ताfवत झ4डपार लोह खिनज खाण क प ८.० हे9टर खाण भाडप?ट+ <े=
पया-वरणीय आघात मू यांकन
चे
कायकार+ साराशं
ताfवत झ4डपार लोह खिनज खाण क प ८.० हे9टर खाण भाडप?ट+ <े=
क>रता
ी. आर. एम. xxxxxxx
दवारे
खसरा @मांक ८२ भाग (८२/१)
गाव : झ4डपार, तहसील: कोरची, िज हा: गडिचरोल+, महारा$?
येथे
क प तावक:
ी. आर. एम. xxxxxxx
०२, नेह नगर, पो ट + तालुका: वरोरा
िज हा: चंदपूर, महारा$? - ४४२९०७
स लागार
ी साई मनसा नेचर टेक ायēहेट
िलिमटेड
( माणप= @मांक एनएबीईट+/ईआयए/२१२४/आरए ०२६०, वधता: २१-११-२०२४)
फरवर+, २०२3
अ.क्र. | मजकू र | पान क्र. |
१.० | प्रस्तावना | i |
१.१ | वैधाfनक मंजुरk | i |
१.२ | संदभर् अटk | iv |
१.३ | प्रकल्प प्रस्तावक | v |
१.४ | प्रकल्पाचे fनसग,र् आकार आfण स्थान यांचे संf�प्त वणर्न | v |
१.५ | प्रकल्प वणनर् | xi |
१.५.१ | परस्परसंबंfधत आfण परस्परावलंबी प्रकल्पांसह प्रकल्पाचा प्रकार, काहk असल्यास | xii |
१.५.२ | वैकिल्पक �ठकाणचे तपशील | xii |
१.५.३ | कामाचा आकार �कं वा प�रमाण | xii |
१.५.४ | स्थलाकृ fत | xii |
१.५.५ | प्रादेfशक भfू व�ान | xii |
१.५.६ | स्थाfनक भfू व�ान | Xiii |
१.५.७ | राखीव | xiii |
१.६ | खाणकामाची पद्धत | xv |
१.६.१ | खाणकाम पद्धतीचे ठळक वणनर् | xv |
१.६.२ | खाणकामाची प्रस्ताfवत पद्धत | xv |
१.७ | पुढkल पाच वषा�साठ� खाणकाम कायक्रर् म | xvi |
१.८ | अदं ाजे प्रमाण, संभाव्य स्त्रोत, अfं तम उत्पादन/ उत्पादनांचे fवपणन �ेत्र, कच्चा माल आfण तयार उत्पादनाच्या वाहतुक�ची पद्धत यासह आवश्यक कच्चा माल | xvii |
१.९ | खfनजांचा वापर | xvii |
१.१० | पाण्याची उपलब्धता, ऊजार्/वीजेची आवश्यकता आfण त्याचे स्रोत | xvii |
१.१०.१ | पाण्याची गरज | xvii |
१.१०.२ | वीज | xvii |
१.११ | fनमार्ण होणार्या कचर्याचे प्रमाण (द्रव आfण घन) आfण त्यांचे व्यवस्थापन/fवल्हेवाट लावण्यासाठ� योजना | xviii |
१.११.१ | घनकचरा fनfमतर् ी आfण त्याची fवल्हेवाट | xviii |
१.११.२ | द्रव सांडपाणी | xviii |
१.१२ | �ठकाणचे fवश्लेषण | xix |
१.१२.१ | सुलभता | xix |
१.१३ | संf�प्त fनयोजन | xix |
१.१३.१ | जमीन वापराचे fनयोजन | xix |
१.१३.२ | पायाभूत सुfवधांच्या मागणीचे मूल्यांकन (भौfतक आfण सामािजक) | xix |
१.१३.३ | सुखसोयी/सोयी | xix |
१.१४ | प्रस्ताfवत पायाभतू सुfवधा आfण पयार्वरण व्यवस्थापन योजना | xx |
१.१४.१ | fनवासी �ेत्र (नॉन-प्रोसेfसगं �ेत्र) | xx |
१.१४.२ | पाण्याचे व्यवस्थापन | xx |
१.१५ | सांडपाणी व्यवस्था | xx |
१.१६ | घनकचरा व्यवस्थापन | xx |
१.१७ | आधारभूत पयार्वरणीय अभ्यास | xx |
१.१७.१ | हवामानशास्त्र | xx |
१.१७.२ | सभोवतालची हवा गुणव�ा िस्थती | xxiii |
१.१७.३ | वातावरणीय आवाज पातळी | xxv |
१.१७.४ | भूपष्ृ ठ आfण भजू ल गुणव�ा | xxvii |
१.१७.५ | मातीची गुणव�ा | xxviii |
१.१७.६ | जfमनीचा वापर जमीन आच्छादन वग�करण | xxix |
१.१७.७ | १० fकमी अभ्यास �ेत्रात इकोलॉजी आfण जैवfवfवधता | xxx |
१.१८ | सामािजक-आfथकर् पयार्वरण | xxx |
१.१९ | अपेf�त पयार्वरणीय प्रभाव आfण शमन उपाय | xxxi |
१.१९.१ | वायु पयार्वरण | xxxi |
१.१९.२ | वायू प्रदषण fनयंत्रण उपाय | xxxii |
१.१९.३ | आवाज पयार्वरण | xxxii |
१.१९.४ | आवाज प्रदषण fनयंत्रण उपाययोजना | xxxii |
१.१९.५ | भू कं पनेमुळे होणारा प�रणाम | xxxiii |
१.१९.६ | पाणी पयार्वरण | xxxiii |
१.२० | ह�रत पट्टा fवकास | xxxiii |
१.२१ | व्यावसाfयक आरोग्य आfण सुर�ा व्यवस्थापन | xxxiv |
१.२२ | पयार्वरण व्यवस्थापन योजना (EMP) | xxxiv |
१.२३ | सामुदाfयक पयार्वरण जबाबदारk | xxxvi |
१.२४ | प्रकल्पाचे फायदे | xxxvii |
१.२५ | fनष्कषर् | xxxvii |
आकृ ती | ||
आकृ ती क्र. १ | प्रकल्पाच्या fठकाणाचा नकाशा | ix |
आकृ ती क्र. २ | प्रकल्पाच्या fठकाणाचा १० fकमी अभ्यास �ेत्र नकाशा | x |
आकृ ती क्र. ३ | प्रकल्पाच्या fठकाणाची गुगल प्रfतमा | xi |
आकृ ती क्र. ४ | fवडं रोझ आकृ ती - ऑक्टोबर ते �डस�बर २०२२ (IMD fवfशष्ट) | xxii |
तक्ता | ||
तक्ता क्र. १ | अभ्यास �ेत्राची पयार्वरणीय मांडणी | vi |
तक्ता क्र. २ | UNFC वग�करणानुसार भवू ै�ाfनक साठे | xiv |
तक्ता क्र. ३ | लोहखfनजाचे तात्पुरते उत्खनन | xvi |
तक्ता क्र. ४ | पसरणारे अयस्कचे तात्पुरते उत्खनन | xvi |
तक्ता क्र. ५ | पाण्याच्या गरजेचा तपशील | xvii |
तक्ता क्र. ६ | fठकाण fवfशष्ट हवामानfवषयक डटे ा | xxi |
तक्ता क्र. ७ | सभोवतालच्या हवेच्या गणु व�ेची देखरेख क� द्रे | xxiii |
तक्ता क्र. ८ | सभोवतालच्या हवेच्या गणु व�ेच्या प�रणामांचा सारांश | xxiii |
तक्ता क्र. ८ अ | पाfटर्क्युलेट मॅटर - PM१० | xxiii |
तक्ता क्र. ८ ब | पाfटर्क्युलेट मॅटर - PM२.५ | xxiv |
तक्ता क्र. ८ क | सल्फर डायऑक्साइड - SO२ | xxiv |
तक्ता क्र. ८ ड | नायट्रोजनचे ऑक्साइड - NOx | xxiv |
तक्ता क्र. ८ इ | काबर्न मोनोऑक्साइड – CO | xxv |
तक्ता क्र. ९ | सभोवतालच्या आवाजाची गुणव�ा fनरk�ण स्टेशन | xxv |
तक्ता क्र. १० | सभोवतालच्या आवाज पातळी fनरk�ण प�रणामांचा सारांश | xxvi |
तक्ता क्र. ११ | भूजल नमूना स्थाने | xxvii |
तक्ता क्र. १२ | पष्ृ ठभागाच्या पाण्याचे नमुने घेण्याची fठकाणे | xxviii |
तक्ता क्र. १३ | मातीचे नमुने घेण्याची fठकाणे | xxix |
तक्ता क्र. १४ | अभ्यास �ेत्राचा जमीन वापर नमुना | xxix |
तक्ता क्र. १५ | २०११ च्या जनगणनेनुसार अभ्यास �ेत्रातील लोकसंख्येचे fवतरण | xxx |
तक्ता क्र. १६ | fवद्यमान आधारभतू मल्ू यांमध्ये योगदान देत असलेल्या खाण fक्रयाकलापांमुळे वाढkव उत्सजनर् भार | xxxi |
तक्ता क्र. १७ | पयार्वरण व्यवस्थापन योजना अथसर् ंकल्प | xxxv |
तक्ता क्र. १८ | प्रस्ताfवत सामुदाfयक पयार्वरण जबाबदारk उपक्रम आfण त्याचा अथसर् ंकल्प | xxxvi |
*******
१.० प्रस्तावना:
कार्कारी साराांश
ववभाग अचिकारी, उद्योग , ऊजाय आणण कामगार शासि ववभाग, महाराष्ट्र सरकार याांिी सांदभय क्रमाांक- MMN-१००४/CR-६८४/IND-९ ददिाांक: १०/०३/२००५ द्वारे xxxx. xx xx xxxxxxx याांिा झेंडपार गाांव, तहसील: कोरची, जजल्हा: गडचचरोली, महाराष्ट्र राज्याच्या खसरा क्रमाांक- ८२ भाग (८२/१) येथे ८.०हेक्टर क्षेत्रावरील लोहखनिजासाठी ३० वर्षे कालाविीसाठी खाण भाडपट्टावर देण्यात आली आहे. त्यािुसार, आम्ही सांबांचित प्राचिकरणाकडे खाण भाडपट्टा कराराच्या िूतिीकरणासाठी पुन्हा xxx के ला आणण ददिाांक: ११/०७/२०१७ रोजी खाण भाडपट्टा िारक आणण जजल्हा खनिकमय अचिकारी याांच्यात फॉमय K वर स्वाक्षरी करण्यात आली. ३० वर्षाांच्या कालाविीसाठी ११/०१/२०१७ ते १०/०१/२०४७ या कालाविीसाठी
खाण भाडेपट्ट्याचे िूतिीकरण के ले. ("लॉ ऑफ द लँड" च्या िवीि दरुस्तीिुसार १०/०१/२०६७ (५०
वर्षे) पयत ववचार के ला गेला आणण भाडपट्टा कालाविी वाढवण्याची प्रक्रक्रया सुरू आहे).
१.१ वैधाननक मांजऱ्ु र्ा:
xxxx xx. एम. राजुरकर याांची प्रस्ताववत झेंडपार लोह खनिज खाण खसरा क्रमाांक ८२ भाग (८२/१), गाांव झेंडपार, तहसील: कोरची, जजल्हा: गडचचरोली, महाराष्ट्र येथे ८.० हेक्टर खाण भाडपट्टा तत्वावर आहे. प्रस्ताववत प्रकल्पाचे दठकाण xxxx. xx xx xxxxxxx याांिा ववभाग अचिकारी, उद्योग , ऊजाय आणण कामगार शासि ववभाग, मांुबई याांिी सांदभय क्रमाांक: MMN-१००४/CR-६८४/IND-९, ददिाांक: १०/०३/२००५ MM(D & R) कायदा, १९५७, MCR – १९६० आणण MCDR-१९८८ च्या तरतुदीांचे पालि करण्याच्या अिीि ३० वर्षाांच्या कालाविीसाठी खाण भाडेपट्ट्यावर मांजूर के ली होती. त्यािुसार, लागू प्रक्रक्रयेिुसार जजल्हा खनिकमय अचिकारी, जजल्हाचिकारी कायायलय, गडचचरोली याांच्याशी खाण भाडपट्टा करार अमलात आणल्यािांतर, खाण आराखडा तयार करण्यासाठी आणण त्याच्या पुढील आवश्यक मांजुरीसाठी आम्ही खाण आराखड्याचे काम RQP कडे xxx के ला होता. RQP िे प्रस्ताववत प्रकल्पाचा खाण आराखडा तयार के ला आणण ररजिल कां रोलर ऑफ माइन्स, इांडडयि ब्युरो ऑफ माइन्स, िागपूर याांिा सादर के ला. सादर के लेल्या खाण योजिेला ररजिल कां रोलर ऑफ माईन्स, इांडडयि ब्युरो ऑफ माइन्स, िागपरू
याांिी सांदभय क्रमाांक: GAD/FE/MPLN-९००/NGP ददिाांक: ०३/०१/२००६ द्वारे मांज ी ददली. २००७ मध्ये
जजल्हाचिकारी, गडचचरोली, महाराष्ट्र याांच्या आदेशािुसार खाण भाडेपट्टा क्षेत्राचे सीमाांकि Dy S L R,
कोरची याांिी के ले होते. त्याि ार, प्रकल्प प्रस्तावकाांिी सि २०१० मध्ये प्रस्ताववत प्रकल्पासाठी
"पयायवरण मांजुरी" लमळववण्यासाठी पयायवरण सल्लागाराची नियुक्ती के ली. पयायवरण सल्लागारािे xxx
तयार के ला आणण राज्य तज ् ञ मूल्याांकि सलमती (SEAC), महाराष्ट्र याांिा सादर के ला. ददिाांक
१५/०२/२०११ रोजी झालेल्या ४० व्या SEAC बैठकीत प्रकल्पाचा ववचार करण्यात आला आणण बाबी क्रमाकां
१२b िुसार सांदभय अटी जारी के ल्या. माचय ते मे २०११ कालाविीसाठी पयायवरण सल्लागाराद्वारे
आिारभूत निरीक्षण के ले गेले. पयायवरणीय आघात म याांकि अहवालाचा मसुदा सादर करण्यासाठी
प्रकल्पाच्या पुढील कायवाहीसाठी आम्हाला विाचे िा हरकत प्रमाणपत्र प्राप्त करण्यास साांचगतले होते. त्यािांतर आम्ही महसूल ववभाग, जजल्हाचिकारी कायायलय, गडचचरोली याांच्याकडे वि “ना हरकत प्रमाणपत्र” आणण पुढील आवश्यक पुष्ट्टीकरणासाठी त्याांच्याकडू ि वि ववभागाकडे सांपकय सािला. त्यािुसार मुख्य विसांरक्षक, (मुख्य वि दल), महाराष्ट्र शासि, िागपूर याांिी जजल्हाचिकारी, गडचचरोली, महाराष्ट्र याांिा सांदभय क्रमाांक: कक्षा -१७/आरएस/३३२१ ददिाांक: २२/०२/२०१२ द्वारे वि “ना हरकत प्रमाणपत्र” जारी के ली. प्रस्ताववत प्रकल्पाच्या जागेत कोणत्याही विजलमिीचा समावेश िाही. त्यािांतर खाण भाडेपट्टािारकाच्या िावािे वि “ना हरकत प्रमाणपत्र” लमळववण्यासाठी आम्ही विववभागाकड
पाठपुरावाही के ला. त्यािसार उप विसांरक्षक, वडसा वि ववभाग, वडसा वि कायायलय, वडसा याांिी सांदभ
क्रमाांक: कक्षा-४/सवे/जमीि/५६१, वडसा ददिाांक: ०५/०६/२०१४ द्वारे वि “िा हरकत प्रमाणपत्र” (NOC) जारी के ले. वि ना हरकत प्रमाणपत्र अभावी पयायवरण अहवाल तयार करुि सादर करण्यास ववलांब झाला. TOR ची वैिता कालबाह्य झाल्यामुळे पुन्हा आम्ही SEAC सलमती, महाराष्ट्र याांच्याकडे TOR वैिता वाढवण्यासाठी xxx के ला होता. TOR ची वैिता वाढवण्याच्या प्रस्तावावर SEAC सलमतीिे ववचार के ला आणण तो ददिाांक: ०२/०६/२०१६ रोजी झालेल्या १२८ व्या बैठकीत घेण्यात आला. SEAC सलमतीिे TOR वैिता वाढवण्याच्या आमच्या वविांतीवर ववचार के ला आणण TOR एक वर्षायच्या कालाविीसाठी वाढवला.
पयायवरण सल्लागारािे पयायवरणीय आघात मल्ू याकि अहवालाचा मसुदा तयार के ला आणण प्रादलशके
अचिकारी, महाराष्ट्र प्रदष
ण ननर्ांत्रण मांडळ, चद्रप
याांिा जि सुिावणीसाठी सादर के ला. त्यािुसार,
महाराष्ट्र प्रदष
ण ननर्ांत्रण मांडळ, चद्रप
याांिी वत्त
पत्र जादहरात दोन्ही भार्षाां म्हणजे; मराठी आणण इांग्रजी
मध्ये ददिाांक:३०/०६/२०१७ रोजी प्रकालशत के ली. महाराष्ट्र प्रदषण ननर्ांत्रण मांडळ तफे ददिाांक: ०३/०८/२०१७
रोजी कॉन्फरन्स हॉल, जजल्हाचिकारी कायायलय, गडचचरोली येथे जिसुिावणी आयोजजत करण्यात आली होती. लोकाांिी जिसुिावणीला हजेरी लावली आणण गडचचरोली येथे आयोजजत के लेली जिसुिावणी रद्द करण्याची मागणी के ली आणण तहसील प्लेस कोरची, गडचचरोली जजल्हा येथे पुन्हा आयोजजत करण्याची वविांती के ली. तेथे उपजस्थत असलेल्या जितेच्या मोठ्या मागणीमुळे, अनतररक्त जजल्हा दांडाचिकारी, जजल्हाचिकारी कायायलय, गडचचरोली याांिी त्या तारखेची जिसुिावणी पुढे ढकलली. TOR ची
वैिता के वळ एक वर्षायसाठी वाढवली गेली होती आणण ती मुदतीपयत
सांपि
गेली.
वैिानिक परवािग्या लमळववण्याच्या अभावी खाण भाडपट्टा करारातील तरतदीांिुसार खाणकाम सुरू ि
के ल्यामुळे, सांचालक, भूववज्ञाि आणण खाण सांचालिालय, महाराष्ट्र शासि, िागप याांच्याकडू ि खाण
भाडपट्टा रद्द करण्याची िोटीस बजावण्यात आली. त्यािुसार, आम्ही सांबांचित प्राचिकरणाकडे खाण
भाडपट्टा कराराच्या िूतिीकरणासाठी प हा xxx के ला आणण ददिाांक: ११/०७/२०१७ रोजी खाण
भाडपट्टािारक आणण जजल्हा खनिकमय अचिकारी याांच्यात फॉमय K वर स्वाक्षरी करण्यात आली. ३०
वर्षाांच्या कालाविीसाठी ११/०१/२०१७ ते १०/०१/२०४७ या कालाविीसाठी खाण भाडपट्टायाचे ि केल्या गेले.
िीकरण
आता, खाण भाडपट्टा कराराचे पुन्हा ि
िीकरण के ल्यािांतर आम्ही मांज
खाण योजिा, पयायवरणीय
मांजुरी आणण सांचलि करण्यासाठी सांमती यासारख्या लागू वैिानिक मांजरी लमळववण्यासाठी प्रक्रक्रया
सुरू के ली आहे. २०२० आणण २०२१ मध्ये कोववड १९ च्या महामारीमुळे आवश्यक कामाांिा ववलांब झाला. आम्ही िोंदणीकृ त पात्र व्यक्तीला (RQP) खाण योजिा तयार करण्याचे काम ददले आहे. त्यािुसार, RQP
िे खाण आराखडा तयार के ला आणण ररजिल कां रोलर ऑफ माइन्स, इांडडयि ब्युरो ऑफ माइन्स,
िागपूर याांिा सादर के ला. खाण योजिेला ररजिल कां रोलर ऑफ माईन्स, इांडडयि ब्युरो ऑफ माइन्स,
िागपूर याांिी सांदभय क्रमाांक: GAD/FE/MPLN-९००/NGP ददिाांक: २७/०७/२०२१ द्वारे मांज ी ददली. खाण
भाडपट्टा क्षेत्र ८.० हेक्टर असल्यािे आणण त्याच खसरा क्र. मध्ये इतर ४ लोह खनिज खाणी भाडपट्टािे
वेढलेले असल्यािे, ते इतर चार खाणी भाडपट्टासह क्लस्टर बिते. सवय ५ लोह खनिज खाण भाडपट्टाचे
एकू ण क्लस्टर निलमती क्षेत्र ४६.३७ हेक्टर आहे, आणण त्यािुसार, जजल्हा खनिकमय अचिकारी,
जजल्हाचिकारी कायायलय, गडचचरोली याांिा “क्लस्टर प्रमाणपत्र” लमळववण्यासाठी पत्र सादर के ले. जजल्हा
खनिकमय अचिकारी, जजल्हाचिकारी कायायलय, गडचचरोली याांिी सांदभय क्रमाांक: डस्क-II/Sr Cl Mining/ X.
X. Xxxxxxxx /३०४/२०२१ ददिाांक: २७/१०/२०२१ द्वारे क्लस्टर प्रमाणपत्र जारी के ले. क्लस्टर निलमती
खाण भाडपट्टा क्षेत्र २५ हेक्टर पेक्षा जास्त असल्यािे आणण प्रकालशत पयायवरणीय आघात म याांकि
अचिसूचिा, २००६ आणण त्यािांतरच्या दरुस्तीिुसार, प्रस्ताववत प्रकल्प खनिज १(a) च्या खाणकामाच्या
श्रेणी B१ मध्ये येतो. प्रस्ताववत प्रकल्पाच्या B१ श्रेणीिुसार, त्यास सांदभय अटी (TOR), मसुदा पर्ायवरणीय
आघात मूलर्ाांकन अहवाल सावजनिक सुिावणीसाठी महाराष्ट्र प्रदषण ननर्ांत्रण मांडळ कडे सादर करणे
आणण सावजनिक सुिावणी प य झाल्यािांतर "पयायवरणीय मांजरु ी" लमळववण्यासाठी SEAC-१ आणण SEIAA
कडे अनतम पयायवरणीय आघात मूल्याांकि अहवाल सादर करणे आवश्यक आहे. आता, २०२१ ते २०२६ या कालाविीसाठी प्रस्ताववत प्रकल्पासाठी मांजूर खाण आराखडा प्राप्त के ल्यािांतर, आम्ही पयायवरणीय
आघात मल्ू याांकि अचिस िा, २००६ िुसार सांदभय अटी (TOR) लमळववण्यासाठी आणण त्यािांतरच्या
वेळोवेळी दरुस्तीसाठी xxx के ला आहे. प्रस्ताववत प्रकल्पासाठी TOR प्राप्त के ल्यािांतर, पयायवरणीय प्रभाव
म याांकि अहवालाचा मसुदा तयार करण्यासाठी आम्ही बेसलाइि मॉनिटररग के ले आहे. पयायवरणीय
आघात मूल्याांकि अहवालाचा मसुदा तयार के ल्यािांतर, आम्ही तो प्रादेलशक कायायलय, महाराष्ट्र प्रदषण
ननर्ांत्रण मांडळ, चद्रपरू येथे जिसुिावणीसाठी सादर करू. जिसुिावणी पूणय झाल्यािांतर, आम्ही अनतम
पयायवरणीय आघात मूल्याांकि अहवाल तयार करू आणण प्रस्ताववत प्रकल्पासाठी पयायवरणीय मांजुरी लमळववण्यासाठी SEAC-१ कडे सादर करू.
प्रस्ताववत प्रकल्पािे सांमती क्रमाांक: BO/चांद्रपूर/६३-२००५/E/CC-३४० ददिाांक: १२/०९/२००५ द्वारे xxxx.
xx xx xxxxxxx याांच्या "झेंडपार लोह खनिज खाण" मिि लोह खनिज खाण करण्याच्या प्रस्ताववत
प्रकल्प क्रक्रयाकलापासाठी "आस्थापिेला सांमती" (CTE) आिीच प्राप्त के ली होती. आता, प्रकल्प प्रस्तावक "पयायवरणीय मांजुरी" (EC) प्राप्त के ल्यािांतर "चालवण्यास सांमती" (CTO) प्राप्त करेल.
१.२ सांदर्ायच्र्ा अटी:
पयायवरणीय आघात म
याांकि अचिस
िा, २००६ आणण त्यािांतरची दरु
स्ती िुसार मांज
खाण योजिा,
फॉमय १ आणण पवू -य व्यवहायता अहवाल SEIAA, MoEF&CC, महाराष्ट्र याांिा आवश्यक कागदपत्रे सादर
करूि सांदभय अटी (TOR) प्राप्त करण्यासाठी प्रकल्प प्रस्तावकािे xxx के ला. प्रकल्प प्रस्ताव क्रमाांक: SIA/MH/MIN/६८१५६/२०२१ ददिाांक: ०५/१०/२०२१ द्वारे पररवेश पोटयलवर अपलोड करण्यात आला. SEAC-१ िे ददिाांक: १० ते १२ िोव्हेंबर २०२१ रोजी झालेल्या त्याांच्या २०९ व्या बैठकीत याचा ववचार के ला आणण SEIAA, महाराष्ट्र याांिा TOR जारी करण्याची लशफारस के ली.
SEIAA, MoEF&CC, महाराष्ट्राच्या अटी, ददिाांक १७ डडसेंबर २०२१ रोजी झालेल्या त्याांच्या २३४व्या बैठकीत (ददवस ३) प्रकल्पाचा ववचार करुि नििायररत करण्यात आले. सांदभय अटी (TOR) साठी सध्याचा अजय सादर करण्यासाठी खाण भाडपट्टा ची मान्यता आणण प्रस्ताववत खाण जागेवरील अजस्तत्वातील झाडाांचा तपशील आणण कापल्या जाणार्या झाडाांचा तपशील, त्याच्या वयासह, जर असेल तर सादर करण्यास साांचगतले.
त्यािुसार, प्रस्ताववत लोहखनिज खाण प्रकल्पाला सांदभय अटी (TOR) मांज करण्यासाठी SEIAA,
MoEF&CC, महाराष्ट्रच्या २३४व्या MOM चे अिुपालि सादर के ले आहे. SEIAA. MoEF&CC, महाराष्ट्र याांिी ददिाांक: १८ ऑगस्ट २०२२ रोजी झालेल्या त्याांच्या २४८ व्या भाग-C बैठकीत प्रकल्पाचा ववचार
के ला आणण वक्षतोडीसाठी िा हरकत प्रमाणपत्र प्रक्रक्रया करण्यास साांचगतले आणण झाडाांच्या सांचचत
वयासह झाडाांच्या यादीचा तपशील देखील ववचारला. त्यािुसार, प्रस्ताववत लोह खनिज खाण प्रकल्पाला
TOR मांजूर करण्यासाठी आम्ही SEIAA, MoEF&CC, महाराष्ट्रच्या २४८ व्या MOM चे अिुपालि सादर के ले आहे.
SEIAA. MoEF&CC, महाराष्ट्र याांिी ददिाांक: २५ जािेवारी २०२३ रोजी झालेल्या त्याांच्या २५६ व्या भाग- E बैठकीत प्रकल्पाचा ववचार के ला आणण प्रस्ताववत लोहखनिज खाण प्रकल्पाला “सांदभय अटी” (TOR) सांदभय क्रमाांक: SIA/MH/MIN/६८१५६/२०२१ ददिाांक: २२/०२/२०२३ द्वारे मांजूर करण्यात आले.
सादर के लेल्या दस्तऐवजाांवर आणण सादरीकरणाच्या आिारे, सलमतीिे पयायवरणीय आघात म याांकि /
पयायवरण व्यवस्थापि योजिा अहवाल तयार करण्यासाठी सांदभय अटी (TOR) ववदहत के ल्या, पयायवरणीय
आघात मल्ू याांकि अचिस ववचार करूि ददले.
१.३ प्रकलप प्रस्तावक:
िा २००६ च्या शड्
यलू च्या 'B' १ (a) खनिजाांचे खाण या श्रेणी अतगत
प्रकल्पाचा
श्री. आर. एम. xxxxxxx हे सरकारी कां त्राटदार, वाहत आणण बाांिकाम सादहत्य पुरवठा आणण
xxxxxxxxxxx क्षेत्रात कायरत आहेत. गडचचरोली जजल्ह्यातील कोरची तालुक्यातील झेंडपार गावात
८.० हेक्टर क्षेत्रफळावर ३० वर्षाांच्या कालाविीसाठी वरील साांचगतलेल भाडपट्टा ११/०१/२०१७ रोजी कायायजन्वत झाली आहे. पोलाद उद्योगात लोह खनिजाचा वापर होतो, फे रो-अॅलॉय उद्योग कच्च्या मालाचा मुख्य स्त्रोत म्हणूि, पोलाद तयार करण्यासाठी दजेदार लोह खनिज महाराष्ट्रातील गडचचरोली जजल्ह्यात आणण आसपास उपलब्ि आहे.
xxxx xx. एम. राज कर
कायायलयाचा पत्ता:
०२, स्िेह िगर,
येथे + पोस्ट + तालुला: वरोरा-४४२९०७,
जजल्हा: चद्रप , महाराष्ट्र
xxx xxxxx: ०७१७६-२८२४८२/२८१७६१, मोबाईल: ९८२२६९८६९१ ईमेल आयडी: xxxxxx_xxx@xxxxxxxxxx.xxx
साइट पत्ता:
खसरा क्र.: ८२ भाग (८२/१), गाव: झेंडपार, तहसील: कोरची, जजल्हा: गडचचरोली, महाराष्ट्र.
१.४ प्रकलपाचे स्वरूप, आकार आणण स्थान र्ाांचे सांक्षिप्त वणन:
प्रस्ताववत प्रकल्प झेंडपार गाांव, तहसील: कोरची, जजल्हा: गडचचरोली, महाराष्ट्र येथे ८.० हेक्टर क्षेत्रावर
आहे. खाण भाडपट्टा क्षेत्र हे भारताचे सवेक्षण टोपो शीट क्रमाांक ६४D५, ६४D६, ६४D९ आणण ६४D१० मध्ये येते. १० क्रकमी अभ्यास क्षेत्राची पयायवरणीय माांडणी तक्ता क्र. १ मध्ये ददली आहे.
तक्ता क्र. १: अभ्र्ास िेत्राची पर्ायवरणीर् माांडणी
अ.क्र. | ववशशष्ट्टता | तपशील | ||||
अ. | प्रकलपाचे स्वरूप | लोहखनिज | ||||
ब. | प्रकलपाचा आकार | |||||
१. | खाण भाडपट्टा क्षेत्र | ८.० हे. | ||||
२. | प्रस्ताववत उत्पादि क्षमता | लोहखनिज: ४६,२००.०० TPA (पाच वर्षाांत कमाल उत्पादि); पसरणारे अयस्क : ८३१.६ TPA (पाच वर्षाांत कमाल उत्पादि); | ||||
क. | प्रकलप ठिकाण | |||||
१. | गाांव | झेंडपार | ||||
२. | तहसील | कोरची | ||||
३. | जजल्हा | गडचचरोली | ||||
४. | राज्य | महाराष्ट्र | ||||
५. | खसरा क्र. | ८२ भाग (८२/१) | ||||
६. | जमीि | विेतर, शासि. महसलू जमीि | ||||
७. | टोपोशीट क्र. अक्षाांश आणण रेखाांश | ६४D५, ६४D६, ६४D९, ६४D१०. | ||||
सीमास्तांर् | अिाांश | रेखाांश | ||||
बीपी -१ | २०°४६'०३.४६०” | ८०°२८'५३.५८७” | ||||
बीपी-२ | २०°४६'०३.३८७” | ८०°२९'०१.२८१” | ||||
बीपी-३ | २०°४६'००.०१९” | ८०°२९'००.९२२” | ||||
बीपी-४ | २०°४५'५५.७६२” | ८०°२९'००.४६८” | ||||
बीपी-५ | २०°४५'५०.८३२” | ८०°२८'५९.९४३” | ||||
बीपी-६ | २०°४५'४४.९४८” | ८०°२८'५९.३१६” | ||||
बीपी-७ | २०°४५'४५.१७८” | ८०°२८'५८.०७८” | ||||
बीपी-८ | २०°४५'४५.४१५” | ८०°२८'५५.१२१” | ||||
बीपी-९ | २०°४५'५३.७०९” | ८०°२८'५६.४७२” | ||||
बीपी-१० | २०°४६'०३.४६०” | ८०°२८'५३.५८७” | ||||
ड. | पर्ायवरणीर् माडणी तपशील (खाण र्ाडपट्टा सीमेपासनू अदां ाजे हवाई अतां र आणण ठदशा) | |||||
१. | जवळचे गाांव | झेंडपार गाांव – ३.३ क्रकमी (दप)ू | ||||
२. | जवळचे िगर, शहर, जजल्हा मुख्यालय | सवायत जवळचे तहसील दठकाण - कोरची - ६.० क्रकमी – दप. जवळचे शहर - कोरची - ६.० क्रकमी – दप. जवळचे जजल्हा मुख्यालय - गडचचरोली - ४५ क्रकमी – दप. | ||||
३. | जवळचा राष्ट्रीय महामागय जवळचा मोटारीयोग्य रस्ता | एिएच ५४३ - शहडोल ते ब्रम्हपुरी कोरची पासिू जाते - प्रस्ताववत जागेपासिू ३.५ क्रकमी (प). शहडोल-मांडला-बालाघाट-गोंददया-देवरी-कोरची-ब्रम्हपुरी िाांदली ते सोहोळे - १.५ क्रकमी – पू. | ||||
४. | जवळचे रेल्वे स्टेशि, ववमाितळ आणण सागरी बांदर | बाराभाटी रेल्वे स्टेशि – ४५.० क्रकमी, उप. डॉ. xxxxxxxxx xxxxxxxx आांतरराष्ट्रीय ववमाितळ, िागपरू – १५३.२० क्रकमी, उप. ववशाखापट्टणम सी पोटय – ४५० क्रकमी, दपू. | ||||
५. | आांतरराज्यीय सीमा | ५ क्रकमीच्या आत िाही. छत्तीसगड राज्याची सीमा पवू य ददशले ा ७.० क्रकमी आहे. | ||||
६. | पुरातत्त्वीय दठकाण | खाणीच्या दठकाणापासिू १० क्रकमीच्या आत कोणीही िाही | ||||
७. | राष्ट्रीय उद्याि, वन्यजीव अभयारण्य, वन्यजीव कॉररडॉर, बायोजस्फयर ररझवय, पक्षयाांसाठी स्थलाांतररत माग.य १० क्रकमी | अभ्यास क्षेत्रात कोणतेही राष्ट्रीय उद्याि, वन्यजीव अभयारण्य, वन्यजीव कॉररडॉर, बायोजस्फयर ररझवय, पक्षयाांसाठी स्थलाांतररत मागय िाहीत. राखीव जांगल – मालेवाडा राखीव जांगल – १६.५ क्रकमी (प.) | ||||
त्रत्रज्या अभ्यास क्षेत्रात सांरक्षक्षत वि इ. | ||
८. | १० क्रकमी त्रत्रज्येच्या आत राखीव वि आणण सांरक्षक्षत वि | िाही |
९. | १० क्रकमी त्रत्रज्येतील जलसाठे | १० क्रकमीच्या आत अज्ञात लहाि तलाव/तलाव |
१०. | १० क्रकमी अभ्यास क्षेत्रातील उद्योगाांची यादी | ए के अगरवाला - प्रकल्पस्थळाला लागिू अिुज माइन्स लमिरल्स अडँ के लमकल्स प्रा. लल. - प्रकल्प स्थळाला लागिू मिोज कु मार अजजतसाररया – प्रकल्पस्थळाला लागिू एि सी जैि – प्रकल्प स्थळाला लागिू |
११. | भूकां पीय क्षेत्र | भूकां पाच्या दृष्ट्टीिे हे क्षेत्र झोि II अतां गतय वगीकृ त आहे, जे मध्यम क्षेत्र आहे. |
इ. | रोजगार ननशमतय ी | |
१. | मनुष्ट्र्बळाची सांख्र्ा | १४९ सांख्या |
फ. | खचय तपशील | |
१. | एकू ण प्रकल्प खचय | रु. ८.२४ कोटी |
२. | पयायवरणीय व्यवस्थापि योजिेसाठी खचय | भाांडवली खचय = रु. ३२ लाख आवती खचय = रु. ९.३४ लाख एकू ण खचय = ४१.३४ लाख |
३ | सामुदानयक पयायवरण जबाबदारी खचय | रु. १६ लाख |
प्रस्ताववत खाण जागेचे सामान्य आणण ववलशष्ट्ट स्थाि दशववणारा िकाशा, १० क्रकमी टोपो िकाशा अभ्यास क्षेत्र आणण प्रस्ताववत प्रकल्प जागेची गुगल प्रनतमा आकृ ती क्र. १, आकृ ती क्र. २ आणण आकृ ती क्र. ३ मध्ये ददली आहे.
आकृ ती क्र. १: प्रकलपाच्र्ा जागेचा नकाशा
आकृ ती क्र. २: प्रकलपाच्र्ा जागेचा १० ककमी अभ्र्ास िेत्र नकाशा
आकृ ती क्र. ३: प्रकलपाच्र्ा जागेची ग ल प्रनतमा
१. ५ प्रकलप वणन:
१.५.१ परस्परसांबांधधत आणण परस्परावलांबी प्रकलपाांसह प्रकलपाचा प्रकार, काही असलर्ास:
हा प्रकल्प ओपि कास्ट लोह खनिज खाणीचा आहे. लोह खनिज ४६,२००.०० टन प्रनतवषय आणण पसरणारे
अयस्क ८३१.६ टन प्रनतवषय (पाच वर्षायत दोन्ही कमाल उत्पादि) उत्पादिासाठी बेंच पॅटिसह ८.० हेक्टर
प्रस्ताववत लोह खनिज खाण ओपि कास्ट अि-य याांत्रत्रकीकृ त खाण म्हणूि ववकलसत के ली जाईल. स्टील
उद्योगात लोह खनिजाचा वापर के ला जातो, फे रो-अ ॉईज इांडस्रीज हा कच्च्या मालाचा मुख्य स्त्रोत
आहे, महाराष्ट्र राज्यातील गडचचरोली जजल्ह्यात आणण आसपासच्या भागात स्टील कररता आवश्यक लोह खनिज उपलब्ि आहे. या प्रकल्पाशी कोणतेही आांतरसांबांचित प्रकल्प जोडलेले िाहीत.
१.५.२ वैकल्लपक ठिकाणचे तपशील:
हा क्लस्टर प्रकल्प आहे. जवळच्या खाणी उपलब्ि आहेत. प्रकल्प खनिज ववलशष्ट्ट आणण दठकाणी ववलशष्ट्ट असल्यािे कोणत्याही पयाययी जागेचा ववचार करण्यात आला िाही.
१.५.३ कामाचा आकार ककां वा पररमाण:
खाण भाडपट्टा क्षेत्र ८.० हेक्टर आहे. आणण लोह खनिज खाणीचे उत्पादि ४६,२००.०० टन प्रनतवष आणण फ्लोट खनिज ८३१.६ टन प्रनतवषय आहे (दोन्ही पाच वर्षायत कमाल उत्पादि). खाण भाडपट्टा खाणकामाच्या ओपि कास्ट अि-य याांत्रत्रकी पद्ितीचा अवलांब करते.
१.५.४ स्थलाकृ नत:
भाडपट्टा क्षेत्र आणण त्याच्या आज ाजच्ू या भाडपट्टायाची स्थलाकृ नत अप्रमाणणत आहे आणण अत्यांत
दाट कठोर क्वाटयझाइट, बँडेड हेमॅटाइट क्वाटयझाइट आणण स्टीप डडपद्वारे नियांत्रत्रत के ली जाते. खाणपट्टा क्षेत्रच्या सवय कोपर्याांमध्ये हांगामी स्थानिक िाल्यािे या क्षेत्राचा निचरा होतो. भाडपट्टा क्षेत्र “झेंडपार लोह खनिज खाण” मध्ये आहे. भाडपट्टा क्षेत्रातील कमाल उां ची ५०५ MRL आहे आणण दक्षक्षण आणण पजश्चम ददशला क्रकमाि ४६० MRL आहे.
१.५.५ प्रादेशशक र्वू वज्ञान:
हे क्षेत्र मुख्यतः ग्रॅिाइट ग्िीसेसिे व्यापलेला प्रदेशाचा एक भाग बिवतो ज्यामध्ये त्याचे प्रकार, म भतू
खडक आणण काही मेटा-सेडडमेंटचा समावेश आहे ज्यात ववववि प्रकारच्या क्वाटयझाइटचा समावेश आहे
ज्यात बँडड हेमॅटाइट क्वाटझाइटय आणण आांतर-स्तररत अॅजम्फबोलाइटच्या थराांसह जस्कस्ट हे सवय
अचअि प्रीकॅ जम्ब्रयि युगाशी सांबांचित आहेत. मेटा-सेडडमेंट जवळच्या समाांतर अटीक्लाइन्सच्या
माललके त दमडलेले ददसतात आणण सािारणपणे कमी डु बकीसह समक्रमण होते. लोहखनिज क्षेत्राचा
मोठा भाग डोंगराची खडकाळ उतरण, दगडाचा थर, माती आणण लॅटराइटिे व्यापलेला आहे आणण
खदकाांमध्ये आणण जवळपास काही चाांगले खडक आहेत. क्षेत्राच्या खडकाांमध्ये बँडड हेमॅटाइट क्वाटझाइटय
(BHQ जाड लोह अयस्क/हेमॅटाइट बँड, प्लॅटी क्वाटयझाइट आणण मॅलसव्ह ग्रे क्वाटयझाइट, पेग्मॅटाइट एक
क्वाट्यज लशरा प्रीकॅ जम्ब्रयि युगाशी सांबांचित आहे). सवय शक्यतेिुसार, ग्रॅिाइट ग्िीस कडच्या प आणण पजश्चमेकडील बाजूस उपजस्थत असल्याचे ददसते..
१.५.६ स्थाननक र्वू वज्ञान:
ेकडील
सांपणू य क्षेत्र ‘सरकारी महसल जमीि’ आहे. भाडपट्टा क्षेत्र दोि टकड्याे दाखवते ज्यात सवोच्च समोच्च
५०५ MRL आणण सवायत कमी समोच्च ४६० MRL आणण उतार हे भाडपट्टा क्षेत्राचे सवय कोपरे उत्तर-प ,
उत्तर-पजश्चम कोपर्यात दाखवले आहेत.
या भागात आढळणारी मुख्य भूवैज्ञानिक रचिा ही सवायत जुिी मेटामॉक्रफय क म्हणजेच ग्रॅिाइट गिीसेस
आणण िारवास म्हणजे; बँडड
हेमॅटाइट क्वाटयझाइट. प्रस्ताववत क्षेत्रामध्ये बॅन्डड
हेमॅटाइट क्वाटायइज
सांचयसह लॅटररदटक कॅ वपग
सह टेकडीचा समावेश आहे. भाडत
त्त्वाच्या क्षेत्रामध्ये पादहल्या गेलेल्या
स्थानिक भूगभीय ललथो युनिट्स म्हणजे माती, बँडड हेमॅटाइट क्वाटझय ाइट (BHQ) आणण हेमॅटाइट लोह
खनिज समद्ि बँडशी सांबांचित आहे.
रचना खाली ठदलर्ा आहेत:
लॅटररठटक माती: पष्ट्ृ ठभागाांवरील क्षेत्राचा मोठा भाग लॅटेराइट, लॅटररदटक माती आणण ललमोिाइटिे व्यापलेला आहे. लॅटराइट १.५ मीटर ते ३.० मीटर जाडी ची आहे.
हेमॅटाइट लोह अर्स्क समद्ध बँड: िातूचे सांचय लॅटराइटिे झाकललेे असते. िातचू ा भाग उत्तर-पवू
आणण दक्षक्षण-पजश्चम या िातूच्या भाग झाकलेला आहे आणण पजश्चमेकडे ६५° ते ७०° पयत बदलतो.
लोह अयस्क सांचयाचा कल उत्तर-दक्षक्षण ददशला ददस येतो.
क्वाटयझाइट, बँडड
हेमॅटाइट क्वाटयझाइट सारखे खडक: बँडड
हेमॅटाइट क्वाटयझाइट प्रामुख्यािे जाडी लाल
माती आहे. बँडड हेमॅटाइट क्वाटझाइटचय े थर हवामािामुळे खराब झाले आहे आणण भेगा पडले आहे.
पसरणारे अर्स्क : पसरणारे अयस्क देखील लॅटराइट मातीसह पररसरात ददसिू येते. जलमिीवर पसरणारे लौह अयस्क झोि सुमारे १.५ मीटर जाडी चे आहे.
१.५.७ राखीव:
मांजूर खाण योजिेिुसार सांसािि अदाजासाठी पॅरामीटसय:
• खनिज सांसाििाची पद्ित- “पष्ट्ृ ठभागाच्या क्षेत्र पद्ितीिुसार”.
• साठ्याच्या अदाजासाठी ववचारात घेतललीे खोली पष्ट्ृ ठभागापासिू १०.०० मी. आहे,
• ३.५ टिप्रनत घिमीटर मध्ये अिुमानित मोठ्या प्रमाणात घिता
• कमाल खोली: १११ अतगयत ६.०० मीटर
• ६.०० मी. ते ८.०० मी. १२१ अतां
• ८.०० मी. ते १०.०० मी. १२२ अत
• श्रेणी: 'अ'
• क्षेत्रः ८.० हेक्टर
गतय
गत
आणण
.
• डोंगराळ प्रदेशाच्या शीर्षस्थािी असललेे लोहखनिज खालच्या ददशिे झकतु आहे
• कचरा खडक: अदाजे १.५ ते ३ मीटर लॅटररदटक माती त्यािांतर लोह खनिज.
• पष्ट्ृ ठभाग एमआरएल: डोंगराळ प्रदेशाच्या शीर्षस्थािी असललेे लोह खनिज खालच्या ददशिे
वळते. या कारणामुळे कोणत्याही एका ववलशष्ट्ट पष्ट्ठभागाचा RL मािला जात िाही.
• पुिप्रायप्ती: लोह िात ाठी ९०%
• खाणकामाचे िुकसाि: १०%.
UNFC वगीकरणािुसार भगभीय साठे खालील तक्ता २ मध्ये ददले आहेत.
तक्ता क्र. २: UNFC वगीकरणान
ार र्
xxxxx xxxx
UNFC च्र्ा ववववध श्रेणीांमध्र्े अदां ाजे खननज सािा/सांसाधने अहवालानुसार खाली ठदली आहेत: | ||||
एकू ण खननज सािा | UNFC कोड | प्रमाण टि मध्ये | पसरणारे अयस्क | दजाय |
लसद्ि खनिज साठा | १११ | २,१२,१००.०० | २५,२००.०० | Fe ६३% |
सांभाव्य खनिज साठा | १२१ | ७०७००.०० | ०.०० | |
१२२ | ७०७००.०० | ०.०० | ||
ब. एकू ण उवररत सांसाधने | ३,५३,५००.०० | २५,२००.०० | ||
व्यवहायतय ा खनिज सांसािि | २११ | ०.०० | ०.०० | |
सांभाव्यता खनिज सांसािि | २२१ आणण २२२ | ०.०० | ०.०० | |
मोजलेले खनिज सांसािि | ३३१ | ०.०० | ०.०० | |
सचू चत खनिज सांसािि | ३३२ | ०.०० | ०.०० | |
अिुमानित खनिज सांसािि | ३३३ | ०.०० | ०.०० | |
अचिकृ त खनिज सांसािि | ३३४ | ०.०० | ०.०० | |
एकू ण सािा + सांसाधने (अ+ब) | ३,५३,५००.०० | २५,२००.०० | ||
(स्रोत: मजूर खाण योजिा)
१.६ खाणकामाची पद्धत:
१.६.१ खाण पद्धतीचे िळक वणन:
खाण क्षेत्र आणण त्याच्या आज
ाजच्ू या खाण क्षेत्रा ची भ
चिा चढ़ उतार स्वरूपाची आहे आणण अनतशय
दाट कड़क क्वाटयझाइट, बँडेड हेमॅटाइट क्वाटयझाइट आणण स्टीप डडपद्वारे नियांत्रत्रत के ली जाते. खाणपट्टा क्षेत्रच्या सवय कोपर्याांमध्ये हांगामी स्थानिक िाल्यािे या क्षेत्राचा निचरा होतो. खाणपट्टा क्षेत्र "झेंडपार लोह खनिज खाण" मध्ये आहे खाणपट्टा क्षेत्रातील दक्षक्षण आणण पजश्चम ददशला कमाल उां ची ५०५ MRL आणण क्रकमाि ४६० MRL आहे. वर्षय २०२१ ते २०२६ या कालाविीसाठी खाण योजिेतील क्षेत्र, खाण
सांचलि श्रेणी अ - अि-य याांत्रत्रकीद्वारे के ले जातील असे िम के ले आहे. पयायवरणीय मांजरु ी लमळाल्यािांतर
खाणकाम २०२०-२१ ते २०२५-२०२६ या कालाविीत के ले जाईल.
१.६.२ खाणकामाची प्रस्ताववत पद्धत:
तडाखा देिे, उतार, खोली इत्यादीांसह अयस्क भलू मती लक्षात घेता, EC, CTO आणण CTE लमळाल्यािांतर खाणकामाच्या ओपि कास्ट पद्िती िे खाणकाम सुरू करण्याचा प्रस्ताव आहे. खाणकामाची ओपि कास्ट पद्ित - खालील मुख्य क्रक्रयाकलापाांचा समावेश आहे;
• खोल नछद्रे करणे आणण स्फोट.
• हेवी अथय मूजव्हांग मलशिरीज (HRMMs) वापरूि खाणीतूि अचिक चे कचरा डवपग काढू ि टाकणे
• ओबी ववकासादरम्याि खनिज उत्खिि करणे.
• ROM ची प्रक्रक्रया.
याडमिील
• खड्डे निजलीकरण. िळ दमि.
• HEMM ची नियलमत आणण प्रनतबांिात्मक देखभाल
• माती डप व्यवस्थापि
• इतर उपक्रम.
५३% ते ६३% Fe सामग्री जस्रवपग
गुणोत्तर १:१० ची सरासरी ग्रेड लक्षात घेतली जाते म्हणजे; प्रत्येक १
(एक) टि “ROM” साठी १० (दहा) घिमीटर दगडा चा कचरा काढला जाईल. “ROM” ची घिता ३.५ टिप्रनत घिमीटर मािली आहे.
१.७ पुढील पाच वषाांसािी खाणकाम कार्क्रम:
लोहखनिज आणण पसरणारे अयस्क चे ववद्यमाि तात्पुरते उत्खिि घिमीटर मध्ये वर्षनिहाय तात्पुरत उत्खिि दशवते जे खालील तक्ता क्र. ३ आणण ४ प्रमाणे ववकास, ROM, खड्डानिहाय दशवते.
तक्ता क्र. ३: लोहखननजाचे तात्प ते उत्खनन
अ. क्र. | वषय | एकू ण तात्पुरते उत्खनन (घनमीटर ) | माती घनमीटर | O/B घनमीटर | १००% ROM घनमीटर | ROM धातू घनमीटर | BD T/m३ | धातू टन मध्र्े | |
ववक्रीर्ोग्र् धातू ९०% घनमीटर | ML घनमीटर (१०%) | ||||||||
१ | २०२१-२२ | २४९८७ | २४०० | ७९२० | १४६६७ | १३२०० | १४६७ | ३.५ | ४६२०० |
२ | २०२२-२३ | २४९८७ | २४०० | ७९२० | १४६६७ | १३२०० | १४६७ | ३.५ | ४६२०० |
३ | २०२३-२४ | २४९८७ | २४०० | ७९२० | १४६६७ | १३२०० | १४६७ | ३.५ | ४६२०० |
४ | २०२४-२५ | २४९८७ | २४०० | ७९२० | १४६६७ | १३२०० | १४६७ | ३.५ | ४६२०० |
५ | २०२५-२६ | २०९०७ | १५६० | ४६८० | १४६६७ | १३२०० | १४६७ | ३.५ | ४६२०० |
एकू ण | १२०८५५ | १११६० | ३६३६० | ७३३३५ | ६६००० | ७३३५ | २३१००० | ||
स्टीवपगां प्रमाण १:१.९ | |||||||||
M L १०%: खाण तोटा (मांजूर खाण योजिे िुसार, कोणतेही सबग्रेड आणण MR िाही) | |||||||||
(स्रोत: मज
ूर खाण योजिा)
तक्ता क्र. ४: पसरणारे अर्स्क चे तात्प
ते उत्खनन
अ.क्र. | वषय | िेत्र कोन. पसरणारे अर्स्क सािी ४०% | पसरणारे अर्स्क ची जाडी १.५ मी | पसरणारे अर्स्क ची ररकव्हरी १५% | B.D की.ग्र/टन | एकू ण टन |
१ | २०२१-२२ | १०५६.०० | १५८४.०० | २३७.६० | ३.५ | ८३१.६ |
२ | २०२२-२३ | १०५६.०० | १५८४.०० | २३७.६० | ३.५ | ८३१.६ |
३ | २०२३-२४ | १०५६.०० | १५८४.०० | २३७.६० | ३.५ | ८३१.६ |
४ | २०२४-२५ | १०५६.०० | १५८४.०० | २३७.६० | ३.५ | ८३१.६ |
५ | २०२५-२६ | ६२४.०० | ९३६.०० | १४०.४० | ३.५ | ४९१.४ |
एकू ण | ४८४८.०० | ७२७२.०० | १०९०.८ | ३८१७.८ |
(स्रोत: मजां
१.८ अद
ूर खाण योजिा)
ाजे प्रमाण, सांर्ाव्र् स्त्रोत, अनतम उत्पादन/ उत्पादनाांचे ववपणन िेत्र, कच्चा माल आणण
तर्ार उत्पादनाच्र्ा वाहतकीची पद्धत र्ासह आवश्र्क कच्चा माल:
प्रस्ताववत प्रकल्पात कच्च्या मालाची गरज भासणार िाही. या कामामध्ये लोह खनिज उत्खििाचा
समावेश आहे आणण ते दटपरद्वारे स्थानिक बाजारपेठे त िेले जाईल. वाहतक ववकलसत करण्यात येणार आहे.
१.९ खननजाांचा वापर:
ीसाठी िवीि पोच रस्ता
खाणकाम चालू असतािा लोह खनिजाचे उत्खिि के ले जाईल आणण आज ाज या ववववि पोलाद
उद्योगाांकडू ि त्याचा वापर के ला जाईल. प्रस्ताववत प्रकल्पा कडे कोणतेही कॅ जप्टव्ह युनिट िाही.
१.१० पाण्र्ाची उपलब्धता, ऊजाय/ववद्र्
१.१०.१ पाण्र्ाची गरज:
ची आवश्र्कता आणण त्र्ाचे स्त्रोत:
प्रस्ताववत खाण प्रकल्पासाठी लागणारे पाणी जवळपासच्या गावाांमिि पाण्याच्या टकरँ द्वारे लमळवले
जाईल. एकू ण १६ घिमीटर पाण्याची गरज असेल. पाण्याच्या गरजेचा तपशील खालील तक्ता क्र. ५
मध्ये ददला आहे.
तक्ता क्र. ५: पाण्र्ाच्र्ा गरजेचा तपशील
अ. क्र. | वापराचा तपशील | प्रमाण (घनमीटर) |
१ | िळू दमि | ३.० |
२ | घरगतु ी वापर | ६.७१ |
३ | हररत पट्टा ववकास | ६.४ |
एकू ण आवश्र्कता | १६.११ | |
एकू ण आवश्र्कता (राऊां ड ऑफ) | १६ |
१.१०.२ वीज:
प्रस्ताववत प्रकल्पाच्या जागेचे दठकाण जवळच्या खेड्याांपासिू दगम
आणण अनत दगम
आहे आणण वीज
पुरवठा लमळवणे कठीण आणण महागडी बाब बिली आहे. प्रस्ताववत प्रकल्प के वळ खाणकामासाठी आहे ज्यात खाणीतूि लोह खनिज उत्खिि समाववष्ट्ट आहे आणण बाजारात ववक्रीसाठी त्यावर पुढील
प्रक्रक्रयेची आवश्यकता िाही, वीज पुरवठ्याची आवश्यकता िाही आणण ती डीजी सांचात प य के ली
जाऊ शकते. डीजी सेट पॉवरचा वापर प्रस्ताववत सौर ददव्याांच्या व्यनतररक्त प्रकाशासाठी के ला जाऊ
शकतो.
• अद
ाजे पॉवर: १० के व्हीए
• स्त्रोत: १ X १० के व्हीए डीजी सेट
• डीजी सेट प्रस्ताववत आहे.
१.११ ननमायण होणाऱ्र्ा कचऱ्र्ाचे प्रमाण (द्रव आणण घन) आणण त्र्ाांचे व्र्वस्थापन/ववलहेवाट लावण्र्ासािी र्ोजना:
१.११.१ घनकचरा ननशमती आणण त्र्ाची ववलहेवाट:
लॅटराइट माती: पष्ट्ृ ठभागाांवरील क्षेत्राचा मोठा भाग लॅटराइट, लॅटराइदटक माती आणण ललमोिाइटिे व्यापलेला आहे. जागोजागी लोहखनिजाचे दढगारे पष्ट्ृ ठभागाांवर ददसत आहे. अयस्क भाग लॅटराइटि
झाकलेली आहे जी १.५ मीटर ते ३.० मीटरची वेगवेगळी जाडी दशववत आहे आणण ती ‘डप’ मध्ये
साठवली जाईल. लॅटराइट मातीचा वापर खाण भाडपट्ट्याच्या क्षेत्रात रस्ते बाांिकामासाठी के ला जातो.
O.B: या क्षेत्रामध्ये स्थलाकृ नतक अव्यवजस्थत आहे आणण लोह बहुताांशी बाहेर ददसत आहे. वेस्ट
रॉक/साइड बोझमध्ये प्रामुख्यािे बँडड हेमॅटाइट क्वाटझाइटचाय समावेश असेल.
डप: कचरा फक्त मुख्य डपमध्ये गोळा के ला जाईल. हा कचरा हद्दीत टाकण्याचा प्रस्ताव आहे.
भाडपट्ट्याच्या क्षेत्रात आणण लगतच्या पररसरात कोणतेही पष्ट्ृ ठभागाांवरील जलसाठे िाहीत. पष्ट्ृ ठभागाांवर क्रकां वा भूगभायतील पाण्यावर कोणताही ववपरीत पररणाम होण्यासाठी क्षेत्राचा निचरा ववस्कळीत होणार
िाही आणण मोसमी पावसासाठी ६.० मीटर अत जाईल.
रािे गालड
ड्रिेज आणण ररटेनिग
वॉल प्रदाि के ली
कचर्याची ववल्हेवाट लावण्यापूवी, डजम्पांग साइट खालीलप्रमाणे तयार के ली जाईल: डजम्पांग साइटच
सवेक्षण के ले जाईल आणण प्रस्तावािुसार निजश्चत के ले जाईल. खदाि ते डवपग
साइटपयत
चे रस्त
१:१६ च्या योग्य ग्रेडडयांटमध्ये ववकलसत के ले जातील. गरजेिुसार झुडपे तोडू ि काढली जातील. माती असल्यास ती काढू ि टाकली जाईल आणण ववद्यमाि कचर्यावर ववल्हेवाट लावली जाईल. कचर्याच्या
दढगार्यावर गवताची पेरणी के ली जाईल ज्यामुळे झीज आणण िळ उत्पादि कमी होईल.
O.B/ मातीचे दढगारे आणण ROM याडसाठी सांरक्षणात्मक उपाय: गालड वापरूि.
१.११.२ द्रव साांडपाणी:
ड्रेिेज आणण ररटेनिग
वॉल
प्रस्ताववत खाण प्रकल्पात घरगुती कचरा वगळता कोणताही द्रव साांडपाणी निमायण होणार िाही. खाणीतील घरगुती साांडपाण्यावर सेजप्टक टाकीमध्ये आणण त्यािांतर सोक वपट मध्ये प्रक्रक्रया के ली
जाईल.
१.१२ ठिकाणचे ववश्लेषण:
१.१२.१ स र्ता::
प्रस्ताववत खाण ही महाराष्ट्र राज्यातील गडचचरोली जजल्ह्यातील कोरची तालुक्यातील झेंडपार गावाजवळ ८२ (८२/१) क्रमाांकावर आहे. प्रस्ताववत प्रकल्प स्थळ एिएच ५४३ - शहडोल ते ब्रम्हपुरी ते
कोरची पासुि ३.५ क्रकमी (प) अत
रावर आहे. एिएच ५४३ शहडोल (मध्य प्रदेश) येथि
सुरू होते आणण
ब्रम्हपुरी (महाराष्ट्र) येथे समाप्त होते आणण ते शहडोल-मांडला-बालाघाट-गोंददया-देवरी-कोरची-ब्रम्हपुरी
मिि
जाते. प्रकल्पाची दठकाणी िाांदळी ते सोहोळे गाांव रस्त्यापयत
१.५ क्रकमी (प
अतरावर आहे.
प्रस्ताववत प्रकल्पाची दठकाणी जजल्हा मुख्यालय, गडचचरोलीपासिू ४५ क्रकमी अतरावर आहे. प्रस्ताववत
प्रकल्पाच्या दठकाणापासिू ४५ क्रकमी (उप) अतरावर बाराभाटी रेल्वे स्थािक हे सवायत जवळचे रेल्वेस्थािक
आहे. बाराभाटी रेल्वे स्टेशि गोंददया ते बल्हारशाह रेल्वे मागायवर आहे जे छत्तीसगडला भारताच्या
दक्षक्षण भागाला जोडते. डॉ. बाबासाहेब आांबेडकर आांतरराष्ट्रीय ववमाितळ, िागप हे प्रस्ताववत
प्रकल्पाच्या दठकाणापासूि १५३.० क्रकमी (उप) अतरावर सवायत जवळचे ववमाितळ आहे. ववशाखापट्टणम
बांदर हे प्रस्ताववत प्रकल्प स्थळापासिू ४५० क्रकमी (दपू) अत
१.१३ सांक्षिप्त ननर्ोजन:
१.१३.१ जमीन वापराचे ननर्ोजन:
रावर सवायत जवळचे समुद्री बांदर आहे.
हा प्रकल्प ८.० हेक्टर सरकारी विेतर महसलू जलमिीवर आहे. उत्खिि, डवपग, रस्ते, कायशाळा, प्रक्रक्रया,
प्लाांट टेललग तलाव/िरण इत्यादीांमुळे क्षेत्र अवित होण्याची शक्यता दशववतो. खाण भाडपट्टा क्षेत्रात
लोह खनिज उत्खिि के ल्यामुळे जलमिीच्या वापरात बदल होईल.
१.१३.२ पार्ार्ूत सवु वधाांच्र्ा मागणीचे मूलर्ाांकन (र्ौनतक आणण सामाल्जक):
प्राथलमक दठकाणी भेटीच्या आिारावर, गरज आणण प्रािान्याच्या आिारावर गावाांमिील पायाभतू
सुवविाांच्या मागणीचे म
१.१३.३ सुखसोर्ी/सोर्ी
याांकि करण्यात आले.
प्रकल्पाच्या दठकाणी प्रथमोपचार पेटी आणण वपण्याच्या पाण्याची सुवविा उपलब्ि करूि ददली जाणार आहे. प्रकल्पाच्या दठकाणी ववश्राांतीसाठी निवारा ददला जाईल. खाण कायायलय आणण इतर वैिानिक
बाांिकाम जसे की ववश्राांती निवारा, प्रथमोपचार, कामाचे शड
वपण्याचे पाणी पुरववले जाईल. आज
ाज या
गावातूि पाण्याच्या टँकरिे कामगाराांिा वपण्याच्या पाण्याचा पुरवठा के ला जाणार आहे.
१.१४ प्रस्ताववत पार्ार् सवु वधा आणण पर्ायवरण व्र्वस्थापन र्ोजना:
१.१४.१ ननवासी िेत्र (नॉन-प्रोसेशसग िेत्र):
आज ाजूच्या गावातील स्थानिक लोकाांिा रोजगार ददला जाणार असल्यािे, खाण भाडपट्टा क्षेत्रात
कोणतेही निवासी क्षेत्र/घरे प्रस्ताववत िाहीत.
१.१४.२ पाणी व्र्वस्थापन:
एकू ण पाण्याची गरज १६ KLD आहे. भूपष्ट्ृ ठावरील क्रकां वा भूजलाच्या गुणवत्तेत बदल होण्याची शक्यता
िाही. खडकाळ भूभागाच्या उताराांवर खाणकाम चालवले जाईल. त्यामुळे, भूजल पातळी क्रकां वा
पष्ट्ृ ठभागाच्या सवसािारण निचरा पद्ितीवर कोणताही पररणाम होणार िाही. खाणीत जाणार िाही.
पुढील उपाययोजिा के ल्या जातील:
पाणी सोडले
• प्रकल्प प्रस्तावक हे सुनिजश्चत करेल की वपण्याच्या उद्देशािे चाांगल्या दजायचे वपण्यायोग्य पाणी ददले जाईल. चाांगल्या स्वच्छतेच्या सुवविा (सेजप्टक टाकीसह शौचालये आणण सोक वपट) प्रदाि के ले जातील आणण चाांगली स्वच्छता राखली जाईल.
• यांत्रसामग्रीच्या इांििातूि होणारी गळती टाळली जाईल आणण कोणतीही गळती झाल्यास ती योग्य प्रकारे हाताळली जाईल. त्याचप्रमाणे, खचय के लेले वांगण तेल इत्यादी सुरक्षक्षतपणे गोळा करूि त्याची योग्य ववल्हेवाट लावली जाईल.
१.१५ साांडपाणी व्र्वस्था:
घरगुती साांडपाणी ववल्हेवाट सेजप्टक टाकीमध्ये टाकली जाईल आणण त्यािांतर सोक वपट मध्ये.
१.१६ घनकचरा व्र्वस्थापन:
खाणीतूि कचरा निमायण होण्याची शक्यता िाही.
१.१७ आधारर् पर्ायवरणीर् अभ्र्ास:
या क्षेत्रातील ववद्यमाि पयायवरणीय पररजस्थतीचे मूल्याांकि करण्यासाठी प्रस्ताववत प्रकल्प क्षेत्राच्या १० क्रकमी त्रत्रज्येच्या पररसरात ऑक्टोबर ते डडसेंबर २०२२ म्हणजे; पावसाळ्यािांतरचा हांगाम या कालाविीत
म भतू पयायवरणीय अभ्यास पयायवरणाच्या आिारभ
पयायवरणीय गुणवत्ता डट
ाचे परीक्षण ववववि
घटकाांसाठी, हवा, आवाज, पाणी, जमीि यासाठी ऑक्टोबर ते डडसेंबर २०२२ मिे करण्यात आले.
१.१७.१ हवामानशास्त्र:
प्रकलप िेत्रावर उत्पन्न झालेलर्ा हवामानववषर्क डटाचा साराांश
दठकाण-ववलशष्ट्ट हवामाि डट
ा तक्ता क्र. ६ मध्ये ददलेला आहे आणण ववड
रोझ आकृ ती क्र. ४ मध्ये
ददली आहे.
तक्ता क्र. ६: ठिकाण ववशशष्ट्ट हवामानववषर्क डटा
अ.क्र. | मठहना | तापमान (oC) | सापेि आद्रयता (%) | पाऊस (mm) | ||
ककमान | कमाल | ककमान | कमाल | |||
१ | ऑक्टोबर २०२२ | १९ | ३४ | ३० | ९८ | ३९ |
२ | िोव्हेंबर २०२२ | २१ | ३२ | ७८ | ९५ | ८ |
३ | डडसबर २०२२ | ११ | ३० | २० | ९५ | ७ |
एकू ण | ५४ | |||||
आकृ ती क्र. ४: ववड रोझ आकृ ती - ऑक्टोबर ते डडसेंबर २०२२ (IMD ववशशष्ट्ट)
१.१७.२ सर्ोवतालच्र्ा हवेची ग वत्ता ल्स्थती:
ऑक्टोबर ते डडसेंबर २०२२ या कालाविीत प्रकल्प स्थळासह ८ दठकाणी आणण १० क्रकमी अभ्यास क्षेत्रातील गावाांमध्ये अभ्यास क्षेत्रातील वातावरणीय हवेच्या गुणवत्तेचे निरीक्षण करण्यात आले. एकू ण
८ िमुिे घेण्याच्या दठकाणाांची निवड हवामािशास्त्रीय पररजस्थतीच्या आिारावर करण्यात आली आहे.
पादटयक्युलेट मॅटर (PM१०), सक्षू म कण (PM२.५), सल्फर डायऑक्साइड (SO२) आणण ऑक्साइड ऑफ
िायरोजि (NOX) च्या पातळीचे परीक्षण के ले गेले. वरील आिारे, AAQ स्थािके ओळखली गेली आहेत आणण सभोवतालच्या हवेच्या गुणवत्तेची स्थािे तक्ता क्र. ७ मध्ये सादर के ली आहेत. निरीक्षण पररणामाांची क्रकमाि आणण कमाल मूल्ये तक्ता क्र. ८ अ, ८ ब, ८ क आणण ८ ड मध्ये साराांलशत के ली आहेत.
तक्ता क्र. ७: सर्ोवतालच्र्ा हवेच्र्ा गुणवत्तेचे ननरीिण कें द्रे
अ.क्र. | कोड | नमुना स्थान | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत अतां र | कलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत ठदशा |
१ | अ-१ | प्रकल्प साइट | -- | - |
२ | अ-२ | झेंडपार गाांव | ३.५ क्रकमी | पू |
३ | अ-३ | भरीटोला गाांव | २.५ क्रकमी | द |
४ | अ-४ | बोंडिा गाांव | १.५ क्रकमी | दप |
५ | अ-५ | जामिारा गाांव | ३.५ क्रकमी | दप |
६ | अ-६ | राजटोला गाांव | ४.५ क्रकमी | प |
७ | अ-७ | मसेली गाांव | २.५ क्रकमी | उप |
८ | अ-८ | कै मलू गाांव | ४.५ क्रकमी | उ |
ठिकाणाचे नाव | अ-१ | अ-२ | अ-३ | अ-४ | अ-५ | अ-६ | अ-७ | अ-८ |
क्रकमाि | ४५.७० | ४५.२० | ४६.२० | ४५.१० | ४५.२० | ४८.२० | ४७.२० | ४८.१० |
कमाल | ५०.६० | ५१.८० | ५१.३० | ५१.९० | ५१.९० | ५१.४० | ५३.४० | ५२.९० |
सरासरी | ४७.९९ | ४८.८९ | ४८.७० | ४८.२७ | ४७.८४ | ५०.०५ | ५०.५३ | ५०.६७ |
९८ व्या टक्के वारी | ५०.४० | ५१.६२ | ५१.२६ | ५१.५८ | ५१.५८ | ५१.४० | ५३.२६ | ५२.८१ |
तक्ता क्र. ८: सर्ोवतालच्र्ा हवेच्र्ा गुणवत्तेच्र्ा पररणामाांचा साराांश तक्ता ८ अ: कण पदाथय – PM१०
CPCB मानके | १०० |
सवय मूल्ये मार्क्रोग्र./घन.मी मध्ये आहेत
तक्ता क्र. ८ ब: सक्ष्ू म कण पदाथय – PM२.५
दठकाणाचे िाव | अ-१ | अ-२ | अ-३ | अ-४ | अ-५ | अ-६ | अ-७ | अ-८ |
क्रकमाि | ११.३० | ११.७० | १२.३० | १५.३० | १०.६० | १३.३० | १२.६० | १२.३० |
कमाल | १६.२० | १७.८० | १६.६० | २१.३० | १६.८० | १७.४० | १८.३० | १७.९० |
सरासरी | १३.७५ | १४.९७ | १४.९९ | १८.२३ | १३.३६ | १५.५९ | १५.६० | १५.०८ |
९८ व्या टक्के वारी | १६.११ | १७.५७ | १६.५५ | २१.२१ | १६.७१ | १७.३१ | १८.२१ | १७.८१ |
CPCB मानके | ६० | |||||||
सवय मूल्ये मार्क्रोग्र./घन.मी मध्ये आहेत
तक्ता क्र. ८ क: सलफर डार्ऑक्साइड - SO२
ठिकाणाचे नाव | अ-१ | अ-२ | अ-३ | अ-४ | अ-५ | अ-६ | अ-७ | अ-८ |
क्रकमाि | २.२० | २.७० | २.३० | २.६० | २.८० | २.५० | २.६० | २.४० |
कमाल | ५.८० | ६.३० | ५.८० | ६.०० | ५.९० | ६.४० | ६.६० | ६.२० |
सरासरी | ४.४९ | ४.६० | ४.३१ | ४.३२ | ४.४९ | ४.६३ | ४.६५ | ४.३४ |
९८ व्या टक्के वारी | ५.८० | ६.३० | ५.८० | ५.९१ | ५.८५ | ६.३५ | ६.५१ | ६.१५ |
CPCB मािके | ८० | |||||||
सवय मूलर्े मार्क्रोग्र./घन.मी मध्र्े आहेत
तक्ता क्र. ८ ड: नार्रोजन ऑक्साइड – NOx
ठिकाणाचे नाव | अ-१ | अ-२ | अ-३ | अ-४ | अ-५ | अ-६ | अ-७ | अ-८ |
क्रकमाि | ४.८० | ५.२० | ४.९० | ५.१० | ४.९० | ४.९० | ५.०० | ५.३० |
कमाल | ८.५० | ९.३० | ८.९० | ९.०० | ८.९० | ९.४० | ९.५० | ९.०० |
सरासरी | ६.८४ | ७.७६ | ७.५२ | ७.४५ | ७.३७ | ७.७० | ७.७५ | ७.५० |
९८ व्या टक्के वारी | ८.४१ | ९.३० | ८.८५ | ९.०० | ८.८१ | ९.४० | ९.४१ | ८.९५ |
CPCB मािके | ८० | |||||||
सवय मूलर्े मार्क्रोग्र./घन.मी मध्र्े आहेत.
तक्ता ८ इ: काबि मोिोऑक्साइड – CO
ठिकाणाचे नाव | अ-१ | अ-२ | अ-३ | अ-४ | अ-५ | अ-६ | अ-७ | अ-८ |
क्रकमाि | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ |
कमाल | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ |
सरासरी | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ |
९८ व्या टक्के वारी | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ | < ०.१ |
सवय मूलर्े मार्क्रोग्र./घन.मी मध्र्े आहेत.
तीि मदहन्याांच्या सभोवतालच्या हवेच्या गुणवत्तेच्या डट
ाचे ववश्लेर्षण पररणामी साइटवर तसेच साइटच्या
आसपास अपववड तसेच डाउिववडमध्ये चाांगल्या वातावरणीय हवेची गुणवत्ता दशवते. कण PM१० तसेच
PM२.५ हे ववदहत मयायदेत आहेत. सल्फर डायऑक्साइड आणण िायरोजि ऑक्साइड पातळी नििायररत
मयायदेपेक्षा खपच कमी आहेत त्यामुळे वातावरणातील हवेच्या गुणवत्तशे ी सांबांचित एकां दर चचत्र
सकारात्मक आहे. बेसलाइि डट
ा सांकलिािुसार, मसेली गावात कण पदाथ१० चे कमाल म
य - ५३.४०
मायक्रोग्र./घि.मी आणण झण
ेपार आणण जमिारा गावात क्रकमाि म
य - ४५.२० मायक्रोग्र./घि.मी
िोंदवले गेले. बेसलाइि डटा सांकलिािुसार, कण पदाथ२य .५ चे कमाल मूल्य बोंडिा गावात - २९.३०
मायक्रोग्र./घि.मी आणण क्रकमाि मूल्य जमिारा गावात - १०.६० मायक्रोग्र./घि.मी िोंदवले गेले.
बेसलाइि डट
ा सांकलिािुसार, मसेली गावात सल्फर डायऑक्साइड चे कमाल म
य - ६.६०
मायक्रोग्र./घि.मी आणण प्रकल्प स्थळावर क्रकमाि मल्ू य – २.२० मायक्रोग्र./घि.मी िोंदवले गेले.
बेसलाइि डटा सांकलिािुसार, िायरोजि ऑक्साइडचे चे कमाल मूल्य मसेली गावात – ९.५०
मायक्रोग्र./घि.मी आणण प्रकल्प स्थळावर क्रकमाि मूल्य – ४.८० मायक्रोग्र./घि.मी िोंदवले गेले.
१.१७.३ वातावरणीर् आवाज पातळी:
वातावरणीय आवाज पातळी निरीक्षण ८ निरीक्षण स्थािाांवर के ले गेले; ते सभोवतालच्या हवेच्या
गुणवत्तेच्या निरीक्षणासाठी निवडले गेले. ध्विी रेकॉडडग कें द्रे तक्ता क्र. ९ मध्ये दशववली आहेत.
निरीक्षण पररणाम तक्ता क्र. १० मध्ये साराांलशत के ले आहेत.
तक्ता क्र. ९: सर्ोवतालच्र्ा आवाजाची ग वत्ता ननरीिण स्टशने
अ. क्र. | कोड | नमुना स्थान | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत अतां र | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत ठदशा |
१ | एन-१ | प्रकल्प साइट | -- | - |
२ | एन-२ | झेंडपार गाांव | ३.५ ककमी | पू |
३ | एन-३ | भरीटोला गाांव | २.५ ककमी | द |
४ | एन-४ | बोंडिा गाांव | १.५ ककमी | दप |
५ | एन-५ | जामिारा गाांव | ३.५ ककमी | दप |
६ | एन-६ | राजटोला गाांव | ४.५ ककमी | प |
७ | एन-७ | मसेली गाांव | २.५ ककमी | उप |
८ | एन-८ | कै मलू गाांव | ४.५ ककमी | उ |
तक्ता क्र. १०: सर्ोवतालच्र्ा आवाज पातळी ननरीिण पररणामाांचा साराांश
समतलु र् आवाज पातळी | एन-१ | एन-२ | एन-३ | एन-४ | एन-५ | एन-६ | एन-७ | एन-८ |
Ld (कमाल) | ५६.४ | ५२.४ | ५२.९ | ५४.८ | ४८.९ | ५३.८ | ५७.६ | ५७.९ |
Ld (ककमान) | ४३.५ | ४४.६ | ४२.२ | ४३.२ | ३६.८ | ४३.२ | ४४.६ | ४४.९ |
Ln (कमाल) | ५२.२ | ४८.५ | ४८.२ | ५०.२ | ४३.८ | ४८.१ | ५४.१ | ५०.८ |
Ln (ककमान) | ३८.१ | ४०.८ | ३८.६ | ४०.२ | ३४.६ | ४०.२ | ४१.७ | ४२.१ |
Leq (ठदवस) | ५१.१ | ४८.६ | ४८.२ | ४९.९ | ४३.८ | ५०.३ | ५४.६ | ५२.७ |
Leq (रात्री) | ४१.८ | ४२.४ | ४०.९ | ४३.५ | ३६.४ | ४२.७ | ४३ | ४४.२ |
CPCB Ld Ln | ७५ dB(A) | ५५ dB(A) | ५५ dB(A) | ५५ dB(A) | ५५ dB(A) | ५५ dB(A) | ५५ dB(A) | ५५ dB(A) |
७० dB(A) | ४५ dB(A) | ४५ dB(A) | ४५ dB(A) | ४५ dB(A) | ४५ dB(A) | ४५ dB(A) | ४५ dB(A) |
L min : क्रकमाि आवाज पातळी रेकॉडय के ली
L max : कमाल आवाज पातळी रेकॉडय के ली
Ld : ददवस समतुल्य
Ln : रात्री समतुल्य
Ldn : ददवस-रात्र समतुल्य
ननष्ट्कषय:
प्रकल्प स्थळ एि-१ आणण कै मुल गाांव (एि-८) येथे कमाल आवाज (ददवस) म
य ५७.९ dB (A) आणण
जामिारा गाांव (एि-५) येथे क्रकमाि आवाज (ददवस) मूल्य ३६.८ dB (A) निरीक्षण के ले. मसेली गावात (एि-७) कमाल आवाज (रात्री) मूल्य ५४.१ dB (A) आणण जामिारा गाांव (एि-५) येथे क्रकमाि आवाज (रात्र) मूल्य ३४.६ dB (A) निरीक्षण के ले.
कमाल आणण क्रकमाि ददवसा समतुल्य आवाज पातळी ५४.६ ते ४३.८ dB (A) आणण कमाल आणण क्रकमाि रात्रीच्या वेळी समतुल्य आवाज पातळी ४४.२ ते ३६.४ dB (A) च्या श्रेणीत आढळली.
१.१७.४ र्पू ष्ट्ृ ि आणण र् ल ग वत्ता:
र् ल नम ा स्थाने:
१० क्रकमी अभ्यास क्षेत्रामध्ये खाणीच्या जागेच्या आसपास भ
ल िम
ा स्थािे निवडण्यात आली.
अभ्यास क्षेत्रातिू एकू ण आठ भ ल िमुिे गोळा करूि त्याांचे ववश्लर्षणे करण्यात आले. प्रकल्पाच्या
दठकाणापयत आहेत.
चे अत
र आणण ददशा असलेले भूजल िमुिे घेण्याची दठकाणे तक्ता क्र. ११ मध्ये ददली
तक्ता क्र. ११: र्
ल नमन
ा स्थाने
अ.क्र. | कोड | नमुना स्थान | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत अतां र | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत ठदशा |
१ | जीडब्ल्य-ू १ | प्रकल्प साइट | -- | - |
२ | जीडब्ल्य-ू २ | झेंडपार गाांव | ३.५ क्रकमी | पू |
३ | जीडब्ल्य-ू ३ | भरीटोला गाांव | २.५ क्रकमी | द |
४ | जीडब्ल्य-ू ४ | बोंडिा गाांव | १.५ क्रकमी | दप |
५ | जीडब्ल्य-ू ५ | जामिारा गाांव | ३.५ क्रकमी | दप |
६ | जीडब्ल्य-ू ६ | राजटोला गाांव | ४.५ क्रकमी | प |
७ | जीडब्ल्य-ू ७ | मसेली गाांव | २.५ क्रकमी | उप |
८ | जीडब्ल्य-ू ८ | कै मलू गाांव | ४.५ क्रकमी | उ |
ननष्ट्कषय:
१० ककमी अभ्र्ास िेत्रातील र्
लाचे नम े:
• गोळा के लेल्या भूजल िमुन्याांचा pH ७.०२ - ७.९७ च्या श्रेणीत होता
• िमुन्याांमिील एकू ण ववरघळलेले घि पदाथय २६०.० - ५०५.० शमलीग्राम/शल च्या श्रेणीत होते.
• कडकपणा १२०.० - २८०.० शमलीग्राम/शल दरम्याि बदलत असल्याचे आढळले.
• क्लोराईड्सची साांद्रता २५.१६ - ७८.०२ शमलीग्राम/शल दरम्याि लभन्ि असल्याचे आढळले.
• सल्फे ट साांद्रता १५.९७ - ५७.९५ शमलीग्राम/शल दरम्याि लभन्ि असल्याचे आढळले.
• सवय िमुन्याांमध्ये जड़ िातु साांद्रता मयायदेत चाांगली असल्याचे आढळले.
पष्ट्ृ िर्ागाच्र्ा पाण्र्ाचे नम े घेण्र्ाची ठिकाण:े
१० क्रकमी अभ्यास क्षेत्रामध्ये खाण च्या सभोवतालच्या पष्ट्ृ ठभागाच्या पाण्याचे िमुिे घेण्याची दठकाणे निवडण्यात आली. अभ्यास क्षेत्रातूि तीि पष्ट्ृ ठभागाांवरील पाण्याचे िमुिे गोळा करण्यात आले. दोि
भ ष्ट्ृ ठावरील पाण्याचे िमुिे प्रकल्प स्थळाच्या खालच्या प्रवाहातील आणण एक वरच्या भागातील होते.
प्रकल्प स्थळाच्या सांदभायत पष्ट्ृ ठभागाांवरील पाण्याच्या िमुन्याचे अत मध्ये ददलेल्या आहे.
र आणण ददशानिदेश तक्ता क्र. १२
तक्ता क्र. १२: पष्ट्ृ िर्ागाच्र्ा पाण्र्ाचे नम े घेण्र्ाची ठिकाणे
अ.क्र. | कोड | ठिकाण | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत अतां र | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत ठदशा |
१ | SW१ | खसु ीपार गाांव तलाव, खसु ीपार गाांव | ६.० क्रकमी | अपस्रीम - उत्तर-पवू य |
२ | SW२ | जाांभळी िबिबा, जाांभळी गाांव | ८.० क्रकमी | डाउिस्रीम - दक्षक्षण |
ननष्ट्कषय:
१० ककमी अभ्र्ास िेत्रातील पष्ट्ृ िर्ागाांवरील पाण्र्ाचे नम े:
अभ्यास कालाविीत २ दठकाणी िमुिे घेण्यात आले. िमुिे आणण ववश्लेर्षण मािक पद्ितीांिुसार के ले गेले आणण िमुन्याची वारांवारता तीि वेळा/स्थीर होती. निकालाांचा साराांश खाली सादर के ला आहे:
• गोळा के लेल्या पष्ट्ृ ठभागाच्या पाण्याच्या िमुन्याांचा pH ७.२० - ७.४९ च्या श्रेणीत होता.
• िमुन्याांमिील एकू ण ववरघळलेले घि पदाथय १६०.० – ४५५.० शमलीग्राम/शल च्या श्रेणीत होते.
• क्लोराईडची साांद्रता १७.६१ – ९८.१६ शमलीग्राम/शल च्या श्रेणीत होती.
• सल्फे ट्सची साांद्रता ११.३० - ४८.०७ शमलीग्राम/शल च्या श्रेणीत होती.
१.१७.५ मातीची ग वत्ता:
मातीचे नमुने घेण्र्ाच्र्ा ठिकाणाांचे स्थान:
मातीच्या गुणवत्तेच्या भौनतक-रासायनिक वैलशष्ट्ट्याांच्या ववश्लेर्षणासाठी प्रस्ताववत प्रकल्पाच्या
आज ाजूच्या १० क्रकमी त्रत्रज्येच्या पररसरात ८ िमिे घेण्याच्या दठकाणाांहूि मातीचे िमुिे गोळा करण्यात
आले. तीि वेगवेगळ्या प्रकारच्या जलमिीतिू मातीचे िमुिे गोळा करण्यात आले, म्हणजे; शती, कचरा
(खाण साइट) आणण िापीक जमीि. मातीच्या िमुन्याची दठकाणे तक्ता क्र. १३ मध्ये प्रकल्पाच्या
जागेच्या सांदभायत त्याच्या अतर आणण ददशा दशववली आहेत.
तक्ता क्र. १३: मातीचे नम े घेण्र्ाची ठिकाणे
अ.क्र. | कोड | नमुना स्थान | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत अतां र | प्रकलपाच्र्ा स्थळाच्र्ा सांदर्ायत ठदशा |
१ | एस-१ | प्रकल्प साइट | -- | - |
२ | एस-२ | झेंडपार गाांव | ३.५ क्रकमी | पू |
३ | एस-३ | भरीटोला गाांव | २.५ क्रकमी | द |
४ | एस-४ | बोंडिा गाांव | १.५ क्रकमी | दप |
५ | एस-५ | जामिारा गाांव | ३.५ क्रकमी | दप |
६ | एस-६ | राजटोला गाांव | ४.५ क्रकमी | प |
७ | एस-७ | मसेली गाांव | २.५ क्रकमी | उप |
८ | एस-८ | कै मलू गाांव | ४.५ क्रकमी | उ |
अभ्यास कालाविीत ८ दठकाणी िमुिे घेण्यात आले. निकालाांचा साराांश खाली सादर के ला आहे: निकालाांचा साराांश खाली सादर के ला आहे:
• मातीच्या िमुन्यातील pH ६.६९ ते ७.५४ या श्रेणीत असल्याचे आढळूि आले.
• सेंदद्रय काबि ०.४७ - १.२१% च्या श्रणीते आढळिू आले.
• उपलब्ि िायरोजि N चे १३९.४८ - १९४.७२ क्रकलो/हेक्टर श्रेणीत आढळूि आले.
• P म्हणूि उपलब्ि फॉस्फे ट्स ३०.३९ - ४६.१९ क्रकलो/हेक्टर च्या श्रेणीत आढळूि आले.
• K म्हणूि उपलब्ि पोटॅलशयम १५९.४८ -३९१.४७ क्रकलो/हेक्टर च्या श्रेणीत आढळूि आले.
१.१७.६ जशमनीचा वापर जमीन आच्छादन वगीकरण:
भ ी आच्छादि वगय आणण त्याांची व्याप्ती तक्ता क्र. १४ मध्ये साराांलशत के ली आहे.
तक्ता क्र. १४: अभ्र्ास िेत्राचा जमीन वापर नम ा
अ.क्र. | जमीन वापर वगय (पातळी-I) | जशमनीचा वापर/जमीन आच्छादन वगय (पातळी - II) | िेत्रफळ (चौ. ककमी) | िेत्र (%) |
१ | वन | वि | १३७.६३ | ४३.८३ |
२ | पाणविे | पाणवठा | २.०७ | ०.६६ |
३ | शते जमीन | पीक जमीि | २१.६१ | ६.८८ |
पडझड जमीि | १४९.१० | ४७.४८ | ||
४ | बाांधलेली जमीन | बाांिलेली जमीि | १.८९ | ०.६० |
५ | पडीक जमीन | पडीक जमीि | १.६९ | ०.५४ |
एकू ण | ३१४.०० | १०० | ||
१.१७.७ १० ककमी अभ्र्ास िेत्रात इकोलॉजी आणण जैवववववधता: अभ्र्ास िेत्रातील दशु मयळ आणण सांकटग्रस्त वनस्पती:
सादहत्य सवेक्षणाच्या आिारे, भारतीय विस्पतीांच्या रेड डट
ा बुक्समिि
, छत्तीसगडमिील दलु मयळ आणण
लुप्तप्राय विस्पती प्रजातीांची तपशीलवार यादी, ववशर्षत: राजिाांदगाांव जजल्ह्याच्या सांदभायत असे ददसूि
येते की तेथे कोणत्याही िोक्यात, दलु मळ विस्पती प्रजाती िाहीत क्रकां वा िोक्यात, जास्त िोक्यात, सवायत
जास्त िोक्यात, असुरक्षक्षत विस्पती प्रजातीांचे निरीक्षण के ले गेले क्रकां वा अभ्यासाच्या कालाविीत िोंद के ली गेली आणण या विस्पती प्रजाती सामान्यतः छत्तीसगड राज्यात आढळतात.
१० क्रकमी त्रत्रज्येच्या अभ्यास क्षेत्रात विस्पनत आणण प्राणी अभ्यास के ला गेला आहे आणण अभ्यास क्षेत्रात कोणतीही लुप्तप्राय प्रजाती आढळली िाहीत.
अभ्र्ास िेत्रात वन्र्जीव सांरिण कार्दा, १९७२ नुसार सांरक्षित िेत्राांची उपल्स्थती:
छत्तीसगड राज्य सरकारच्या MoEF&CC आणण वि ववभागाच्या अचिसूचिाांिुसार, खाण भाडपट्टा सीमेपासूि १० क्रकमीच्या पररघात कोणतही जैवक्षेत्र, व्याघ्र प्रकल्प, हत्ती अभयारण्य, राष्ट्रीय उद्यािे,
वन्यजीव अभयारण्ये, सांविि राखीव आणण सामुदानयक राखीव दठकाणी िाहीत.
१.१८ सामाल्जक-आधथक पर्ायवरण:
सामाजजक-जिसाांजख्यकीय जस्थती आणण १० क्रकमी त्रत्रज्यामिील समुदायाांच्या कलची मादहती प्राथलमक
सामाजजक सवेक्षण आणण जिगणिा २०११ आणण ग्राम निदेलशके तील दय्यम डेटाद्वारे सांकललत करण्यात
आली. अभ्यास क्षेत्राच्या सामाजजक-आचथक जस्थतीचा साराांश तक्ता क्र. १५ मध्ये ददला आहे.
तक्ता क्र. १५: २०११ च्र्ा जनगणनेन ार अभ्र्ास िेत्रातील लोकसांख्र्ेचे ववतरण
अ. क्र. | तपशील | ०-३ ककमी | ३-७ ककमी | ७-१० ककमी | ० – १० ककमी |
१ | घराांची सांख्या | ६४९ | ३४०० | ७४८७ | ११५३६ |
२ | पुरुर्षाांची लोकसांख्या | १४३९ | ७६०१ | १७१७० | २६२१० |
३ | मदहलाांची लोकसांख्या | १४६४ | ८०८३ | १७७५८ | २७३०५ |
४ | एकू ण लोकसांख्र्ा | २९०३ | १५६८४ | ३४९२८ | ५३५१५ |
५ | अिुसचू चत जाती | ४२८ | ११८४ | ३७८५ | ५३९७ |
६ | अिुसचू चत जमाती | २०५३ | १०९९५ | २१३०६ | ३४३५४ |
७ | एकू ण लोकसांख्येचे % पुरुर्ष | ४९.५६ | ४८.४६ | ४६.९४ | ४९.० |
८ | एकू ण लोकसांख्येच्या % मदहला | ५०.४३ | ५१.५४ | ५३.०६ | ५१.० |
९ | सरासरी घरगुती आकार | ४.४७ | ४.६१ | ४.६६ | ४.६३ |
१० | ललगां प्रमाण | १०१७ | १०६३ | १०३४ | १०४१ |
११ | पुरुर्ष साक्षर | १०८२ | ५६६१ | १२६२६ | १९३६९ |
१२ | मदहला साक्षर | ८४१ | ४८३८ | १०१६० | १५८३९ |
१३ | एकू ण सािर | १९२३ | १०४९९ | २२७८६ | ३५२०८ |
स्रोत: जजल्हा प्राथलमक जिगणिा हँड बुक, गडचचरोली, गोंददया आणण राजिाांदगाव, 2011
१.१९ अपेक्षित पर्ायवरणीर् पररणाम आणण शमन उपार्ः
१.१९.१ वार्ु पर्ायवरण:
ओपिकास्ट खाणकामामुळे हवेत वाहूि येणारे कण हे मुख्य वायु प्रदर्ष
क आहेत. प्रस्ताववत उत्सजिासाठी
खाणीच्या सवय काजकाम एकाच वेळी १२ तास सतत चालू राहतील हे लक्षात घेऊि सवायत वाईट
पररजस्थतीसाठी अदाज बाांिण्यात आले आहेत.
हवेच्या गुणवत्तेचे मॉडललग
के ले गेले आहे आणण ववद्यमाि आिारभ
मल्ू याांमध्ये योगदाि देणार्या
लोहखनिज खाण क्रक्रयाकलापाांमुळे वाढत्या उत्सजयि भाराचे तपशील तक्ता क्र. १६ मध्ये ददले आहेत.
तक्ता क्र. १६: ववद्र्मान आधारर्
म र्ाांमध्र्े र्ोगदान देणाऱ्र्ा खाण कक्रर्ाकलापाांम वाढीव र्ार
े उत्सजनाचा
प्रदषू क | आधारर्तू साांद्रता (मायक्रोग्र./घिमी.) | वाढीव (मायक्रोग्र./घि मी.) | पररणामी (मायक्रोग्र./घि मी.) | CPCB मानदांड |
कण पदाथ१० (मार्क्रोग्र./घनमी.) | ५३.४० | -- | ५३.४० | १०० (२४ प्रनत तास) |
सल्फर डायऑक्साईड (मार्क्रोग्र./घनमी.) | ६.६० | ०.२५ | ६.८५ | ८० (२४ प्रनत तास) |
नार्रोजनचे ऑक्साइड (मार्क्रोग्र./घनमी.) | ४.८० | ०.१९ | ४.९९ | ८० (२४ प्रनत तास) |
काबिय मोिॉक्साईड (लमलीग्राम/घिमी.) | < ०.१ | -- | < ०.१ | ४ (१ तास) |
१.१९.२ वार्ू प्रदषण ननर्ांत्रण उपार्:
वायू प्रदर्ष
णाच्या प्रभावावर नियांत्रण ठे वण्यासाठी खाणीमध्ये खालील वायू प्रदर्ष
ण नियांत्रण उपाय लाग
के ले जातील.
• खाणकामातिू निघणारी िळ
कमी करण्यासाठी खाणीतील खड्डा, कचर्याच्या दढगार्यावर आणण
िळ दाबण्यासाठी वाहतुकीच्या रस्त्यावर पाणी लशपडण्याचा प्रस्ताव आहे.
• खाण कामगाराांिा डस्ट मास्क ददले जातील.
• रस्त्याांवर साचलेले सैल सादहत्य साफ करण्यासाठी जादा रस्त्याांची नियलमत प्रतवारी के ली जाईल.
• वाहतकू वाहिाांचे उत्सजि कमी करण्यासाठी त्याांची नियलमत दखभाले के ली जाते.
• रस्त्यावरील सादहत्याची गळती रोखण्यासाठी दटप्परचे ओव्हरलोडडग टाळले जाईल.
• लोड के लेले दटपर मुख्य रस्त्याांवर जाण्यापूवी ते ताडपत्रीिे झाकले जातील.
वरील वायू प्रदर्षण नियांत्रण उपायाांचा अवलांब के ल्यािांतर या छोट्या-छोट्या खाणकामामुळे
जवळपासच्या गावाांवर होणारे वायू प्रदर्ष
१.१९.३ आवाज़ पर्ायवरण:
णाचे पररणाम िगण्य असतील.
लोहखनिजाची वाहतूक आणण ब्लाजस्टांग आणण डड्रललग
याांसारख्या खाणकामाांच्या माध्यमात
वाहिाांच्या
हालचालीांमुळे प्रस्ताववत खाणीतील आवाजाची पातळी निमायण होईल. परांतु आवाजाचा स्पष्ट्ट प्रभाव के वळ सक्रक्रय कायय क्षेत्राजवळच जाणवतो.
प्रस्ताववत खाण खाणकामासाठी ओपि कास्ट सेमी मेकॅ िाइज्ड पद्ितीचा अवलांब करणार असल्यािे, खाणकामामुळे आसपासच्या गावाांवर फारसा पररणाम होणार िाही. तसेच, प्रस्ताववत प्रकल्प
क्रक्रयाकलापाांपासिू वस्त्या दर आहेत आणण पररसर घिदाट आणण घिदाट जांगलािे वेढललाे आहे
ज्यामुळे प्रस्ताववत प्रकल्प क्रक्रयाकलापाांमुळे निमायण होणार्या आवाजाचा प्रभाव कमी होईल. त्यामुळे प्रस्ताववत प्रकल्पस्थळाच्या आसपासच्या वस्त्याांवर आवाजाचा कोणताही पररणाम होणार िाही.
१.१९.४ आवाज़ प्रदषण ननर्ांत्रण उपार्:
खाणीमध्ये आवाज़ प्रदर्षण नियांत्रणाचे उपाय सुचववले आहेत.
• जेव्हा गरज असेल तेव्हा खाण कामगाराांिा इअर प्लग प्रदाि के ले जातील.
• वाहतुकीसाठी वापरल्या जाणार्या वाहिाांची नियलमत देखभाल के ली जाईल.
• आवाजाची पातळी कमी करण्यासाठी ७.५ मीटर बॅररयर झोिमध्ये खाणीच्या बाज प्रदाि के ला जाईल.
े हररत पट्टा
• ररकाम्या रकचा अवाजवी आवाज टाळण्यासाठी खाणीत वाहिाांचा वेग २५ क्रकमी/ताशी मयायददत असेल.
आत जाणार्या क्रकां वा सोडणार्या
१.१९.५ र्ू कां पनेम े होणारा पररणाम:
प्रस्ताववत खाणी डड्रललग आणण ब्लाजस्टगसां ह खाणकामासाठी श्रणीे A पद्ितीसह ओपिकास्ट सेमी
मेकॅ िाइज्ड अवलांब करेल. त्यामुळे खाणकामामुळे जलमिीच्या कां पिाांवर होणारा पररणाम िगण्य असेल.
१.१९.६ पाणी पर्ायवरण:
वरील खाणकामासाठी एकू ण पाण्याची गरज १६ KLD असेल आणण घरगुती पाण्याची गरज खाणीच्या
दठकाणी पाण्याच्या टँकरिे भागवली जाईल. वरील वापरातूि साांडपाणी निलमती घरगुती वापरात
म्हणजेच ६.७१ KLD आहे. जे प्रामुख्यािे स्वच्छतागह
ाांमिि
जाईल. या साांडपाण्यावर सेजप्टक टाकीमध्ये
आणण त्यािांतर सोक वपटमध्ये प्रक्रक्रया के ली जाईल.
खाणीमध्ये िैसचगक
वादहन्या िाहीत. भूपष्ट्ृ ठावरील क्रकां वा भ
लाच्या गुणवत्तेत बदल होण्याची शक्यता
िाही. खडकाळ भूभागाच्या उताराांवर खाणकाम चालवले जाईल. त्यामुळे, भ ल पातळी क्रकां वा
पष्ट्ृ ठभागाच्या सवसािारण निचरा पद्ितीवर कोणताही पररणाम होणार िाही. खदािीत पाण्याचा
ववसगय के ला जाणार िाही. पावसाच्या पाण्यामुळे ि आणण गाळ साचू िये म्हणूि खाणीच्या खड्ड्याांच्या
बाजूिे गाळाचे खड्डे असलेले िाले बाांिण्याचे प्रस्ताववत आहे. गाळ काढू ि टाकल्यािांतर फक्त ताजे पाणी जवळच्या हांगामी प्रवाहात सोडले जाईल.
१.२० हररत पट्टा ववकास:
आजबू ाजूच्या वातावरणात सांरक्षण आणण सुिारणा करण्यासाठी आणण प्रस्ताववत खाण क्रक्रयाकलापाांमुळे
िळीचा प्रभाव कमी करण्यासाठी हररत पट्टा ववकलसत के ला जाईल. लागवड के लेले रोपटे फळ देणारी
आणण जाड आणण रुां द पािे असलेली मूळ प्रजातीांची छत निसगय असेल. एकू ण खाण भाडपट्टा क्षेत्र
८.० हेक्टर आहे आणण एकू ण खाण भाडपट्टा क्षेत्राच्या ३३% म्हणजे; २.६४ हेक्टरला हररतपट्टा म्हणिू ववकलसत करणे आवश्यक आहे. प्रस्ताववत प्रकल्पाची दठकाणी घिदाट व घिदाट जांगलािे वेढलेली
असल्यािे आणण खाण भाडतत्त्वावर आिीच झाडे उपलब्ि आहेत. जवळपास, २.० हेक्टर क्षेत्रामध्ये
चाांगली सांख्या असलेली झाडे उपलब्ि आहेत ज्याची देखभाल करता येईल आणण या झाडाांमिली
मोकळी दठकाणी झाडे लावूि व्यापली जाईल. आम्हाला ०.६४ हेक्टर क्षेत्र हररत पट्टा म्हण ववकलसत
करायचे आहे जे खाण भाडपट्टा क्षेत्रात आिीच उपलब्ि असलेल्या झाडाांच्या मध्ये आहे. खाणीच्या
जागेवर हररत पट्टा क्षेत्र सुिारण्यासाठी, ७.५ मीटर सुरक्षा क्षेत्रावर वक्षारोपण प्रस्ताववत आहे. तसेच,
खाण भाडपट्ट्याच्या इतर भागात जसे की प्रशासि कायायलय, वाहतुकीच्या रस्त्याांच्या शजारी हररत पट्टा ववकलसत के ला जाईल.
हररत पट्टा ववकासासाठी वक्षारोपणाचे काम फलोत्पादि तज्ञाशी सल्लामसलत करूि के ले जाईल. प्रनत
हेक्टर २००० रोपे ववचारात घेतल्यास, दरवर्षी लागवड करावयाच्या ७५% जगण्याचा दर ववचारात घेऊि एकू ण रोपाांची सांख्या आणण २५% लशल्लक गदृ हत िरूि दर वर्षी लावल्या जाणार्या रोपाांच्या लाग दराचा समावेश के ला जाईल.
लागवड क्षेत्राचा तपशील खालीलप्रमाणे आहे. एकू ण खाण भाडपट्टा क्षेत्र = ८.० हे.
लागू ३३% हररत पट्टा क्षेत्र = २.६४ हे.
आत्तापयत ववकलसत हररत पट्टा क्षेत्र = २.०० हे.
भववष्ट्यात हररत पट्टयािे व्यापले जाणारे क्षेत्र = ०.६४ हे.
MoEF&CC च्या लशफारशीिुसार प्रनत हेक्टर प्रस्ताववत विस्पती = २००० िग.
हररत पट्टा ववकासामध्ये लागवड करायच्या विस्पतीांची एकू ण सांख्या (०.६४ हेक्टरसाठी) = १२८० िग.
१.२१ व्र्ावसानर्क आरोग्र् आणण स िा व्र्वस्थापन:
• सवय कामगाराांची नियतकाललक वैद्यकीय तपासणी (PME) भरतीपूवी आणण खाणकाम दरम्याि के ली जाते.
• खाणीतील एकू ण कामगार – ५ वर्षायिांतर ८० तत्काळ कामगार सांख्या हे १४९ असेल.
• प्रकल्पाच्या दठकाणी प्रथमोपचार सुवविा पुरववली जाईल.
• खाण चालकाांिा वैयजक्तक सांरक्षणात्मक उपकरणे (पीपीई) प्रदाि के ली जातील ज्यामध्ये काि, डोळे आणण हात सांरक्षण उपकरणाांव्यनतररक्त सुरक्षा हेल्मेट आणण पादत्राणे समाववष्ट्ट आहेत.
• कामगाराांसाठी डस्ट मास्क प्रदाि के ले जातील.
• खाण कामगाराांसाठी वपण्याचे पाणी आणण निवारा ददला जाईल.
१.२२ पर्ायवरण व्र्वस्थापन र्ोजना (EMP):
पयायवरणावरील प्रनतकू ल पररणाम कमी करण्यासाठी प्रभावी पयायवरण व्यवस्थापि योजिा लागू करण्यासाठी, ववववि पयायवरणीय घटकाांचे नियलमत निरीक्षण करणे आवश्यक आहे. सुरक्षा आणण
पयायवरण अचिकारी आणण इतर कामगाराांच्या सहकायायिे खाण व्यवस्थापक या क्षेत्राच्या पयायवरण व्यवस्थापि योजिेचे निरीक्षण करतील.
पर्ायवरण व्र्वस्थापन र्ोजनेच्र्ा अमलबजावणीसािी अथसांकलप:
पयायवरण व्यवस्थापि योजिा प्रस्ताववत प्रकल्प क्रक्रयाकलापाांसाठी दोि भागाांमध्ये ववभागली गेली आहे
म्हणजे, एक भाांडवली खचय आणण एक आवती खच.
पयायवरण व्यवस्थापि योजिा साठी राखि
ठे वलेला
एकू ण नििी ४१.३४ लाख रुपये (रु. ०.४१ कोटी) आहे ज्यामध्ये भाांडवली खचय ३२ लाख रुपये आहे आणण
आवती खचय ९.३४ लाख रुपये आहे. पयायवरण व्यवस्थापि योजिेसाठी तपशीलवार अद
तक्ता क्र. १७ मध्ये ददले आहे.
तक्ता क्र. १७: पर्ायवरण व्र्वस्थापन र्ोजना अथसांकलप
ाजपत्रक खालील
अ.क्र. | वस्तू | र्ाांडवली ककां मत (लाखाांमध्र्े) | आवती खचय (लाखाांमध्र्े) |
१ | वायू प्रदर्षू ण नियांत्रण | ४.० | १.० |
२ | पावसाचे पाणी साठवण आणण जल प्रदर्षू ण नियांत्रण | ४.० | १.० |
३ | पाण्याचे प्रदर्षू ण नियांत्रण | ५.० | ०.५ |
४ | ध्विी प्रदर्षू ण नियांत्रण | १.० | ०.५ |
५ | पयायवरण निरीक्षण आणण व्यवस्थापि | ४.० | २.३४ |
६ | व्यावसानयक आरोग्य | २.० | १.० |
७ | हररत पट्टा ववकास | १०.० | २.० |
८ | सुरक्षा व्यवस्थापि | १.० | ०.५ |
९ | अक्षय ऊजाय प्रणाली | १.० | ०.५ |
एकू ण रक्कम | ३२.० | ९.३४ | |
एकू ण रक्कम (र्ाांडवल खचय आणण आवती खच)य | ४१.३४ | ||
एकू ण रक्कम (र्ाांडवल खचय आणण आवती खच)य | ०.४१३४ कोटी | ||
१.२३ सामुदानर्क पर्ायवरण जबाबदारी:
प्रस्ताववत प्रकल्प रस्ते, वाहतूक, वीज, लशक्षण, स्वच्छता आणण आरोग्य सवु विा याांसारख्या म
भतू
सुवविाांच्या तरतुदीद्वारे सावजनिक दहताला सक्रक्रयपणे प्रोत्साहि देईल. प्रस्ताववत प्रकल्प हा ग्रीिक्रफल्ड (िवीि) प्रकल्प आहे आणण सामुदानयक पयायवरण जबाबदारी अथसांकल्पची गणिा त्याच्या श्रेणीिुसार MoEF आणण CC ददिाांक: ०१/०५/२०१८ च्या ऑक्रफस मेमोरँडममध्ये ववदहत के ल्यािुसार के ली आहे. प्रस्ताववत प्रकल्पाच्या भाांडवली खचायवर आिाररत सामुदानयक पयायवरण जबाबदारी अथसांकल्प १६.० लाख रुपये (रु. ८.२४ कोटीांच्या प्रकल्प खचायच्या २%) असेल. तपलशलाांचे ववभाजि आणण सामुदानयक
पयायवरण जबाबदारी उपक्रमाांतगत ववचारात घेतलल्याे उपक्रमाांचा तक्ता क्र. १८ मध्र्े ददललाे आहे.
तक्ता क्र. १८: प्रस्ताववत सामुदानर्क पर्ायवरण जबाबदारी उपक्रम आणण त्र्ाचा अथसांकलप
अ. क्र. | ववशशष्ट्ट गरजाांनसु ार सामदु ानर्क पर्ायवरण जबाबदारी अतां गतय ननर्ोल्जत उपक्रम | रक्कम |
१ | सामदु ानर्क आरोग्र् सधु ारणे प्रकल्पाच्या आसपासच्या गावाांसाठी स्वच्छताववर्षयक सुवविा | २,००,०००.०० |
२ | सामदु ानर्क शशिण सुववधा शाळाांिा डस्े कटॉप सांगणक प्रदाि करणे | २,००,०००.०० |
३ | पार्ार्तू सुववधाांचा ववकास हातपांप/बोअरवेलची देखभाल/दरुु स्ती | ९,००,०००.०० |
४ | वनीकरण कार्क्रम गावातील रस्त्याच्या कडला/पांचायत घर/सावजनिक आरोग्य कें द्र/शाळाांमध्ये वक्षृ ारोपण | १,००,०००.०० |
५ | समाज कलर्ाण उपक्रम सांबांचित ग्रामपांचायतीच्या सचू िेिुसार सामानयक समुदाय क्षेत्र आणण गावातील मुख्य मागाांसाठी सौर पथ ददवे | २,००,०००.०० |
एकू ण रक्कम रु. | १६,००,०००.०० | |
एकू ण रक्कम (लाखाांमध्र्े) | १६.०० | |
१.२४ प्रकलपाचे फार्दे:
खाणकामासाठी सुमारे १४९ व्यक्तीांिा काम देण्याचे प्रस्ताववत आहे आणण रोजगारामध्ये स्थानिक लोकाांिा प्रािान्य देण्याचे प्रस्ताववत के ले आहे. यालशवाय, अिेक लोकाांिा कां त्राटी िोकर्या, व्यवसायाच्या सांिी, सेवा सुवविा इत्यादी स्वरुपात अप्रत्यक्ष रोजगार उपलब्ि होईल, यामुळे स्थानिक लोकाांचा आचथकय स्तर वाढेल. स्थानिक लोकाांकडे वाहि खरेदी करण्याचा आणण लोहखनिजाच्या वाहतुकीसाठी त्याांच वाहि गांुतवूि ठे वण्याचा पयायय असू शकतो. यामुळे स्थानिक लोकाांसाठी उत्पन्िाचे िवीि स्त्रोत
निमायण होतील कारण हा दगम भाग जांगलािे वेढललाे आहे आणण त्याांची जीविशैली सुिारण्यासाठी
तेथे खप कमी पयायय उपलब्ि आहेत.
या क्षेत्रातील खाणकामाचा पररणाम या क्षेत्राच्या सामाजजक-आचथक वातावरणावर सकारात्मक होईल.
प्रत्यक्ष आणण अप्रत्यक्षपणे रोजगार वाढेल आणण पायाभूत सुवविा आणण दळणवळणाच्या चाांगल्या सुवविा उपलब्ि करूि ददल्या जातील.
श्री. आर एम राजुरकर याांिा सांभाव्य िकारात्मक प्रभाव कमी करण्यासाठी खालील उपाययोजिा सुरू करणे आवश्यक आहे:
⮚ वायू प्रदर्ष
ण रोखण्यासाठी पुरेशा िळ
नियांत्रण उपायाांची अमलबजावणी.
⮚ श्वसि आणण इतर सांबांचित ववकाराांच्या घटिा तपासण्यासाठी पररसरात सहा मालसक आरोग्य लशत्रबरे आयोजजत करणे.
⮚ स्थानिक तरुणाांमिील उद्योजकीय प्रनतभा वाढवण्यासाठी उद्योजकता ववकास लशत्रबरे आयोजजत करणे.
१.२५ ननष्ट्कष:य
पयायवरणीय आघात मूल्याांकि अभ्यासाच्या आिारे, असे आढळूि आले आहे की िळ
ीच्या प्रदर्ष
णात
क्रकरकोळ वाढ होईल, जे पाणी लशप नियांत्रत्रत के ले जाईल.
डू ि आणण रकमध्ये लोह खनिजाची वाहत
ताडपत्रीिे झाकू ि
खाण उपक्रमाांमुळे सभोवतालच्या वातावरणावर आणण पयायवरणावर िगण्य प्रभाव पडल, खाणकामाच्या
अचिक कामाांमुळे पररसरात प्रत्यक्ष आणण अप्रत्यक्ष रोजगार निलमती होईल.
त्यामुळे, श्री. आर एम राजुरकर खाणीच्या प्रस्ताववत लोहखनिज खाणीतूि खनिजाांच्या उत्खििाचा
पररसराच्या सामाजजक-आचथक शकतो.
वातावरणावर सकारात्मक पररणाम होईल, असा साराांश ददला जाऊ
*******