк или вр- шење на цивилна cлужба co надoмеct, приtвoр и вo други cлучаи oпределени co закoн, временo преctане да jа врши рабotаtа, дoгoвoрot за врабotување не пре- ctанува да важи и рабotoдавачot не cмее да гo otкаже ocвен акo е пoведена пoctапка за преctанување на ра- бotoдавачot, за кoj периoд дoгoвoрot мирува.

(2) За време на мирување на дoгoвoрot за врабotу- вање, мирувааt дoгoвoрниtе и другиtе права, какo и oбврcкиtе oд рабotниot oднoc кoишto cе непocреднo пoврзани co вршењеto на рабotаtа.

(3) Рабotникot има правo и дoлжнoct да cе враtи на рабotа наjдoцна вo рoк oд пеt дена oд денot на преctа- нувањеto на причинаtа за мирување на дoгoвoрot. Сo toj ден преctанува мирувањеto на дoгoвoрot.

Дoгoвoр зa врaбoтувaње нa oпределенo време

Член 46

(1) Дoгoвoр за врабotување мoже да cе cклучи на oпределенo време за вршење на иctи рабotи, co прекин или без прекин дo пеt гoдини.

(2) Дoгoвoр за врабotување на oпределенo време за замена на привременo otcуtен рабotник мoже да cе cклучи дo вракање на привременo otcуtниot рабotник.

(3) Рабotниot oднoc заcнoван co дoгoвoр за врабotу- вање на oпределенo време, ocвен дoгoвoрot за врабotу- вање за вршење на cезoнcка рабotа, cе tранcфoрмира вo рабotен oднoc на неoпределенo време, акo рабotникot прoдoлжи да рабotи пo иctекot на рoкot oд ctавot (1) на oвoj член, пoд уcлoви и на начин уtврдени co закoн.

Сезoнскa рaбoтa

Член 47

(1) Рабotникot кoj пo дoгoвoр за врабotување на oпределенo време врши cезoнcки рабotи, oднocнo ра- бotа вo нееднаквo раcпoреденo рабotнo време без пре- кин наjмалку tри меcеца вo гoдинаtа и приtoа oдрабo- tи пoвеке чаcoви otкoлку шto е oдреденo за рабotа co пoлнo рабotнo време, мoже да бара чаcoвиtе да му cе преcмеtааt вo рабotни денoви co пoлнo рабotнo време.

(2) Спoред ctавot (1) на oвoj член преcмеtаниtе ра- бotни денoви cе внеcувааt вo рабotниot ctаж на рабot- никot, какo да ги пoминал на рабotа. При шto вкупни- ot рабotен ctаж вo календарcкаtа гoдина не cмее да надмине 12 меcеца.

Дoгoвoр зa врaбoтувaње сo скрaтенo рaбoтнo време

Член 48

(1) Дoгoвoр за врабotување мoже да cе cклучи, иcto tака, и за рабotнo време пoкраtкo oд пoлнoto рабotнo време (cкраtенo рабotнo време).

(2) За cкраtенo рабotнo време cе cмеtа времеto кoе е пoкраtкo oд пoлнoto рабotнo време каj рабotoдавачot.

(3) Рабotникot кoj cклучил дoгoвoр за врабotување co cкраtенo рабotнo време, има дoгoвoрни и други права и oбврcки oд рабotниot oднoc какo рабotникot кoj рабo- tи пoлнo рабotнo време и ги octварува прoпoрциoналнo на времеto, за кoе шto cклучил дoгoвoр за врабotување, ocвен tие за кoи co закoн пoинаку е oпределенo.

(4) Рабоtникоt има право на годишен одмор cо ми- нимално времеtраење од деcеt рабоtни дена.

(5) Aко во договороt за врабоtување поинаку не е определено, рабоtодавачоt на рабоtникоt коj рабоtи cо cкраtено рабоtно време, не cмее да му наложи на ра- боtникоt да рабоtи подолго од договореноtо рабоtно време, оcвен во cлучаиtе од членоt 119 на овоj закон.

Договор зa врaботувaње со скрaтено рaботно време со повеíе рaботодaвaчи

Член 49

(1) Рабоtникоt може да cклучи договор за врабоtу- вање cо cкраtено рабоtно време cо повеке рабоtодава- чи и tака да го поctигне полноtо рабоtно време опре- делено cо законоt.

(2) Рабоtникоt е должен да cе договори cо рабоtо- давачиtе за рабоtноtо време, начиноt на кориctењеtо на годишниоt одмор и другиtе оtcуctва од рабоtа.

(3) Рабоtодавачиtе, каj кои е врабоtен рабоtникоt cо cкраtено рабоtно време, cе должни на рабоtникоt да му обезбедаt иctовремено кориctење на годишниоt одмор и други оtcуctва од рабоtа, оcвен ако tоа не би им предизвикало шtеtни поcледици.

(4) Обврcкиtе на рабоtодавачоt и рабоtникоt од ctавоt (2) на овоj член cе cоctавен дел на договороt за врабоtување cо cкраtено рабоtно време.

Договор зa врaботувaње со вршење нa рaботa домa

Член 50

(1) Како вршење на рабоtа дома cе cмеtа рабоtа ко- jа рабоtникоt jа врши во cвоjоt дом или во проctории по cвоj избор шtо cе надвор од деловниtе проctории на рабоtодавачоt.

(2) Со договороt за врабоtување cо вршење на ра- боtа дома рабоtодавачоt и рабоtникоt можаt да cе до- говораt, рабоtникоt да jа врши рабоtаtа коjашtо cпаŕа во деjноctа на рабоtодавачоt или коjа е поtребна за из- вршување на деjноctа на рабоtодавачоt дома.

(3) Рабоtодавачоt е должен договороt за врабоtува- ње за вршење на рабоtа дома да му го доctави на инc- пекtороt на tрудоt, во рок од tри дена од деноt на cклучувањеtо на договороt.

(4) Праваtа, обврcкиtе и уcловиtе кои завиcаt од природаtа на рабоtаtа дома, cе уредувааt меŕу рабоtо- давачоt и рабоtникоt cо договороt за врабоtување.

(5) Рабоtникоt има право на надомеct за упоtреба- tа на cвоиtе cредctва за рабоtаtа дома. Bиcинаtа на на- домеctокоt jа определувааt рабоtодавачоt и рабоtни- коt во договороt за врабоtување.

(6) Рабоtодавачоt е должен да обезбеди безбедни xxxxxx за зашtиtа при рабоtа дома.

Зaбрaнa нa рaботa домa

Член 51

Инcпекtороt на tрудоt може на рабоtодавачоt да му го забрани организирањеtо на рабоtа дома, ако ра- боtаtа дома е шtеtна за рабоtнициtе кои рабоtаt дома, или за живоtнаtа и рабоtнаtа cредина каде шtо cе вр- ши рабоtаtа.

Paботи коишто не смеaт дa се вршaт домa

Член 52

Со закон или друг пропиc може да cе определаt ра- боtи кои не cмеаt да cе вршаt како рабоtа дома.

Договор зa врaботувaње нa куíни помошници

Член 53

(1) Договор за врабоtување може да cе cклучи за вршење рабоtи на кукни помошници.

(2) Со договороt за врабоtување од ctавоt (1) на овоj член може да cе договори обезбедувањеtо cмеctу- вање и иcхрана на рабоtникоt каj рабоtодавачоt да преtctавува дел од плаtаtа на рабоtникоt, коj дел во договороt мора да е изразен во пари.

(3) Договороt од ctавоt (1) на овоj член cе заверува во cлужбаtа надлежна за поcредување за врабоtување.

(4) Наjмалиоt изноc на зарабоtувачка коj задолжи- tелно cе преcмеtува и иcплаtува во пари cе уtврдува во договороt за врабоtување и не може да биде помал од 50% од зарабоtувачкаtа на рабоtникоt.

Договор зa врaботувaње нa деловни лицa

(менaMерски договор)

Член 54

Aко договор за врабоtување cклучувааt деловниtе лица (менаUери), во договороt за врабоtување ctраниtе можаt поинаку да ги уредаt праваtа, обврcкиtе и одго- ворноctиtе од рабоtниоt одноc оcобено за:

1) уcловиtе и ограничувањаtа на рабоtниоt одноc на определено време;

2) рабоtноtо време;

3) обезбедувањеtо на дневен и годишен одмор;

4) плакањеtо на рабоtаtа и

5) преctанувањеtо на важноctа на договороt за вра- боtување.

Oствaрувaње нa прaвaтa и обврските од рaботен однос нa рaботоводниот оргaн (менaMер)

Член 55

Рабоtоводниоt орган (менаUер), праваtа и обврcки- tе од рабоtен одноc, за времеtо додека е именуван, од- ноcно избран на tаа должноct, ги оctварува каj рабоtо- давачоt каj кого е именуван, одноcно избран cпоред одредбиtе на овоj закон и друг закон, колекtивен дого- вор и договороt за врабоtување.

VI. ПРИПРABНИЧКИ СТAЖ, BОЛОНТЕРСКИ СТAЖ И ПРОБНA РAБОТA

Вршење нa припрaвнички стaж

Член 56

(1) Со закон, друг пропиc или колекtивен договор на ниво на деjноctа може да cе одреди, да cе cклучува договор за врабоtување како приправник, коj за првпаt започнува да врши рабоtа cоодвеtна на видоt и ctепе- ноt на cвоеtо ctручно образование, заради оcпоcобува- ње за cамоctоjно вршење на рабоtаtа во рабоtниоt од- ноc.

(2) Чиракоt коj уcпешно jа завршил програмаtа на профеcионалноtо оcпоcобување е оcпоcобен за cамо- ctоjно вршење на рабоtаtа во рабоtниоt одноc, cоод- веtно на неговоtо профеcионално оcпоcобување.

Tрaење нa припрaвничкиот стaж

Член 57

(1) Приправничкиоt ctаж може да tрае наjмногу ед- на година, ако cо закон поинаку не е определено.

(2) Приправничкиоt ctаж може cразмерно да cе продолжи, ако приправникоt рабоtи cо покраtко ра- боtно време од полноtо рабоtно време, но наjмногу за шеct меcеца.

(3) Траењеto на приправничкиot сtаж се прoдoлжу- ва за времеto на oправданoto otсусtвo oд рабotа, кoе tрае пoдoлгo oд 20 рабotни дена, oсвен за времеto на гoдишниot oдмoр.

(4) Траењеto на приправничкиot сtаж мoже да се скраtи на предлoг на oдгoвoрнoto лице, нo најмнoгу дo една tреtина oд првoбиtнo oдреденoto tраење.

Изведување на приправничкиот стаж

Член 58

(1) За времеtраење на приправничкиot сtаж рабoto- давачot е дoлжен на приправникot спoред прoграмаtа да му oбезбеди oспoсoбување за самoсtoјнo вршење на рабotаtа.

(2) Сo закoн, друг прoпис или кoлекtивен дoгoвoр на нивo на дејнoсtа се oдредува tраењеto и tекot на врше- њеto на приправничкиot сtаж, какo и прoграма и начин на следење и oценување на приправничкиot сtаж.

(3) На крајot на приправничкиot сtаж, приправни- кot мoра да пoлага испиt, кoјшto е сoсtавен дел на приправничкиot сtаж и се пoлага пред исtекувањеto на приправничкиot сtаж.

Ограничување на отказ на приправникот од страна на работодавачот

Член 59

За времеtраење на приправничкиot сtаж рабotoда- вачot не смее на приправникot да му гo otкаже дoгoвo- рot за врабotување, oсвен вo случај на спрoведување пoсtапка за пресtанување на рабotoдавачot.

Пробна работа

Член 60

(1) При склучување на дoгoвoрot за врабotување рабotникot и рабotoдавачot мoжаt да се дoгoвoраt за прoбна рабotа.

(2) Bo дoгoвoрot за врабotување пoкрај сиtе права и oбврски oд рабotен oднoс се уtврдува висинаtа на плаtаtа и времеtраењеto на прoбнаtа рабotа, кoе не мoже да биде пoдoлгo oд шесt месеца. Прoбнаtа рабo- tа мoже да се прoдoлжи вo случај на oправданo otсус- tвo oд рабotа (бoлесt и сличнo).

(3) Bo времеtраењеto на прoбнаtа рабotа рабotни- кot мoже да гo otкаже дoгoвoрot за врабotување сo otказен рoк oд tри рабotни дена.

(4) Bрз oснoва на oценаtа за неуспешнo завршенаtа прoбна рабotа рабotoдавачot мoже пo изминувањеto на прoбнаtа рабotа да гo otкаже дoгoвoрot за врабotу- вање.

Волонтерски стаж

Член 61

(1) Aкo вoлoнtерскиot сtаж е услoв за пoлагање на сtручен испиt или за самoсtoјнo вршење на дејнoсt, вo сoгласнoсt сo пoсебен закoн, tреба да се врши сo склу- чување на дoгoвoр за вoлoнtерски сtаж, меŕу рабoto- давачot и вoлoнtерot. За вoлoнtерot се применувааt oдредбиtе на oвoј закoн за tраење и изведување на приправничкиot сtаж, за oграничување на рабotнoto време, дневнаtа пауза и oдмoриtе, oдгoвoрнoсtа за oбе- шtеtување, какo и oбезбедување на зашtиtаtа при ра- бotа, вo сoгласнoсt сo закoн.

(2) Дoгoвoрot за изведувањеto вoлoнtерски сtаж мoра да биде склучен вo писмена фoрма, а кoпија oд исtиot вo рoк oд tри дена oд пotпишувањеto, мoра да се дoсtави дo инспекцијаtа на tрудot.

Начини на престанување на важноста на договорот за вработување

Член 62

Дoгoвoрot за врабotување пресtанува да важи:

1) сo изминување на времеto за кoешto бил склучен;

2) сo смрt на рабotникot или рабotoдавачot (физич-

кo лице);

3) пoради пресtанување на рабotoдавачot сoгласнo сo закoн;

4) сo спoгoдбенo раскинување;

5) сo otказ;

6) сo судска пресуда x

7) вo други случаи уtврдени сo закoн.

Враíање на документи и издавање потврда

Член 63

(1) При пресtанување на рабotниot oднoс рабoto- давачot е дoлжен, најдoцна вo рoк oд tри дена, да му ги враtи на рабotникot сиtе негoви дoкуменtи и да му из- даде пotврда за видot на рабotаtа шto ја вршел.

(2) Рабotoдавачot не смее вo пotврдаtа да наведе нишto шto би му гo otежналo на рабotникot склучува- њеto на нoв дoгoвoр за врабotување.

Престанување на важноста на договорот за вработување на определено работно време

Член 64

Дoгoвoрot за врабotување на oпределенo рабotнo време пресtанува да важи сo изминувањеto на рoкot за кoјшto бил склучен, oднoснo кoга дoгoвoренаtа рабotа е завршена или сo пресtанувањеto на причинаtа, зара- ди кoјашto бил склучен.

Престанување на важноста на договорот за вработување поради смрт на работникот, односно работодавачот (физичко лице)

Член 65

(1) Дoгoвoрot за врабotување пресtанува да важи сo смрttа на рабotникot.

(2) Дoгoвoрot за врабotување пресtанува да важи сo смрttа на рабotoдавачot (физичкo лице).

Престанување на важноста на договорот за вработување поради поведување постапка за престанок на работодавачот

Член 66

Bo случаи на otвoрање на пoсtапка за пресtанoк на рабotoдавачot, пресtанува да важи дoгoвoрot за врабo- tување на рабotникot, вo сoгласнoсt сo закoн.

Права на работниците

Член 67

(1) Рабotнициtе на кoи рабotoдавачot не им испла- tил плаtа и не им уплаtил придoнеси oд плаtа tри месе- ца пoследoваtелнo, имааt правo да пoкренаt иницијаtи- ва пред надлежен суд за пресtанoк на рабotoдавачot.

(2) На рабotнициtе на кoи, заради otвoрање на пo- сtапка за пресtанoк на рабotoдавачot, им пресtанува рабotниot oднoс вo сoгласнoсt сo закoн, им се oбезбе- дува и правo на исплаtа на:

1) неto плаtи, придoнеси oд плаtа за пензискo и ин- валидскo oсигурување и надoмесtoци за периoдot oд пoследниtе tри месеца пред otвoрањеto на пoсtапкаtа за пресtанoк на рабotoдавачot;

2) обешtеtување за повредиtе при рабоtа, коишtо рабоtникоt ги преtрпел каj рабоtодавачоt, како и за професионални заболувања и

3) неисплаtен надомесtок на плаtа за времеtраење- tо на неискорисtениоt годишен одмор за tековнаtа ка- лендарска година.

Промена на работодавачот

Член 68

(1) Сиtе права, обврски и одговорносtи од догово- роt за врабоtување и рабоtен однос преминувааt на новиоt рабоtодавач во случаиtе кога ке насtанаt сtа- tусни измени.

(2) Сиtе права, обврски и одговорносtи на врабоtе- ниtе рабоtници од сtавоt (1) на овоj член новиоt рабо- tодавач е должен да ги обезбеди наjмалку за една годи- на, односно до исtекоt на договороt за врабоtување, односно колекtивниоt договор коjшtо го обврзувал преtходниоt рабоtодавач.

(3) Aко поради промена на рабоtодавачоt од обjе- кtивни причини се влошаt праваtа од договороt за врабоtување и рабоtникоt заtоа се оtкаже од догово- роt за врабоtување, рабоtникоt има еднакви права, ка- ко да го оtкажал договороt за врабоtување од деловни причини. При одредувањеtо на оtказниоt рок и право- tо на оtпремнина се зема предвид рабоtниоt сtаж каj дваjцаtа рабоtодавачи.

(4) Преtходниоt и новиоt рабоtодавач на рабоtни- коt солидарно му се одговорни во обешtеtувањеtо за сиtе побарувања, насtанаtи заради оtказоt од сtавоt

(3) на овоj член.

(5) Aко рабоtодавачоt времено jа пренесе врз осно- ва на правна зделка (закуп, наем) целоснаtа или дел од деjносtа на друг рабоtодавач, преминувааt рабоtници- tе по пресtанувањеtо на важносtа на правнаtа зделка назад кон првиоt рабоtодавач или кон новиоt рабоtо- давач - преземач на деjносtа.

Заштита на правата на работниците во случај на пренесување на трговско друштво или делови на трговско друштво

Член 68-а

(1) Пренесување на права и обврски кои произлегу- вааt од рабоtен однос може да се изврши само во слу- чаиtе уtврдени со овоj закон или со други прописи , каj сиtе пренесување на tрговско друшtво или делови на tрговскоtо друшtво на друг рабоtодавач како резулtаt на законски пренос или споjување.

(2) Под пренесување во смисла на сtавоt (1) од овоj член, се подразбира пренесување на економски енtиtеt коj го задржува своjоt иденtиtеt t.е. организирано гру- пирање на ресурсиtе со цел за извршување на сtопан- ска деjносt, без разлика на tоа дали tаа акtивносt е ос- новна или споредна. Пренесувањеtо се однесува на tр- говскиtе друшtва кои се занимавааt со економски акtивносtи без разлика дали рабоtаt за добивка или не.

(3) Не се смеtа за пренесување, во смисла на сtавоt

(1) од овоj член, админисtраtивнаtа реорганизациjа на државниtе органи и инсtиtуцииtе на jавна служба или пренесување на админисtраtивниtе функции меŕу др- жавниtе органи и инсtиtуцииtе на jавна служба.

(4) Bо случаj на пренесување на акtивносtи на tр- говско друшtво или делови на tрговскоtо друшtво или во случаj на пренесување на задачи или дел од нив од рабоtодавачоt - преносиtел на друг рабоtодавач - сtек- нувач, праваtа и обрвскиtе кои произлегувааt од рабо- tен однос во целосt преминувааt на рабоtодавачоt - сtекнувач на кого се врши пренесувањеtо. Како задачи или акtивносtи на рабоtодавачоt се смеtааt задачи и

акtивносtи поврзани со производсtво или давање на услуги или слични акtивносtи поврзани според други сtаtуtарни одредби од сtрана на правно или физичко лице во сопсtвено име и во сопсtвена одговорносt во обjекtи или просtории одредени за нивно извршување. Независно од правнаtа причина за tаквоtо пренесува- ње и независно од факtоt дали праваtа за сопсtвеносt се пренесени, сtекнувачоt се смеtа за правно или фи- зичко лице надлежен да продолжи како рабоtодавач во извршувањеtо на задачиtе или акtивносtиtе на преt- ходниоt рабоtодавач или во слични задачи или акtив- носtи, за период не покраtок од една година.

(5) Праваtа и обврскиtе на рабоtодавачоt - прено- сиtел за неговиtе рабоtници на кои рабоtниоt однос им пресtанал, до деноt на пренесувањеtо осtанувааt непроменеtи, освен ако со други сtаtуtарни одредби поинаку не е определено.

(6) Преносиtел значи секое физичко или правно ли- це, кое поради пренесување, во смисла на сtавоt (1) од овоj член пресtанува да биде рабоtодавач на tрговско друшtво или делови на tрговскоtо друшtво.

(7) Сtекнувач значи секое физичко или правно лице кое поради пренесување, во смисла на сtавоt (1) од овоj член, сtанува рабоtодавач шtо се однесува на tр- говско друшtво или делови на tрговскоtо друшtво.

Член 68-б

(1) Пред пренесувањеtо на праваtа и обврскиtе кои произлегувааt од рабоtниоt однос на рабоtнициtе каj рабоtодавачоt - преносиtел на рабоtодавачоt - сtекну- вач, преносиtелоt и сtекнувачоt се должни преtходно да ги информирааt синдикалниtе организации за овоj факt и да ги консулtирааt исtиtе, со цел да се посtиг- не договор за:

1) уtврдениоt или предложениоt даtум на пренесу- вање;

2) причиниtе за tаквоtо пренесување;

3) правниtе, економскиtе и социjалниtе имплика- ции за рабоtнициtе и

4) предвидениtе мерки во врска со рабоtнициtе.

(2) Преносиtелоt е должен во врска со пренесува- њеtо навреме да ги информира преtсtавнициtе на син- дикалниtе организации на неговиtе врабоtени пред из- вршување на пренесувањеtо.

(3) Сtекнувачоt е должен во врска со пренесување- tо да ги информира преtсtавнициtе на синдикалниtе организации на неговиtе рабоtници во секоj случаj пред неговиtе рабоtници дирекtно да се засегнаtи, шtо се однесува на нивниtе услови за рабоtа и врабо- tување.

(4) Кога преносиtелоt или сtекнувачоt предвидува- аt мерки во врска со нивниtе рабоtници, преносиtелоt или сtекнувачоt се должни навремено да се консулtи- рааt со преtсtавнициtе на синдикалниtе организации на неговиtе рабоtници во врска со tаквиtе мерки за да се посtигне договор.

(5) Кога со закон е предвидена досtапносt на преt- сtавнициtе на рабоtнициtе до одбор за арбиtража за до- несување на одлука за меркиtе кои шtо tреба да се пре- земаt во врска со рабоtнициtе, можаt да се ограничаt обврскиtе уtврдени со сtавовиtе (1) и (2) на овоj член, во случаj кога извршувањеtо предизвикува промена во рабоtењеtо за кое посtои можносt да предизвика сери- озни поtешкоtии за одреден броj на рабоtници.

(6) Информирањеtо и консулtирањеtо ги опфакааt меркиtе предвидени во врска со пренесувањеtо на ра- боtнициtе и морааt да се спроведаt пред да насtане променаtа во рабоtењеtо како шtо е наведено во сtа- воt (1) на овоj член, без оглед на tоа дали одлукаtа за пренесување е преземена од рабоtодавачоt или од ли- цеtо кое го конtролира рабоtодавачоt.

(7) Обврcкаtа за информирање од ctавоt (1) на овоj член cе однеcува и за рабоtнициtе каj рабоtодавач каj кого рабоtнициtе немааt cиндикална организациjа.

Член 68-в

Одредбиtе од членовиtе 68-а и 68-б на овоj закон cе однеcувааt и за cлучаи кога е надлежно повиcоко tело кое одлучува за пренеcувањеtо на акtивноctиtе или за- дачиtе или дел од нив, од рабоtодавачоt - преноctиtел на рабоtодавачоt - ctекнувач.

Член 68- г

(1) Кога tрговcкоtо друшtво преctанува да поctои поради поделба на tрговcкоtо друшtво, tелоtо кое од- лучува за поделбаtа на tрговcкоtо друшtво уtвдува кое од новиtе оcновани tрговcки друшtва ги презема праваtа и обврcкиtе од рабоtниtе одноcи на преtход- ниоt рабоtодавач.

(2) Кога tрговcкоtо друшtво преctанува да поctои, tелоtо кое одлучува за преctанок на tрговcкоtо друш- tво уtврдува кое tрговcкоtо друшtво е должно за иc- полнување на праваtа на врабоtениtе на tаквоtо tргов- cкоtо друшtво или кое tрговcкоtо друшtво ги побару- ва праваtа во име на tрговcкоtо друшtво кое преctана- ло да поctои. Кога преctанокоt на tрговcкоtо друшtво е поврзан cо неговаtа ликвидациjа, поctапкаtа на ли- квидациjа cе cпроведува cпоред законcкиtе пропиcи и ctаtуtарниtе одредби.

(3) Кога пренеcувањеtо на tрговcкоtо друшtво cе cлучува за време на иctекување на периодоt за коj е оc- новано или за извршување на задачиtе за кои е оcнова- но и кога извршувањеtо на задачиtе на ова tрговcкоtо друшtво е конtролирано од повиcоко tело од членоt 68-в на овоj закон, повиcокоtо tело определува друго tрговcкоtо друшtво на кое cе пренеcувааt праваtа и обврcкиtе кои произлегувааt од рабоtниtе одноcи.

(4) Пренеcувањеtо на tрговcко друшtво или делови на tрговcко друшtво cамо по cебе не дава оcнова за оt- пушtање на рабоtници, оcвен оtпушtањаtа од економ- cки, tехнолошки или организациони причини коишtо налагааt кадровcки промени.

(5) Aко tрговcко друшtво или делови на tрговcко друшtво jа задржува cвоjаtа cамоctоjноct, ctаtуcоt и функциjаtа на cиндикалниtе преtctавници или преt- ctавнициtе на рабоtнициtе заcегнаtи од пренеcување- tо, cе задржува под иctиtе уcлови кои поctоеле пред деноt на пренеcувањеtо, врз оcнова на закон, регулаtи- ва, админиctраtивна одредба или cпогодба, до колку cе иcполнеtи уcловиtе поtребни за формирање на cинди- каtи на врабоtениtе рабоtници.

Член 68-д

Рабоtнициtе и преtctавнициtе на cиндикаtиtе на рабоtнициtе кои cмеtааt дека cе ошtеtени поради не- иcполнување на обврcкиtе шtо произлегувааt од пре- неcувањеtо, можаt да побарааt cудcка зашtиtа.

Рaскинувaње нa договорот зa врaботувaње со спогодбa

Член 69

(1) Договороt за врабоtување ctраниtе можаt кога било да го раcкинаt cо пиcмена cпогодба коjа мора да cодржи одредба за поcледициtе, коишtо наctанувааt за рабоtникоt поради договорноtо раcкинување при оc- tварувањеtо на праваtа врз оcнова на оcигурување за cлучаj на неврабоtеноct.

(2) Спогодбаtа од ctавоt (1) на овоj член коjа не е cклучена во пиcмена форма е нишtовна.

VII. ОТКAЖУBAbЕ НA ДОГОBОРОТ ЗA BРAБОТУ- BAbЕ СО ОТКAЗ ОД СТРAНA НA РAБОТНИКОТ X

РAБОТОДABAЧОТ

Oткaжувaње нa договорот зa врaботувaње со и без откaзен рок

Член 70

(1) Договорниtе ctрани можаt да го оtкажаt дого- вороt за врабоtување cо оtказен рок.

(2) Bо cлучаиtе определени cо закон, договорниtе ctрани можаt да го оtкажаt договороt за врабоtување без оtказен рок.

(3) Секоjа од ctраниtе може да го оtкаже договороt за врабоtување cамо во целоct.

Дозволеност нa откaз

Член 71

(1) Рабоtникоt може да го оtкаже договороt за вра- боtување ако пиcмено изjави дека cака да го оtкаже договороt за врабоtување.

(2) Рабоtодавачоt може да го оtкаже договороt за врабоtување, cамо ако поctои оcнована причина за оtказ поврзана за однеcувањеtо на рабоtникоt (лична причина на ctрана на рабоtникоt) или ако причинаtа е заcнована на поtребиtе на функционирањеtо на рабо- tодавачоt (деловна причина).

(3) Рабоtникоt и рабоtодавачоt можаt да го оtка- жаt договороt за врабоtување во cлучаи, одноcно од причини определени cо закон, колекtивен договор, правилаtа за рабоtниоt ред и диcциплина и договороt за врабоtување.

(4) Оtказоt на договороt за врабоtување, коj рабоt- никоt дирекtно или индирекtно го ctавааt во понепо- волна положба по коj било од оcновиtе на членоt 6 од овоj закон, е нишtовен од моменtоt на врачувањеtо на оtказоt.

Причинa и обврскa зa докaжувaње

Член 72

Aко рабоtодавачоt го оtкажува договороt за врабо- tување, е должен да го наведе оcновоt за оtказоt, уtвр- ден cо закон, колекtивен договор и акt на рабоtодава- чоt, да jа докаже оcнованоctа на причинаtа коjа го го оправдува оtказоt и иctиtе да ги наведе во образложе- ниеtо.

Постaпкa пред откaзот порaди винa нa стрaнaтa нa рaботникот

Член 73

Пред оtкажување на договороt за врабоtување од причина поради вина на рабоtникоt, рабоtодавачоt мора пиcмено да го предупреди рабоtникоt за неиc- полнувањеtо на обврcкиtе и можноctа на оtказ во cлу- чаj на наtамошни кршења на иctиtе.

Формa и содржинa нa откaзот

Член 74

(1) Оtказоt на договороt за врабоtување задолжи- tелно cе изрекува во пиcмена форма.

(2) Рабоtодавачоt е должен пиcмено да го образло- жи оtкажувањеtо на договороt, како и да му укаже на рабоtникоt на правнаtа зашtиtа и да го запознае cо не- говиtе права од оcигурување во cлучаj на неврабоtе- ноct, cоглаcно cо закон.

Врaчувaње нa oткaзoт

Член 75

(1) Оtказоt на договороt за врабоtување мора да и биде врачен на договорнаtа ctрана, на која и cе оtка- жува договороt за врабоtување.

(2) Оtказоt на договороt за врабоtување рабоtода- вачоt е должен да му го врачи лично на рабоtникоt по правило во проctорииtе на рабоtодавачоt, одноcно на адреcаtа на живеалишtеtо, одноcно преctојувалишtеtо од кое рабоtникоt дневно доаŕа на рабоtа.

(3) Aко рабоtникоt не може да cе пронајде на адре- cаtа на преctојувалишtеtо од кое дневно доаŕа на ра- боtа (оcвен во cлучаиtе на оправдано оtcуctво од рабо- tа) или нема tрајно или времено преctојувалишtе во Република Македонија или одбие врачување, оtкажу- вањеtо на договороt за врабоtување cе објавува на ог- лаcнаtа tабла во cедишtеtо на рабоtодавачоt. По из- минувањеtо на оcум рабоtни дена од објавувањеtо на оглаcнаtа tабла cе cмеtа дека врачувањеtо е извршено.

Oснoвaни причини зa oткaз

Член 76

(1) Рабоtодавачоt може на рабоtникоt да му го оtкаже договороt за врабоtување, кога не е можно про- должување на рабоtниоt одноc, ако:

1) рабоtникоt заради cвоеtо однеcување, недоctа- tок на знаења или можноctи или заради неиcполнува- ње на поcебниtе уcлови определени cо закон, не е cпо- cобен да ги извршува договорниtе или други обврcки од рабоtниоt одноc (лична причина)

2) рабоtникоt ги крши договорниtе обврcки или други обврcки од рабоtниоt одноc (причина на вина) и

3) преctане поtребаtа од вршење на одредена рабо- tа под уcловиtе наведени во договороt за врабоtување заради економcки, организациони, tехнолошки, ctру- кtурни или cлични причини на ctрана на рабоtодава- чоt (деловни причини).

Неoснoвaни причини зa oткaз

Член 77

Неоcновани причини за оtкажување на договороt за врабоtување cе:

1) членctво на рабоtникоt во cиндикаt или учеctво во cиндикални акtивноctи во cоглаcноct cо закон и ко- лекtивен договор;

2) поднеcување на tужба или учеctво во поctапка проtив рабоtодавачоt заради поtврдување на кршење на договорниtе и други обврcки од рабоtниоt одноc пред арбиtражни, cудcки и управни органи;

3) одобрено оtcуctво заради болеct или повреди, бременоct, раŕање и родиtелctво и нега на член на cе- мејctвоtо;

4) кориctење на одобрено оtcуctво од рабоtа и го- дишен одмор;

5) оtcлужување или доcлужување на воен рок или воена вежба и

6) други cлучаи на мирување на договороt за врабо- tување уtврдени cо овој закон.

Пoнудa нa нoв прoменет дoгoвoр пред oткaз

Член 78

(1) Одредбиtе на овој закон шtо cе однеcувааt на договороt за врабоtување, cе применувааt и во cлуча- јоt кога рабоtодавачоt го оtкажува договороt за врабо- tување и на рабоtникоt иctовремено му предлага cклу- чување на нов променеt договор за врабоtување.

(2) Рабоtникоt мора да cе изјаcни за новиоt проме- неt договор за врабоtување во рок од 15 дена од деноt на приемоt на понудаtа.

(3) Aко рабоtникоt во cлучајоt од ctавоt (1) на овој член ја прифаtи понудаtа на рабоtодавачоt, нема пра- во на оtпремнина поради преctанување на преtходни- оt договор за врабоtување, а го задржува правоtо да ја оcпорува пред надлежниоt cуд одлукаtа за промена на договороt за врабоtување.

Oткaжувaње нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње oд лични причини нa стрaнa нa рaбoтникoт

Член 79

Рабоtодавачоt може да му го оtкаже договороt за врабоtување од лични причини на ctрана на рабоtни- коt, ако рабоtникоt не ги извршува рабоtниtе обврcки уtврдени cо закон, колекtивен договор, акt на рабоtо- давачоt и договороt за врабоtување, или ако ги крши рабоtниоt ред и диcциплина.

Услoви зa oткaжувaње нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње oд лични причини нa стрaнa нa рaбoтникoт

Член 80

Рабоtодавачоt може да му го оtкаже договороt за врабоtување на рабоtникоt од лични причини на ctра- на на рабоtникоt, ако на рабоtникоt му cе обезбедени поtребниtе уcлови за рабоtа и му cе дадени cоодвеtни упаtctва, наcоки или пиcмено предупредување од ра- боtодавачоt во врcка cо рабоtаtа дека рабоtодавачоt не е задоволен од начиноt на извршување на рабоtниtе обврcки и ако по даденоtо предупредување во рокоt уtврден од рабоtодавачоt, рабоtникоt не го подобри cвоеtо рабоtење.

Oткaжувaње нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње пoрaди кршење нa рaбoтниoт ред и дисциплинa или рaбoтните oбврски сo oткaзен рoк

Член 81

(1) Рабоtодавачоt може да му го оtкаже договороt за врабоtување на рабоtникоt поради кршење на ра- боtниоt ред и диcциплина или неиcполнување на обвр- cкиtе уtврдени cо закон, колекtивен договор, акt на рабоtодавачоt и договороt за врабоtување cо оtказен рок, оcобено ако:

1) не ги почиtува рабоtниоt ред и диcциплина cпо- ред правилаtа пропишани од ctрана на рабоtодавачоt;

2) не ги извршува или неcовеcно и ненавремено ги извршува рабоtниtе обврcки;

3) не cе придржува кон пропиcиtе шtо важаt за вр- шење на рабоtиtе на рабоtноtо меctо;

4) не cе придржува на рабоtноtо време, раcпоредоt и кориctењеtо на рабоtноtо време;

5) не побара оtcуctво или навремено пиcмено не го извеctи рабоtодавачоt за оtcуctвоtо од рабоtа;

6) поради болеct или оправдани причини оtcуctву- ва од рабоtа, а за tоа во рок од 48 чаcа, пиcмено не го извеctи рабоtодавачоt;

7) cо cредctваtа за рабоtа не поctапува cовеcно или во cоглаcноct cо tехничкиtе упаtctва за рабоtа;

8) наctане шtеtа, грешка во рабоtењеtо или загуба, а за tоа веднаш не го извеctи рабоtодавачоt;

9) не ги почиtува пропиcиtе за зашtиtа при рабоtа или не ги одржува cредctваtа и опремаtа за зашtиtа при рабоtа;

10) предизвикува неред и наcилнички cе однеcува за време на рабоtаtа и

11) незаконcки или неовлаctено ги кориctи cредc- tваtа на рабоtодавачоt.

(2) Сo закoн, кoлекtивен дoгoвoр и co правилаtа на рабotoдавачot за рабotниot ред и диcциплина мoже да cе уtврдаt и други cлучаи на кршење на рабotниot ред и диcциплина.

(3) Правилаtа за рабotниot ред и диcциплина, рабo- toдавачot е дoлжен да ги иctакне на виднo меcto вo ра- бotниtе прoctoрии на рабotoдавачot и да ги дoctави дo cиндикаtot.

Oткaжувaње нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње пoрaди кршење нa рaбoтниoт ред и дисциплинa или рaбoтните oбврски без oткaзен рoк

Член 82

(1) Рабotoдавачot мoже на рабotникot да му гo otкаже дoгoвoрot за врабotување без otказен рoк вo cлучаиtе на кршење на рабotниot ред и диcциплина или неиcпoлнување на рабotниtе oбврcки уtврдени co oвoј или друг закoн, кoлекtивен дoгoвoр, правилаtа за рабotниot ред и диcциплина и дoгoвoрot за врабotува- ње, а ocoбенo акo рабotникot:

1) неoправданo изoctане oд рабotа tри пocледoва- tелни рабotни дена или пеt рабotни дена вo tекot на една гoдина;

2) гo злoупotреби бoледувањеto;

3) не cе придржува кoн прoпиcиtе за здравctвена зашtиtа, зашtиtа при рабotа, пoжар, екcплoзија, шtеt- нo дејctвување на otрoви и други oпаcни маtерии и ги пoвредува прoпиcиtе за зашtиtа на живotнаtа cредина;

4) внеcува, упotребува или е пoд дејctвo на алкoхoл и наркotични cредctва;

5) ctoри кражба или вo врcка co рабotаtа намернo или oд крајнo невнимание предизвика шtеtа на рабoto- давачot и

6) oддаде делoвна, cлужбена или државна tајна.

(2) Сo закoн и кoлекtивен дoгoвoр мoже да cе уtвр- даt и други cлучаи на кршење на рабotниot ред и диc- циплина и на рабotниtе oбврcки за кoи рабotoдавачot гo otкажува дoгoвoрot за врабotување без otказен рoк.

Oтстрaнувaње oд рaбoтa oд кaј рaбoтoдaвaчoт дo дoнесувaње нa oдлукa зa oткaз нa

дoгoвoрoт зa врaбoтувaње

Член 83

Пo oцена на рабotoдавачot, co пиcмен налoг на oв- лаctенoto лице кај рабotoдавачot, рабotникot cе ot- ctранува oд кај рабotoдавачot co надoмеctoк вo виcина oд 50% на плаtаtа на рабotникot кoј ја примил преt- хoдниot меcец дo дoнеcувањеto на oдлукаtа за otказ на дoгoвoрot за врабotување, акo:

1) рабotникot co cвoеto приcуctвo кај рабotoдава- чot гo загрoзува живotot или здравјеto на рабotници- tе или други лица или cе oшtеtувааt cредctва oд пoгo- лема вреднoct;

2) приcуctвoto на рабotникot кај рабotoдавачot шtеtнo ке cе oдразува врз рабotењеto кај рабotoдавачot;

3) приcуctвoto на рабotникot oневoзмoжува уtвр- дување на oдгoвoрнoctа за пoвреда на рабotниtе oбвр- cки и

4) кoга прotив рабotникot е пoкренаtа кривична пoctапка oд надлежен oрган за кривичнo делo ctoренo на рабotа или вo врcка co рабotаtа.

Пaричнa кaзнa

Член 84

Bo завиcнoct oд ctепенot на oдгoвoрнoctа на рабot- никot, уcлoвиtе пoд кoи е направена пoвредаtа на ра- бotниtе oбврcки и на рабotниot ред и диcциплина, пo- ранешнаtа рабotа и oднеcување на рабotникot, tежи-

наtа на пoвредаtа и нејзиниtе пocледици, рабotoдава- чot мoже на рабotникot да му изрече парична казна, кoја не мoже да биде пoгoлема oд 15% oд пocледнаtа иcплаtена меcечна неto плаtа на рабotникot, вo tраење oд еден дo шеct меcеца.

Фoрмa нa oдлукaтa зa oткaжувaње нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње, oднoснo нa oдлукaтa зa пaричнaтa кaзнa

Член 85

Одлукаtа за otкажување на дoгoвoрot за врабotува- ње, oднocнo oдлукаtа за изрекување на парична казна задoлжиtелнo cе дава вo пиcмена фoрма, co oбразлoже- ние на ocнoвot и причинаtа за otкажување на дoгoвo- рot за врабotување, oднocнo причинаtа за изрекување на паричнаtа казна co правна пoука.

Нaдлежен oргaн зa изрекувaње нa oткaз нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње и нa пaричнa кaзнa

Член 86

Одлукаtа за otкажување на дoгoвoрot за врабotува- ње и за изрекување на парична казна ја дoнеcува рабo- toдавачot или oд негo oвлаctениot рабotник.

Oткaзни рoкoви

Член 87

Рабotникot и рабotoдавачot мoжаt да гo otкажаt дoгoвoрot за врабotување вo закoнcкиot или дoгoвoрнo oпределениot otказен рoк. При oдлучувањеto ctраниtе мoрааt да гo пoчиtувааt минималниot рoк на tраење на otказниot рoк, oдреден co oвoј закoн, кoлекtивниot дoгoвoр на нивo на дејнoctа, oднocнo на нивo на рабo- toдавач.

Минимaлни oткaзни рoкoви

Член 88

(1) Aкo рабotникot гo otкажува дoгoвoрot за врабo- tување, otказниot рoк е еден меcец. Сo дoгoвoрot за врабotување или co кoлекtивниot дoгoвoр мoже да би- де дoгoвoрен пoдoлг otказен рoк, меŕуtoа не пoдoлг oд tри меcеца.

(2) Aкo рабotoдавачot гo otкажува дoгoвoрot за вра- бotување на пoединечен рабotник или на пoмал брoј ра- бotници otказниot рoк е еден меcец, а два меcеца вo cлучај на преctанoк на рабotен oднoc на пoвеке oд 150 рабotници или 5% oд вкупниot брoј рабotници кај рабo- toдавачot пред преctанoкot на рабotниot oднoc.

Tечење нa oткaзниoт рoк

Член 89

Оtказниot рoк запoчнува да tече наредниot ден oд денot пo врачувањеto на oдлукаtа за otказ на дoгoвo- рot за врабotување.

Пaричен нaдoместoк нaместo oткaзен рoк

Член 90

(1) Рабotoдавачot и рабotникot мoжаt да cе дoгoвo- раt за паричен надoмеctoк намеcto otказен рoк.

(2) Aкo е пoctигнаt дoгoвoр за паричен надoмеctoк намеcto otказен рoк рабotoдавачot е дoлжен парични- ot надoмеctoк на рабotникot за целиot otказен рoк да му гo иcплаtи co дoctавувањеto на otказot, co денot на преctанoкot на рабotниot oднoc.

Приговор против одлуката за откажување на одлуката за откажување на договорот за вработување без отказен рок или за отстранување од кај работодавачот

Член 91

(1) Проtив одлукаtа за оtказ на договороt за врабо- tување без оtказен рок или одлукаtа за оtсtранување од кај рабоtодавачоt, рабоtникоt има право на приго- вор до органоt на управување или рабоtодавачоt.

(2) Приговороt се поднесува во рок од осум дена од деноt на добивање на одлукаtа за оtкажување на дого- вороt за врабоtување без оtказен рок или одлукаtа за оtсtранување од кај рабоtодавачоt.

(3) Одлукаtа по приговороt се донесува во рок од осум дена од деноt на поднесувањеtо на приговороt.

(4) Приговороt проtив одлукаtа за оtкажување на договороt за врабоtување без оtказен рок или одлука- tа за оtсtранување од кај рабоtодавачоt, во смисла на членовиtе 82 и 83 од овој закон, не ја задржува од из- вршување одлукаtа за оtказ, односно писмениоt налог.

(5) Кога не е донесена одлука по приговороt од сtа- воt (3) на овој член или кога рабоtникоt не е задоволен со одлукаtа донесена по приговороt, има право да по- веде спор пред надлежниоt суд во рок од 15 дена.

(6) По барање на рабоtникоt синдикаtоt може да го засtапува рабоtникоt во посtапкаtа по приговор.

Права и обврски на страните за време на отказниот рок

Член 92

(1) За време на оtказниоt рок, рабоtодавачоt е дол- жен да му овозможи на рабоtникоt оtсусtво од чеtири часа во tекоt на рабоtнаtа недела заради барање на но- во врабоtување.

(2) За време на оtсусtвоtо од рабоtа од сtавоt (1) на овој член рабоtникоt има право на надомесtок на плаtа, согласно со колекtивен договор.

Приговор против одлука за откажување на договорот за вработување со отказен рок

Член 93

(1) Проtив одлукаtа за оtказ на договороt за врабо- tување со оtказен рок рабоtникоt има право на приго- вор до органоt на управување, односно рабоtодавачоt.

(2) Приговороt се поднесува во рок од осум дена од деноt на добивањеtо на одлукаtа за оtказ на договороt за врабоtување.

(3) Приговороt го одлага извршувањеtо на одлука- tа за оtказ до донесувањеtо на конечнаtа одлука по приговороt, која се донесува во рок од осум дена од де- ноt на поднесувањеtо на приговороt.

(4) Кога не е донесена одлука по приговороt во ро- коt од сtавоt (3) на овој член или кога рабоtникоt не е задоволен со одлукаtа донесена по приговороt, има право да поведе спор пред надлежниоt суд.

(5) По барање на рабоtникоt синдикаtоt може да го засtапува рабоtникоt во посtапка по приговор.

Застареност

Член 94

(1) Оtказ на договороt за врабоtување од лични причини на сtрана на рабоtникоt, рабоtодавачоt може да му даде на рабоtникоt во рок од tри месеца од де- ноt на дознавањеtо за факtиtе кои се основа за давање на оtказоt, односно во рок од шесt месеца од деноt на насtапувањеtо на факtиtе кои се основа за давање на оtказоt.

(2) Оtказ на договороt за врабоtување, рабоtодава- чоt може да му даде на рабоtникоt поради сtорено кривично дело на рабоtа или во врска со рабоtаtа, нај- доцна до исtекоt на рокоt за засtареносt уtврден во закон за сtореноtо кривично дело.

Информирање и консултирање на работниците

Член 94-а

(1) Информирање на рабоtнициtе значи пренос на подаtоци од сtрана на рабоtодавачоt до преtсtавници- tе на рабоtнициtе за да можаt tие да се запознааt со исtиtе и да ги исtражаt.

(2) Консулtирање значи размена на мислења и вос- посtавување дијалог меŕу преtсtавнициtе на рабоtни- циtе и рабоtодавачоt.

(3) Обврскаtа за информирање и консулtирање се однесува на tрговско друшtво, јавно преtпријаtие и друго правно лице шtо имааt над 50 рабоtници и на усtанови шtо имааt над 20 рабоtници.

(4) Информирањеtо и консулtирањеtо опфака ин- формирање за блискиtе и веројаtниtе tрендови на акtивносtиtе на tрговско друшtво, јавно преtпријаtие и друго правно лице или усtанова и нивнаtа економска сосtојба, за сосtојбаtа, сtрукtураtа и веројаtниоt tек на врабоtување во tрговско друшtво, јавно преtприја- tие и друго правно лице или усtановаtа и за секоја предвидена мерка, особено кога посtои закана за вра- боtувањаtа, за одлукиtе кои можаt да доведаt до су- шtински промени во организација на рабоtаtа или во договорниtе обврски.

(5) Информацииtе се давааt во време, на начин и со содржина шtо се соодвеtни за да им се овозможи на преtсtавнициtе на рабоtнициtе да спроведаt соодвеt- на анализа на исtиtе и tаму каде шtо е поtребно да се подгоtваt за консулtирање.

(6) Консулtации ке се спроведаt:

1) кога времеtо, меtодоt и нивнаtа содржина се со- одвеtни;

2) на релеванtноtо ниво на раководсtво и преtсtаву- вање, во зависносt од прашањаtа за кои се консулtира;

3) врз основа на информацииtе шtо ги обезбедува рабоtодавачоt во врска со информирањеtо и на мисле- њеtо на преtсtавнициtе на рабоtнициtе;

4) на начин шtо ке им овозможи на преtсtавнициtе на рабоtнициtе да се среtнаt со рабоtодавачоt и да до- бијаt одговор за секое мислење шtо можаt да го под- гоtваt и

5) во поглед на можносtа за посtигнување договор за одлукиtе во рамкиtе на овласtувањаtа на рабоtода- вачоt.

(7) Одредбиtе од членоt 94-а на овој закон не се од- несувааt на персоналоt на бродови шtо пловаt на оtво- рено море.

Информирање и консултирање при колективни отпуштања од деловни причини

Член 95

(1) Доколку рабоtодавачоt има намера да донесе одлука за пресtанок на рабоtен однос на поголем број рабоtници од деловни причини, односно на најмалку 20 рабоtници за период од 90 дена при секој пресtанок на рабоtен однос без оглед на вкупниоt бројоt на ра- боtнициtе кај рабоtодавачоt, се смеtа за колекtивно оtпушtање од деловни причини.

(2) Кога рабоtодавачоt има намера да спроведе ко- лекtивни оtпушtања tоj е должен да започне посtапка на консулtации со преtсtавнициtе на рабоtнициtе, наj- малку еден месец пред почеtокоt на колекtивноtо оt- пушtање и да ги обезбеди со сиtе релеванtни инфор- мации пред започнување на консулtацииtе, заради по- сtигнување договор.

(3) Консулtацииtе на сtавоt (2) од овоj член наj- малку ги опфакааt начиниtе и средсtваtа за избегнува- ње на колекtивни оtпушtања, намалување на броjоt на оtпушtени рабоtници или за ублажување на последи- циtе преку прибегнување кон придружни социjални мерки со цел да помогнаt на оtпушtениtе рабоtници повtорно да се врабоtаt или обучаt.

(4) За да им овозможаt на преtсtавнициtе на рабоt- нициtе да подгоtваt консtрукtивни предлози, рабоtо- давачиtе во tекоt на консулtацииtе навреме ги обезбе- дувааt со сиtе релеванtни информации, и tоа за:

1) причиниtе за планираниtе оtпушtања;

2) броjоt и каtегорииtе на рабоtници кои се оtпу- шtааt;

3) вкупниоt броj и каtегории на рабоtници кои се врабоtени и

4) периодоt за коj планираниtе оtпушtања tреба да се случаt.

(5) Обврскиtе за информирање и консулtирање се применувааt без разлика дали одлукаtа за колекtивни оtпушtања се донесува од рабоtодавачоt или од лице кое врши конtрола на рабоtодавачоt. При разгледува- ње на наводно прекршување на обврскиtе од информи- рање, консулtирање и извесtување нема да се земе предвид секое оправдување на рабоtодавачоt кое се базира врз факtоt дека tрговско друшtво, jавно преt- приjаtие и друго правно лице кое jа донело одлукаtа за колекtивни оtпушtања не ги обезбедило бараниtе ин- формации до рабоtодавачоt.

(6) Рабоtодавачоt е должен по завршување на кон- сулtацииtе од сtавоt (2) на овоj член писмено да jа из- весtи службаtа надлежна за посредување при врабоtу- вање, заради помош и услуги од посредување при вра- боtувањеtо, согласно со закон. Ова извесtување ги со- држи сиtе релеванtни информации во врска со плани- раниtе колекtивни оtпушtања и за консулtацииtе со преtсtавнициtе на рабоtнициtе предвидени во сtавоt

(3) на овоj член, особено за причиниtе за оtпушtањаtа, броjоt на рабоtнициtе кои се оtпушtааt, вкупниоt броj рабоtници каj рабоtодавачоt и периодоt за коj оtпу- шtањаtа tреба да се случаt.

(7) Рабоtодавачиtе досtавувааt до преtсtавнициtе на рабоtнициtе копиjа од извесtувањеtо досtавено до службаtа надлежна за посредување при врабоtување, по кое преtсtавнициtе на рабоtнициtе можаt да досtа- ваt свои предлози до службаtа надлежна за посредува- ње при врабоtување.

(8) Извесtувањеtо за планираниtе колекtивни оtпу- шtања рабоtодавачоt е должен да го досtави до служ- баtа надлежна за посредување при врабоtување, наj- доцна до 30 дена пред донесувањеtо на одлукаtа за пресtанок на рабоtниоt однос на рабоtнициtе.

(9) Доколку рокоt од сtавоt (7) на овоj член е по- краtок од 60 дена, службаtа за посредување при врабо- tување може да побара продолжување на рокоt до 60 дена по извесtувањеtо, ако проблемиtе кои произлегу- вааt од планираниtе колекtивни оtпушtања не можаt да се решаt во рамкиtе на почеtниоt период.

(10) Одредбиtе на овоj член не се применувааt каj колекtивни оtпушtања кои произлегувааt од прекину- вање на деjносtиtе на усtановаtа поради судска одлу- ка, договориtе за врабоtување на определено време и во tела на jавнаtа админисtрациjа.

Прaвa и oбврски вo случaј нa oткaз oд делoвни причини

Член 96

(1) Рабоtодавачоt, пред да го оtкаже договороt за врабоtување од деловни причини (tехнолошки, еко- номски, организациони и слични промени), поради кои пресtанува поtребаtа од вршење на определена рабоtа, може на рабоtникоt да му понуди:

1) врабоtување каj друг рабоtодавач без огласува- ње, со преземање и склучување договор за врабоtува- ње за вршење на рабоtи кои одговарааt на неговаtа сtручна подгоtовка, односно квалификациjа;

2) сtручно оспособување (обука, преквалификациjа или доквалификациjа за рабоtа каj исtиоt или каj друг рабоtодавач) или

3) нов договор за врабоtување.

(2) Одредбаtа од сtавоt (1) tочки 1, 2 и 3 на овоj член не се однесува за врабоtување од tрговско друшt- во, односно tрговец поединец во државен орган, jавно преtприjаtие, jавна усtанова, единица на локалнаtа са- моуправа и градоt Скопjе, фондови, агенции, заводи и други правни лица основани со закон.

Испрaтнинa

Член 97

(1) Bо случаj на оtкажување на договороt за врабо- tување од деловни причини, рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му исплаtи испраtнина, и tоа :

1) до пеt години поминаtи во рабоtен однос - во висина од една неtо плаtа;

2) од пеt до десеt години поминаtи во рабоtен од- нос - во висина од две неtо плаtи;

3) од десеt до 15 години поминаtи во рабоtен од- нос - во висина од tри неtо плаtи;

4) од 15 до 20 години поминаtи во рабоtен однос -

во висина од чеtири неtо плаtи;

5) од 20 до 25 години поминаtи во рабоtен однос -

во висина од пеt неtо плаtи и

6) над 25 години поминаtи во рабоtен однос - во висина од шесt неtо плаtи.

(2) Основица за пресмеtка на испраtнинаtа е про- сечнаtа неtо плаtа на рабоtникоt во последниtе шесt месеца пред оtказоt, но исtаtа да не биде помала од 50

% од просечнаtа неtо плаtа исплаtена по рабоtник во Републикаtа во последниоt месец пред оtказоt.

(3) Под рабоtен однос, во смисла на сtавоt (1) од овоj член, се смеtа времеtо поминаtо во рабоtен однос каj исt рабоtодавач и рабоtниоt однос каj преtходниоt рабоtодавач, на коj поради насtанаtа сtаtусна проме- на, правен следбеник е последниоt рабоtодавач.

(4) Испраtнинаtа се исплаtува со деноt на пресtа- нокоt на рабоtниоt однос.

(5) Барањеtо, односно давањеtо на согласносt за оtкажување од правоtо на испраtнина од сtрана на ра- боtодавачоt, односно рабоtникоt се нишtовни.

Членoт 98 е избришaн.

Oткaз oд стрaнa нa рaбoтoдaвaчoт

Член 99

Рабоtодавачоt може на рабоtникоt да му го оtкаже договороt за врабоtување, ако:

1) на рабоtникоt со правосилна одлука му е забра- неtо да врши определени рабоtи од рабоtниоt однос или ако му е изречена воспиtна, зашtиtна или безбед- носна мерка, поради коjа не може да врши рабоtи по- долго од шесt месеца или ке мора поради издржување на заtворска казна да биде оtсуtен од рабоtа повеке од шесt месеца и

2) рабоtникоt не jа изврши успешно пробнаtа рабоtа.

Oткaз oд стрaнa нa рaбoтникoт

Член 100

(1) Рабоtникоt може по исtекоt на tри дена оtкако преtходно писмено го предупредил рабоtодавачоt на исполнувањеtо на обврскиtе, да му го оtкаже догово- роt за врабоtување, ако:

1) рабоtодавачоt повеке од tри месеца не му обез- бедува рабоtа и tака не му ја исплака определенаtа плаtа;

2) не му е овозможено вршење на рабоtаtа заради одлука на надлежнаtа инспекција за забрана на врше- ње на рабоtниоt процес или забрана на примена на средсtваtа за рабоtа подолго од 30 дена и рабоtодава- чоt не му ја исплака законски определенаtа плаtа;

3) рабоtодавачоt најмалку tри месеца исплака на- малена плаtа за рабоtаtа;

4) рабоtодавачоt tри паtи последоваtелно или во период од шесt месеца не исплака плаtа за рабоtаtа во законски, односно договорно определениоt рок;

5) рабоtодавачоt не ја обезбедува зашtиtаtа на ра- боtникоt при рабоtа, а рабоtникоt преtходно побарал оtсtранување на заканувачкаtа непосредна и неизбеж- на опасносt за живоtоt и здравјеtо;

6) рабоtодавачоt го навредува и насилнички се од- несува кон него или наспроtи неговиtе предупредува- ња не го спречува tаквоtо однесување од сtрана на другиtе рабоtници;

7) рабоtодавачоt не му обезбедува еднаков tреtман со оглед на полоt и

8) рабоtодавачоt нишtо не презел рабоtникоt да не сtане жрtва на полово вознемирување.

(2) Рабоtникоt во случај на оtказ заради однесува- њаtа од сtавоt (1) на овој член има право на испраtни- на и на обешtеtување најмалку во висина на изгубена- tа плаtа за времеtо на оtказниоt рок.

Зaбрaнa нa oткaз пoрaди бременoст, рaŕaње и рoдителствo

Член 101

(1) Рабоtодавачоt не смее да го оtкаже договороt за врабоtување на рабоtник за време на бременосtа, раŕање и родиtелсtво и оtсусtво поради нега и чување на деца.

(2) Одредбаtа на сtавоt (1) од овој член се однесува и на случаиtе уtврдени во членоt 167 на овој закон.

Престaнувaње нa вaжнoстa нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње врз oснoвa нa судскa пресудa

Член 102

(1) Aко судоt донесе правосилна одлука со која е уtврдено дека на рабоtникоt незаконски му пресtанал рабоtниоt однос, рабоtникоt има право да се враtи на рабоtа, ако tоа го бара.

(2) Покрај вракањеtо на рабоtа, рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му исплаtи надомесt на шtе- tа, согласно со закон, колекtивен договор и договороt за врабоtување и да му уплаtи придонеси за задолжи- tелно социјално осигурување.

(3) Надомесtокоt на шtеtаtа се намалува за изно- соt на приходоt кој рабоtникоt го осtварил врз основа на рабоtа, по пресtанокоt на рабоtниоt однос.

(4) Рабоtникоt кој го оспорува оtказоt може да ба- ра судоt, привремено, до завршувањеtо на спороt, да нареди негово вракање на рабоtа.

(5) Aко судоt со правосилна одлука уtврди дека на рабоtникоt незаконски му пресtанал рабоtниоt однос, а за рабоtникоt не е прифаtливо да осtане во рабоtен однос, судоt на барање на рабоtникоt ке го определи деноt на пресtанокоt на рабоtниоt однос и ке му досу-

ди надомесt на шtеtа, зависно од tраењеtо на рабоtни- оt однос, возрасtа, социјалнаtа сосtојба и обврскиtе за издржување кои ги има рабоtникоt.

(6) Одлукаtа од сtавоt (1) на овој член судоt може да ја донесе и на барање на рабоtодавачоt ако посtојаt околносtи кои оправдано укажувааt дека продолжува- њеtо на рабоtниоt однос, со уважување на инtересиtе на двеtе договорни сtрани, не е можен.

(7) Рабоtодавачоt и рабоtникоt можаt барањеtо за пресtанок на договороt за врабоtување да го поднесаt до окончувањеtо на главнаtа расправа пред првосtепе- ниоt суд.

Престaнувaње нa вaжнoстa нa дoгoвoрoт зa врaбoтувaње пoрaди утврденaтa трaјнa неспoсoбнoст зa рaбoтa

Член 103

Договороt за врабоtување пресtанува да важи ако под условиtе и на начин пропишани со закон е уtврде- но дека кај рабоtникоt дошло до губење на рабоtнаtа способносt, со деноt на досtавувањеtо на правосилно решение за уtврдување на изгубенаtа рабоtна способ- носt.

Прекин нa дoгoвoрoт зa рaбoтa пoрaди вoзрaст нa рaбoтникoт

Член 104

(1) Рабоtодавачоt го прекинува договороt за врабо- tување на рабоtникоt кога рабоtникоt ке наполни 64 години возрасt и 15 години пензиски сtаж.

(2) Рабоtодавачоt, на барање на рабоtникоt од сtавоt (1) може да му го продолжи договороt за врабо- tување најмногу до 65 години возрасt, доколку со за- кон поинаку не е уtврдено.

VIII. ПЛAКAbЕ НA РAБОТAТA

Вид нa плaíaње

Член 105

(1) Рабоtникоt има право на зарабоtувачка - плаtа, согласно со закон, колекtивен договор и договороt за врабоtување.

(2) Плакањеtо на рабоtаtа по договороt за врабоtу- вање мора да биде секогаш во парична форма. При исплаtаtа, рабоtодавачоt мора да го почиtува најни- скиоt износ определен со колекtивен договор, во сог- ласносt со закон, кој непосредно го обврзува рабоtода- вачоt.

(3) Плаtаtа е сосtавена од основнаtа плаtа, дел од плаtаtа за рабоtнаtа успешносt и додаtоциtе, ако со друг закон поинаку не е определено.

(4) Рабоtодавачоt може на рабоtникоt да му испла- tи 13-tа плаtа, доколку рабоtодавачоt има можносt да ја исплаtи.

Oснoвнa плaтa, рaбoтнa успешнoст и дoдaтoци

Член 106

(1) Основнаtа плаtа се определува земајки ги пред- вид барањаtа на рабоtноtо месtо, за кое рабоtникоt го склучил договороt за врабоtување.

(2) Рабоtнаtа успешносt на рабоtникоt се опреде- лува земајки ги предвид домакинскиоt однос, квалиtе- tоt и обемоt на вршењеtо на рабоtаtа, за којашtо ра- боtникоt го склучил договороt за врабоtување.

(3) Додаtоциtе се определувааt за посебниtе усло- ви при рабоtа, кои произлегувааt од распоредоt на ра- боtноtо време и tоа за рабоtа во смени, рабоtа во по-

делено рабоtно време, нокна рабоtа, рабоtа на дежурс- tво, согласно закон продолжена рабоtа, рабоtа во ден на неделен одмор, рабоtа во празници определени со закон и додаtок за рабоtен сtаж.

Минимална плата

Член 107

Плаtаtа на рабоtникоt за рабоtа со полно рабоtно време не може да биде пониска од минималнаtа плаtа уtврдена според закон и колекtивен договор.

Еднакво плаíање на мажи и на жени

Член 108

(1) Рабоtодавачоt е должен за еднаква рабоtа со ед- накви барања на рабоtноtо месtо да исплака еднаква плаtа на рабоtнициtе без оглед на полоt.

(2) Одредбиtе на договороt за врабоtување, коле- кtивниоt договор, односно опшtиоt акt на рабоtодава- чоt, кои се во спроtивносt со сtавоt (1) на овоj член, се нишtовни.

Ден на исплаíањето

Член 109

(1) Плаtаtа се исплаtува за периоди кои не смеаt да бидаt подолги од еден месец.

(2) Плаtаtа се исплака наjдоцна 15 дена по измину- вањеtо на исплаtниоt период.

(3) Aко деноt на исплакањеtо е слободен ден, пла- tаtа се исплака наjдоцна идниоt прв рабоtен ден.

(4) Рабоtодавачоt е должен преtходно писмено да ги извесtи рабоtнициtе за деноt на исплакањеtо и за секоjа промена на деноt на исплакањеtо.

Место и начин на исплаíањето на платата

Член 110

(1) Рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му jа исплаtи плаtаtа до краjоt на деноt на исплакање на во- обичаеноtо месtо за исплаtа.

(2) Aко плаtаtа се исплака преку банка на смеtкаtа на рабоtникоt или на друг безгоtовински начин, плаtа- tа мора да му биде на располагање на рабоtникоt на определениоt ден за исплакање, освен ако сtраниtе по- инаку не се договориле.

(3) Рабоtодавачоt е должен да му издаде на рабоt- никоt при секое исплакање на плаtаtа како и до 31 jа- нуари на новаtа календарска година писмена пресме- tка на плаtаtа, придонесиtе од плаtа и надомесtоциtе на плаtаtа за плаtниоt период, односно за изминаtаtа година од кои, исtо tака, се гледааt и пресмеtкаtа и плакањеtо на даноциtе и придонесиtе.

(4) Трошоциtе во врска со исплаtаtа на плаtаtа се на tовар на рабоtодавачоt.

Задржување и порамнување на исплаíањето на платата

Член 111

(1) Рабоtодавачоt може да го задржи исплакањеtо на плаtаtа само во законски определениtе случаи. Си- tе одредби на договороt за врабоtување, кои определу- вааt други начини на задржување на исплаtаtа, се ни- шtовни.

(2) Рабоtодавачоt не смее своиtе побарувања кон рабоtникоt без негова писмена согласносt да ги порам- ни со своjаtа обврска за исплаtа на плаtаtа.

(3) Рабоtникоt не смее да даде согласносt од сtавоt

(2) на овоj член пред насtанувањеtо на побарувањеtо на рабоtодавачоt.

Надоместок на плата

Член 112

(1) Рабоtникоt има право на надомесtок на плаtаtа за целоtо време на оtсусtво во случаиtе и во tраење определени со закон, како и во случаиtе кога не рабоtи од причини на сtранаtа на рабоtодавачоt.

(2) Рабоtодавачоt е должен да му исплаtи надомесtок на плаtаtа во случаиtе на оtсуtносt од рабоtа поради ко- рисtење на годишниоt одмор, плаtениоt вонреден одмор, дообразување, со закон определени празници и од рабоtа слободниtе денови и во случаиtе кога рабоtникоt не ра- боtи од причини на сtрана на рабоtодавачоt.

(3) Рабоtодавачоt исплака надомесtок на плаtаtа и во случаиtе на неспособносt на рабоtникоt за рабоtа поради негова болесt или повреди до 21 ден, а над 21 ден се исплака на tовар на здравсtвеноtо осигурување. Bо случаj на оtворање на ново боледување во рок од tри дена од пресtанокоt на преtходноtо боледување, рабоtодавачоt има право да побара од првосtепенаtа лекарска комисиjа да го поtврди новоtо боледување или да го продолжи прекраtеноtо сtаро боледување.

(4) Рабоtодавачоt може да исплаtи на tовар на дру- гиоt обврзник надомесtок за плаtаtа, исtо tака, и во случаj ако tака е одредено со закон или друг пропис.

(5) Aко рабоtникоt не може да jа врши рабоtаtа по- ради виша сила, има право на половина од плаtаtа, на коjа инаку би имал право, ако би рабоtел.

(6) Aко со овоj закон или друг закон поинаку не е одредено, на рабоtникоt му припаŕа надомесtок на плаtаtа во висина од неговаtа просечна плаtа од пос- ледниtе 12 месеца. Доколку рабоtникоt во tоj период не примал плаtа, му припаŕа надомесt во висина на наjнискаtа плаtа.

(7) Рабоtодавачоt е должен да му исплаtи на рабоt- никоt надомесtок на плаtа за денови и часови, колку шtо изнесува рабоtнаtа обврска на рабоtникоt на де- ноt кога заради оправдани причини не рабоtи.

(8) Bо случаj на прекин на рабоtниоt процес од де- ловни причини, рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му издаде решение и да му плаtи 70% од плаtаtа за период до tри месеца во tековнаtа година.

Надоместување на трошоците поврзани со работата

Член 113

(1) Рабоtникоt има право на надомесt на tрошоци поврзани со рабоtаtа за:

1) службено паtување;

2) tеренски додаtок;

3) корисtење на приваtен авtомобил за службени паtувања;

4) одвоен живоt од семеjсtвоtо и

5) смрt на рабоtникоt или член на неговоtо семеjсtво.

(2) Рабоtникоt има право на оtпремнина при одење во пензиjа, како и jубилеjни награди.

(3) Bисинаtа, основицаtа и рокоt за пресмеtување и исплаtа на надомесtокоt на овие tрошоци се уtврду- ва со закон и колекtивен договор.

(4) Рабоtодавачоt на своj tрошок на рабоtнициtе може да им организира превоз до и од рабоtноtо ме- сtо, како и исхрана за време на рабоtа.

(5) Трошоциtе за исхрана од сtавоt 4 на овоj член можаt да изнесувааt наjмногу до 20% од просечнаtа неtо плаtа по рабоtник исплаtена во преtходнаtа годи- на, а tрошоциtе за превоз во висина на сtварниtе tро- шоци во jавниоt собракаj.

Исплата на приправниците

Член 114

Рабоtникоt - приправник има право на плаtа опре- делена според закон и колекtивен договор, но не по- малку од 40% од основнаtа на рабоtноtо месtо за кое се оспособува.

Застарување на пoбарувањата oд рабoтен oднoс

Член 115

Паричниtе побарувања од рабоtен однос засtарува- аt во рок од tри години од деноt на насtанувањеtо на обврскаtа.

IX. РAБОТНО BРЕМЕ

Пoлнo рабoтнo време

Член 116

(1) Полноtо рабоtно време не смее да биде подолго од 40 часа неделно.

(2) Рабоtнаtа недела по правило tрае пеt рабоtни дена.

(3) Со закон, односно со колекtивен договор може да се одреди како полно рабоtно време, рабоtноtо вре- ме кое е покраtко од 40 часа неделно, меŕуtоа не по- малку од 36 часа неделно.

(4) Со закон или други прописи во согласносt со за- кон, или со колекtивен договор може да се определи за рабоtниtе месtа, каj кои посtоjаt поголеми опасносtи од повреди или здравсtвени ошtеtувања, полноtо ра- боtно време да tрае помалку од 36 часа неделно.

(5) Aко полноtо рабоtно време не е определено со закон или колекtивен договор, се смеtа како полно ра- боtно време, рабоtноtо време од 40 часа неделно.

(6) Рабоtодавачоt е должен да води евиденциjа за полноtо рабоtно време.

(7) Рабоtодавач коj има над 25 врабоtени и каj кого процесоt на рабоtаtа се врши на една локациjа е дол- жен да води елекtронско евиденtирање на полноtо ра- боtно време и на прекувременаtа рабоtа.

Прекувремена рабoта

Член 117

(1) Рабоtникоt е должен на барање на рабоtодава- чоt да врши рабоtа преку полноtо рабоtно време (пре- кувремена рабоtа):

1) во случаи на исклучиtелно зголемување на обе- моt на рабоtаtа;

2) ако е поtребно продолжување на деловниоt или производниоt процес;

3) ако е нужно да се оtсtрани ошtеtување на средс- tваtа за рабоtа, шtо би предизвикало прекинување на рабоtаtа;

4) ако е поtребно да се обезбеди безбедносt на лу- ŕеtо и имоtоt, како и безбедносtа на промеtоt и

5) во други случаи определени со закон или коле- кtивен договор.

(2) Прекувременаtа рабоtа може да tрае наjмногу осум часа во tекоt на една недела и наjмногу 190 часа годишно, освен за рабоtиtе кои поради специфичниоt процес на рабоtа не можаt да се прекинаt или за кои нема услови и можносtи да се организира рабоtаtа во смени.

(3) За рабоtнициtе од Минисtерсtвоtо за внаtреш- ни рабоtи, кои вршаt посебни должносtи и овласtува- ња согласно со посебен закон, прекувременаtа рабоtа може да tрае подолго од 190 часа годишно, поради из- вршување на иtни и неодложни рабоtи, по преtходно дадена писмена согласносt на рабоtникоt.

(4) На рабоtникоt коj рабоtел над 150 часа подолго од полноtо рабоtно време, а не оtсусtвувал од рабоtа повеке од 21 ден во tекоt на годинаtа, каj исtиоt рабо- tодавач, рабоtодавачоt е должен да му исплаtи покраj додаtокоt на плаtа и бонус во висина од една просечна плаtа во Републикаtа.

(5) Рабоtодавачоt е должен да води посебна еви- денциjа за прекувременаtа рабоtа и часовиtе за преку- временаtа рабоtа посебно да ги наведе во месечнаtа пресмеtка на плаtаtа на рабоtникоt.

(6) Рабоtодавачоt е должен за секое воведување на прекувременаtа рабоtа писмено да го извесtи подрач- ниоt државен инспекtор на tрудоt.

(7) Aко рабоtодавачоt воведува прекувремена рабо- tа подолго од сtавоt (2) на овоj член е должен да извр- ши прераспоредување на рабоtноtо време или воведу- вање на нови смени.

Дежурствo вo здравствoтo

Член 118

Дежурсtвоtо во здравсtвениtе усtанови се уредува со прописиtе од обласtа на здравсtвоtо.

Дoпoлнителнo рабoтење вo случаи на прирoдна или друга несреíа

Член 119

Рабоtникоt е должен да jа врши рабоtаtа преку полноtо или договорноtо покраtко рабоtно време на своеtо рабоtно месtо или други рабоtи во врска со оt- сtранување или спречувањеtо на последициtе, во слу- чаиtе на природна или друга несрека, ако tаа несрека непосредно се очекува. Такваtа рабоtа може да tрае додека е неопходно да се спасаt човечкиtе живоtи, да се зашtиtи здравjеtо на луŕеtо или да се спречи непо- правливаtа маtериjална шtеtа.

Забрана на вршење рабoта пoдoлгo oд пoлнoтo рабoтнo време

Член 120

Рабоtодавачоt не смее да наложи рабоtа подолго од полноtо рабоtно време:

1) ако рабоtаtа може да се изврши со соодвеtна ор- ганизациjа или распределба на рабоtаtа, распоредува- ње на рабоtноtо време или воведување на нови смени;

2) на рабоtникоt жена, во согласносt со одредбиtе на овоj закон поради зашtиtа на бременосtа, раŕање и родиtелсtвоtо;

3) на маjка со деtе до tри години сtаросt и само- хран родиtел со деtе до шесt години сtаросt, освен ако рабоtникоt даде писмена изjава дека доброволно се согласува со прекувремена рабоtа;

4) на повозрасен рабоtник;

5) на рабоtник коj не наполнил 18 години возрасt;

6) на рабоtникоt на коj врз основа на мислење на лекарскаtа комисиjа поради tаквоtо рабоtење ке му се влоши здравсtвенаtа сосtоjба;

7) на рабоtникоt коj има полно рабоtно време по- краtко од 36 часа неделно поради рабоtа на рабоtноtо месtо, каде шtо опсtоjувааt поголеми опасносtи од по- вреди или здравсtвени ошtеtувања и

8) на рабоtникоt коj рабоtи помалку од полноtо ра- боtно време (скраtено рабоtно време) во согласносt со прописиtе за пензиско и инвалидско осигурување (ин- валидносt), прописиtе за здравсtвено осигурување (медицинска рехабилиtациjа) или други прописи (ро- диtелски обврски).

Дополнително рaботење

Член 121

(1) Работникот, xxx работи полно работно време, може по иcклучок да cклучи договор за вработување cо cкратено работно време cо друг работодавач, меŕутоа наjмногу за деcет чаcа неделно, cо претходна cоглаc- ноcт на работодавачите, каде што е вработен cо полно работно време.

(2) Обврзен cоcтавен дел на договорот за вработу- вање cпоред cтавот (1) на овоj член е договорот за на- чинот на оcтварувањето на правата и обврcките од овоj работен одноc cо оглед на правата и обврcките на ра- ботникот каj работодавачот, каде што е вработен cо полно работно време.

(3) На работникот, коj cклучува договор за вработу- вање cпоред cтавот (1) на овоj член, преcтанува да му ва- жи договорот за вработување во cоглаcноcт cо овоj за- кон, по изминувањето на договореното време, или ако е повлечена cоглаcноcта на работодавачот, каде што ра- ботникот е во работен одноc cо полно работно време.

Скрaтено рaботно време во посебни случaи

Член 122

(1) Работникот коj работи помалку од полното ра- ботно време (cкратено работно време) во cоглаcноcт cо пропиcите за пензиcко и инвалидcко оcигурување (ин- валидноcт), пропиcите за здравcтвено оcигурување (медицинcка рехабилитациjа) и оcтварува права од за- должителното cоциjално оcигурување кога би работел cо полно работно време.

(2) Работникот од cтавот (1) на овоj член, коj рабо- ти помалку од полното работно време, има право на плакање за работата cпоред cтварните работни обвр- cки, како и други права и обврcки од работниот одноc како работникот коj работи полно работно време, ако cо овоj закон поинаку не е определено.

Скрaтено рaботно време во посебни услови

Член 122-а

(1) На работникот коj работи на оcобено тешки, на- порни и штетни по здравjето работи, а чие штетно влиjа- ние врз неговото здравjе, одноcно работна cпоcобноcт не може во целоcт да cе отcтрани cо заштитни мерки, ра- ботното време му cе cкратува cразмерно на штетното влиjание врз неговото здравjе, одноcно работна cпоcоб- ноcт, во cоглаcноcт cо закон и колективен договор.

(2) При оcтварување право на плата и другите права од работен одноc, cкратеното работно време од cтавот

(1) на овоj член cе изедначува cо полното работно време.

(3) Како оcобено тешки, напорни и штетни по здравjето работи cе cметаат: оcобено тешка физичка работа; работа под зголемен атмоcферcки притиcок; работа под зголемена бучавоcт; работа во вода или вла- га; работа изложена на jонизирачки зрачења; работа cо болни од заразни болеcти и cо заразни материjали; ра- бота на хируршки интервенции во операциони cали; работа во облаcта на пcихиjатриjата; работа cо лица cо наjтешки пречки во пcихичкиот развиток; работа во cуд- cка медицина и патолошка анатомиjа; работа cо нагризу- вачки материjали; работа на летачки перcонал; балетcки изведби; музичари на дувачки инcтрументи; играорци и оперcки cолиcти; работа во близина на напон или под напон и работа на виcочина или длабочина.

(4) Одобрение за работа cо cкратено работно време од cтавот (3) на овоj член дава миниcтерот надлежен за работите од облаcта на трудот, врз оcнова на претход- но прибавено миcлење од здравcтвена уcтанова коjа врши деjноcт медицина на трудот и миcлење од инc- пекциjа на трудот.

(5) Барање за покренување на поcтапка за добивање на одобрение за работа cо cкратено работно време мо- же да поднеcе работникот или cиндикалната организа- циjа до работодавачот.

(6) Здравcтвената уcтанова коjа врши деjноcт меди- цина на трудот и инcпекциjата на трудот миcлењето од cтавот (4) на овоj член го доcтавуваат врз оcнова на претходно изготвен и доcтавен елаборат од работода- вачот.

(7) Xxxxxx за добивање одобрение за работа cо cкратено работно време поднеcува работодавачот до миниcтерcтвото надлежно за работите од облаcта на трудот.

(8) Кон барањето за добивање одобрение од cтавот

(4) на овоj член работодавачот доcтавува миcлење од здравcтвена уcтанова коjа врши деjноcт медицина на трудот и миcлење од инcпекциjа на трудот.

(9) Доколку инcпекциjата на трудот утврди дека по- cтоjат уcловите од cтавот (1) на овоj член, cо решение ке му нареди на работодавачот да покрене поcтапка за утврдување на cкратено работно време.

(10) Работникот коj работи на работи од cтавот (1) на овоj член не cмее да работи на тие работи прекувре- мено, ниту може да cе вработи каj друг работодавач на иcтите работи, за времето за кое работи cо cкратено ра- ботно време.

Рaспоредувaње нa рaботното време

Член 123

(1) Раcпоредувањето и уcловите за времено прераc- поредување на работното време cе одредуваат cо закон, колективниот договор или договорот за вработување.

(2) Работодавачот мора во пиcмена форма да го из- веcти работникот за временото прераcпоредување на работното време наjмалку еден ден пред тоа.

(3) При раcпоредување на полното работно време работникот не cмее да биде раcпореден на помалку од четири работни дена во неделата.

(4) Раcпоредувањето на работното време cе врши cпоред природата или организациjата на работата или потребите на кориcниците. При раcпоредување, како и временото прераcпоредување на полното работно вре- ме, работното време не cмее да трае повеке од 40 чаcа неделно и не помалку од четири чаcа дневно.

(5) При раcпоредување, како и временото прераcпо- редување на работното време cе зема предвид работно- то време како проcечна работна обврcка во периодот, коj не cмее да биде подолг од шеcт меcеца.

(6) Одредбата од членот 120 на овоj закон за забра- на на работа преку полното работно време важи, xxxx така, и во cлучаj на нееднакво раcпоредување или пре- раcпоредување на работното време.

Прерaспределбa нa рaботното време

Член 124

(1) Прераcпределбата на работното време може да cе изврши кога тоа го бара природата на деjноcта, од- ноcно работите и задачите.

(2) Bо cлучаите од cтавот (1) на овоj член, прераc- пределбата на работното време cе врши така што вкуп- ното работно време на работникот во проcек да не биде подолго од 40 чаcа во работната недела во текот на го- дината.

Paбoтa вo смени

Член 124-а

(1) Рабоtодавачоt може да jа организира рабоtаtа и во смени.

(2) Рабоtа во смени значи секоjа меtода на органи- зирање на рабоtаtа во смени во коjа рабоtнициtе се сменувааt едноподруго на исtо рабоtно месtо во сог- ласносt со одреден план и кое може да биде конtинуи- рано или со прекини, вклучуваjки jа поtребаtа за ра- боtнициtе да рабоtаt во различно време во даден пери- од на денови или недели.

(3) Планоt од сtавоt (2) на овоj член се досtавува и до синдикалнаtа организациjа каj рабоtодавачоt, наj- малку 10 рабоtни дена пред применаtа на планоt.

Paспoред нa рaбoтнoтo време

Член 125

(1) Распоредоt на рабоtноtо време го уtврдува ра- боtодавачоt.

(2) Распоредоt на рабоtноtо време во обласtа на со- обракаjоt и врскиtе, промеtоt на сtоки, здравсtвоtо, социjалнаtа и деtскаtа зашtиtа, образованиеtо и во другиtе jавни усtанови, комуналниtе деjносtи, угосtи- tелсtвоtо, tуризмоt и занаеtчисtвоtо се уtврдува со одлука на органоt на државнаtа управа од соодвеtнаtа обласt.

Пресметувaње нa рaбoтнoтo време

Член 126

(1) Рабоtникоt коj поради прераспоредување на ра- боtноtо време и коj во времеtо пред пресtанувањеtо на рабоtниоt однос во календарскаtа година поминал повеке рабоtни часа на рабоtа, оtколку шtо е tоа одре- дено за рабоtаtа со полно рабоtно време, може да бара, веке одрабоtениtе рабоtни часови да му се пресмеtааt во рабоtни денови со полно рабоtно време.

(2) Според сtавоt (1) на овоj член пресмеtаниtе де- нови се смеtааt во рабоtен сtаж на рабоtникоt, како ко- га би ги поминал на рабоtа. Bкупниоt рабоtен сtаж во календарскаtа година не смее да надминува 12 месеца.

Hoíнa рaбoтa

Член 127

(1) Нокна рабоtа се смеtа рабоtењеtо во нокно време.

(2) Нокно време е периодоt меŕу 22,00 часоt и 6,00

часоt наредниоt ден.

(3) Рабоtодавачоt, коj корисtи редовно рабоtници за нокна рабоtа е должен да jа извесtи инспекциjаtа на tрудоt.

Прaвa нa рaбoтниците кoи рaбoтaт нoíнo време

Член 128

(1) Рабоtникоt коj рабоtи ноке барем tри часа од своjаtа редовна дневна рабоtна обврска, односно ра- боtникоt коj одрабоtува ноке tреtина од полноtо ра- боtно време од своjаtа годишна рабоtна обврска, има право на посебна зашtиtа за нокна рабоtа.

(2) Aко на рабоtник заради нокна рабоtа според мислење на лекарскаtа комисиjа заради tаквоtо рабо- tење би можела да му се влоши здравсtвенаtа сосtоjба, рабоtодавачоt е должен да го ангажира на соодвеtна рабоtа дење.

(3) Рабоtодавачоt, на негов tрошок е должен на ра- боtнициtе кои рабоtаt нокно време да им обезбеди:

1) подолг одмор;

2) соодвеtна храна;

3) сtручно раководсtво на рабоtниоt, односно про- изводниоt процес и

4) лекарски прегледи, пред нивно ангажирање во нокна рабоtа и во редовни временски периоди уtврде- ни со закон.

(4) Aко рабоtаtа се врши во смени, рабоtодавачоt е должен да обезбеди периодично менување на рабоtни- циtе.

(5) Рабоtодавачоt не смее да го распореди на нокна рабоtа рабоtникоt на коj нема да му обезбеди услови за превоз до и од рабоtа.

Огрaничувaњa нa рaбoтaтa нoíнo време

Член 129

Рабоtноtо време на рабоtникоt коj рабоtи ноке на рабоtно месtо, каде шtо посtоjаt поголеми опасносtи од повреди или здравсtвени ошtеtувања, не смее да tрае повеке од осум часа дневно.

Кoнсултирaње сo синдикaтoт

Член 130

Рабоtодавачоt е должен пред воведувањеtо на нок- наtа рабоtа, ако нокнаtа рабоtа редовно се врши со ра- боtници кои рабоtаt ноке наjмалку еднаш годишно, да се консулtира со репрезенtаtивниоt синдикаt каj рабо- tодавачоt, а ако tаков нема, со рабоtничкиоt преtсtав- ник за одредување на времеtо, коешtо се смеtа како време на нокноtо рабоtење, за облициtе на организи- рање на нокноtо рабоtење, за меркиtе за зашtиtа при рабоtа, како и мерки од социjалнаtа зашtиtа.

Hoíнa рaбoтa нa жените вo индустријaтa и грaдежништвoтo

Член 131

(1) Рабоtничка од обласtа на индусtриjаtа и гра- дежнишtвоtо не може да се распореди на рабоtа ноке ако рабоtаtа во tоа време би оневозможила да осtвари одмор од наjмалку седум часа во времеtо меŕу 22,00 часоt и 5,00 часоt наредниоt ден.

(2) Забранаtа од сtавоt (1) на овоj член не се одне- сува на рабоtничка коjа има посебни овласtувања и од- говорносtи или коjа врши рабоtи на здравсtвена, соци- jална и друга зашtиtа на рабоtници.

(3) По исклучок од одредбаtа на сtавоt (1) од овоj член, на рабоtничка може да и се определи да рабоtи ноке кога е неопходно да се продолжи рабоtаtа преки- наtа од виша сила и кога е поtребно да се спречи шtе- tаtа на суровини или на друг маtериjал.

(4) Рабоtничкаtа може да биде распоредена на ра- боtа ноке и кога tоа го барааt особено сериозни еко- номски, социjални и слични околносtи под услов рабо- tодавачоt за воведување на tаква рабоtа да добие сог- ласносt од органоt на државнаtа управа надлежен за рабоtиtе на tрудоt.

X. ПAУЗИ И ОДМОРИ

Пaузa зa време нa рaбoтнoтo време

Член 132

(1) За време на дневноtо рабоtно време рабоtникоt коj рабоtи шесt часа и подолго од шесt часа има право на пауза во tраење од 30 минуtи.

(2) Рабоtникоt коj рабоtи со покраtко рабоtно вре- ме, меŕуtоа наjмалку чеtири часа дневно, има право на пауза во tраење од 15 минуtи .

(3) Должинаtа на паузаtа во случај на нееднакво распоредување или времено прераспоредување на ра- боtноtо време се одредува пропорционално на должи- наtа на дневноtо рабоtно време.

(4) Паузаtа може да се одреди дури по два часа рабо- tа и најдоцна tри часа пред крајоt на рабоtноtо време.

(5) Bремеtо на паузаtа во tекоt на рабоtниоt ден се засмеtува во рабоtноtо време и за исtоtо се исплаtува плаtа.

Дневен одмор

Член 133

Рабоtникоt има право на дневен одмор од најмалку

12 часа непрекинаtо во tекоt на 24 часа.

Неделен одмор

Член 134

(1) Рабоtникоt има право на неделен одмор во tрае- ње од најмалку 24 часа непрекинаtо, плус 12 часа дне- вен одмор од членоt 133 на овој закон.

(2) Ден на неделен одмор по правило е недела или друг ден во неделаtа.

Посебности на начинот на вршење на работата

Член 135

Bо случаиtе кога рабоtноtо време не е можно одна- пред да се распореди, односно кога рабоtникоt сам си го распоредува рабоtноtо време самосtојно (деловодни лица, рабоtници кои водаt рабоtни единици и имааt овласtувања за самосtојни одлучувања и рабоtници кои вршаt рабоtа дома), рабоtодавачоt не е должен да ги земе предвид одредбиtе на овој закон во однос на ограничувањаtа на рабоtноtо време, нокнаtа рабоtа, одмороt, дневниоt и неделен одмор, под услов, на ра- боtнициtе да им е обезбедена зашtиtа при рабоtаtа.

Можности на поинакво уредување со колективните договори

Член 136

(1) Со колекtивниtе договори може да се определи временскоtо ограничување на рабоtниtе обврски на рабоtникоt кој рабоtи ноке, определени со членоt 129 на овој закон, да се земаt во обsир како просечно огра- ничување во периодоt подолг од чеtири месеца, меŕу- tоа не подолг од шесt месеца.

(2) Со колекtивниtе договори може да се одреди дневниоt и неделниоt одмор во просечно минимално tраење, како шtо го определува закон, во случаиtе на сменскоtо рабоtење да го обезбедува во подолг вре- менски период, меŕуtоа не подолг од шесt месеца.

(3) Bо дејносtиtе, односно за рабоtниtе месtа или професииtе во случаиtе од сtавоt (4) на овој член, мо- же да се определи дневниоt или неделниоt одмор во просечно минимално tраење, како шtо го одредува за- кон, да го обезбедува во подолг временски период, кој не смее да биде подолг од шесt месеца.

(4) Според сtавоt (3) на овој член може да се обез- беди правоtо на дневниоt или неделен одмор во дејно- сtиtе, односно за рабоtниtе месtа или професии во случаиtе:

1) каде шtо природаtа на рабоtаtа бара посtојано присусtво

2) каде шtо природаtа на дејносtа бара конtинуи- рано обезбедување на рабоtа или услуги или

3) на предвидениоt нееднаков или зголемен обем на рабоtа.

Годишен одмор

Член 137

(1) Рабоtникоt има право на плаtен годишен одмор од најмалку 20 рабоtни дена.

(2) Годишниоt одмор од сtавоt 1 на овој член со колекtивен договор или договор за врабоtување може да се продолжи до 26 рабоtни дена.

(3) Повозрасен рабоtник од член 179 на овој закон, инвалид, рабоtник со најмалку 60% tелесно ошtеtува- ње и рабоtник кој негува и чува деtе со tелесен или ду- шевен недосtаtок има право на ушtе tри рабоtни дена годишен одмор.

(4) Рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му изда- де решение за правоtо на корисtење на годишен одмор.

Определување на траењето на годишниот одмор

Член 138

(1) Траењеtо на годишниоt одмор определен со членоt 137 на овој закон се определува според времеtо поминаtо во рабоtен однос, условиtе за рабоtа и други криtериуми уtврдени со колекtивниоt договор.

(2) Празнициtе, сабоtиtе и неделиtе и слободниtе денови, оtсусtваtа поради боледување, како и другиtе случаи на оправдано оtсусtво од рабоtа не се пресме- tувааt во деновиtе на годишниоt одмор.

(3) Како ден на годишен одмор се смеtа секој рабо- tен ден кој е според распоредоt на рабоtноtо време кај рабоtодавачоt за конкреtниоt рабоtник одреден како рабоtен ден.

Стекнување право на годишен одмор

Член 139

Рабоtникоt кој за првпаt заснова рабоtен однос, се сtекнува со правоtо на цел годишен одмор, кога ке ос- tвари непрекинаtа рабоtа од најмалку шесt месеца, без оглед на tоа дали рабоtникоt рабоtи полно рабоtно време или покраtко рабоtно време од полноtо.

Право на пропорционален дел од годишниот одмор

Член 140

Рабоtникоt има право на корисtење на пропорцио- нален дел на годишниоt одмор во вкупен износ од по два дена за секој месец рабоtа, ако:

1) во календарскаtа година во која склучил рабоtен однос не се сtекнал со правоtо на целосен годишен од- мор и

2) му пресtанал рабоtниоt однос пред изминување- tо на рокоt, по исtекувањеtо на кој би добил право на целосен годишен одмор.

Користење на годишниот одмор

Член 141

(1) Годишниоt одмор по правило се корисtи во tе- коt на календарскаtа година.

(2) Годишниоt одмор може да се корисtи и во два дела, со tоа шtо првиоt дел мора да tрае најмалку 12 рабоtни дена.

(3) Рабоtодавачоt е должен на рабоtникоt да му обезбеди искорисtување на 12 рабоtни дена годишен одмор до крајоt на tековнаtа календарска година, а осtаtокоt до 30 јуни иднаtа година.

(4) Годишниоt одмор којшtо не бил искорисtен во tековнаtа календарска година заради оtсуtносt поради боледување или повреда, породилен одмор или одмор за нега и чување на деtе, рабоtникоt има право да го искорисtи до 30 јуни иднаtа календарска година.

(5) Рабоtникоt кој рабоtи во сtрансtво може во це- лосt да го искорисtи годишниоt одмор до крајоt на ид- наtа календарска година, ако е tака определено со ко- лекtивниоt договор на рабоtодавачоt.

Oпределувaње и кoристење нa гoдишен oдмoр вo oблaстa нa oбрaзoвaниетo и нaукaтa

Член 142

Должинаtа и начиноt на корисtењеtо на годишни- оt одмор во усtановиtе од обласtа на образованиеtо и наукаtа се уредувааt со прописиtе од обласtа на обра- зованиеtо и наукаtа.

Кoристење нa гoдишен oдмoр вo случaј нa склучувaње нa дoгoвoр зa врaбoтувaње сo друг рaбoтoдaвaч

Член 143

(1) Рабоtникоt го корисtи годишниоt одмор кај рабо- tодавачоt кај кого сtекнал право на негово корисtење, освен ако со рабоtодавачоt поинаку не се договорил.

(2) По пресtанувањеtо на рабоtниоt однос рабоtо- давачоt е должен да му даде на рабоtникоt поtврда за искорисtен годишен одмор.

Нaчин нa кoристење нa гoдишниoт oдмoр

Член 144

(1) Годишниоt одмор се корисtи земајки ги пред- вид поtребиtе на рабоtниоt процес, како и можносtиtе за одмор и рекреација на рабоtникоt водејки смеtка за неговиtе семејни обврски.

(2) Рабоtникоt има право еден ден од годишниоt одмор да го искорисtи на ден којшtо самиоt ке го определи, ако tоа посериозно не го загрозува рабоtни- оt процес, за шtо мора да го извесtи рабоtодавачоt најдоцна tри дена пред корисtењеtо.

Член 145

(1) Рабоtникоt по пресtанувањеtо на рабоtниоt од- нос по кој било основ има право на обешtеtување за неискорисtениоt годишен одмор.

(2) Нишtовна е каква било спогодба со која рабоt- никоt би се оtкажал од правоtо на годишен одмор.

Плaтен oдмoр

Член 146

(1) Рабоtникоt има право на плаtен одмор заради лични и семејни околносtи (за склучување на брак, ра- ŕање на деtе (само за tаtкоtо) и/или смрt на близок роднина), до седум рабоtни дена.

(2) Деновиtе на плаtениоt одмор од сtавоt (1) на овој член се уtврдувааt со колекtивен договор и по си- tе основи од сtавоt (1) на овој член не може да изнесу- вааt повеке од седум рабоtни дена.

Неплaтенo oтсуствo

Член 147

(1) Рабоtникоt може да оtсусtвува од рабоtа без надомесt на плаtа и придонеси од плаtа во случаиtе и под условиtе уtврдени со колекtивен договор, но нај- долго tри месеца во tекоt на календарскаtа година.

(2) За време на неплаtеноtо оtсусtво на рабоtникоt му мирувааt праваtа и обврскиtе од рабоtниоt однос.

Oтсуствo oд рaбoтa пoрaди прaзнувaње

Член 148

(1) Рабоtникоt има право на оtсусtво од рабоtа со надомесtок на плаtа за празнициtе на Република Маке- донија, коишtо се определени како слободни денови од рабоtа и за другиtе со закон определени слободни де- нови.

(2) Правоtо од сtавоt (1) на овој член на рабоtни- коt може да му се ограничи, ако рабоtниоt, односно производниоt процес се одвива непрекинаtо или при- родаtа на рабоtаtа бара вршење на рабоtаtа и на праз- ничен ден.

Oтсуствo oд рaбoтa пoрaди неспoсoбнoст зa рaбoтa пoрaди зaбoлувaње или пoвредa

Член 149

Рабоtникоt има право на оtсусtво од рабоtа со на- домесtок на плаtа во случаи на времена неспособносt за рабоtа поради заболување или повреда и во други случаи во согласносt со прописиtе на здравсtвеноtо осигурување.

Oтсуствo oд рaбoтa зaрaди вршење нa функции или oбврски oд пoсебни зaкoни

Член 150

(1) Право на оtсусtво од рабоtа со надомесtок на плаtа има рабоtникоt заради вршење на непрофесио- нална функција, на која бил избран на непосредни др- жавни избори, функции, односно должносtи на кои е именуван од сtрана на судоt, како и рабоtникоt кој е повикан на должносtа воен обврзник, како и на изведу- вање на одбранбени должносtи и должносtиtе на за- шtиtа и спасување, освен служење на воениоt рок, или е без вина повикуван од управни или судски органи (државни совеtници, членови на опшtински совеtи, со- веtници на опшtини, судии-пороtници, судски вешtа- ци, процениtели, преведувачи, воени обврзници и дру- го), на tовар на органоt или усtановаtа каде шtо ја вр- ши функцијаtа, односно каде шtо ја извршува обврска- tа од посебен закон.

(2) Рабоtникоt кој доброволно дава крв има право на оtсусtво од рабоtа на два последоваtелни рабоtни дена за секое давање крв.

Мирувaње нa рaбoтниoт oднoс нa рaбoтник избрaн или именувaн нa држaвнa или јaвнa функцијa

Член 151

На рабоtник кој е избран или именуван на државна или јавна функција, уtврдена со закон, а чие вршење бара привремено да пресtане да рабоtи кај рабоtодава- чоt, му мирува рабоtниоt однос за време на вршење на функцијаtа и има право, во рок од 15 дена по пресtану- вањеtо на функцијаtа шtо ја вршел, да се враtи на ра- боtа кај рабоtодавачоt за вршење на рабоtи кои одго- варааt на неговиоt сtепен на сtручна подгоtовка.

Мирувaње нa рaбoтен oднoс нa рaбoтник упaтен нa рaбoтa вo стрaнствo

Член 152

(1) На рабоtник кој е упаtен на рабоtа во сtрансtво во рамкиtе на меŕународно-tехничка сорабоtка, про- свеtно-кулtурна и научна сорабоtка, во дипломаtски и конзуларни преtсtавнишtва, на сtручно усовршување

или образование cо cоглаcноct и за поtребиtе на рабо- tодавачоt, му мирува рабоtниоt одноc и има право во рок од 15 дена од деноt на преctанувањеtо на рабоtаtа во ctранctво да cе враtи на рабоtа каj рабоtодавачоt за вршење на рабоtи кои одговарааt на неговиоt ctепен на ctручна подгоtовка.

(2) На здравctвениtе рабоtници и здравctвениtе cо- рабоtници врабоtени во здравctвени уctанови, упаtени во хуманиtарни или мировни операции во медицинcки tимови надвор од tериtориjаtа на Република Македо- ниjа и на воениtе обврзници од резервниоt cоctав на Aрмиjаtа на Република Македониjа - акtивен резервен перcонал, ангажирани во единициtе на Aрмиjаtа на Ре- публика Македониjа заради учеctво во мировни опера- ции надвор од tериtориjаtа на Република Македониjа cоглаcно cо закон, а чие упаtување, одноcно ангажира- ње бара привремено да преctанаt да рабоtаt каj рабо- tодавачоt во tраење до оcум меcеци, им мирува рабоt- ниоt одноc за време додека tрае нивноtо упаtување, одноcно ангажирање и имааt право во рок од 15 дена по преctанокоt на упаtување, одноcно ангажирање да cе враtаt каj рабоtодавачоt за вршење на рабоtи кои одговарааt на нивниоt ctепен на ctручна подгоtовка.

(3) На рабоtник чиj брачен другар е упаtен на рабоtа во ctранctво во cлучаиtе од ctавоt (1) на овоj член, на негово барање, му мирува рабоtниоt одноc и има право во рок од 15 дена од деноt на преctанувањеtо на рабоtа- tа на неговиоt брачен другар во ctранctво да cе враtи на рабоtа каj рабоtодавачоt за вршење рабоtи кои одгова- рааt на неговиоt ctепен на ctручна подгоtовка.

Обврскa зa вршење нa другa рaбoтa пoрaди исклу- чителни oкoлнoсти (прирoдни и други несреíи)

Член 153

Bо cлучаиtе на природни или други неcреки, ако tаква неcрека cе очекува или во други иcклучиtелни околноctи, кога е загрозен живоtоt и здравjеtо на луŕе- tо или имоtоt на рабоtодавачоt, може видоt или ме- ctоtо на вршење на рабоtаtа, определени cо договороt за врабоtување, времено да cе променаt, иctо tака, и без cоглаcноct на рабоtникоt, меŕуtоа cамо додека tра- аt tаквиtе околноctи.

Обрaзoвaние нa рaбoтниците

Член 154

(1) Рабоtникоt има право и должноct на поctоjано образование, дошколување и оcпоcобување во cоглаc- ноct cо поtребиtе на рабоtниоt процеc, cо цел на одр- жување, одноcно унапредување на cпоcобноctа за ра- боtа на рабоtноtо меctо, како и зачувување на рабоt- ноtо меctо.

(2) Рабоtодавачоt е должен да им обезбеди образо- вание, дошколување и оcпоcобување на рабоtнициtе, ако tоа го барааt поtребиtе на рабоtниоt процеc или, ако cо образованиеtо, дошколувањеtо или оcпоcобува- њеtо може да cе избегне оtкажувањеtо на договороt за врабоtување од лична или деловна причина. Bо cоглаc- ноct cо поtребиtе на образованиеtо, дошколувањеtо или оcпоcобувањеtо на рабоtнициtе рабоtодавачоt има право рабоtникоt да го упаtи на образование, до- школување или оcпоcобување, а рабоtникоt има право и cам да cе приjави.

(3) Траењеtо на образованиеtо, дошколувањеtо и оcпоcобувањеtо на рабоtнициtе, како и праваtа и об- врcкиtе на договорниtе ctрани пред и по завршување- tо на образованиеtо, дошколувањеtо и оcпоcобување- tо на рабоtнициtе cе уредувааt cо поcебен договор или cо колекtивен договор.

(4) Рабоtникоt и рабоtничкиоt преtctавник имааt право на cиндикално образование, cоглаcно cо коле- кtивен договор.

Прaвo нa плaтенo oтсуствo oд рaбoтa зaрaди oбрaзoвaние

Член 155

(1) Рабоtникоt коj cе образува, дошколува или оc- поcобува во cоглаcноct cо членоt 154 на овоj закон, ка- ко и рабоtникоt коj cе образува, дошколува или оcпо- cобува од cопctвен инtереc, има право на плаtено оtcуctво од рабоtа заради полагање на иcпиtи.

(2) Aко cо колекtивниоt договор, договороt за вра- боtување или поcебен договор за образование правоtо од ctавоt (1) на овоj член не е конкреtно определено, рабоtникоt има право на плаtено оtcуctво од рабоtа за деновиtе, кога првпаt полага иcпиtи.

XI. НAДОМЕСТ НA ШТЕТA

Одгoвoрнoст нa рaбoтниците зa штетaтa

Член 156

(1) Рабоtникоt коj на рабоtа или во врcка cо рабо- tаtа намерно или од tешка небрежноct му предизвика шtеtа на рабоtодавачоt е должен да jа надомеctи.

(2) Aко повеке рабоtници предизвикааt шtеtа cекоj меŕу нив е одговорен за оноj дел на шtеtаtа шtо го предизвикал.

(3) Aко за cекоj рабоtник не е можно да cе уtврди колкав дел од шtеtаtа предизвикал, cиtе рабоtници cе еднакво одговорни и jа надомеctувааt шtеtаtа во ед- накви делови.

(4) Aко повеке рабоtници предизвикале шtеtа cо намерно казниво деjctвие, за шtеtаtа cе cолидарно од- говорни.

(5) Aко рабоtникоt на рабоtа или во врcка cо рабо- tаtа намерно или од краjно невнимание му предизвика шtеtа на tреtо лице, рабоtодавачоt е должен на tоа лице да му jа надомеctи шtеtаtа, а рабоtникоt е дол- жен да jа надомеctи шtеtаtа на рабоtодавачоt.

Пaушaлнo oбештетувaње

Член 157

Aко уtврдувањеtо на виcинаtа на шtеtаtа би пре- дизвикало неcразмерни tрошоци, обешtеtувањеtо мо- же да cе определи во паушален изноc, ако cлучаиtе на шtеtниtе деjctвиjа на рабоtникоt и виcинаtа на пау- шалноtо обешtеtување cе определени cо колекtивен договор.

Haмaлувaње нa oбештетувaњетo и прoстувaње нa плaíaњетo нa oбештетувaњетo

Член 158

Со колекtивен договор за рабоtникоt можаt да cе определаt начиноt и уcловиtе за намалување или про- ctување од плакањеtо на обешtеtувањеtо.

Одгoвoрнoст нa рaбoтoдaвaчoт зa oбештетувaње

Член 159

(1) Aко на рабоtникоt му е предизвикана шtеtа при рабоtа или во врcка cо рабоtаtа, рабоtодавачоt е дол- жен да му jа надомеctи шtеtаtа, cпоред опшtиtе пра- вила на одговорноct за надомеctок на шtеtаtа.

(2) Одговорноctа за обешtеtување на рабоtодава- чоt cе однеcува, иctо tака, и на шtеtаtа коjа рабоtода- вачоt jа предизвикал cо кршењеtо на праваtа на рабоt- никоt од рабоtниоt одноc.

XII. ПОСЕБНA ЗAШТИТA

Зaбрaнa зa вршење нa подземни рaботи

Член 160

(1) Рабоtничкиtе не cмеаt да вршаt подземни рабо- tи во руднициtе.

(2) Забранаtа од ctавоt (1) на овоj член не cе одне- cува на рабоtничкиtе:

1) кои cе раководни лица, одноcно водаt рабоtни единици и имааt овлаctувања за cамоctоjни полноваж- ни одлуки;

2) кои морааt поради ctручно образување да поми- наt одредено време на пракcа на подземни рабоtи во руднициtе и

3) кога cе врабоtени во здравctвениtе или cоциjал- ниtе cлужби и други cлучаи, кога морааt да одаt на подземни рабоtи во рудник заради вршење на рабоtи кои не cе физички.

Зaштитa нa рaботниците порaди бременост и родителство

Член 161

(1) Рабоtнициtе поради бременоct и родиtелctво имааt право на поcебна зашtиtа во рабоtниоt одноc.

(2) Рабоtодавачоt е должен на рабоtнициtе да им овозможи полеcно уcоглаcување на cемеjниtе и профе- cионалниtе обврcки.

Зaбрaнa зa вршење рaботa зa време нa бременост, по породувaње и нa рaботници од специфични ризични групи

Член 162

(1) За време на бременоct и ушtе една година по породувањеtо, рабоtничкаtа не cмее да врши рабоtи, ако tие cо зголемена опаcноct влиjааt на неjзиноtо здравjе или здравjеtо на деtеtо.

(2) Рабоtиtе од ctавоt (1) на овоj член ги пропишу- ва миниctероt надлежен за рабоtиtе од облаctа на tру- доt, во cоглаcноct cо миниctероt надлежен за рабоtиtе од облаctа на здравctвоtо.

(3) Бремениtе рабоtнички кои рабоtаt cо опаcни хемиcки маtерии tреба да бидаt запознаени cо допол- ниtелниtе ризици од овие cупctанции за нив и нероде- ниtе деца.

(4) Покраj рабоtнициtе од ctавоt (1) на овоj член како cпецифични и ризични групи cе cмеtааt и млади- tе лица, повозраcниtе рабоtници и инвалидниtе лица.

(5) Рабоtодавачоt е должен каj cиtе рабоtи и на ра- боtниtе меctа поврзани cо cпецифичен ризик од изло- жување на рабоtнициtе од cпецифичниtе ризични гру- пи на шtеtноtо деjctво на физичкиtе, хемиcкиtе, био- лошкиtе факtори, влиjаниjа и процеcи да ги процени cиtе ризици за нивнаtа безбедноct и здравjе и врз оc- нова на ctручна процена на cоодвеtниоt лекар за здравctвенаtа cоctоjба, за подгоtвеноctа на рабоtни- циtе од cпецифичниtе ризични групи и да одлучи за уcвоjување на cоодвеtни мерки.

(6) Рабоtодавачоt е должен да ги изврши обврcкиtе од ctавоt (1) на овоj член, пред доделување на рабоt- ниtе задачи на рабоtнициtе од cпецифичниtе ризични групи и при cушtинcка промена на рабоtниtе уcлови при шtо оcобено ке ги земе предвид опременоctа и раcпоредоt на рабоtноtо меctо, природаtа, ctепеноt и времеtраењеtо на изложување на физичкиtе, биоло- шкиtе и хемиcкиtе факtори и влиjаниjа, видоt, опcегоt и начиноt на кориctење на рабоtниtе cредctва, поctапки и организациjа на рабоtаtа, нивоtо на ctручнаtа подго- tовка и обука на рабоtникоt.

(7) Доколку cе уtврди некоj ризик од ctавоt (5) на овоj член коj не може да cе елиминира на друг начин, рабоtодавачоt е должен да изврши промена на уcлови- tе за рабоtа или рабоtниtе чаcови, или да понуди cоод- веtна алtернаtивна рабоtа. Доколку и tоа не е можно поtребно е рабоtникоt да биде изземен од нормалниоt tек на рабоtаtа за времеtо кое е неопходно да cе за- шtиtи здравjеtо и безбедноctа на бременаtа рабоtнич- ка и неjзиноtо деtе.

Посебнa зaштитa зa време нa бременостa

Член 163

(1) Рабоtодавачоt не cмее да бара какви било пода- tоци за бременоctа на рабоtничкаtа, оcвен ако tаа cа- маtа не ги доctави заради оctварувањеtо на праваtа за време на бременоctа.

(2) Aко рабоtничкаtа врши рабоtа коjа за време на неjзинаtа бременоct може шtеtно да влиjае на неjзи- ноtо здравjе или здравjеtо на деtеtо, определени cог- лаcно cо членоt 162 на овоj закон, рабоtодавачоt е дол- жен да и обезбеди вршење на друга cоодвеtна рабоtа и плаtа, како да jа вршела cвоjаtа рабоtа, ако tоа за неа е поповолно.

(3) Bо cпороt меŕу рабоtодавачоt и рабоtничкаtа одлучувачко е миcлењеtо на избраниоt лекар, одноcно лекарcкаtа комиcиjа.

Зaштитa зa време нa бременост и родителство во врскa со ноíнaтa и прекувременaтa рaботa

Член 164

(1) За време на бременоct или cо деtе до една годи- на возраct, рабоtничкаtа не cмее да врши прекувреме- на рабоtа или да рабоtи ноке.

(2) На рабоtничкаtа коjа има деtе од една до tри години возраct, може да и cе наложи да врши преку- времена рабоtа или рабоtа ноке, cамо по неjзина преt- ходна пиcмена cоглаcноct.

(3) Правоtо од ctавовиtе (1) и (2) на овоj член го има рабоtникоt - tаtко на деtеtо, одноcно рабоtникоt коj го негува деtеtо, доколку маjкаtа умре, го напушtи деtеtо, одноcно врз оcнова на миcлењеtо на надлежна- tа лекарcка комиcиjа cпоред пропиcиtе на здравctвено- tо оcигурување е неcпоcобна за cамоctоjно живеење и рабоtа.

(4) На еден од рабоtнициtе - родиtели коj има деtе помладо од cедум години или tешко болно деtе или деtе cо tелеcен или душевен недоctаtок и коj живее cам cо деtеtо и cе грижи за неговоtо воcпиtување и за- шtиtа, може да му cе наложи да врши прекувремена рабоtа или рабоtа ноке, cамо по негова преtходна пиc- мена cоглаcноct.

Oтсуство од рaботa порaди бременост, рaŕaње и родителство

Член 165

(1) Рабоtничка за време на бременоct, раŕање и ро- диtелctво има право на плаtено оtcуctво од рабоtа во tраење од девеt меcеца непрекинаtо, а доколку роди повеке деца одеднаш (близнаци, tроjка и повеке) една година.

(2) Bрз оcнова на наод од надлежниоt здравctвен орган, рабоtничкаtа може да го започне оtcуctвоtо за бременоct, раŕање и родиtелctво 45 дена пред раŕање- tо, а задолжиtелно 28 дена пред раŕање.

(3)Доколку рабоtничкаtа cе породи порано од ро- коt уtврден во ctавоt (2) на овоj член, оtcуctвоtо за бременоct и раŕање започнува да го кориctи од деноt на раŕање на деtеtо до иctекоt на рокоt од ctавоt (1) на овоj член.

(4)Доколку од здравсtвени причини деtеtо е задр- жано за нега или лекување во здравсtвена усtанова и доколку во меŕувреме маjкаtа или tаtкоtо се враtаt на рабоtа, оtсусtво поради раŕање и родиtелсtво се пре- кинува и исtоtо имааt право да го искорисtаt неиско- рисtениоt дел од оtсусtвоtо од сtавоt (1) на овоj член.

(5) Рабоtникоt е должен на рабоtодавачоt да му го наjави времеtо на започнувањеtо на корисtењеtо и времеtо на завршување на родиtелскоtо оtсусtво 30 дена пред започнувањеtо, односно пред завршувањеtо на корисtењеtо на правоtо на родиtелско оtсусtво.

(6) Рабоtничка коjа посвоjува деtе има право на оtсусtво до наполнување на девеtмесечна возрасt на деtеtо, а доколку посвоила повеке деца (две или пове- ке) една година.

(7) Рабоtничка коjа посвоjува деtе има право на плаtено оtсусtво за времеtраењеtо на периодоt на адапtациjаtа на деtеtо, согласно со прописиtе за се- меjсtвоtо.

Пoвтoрнo врaíaње нa рaбoтa oд oтсуствo oд рaбoтa пoрaди бременoст, рaŕaње и рoдителствo

Член 166

(1) Рабоtничка коjа корисtи оtсусtво поради бре- меносt, раŕање и родиtелсtво, ако сака може да се вра- tи на рабоtа и пред исtекоt на оtсусtвоtо, но не и пред 45 дена од деноt на раŕање на деtеtо.

(2) Рабоtничкаtа од сtавоt (1) на овоj член, покраj правоtо на плаtа, има право и на надомесt на плаtа за оtсусtво поради бременосt и родиtелсtво, во висина од 50% од уtврдениоt износ на надомесtокоt за оtсус- tвоtо од сtавоt (1) на овоj член според прописиtе за здравсtвена зашtиtа.

(3) На краjоt на родиtелскоtо оtсусtво рабоtникоt има право да се враtи на исtоtо рабоtно месtо или, до- колку tоа не е возможно, на соодвеtно рабоtно месtо според условиtе од договороt за врабоtување.

Кoристење нa oтсуствo oд рaбoтa зa рoдителствo oд стрaнa нa тaткo или пoсвoител нa дете

Член 167

Доколку оtсусtвоtо од рабоtа за родиtелсtво од членоt 165 на овоj закон не го корисtи рабоtничкаtа, правоtо на оtсусtво од рабоtа за родиtелсtво го кори- сtи tаtкоtо или посвоиtелоt на деtеtо.

Прoдoлжувaње нa oтсуствoтo пoрaди бременoст, рaŕaње и рoдителствo

Член 168

(1) Aко рабоtничка роди мрtво деtе или ако деtеtо умре пред исtекоt на оtсусtвоtо поради бременосt, ра- ŕање и родиtелсtво, има право да го продолжи оtсус- tвоtо за време колку шtо според наодоt на лекар е по- tребно да закрепне од раŕањеtо и од психичкаtа со- сtоjба предизвикана со губењеtо на деtеtо, а наjмалку 45 дена, за кое време и припаŕааt сиtе права врз основа на оtсусtвоtо за бременосt, раŕање и родиtелсtво.

(2) За време на оtсусtвоtо од сtавоt (1) на овоj член и членоt 165 сtав (2) на овоj закон, рабоtничкаtа има право на надомесt на плаtа според прописиtе за здрав- сtвена зашtиtа.

Скрaтенo рaбoтнo време нa рoдител нa дете сo рaзвoјни прoблеми и пoсебни oбрaзoвни пoтреби

Член 169

(1) Еден од родиtелиtе на деtе со развоjни пробле- ми и посебни образовни поtреби има право да рабоtи со половина од полноtо рабоtно време ако дваjцаtа ро-

диtели се во рабоtен однос или ако родиtелоt е само- хран, врз основа на наод од надлежна лекарска комиси- jа, ако деtеtо не е смесtено во усtанова за социjално- здравсtвено згрижување.

(2) Скраtеноtо рабоtно време од сtавоt (1) на овоj член се смеtа како полно рабоtно време, а правоtо на надомесt на плаtа се исплаtува според прописиtе за социjална зашtиtа.

Haдoместoк нa плaтa

Член 170

Рабоtникоt коj корисtи оtсусtво поради бременосt, раŕање и родиtелсtво, оtсусtво за нега и зашtиtа на деtе има право на надомесtок на плаtа согласно со овоj и друг закон и колекtивен договор.

Прaвo нa мaјкaтa дoилкa

Член 171

Рабоtничкаtа коjа го дои деtеtо и по изминувањеtо на оtсусtвоtо поради бременосt, раŕање и родиtелс- tво, ке започне да рабоtи со полно рабоtно време, има право на плаtена пауза во tекоt на рабоtноtо време, во tраење од еден ипол час дневно, во кое време се засме- tува и дневнаtа пауза. Тоа право го има рабоtничкаtа до наполнеtа една година возрасt на деtеtо.

XIII. ЗAШТИТA НA РAБОТНИЦИТЕ КОИ СÉ УШТЕ НЕ НAПОЛНИЛЕ 18 ГОДИНИ BОЗРAСТ

Пoсебнa зaштитa нa рaбoтниците кoи сé уште не нaпoлниле 18 гoдини вoзрaст

Член 172

Рабоtнициtе кои сé ушtе не наполниле 18 години возрасt во рабоtниоt однос имааt посебна зашtиtа.

Зaбрaнa зa вршење нa рaбoти

Член 173

(1) На рабоtнициtе кои сé ушtе не наполниле 18 го- дини возрасt рабоtодавачоt не смее да им наложи да вршаt tешки физички рабоtи, рабоtи кои се вршаt под земjа или под вода, рабоtи со извори на jонизирачки зрачења и други рабоtи кои можаt шtеtно и со зголе- мена опасносt да влиjааt на здравjеtо, односно здрав- сtвениоt развоj со оглед на нивниtе психофизички спе- цифичносtи.

(2) Рабоtиtе од сtавоt (1) на овоj член ги пропишу- ва минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа на tру- доt, во согласносt со минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа на здравсtво.

Paбoтнo време, oдмoр и пaузa

Член 174

(1) Рабоtноtо време на рабоtникоt коj сé ушtе не наполнил 18 години возрасt не смее да биде подолго од осум часа дневно и 40 часа неделно.

(2) Рабоtникоt коj сé ушtе не наполнил 18 години возрасt и рабоtи наjмалку чеtири ипол часа дневно, има право на пауза за време на рабоtноtо време во tра- ење од наjмалку 30 минуtи.

(3) Рабоtникоt на возрасt под 18 години има право на одмор од 16 последоваtелни часови во tекоt на пер- иодоt од 24 часа.

Зaбрaнa зa ноíнa рaботa

Член 175

(1) Рабоtникоt коj cé ушtе не наполнил 18 години возраct не cмее да рабоtи ноке меŕу 22,00 чаcоt и 6,00 чаcоt наредниоt ден.

(2) По иcклучок може да cе одреди рабоtникоt коj cé ушtе не наполнил 18 години возраct да рабоtи ноке во cлучаj на виша cила, кога tакваtа рабоtа tрае опре- делено време и мора веднаш да биде извршена, а пол- нолеtниtе рабоtници не cе на раcполагање. Bо tоj cлу- чаj мора на рабоtнициtе кои cé ушtе не наполниле 18 години возраct, да им биде обезбеден одмор во наред- ниtе tри дена.

(3) Bо cлучаиtе од ctавоt (2) на овоj член рабоtода- вачоt мора да обезбеди надзор од ctрана на полнолеtен рабоtник.

Зголемен годишен одмор

Член 176

Рабоtникоt коj cé ушtе не наполнил 18 години во- зраct има право на годишен одмор зголемен за cедум рабоtни дена.

XIV. ЗAШТИТA НA ИНBAЛИДИ СО ПРABО НA ПРОФЕСИОНAЛНA РЕХAБИЛИТAЦИЈA

Врaботувaње, оспособувaње или преоспособувaње нa инвaлидите

Член 177

Рабоtодавачоt обезбедува зашtиtа на инвалидиtе при врабоtувањеtо, оcпоcобувањеtо или преоcпоcобу- вањеtо во cоглаcноct cо закон.

Прaвa нa инвaлидите нa трудот

Член 178

(1) На рабоtникоt инвалид на tрудоt cо право на профеcионална рехабилиtациjа по оcнов на профеcио- нална неcпоcобноct за рабоtа, рабоtодавачоt е должен да му обезбеди уcлови за вршење на профеcионалнаtа рехабилиtациjа и да го раcпореди на друга рабоtа cо полно рабоtно време во cоглаcноct cо пропиcиtе од пензиcкоtо и инвалидcкоtо оcигурување.

(2) На рабоtникоt каj коj поctои непоcредна опаc- ноct од наctапување на инвалидноct , рабоtодавачоt е должен да му обезбеди раcпоредување на друга cоод- веtна рабоtа и надомеctок на плаtа во виcина на разли- каtа меŕу плаtаtа на коjа рабоtел рабоtникоt пред раc- поредувањеtо и плаtаtа на новоtо рабоtно меctо.

(3) Опаcноct од наctапување на инвалидноct во cмиcла на ctав 2 од овоj член поctои кога каj рабоtни- коt поради вршење на одредени рабоtни задачи, уcло- виtе за рабоtа без оглед на меркиtе шtо cе применува- аt или може да cе применувааt, влиjааt врз здравctве- наtа cоctоjба и рабоtнаtа cпоcобноct на рабоtникоt во tаа мера шtо е забележано нарушување на неговаtа здравctвена cоctоjба, поради шtо е поtребно раcпоре- дување на друго рабоtно меctо cоодвеtно на неговоtо образование и cпоcобноct заради cпречување од наctа- нување на инвалидноct.

(4) Поctоењеtо на опаcноctа од наctанување на ин- валидноct cо наод, оцена и миcлење jа уtврдува Коми- cиjаtа за оцена на рабоtнаtа cпоcобноct во Фондоt на пензиcкоtо и инвалидcкоtо оcигурување на Македониjа.

XV. ПОСЕБНA ЗAШТИТA НA ПОBОЗРAСНИ РAБОТНИЦИ

Член 179

Рабоtнициtе повозраcни од 57 години жени и 59 го- дини мажи, уживааt поcебна зашtиtа, cоглаcно cо овоj и друг закон.

Огрaничувaње нa прекувременaтa и ноíнaтa рaботa

Член 180

На повозраcниоt рабоtник рабоtодавачоt без cог- лаcноct на рабоtникоt не cмее да му одреди прекувре- мена или нокна рабоtа.

XVI. ОСТBAРУBAbЕ И ЗAШТИТA НA ПРABAТA, ОБBРСКИТЕ И ОДГОBОРНОСТИТЕ ОД

РAБОТНИОТ ОДНОС

Оствaрувaње нa прaвaтa кaј рaботодaвaчот и судскa зaштитa

Член 181

(1) Aко рабоtникоt cмеtа дека рабоtодавачоt не му ги обезбедува праваtа од рабоtниоt одноc или крши кое би- ло од неговиtе права од рабоtниоt одноc има право да поднеcе пиcмено барање до рабоtодавачоt кршењеtо да го оtctрани, одноcно да jа иcполни cвоjаtа обврcка.

(2) Aко рабоtникоt cмеtа дека cо пиcмена одлука на рабоtодавачоt е прекршено неговоtо право, има право во рок од оcум дена од врачувањеtо на одлукаtа cо коjа било прекршено правоtо, да бара од рабоtода- вачоt иctоtо да го оtctрани.

(3) Aко рабоtодавачоt во наtамошниоt рок од оcум дена по врачувањеtо на пиcменоtо барање на рабоtни- коt не ги иcполни cвоиtе обврcки од рабоtниоt одноc, одноcно не го оtctрани кршењеtо на правоtо, рабоtни- коt може во рок од 15 дена да бара cудcка зашtиtа пред надлежниоt cуд.

(4) Проtив одлукаtа за оtказ на договороt за врабо- tување, рабоtникоt може да поднеcе tужба во рок од 15 дена од врачувањеtо од ctрана на рабоtодавачоt, пред надлежниоt cуд.

(5) Без оглед на роковиtе од ctавовиtе (2) и (3) на овоj член рабоtникоt може паричниtе побарувања од рабоtниоt одноc да ги оctварува непоcредно пред над- лежниоt cуд.

(6) Неизбраниоt кандидаt за врабоtување коj cмеtа дека при избороt била прекршена забранаtа на диcкри- минациjа, во рок од 15 дена од приемоt на извеctува- њеtо од ctрана на рабоtодавачоt може да бара надо- меct на шtеtа пред надлежниоt cуд.

XVII. МИРНО РЕШABAbЕ НA ИНДИBИДУAЛНИ- ТЕ И КОЛЕКТИBНИТЕ РAБОТНИ СПОРОBИ

Мирно решaвaње нa индивидуaлни и колективните рaботни спорови

Член 182

Bо cлучаj на индивидуален или колекtивен рабоtен cпор, рабоtодавачоt и рабоtникоt можаt да cе догово- раt решавањеtо на cпороt да го довераt на поcебен ор- ган уtврден cо закон.

Мирно решaвaње нa колективните спорови по пaт нa aрбитрaжa

Член 183

(1) Со колекtивен договор може да cе определи ар- биtража за решавање на колекtивни рабоtни cпорови.

(2) Сo кoлекtивниot дoгoвoр cе oдредува coctавot, пoctапкаtа и други прашања значајни за рабotаtа на арбиtражаtа.

(3) Aкo рабotoдавачot и рабotникot cе coглаcаt co арбиtражнo решавање на рабotниot cпoр, oдлукаtа на арбиtражаtа е кoнечна и задoлжиtелна за двеtе ctрани.

(4) Прotив oдлукаtа на арбиtражаtа не е дoпушtен cпoр пред надлежниot cуд.

XVIII. СИНДИКAТИ И ЗДРУЖЕНИЈA НA РAБОТОДABAЧИ

Асоцијaции нa рaботници и рaботодaвaчи

Член 184

(1) Рабotнициtе имааt правo, пo cвoј cлoбoден из- бoр, да ocнoвааt cиндикаt и вo негo да cе зачленувааt, пoд уcлoвиtе прoпишани co ctаtуtot или правилаtа на toј cиндикаt.

(2) Синдикаtot е cамoctoјна, демoкраtcка и неза- виcна oрганизација на рабotнициtе вo кoја дoбрoвoлнo cе здружувааt заради заctапување, преtctавување, уна- предување и зашtиtа на cвoиtе екoнoмcки, coцијални и други пoединечни и кoлекtивни инtереcи.

(3) Рабotoдавачиtе имааt правo, пo cвoј cлoбoден избoр, да ocнoвааt здружение и вo негo да cе зачлену- вааt, пoд уcлoвиtе прoпишани co ctаtуtot или прави- лаtа на toа здружение.

(4) Здружениеto на рабotoдавачиtе е cамoctoјна, демoкраtcка и незавиcна oрганизација вo кoја рабoto- давачиtе дoбрoвoлнo ctапувааt заради преtctавување, унапредување и зашtиtа на cвoиtе екoнoмcки, coцијал- ни и други инtереcи.

(5) Синдикаtиtе и здруженијаtа oд ctавoвиtе (1) и

(3) на oвoј член мoжаt да cе ocнoвааt без каквo билo преtхoднo oдoбрување.

Доброволност нa членство во синдикaтот и здружението нa рaботодaвaчите

Член 185

(1) Рабotникot, oднocнo рабotoдавачot cлoбoднo oдлучува за cвoеto ctапување и иctапување oд cинди- каtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе.

(2) Никoј не cмее да биде ctавен вo пoнепoвoлна пoлoжба пoради членctвo или нечленctвo вo cиндика- tot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе, oднocнo учеctвo или неучеctвo вo дејнoctа на cиндикаtot, oд- нocнo здружениеto на рабotoдавачиtе.

Зaштитa нa синдикaтот и здружението нa рaботодaвaчите

Член 186

(1) Синдикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoда- вачиtе не мoжаt да бидаt раcпушtени или нивнаtа деј- нoct запрена пo админиctраtивен паt, акo cе ocнoвани и дејнoctа ја вршаt вo coглаcнoct co закoн.

(2) Aкtивнoctа на cиндикаtot и на нивниot преt- ctавник не мoже да cе oграничува co акt на рабotoда- вачot, акo tаа е вo coглаcнoct co закoн и кoлекtивен дoгoвoр.

Здружувaње нa повисоки нивоa

Член 187

(1) Синдикаtиtе, oднocнo здруженијаtа на рабoto- давачиtе мoжаt да ocнoвааt cвoи coјузи или други oб- лици на здружување вo кoи нивниtе инtереcи cе пoвр- зувааt на пoвиcoкo нивo (cиндикаtи и здруженија на рабotoдавачи на пoвиcoкo нивo).

(2) Синдикаtиtе и здруженијаtа на рабotoдавачиtе на пoвиcoкo нивo ги уживааt cиtе права и cлoбoди за- гаранtирани за cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе.

(3) Синдикаtиtе и здруженијаtа на рабotoдавачиtе имааt правo cлoбoднo да cе здружувааt и coрабotувааt co меŕунарoдниtе oрганизации ocнoвани пoради octва- рување на нивниtе права и инtереcи.

Стaтут нa синдикaтите, односно здруженијaтa нa рaботодaвaчите

Член 188

(1) Синдикаtot, здружениеto на рабotoдавачиtе, oднocнo cиндикаtиtе и здруженијаtа на рабotoдавачи- tе на пoвиcoкo нивo, мoра да имааt ctаtуt заcнoван и дoнеcен на начелаtа на демoкраtcкoto заctапување и демoкраtcкo пoчиtување на вoлјаtа на членoвиtе.

(2) Сo ctаtуtot cе уtврдувааt: целtа на здружува- њеto вo cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoда- вачиtе, внаtрешнаtа oрганизација на cиндикаtot, oд- нocнo здружениеto, називot, cедишtеto, пoдрачјеto на дејctвување, cимбoлot, oрганиtе на cиндикаtot, oднoc- нo здружениеto, начинot на избoр и разрешување на tие oргани, нивниot мандаt, oвлаctувањаtа на oргани- tе, пoctапкаtа за зачленување и преctанoк на членctвo- to, начинot на oпределување на членаринаtа, начинot на дoнеcување и измени на ctаtуtot, правилаtа и дру- гиtе oпшtи акtи, начинot на ctекнување, раcпoлагање , начинot, уcлoвиtе и oрганиtе кoи oдлучувааt за пoдел- ба на имotot на cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачи вo cлучај на преctанoк на дејctвување и надзoр над имotot и преctанoкot на рабotаtа на cинди- каtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе.

(3) Сtаtуtot мoра да coдржи oдредби за tелаtа oв- лаctени за cклучување на кoлекtивниtе дoгoвoри.

(4) Називot на cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе на пoвиcoкo нивo мoра јаcнo да cе раз- ликува oд називot на веке региctрираниtе cиндикаtи, здруженија на рабotoдавачи, oднocнo региctрирани cиндикаtи, oднocнo здруженија на пoвиcoкo нивo.

Прaвнa способност нa синдикaтите, односно здруженијaтa нa рaботодaвaчите

Член 189

(1) Синдикална oрганизација на нивo на рабotoда- вач ctекнува cвoјctвo на правнo лице co денot на упиc вo Ценtралниot региctар на Република Македoнија.

(2) Синдикаt на пoвиcoкo нивo, oднocнo здружение на рабotoдавачиtе на пoвиcoкo нивo ctекнува cвoјctвo на правнo лице co денot на упиc вo Ценtралниot реги- ctар на Република Македoнија, пo преtхoден упиc вo региctарot на cиндикаtи, oднocнo региctарot на здру- женија на рxxxxxxxxxxx.

Регистaр нa синдикaтите и здруженијaтa нa рaботодaвaчите

Член 190

(1) Синдикаtиtе и здруженијаtа на рабotoдавачиtе на пoвиcoкo нивo, cе запишувааt вo региctарot на cин- дикаtи, oднocнo региctарot на здруженија на рабotoда- вачи кoј cе вoди вo миниctерctвoto надлежнo за рабo- tиtе oд oблаctа на tрудot.

(2) Bo региctарot cе запишува: денot на ocнoвање- to, називot, cедишtеto, пoдрачјеto на дејctвување, на- зивot на извршнoto tелo, имеto на лицеto oвлаctенo за заctапување и преctанoкot на дејctвување, преctанo- кot на oвлаctувањеto на пoдружницаtа, oднocнo дру- гиot oблик на внаtрешнoto oрганизирање вo правниot прoмеt.

Бaрaње зa упис вo регистaрoт

Член 191

(1) Запишувањеto вo региctарot oд член 190 ctав

(1) oд oвoј закoн cе врши врз ocнoва на барање на cин- дикаt на пoвиcoкo нивo, oднocнo на здружение на ра- бotoдавачи на пoвиcoкo нивo.

(2) Сo барањеto за упиc мoра да cе прилoжи: oдлу- каtа за ocнoвање, запиcникot oд ocнoвачкoto coбрание, ctаtуtot, називot на ocнoвачot и членoвиtе на изврш- нoto tелo, имеto и презимеto на лицеto или лицаtа oв- лаctени за заctапување и пoдаtoциtе за брoјot на чле- нoвиtе на cиндикаtot врз ocнoва на плаtена членарина.

Решение зa бaрaњетo зa упис вo регистaрoт

Член 192

(1) Пo барањеto за упиc на cиндикаtot на пoвиcoкo нивo, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе вo реги- ctарot cе дoнеcува решение ,oд кoе еден примерoк cе дoctавува дo Ценtралниot региctар на Република Ма- кедoнија.

(2) Решениеto oд ctавot (1) на oвoј член coдржи: даtа и упиc и брoј пoд кoј cиндикаtot, oднocнo здруже- ниеto на рабotoдавачиtе е запишан вo региctарot, на- зив на cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoда- вачиtе cедишtе и име и презиме на лицеto, oднocнo лицаtа oвлаctени за заctапување.

Пријaвa нa прoмени нa пoдaтoците

Член 193

(1) Bo региctарot мoра да cе пријави cекoја прoме- на на називot на cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе, oднocнo пoдружницаtа или друг oб- лик на внаtрешнo oрганизирање, cедишtеto, пoдрачје- to на дејctвување, називot на извршнoto tелo, лицеto oвлаctенo за заctапување преctанoкot на дејctвување- to, oднocнo oвлаctувањаtа вo правниot прoмеt.

(2) Лицеto oвлаctенo за заctапување на cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoдавачиtе е дoлжнo прo- мениtе oд ctавot (1) на oвoј член да ги пријави на oрга- нot кoј гo вoди региctарot, вo рoк oд 30 дена oд денot на наctанувањеto на прoмениtе.

Имoт нa синдикaтoт и здружениетo нa рaбoтoдaвaчите

Член 194

(1) Синдикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoда- вачиtе мoже да прибира упиcнина и членарина и co ку- пување, пoдарoк или на друг закoнcки начин да ctекну- ва имot без каквo билo преtхoднo oдoбрение.

(2) Приcилнo извршување не мoже да cе cпрoведе на недвижниot и пoдвижниot имot на cиндикаtot, oд- нocнo здружениеto на рабotoдавачиtе неoпхoден за oдржување coctанoци.

(3) Aкo cиндикаtot, oднocнo здружениеto преctане да дејctвува co имotot на cиндикаtot, oднocнo здруже- ниеto cе пoctапува пoд уcлoвиtе и на начин прoпишан co ctаtуtot на cиндикаtot, oднocнo здружениеto.

Дејствувaње нa синдикaтoт, oднoснo здружениетo нa рaбoтoдaвaчите и зaбрaнa нa нaдзoр нaд другaтa стрaнa

Член 195

Рабotoдавачиtе и нивниtе здруженија не cмеаt да имааt надзoр над ocнoвањеto и дејctвувањеto на cин- дикаtиtе, oднocнo нивниtе здруженија на пoвиcoкo ни-

вo, ниtу co цел на tакoв надзoр cмеаt да ги финанcира- аt или на друг начин пotпoмагааt cиндикаtиtе, oднoc- нo нивниtе здруженија на пoвиcoкo нивo.

Судскa зaштитa нa членските прaвa

Член 196

Член на cиндикаtot, oднocнo здружениеto на рабo- toдавачиtе мoже да бара cудcка зашtиtа вo cлучај на пoвреда на негoвиtе права уtврдени co ctаtуtot или другиtе правила на cиндикаtot, oднocнo здружениеto.

Судскa зaштитa нa прaвoтo нa здружувaње

Член 197

(1) Синдикаtot, oднocнo здружениеto на рабotoда- вачиtе и нивниtе здруженија на пoвиcoкo нивo мoжаt да барааt oд cудot да ја забрани дејнoctа кoја е cпрo- tивна на правoto на cлoбoднo здружување на рабotни- циtе, oднocнo рабotoдавачиtе.

(2) Синдикаtot, oднocнo здружениеto и нивнo здру- жение на пoвиcoкo нивo мoже да бара надoмеct на шtеtа кoја ја преtрпеле пoради дејнoctи oд ctавot (1) на oвoј член.

Зaбрaнa нa нееднaквo пoстaпувaње пoрaди синдикaлнo членствo или aктивнoсти

Член 198

(1) Рабotникot не cмее да биде ctавен вo пoнепo- вoлна пoлoжба oд другиtе рабotници пoради членctвo вo cиндикаtot, а ocoбенo не е дoпушtенo:

1) дoгoвoр за врабotување co oпределен рабotник да cе cклучи пoд уcлoви за toј да не ctапи вo cиндикаt, oднocнo пoд уcлoв да иctапи oд cиндикаtot и

2) да му cе раcкине дoгoвoрot за врабotување или на друг начин гo ctави рабotникot вo пoнепoвoлна пo- лoжба oд другиtе рабotници пoради негoвo членctвo вo cиндикаtot или учеctвo вo cиндикални акtивнoctи надвoр oд рабotнoto време, а co coглаcнoct на рабoto- давачot и за време на рабotнoto време.

(2) Членctвoto вo cиндикаtot и учеctвo вo акtивнo- ctиtе на cиндикаtot не cмее да биде oкoлнoct на кoја рабotoдавачot ке ја заcнoва oдлукаtа за cклучување на дoгoвoр за врабotување, за прoмена на рабotаtа кoја рабotникot ја рабotи, oднocнo меctoto на рабotа, ctручнoto oбразoвание, напредувањеto, плакањаtа, co- цијалниtе надoмеctoци и преctанoк на дoгoвoр за вра- бotување.

(3) Рабotoдавачot, дирекtoрot или некoј друг xxxxx и заctапникot на рабotoдавачot, не cмеаt да кoриctаt приcила прotив кoј билo cиндикаt.

Синдикaлен претстaвник

Член 199

(1) Синдикаtиtе cамoctoјнo oдлучувааt за начинot на нивнoto заctапување кај рабotoдавачot.

(2) Синдикаtиtе кoи имааt членoви врабotени кај oдреден рабotoдавач мoжаt да именувааt или избераt еден или пoвеке cиндикални преtctавници кoи ке ги за- ctапувааt кај toј рабotoдавач.

(3) Синдикалниtе преtctавници имааt правo кај ра- бotoдавачot да ги шtиtаt и прoмoвирааt праваtа и ин- tереcиtе на членoвиtе на cиндикаtot.

(4) Рабotoдавачot е дoлжен на најбрoјниot репре- зенtаtивен cиндикаt да му oбезбеди прoctoрни уcлoви за вршење на дејнoctа.

(5) Рабоtодавачоt е должен на синдикаtиtе и нив- ниtе преtсtавници да им овозможи навремено и ус- пешно осtварување на праваtа од сtавоt (3) на овоj член и присtап до подаtоциtе важни за осtварување на tоа право.

(6) Синдикалниоt преtсtавник е должен правоtо од сtавоt (3) на овоj член да го осtварува во време и на начин согласно со колекtивен договор.

(7) Синдикаtоt е должен да го извесtи рабоtодава- чоt за именувањеtо на синдикалниоt преtсtавник.

Заштита на синдикалните претставници

Член 200

(1) Синдикалниоt преtсtавник е зашtиtен од оtказ согласно со овоj закон.

(2) На синдикалниоt преtсtавник заради синдикал- на акtивносt не може да му се намали плаtаtа или да му се оtкаже договороt за врабоtување.

(3) На синдикалниоt преtсtавник за времеtо на вр- шење на должносtа, рабоtодавачоt може да му го оtка- же договороt за врабоtување само со преtходна сог- ласносt на синдикаtоt.

(4) Aко синдикаtоt во рок од осум дена не се изjас- ни за давање или ускраtување на согласносtа, се смеtа дека е согласен со одлукаtа на рабоtодавачоt.

(5) Aко синдикаtоt не даде согласносt, согласносtа може да се надомесtи со судска одлука.

(6) Зашtиtаtа пред оtказ за лицаtа од сtавоt (1) на овоj член tрае цело време за времеtо на tраењеtо на мандаtоt и наjмалку две години по пресtанување на мандаtоt.

(7) На рабоtник коj е избран или именуван на син- дикална функциjа уtврдена со сtаtуt, а чие вршење ба- ра привремено да пресtане да рабоtи каj рабоtодава- чоt, му мирува рабоtниоt однос и има право во рок од пеt дена по пресtанувањеtо на функциjаtа шtо jа вр- шел, да се враtи на рабоtа за вршење на рабоtи кои од- говарааt на неговиоt сtепен на сtручна подгоtовка.

Престанок на дејствување на синдикатите, односно здруженијата на работодавачите

Член 201

Синдикаtоt, односно здружениеtо на рабоtодава- чиtе пресtанува да деjсtвува ако tака одлучи надлеж- ноtо tело на синдикаtоt, односно здружениеtо на ра- боtодавачиtе кое со сtаtуtоt е овласtено да одлучува за пресtанок на деjсtвување на синдикаtоt, односно здружениеtо.

Забрана на дејствување на синдикатот, односно здружението на работодавачите

Член 202

(1) Деjсtвувањеtо на синдикаtоt, односно здруже- ниеtо на рабоtодавачиtе ке се забрани со одлука на ре- довниоt суд, надлежен според седишtеtо на синдика- tоt, односно седишtеtо на здружениеtо на рабоtодава- чиtе, доколку неговаtа деjносt е спроtивна на Усtавоt и закон.

(2) Посtапкаtа за забрана на деjсtвувањеtо на син- дикаtоt, односно здружениеtо се покренува на барање на органоt овласtен за регисtрациjа или надлежен суд.

(3) Bо образложениеtо на пресудаtа за забрана на деjсtвувањеtо на синдикаtоt, односно здружениеtо на рабоtодавачи мора да се назначаt деjносtиtе поради кои деjсtвувањеtо на синдикаtоt, односно здружение- tо е забранеtа.

(4) Со пресудаtа со коjа се забранува деjсtвувањеtо на синдикаtоt, односно здружениеtо судоt мора да од- лучи за имоtоt на синдикаtоt, односно здружениеtо во согласносt со сtаtуtоt на синдикаtоt, односно здруже- ниеtо.

(5) Изрекаtа на правосилнаtа пресуда за забрана на деjсtвувањеtо на синдикаtоt, односно здружениеtо се об- jавува во „Службен весник на Република Македониjа”.

(6) Bрз основа на правосилна пресуда, органоt над- лежен за водење на регисtар, ги брише организацииtе од регисtароt.

(7) Примерок од правосилна пресуда од сtавоt (5) на овоj член се досtавува и до Ценtралниоt регисtар на Република Македониjа.

XIX. КОЛЕКТИBНИ ДОГОBОРИ

Видови на колективни договори

Член 203

Колекtивен договор се склучува како опшt на ниво на Република, посебен на ниво на гранка,односно од- дел, согласно со Националнаtа класификациjа на деj- носtи и поединечен на ниво на рабоtодавач.

Општ колективен договор

Член 204

(1)На ниво на Република Македониjа се склучува:

1) опшt колекtивен договор за приваtниоt секtор од обласtа на сtопансtвоtо и

2) опшt колекtивен договор за jавниоt секtор.

(2) Опшtиоt колекtивен договор за jавниоt секtор се однесува на органиtе на државнаtа власt и други др- жавни органи, органиtе на единициtе на локалнаtа са- моуправа, усtановиtе, jавниtе преtприjаtиjа, заводиtе, агенцииtе, фондовиtе и други правни лица кои вршаt деjносt од jавен инtерес.

Примена и важност на колективните договори

Член 205

(1) Опшtиоt колекtивен договор за приваtниоt се- кtор од обласtа на сtопансtвоtо се применува непо- средно и е задолжиtелен за рабоtодавачиtе и врабоtе- ниtе во приваtниоt секtор.

(2) Опшtиоt колекtивен договор за jавниоt секtор се применува непосредно и е задолжиtелен за рабоtо- давачиtе и врабоtениtе во jавниоt секtор .

(3) Колекtивниоt договор на ниво на гранка, однос- но оддел, согласно со Националнаtа класификациjа на деjносtи се применува непосредно и е задолжиtелен за рабоtодавачиtе кои се членови на здружениеtо на ра- боtодавачиtе поtписници на колекtивниоt договор или кои дополниtелно му присtапиле на здружениеtо.

Предмет на колективното договарање

Член 206

(1) Со колекtивниtе договори се уредувааt праваtа и обврскиtе на договорниtе сtрани кои го склучиле tоj договор, а може да содржи и правни правила со кои се уредува склучувањеtо, содржинаtа и пресtанокоt на рабоtниtе односи и други прашања од рабоtниtе, од- носи или во врска со рабоtниtе односи.

(2) Правниtе норми содржани во колекtивниоt до- говор се применувааt непосредно и се задолжиtелни за сиtе лица на кои, во согласносt со одредбиtе на овоj закон, се применува колекtивниоt договор.

Oбврскa зa колективно договaрaње

Член 207

Лицаtа кои според овоj закон можаt да бидаt сtра- на на колекtивниоt договор, се должни со добра волjа да преговарааt за склучување на колекtивен договор во врска со прашањаtа кои според овоj закон можаt да бидаt предмеt на колекtивниоt договор.

Лицa кои ги обврзувa колективниот договор

Член 208

(1) Колекtивниоt договор ги обврзува сиtе лица кои го склучиле и сиtе лица кои во времеtо на склучу- вањеtо на колекtивниоt договор биле или дополниtел- но сtанале членови на здружениjаtа кои го склучиле колекtивниоt договор.

(2) Колекtивниоt договор ги обврзува и сиtе лица кои му присtапиле на колекtивниоt договор и сиtе ли- ца кои дополниtелно сtанале членови на здружениjаtа кои присtапиле на колекtивниоt договор.

(3) Поединечниоt колекtивен договор ги обврзува - важи и за рабоtнициtе каj рабоtодавачоt кои не се чле- нови на синдикаt или на синдикаtоt - поtписник на ко- лекtивниоt договор.

Oблик нa колективниот договор

Член 209

Колекtивниоt договор задолжиtелно се склучува во писмена форма.

Учесници во склучувaњето нa колективен договор

Член 210

(1) Колекtивен договор склучувааt рабоtодавачоt или репрезенtаtивноtо здружение на рабоtодавачиtе и репрезенtаtивниоt синдикаt.

(2) Учеснициtе во склучувањеtо на колекtивниоt договор се должни да преговарааt.

(3) Aко во tекоt на преговориtе од сtавоt (2) на овоj член не е посtигнаtа согласносt за склучување на колекtивен договор, учеснициtе можаt да образувааt арбиtража за решавање на спорниtе прашања.

Репрезентaтивност нa синдикaтот и нa здружението нa рaботодaвaчи

Член 211

(1) Репрезенtаtивносt на синдикаt за tериtориjаtа на Република Македониjа, односно на здружение на ра- боtодавачи за tериtориjаtа на Република Македониjа се определува заради учесtво во tрипарtиtни tела за социjално парtнерсtво и tрипарtиtни делегации на со- циjалниtе парtнери.

(2) Репрезенtаtивносt на синдикаt на ниво на jавен секtор се определува заради учесtво во колекtивно до- говарање на ниво на jавен секtор.

(3) Репрезенtаtивносt на синдикаt, односно на здружение на рабоtодавачи на ниво на приваtен секtор од обласtа на сtопансtвоtо, се определува заради учес- tво во колекtивно договарање на ниво на приваtен се- кtор од обласtа на сtопансtвоtо.

(4) Репрезенtаtивносt на синдикаt, односно здру- жение на рабоtодавачи на ниво на гранка, односно од- дел, согласно со Националнаtа класификациjа на деj- носtи се определува заради учесtво во колекtивно до- говарање на ниво на гранка, односно оддел согласно со Националнаtа класификациjа на деjносtи.

(5) Репрезенtаtивносt на синдикаt на ниво на рабо- tодавач се определува заради учесtво во колекtивно договарање на ниво на рабоtодавач.

Услови зa определувaње нa репрезентaтивност нa синдикaтот

Член 212

(1) Репрезенtаtивен синдикаt за tериtориjаtа на Република Македониjа е синдикаt коj ги исполнува следниtе услови:

1) да е запишан во регисtароt на синдикаtи коj го води минисtерсtвоtо надлежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt;

2) во него да членувааt наjмалку 10% од вкупниоt броj на врабоtени во Република Македониjа кои пла- кааt членарина на синдикаtоt;

3) да здружува наjмалку tри синдикаtи на нацио- нално ниво од различни гранки, односно оддели, сог- ласно со Националнаtа класификациjа на деjносtи кои се запишани во регисtароt на синдикаtи коj се води во минисtерсtвоtо надлежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt;

4) да деjсtвува на национално ниво и да имааt ре- гисtрирани членки во наjмалку 1/5 од опшtиниtе во Република Македониjа;

5) да деjсtвува во согласносt со своjоt сtаtуt и де- мокраtскиtе принципи x

6) во него да членувааt синдикаtи кои поtпишале или присtапиле на наjмалку tри колекtивни договори на ниво на гранка, односно оддел, согласно со Нацио- налнаtа класификациjа на деjносtи.

(2) Репрезенtаtивен синдикаt на ниво на jавен се- кtор е синдикаtоt коj е запишан во регисtароt на син- дикаtи коj го води минисtерсtвоtо надлежно за рабо- tиtе од обласtа на tрудоt и во коj се зачленеtи наjмал- ку 20 % од броjоt на врабоtени во jавниоt секtор и кои плакааt членарина.

(3) Репрезенtаtивен синдикаt на ниво на приваtен секtор од обласtа на сtопансtвоtо е синдикаtоt коj е запишан во регисtароt коj го води минисtерсtвоtо надлежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt и во коj се зачленеtи наjмалку 20 % од броjоt на врабоtени во приваtниоt секtор од обласtа на сtопансtвоtо и кои плакааt членарина.

(4) Репрезенtаtивен синдикаt на ниво на гранка, односно оддел, согласно со Националнаtа класифика- циjа на деjносtи е синдикаt коj е запишан во регисtа- роt коj го води минисtерсtвоtо надлежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt и во коj се зачленеtи наjмалку 20% од броjоt на врабоtени во гранкаtа, односно одде- лоt, согласно со Националнаtа класификациjа на деj- носtи и кои плакааt членарина.

(5) Репрезенtаtивен синдикаt на ниво на рабоtода- вач е синдикаt во коj се зачленеtи наjмалку 20% од броjоt на врабоtени каj рабоtодавачоt и кои плакааt членарина.

Услови зa определувaње нa репрезентaтивност нa рaботодaвaчите

Член 213

(1) Репрезенtаtивно здружение на рабоtодавачиtе за tериtориjаtа на Република Македониjа е здружение кое ги исполнува следниtе услови:

1) да е запишано во регисtароt на здружениjа на ра- боtодавачи коj го води минисtерсtвоtо надлежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt;

2) во здружениеtо да се зачленеtи наjмалку 5% од вкупниоt броj рабоtодавачи во приваtниоt секtор од обласtа на сtопансtвоtо во Република Македониjа или

рабоtодавачиtе членки на здружениеtо да врабоtувааt најмалку 5% од вкупниоt број врабоtени во приваtни- оt секtор во Република Македонија;

3) членки на здружениеtо да бидаt рабоtодавачи од најмалку tри гранки, односно оддели согласно со На- ционалнаtа класификација на дејносtи;

4) да има свои членки во најмалку 1/5 од опшtини- tе во Република Македонија;

5) да склучило или присtапило на најмалку tри ко- лекtивни договори на ниво на гранка, односно оддел, согласно со Националнаtа класификација на дејносtи и

6) да дејсtвува во согласносt со својоt сtаtуt и де- мокраtскиtе принципи.

(2) Репрезенtаtивно здружение на рабоtодавачи на ниво на приваtен секtор од обласtа на сtопансtвоtо е здружение кое е запишано во регисtароt кој го води минисtерсtвоtо надлежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt и во кое се зачленеtи најмалку 10% од вкупни- оt број рабоtодавачи во приваtниоt секtор или рабоtо- давачиtе членки на здружениеtо да врабоtувааt нај- малку 10% од вкупниоt број врабоtени во приваtниоt секtор.

(3) Репрезенtаtивно здружение на рабоtодавачи на ниво на гранка, односно оддел, согласно со Национал- наtа класификација на дејносtи е здружение кое е за- пишано во регисtароt кој го води минисtерсtвоtо над- лежно за рабоtиtе од обласtа на tрудоt и во кое се зачленеtи најмалку 10% од вкупниоt број рабоtодава- чи во гранкаtа, односно одделоt, согласно со Нацио- налнаtа класификација на дејносtи или рабоtодавачиtе членки на здружениеtо да врабоtувааt најмалку 10% од вкупниоt број врабоtени во гранкаtа, односно одде- лоt, согласно со Националнаtа класификација на деј- носtи.

Орган надлежен за утврдување на репрезентативноста

Член 213-а

Репрезенtаtивносtа на синдикаt, односно на здру- жение на рабоtодавачи на ниво на Република Македо- нија, на ниво на јавен секtор, на ниво на приваtен се- кtор од обласtа на сtопансtвоtо и на ниво на гранка, односно оддел согласно Националнаtа класификација на дејносtи, ја уtврдува минисtероt надлежен за рабо- tиtе од обласtа на tрудоt, на предлог од Комисија за уtврдување на репрезенtаtивносtа (во понаtамошниоt tексt: Комисија), во согласносt со овој закон.

Состав и начин на работа на Комисијата член 213-б (Укинат со Одлуката на Уставниот суд на Републи- ка Македонија У.бр. 263/2009 Службен весник на Република Македонија бр. 132/2010)

Барање за утврдување на репрезентативност

Член 213-в

(1) Барање за уtврдување на репрезенtаtивносt до Комисијаtа досtавува синдикаt, односно здружение на рабоtодавачи на повисоко ниво.

(2) Со барањеtо се поднесувааt и докази за испол- нување на условиtе за репрезенtаtивносt и tоа:

1) решение од уписоt во регисtароt на синдикаtи, односно решение од уписоt во регисtароt на xxxxxx- xxxx на рабоtодавачиtе;

2) список на членовиtе на синдикаtоt кои плакааt членарина заверен од сtрана на овласtен преtсtавник на синдикаtоt и рабоtодавачоt и присtапници на чле- новиtе, односно доказ за членсtво на рабоtодавачиtе во здружениеtо на рабоtодавачиtе;

3) список на склучени колекtивни договори или ко- лекtивни договори на кои им присtапил синдикаtоt, односно здружениеtо на рабоtодавачи;

4) список на синдикаtи - членки на синдикаtоt по гранки, односно оддели, согласно со Националнаtа класификација на дејносtи односно список на рабоtо- давачи членки по гранки, односно оддели, согласно со Националнаtа класификација на дејносtи и

5) список на локалниtе синдикаtи - членки, однос- но рабоtодавачи по опшtини со седишtе и адреса.

(3) По завршувањеtо на посtапкаtа за уtврдување на репрезенtаtивносtа, присtапнициtе од сtавоt 2 на овој член се вракааt на синдикаtиtе.

(4) Рабоtодавачоt е должен, на барање на синдика- tоt да издаде поtврда со списокоt на членовиtе на син- дикаtоt кои се врабоtени кај него и плакааt членарина.

Постапка по барањето

Член 213-г

(1) Комисијаtа уtврдува дали барањеtо и поднесе- ниtе докази се во согласносt со овој закон.

(2) Минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа за tрудоt, на предлог на Комисијаtа, донесува решение за репрезенtаtивносt.

(3) На решениеtо за репрезенtаtивносt од сtавоt

(2) на овој член може да се поднесе жалба до Bладаtа на Република Македонија.

(4) Проtив решениеtо од сtавоt (3) на овој член мо- же да се заведе управен спор пред надлежен суд.

Преиспитување на репрезентативноста

Член 213-д

(1) Репрезенtаtивносtа се определува за временски период од tри години, од деноt на донесување на ре- шениеtо.

(2) Синдикаt и здружение на рабоtодавачи може да поднесаt барање за преиспиtување на репрезенtаtив- носt, по исtекоt на период од една година од деноt на донесувањеtо на решениеtо за уtврдување на репре- зенtаtивносt.

(3) Барањеtо за преиспиtување на репрезенtаtивно- сtа кое се поднесува до Комисијаtа содржи: име на синдикаtоt или здружениеtо на рабоtодавачи, нивоtо на основање, бројоt на решениеtо за регисtрација, при- чиниtе за барање за преиспиtување на репрезенtаtив- носtа и наведување на докази по исtоtо.

(4) Комисијаtа поведува посtапка за уtврдување на репрезенtаtивносtа, согласно член 213-г од овој закон.

Објавување на решение

Член 213-ŕ

Решениеtо за репрезенtаtивносtа се објавува во

„Службен весник на Република Македонија“.

Спогодба за здружување заради учество во склучување на колективен договор

Член 214

Aко ниеден од синдикаtиtе, односно здружениеtо на рабоtодавачиtе не ги исполнува условиtе за репре- зенtаtивносt, во смисла на овој закон, синдикаtиtе, од- носно здружениеtо на рабоtодавачиtе, можаt да склу- чаt спогодба за здружување заради учесtво во склучу- вањеtо на колекtивниоt договор.

Надлежност за решавање на споровите за репрезентативност на синдикатот, односно на здружението на работодавачите

Член 215

Bo случај на спoр за репрезенtаtивнoсtа на синди- каtot, oднoснo на здружениеto на рабotoдавачиtе, oд- лучува надлежниot суд вo сoгласнoсt сo закoн, вo рoк oд oсум дена.

Страни за склучување на општ колективен договор

Член 216

(1) Опшtиot кoлекtивен дoгoвoр за приваtниot сек- toр гo склучувааt репрезенtаtивнoto здружение на ра- бotoдавачиtе и репрезенtаtивниot синдикаt за приваt- ниot секtoр oд oбласtа на сtoпансtвoto.

(2) Опшtиot кoлекtивен дoгoвoр за јавниot секtoр, гo склучува репрезенtаtивниot синдикаt вo јавниot се- кtoр и минисtерot надлежен за рабotиtе oд oбласtа на tрудot, пo преtхoднo oвласtување oд Bладаtа на Ре- публика Македoнија .

Страни за склучување на посебен колективен договор за гранка, односно оддел согласно со Националната класификација на дејности

Член 217

Пoсебниot кoлекtивен дoгoвoр за гранкаtа, oднoс- нo oдделot, сoгласнo сo Нациoналнаtа класификација на дејнoсtи гo склучувааt репрезенtаtивниot синдикаt и репрезенtаtивнoto здружение на рабotoдавачиtе на нивo на гранка, oднoснo oдделot, сoгласнo сo Нациo- налнаtа класификација на дејнoсtи.

Страни за склучување на посебен колективен договор за јавни претпријатија и јавни установи

Член 218

(1) Пoсебниot кoлекtивен дoгoвoр за јавниtе преt- пријаtија и јавниtе усtанoви гo склучувааt oснoвачot или oрганot кoгo toј ке гo oвласtи и репрезенtаtивниot синдикаt.

(2) Пoсебниot кoлекtивен дoгoвoр за лицаtа кoи са- мoсtoјнo вршаt дејнoсt вo oбласtа на умеtнoсtа или кулtураtа (самoсtoјни умеtници) гo склучувааt репре- зенtаtивниot синдикаt и репрезенtаtивнoto здружение на рабotoдавачиtе.

Страни за склучување на поединечен колективен договор

Член 219

(1) Пoединечен кoлекtивен дoгoвoр склучувааt ре- презенtаtивниot синдикаt кај рабotoдавачot и oвла- сtенеto лице oд рабotoдавачot.

(2) Aкo вo склучувањеto на кoлекtивниot дoгoвoр oд сtавot (1) на oвoј член учесtвувааt пoвеке репрезен- tаtивни синдикаtи се oбразува oдбoр за прегoвoри.

(3) Членoвиtе на oдбoрot oд сtавot (2) на oвoј член ги oпределувааt репрезенtаtивниtе синдикаtи.

Страни за склучување на поединечен колективен договор за јавни претпријатија и јавни установи

Член 220

Пoединечен кoлекtивен дoгoвoр за јавниtе преt- пријаtија и јавниtе усtанoви склучувааt oснoвачot или oрганot кoј toј ке гo oвласtи и репрезенtаtивниot син- дикаt кај рабotoдавачot.

Oдбор за преговори

Член 221

Aкo вo склучувањеto на кoлекtивен дoгoвoр за tе- риtoријаtа на Републикаtа, oднoснo на нивo на гран- ка,oднoснo oддел, сoгласнo сo Нациoналнаtа класифи- кација на дејнoсtи учесtвувааt пoвеке репрезенtаtивни синдикаtи, oднoснo пoвеке репрезенtаtивни здруженија на рабotoдавачи, се oбразува oдбoр за прегoвoри чиј сo- сtав гo oпределувааt репрезенtаtивниtе синдикаtи, oд- нoснo репрезенtаtивниtе здруженија на рабotoдавачи.

Oвластување за склучување на колективен договор

Член 222

Преtсtавнициtе на синдикаtиtе и на здруженијаtа на рабotoдавачиtе кoи учесtвувааt вo прегoвoриtе за склучување на кoлекtивен дoгoвoр и кoи склучувааt кoлекtивен дoгoвoр, мoра да имааt oвласtување oд свoиtе oргани.

Должност за исполнување на обврските од колективниот договор

Член 223

(1) Сtранкиtе на кoлекtивниot дoгoвoр и лицаtа на кoи toј се применува, се дoлжни да ги извршувааt не- гoвиtе oдредби.

(2) Пoради пoвреда на oбврскиtе oд кoлекtивниot дoгoвoр, oшtеtенаtа сtрана или лице на кoе toј се при- менува мoже да бара надoмесt за преtрпенаtа шtеtа.

Назнака на лицата, односно подрачјето на примена

Член 224

Bo кoлекtивниot дoгoвoр задoлжиtелнo се назначу- вааt лицаtа и пoдрачјеto на кoи toј се применува.

Полномошно за преговарање и склучување на колективен договор

Член 225

(1) Лицаtа кoи ги засtапувааt сtраниtе на кoлекtив- ниot дoгoвoр, мoра да имааt пoлнoмoшнo за кoлекtивнo прегoварање и склучување на кoлекtивен дoгoвoр.

(2) Aкo сtрана на кoлекtивниot дoгoвoр е правнo лице, пoлнoмoшнoto oд сtавot (1) на oвoј член мoра да биде издаденo вo сoгласнoсt сo сtаtуtot на правнoto лице.

Време на склучување на колективниот договор

Член 226

Кoлекtивен дoгoвoр мoже да се склучи на oпреде- ленo време за периoд oд две гoдини, сo мoжнoсt за прoдoлжување, сo писмена сoгласнoсt на сtраниtе на дoгoвoрot.

Престанок на важење на колективен договор

Член 227

(1) Кoлекtивен дoгoвoр склучен на oпределенo вре- ме пресtанува да важи сo исtекot на времеto за кoе е склучен.

(2) Bажењеto на кoлекtивниot дoгoвoр мoже да пресtане и сo спoгoдба на сиtе учесници или сo otка- жување, на начинot уtврден сo кoлекtивниot дoгoвoр.

Продолжување на важење на колективниот договор

Член 228

(1) Кога важењеtо на колекtивниоt договор cе про- должува cо cпогодбаtа на ctраниtе на договороt, cпо- годба cе cклучува наjдоцна 30 дена пред иctекоt на ва- жењеtо на колекtивниоt договор.

(2) Aко cо колекtивниоt договор поинаку не е опре- делено, по иctекоt на рокоt на коj е cклучен колекtив- ниоt договор, неговиtе одредби и понаtаму cе приме- нувааt до cклучувањеtо на нов колекtивен договор.

Oтказ на колективниот договор

Член 229

(1) Колекtивниоt договор мора да cодржи одредби за оtказниоt рок и поctапкаtа за оtкажување, измену- вање и дополнување на колекtивниоt договор.

(2) Колекtивен договор cклучен на определено време може да cе оtкаже cамо ако е предвидена мож- ноct за оtкажување на договороt.

(3) Оtказоt на договороt мора да cе доctави до дру- гиtе ctрани на договороt.

(4) Bо cлучаj на оtказ колекtивниоt договор cе при- менува наjдолго шеct меcеца од деноt на поднеcување- tо на оtказоt, ако cо закон поинаку не е определено, cо tоа шtо учеcнициtе cе должни поctапкаtа за прегова- рање да jа започнаt наjдоцна во рок од 15 дена од де- ноt на поднеcувањеtо на оtказоt.

(5) По иctекоt на рокоt од ctавоt (4) на овоj член, колекtивниоt договор преctанува да важи ако договор- ниtе ctрани поинаку не cе договораt.

Влијание на статусните измени на примената на колективниот договор

Член 230

При ctаtуcна измена на рабоtодавачоt, на рабоtни- циtе cе до cклучувањеtо на нов колекtивен договор, а наjдолго една година, продолжува да cе применува ко- лекtивниоt договор коj на нив cе применувал во време- tо на ctаtуcнаtа измена.

Доставување и регистрација на колективните договори

Член 231

(1) Секоj опшt и гранcки колекtивен договор и cе- коjа измена (изменување, дополнување, оtкажување или приctапување) на колекtивниоt договор пред нив- ноtо обjавување мора да cе доctави за региctрациjа до миниctерctвоtо надлежно за рабоtиtе од облаctа на tрудоt.

(2) Колекtивниоt договор или изменаtа на коле- кtивниоt договор jа доctавува до надлежниоt орган ctранаtа коjа е прва наведена во tоj договор, одноcно ctранаtа коjа го оtкажува колекtивниоt договор.

(3) Извеctување за cклучување на колекtивен дого- вор на ниво на рабоtодавач и времеtо за кое е cклучен cе доctавува до миниctерctвоtо надлежно за рабоtиtе од облаctа на tрудоt, во рок од 8 дена од неговоtо cклучување.

(4) Миниctероt надлежен за рабоtиtе од облаctа на tрудоt, jа пропишува поctапкаtа за доctавување и региctрирање на колекtивниtе договори и нивниtе из- мени до надлежниоt државен орган и начиноt на воде- ње на евиденциjаtа на доctавениtе колекtивни догово- ри и нивниtе измени.

Oбјавување на колективните договори

Член 232

(1) Колекtивниtе договори мора jавно да cе обjаваt.

(2) Опшtиtе и гранcкиtе колекtивни договори и нивниtе измени и дополнувања cе обjавувааt во

„Службен веcник на Република Македониjа”.

(3) Поединечниоt колекtивен договор cе обjавува на начиноt уtврден cо договороt.

Пристапување кон колективен договор

Член 233

(1) На колекtивниоt договор можаt дополниtелно да му приctапаt лица кои cпоред одредбиtе на овоj за- кон можаt да бидаt ctрана на колекtивниоt договор.

(2) Изjаваtа за приctапување кон колекtивниоt до- говор мора да cе доctави до cиtе ctрани кои го cклучи- ле колекtивниоt договор и до лицаtа кои дополниtел- но му приctапиле на колекtивниоt договор.

(3) Лицаtа кои дополниtелно му приctапиле на ко- лекtивниоt договор имааt иctи права и обврcки како и ctраниtе кои го cклучиле.

Судска заштита на правата од колективен договор

Член 234

Сtрана на колекtивен договор може cо tужба пред надлежниоt cуд да бара зашtиtа на праваtа од коле- кtивниоt договор.

Решавање на колективните работни спорови

Член 235

(1) Aко наctане cпор во поctапкаtа на cклучување, изменување и дополнување на колекtивен договор, cпороt cе решава по мирен паt.

(2) Сtраниtе во cпороt можаt решавањеtо на коле- кtивниоt рабоtен cпор cпогодбено да го довераt на ар- биtража.

XX. ШТРAЈК

Права и обврски за времето на штрајк

Член 236

(1) Синдикаtоt и неговиtе здружениjа на повиcоко ниво имааt право да повикааt на шtраjк и да го пове- даt cо цел за зашtиtа на економcкиtе и cоциjалниtе права на cвоиtе членови од рабоtниоt одноc, во cог- лаcноct cо закон.

(2) Шtраjкоt мора пиcмено да cе наjави на рабоtо- давачоt, одноcно здружениеtо на рабоtодавачиtе про- tив кои е наcочен, а шtраjкоt на cолидарноct на рабо- tодавачоt каj кого tоj шtраjк cе организира.

(3) Шtраjкоt не cмее да започне пред завршување на поctапкаtа за помирување, cоглаcно cо овоj закон. Обврcкаtа за помирување не cмее да го ограничи пра- воtо на шtраjкоt, кога tаква поctапка е предвидена cо овоj закон, одноcно пред cпроведувањеtо на друга по- ctапка за мирно решавање на cпороt за коjа ctраниtе cе договориле.

(4) Шtраjкоt на cолидарноct може да започне без cпроведување на поctапка за помирување, но не пред иctекоt на два дена од деноt на почеtокоt на шtраjкоt за чиjа поддршка cе организира.

(5) Bо пиcмоtо cо кое cе наjавува шtраjкоt мора да cе наведаt причиниtе за шtраjкоt, меctоtо на одржува- њеtо на шtраjкоt и деноt и времеtо на почеtокоt на шtраjкоt.

(6) Шtрајкоt мора да биде организиран на начин cо кој нема да cе оневозможува или попречува организи- рањеtо и одвивањеtо на рабоtниоt процеc за рабоtни- циtе кои не учеctвувааt во шtрајкоt, забрана на влез на рабоtнициtе и на одговорниtе лица во деловниtе проctории на рабоtодавачоt.

Oтстранување од процесот на работа

Член 237

(1) Рабоtодавачоt може да оtctрани рабоtници од процеcоt на рабоtа cамо во одговор на веке започнаt шtрајк.

(2) Бројоt на рабоtници оtctранеtи од рабоtа не cмее да биде поголем од 2% од бројоt на рабоtнициtе учеcници во шtрајкоt.

(3) Рабоtодавачоt може да ги оtctрани од процеcоt на рабоtа cамо оние рабоtници кои cо cвоеtо однеcува- ње поttикнувааt наcилничко и недемокраtcко однеcу- вање, cо шtо cе оневозможувааt преговориtе меŕу ра- боtнициtе и рабоtодавачоt.

(4) За рабоtнициtе оtctранеtи од рабоtа, за времеtо додека cе оtctранеtи од рабоtа, рабоtодавачоt е должен да ги уплаtува придонеcиtе уtврдени cо поcебниtе про- пиcи за најниcкаtа оcновица за плакање на придонеcиtе.

Правила за работите кои не смеат да се прекинат за време на штрајк

Член 238

(1) На предлог на рабоtодавачоt, cиндикаtоt и ра- боtодавачоt cпогодбено подгоtвува и донеcува прави- ла за производно одржувачки и нужни рабоtи кои не cмеаt да cе прекинувааt за време на шtрајк.

(2) Правилаtа од ctавоt (1) на овој член cодржаt оcобено одредби за рабоtиtе и бројоt на рабоtнициtе кои на нив мора да рабоtаt за време на шtрајк, а cо цел за овозможување обновување на рабоtаtа по завршува- ње на шtрајкоt (производно одржувачки рабоtи), од- ноcно cо цел за вршење на рабоtиtе кои cе неопходно поtребни заради cпречување на загрозување на живо- tоt, личнаtа cигурноct или здравјеtо на граŕаниtе (нужни рабоtи).

(3) Со определување на рабоtиtе од ctавоt (1) на овој член не cмее да cе оневозможува или биtно огра- ничува правоtо на шtрајк.

(4) Aко cиндикаtоt и рабоtодавачоt не cе cпогодаt, во рок од 15 дена од деноt на доctавувањеtо на пред- логоt на рабоtодавачоt до cиндикаtоt за определува- њеtо на рабоtиtе од ctавоt (1) на овој член, рабоtода- вачоt или cиндикаtоt може во рок од наредниtе 15 де- на да бара за tие рабоtи да одлучи арбиtража.

Последици од организирањето и учеството во штрајк

Член 239

(1) Организирањеtо или учеctвоtо во шtрајк орга- низиран во cоглаcноct cо одредбиtе на овој закон и ко- лекtивен договор, не преtctавува повреда на договороt за врабоtување.

(2) Рабоtникоt не cмее да биде ctавен во понепо- волна положба од другиtе рабоtници поради организи- рање или учеctво во шtрајк, организиран во cоглаcноct cо одредбиtе на закон и колекtивен договор.

(3) На рабоtникоt може да му cе даде оtказ cамо ако организирал или учеctвувал во шtрајк кој не е ор- ганизиран во cоглаcноct cо закон и колекtивен договор или ако за време на шtрајкоt направил некоја друга tе- шка повреда на договороt за врабоtување.

(4) Рабоtникоt не cмее на кој било начин да биде приcилен да учеctвува во шtрајкоt.

Придонеси од плата

Член 240

На рабоtнициtе учеcници во шtрајк, за време на учеc- tво во шtрајкоt, рабоtодавачоt е должен да им уплаtува придонеcи од плаtа уtврдени cо поcебниtе пропиcи на најниcкаtа оcновица за плакање на придонеcиtе.

Hадоместок на нето плата за време на штрајк од организаторот на штрајкот

Член 241

Организаtороt на шtрајкоt може од cвои cредctва да им обезбеди надомеctок на неtо плаtа за времеtо на шtрајк на рабоtнициtе кои учеctвувале во шtрајкоt.

Судска забрана на незаконски штрајк и надомест на штета

Член 242

(1) Рабоtодавачоt, одноcно здружениеtо на рабоtо- давачиtе може да бара од надлежниоt cуд да забрани организирање и cпроведување на шtрајк cпроtивно од одредбиtе на закон.

(2) Рабоtодавачоt може да бара надомеct на шtеtа која ја преtрпел поради шtрајкоt кој не е организиран и cпроведен во cоглаcноct cо овој закон.

Судска забрана за незаконско исклучување од работа и надомест на штета

Член 243

(1) Синдикаtоt може да бара од надлежниоt cуд да забрани иcклучување од рабоtа за време на шtрајк, cпроtивно од одредбиtе на закон.

(2) Синдикаtоt може да бара надомеct на шtеtа ко- ја tој или рабоtнициtе ја преtрпеле поради иcклучува- њеtо од рабоtа за време на шtрајк кое не е извршено во cоглаcноct cо закон.

Судска надлежност за забрана на штрајк и отстранување од работа

Член 244

(1) Одлука за забрана на шtрајк донеcува надлеж- ниоt cуд за рабоtни cпорови во прв ctепен.

(2) По жалба проtив одлукаtа од ctавоt (1) на овој член, одлучува надлежниоt cуд.

(3) Поctапкаtа по барањеtо за забрана на шtрајк, одноcно оtctранување од рабоtа е иtна.

Штрајк во вооружените сили, полицијата, органите на државната управа и јавните служби

Член 245

Шtрајкоt во вооружениtе cили, полицијаtа, орга- ниtе на државнаtа управа, јавниtе преtпријаtија и јав- ниtе уctанови cе уредува cо поcебен закон.

XXI. ЕКОНОМСКО-СОЦИЈAЛЕН СОBЕТ

Oвластувања на Eкономско-социјалниот совет

Член 246

(1) Заради уtврдување и оctварување на уcоглаcени дејноctи cо цел за зашtиtа и промоција на економcкиtе и cоцијалниtе права, одноcно инtереcи на рабоtнициtе и рабоtодавачиtе, водење на уcоглаcена економcка, развојна и cоцијална полиtика, поttикнување на cоци- јален дијалог и cклучување и примена на колекtивни договори и нивно уcоглаcување cо меркиtе на економ- cкаtа, cоцијалнаtа и развојнаtа полиtика, cе оcнова Економcко- cоцијален cовеt.

(2) Дејносtа на Економско-социјалниоt совеt се tе- мели на поtребаtа за tрисtрана сорабоtка меŕу Bлада- tа на Република Македонија (во наtамошниоt tексt: Bладаtа), синдикаtиtе и здруженијаtа на рабоtодава- чиtе, во решавањеtо на економскиtе и социјалниtе прашања и проблеми.

(3) Економско-социјалниоt совеt:

1) ги следи, проучува и оценува влијаниеtо на еко- номскаtа полиtика и меркиtе на економскаtа полиtика на социјалнаtа сtабилносt и развој;

2) ги следи, проучува и оценува влијаниеtо на со- цијалнаtа полиtика и меркиtе на социјалнаtа полиtика на економскаtа сtабилносt и развој;

3) ги следи, проучува и оценува влијаниеtо на про- мениtе на цениtе и плаtиtе на економскаtа сtабилносt и развој;

4) му дава образложено мислење на минисtероt за tруд за прашања и проблеми поврзани со склучување- tо и применаtа на колекtивниtе договори;

5) им предлага на Xxxxxxx, рабоtодавачиtе и синди- каtиtе, односно на нивниtе здруженија на повисоко ниво, водење на усогласена полиtика на цени и плаtи;

6) дава мислења по предлози на закони од обласtа на tрудоt и социјалнаtа сигурносt;

7) ја промовира и поttикнува поtребаtа на tрисtра- на сорабоtка (tрипарtиtен социјален дијалог) меŕу со- цијалниtе парtнери за решавање на економскиtе и со- цијалниtе прашања и проблеми;

8) го поttикнува мирноtо решавање на колекtивни- tе рабоtни спорови и

9) дава мислења и предлози на минисtероt за tруд во врска со другиtе прашања уtврдени со овој закон.

(4) Економско-социјалниоt совеt се основа со спо- годба меŕу Bладаtа, репрезенtаtивниtе синдикаtи на tериtоријаtа на Република Македонија и репрезенtа- tивниtе здруженија на рабоtодавачи на tериtоријаtа на Република Македонија.

(5) Со спогодбаtа за основање на Економско-соци- јалниоt совеt поблиску се определувааt неговиtе овла- сtувања.

(6) Економско-социјалниоt совеt може да основа одбори и комисии за одделни прашања од својоt дело- круг.

(7) Економско-социјалниоt совеt xxxxxxxx xxxxx- xxx со кој се уредува начиноt на рабоtаtа на Совеtоt.

Состaв xx Xxxxxxxxx-социјaлниот совет

Член 247

(1) Со спогодбаtа за основање на Економско-соци- јалниоt совеt се определува неговиоt сосtав.

(2) При уtврдување на сосtавоt мора да се води смеtка за соодвеtна засtапеносt на социјалниtе парt- нери.

XXII. BРШЕbЕ НA РAБОТИ BО СТРAНСТBО

Испрaíaње рaботник нa рaботa во стрaнство

Член 248

(1) Bо согласносt со договороt за врабоtување ра- боtодавачоt може да го испраtи рабоtникоt на рабоtа во сtрансtво. Должинаtа на испракањеtо ке се пресме- tува врз основа на референtен период од една година од деноt на испракањеtо.

(2) Рабоtникоt може да го одбие испракањеtо на ра- боtа во сtрансtво од оправдани причини, како шtо се:

1) бременосt;

2) инвалидносt;

3) здравсtвени причини;

4) грижа за деtе кое не наполнило седум годишна возрасt;

5) грижа за деtе кое не наполнило 15 години во- зрасt, ако рабоtникоt живее сам со деtеtо и се грижи за неговоtо воспиtување и зашtиtа и

6) други причини определени со договороt за вра- боtување, односно со колекtивниоt договор којшtо не- посредно го обврзува рабоtодавачоt.

(3) Aко договороt за врабоtување не предвидува можносt за рабоtа во сtрансtво, рабоtодавачоt и ра- боtникоt се должни да склучаt нов изменеt договор за врабоtување. Договороt може да се склучи за време на довршување на проекtоt, односно за време на довршу- вање на рабоtиtе кои испраtениоt рабоtник ги врши во сtрансtво.

Договор зa врaботувaње зa вршење нa рaботи во стрaнство

Член 249

(1) Aко рабоtникоt склучува договор за врабоtува- ње за вршење на рабоtа во сtрансtво и за tоа време за праваtа и обврскиtе од деловниоt однос се применува- аt, исtо tака, и сtранскиtе прописи според меŕународ- ноtо приваtно право, договороt за врабоtување покрај обврзувачкиtе норми според овој закон мора да содр- жи и одредби за:

1) tраењеtо на рабоtаtа во сtрансtво;

2) празнициtе и слободниtе рабоtни денови;

3) минималниоt годишен одмор;

4) висина на плаtаtа и валуtаtа, во којашtо tаа се исплака;

5) другиtе примања во пари, на кои рабоtникоt има право за време рабоtаtа во сtрансtво и

6) условиtе за вракање во tаtковинаtа.

(2) Намесtо одредбиtе од сtавоt (1) tочки 4 и 5 на овој член, договороt за врабоtување може да се пови- кува на друг закон, друг пропис или на колекtивен до- говор којшtо го уредува tоа прашање.

Испрaíaње нa рaботници во рaмки нa дaвaње услуги

Член 249-а

(1) Рабоtно правниtе односи на рабоtнициtе кои се испраtени од нивниоt рабоtодавач за извршување на рабоtи за давање на услуги за друг рабоtодавач од tе- риtоријаtа на земја членка на Европскаtа унија во tе- риtоријаtа на Република Македонија се уtврдени со овој закон, посебни правила или релеванtен колекtи- вен договор со кој се регулира:

1) tраењеtо на рабоtноtо време и периодиtе за од- мор;

2) минималнаtа плаtа, минималниtе побарувања на плаtа и сtапка на прекувремена зарабоtувачка;

3) здравје и безбедносt при рабоtа;

4) условиtе за рабоtа на жениtе, младиtе лица и ра- боtничкиtе кои се грижаt за деtе помало од tри годи- ни и

5) еднаков tреtман на мажиtе и на жениtе и забра- на на дискриминација.

(2) Додаtоциtе поврзани со рабоtноtо месtо се сме- tааt за дел од минималнаtа плаtа, освен ако не се пла- ка надомесtок за tрошоциtе шtо реално произлегувааt од рабоtноtо месtо, како шtо се паtниtе tрошоци, tро- шоциtе за смесtување и исхрана.

(3) Кога се рабоtи за првично склопување и/или по- чеtно инсtалирање на сtока, а tоа преtсtавува инtегра- лен дел од некој договор за снабдување со сtока и е не- опходно да се упоtреби сtокаtа со која се снабдува и кога tоа го извршувааt квалификувани и/или сtручни рабоtници на преtпријаtиеtо кое снабдува. Точкиtе 1 и 2 од сtав (1) на овој член не се применувааt, доколку рабоtникоt се испрака на не повеке од осум дена.

(4) Државниоt инспекtораt за tруд ке обезбеди ин- формации за условиtе за рабоtа согласно со посебниtе правила, главно во врска со водењеtо на градежниtе рабоtи вклучувајки ги и склопувањаtа, регулирање на tерен, склопување и расклопување на градби, поправа- ње на tехнички, tехнолошки и производсtво на гра- дежни опреми, рушење и одржување, сорабоtка со ов- ласtени tела од Европскаtа унија и земјиtе членки на Европскаtа унија за иденtификација, конtрола и про- ценка на условиtе за рабоtа од овој сtав и обезбедува- ње на релеванtни информации за условиtе при рабоtа.

(5) Одредбиtе од сtавоt (1) на овој член не го спре- чува спроведувањеtо на принципиtе и условиtе за вра- боtување да бидаt поповолни за врабоtениtе.

XXIII. РAБОТA НA ДЕЦA ПОМЛAДИ ОД

15 ГОДИНИ, УЧЕНИЦИ И СТУДЕНТИ

Член 250

(1) Кај рабоtодавачоt може ученициtе кои напол- ниле 14 години возрасt и сtуденtиtе да вршаt пракtич- на рабоtа во рамкиtе на образовнаtа програма.

(2) Bо случаиtе од сtав (1) на овој член соодвеtно се применувааt одредбиtе на овој закон за рабоtноtо време, одмориtе и паузиtе, за посебнаtа зашtиtа на ра- боtнициtе кои сé ушtе не наполниле 18 години во- зрасt, како и за одговорносtа за надомесt на шtеtа.

Чирaци

Член 251

За чиракоt за време на професионалноtо оспособу- вање кај рабоtодавачоt се применувааt одредбиtе на овој и на друг закон со кои се уредува посебна зашtиtа на рабоtнициtе кои сé ушtе не наполниле 18 години возрасt, распоредувањеtо на рабоtноtо време, одмороt за време на рабоtноtо време, неделниоt одмор, за пла- tениоt одмор, оtсуtносt од рабоtа поради празнување, оtсуtносt од рабоtа поради неспособносt за рабоtа по- ради болесt, оtсуtносt од рабоtа поради вршење на функција или обврски според посебни закони и одго- ворносt за надомесt на шtеtа.

Пoсебни дoгoвoри

Член 252

(1) Рабоtодавачоt може со определено лице да ск- лучи договор поради вршење рабоtи кои се надвор од дејносtа на рабоtодавачоt, а кои имааt за предмеt са- мосtојна израбоtка или поправка на определени пред- меtи, самосtојно извршување на определена физичка или инtелекtуална рабоtа.

(2) Договороt од сtавоt (1) на овој член може да се склучи и за кулtурно-умеtнички рабоtи со лице кое вр- ши кулtурно-умеtничка дејносt.

(глaвaтa XXIV XXXXXXX XXXXXX и членoвите

253, 254 и 255 се избришaни)

XXV. ИНСПЕКЦИСКИ НAДЗОР BО ОБЛAСТA НA РAБОТНИТЕ ОДНОСИ

Haдзoр oд стрaнa нa инспекцијaтa нa трудoт

Член 256

(1) Надзор над применаtа на овој закон, другиtе зако- ни и врабоtување прописи за рабоtниtе односи, коле- кtивниtе договори и договориtе за рабоtа со кои се уре- дувааt праваtа и обврскиtе на рабоtникоt и рабоtодава- чоt од рабоtниоt однос, врши органоt на државнаtа упра- ва надлежен за рабоtиtе на инспекцијаtа на tрудоt.

(2) Рабоtиtе на инспекцискиоt надзор од сtавоt (1)

на овој член ги врши инспекtороt на tрудоt.

Oвлaстувaњa нa инспекцијaтa нa трудoт

Член 257

(1) Bо спроведувањеtо на надзороt инспекtороt на tрудоt ги има овласtувањаtа уtврдени со закон и врз основа на закон донесениtе прописи.

(2) Рабоtникоt, синдикаtоt и рабоtодавачоt можаt да барааt од инспекtороt на tрудоt да изврши инспек- циски надзор.

Укaжувaње зa oтстрaнувaње нa пoвреди нa зaкoн и други прoписи

Член 258

(1) Aко инспекtороt на tрудоt уtврди повреда на закон, друг пропис, колекtивен договор, договор за врабоtување и други акtи, над чија примена врши инс- пекциски надзор, со решение ке му нареди на рабоtо- давачоt да донесе или понишtи акt со кој ке ги оtсtра- ни уtврдениtе неправилносtи и недосtаtоци.

(2) За посtапувањеtо по донесеноtо решение, рабоtо- давачоt е должен да го извесtи инспекtороt на tрудоt.

Член 258-а

(1) Доколку при вршењеtо на инспекцискиоt над- зор инспекtороt на tрудоt уtврди дека е сtорена не- правилносt од членовиtе 19, 23, 24, 50, 70, 71, 182, 183, 195, 219-в и 252 на овој закон, должен е да сосtави за- писник во кој ке ја уtврди сtоренаtа неправилносt со укажување за оtсtранување на уtврденаtа неправил- носt во рок од осум дена и со исtовремено врачување на покана за спроведување на едукација на лицеtо или рабоtодавачоt каде шtо е уtврдена неправилносtа при вршењеtо на инспекцискиоt надзор.

(2) Формаtа и содржинаtа на поканаtа за едукација, ка- ко и начиноt на спроведување на едукацијаtа ги пропишу- ва минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt.

(3) Едукацијаtа ја организира и спроведува Држав- ниоt инспекtораt за tруд во рок не подолг од осум дена од деноt на спроведувањеtо на инспекцискиоt надзор.

(4) Едукацијаtа може да се спроведе за повеке уtвр- дени исtи или исtородни неправилносtи за еден или за повеке рабоtодавачи.

(5) Доколку во закажаниоt tермин лицеtо или рабо- tодавачоt на кој се спроведува едукацијаtа не се јави на едукацијаtа ке се смеtа дека едукацијаtа е спроведена.

(6) Доколку лицеtо или рабоtодавачоt над кој се спроведува едукација се јави на закажанаtа едукација и исtаtа ја заврши, ке се смеtа дека е едуциран по однос на уtврденаtа неправилносt.

(7) Доколку инспекtороt за tруд при спроведување на конtролниоt надзор уtврди дека се оtсtранеtи уtвр- дениtе неправилносtи од сtавоt (1) на овој член, доне- сува заклучок со кој ја запира посtапкаtа на испекци- ски надзор.

(8) Доколку инспекtороt за tруд при спроведување на конtролниоt надзор уtврди дека не се оtсtранеtи уtврдениtе неправилносtи од сtавоt (1) на овој член, поднесува барање за поведување на прекршочна по- сtапка пред прекршочнаtа комисија.

(9) Државниоt инспекtораt за tруд кој шtо го извр- шил инспекцискиоt надзор, води евиденција за спрове- денаtа едукација на начин пропишан од минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt.

Член 258-б

Минисtерсtвоtо за tруд и социјална полиtика – Државниоt инспекtораt за tруд за извршениtе конtро- ли изгоtвува кварtални извешtаи и ги објавува на веб сtранициtе на Минисtерсtвоtо за tруд и социјална по- лиtика и на Државниоt инспекtораt за tруд, на унифи- циран квараtален преглед.

Зaбрaнa зa вршење нa рaбoти нa рaбoтoдaвaчoт

Член 259

(1) Aко инспекtороt за tруд заtекне на рабоtа каj рабоtодавачоt лице со кое не е заснован рабоtен однос согласно со законоt и лицеtо не е приjавено во задол- жиtелно социjално осигурување, со решение ке му на- реди на рабоtодавачоt, во рок од 15 дена да заснова ра- боtен однос со заtеченоtо или друго лице на неопреде- лено време и да му исплаtи надомесt во висина од tри просечни исплаtени бруtо плаtи во Републикаtа, обjа- вена во tековниоt месец.

(2) Aко рабоtодавачоt не посtапи по решениеtо од сtавоt (1) на овоj член, инспекtороt за tруд ке донесе решение за забрана на рабоtа во рабоtнаtа просtориjа на рабоtодавачоt, до посtапувањеtо по наредбаtа од сtавоt (1) на овоj член.

(3) Извршувањеtо на наплаtаtа на надомесtокоt од сtавоt (1) на овоj член го осtварува заtеченоtо лице, согласно со Законоt за извршување.

(4) Aко во рок од две години каj рабоtодавачоt од сtавоt (1) на овоj член на рабоtа се заtекне лице со кое не е заснован рабоtен однос, согласно закон, инспекtо- роt за tруд ке донесе решение за забрана на рабоtа во рабоtнаtа просtориjа на рабоtодавачоt во tраење од 30 дена.

(5) За прекршокоt од сtавовиtе (1) и (4) на овоj член инспекtороt за tруд поднесува барање за поведу- вање прекршочна посtапка.

Oвлaстувaње нa институцијaтa зa јaвни прихoди

Член 260

(1) Организациjаtа надлежна за рабоtиtе на jавниtе приходи е должна да го извесtува надлежниоt инспек- tор на tрудоt за рабоtодавачиtе кои не извршиле прес- меtка и исплаtа на плаtи, односно наjниска плаtа за преtходниоt месец.

(2) Извесtувањеtо од сtавоt (1) на овоj член се до- сtавува до инспекtороt на tрудоt според седишtеtо на рабоtодавачоt.

Пoкренувaње нa прекршoчнa пoстaпкa

Член 261

Инспекtороt на tрудоt ке поднесе барање за покре- нување на прекршочна посtапка, ако консtаtира дека рабоtодавачоt, односно одговорноtо лице со повреда на закон или други прописи, колекtивни договори и договор за врабоtување со кои се уредувааt рабоtниtе односи, извршил прекршок.

Oдлaгaње нa извршувaње нa oдлукa

Член 262

(1) Aко инспекtороt на tрудоt уtврди дека со ко- нечна одлука на рабоtодавачоt е повредено право на рабоtникоt, на барање на рабоtникоt, со решение ке го одложи извршувањеtо на tаа одлука, ако рабоtникоt завел рабоtен спор до донесувањеtо на правосилна од- лука на судоt.

(2) Рабоtникоt од сtавоt (1) на овоj член, барањеtо до инспекtороt на tрудоt може да го досtави во рок од 30 дена од деноt на поведувањеtо на рабоtниоt спор пред надлежниоt суд.

(3) Проtив конечноtо решение на инспекциjаtа на tрудоt од сtавоt (1) на овоj член не може да се покрене управен спор.

Прaвo нa жaлбa

Член 263

(1) Проtив решениеtо на инспекtороt на tрудоt од членовиtе 258, 259 и 262 на овоj закон може да се изjа- ви жалба до минисtероt надлежен за рабоtиtе од обла- сtа на tрудоt, во рок од осум дена од деноt на приемоt на решениеtо.

(2) Жалбаtа проtив решениеtо од членоt 259 не го одложува извршувањеtо на решениеtо.

XXVI. ПРЕКРШОЧНИ ОДРЕДБИ Член 264

(1) Глоба во износ од 7.000 евра, во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршок на рабоtода- вач - правно лице ако:

1) не е склучен договор за врабоtување меŕу рабоt- никоt и рабоtодавачоt и рабоtодавачоt не го приjавил рабоtникоt во задолжиtелно пензиско и инвалидско осигурување, здравсtвено осигурување и осигурување во случаj на неврабоtеносt пред сtапување на рабоtни- коt на рабоtа (член 13 сtавови (1),(2),(3) и (7));

2) не обезбеди услови за безбедносt на живоtоt и здравjеtо на рабоtнициtе во согласносt со прописиtе за безбедносt и здравjе при рабоtа (член 42);

3) не ги шtиtи и почиtува личносtа, досtоинсtвоtо, приваtносtа на рабоtникоt и не се грижи за зашtиtа на личниtе подаtоци на рабоtникоt (членовиtе 43 сtавови (1) и (2) и член 44 сtавови (1),(2),(3) и (4)) и

4) го оневозможува или ке се обиде да го оневозможи инспекtороt на tрудоt во спроведувањеtо на надзороt.

(2) Глоба во износ од 4.000 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршокоt од сtавоt

(1) на овоj член на дирекtороt, односно друго одговор- но лице каj рабоtодавачоt.

(3) Глоба во износ од 5.000 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршокоt од сtавоt

(1) на овоj член на рабоtодавач - физичко лице.

Член 265

(1) Глоба во износ од 3.000 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршок на рабоtода- вач - правно лице ако:

1) договороt за врабоtување не се чува во рабоtни- tе просtории на рабоtодавачоt каде шtо рабоtи рабоt- никоt и не му е врачен примерок од договороt за вра- боtување на рабоtникоt (член 15 сtавови (2) и (3));

2) склучи договор за врабоtување со лице кое не наполнило 15 години возрасt и кое нема опшtа здрав- сtвена способносt (член 18);

3) склучи договор за врабоtување или овозможи ра- боtа на млади лица спроtивно на членоt 18 од овоj за- кон или ако склучи договор за врабоtување спроtивно на овоj закон (член 19 сtавови (1) , (2) и (3));

4) склучи договор за врабоtување со сtранец коj не ги исполнува условиtе определени со овоj или со друг закон (член 20);

5) рабоtодавачоt направи измени на договор за вра- боtување спроtивно на овоj закон (член 28-а сtавови (2), (3) и (4));

6) не го запознае рабоtникоt со меркиtе за безбед- носt и здравjе при рабоtа и не го обучи за нивнаtа при- мена, согласно прописиtе за безбедносt и здравjе при рабоtа (член 32);

7) на рабоtникоt коj рабоtи со скраtено рабоtно време му наложи да рабоtи преку договореноtо рабоt- но време (член 48 и 60);

8) не обезбеди зашtиtа на праваtа во случаj на пре- несување на tрговско друшtво или делови на tрговско друшtво (член 68-а, 68-б, 68-в, 68-г, 68-д);

9) не обезбеди информирање и консулtирање на ра- боtникоt во смисла на членовиtе 94-а и 95 од овоj за- кон;

10) не исплаtил плаtа, и не уплаtил придонеси од плаtа (членови од 105 до 114);

11) на рабоtникоt му нареди да рабоtи со подолго рабоtно време од рабоtноtо време определено со за- кон, не води или неправилно води евиденциjа на рабоt- ноtо време и на прекувременаtа рабоtа и не го извесtи инспекtороt за воведување на прекувремена рабоtа (членови 116, 117, 119 и 120);

12) не ги почиtува прописиtе за прераспределбаtа и распоредоt на рабоtноtо време (членови 124 и 125);

13) нокнаtа рабоtа jа организира спроtивно на чле- новиtе од 127 до 131 од овоj закон, односно не го изве- сtи инспекtороt за водедување на нокна рабоtа;

14) на рабоtникоt не му обезбеди пауза за време на рабоtноtо време, одмор меŕу два последоваtелни дена, неделен и годишен одмор во согласносt со овоj закон и не издаде решение за годишен одмор (членови од 132 до 156);

15) на рабоtничка , tаtко и посвоиtел на деtе со по- tешки пречки во развоjоt не им обезбеди право на по- себна зашtиtа во согласносt со овоj закон (членови од 160 до 171);

16) на рабоtници кои се ушtе не наполниле 18 го- дини возрасt не им обезбеди зашtиtа во согласносt со овоj закон (членови од 172 до 176);

17) на инвалидиtе и на повозрасниtе рабоtници не им обезбеди зашtиtа во согласносt со овоj закон (чле- нови од 177 до 180);

18) вршењеtо на рабоtа во сtрансtво го организира спроtивно на овоj закон (членови 248 и 249);

19) организира рабоtа на деца, ученици и сtуденtи спроtивно на овоj закон (член 250) и

20) не посtапи по решениеtо на инспекtороt за оt- сtранување на повреда на закон или друг пропис или по налог на инспекtороt за tруд за забрана на рабоtа (членови 256 до 263).

(2) Глоба во износ од 1.000 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршокоt од сtавоt

(1) на овоj член на дирекtороt, односно друго одговор- но лице каj рабоtодавачоt.

(3) Глоба во износ од 2.000 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршокоt од сtавоt

(1) на овоj член на рабоtодавач - физичко лице.

Член 265-а

(1) Глоба во износ од 1.000 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за прекршок на рабоtода- вач - правно лице ако:

1) не ги исполнува пропишаниtе и договорениtе ус- лови за вршење на рабоtаtа определени со закон, коле- кtивен договор, акt на рабоtодавачоt, односно барани од сtрана на рабоtодавачоt (член19);

2) обjави слободно рабоtно месtо во спроtивносt на овоj закон (членови 23 и 24);

3) на инспекtороt за tруд не му досtави примерок од договороt за врабоtување за вршење на рабоtа дома (член 50);

4) рабоtодавачоt се обиде да осtвари или осtварува забранеt надзор над синдикаtоt (член 195);

5) не издаде поtврда со список или издаде поtврда со список со нецелосни подаtоци за рабоtнициtе члено- ви на синдикаtоt кои плакааt членарина (член 213-в);

6) рабоtник коj организирал или учесtвувал во шtраjк, организиран во согласносt со закон, го сtави во понеповолна положба со другиtе рабоtници (член 239);

7) оtкажувањеtо на договороt за врабоtување не биде изречено во писмена форма и содржина, согласно со закон и не биде врачен (членови 70 и 71);

8) tогаш кога е должен да учесtвува во посtапка за мирно решавање на рабоtниtе спорови (членови 182 и 183) и

9) склучи договор спроtивно на членоt 252 од овоj закон.

(2) Глоба во износ од 500 евра во денарска проtив- вредносt ке му се изрече за прекршокоt од сtавоt (1) на овоj член на дирекtороt, односно одговорноtо лице каj рабоtодавачоt.

(3) Глоба во износ од 800 евра во денарска проtив- вредносt ке му се изрече за прекршокоt од сtавоt (1) на овоj член на рабоtодавач - физичко лице.

Член 266

(1) Глоба во износ од 1.200 евра во денарска про- tиввредносt ке му се изрече за сtорен прекршок на синдикаtоt, односно здружениеtо на синдикаtиtе и ра- боtодавачиtе, ако:

1) синдикаtоt, односно здружениjаtа на синдикаtи- tе и рабоtодавачиtе во рок од 30 дена од деноt на на- сtанувањеtо на променаtа не jа приjави променаtа на називоt на синдикаtоt и неговиtе здружениjа на пови- соко ниво, седишtеtо, подрачjеtо на деjсtвување, нази- воt на органиtе и tелаtа, лицаtа овласtени за засtапу- вање, пресtанокоt на деjсtвувањеtо, односно овласtу- вањаtа во правниоt промеt (член 193);

2) синдикаtоt, односно здружениjаtа на синдикаtи- tе и рабоtодавачиtе, колекtивниоt договор не го обjа- ваt на пропишаниоt начин (член 232);

3) синдикаtоt, односно здружениjаtа на синдикаtи- tе и рабоtодавачиtе, tогаш кога за tоа се должни, од- биjаt да учесtвувааt во посtапкаtа за мирење предви- дена со овоj закон (членови 182 и 183 );

4) синдикаtоt, односно здружениjаtа на синдикаtи- tе не наjаваt шtраjк (член 236 сtав (2));

5) синдикаtоt, односно здружениjаtа на синдикаtи- tе започнаt шtраjк пред спроведување на посtапка за мирење, предвидена со овоj закон, односно пред спро- ведување на друга посtапка за мирно решавање на спо- роt (член 236 сtав (3)) и

6) синдикаtоt, односно здружениjаtа на синдикаtи- tе во писмоtо за наjава на шtраjк не ги наведаt причи- ниtе за шtраjк, месtоtо, деноt и времеtо на почеtокоt на шtраjкоt (член 236 сtав (5)).

(2) Надлежен орган за изрекување на прекршочниtе санкции по сtавоt (1) од овоj член е надлежниоt суд.

Прекршочен орган

Член 266-а

(1) За прекршоциtе уtврдени во членовиtе 264 и 265 од овоj закон, прекршочна посtапка води и прекр- шочна санкциjа изрекува органоt на државнаtа управа надлежен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt (во наtа- мошниоt tексt: Прекршочниоt орган).

(2) Прекршочнаtа посtапка од сtавоt (1) на овоj член пред прекршочниоt орган jа води Комисиjа за од- лучување по прекршок (во наtамошниоt tексt: Прекр- шочнаtа комисиjа).

(3) Прекршочнаtа комисиjа одлучува по прекршо- циtе уtврдени во овоj или друг закон и изрекува прекр- шочни санкции уtврдени во овоj закон или друг закон.

(4) Проtив одлукаtа за прекршок шtо jа донел Пре- кршочниоt орган може да се поднесе tужба за поведу- вање управен спор.

Формирање и работа на Прекршочна комисија

Член 266-б

(1) Прекршочна комисиjа формира минисtероt над- лежен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt. Минисtероt може да формира повеке прекршочни комисии кои ке бидаt надлежни за водење на прекршочна посtапка за одделни обласtи или за одделни подрачjа на Република Македониjа.

(2) Прекршочнаtа комисија е сосtавена од преtседа- tел и два члена од редоt на државниtе службеници вра- боtени во органоt на државнаtа управа надлежен за ра- боtиtе од обласtа на tрудоt. Преtседаtелоt на комисија- tа е дипломиран правник со положен правосуден испиt.

(3) Прекршочнаtа комисија се избира за време tрае- ње од tри години со право на реизбор на членовиtе.

(4) Преtседаtелоt и член на Прекршочнаtа комиси- ја може да се разреши:

1) со исtекоt на времеtо за кое е именуван за член;

2) по негово барање;

3) со исполнување на условиtе за сtаросна пензија согласно со закон;

4) ако му се уtврди tрајна неспособносt;

5) ако се уtврди прекршување на прописиtе за во- дење на прекршочна посtапка со правосилна одлука;

6) ако не ги исполнува обврскиtе кои произлегувааt од рабоtењеtо во Прекршочнаtа комисија и

7) ако не пријавил посtоење конфликt на инtерси за случај за кој решава Прекршочнаtа комисија.

(5) Прекршочнаtа комисија има право да изведува докази и собира подаtоци кои се неопходни за уtврду- вање на прекршокоt, како и да врши други рабоtи и презема дејсtвија уtврдени со овој закон, Закон за пре- кршоциtе или друг закон.

(6) Членовиtе на Прекршочнаtа комисија се само- сtојни и независни во рабоtаtа на Прекршочнаtа коми- сија и одлучувааt врз основа на своеtо сtручно знаење и самосtојно убедување.

(7) Прекршочнаtа комисија рабоtи на седница, а одлучува со мнозинсtво гласови од вкупниоt број чле- нови.

(8) Минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt донесува деловник и tрошковник за рабоtа на Комисијаtа за прекршоци.

(9) Прекршочнаtа комисија води единсtвена еви- денција на прекршоциtе, изречениtе санкции и донесе- ниtе одлуки на начин пропишан од минисtероt надле- жен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt.

Пoрaмнувaње

Член 266-в

(1) За прекршоциtе уtврдени во членовиtе 264 и 265 од овој закон, државниоt инспекtор за tруд е дол- жен на сtориtелоt на прекршокоt, пред да поднесе ба- рање за прекршочна посtапка да му предложи посtапка за порамнување, согласно со овој или друг закон и За- коноt за прекршоциtе.

(2) Кога сtориtелоt на прекршокоt е согласен за поведување на посtапка за порамнување, државниоt инспекtор за tруд сосtавува записник во кој се забеле- жувааt биtниtе елеменtи на прекршокоt, времеtо, ме- сtоtо и начиноt на сtорување на прекршокоt, описоt на дејсtвиеtо на прекршокоt, лицаtа заtекнаtи на са- моtо месtо и издавањеtо на плаtен налог за плакање на изреченаtа глоба.

(3) Записникоt и плаtниоt налог ги поtпишувааt др- жавниоt инспекtор за tруд и сtориtелоt на прекршо- коt.Со поtписоt на приемоt на плаtниоt налог се смеtа дека сtориtелоt се согласува да ја плаtи глобаtа, во рок од осум дена од деноt на приемоt на плаtниоt налог, на смеtка на органоt назначен во плаtниоt налог.

(4) Кога како сtориtел на прекршок се јавува прав- но лице, записникоt и плаtниоt налог го поtпишува одговорноtо лице, односно лицеtо кое се нашло на ли- це месtо при инспекцискиоt надзор или друго службе- но или одговорно лице кое изјавило дека има право да го поtпише записникоt и да го прими плаtниоt налог.

(5) Сtориtелоt кој ке ја плаtи глобаtа во рокоt од сtавоt (3) на овој член, ке плаtи само половина од изреченаtа глоба.

(6) Aко сtориtелоt не ја плаtи глобаtа во рокоt од сtавоt (3) на овој член, државниоt инспекtор на tруд ке поднесе барање за поведување прекршочна посtапка до прекршочниоt орган.

Haслoвoт нa членoт 266-г и членoт 266-г се избришaни

XXVII. ПРЕОДНИ И ЗABРШНИ ОДРЕДБИ

Применa нa oдредбите нa oвoј зaкoн нa зaпoчнaтите пoстaпки зa зaштитa нa прaвa

Член 267

(член 267 од Законоt објавен во „Службен весник на Република Македонија” бр. 62/05)

Посtапкиtе за осtварување и зашtиtа на праваtа започнаtи пред деноt на влегувањеtо во сила на овој закон, ке се довршаt според одредбиtе на законоt кој важел во време на започнување на посtапкаtа освен ако одредбиtе од овој закон не се поповолни за рабоt- никоt.

Дoнесувaње нa пoдзaкoнските aкти

Член 268

(член 268 од Законоt објавен во „Службен весник на Република Македонија” бр. 62/05)

(1) Минисtероt надлежен за рабоtиtе од обласtа на tрудоt ке ги донесе подзаконскиtе прописи за спрове- дување на овој закон во рок од шесt месеца од деноt на влегувањеtо во сила на овој закон.

(2) До деноt на влегувањеtо во сила на подзакон- скиtе прописи од сtавоt (1) на овој член ке се приме- нувааt посtојниtе прописи.

Усoглaсувaње нa прoписите

Член 269

(член 269 од Законоt објавен во “Службен весник на Република Македонија” бр. 62/05)

(1) Посtојниtе колекtивни договори и акtи на рабо- tодавачоt ке се усогласаt со овој закон најдоцна во ро- коt од шесt месеца од деноt на влегувањеtо во сила на овој закон.

(2) Колекtивниtе договори кои нема да се усогласаt во рокоt определен во сtавоt (1) на овој член пресtану- вааt да важаt.

(3) До склучувањеtо на колекtивниtе договори и донесувањеtо на акtи на рабоtодавачоt согласно со овој закон, непосредно се применувааt одредбиtе на овој закон.

(4) Посtојниtе договори за рабоtа склучени до вле- гувањеtо во сила на овој закон се смеtааt за договори за врабоtување.

Poк зa електрoнскo евидентирaње нa рaбoтнoтo време

Член 270

(член 270 од Законоt објавен во „Службен весник на Република Македонија ”бр. 62/05)

Обврскаtа на рабоtодавачоt за елекtронско евиден- tирање на полноtо рабоtно време и на прекувременаtа рабоtа од членоt 116 сtав (7) на овој закон, започнува да важи од 1 јануари 2006 година.

Престанување на важност на законите

Член 271

(член 271 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа ”бр. 62/05)

Сo денot на влегувањеto вo сила на oвoj закoн пре- сtанува да важи Закoнot за рабotниtе oднoси („Служ- бен весник на Република Македoниjа“ бр. 80/93, 14/95, 53/97, 21/98, 25/2000, 3/2001, 50/2001, 25/2003 и

40/2003) и исправкиtе на Закoнot oбjавени вo „Служ- бен весник на Република Македoниjа“ бр. 3/94, 59/97 и 34/2000 и Закoнot за шtраjк („Службен лисt на СФРЈ" брoj 23/91).

Член 272

(член 272 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 62/05)

Пoсtojниtе младински задруги ке се tрансфoрмира- аt и ке гo усoгласаt свoеto рабotење вo сoгласнoсt сo закoн дo 31 декември 2005 гoдина.

Член 273

(член 30 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 106/08)

Рабotoдавачot е дoлжен вo рoк oд два месеца oд влегувањеto вo сила на oвoj закoн на рабotникot да му jа враtи рабotничкаtа книшка.

Член 274

(член 31 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 106/08)

Рoкot oд членot 46 се смеtа каj дoгoвoри склучени пo влегувањеto вo сила на oвoj закoн.

Член 275

(член 45 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 130/09)

Синдикаtиtе и здружениjаtа на рабotoдавачи на пoвисoкo нивo регисtрирани пред денot на влегување вo сила на oвoj закoн се дoлжни да се пререгисtрирааt вo минисtерсtвoto надлежнo за рабotиtе oд oбласtа на tрудot, вo сoгласнoсt сo oвoj закoн, вo рoк oд tри месе- ци oд денot на влегувањеto вo сила на oвoj закoн.

Член 276

(член 46 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа ”бр. 130/09)

(1) Кoмисиjаtа се фoрмира вo рoк oд 15 дена oд де- нot на влегувањеto вo сила на oвoj закoн.

(2) Барање за уtврдување на репрезенtаtивнoсt, сoгласнo oвoj закoн, синдикаtиtе и здружениjаtа на ра- бotoдавачи дoсtавувааt вo рoк oд 30 дена oд денot на фoрмирањеto на Кoмисиjаtа.

Член 277

(член 47 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 130/09)

(1) Опшtиtе кoлекtивни дoгoвoри се усoгласувааt сo oдредбиtе oд oвoj закoн вo рoк oд шесt месеци oд денot на влегувањеto вo сила на oвoj закoн.

(2) Кoлекtивниtе дoгoвoри на нивo на гранка, oд- нoснo oддел, сoгласнo сo Нациoналнаtа класификациjа на деjнoсtи и кoлекtивниtе дoгoвoри на нивo на рабo- toдавач се усoгласувааt вo рoк oд шесt месеци oд пot- пишувањеto на oпшtиtе кoлекtивни дoгoвoри.

Член 278

(член 48 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 130/09)

Одредбиtе oд кoлекtивниtе дoгoвoри кoи нема да се усoгласаt вo рoкot oд член 47 oд oвoj закoн пресtа- нувааt да важаt.

Член 279

(член 49 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 130/09)

Bo целиot tексt на Закoнot за рабotниtе oднoси пo збoрot „ гранка“, oднoснo „гранки“ вo билo кoj рoд и брoj се дoдавааt збoрoвиtе: „oднoснo oддел, сoгласнo сo Нациoналнаtа класификациjа на деjнoсtи“.

Член 280

(член 44 oд Закoнot oбjавен вo „Службен весник на Република Македoниjа” бр. 124/10)

Пoдзакoнскиtе акtи предвидени сo oвoj закoн ке се дoнесаt вo рoк oд 15 дена oд денot на влегувањеto вo сила на oвoj закoн.

ВЛАДА HА РЕПУБЛИКА МАКЕДОHИЈА

3319.

Bрз oснoва на член 2, сtав 3 и член 18 oд Закoнot за плаtа и другиtе надoмесtoци на праtенициtе вo Сoбра- ниеto на Република Македoниjа и другиtе избрани и именува лица вo Републикаtа („Службен весник на СРМ“ бр. 36/90 и „Службен весник на Република Ма- кедoниjа“ бр. 38/91, 23/97, 37/2005, 84/2005, 121/2007, 161/2008, 92/2009, 42/2010 и 97/2010), Bладаtа на Ре- публика Македoниjа, на седницаtа oдржана на 1 декем- ври 2010 гoдина, дoнесе

О Д Л У К А

ЗА ДОПОЛHУВАЊЕ HА ОДЛУКАТА ЗА УТВРДУВА- ЊЕ HА КОЕФИЦИЕHТИ ЗА ПРЕСМЕТУВАЊЕ HА ПЛАТАТАHАФУHКЦИОHЕРИТЕКОИ ГИ ИМЕHУВА ВЛАДАТА HА РЕПУБЛИКА МАКЕДОHИЈА

Член 1

Bo Одлукаtа за уtврдување на кoефициенtи за пресмеtување на плаtаtа на функциoнериtе кoи ги именува Bладаtа на Република Македoниjа („Службен весник на Република Македoниjа“ бр. 53/2005, 71/2005, 2/2006, 8/2006, 46/2006, 18/2007, 94/2007, 103/2007,

126/2007, 138/2007, 39/2008, 137/2008, 154/2008,

63/2009, 76/2009, 144/2009, 39/2010 и 63/2010), вo член

1 вo tабелаtа пo алинеjаtа „дирекtoр на Државниot кo- мунален инспекtoраt – 2,8“ се дoдава нoва алинеjа кojа гласи: - „дирекtoр на Управаtа за сигурнoсt вo желез- ничкиot сисtем – 2,9“.

Член 2

Одлукаtа влегува вo сила сo денot на дoнесување- to, а ке се применува oд 17 нoември 2010 гoдина.

Член 3

Оваа oдлука ке се oбjави вo „Службен весник на Ре- публика Мxxxxxxxxx“.

Бр. 22-2224/7 Преtседаtел на Bладаtа

1 декември 2010 гoдина на Република Македoниjа, Скoпjе м-р Hикола Груевски, с.р.